Bankacılık Sektörü Kasım 2013

Transkript

1 Bankacılık Sektörü Kasım 13 Türk bankacılık sektörü Kasım ayında %23.8 büyüdü. Cem EROĞLU Nazan KILIÇ Fatma Özlem KANBUR Sinem ULUSOY Bankacılık Sektörü Bilançosu Değişim (%) (Milyar TL) Ekim.12 (1) Ara.12 (2) Eyl.13(3) Ekim.13 (4) (4)-(1) (4)-(2) (4)-(3) Nakit Rezervler Men.Değ. Port Krediler TGA Diğer Aktifler AKTİFLER Mevduat Mevduat Dışı Kayn Özkaynaklar PASİFLER Kasım 12 Kasım 13 yıllık % değişim Dönem Net Karı Bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 13 yılının Kasım ayında yıllık bazda %23.8 artarak 1 trilyon 6 milyar TL ye yükseldi. Kasım ayında kredilerin toplam aktifler içindeki payı %61.1 ile tarihi yüksek seviyesine ulaştı. Yıllık artış hızı yükselen menkul değerler portföyü yıllık bazda %3. arttı. Tahsili gecikmiş alacaklar Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %21. arttı. Toplam pasifler içindeki payı Kasım ayında %.1 olan mevduatlar geçen yılın aynı dönemine göre %21.1 artarak 9.8 milyar TL oldu. Mevduat maliyetlerine kıyasla daha düşük maliyetli olması bakımından tercih edilen mevduat dışı kaynaklar 13 yılının Kasım ayında geçen yılın aynı dönemine göre %34.8 artarak 49 milyar TL ye yükseldi. Kasım ayında toplam pasifin %11.7 sini oluşturan özkaynaklar geçen yılın aynı dönemine göre %9. artış göstererek milyar TL ye ulaştı. Sektörün dönem net karı Kasım 13 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %6.8 artarak 23.3 milyar TL oldu. 11 yılsonundan bu yana en düşük seviyesine inen dönem net karı yıllık artış hızı, 12 aylık kümülatif rakamlara göre ise, Temmuz 12 den beri en düşük seviyesinde gerçekleşerek %7 oldu. Net faiz marjı, net faiz gelirlerinin azalmaya devam etmesine bağlı olarak, Kasım 13 döneminde Ekim ayındaki %4.18 seviyesinden %4.1 e gerileyerek, Haziran 12 den bu yana en düşük seviyesine indi.

2 Mar.07 Ağu.07 Oca.08 Haz.08 Kas.08 Nis.09 Eyl.09 Şub. Tem. Ara. May.11 Eki.11 Mar.12 Ağu.12 Oca.13 Haz.13 Ocak 14 Bankacılık Sektörü Bilançosu 1. Aktifler Türk bankacılık sektörünün aktifleri 13 yılının Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %23.8 oranında artarak 1.6 trilyon TL ye yükseldi. Aktiflerin yıllık artış hızı Ekim 12 den beri yükselmekte iken kredilerin ve menkul değerler portföyünün yıllık artış hızının yavaşlamasıyla Ekim 13 te gerilemişti. Bununla birlikte aktiflerin yıllık artış hızının Kasım ayında yeniden yükseldiği görülüyor. Grafik sonlandırdığı görülüyor. 13 Haftalık Kredi Büyümesi* (%), TCMB *Kur etkisinden arındırılmış kredi rakamları kullanıldı yılının Kasım ayında krediler bir önceki yılın aynı dönemine göre %.4 oranında artarak 1 trilyon TL ye yükseldi. 13 yılının Ekim ayında kredilerin yıllık artış hızında bir miktar gerileme yaşanmıştı ancak, Kasım ayında kredilerin yıllık artış hızının yeniden yükseldiği dikkat çekiyor. Kredilerin toplam aktifler içindeki payı ise Kasım ayında %61.1 ile tarihinin en yüksek seviyesine yükseldi. Kur etkisinden arındırılmış 13 haftalık kredi büyümesine bakıldığında yıl içinde %37.6 seviyesine kadar çıktıktan sonra yılın ikinci yarısında genel olarak aşağı yönlü bir seyir izlediği ancak yılın son haftasında tekrar yükselerek yılı % seviyesinde Grafik Bireysel Krediler (y-y, %) Ticari Krediler (y-y, %) Bireysel Kredi Kartları (y-y,%) Kasım ayında toplam kredilerin %66.7 sini oluşturan ticari krediler yıllık bazda %32.7 oranında artarak 683. milyar TL ye yükseldi. Ekim ayında gerileyen ticari kredilerin yıllık artış hızı ise Kasım ayında tekrar yükseldi. Ticari kredilerin alt kalemlerinden olan KOBİ kredileri Kasım ayında yıllık bazda %37 ile hızlı bir artış gösterdi ancak yıllık artış hızında bir önceki aya göre 12.4 puanlık belirgin bir düşüş yaşandı. Firma kredilerinin yıllık artış hızı ise Kasım ayına bir önceki aya göre 9 puan yükselerek % oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre %2.7 oranında artan bireysel krediler milyar TL düzeyinde gerçekleşti. Bireysel kredilerin yıllık artış hızında son üç aydır aşağı yönlü bir hareket görülüyor. Kamu otoritelerince tasarrufların artırılmasına yönelik alınan önlemler sonucu önümüzdeki dönemde bireysel kredilerin yıllık artış hızında görülen yavaşlamanın artarak devam etmesi bekleniyor. Tasarrufların artırılması amacıyla Ekim ayında bireysel kredi kartlarına ilişkin yönetmelikte yapılan değişikliklerin ardından BDDK Şubat ayından itibaren uygulanmak üzere kredi kartları ile mal ve hizmet alımlarında vadeyi 9 ay ile sınırladı. Ayrıca telekomünikasyon, kuyumculuk harcamaları ile yemek, gıda ve akaryakıt alımlarında taksit uygulanmaması kararlaştırıldı. BDDK diğer bireysel kredi türlerine ilişkin olarak ise taşıt kredileri hariç konut teminatlı kredilerde, kredi tutarının teminat olarak alınan konutun değerine oranının %7 i aşamayacağına, taşıt kredilerinde ise kredi tutarının taşıtın değerine oranı taşıtın nihai fatura değeri 0,000 TL ve altında olanlar için 2

3 Kas.07 May.08 Kas.08 May.09 Kas.09 May. Kas. May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 %7'i aşamayacağına karar verdi. Ayrıca kredi vadelerinde de sınırlamaya gidildi. Buna göre konut ile diğer gayrimenkul alımı amaçlı krediler hariç olmak üzere, tüketici kredilerinin vadesi 36 ayı, taşıt kredileri ile taşıt teminatlı kredilerin vadesi ise 48 ayı aşamayacak. Alınan son önlemlerle birlikte önümüzdeki dönemde bireysel kredi kartı kullanımında bir düşüş yaşanabilecektir. Bireysel kredi kartlarının yıllık artış hızına baktığımızda 12 yılı son çeyreğinden bu yana genel olarak aşağı yönlü bir seyir izlediği görülüyor. Ancak alınan son kararlarla birlikte önümüzdeki dönemde daha hızlı bir yavaşlama gerçekleşebilecektir. Ayrıca Ekim ayında yürürlüğe konulan yönetmelik değişikliğinin ardından bireysel kredi kartlarının Ekim ve Kasım aylarında aylık bazda düşüş göstermesi de alınan önlemlerin etkisini ortaya koyuyor. Ocak 14 Kasım ayında sektörün tahsili gecikmiş alacakları (TGA) yıllık bazda %21. oranında artarak 28.8 milyar TL oldu. TGA daki azalışa paralel olarak kredilerin takibe dönüşüm oranı da Kasım ayında Ekim ayındaki %2.79 seviyesinden %2.77 ye geriledi. Tablo 2: MDP Kalemlerinin Toplam İçindeki Payı (%) Gerçeğe Vadeye Kadar Satılmaya Uygun Değer Elde Tutulacak Dönem Hazır Menkul Farkı K/Z Yan. Menkul Değerler Menk. Değ. Değerler Eki Eyl Ara Kas Menkul değerler portföyü (MDP) 13 yılının Kasım ayında yıllık bazda %3. oranında artarak milyar TL olarak gerçekleşti. MDP yi oluşturan alt kalemlere bakıldığında, MDP nin kompozisyonundaki değişimin Kasım ayında daha belirgin olduğu görülüyor. Faiz oranlarındaki volatilitenin piyasa değerine göre muhasebeleştirilen satılmaya hazır menkul değerlerin karlılığını olumsuz etkilemesi nedeniyle, söz konusu kıymetlerin MDP içindeki payı Temmuz ayında azalmaya başlamıştı. Ancak Kasım ayında söz konusu kalemin toplam MDP içindeki payının yeniden yükseldiği görülüyor. Buna karşın, gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan menkul kıymetlerin ve vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetlerin toplam MDP içindeki paylarında Ekim ayına göre düşüş yaşandı. 2. Pasifler 13 yılının Kasım ayında sektörün fon kaynaklarının %.1 ini mevduat, %33.2 sini mevduat dışı kaynaklar ve %11.7 sini özkaynaklar oluşturdu. Grafik Toplam Mevduat (milyon TL) Mevduatın Yıılık Artış Hızı (%) (sağ eksen) Sektörün pasif toplamı içindeki ağırlığı dikkate alındığında ilk sırada yer alan mevduat 13 yılının Kasım ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %21.1 artarak 9.8 milyar TL oldu. 13 yılının Ocak ayından Eylül ayına kadar mevduatın yıllık artış oranında düzenli bir artış görülürken, Ekim ayında söz konusu oranda bir miktar ivme kaybı görülse de Kasım ayında mevduatın yıllık artış hızının yeniden %21 seviyelerine yükselmesi sektörün fon kaynağı elde etme imkanı açısından olumlu bir tablo çiziyor. Mevduata türleri itibarıyla bakıldığında TP mevduatın Kasım ayında toplam mevduat içindeki payının %63., YP mevduatın payının ise %36. olduğu görülüyor. TP mevduatın 3

4 Haz.08 Kas.08 Nis.09 Eyl.09 Şub. Tem. Ara. May.11 Eki.11 Mar.12 Ağu.12 Oca.13 Haz Ocak 14 toplam mevduat içindeki payı YP mevduata kıyasla yüksek olmasına karşın, 12 yılının Kasım ayı ile karşılaştırıldığında söz konusu pay açısından, TP mevduatın gerilediği YP mevduatın ise arttığı görülüyor. Grafik 4 Mevduat Türlerinin Toplam Mevduat İçindeki Payı (%) Vadesiz 1 Aya Kadar Grafik Meduat Faiz Oranı (%) Fed, Eylül ayı toplantısında varlık alımlarını azaltma kararını erteledi Ay Arası 3-6 Ay Arası 6-12 Ay Arası Yıl Üzeri Vadelerine göre mevduat türlerine baktığımızda, Kasım ayında da %4.3 lük bir paya sahip olan 1-3 ay arası vadeli mevduatın yine ilk sırayı aldığı görülüyor. 1-3 ay arası vadeli mevduatı, %17.6 lık payı ile vadesiz mevduat ve %13.8 lik payı ile 1 aya kadar vadeli mevduat izliyor. Sektörün aktif-pasif vade uyumsuzluğunu gidermek amacıyla alınan kararların, özellikle politika yapıcılar tarafından tasarruf sahiplerinin daha uzun vadeli mevduata teşvik edilmesine ilişkin attıkları adımların sonuçlarının uzun vadede daha net görülebileceğini düşünüyoruz. Haftalık veriler itibarıyla mevduat türlerinin ağırlıklı ortalama faiz oranına baktığımızda, Kasım ayının son haftasında %9.04 oranı ile ilk sırada 1 yıla kadar vadeli mevduatın, %8.47 ile de ikinci sırada 6 aya kadar vadeli mevduatın yer aldığı görülüyor. ABD Merkez Bankası nın (FED) Eylül ayı toplantısında piyasa beklentisinin aksine varlık alımlarını azaltma kararını ertelemesi ile piyasaların rahatlaması mevduat faizlerinde de düşüşe sebep olmuştu. Ancak, Fed in Aralık ayı toplantısında aylık tahvil alımlarını azaltma kararını alması ve yurt içi piyasalarda artan belirsizliklerle TL faiz oranlarındaki düşüş eğiliminin tekrar yükselişe dönüşmesi, mevduat faizlerine de yükseliş olarak yansıdı. Artan mevduat faizleri tasarruf sahipleri için teşvik edici olacakken, bankalar açısından faiz maliyetlerinin artması söz konusu olacaktır. Grafik Mevduat Dışı Kaynakların Yıllık Artış Hızı (%) Mevduat Dışı Kaynakların Toplam Pasif İçindeki Payı (%) (sağ eksen) Mevduat dışı kaynakların gelişimine baktığımızda, 13 yılının Kasım ayında söz konusu kalemin geçen yılın aynı dönemine göre %34.8 artarak 49 milyar TL ye yükseldiğini görüyoruz. 13 Ocak ayından Eylül ayına kadar düzenli bir yükseliş gösteren mevduat dışı kaynaklar kaleminin yıllık artış hızında ve toplam pasif içindeki payında Ekim ve Kasım ayları itibarıyla bir miktar yavaşlama görülüyor. Mevduat dışı kaynaklar içinde önemli alt kalemlere baktığımızda, 13 yılının Kasım ayında %79.7 artan sermaye benzeri borçlar 19.9 milyar TL olurken, geçen yılın aynı döneminde gerileyen repo işlemlerinden sağlanan fonlar kalemi Kasım ayında yıllık bazda %0.6 lık artışla milyar TL olarak gerçekleşti. Ekim 12-Ağustos 13 arasında yıllık artış hızı negatif olan para piyasalarına borçlar kaleminin ise Eylül ayında sert bir yükseliş yaşadıktan sonra Ekim ayında tekrar negatife dönmesinin ardından Kasım ayında da azalmaya devam etmesi sektörün piyasa faizleri ve likidite durumuna göre şekil aldığını gösteriyor. Son olarak, sektörün yurtdışından sağladığı fon kaynağı olan sendikasyon ve seküritizasyon kredilerine baktığımızda, yıllık artış

5 Mar.09 Tem.09 Kas.09 Mar. Tem. Kas. Mar.11 Tem.11 Kas.11 Mar.12 Tem.12 Kas.12 Mar.13 Tem.13 hızının 12 Temmuz-13 Şubat dönemi arasında negatif gerçekleşirken, 13 yılının Mart ayından bu yana pozitife döndüğü dikkat çekiyor. Söz konusu kalemin Kasım ayında yıllık bazda %28.3 artarak 1.6 milyar TL gerçekleşmesi sektörün dönemsel fon kaynağı temin edebilme yeteneğini göstermesi açısından önemli görünüyor. Ocak 14 Kasım ayında geçen yılın aynı dönemine göre %9. artan özkaynaklar milyar TL ye ulaştı. Özkaynakların yıllık artış hızının ise Kasım 12 de %23.4 iken 13 yılının Kasım ayında %9. a gerilediği görülüyor. Kasım ayında %1.64 oranında gerçekleşen sermaye yeterliliği standart rasyosu ise sektörün güçlü sermaye yapısının sürdürülebilir olduğuna işaret ediyor. 3. Karlılık Grafik 7 Dönem Net Karı (12 ayl. kümülatif toplam, y-y) Bankacılık sektörü dönem net karı Kasım 13 te bir Net Faiz Gelirleri (12 ayl. kümülatif toplam, y-y) önceki yılın aynı dönemine göre %6.8 artarak milyar TL oldu. 11 yılsonundan bu yana en düşük 40 seviyesine inen dönem net karı yıllık artış hızı, 12 aylık kümülatif rakamlara göre ise, Temmuz den beri en düşük seviyesinde gerçekleşerek %7 oldu. 13 ün üçüncü çeyreği itibarıyla %17.3, Ekim ayında ise %13.4 artan dönem net karı Kasım ayında sert bir yavaşlama gösterdi. Net faiz gelirleri %.7 artışla son iki yılın en düşük yıllık artışını gerçekleştirerek dönem net karının artış hızının yavaşlamasında belirleyici oldu. Net faiz gelirleri 12 aylık kümülatif bazda Şubat 12 den bu yana en düşük yıllık artışını gerçekleştirerek %11.7 arttı. Bu dönemde faiz gelirleri, 12 yılı Kasım ayına göre %0.4 azalırken, 12 aylık kümülatif toplamda değişmedi. Bu rakamlarla, faiz gelirlerinde Ocak 13 ten bu yana yaşanan azalış bir miktar yavaşladı. Temmuz 13 ten itibaren azalış hızı yavaşlayan toplam faiz giderleri Kasım 13 te %.1 azaldı. Toplam faiz gelirlerinin üçte ikiden fazlasını oluşturan kredilerden alınan faizler, Kasım ayında %6 artarak, önceki dört aydaki ortalama %.7 olan artış oranının üzerine çıktı. Menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirlerinde Ocak ayında başlayan küçülme Kasım da bir miktar yavaşladı. Ekim ayında yıllık bazda %18 azalan söz konusu kalem Kasım da %17 azaldı. TCMB verilerine göre, mevduat faizlerinin Kasım ayında bir önceki aya göre ortalama 40 baz puan yükseldiği görülürken, mevduata verilen faizlerdeki azalış da yavaşlamaya devam etti. 13 yılının ilk on ayında, azalış hızı ortalama %17.4 olan söz konusu kalem, Kasım ayında %.9 azaldı. Grafik 8 yıllık, % 2 Kredilerden Alınan Ücret ve Komisyonlar Bankacılık Hizmetleri Gelirleri Bankacılık hizmet gelirleri ve kredilerden alınan ücret ve komisyonlar toplamı Kasım ayında 12 yılının aynı ayına göre %17.3 artarak, Şubat ayında başladığı azalış eğilimini sürdürdü. 1 Kas.12 Toplam faiz dışı gelirlerin yıllık artışı Ekim ayındaki %24.4 seviyesinin altına inerek %23.6 oldu. 12 aylık kümülatif toplamda yıllık artışı ise Ekim ayına göre önemli bir değişim göstermeyerek, %22.1 olarak gerçekleşti. Kasım ayında sektörün faiz dışı giderleri bir

6 Tem.08 Kas.08 Mar.09 Tem.09 Kas.09 Mar. Tem. Kas. Mar.11 Tem.11 Kas.11 Mar.12 Tem.12 Kas.12 Mar.13 Tem.13 Ocak 14 önceki yılın aynı ayına göre %17.9 artarak Ekim ayındaki artış oranının 40 baz puan üzerine çıktı. Haziran 12 den bu yana belirgin bir azalış sergileyen takipteki alacaklar özel provizyonunun yıllık artışı Ekim ayındaki %49.3 ten %40.8 e indi. Grafik 9 Net Faiz Marjı (%) , VakıfBank Net faiz marjı, net faiz gelirlerinin azalmaya devam etmesine bağlı olarak Kasım 13 döneminde, Ekim ayındaki %4.18 seviyesinden %4.1 e geriledi. Böylece net faiz marjı Haziran 12 den bu yana en düşük seviyesine indi. Yurtiçi belirsizliklerin Haziran-Ekim dönemine kıyasla daha düşük olduğu Kasım ayında, kredi ve mevduat faizleri arasındaki marjın bir miktar azaldığı görüldü. Bu dönemde mevduat faizleri ortalama baz puan yükselirken, kredi faizlerinde bir miktar gerileme yaşandı. Bu durum, net faiz gelirlerinin artış hızının gerilemesine yol açarken, net faiz marjını sınırlayıcı rol oynadı. Sektörün dönem net karında devam eden gerileme ile birlikte, aktif karlılığı Kasım ayında %1.6 dan %1. e inerken, özkaynak karlılığı %13. ten %13.1 e geriledi. 6

7 Ocak 14 Türk Bankacılık Sektörüne İlişkin Seçilmiş Rasyolar % Kas. Kredi/ Mevduat TGA/Krediler Takipteki Alacaklar Karşılığı/Brüt TGA MDP/Mevduat Likit Aktifler/Aktifler Aktif Karlılığı Özkaynak Karlılığı Net Faiz Marjı Kredilerden Alınan Ücret ve Kom. Gel. + Banka Hizmet Gel./Top. Gelirler Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu Özkaynaklar/Aktifler Aktifler/GSYH , VakıfBank *Kasım ayı için 13 3.çeyrek GSYH rakamları kullanılmıştır. 7

8 Ocak 14 SEKTÖREL KREDİ DAĞILIMI Ara.11 Ara. 12 Eki. 13 Milyon TL Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Kredi (%) Kredi (%) Kredi (%) Kredi Oranı (%) Tarım Avcılık Ker. Ve Orm. Ürün Balıkçılık Enerji Üre. Mad. Çık Enerji Üretmeyen Mad. Çıkarılması Gıda, Meş. ve Tütün San Tekstil ve Teks. Ürü. San Deri ve Deri Ür.San Ağaç ve Ağaç Ürün. San Kağıt Ham.ve Ürün. San Nük. Yakıt, Pet. Raf. ve Kok Köm. Ürt. San Kimya Ürün. San Kauçuk ve Plas.Ürün. San Diğer Met. Dışı Mad. San Metal Ana San. ve İşl. Maden Ürt. San Mak. vetec. San Elekt. ve Optik Al. San Ulaşım Araçları San Başka Yerlerde Sınıf.mamış İm.San Elektrik, Gaz ve Su Kayn. Ürt. Dağt. San İnşaat Ferdi Kredi Diğer Ferdi Kredi Konut Ferdi Kredi Otomobil Mot. Araç. Yak.Per. Sat Top. Tic. ve Kom Per. Tic. ve Kiş.Ürün Oteller Restaurantlar Diğer Turizm Demiryolu Taşımacılığı Karayolu Yolcu Taş Karayolu Yük Taş Deniz Taşımacılığı Hava Taşımacılığı Diğer Taş. Faal. vedep Haberleşme Parasal Kurumlar (Banka, Fin. Şir.) Diğ.Fin.Ara.(Ara.Kur, MKYO, GYO, RSYO) İsteğe Bağlı Sigorta ve Emek.Hizm Diğer Finansal Aracılık Emlak Kom Kiralama(Ulaş. Araç Mak.) Bilgisayar ve İlgili Faaliyetler Araş. Danış.Rek.ve Diğ. F Kredi Kartları Sav. ve Kamu Yön. ve Zorunlu SGK Eğitim Sağ. ve Sos.Hizm Kan. ve Atı.Tanzimi Örgütsel Faaliyetler Kül Eğl. ve Spor F Diğer Birey.Hizm İşçi Çal. Özel Kişiler Uluslararası Örgüt ve Kur Diğer Toplam

9 Ocak 14 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. 9