TÜRKİYE DE ÜNİVERSİTELERDE ÖZEL GÜVENLİK EĞİTİMİ VEREN PROGRAMLARDA OKUTULAN HUKUK DERSLERİNİN MÜFREDATLARI BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Transkript

1 3. Ulusal Özel Güvenlik Sempozyumu 1-2 Mart 2013 Gaziantep TÜRKİYE DE ÜNİVERSİTELERDE ÖZEL GÜVENLİK EĞİTİMİ VEREN PROGRAMLARDA OKUTULAN HUKUK DERSLERİNİN MÜFREDATLARI BAKIMINDAN İNCELENMESİ Sevim SAHİLLİOĞLU BAKLACI 1, Akın KARAKUYU 2, Oğuz PARLAKAY 3, 1 Mustafa Kemal Ünv. (ssahilli@mku.edu.tr) 2 Mustafa Kemal Ünv (akarakuyu@mku.edu.tr) 3 Mustafa Kemal Ünv (oparlakay@mku.edu.tr) ÖZET Dünyada olduğu gibi ülkemizde de ekonomik canlılığın artmasına ve güvenlik ihtiyacındaki farklılaşmalara paralel olarak eğitimli ve uzmanlaşmış özel güvenlik elemanlarına ihtiyaç giderek artmaktadır. Bu bağlamda, yapılan bu çalışma ile Türkiye de üniversitelerde özel güvenlik alanında eğitim veren programlarda okutulan hukuk derslerinin müfredatları incelenerek farklar ve benzerlikler ortaya konulmuş ve bir özel güvenlik görevlisinin yetişmesini sağlamak amacıyla eğitimde kullanılabilecek hukuk derslerinin müfredat önerisi sunulmuştur. Çalışmanın ana materyalini bu konuda eğitim veren yedi üniversitenin özel güvenlik elemanı yetiştiren programlarında okutulan hukuk derslerinin müfredatları kullanılmıştır. Ayrıca konu ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalardan da faydalanılmıştır. Ortaya çıkan sonuçlar ışığında hukuk derslerinin müfredatı hazırlanarak standart bir eğitim sağlanabilir. Ayrıca hukuku bilen, temel hak ve özgürlüklere saygılı, uzmanlaşmış özel güvenlik görevlileri yetiştirilerek verilen güvenlik hizmetinin kalitesi artırılabilir. Anahtar Kelimeler: Özel Güvenlik, Eğitim, Hukuk Dersleri Müfredatı 287

2 1. GİRİŞ Her birey özgür, huzurlu ve güvenli bir şekilde yaşamayı hakkeder. Güvenlik hakkı, ulusal ve uluslararası alanda pek çok temel hukuki metinlerde güvence altına alınmıştır tarihli T.C. Anayasasının 19. maddesi Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir. hükmünü içermektedir. Ayrıca 5. maddesine göre de kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak devletin temel amaç ve görevleri arasındadır. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nun 10 Aralık 1948 tarih ve 217 A(III) sayılı kararıyla ilan edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 3. maddesinde yer alan Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 5. maddesinde yer alan Herkes özgürlük ve güvenlik hakkına sahiptir. ifadeleriyle bu hak uluslararası alanda da vurgulanmıştır. Türkiye de insanların yaşama hakkı, özgürlüğü ve güvenliği devlete bağlı genel kolluk kuvvetleri ve özel güvenlik birimlerince sağlanmaktadır. Özel kolluk, genel kolluk olan polis ve jandarmanın dışında kalan, kendi özel kanunlarına göre kurulup, kanunda kendisine verilen görevleri yerine getiren kolluktur(derdiman, 2010). Yalabık (2006) ise Türkiye de Özel Güvenlik Teşkilatının Eğitimi ve Verilen Hizmetleri İçindeki Rolü adlı çalışmasında özel güvenliği kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyette olmak üzere, yasa ile korunmasına izin verilen hak ve hürriyetlerin güvenliğini sağlamak amacıyla, yasadaki koşullara uygun olarak alınan özel tedbirler olarak tanımlamıştır. 21. yüzyılın önemli sorunlarından biri olmaya devam eden ve küreselleşme ile de tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de daima birinci sıralarda yer alan güvenlik ihtiyacının karşılanması yanında, yine çağımızın yükselen değeri olan insan hakları alanındaki dengenin sağlanmasında da güvenlik görevlilerinin iyi bir eğitim görmesi kaçınılmaz görülmektedir (Dalda dan akt., Özarslan, 2010). Özel güvenlik personelinin eğitim sürecinde temel güvenlik bilimlerinin yanı sıra hukuk bilgisi de önemlidir. Zira hukuk bilgisinin eksikliğinde veya yokluğunda insan hakları ihlalleri ortaya çıkar. Ülkemizde insan hakları ihlalleri ile ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince (A.İ.H.M) devletimiz aleyhine verilmiş kararların olduğu düşünülürse güvenlik görevlilerinde hukuk bilgisinin olmasının önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Ayrıca hukuk bilgisi güvenlik personelinin görev esnasındaki sınırlarını da belirler. Personelin arama, el koyma, yakalama ve zor kullanma gibi durumlarda durması gerektiği yeri, sınırlılıklarını ve kullanması gereken gücün oranını belirlemede hukuk bilgisi önemlidir. Özel güvenlik eğitim programında hukuk eğitimi ile insan hakları ve hukukun üstünlüğü göz önüne alınarak özel güvenlik görevlisinin yetkilerini doğru yerde ve zamanda kullanabilmeyi, kendisine kısmen verilen yetkilerin sınırlılıklarını ve uygulanış tarzlarını iyi bilmeyi amaçlar(yenisey v.d den akt.çevik, 2006). Yapılan bu çalışma ile Türkiye deki üniversitelerde özel güvenlik alanında eğitim veren programlarda okutulan hukuk derslerinin müfredatları incelenerek farklılıklar ve benzerlikler ortaya konulmuş ve bir özel güvenlik görevlisinin yetişmesini sağlamak amacıyla eğitimde kullanılabilecek hukuk derslerinin müfredat önerisi sunulmuştur. 288

3 Bu çalışmanın ana materyalini Türkiye deki üniversitelerde Özel Güvenlik ve Koruma Programı olan yedi üniversitenin uyguladığı hukuk derslerinin müfredatları oluşturmaktadır. Bu yedi üniversitenin tamamının hukuk derslerinin müfredatları incelenmiş olup bunlar arasındaki farklılıklar ve benzerlikler ortaya konulmuştur. Bu yedi üniversitenin müfredatında yer almayıp okutulması tavsiye edilen hukuk derslerinin içeriği ise yedi hukuk fakültesi ve hukuk kitapları esas alınarak hazırlanmıştır. Söz konusu üniversitelerdeki hukuk derslerinin içeriği incelenerek ortak ve standart bir hukuk müfredatı oluşturulmuştur. 2. ÖZEL GÜVENLİK PROGRAMLARINDA YER ALAN HUKUK DERSLERİ VE İÇERİĞİ Tablo 1 de de görülebileceği gibi çalışmanın bu kısmında, incelenen üniversitelerde Özel Güvenlik ve Koruma Programlarında okutulan hukuk derslerinin genel olarak değerlendirilmesi yapılmıştır. Temel Hukuk dersi, inceleme yapmış olduğumuz tüm üniversitelerin Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölümü Özel Güvenlik ve Koruma Programlarında; Mustafa Kemal, İstanbul ve Gaziantep Üniversitelerinde aynı adla okutulurken; Aksaray ve Giresun Üniversitelerinde Hukukun Temel Kavramları ; Yalova ve Uludağ Üniversitelerinde ise Hukuka Giriş adları altında okutulmaktadır. Hukuk Biliminin temel kavramlarının ve amacının öğrenilmesi, hukuk dallarının ve bölümlerinin açıklanması, temel haklar ve kişi kavramlarının tanımlanabilmesi, yargı organları ile yargı türlerinin bilinmesi ve hukuki uyuşmazlıkların çözümü için başvuru merciilerinin belirtilebilmesinde bu ders hukuki bir bakış açısına sahip olması gereken özel güvenlik öğrencileri açısından önemlidir. İncelenen tüm üniversitelerin müfredatında Temel Hukuk dersine yer verilmiş olması bu görüşü destekler niteliktedir. Ceza Hukuku dersi; Mustafa Kemal, Uludağ ve Aksaray Üniversitelerinde Ceza Usul Hukuku dersi ile birleştirilerek tek bir ders şeklinde okutulurken diğer üniversitelerde ayrı bir ders olarak okutulmaktadır. Ceza Hukukunun amacının ve temel kavramlarının öğrenilmesi, suç kavramı ve hukuka uygunluk nedenlerinin açıklanması, Ceza Hukukuna hakim olan ilkelerin ve suçların kanuni unsurlarının bilinmesi özel güvenlik elemanlarının karşılaştıkları olayların suç teşkil edip-etmediğini belirlemeleri ve buna göre hareket etmeleri açısından önemlidir. İncelenen tüm üniversitelerin müfredatında Ceza Hukuku dersine yer verilmiş olması bu görüşü destekler niteliktedir. Ceza Usul Hukuku dersi; Mustafa Kemal, Uludağ ve Aksaray Üniversitelerinde Ceza Hukuku dersi ile birleştirilerek tek bir ders şeklinde okutulurken Yalova ve Giresun Üniversitelerinde ise ayrı bir ders olarak okutulmaktadır. İstanbul ve Gaziantep Üniversitelerinin ders programlarında bu derse yer verilmemiştir. Ceza Usul Hukukunun amacının ve temel kavramlarının öğrenilmesi, Ceza Muhakemesinde yargılama şartları ile yargılama yetkisinin, Ceza Muhakemesinin evrelerinin, süjelerinin ve kanun yollarının açıklanmasının suçluları yakalama yetkisi ve suça el koyma görev ve yetkisi halinde izlenecek usullerin bilinmesi açısından yararlı olabilir. Özel Güvenlik Hukuku dersi; Mustafa Kemal ve Aksaray Üniversitelerinde Kişi (İnsan) Hakları dersi ile birleştirilerek tek bir ders şeklinde okutulurken diğer üniversitelerde ayrı bir ders olarak Uludağ, Gaziantep ve Giresun Üniversitelerinde aynı isimle; Yalova 289

4 Üniversitesinde Özel Güvenlik Teşkilatı Mevzuatı ; İstanbul Üniversitesinde Temel Mesleki Hukuk I ve Temel Mesleki Hukuk II adları altında okutulmaktadır. Hukukun kendisine verdiği hak ve yetkileri bilen ve bunları somut olaylara uygulayabilen özel güvenlik elemanı yetiştirilmesinde Özel Güvenlik Hukuku dersi büyük önem taşımaktadır. İncelenen tüm üniversitelerin müfredatında bu derse yer verilmiştir. Kişi (İnsan) Hakları dersi; Mustafa Kemal ve Aksaray Üniversitelerinde Özel Güvenlik Hukuku dersi ile birleştirilerek tek bir ders şeklinde okutulurken Yalova ve Giresun Üniversitelerinde Yurttaşlık ve İnsan Hakları ; İstanbul ve Gaziantep Üniversitelerinde İnsan Hakları adları altında okutulmaktadır. Uludağ Üniversitesinin ders programında bu derse yer verilmemiştir. İnsan haklarını bilen, temel hak ve özgürlüklere saygılı, insan hakları ihlallerinden kaçınan özel güvenlik elemanı yetiştirilmesinde bu ders özel güvenlik öğrencileri açısından yararlı olabilir. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku dersi; Uludağ Üniversitesinde biri zorunlu diğeri seçmeli olmak üzere iki defa okutulurken Gaziantep Üniversitesinde zorunlu ve Aksaray Üniversitesinde ise seçmeli olarak aynı isimle; Yalova ve Giresun Üniversitelerinde ise İş ve Güvenlik Hukuku adları altında okutulmaktadır. Mustafa Kemal ve İstanbul Üniversitelerinin ders programlarında bu derse yer verilmemiştir. Özel güvenlik görevlilerinin çoğunlukla İş Hukukuna tâbi olarak işçi statüsünde çalıştıkları dikkate alındığında bunların İş Hukukundan doğan haklarını bilebilmeleri açısından bu ders yararlı olabilir. Ayrıca bir işyerinde yönetici olarak çalışmaları halinde de İş Hukuku kurallarını doğru bir şekilde uygulamaları açısından da bu ders önemlidir. Hukuki Yazışma dersi Uludağ Üniversitesinde; Hukuk ve Adalet Sosyolojisi dersi ise Yalova Üniversitesinde seçmeli dersler arasında okutulmaktadır. Bu derslere diğer üniversitelerin programlarında yer verilmemiştir. Mesleki raporların, tutanakların ve resmi yazışmaların usulüne uygun olarak yazılması açısından Hukuki Yazışma dersi; Hukukun sosyal olgu kimliğiyle incelenmesi açısından da Hukuk ve Adalet Sosyolojisi dersi seçmeli dersler arasında yararlı olabilir. 290

5 Tablo 1. Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölümü Özel Güvenlik ve Koruma Programlarında Okutulan Hukuk Dersleri ÜNİVERSİTELER DERSLER Mustafa Uludağ Yalova İstanbul Giresun Gaziantep Aksaray Kemal Temel Hukuk (1) Hukukun Temel Kavramları (1) Hukuka Giriş (1) Ceza Hukuku Ceza Usul Hukuku (2) Ceza Hukuku ve CMK (3) Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku (2) Ceza ve Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku (3) Özel Güvenlik Hukuku (4) Özel Güvenlik Hukuku ve Kişi Hakları Özel Güvenlik Teşkilatı Mevzuatı (4) Temel Mesleki Hukuk I- II (4) İnsan Hakları (5) Yurttaşlık ve İnsan Hakları (5) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku (6) İş ve Güvenlik Hukuku (6) İş Hukuku (6) Hukuki Yazışma Hukuk ve Adalet Sosyolojisi 291

6 (1) Temel Hukuk, Hukukun Temel Kavramları ve Hukuka Giriş derslerinin isimleri farklı olup içerikleri aynıdır. (2) Ceza Usul Hukuku, Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku derslerinin isimleri farklı olup içerikleri aynıdır. (3) Ceza Hukuku ve CMK, Ceza ve Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku derslerinin isimleri farklı olup içerikleri aynıdır. (4) Özel Güvenlik Hukuku, Özel Güvenlik Teşkilatı Mevzuatı, Temel Mesleki Hukuk I- II derslerinin isimleri farklı olup içerikleri aynıdır. (5) İnsan Hakları, Yurttaşlık ve İnsan Hakları derslerinin isimleri farklı olup içerikleri aynıdır. (6) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, İş ve Güvenlik Hukuku ve İş Hukuku derslerinin isimleri farklı olup içerikleri aynıdır. 3. TARTIŞMA VE SONUÇ İncelenen üniversitelerin Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölümü Özel Güvenlik ve Koruma Programlarının hiç birinde İdare Hukuku ve Anayasa Hukuku derslerine yer verilmemiştir. Bu programdan mezun olanların kamuda memur statüsünde de çalışabilecekleri düşünüldüğünde İdare Hukuku dersi; devletin temel yapısının, işleyişinin, şeklinin, devletin organlarının ve bunların görev ve yetkileri ile temel hak ve özgürlüklerin öğrenilmesi açısından Anayasa Hukuku dersi seçmeli dersler arasında yararlı olabilir. Mustafa Kemal Üniversitesi, Uludağ Üniversitesi, Yalova Üniversitesi ile Giresun Üniversitesi nin ders içerikleri incelendiğinde; Temel Hukuk (Hukukun Temel Kavramları, Hukuka Giriş) dersinin içeriğinde Türk yargı sistemi, yargı türleri ve yüksek yargı organlarının görevlerine yer verildiği görülmüştür. Bu konulara Temel Hukuk dersi içeriğinde yer verilebileceği gibi bu içeriğe sahip Yargılama Hukuku dersi ayrı bir ders olarak da okutulabilir. İş Hukuku / İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku dersi; Yalova ve Giresun Üniversitelerinde İş ve Güvenlik Hukuku adı altında okutulmaktadır. Güvenlik Hukuku kavramı esasında genel ve özel kolluk birimlerinin hukuku için kullanılabilecek bir ifadedir. Dolayısıyla bu üniversitelerde okutulan bu dersin adı ile içeriği birbiriyle uyuşmamaktadır. Bu üniversitelerde okutulan İş ve Güvenlik Hukuku dersinin içeriği incelendiğinde Yalova Üniversitesinde: Bireysel İş Hukuku, Toplu İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku konularına yer verildiği; Giresun Üniversitesinde ise Bireysel İş Hukuku konularına yer verildiği görülecektir. Bu sebeple bu dersin Giresun Üniversitesinde İş Hukuku adı altında; Yalova Üniversitesinde ise İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku dersi adı altında okutulması daha isabetlidir. İş Hukuku / İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku dersi; Uludağ Üniversitesinde biri zorunlu diğeri seçmeli iki defa okutulmaktadır. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku dersinin 292

7 içeriğinde: Bireysel İş Hukuku, Toplu İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku konularına yer verildiği; seçmeli dersler arasında okutulan İş Hukuku dersinin içeriğinde ise Bireysel İş Hukuku ve Toplu İş Hukuku konularına yer verildiği görülecektir. Bu sebeple Uludağ Üniversitesinde seçmeli dersler arasında okutulan İş Hukuku dersinin kaldırılmasında yarar vardır. Özel Güvenlik Hukuku dersi; Mustafa Kemal ve Aksaray Üniversitelerinde Kişi (İnsan) Hakları dersi ile birleştirilerek tek bir ders şeklinde okutulmaktadır. Ancak bu üniversitelerde okutulan Özel Güvenlik Hukuku ve Kişi Hakları dersinin içeriği incelendiğinde insan hakları ile ilgili konulara müfredatta yer verilmediği görülecektir. Bu sebeple bu üniversitelerde okutulan Özel Güvenlik Hukuku ve Kişi Hakları dersinin içeriği, insan hakları ile ilgili konulara bu dersin içeriğinde yer verilerek, yeniden düzenlenebileceği gibi İnsan Hakları dersinin Özel Güvenlik Hukuku dersinden ayrılarak ayrı bir ders olarak okutulması da mümkündür. Özel Güvenlik Hukuku dersi; İstanbul Üniversitesinde Temel Mesleki Hukuk I ve Temel Mesleki Hukuk II adları altında okutulmaktadır. Ancak bu üniversitede okutulan Temel Mesleki Hukuk I dersinin içeriği incelendiğinde temel hukuk konularına yer verildiği görülmüştür. İstanbul Üniversitesinde okutulan Temel Mesleki Hukuk I dersinin içeriğinde yer alan Sosyal düzen kuralları, sosyal düzen kurallarının türleri- din, ahlak, görgü, hukuk kuralları, hukuk kurallarının farklılığı- hukukta müeyyide, hukuk sözcüğünün çeşitli anlamları, örf ve adet hukuku, yazılı hukuk, içtihat hukuku, hukukun kolları, özel hukuk ve kamu hukuku konuları Temel Hukuk dersinin içeriğine girmektedir. Bu sebeple Temel Mesleki Hukuk I dersinin içeriğinden temel hukuk konularının çıkarılmasında yarar vardır. İstanbul Üniversitesi nde okutulan Temel Hukuk dersinin içeriği incelendiğinde hukukta yaptırım, kamu hukuku ve özel hukukun dalları, hukukun kaynakları konularına yer verilmediği görülmüştür. Bu sebeple bu üniversitede okutulan Temel Hukuk dersinin içeriğinin yeniden düzenlenmesinde yarar vardır. Uludağ Üniversitesi nde okutulan Hukuka Giriş dersinin içeriği incelendiğinde kişi, kişi türleri ve kişilerin ehliyeti konularına yer verilmediği görülmüştür. Yalova ve Giresun Üniversitelerinde okutulan Hukuka Giriş ( Hukukun Temel Kavramları) dersinin içeriği incelendiğinde bu dersin içeriğinde miras hukuku konularına ayrıntılı olarak yer verildiği görülmüştür. Uludağ Üniversitesi de okutulan Hukuka Giriş dersinin içeriğine kişi, kişi türleri ve kişilerin ehliyeti konularının eklenmesinde; Yalova ve Giresun Üniversitelerinde okutulan Hukuka Giriş ( Hukukun Temel Kavramları) dersinin içeriğinden ise miras hukuku konularının çıkarılmasında yarar vardır. Uludağ ve Aksaray Üniversitelerinde Ceza Hukuku dersi her ne kadar Ceza Usul Hukuku dersi ile birleştirilerek tek bir ders şeklinde okutulmakta ise de birleştirilen bu dersin içeriğinde Ceza Usul Hukuku konularına hiç yer verilmediği; Mustafa Kemal Üniversitesi nde ise kanun yolları konusu dışında Ceza Usul Hukuku konularına yer verilmediği görülmüştür. Bu sebeple bu üniversitelerde okutulan Ceza Hukuku ve CMK (Ceza ve Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku) dersinin içeriği, ceza usul ile ilgili konulara bu dersin içeriğinde yer verilerek, yeniden düzenlenebileceği gibi Ceza Usul Hukuku dersinin Ceza Hukuku dersinden ayrılarak ayrı bir ders olarak okutulması da mümkündür. 293

8 Gaziantep Üniversitesi nde okutulan Özel Güvenlik Hukuku dersinin içeriği incelendiğinde 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun un incelenmesi, denetim, yasak hükümleri ve ceza hükümlerine yer verildiği görülmüştür. Her ne kadar doktrinde farklı görüşler olsa da (Derdiman, 2010) 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun un 27. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır. Bu sebeple bu üniversitede okutulan Özel Güvenlik Hukuku dersinin içeriğinin yeniden düzenlenmesinde yarar vardır. İncelenen üniversitelerde okutulan hukuk derslerinin müfredatlarından yola çıkarak Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölümü Özel Güvenlik ve Koruma Programları için aşağıdaki hukuk dersleri ve içerikleri önerilmiştir. Temel Hukuk / Hukukun Temel Kavramları / Hukuka Giriş: Hukuk kavramı, hukukun diğer sosyal kurallarla ilişkisi ve karşılaştırılması; Hukuk kurallarının özelliği, Hukukta yaptırım kavramı, türleri ve örnekleri; Hukukun sistemi. Kamu Hukuku-özel hukuk ayırımı; Kamu hukukunun dalları (Anayasa, İdare, Ceza, Yargılama Devletler Umumi, Vergi ve İş Hukuku); Özel hukukun dalları (Medeni Hukuk, Ticaret ve Devletler Özel Hukuku); Hukuki olay, hukuki eylem ve hukuki işlem kavramları ve örnekleri; Hukukun kaynakları (Yazılı, yazısız ve yardımcı kaynaklar) Normlar hiyerarşisi, pozitif hukuk, tabii hukuk kavramları; Hakkın tanımı ve türleri. Kamu hakları ve özel hakların incelenmesi; Hakkın kazanılması, kaybedilmesi kullanılması ve korunması kavram ve örnekleri. Hakların kazanılmasında ve kullanılmasında iyiniyetin etkileri; Kişi, kişi türleri ve gerçek kişilerin ehliyeti; Kişiliğin korunması, tüzel kişilik ve tüzel kişilerin ehliyeti; Türk yargı sistemi, yargı türleri, yüksek yargı organlarının görevleri ve mahkemelerin teşkilatı. Ceza Hukuku: Ceza hukuku kavramı, ilkeleri ve kaynakları, ceza hukuku ile diğer hukuk dalları arasındaki ilişki; ceza yasalarının zaman, yer ve kişi yönünden uygulanması; suç ve suçun unsurları; kanunilik unsuru, maddi unsur, hukuka aykırılık unsuru ve manevi unsur; cürüm ve kabahatler; hukuka uygunluk nedenleri: görevin yerine getirilmesi, meşru müdafaa, zorunluluk durumu, mağdurun rızası; kusur türleri: kast, taksir, objektif sorumluluk; kusurluluğu etkileyen haller: zorlayıcı neden, cebir veya tehdit, hata, haksız tahrik; suçun ortaya çıkış biçimleri: teşebbüs, iştirak, suçların içtimaı; cezanın amacı ve türleri, cezaların belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi, ceza hukukunda zamanaşımı ile güvenlik tedbirleri. Ceza Usul Hukuku / Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku: Muhakeme hukuku, ceza muhakemesi hukuku, ceza muhakemesi hukukunun kaynakları, ceza muhakemesi yasalarının uygulanabilirliği: zaman, kişi ve yer yönünden uygulanması; muhakeme görevi ve makamları; ceza muhakemesi şartları, yargılama yetkisi; uyuşmazlıklar arasında bağlantı; ceza muhakemesi süjeleri, bunların yetkileri ve birbirleriyle ilişkileri, ceza muhakemesi işlemleri; duruşma ve deliller; ceza muhakemesi tedbirleri: tutuklama, yakalama, gözaltı, adli kontrol, arama, güvence gösterilmesi, el koyma; ceza muhakemesi evreleri; soruşturma ve kovuşturma evreleri; hüküm ve çeşitleri; ceza yargılamasında kanun yolları. 294

9 Ceza Hukuku ve CMK / Ceza ve Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku: Ceza hukuku kavramı, ilkeleri ve kaynakları, ceza hukuku ile diğer hukuk dalları arasındaki ilişki; ceza yasalarının zaman, yer ve kişi yönünden uygulanması; suç ve suçun unsurları; kanunilik unsuru, maddi unsur, hukuka aykırılık unsuru ve manevi unsur; cürüm ve kabahatler; hukuka uygunluk nedenleri: görevin yerine getirilmesi, meşru müdafaa, zorunluluk durumu, mağdurun rızası; kusur türleri: kast, taksir, objektif sorumluluk; kusurluluğu etkileyen haller: zorlayıcı neden, cebir veya tehdit, hata, haksız tahrik; suçun ortaya çıkış biçimleri: teşebbüs, iştirak, suçların içtimaı; cezanın amacı ve türleri, cezaların belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi, ceza hukukunda zamanaşımı ile güvenlik tedbirleri. Muhakeme hukuku, ceza muhakemesi hukuku, ceza muhakemesi hukukunun kaynakları, ceza muhakemesi yasalarının uygulanabilirliği: zaman, kişi ve yer yönünden uygulanması; muhakeme görevi ve makamları; ceza muhakemesi şartları, yargılama yetkisi; uyuşmazlıklar arasında bağlantı; ceza muhakemesi süjeleri, bunların yetkileri ve birbirleriyle ilişkileri, ceza muhakemesi işlemleri; duruşma ve deliller; ceza muhakemesi tedbirleri: tutuklama, yakalama, gözaltı, adli kontrol, arama, güvence gösterilmesi, el koyma; ceza muhakemesi evreleri; soruşturma ve kovuşturma evreleri; hüküm ve çeşitleri; ceza yargılamasında kanun yolları. Özel Güvenlik Hukuku / Özel Güvenlik Teşkilatı Mevzuatı / Temel Mesleki Hukuk: Devlet ve kamu düzeni ilişkisi, kolluğun tarifi, özel kolluk-genel kolluk ilişkileri; 5188 sayılı yasanın incelenmesi; Özel güvenlik hizmetlerinin özellikleri; Özel güvenlik birimlerinin kurulması; Kurucu ve yöneticilerinin taşıması gereken şartlar; Özel güvenlik görevlisi olabilme ve başvuru şartları; Özel güvenlik komisyonu, oluşumu, görev ve yetkileri; Özel güvenlik görevlisinin yetkileri: Kontrol, arama, yakalama, kimlik sorma, el koyma, emanete alma, konuta girme, zor kullanma, silah kullanma, bulundurma ve taşıma yetkisi, suça el koyma görev ve yetkisi; yetkilerin kullanılış şartları; Özel güvenlik görevlisinin ilgili diğer kuruluşlarla ilişkileri; Çalışma izni ve şartları; Özel güvenlik görevlisinin hak ve yükümlülükleri; Özel güvenlik görevlisinin işlem ve eylemlerinden doğan sorumluluk; Özel güvenlik görevinin sona ermesi ve sonuçları; Özel güvenlik görevlisine karşı işlenebilen ve özel güvenlik görevlisinin işleyebileceği suçlar. İnsan Hakları (Kişi Hakları) / Yurttaşlık ve İnsan Hakları: Tanımı, korunmasını ve geliştirilmesini amaçlayan çeşitli sistemler, yürürlükteki insan hakları standartları, ülkemizin de taraf olduğu, evrensel düzeyde Birleşmiş Milletler tarafından üretilen genel ve özel nitelikli başlıca insan hakları sözleşmeleri ile bölgesel düzeyde Avrupa Konseyi tarafından üretilmiş Avrupa İnsan Hakları Sözleşmelerinin ilgili maddeleri, usul hukuku, Türkiye de insan hakları, güvenlik sektöründe insan hakları ve ihlalleri. Özel Güvenlik Hukuku ve Kişi Hakları: Devlet ve kamu düzeni ilişkisi, kolluğun tarifi, özel kolluk-genel kolluk ilişkileri; 5188 sayılı yasanın incelenmesi; Özel güvenlik hizmetlerinin özellikleri; Özel güvenlik birimlerinin kurulması; Kurucu ve yöneticilerinin taşıması gereken şartlar; Özel güvenlik görevlisi olabilme ve başvuru şartları; Özel güvenlik komisyonu, oluşumu, görev ve yetkileri; Özel güvenlik görevlisinin yetkileri: Kontrol, arama, yakalama, 295

10 kimlik sorma, el koyma, emanete alma, konuta girme, zor kullanma, silah kullanma, bulundurma ve taşıma yetkisi, suça el koyma görev ve yetkisi; yetkilerin kullanılış şartları; Özel güvenlik görevlisinin ilgili diğer kuruluşlarla ilişkileri; Çalışma izni ve şartları; Özel güvenlik görevlisinin hak ve yükümlülükleri; Özel güvenlik görevlisinin işlem ve eylemlerinden doğan sorumluluk; Özel güvenlik görevinin sona ermesi ve sonuçları; Özel güvenlik görevlisine karşı işlenebilen ve özel güvenlik görevlisinin işleyebileceği suçlar. İnsan haklarının tanımı, korunmasını ve geliştirilmesini amaçlayan çeşitli sistemler, yürürlükteki insan hakları standartları, ülkemizin de taraf olduğu, evrensel düzeyde Birleşmiş Milletler tarafından üretilen genel ve özel nitelikli başlıca insan hakları sözleşmeleri ile bölgesel düzeyde Avrupa Konseyi tarafından üretilmiş Avrupa İnsan Hakları Sözleşmelerinin ilgili maddeleri, usul hukuku, Türkiye de insan hakları, güvenlik sektöründe insan hakları ve ihlalleri. İş Hukuku / İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku: İş hukukunun tanımı, hukuk içindeki yeri ve gelişimi, bölümleri ve kaynakları; İş hukukuna hakim olan ilkeler; İş hukukunun temel kavramları: İşçi, İşveren, işveren vekili, alt işveren, işyeri; çırak ve stajyerlerin durumu; İş hukukunun kapsamı ve istisnaları; İş sözleşmesinin tanımı, unsurları, şekli, türleri ve özellikleri; İş sözleşmesinin yapılması, iş sözleşmesi yapma serbestisi ve sınırları; İş sözleşmesinin geçersizliği; iş sözleşmesinden doğan borçlar: İşçinin borçları ve işverenin borçları; İşçi sağlığı ve iş güvenliği; Ücret, asgari ücret; Çalışma süreleri ve izinler; İş sözleşmesinin genel sebeplerle sona ermesi, İş sözleşmesinin feshi, geçerli fesih nedenleri, işe iade, süreli fesih, derhal fesih, kıdem tazminatı; Sendikalar hukuku, konfederasyon, sendika hürriyeti, kuruluş esasları, kurucu olabilme şartları, sendika ve konfederasyonların kuruluş yöntemleri, birleşmeleri ve katılma; Sendika ve konfederasyonların organları, sendika üyeliği şartları, üyelikten doğan hak ve borçlar, üyeliğin sona ermesi, konfederasyon üyeliği, güvenceler, sendika ve konfederasyonların faaliyetleri, gelir ve giderleri, faaliyetlerinin durdurulması ve sona ermeleri; Toplu iş sözleşmesi, kapsam ve düzeyi, yapılması, toplu görüşme, toplu iş sözleşmesinin hükmü, uygulama alanı, süresi ve bitimi, toplu iş uyuşmazlıkları, çözüm yolları, grev ve lokavt; Sosyal güvenliğin tarihsel gelişimi, sosyal güvenlik kavramı, sosyal güvenlikte çağdaş eğilimler, Türk Sosyal Güvenlik Hukuku'nda primli rejim, sosyal sigorta türleri, memurların sosyal güvenliği, bağımsız çalışanların sosyal güvenliği ve sigortalı hizmetlerin birleştirilmesi. Hukuki Yazışma: Resmi yazı ile ilgili tanımlar, resmi yazışma ortamları ve güvenlik, resmi yazışmalarda şekil şartları, resmi yazışmaların gizlilik dereceleri, resmi yazışmalarda evrak güvenliği, mesleki raporlar, mesleki raporların hukuki değeri, resmi defterler, tutanaklar, tutanağın tanımı, tutanakların hukuki değeri, tutanak düzenlemede sorumluluk, tutanaklarda bulunması gereken ortak özellikler ve içerik kuralları. Hukuk ve Adalet Sosyolojisi: Bu dersi amacı hukuk, adalet ve ceza kavramlarını sosyolojik teoriler çerçevesinde irdeleyerek, bu kavramların toplumsal yapıdaki yerlerini anlamaya çalışmaktır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için öncelikle klasik sosyologların -Durkheim, Marx ve Weber- teorilerine başvurulacak daha sonra da çağdaş hukuk sosyolojisi teorileri - Garland, Black, Luhmann, Kritik Legal Çalışmalar (CLS)- incelenecektir. Bunun yanı 296

11 sıra çatışma çözümleri, ölüm cezası ve hapishanenin fonksiyonları gibi güncel konular da bu dersin içeriğini oluşturur. İdare Hukuku / Yönetim Hukuku: İdare kavramı; idarenin görevleri; idare hukukunun doğuşu ve gelişimi; idare hukukunun özellikleri, düzenleme alanı ve kaynakları; idare hukukunu etkileyen anayasal ilkeler; hukuk devleti ilkesi, laiklik ilkesi v.d.; merkezden yönetim ilkesi, yerinden yönetim ilkesi, idarenin bütünlüğü ilkesi; hiyerarşik denetim, vesayet denetimi kavramları, yetki devri, imza devri, kanunsuz emir; idari örgüt kavramı; genel idare (merkezi yönetim): başkent (merkez) örgütü, taşra örgütü; mahalli idare (yerel yönetim); hizmet yerinden yönetim kuruluşları; idari işlem kavramı ve idari işlemin unsurları, türleri; idari işlemlerde sakatlık halleri ve sakatlığın yaptırımları; idari sözleşmeler ve türleri; kamu ihalelerinin genel esasları; idarenin yetkileri; idarenin görevleri; idari kolluk faaliyeti ve temel haklar ilişkisi; idari kolluk personeli ve görevleri; idari kolluk yetkisinin sınırları; kamu hizmeti kavramı, ölçütleri, kurulmaları, kaldırılmaları; kamu hizmetinin görülme usulleri; idarenin sorumluluğu; kamu görevlisi kavramı, türleri; kamu görevlilerinin naklen atanması ve özlük işleri; kamu mallarının hukuki rejimi; kamu mallarından genel ve özel yararlanma; kamulaştırmanın genel esasları ve yakın kavramlarla karşılaştırma. Anayasa Hukuku: Anayasa Hukuku kavramı, konusu ve yöntemi; Anayasa Hukukunun yürürlük kaynakları ve normlar hiyerarşisi; siyasi iktidar kavramı, özellikleri, kaynağı ve meşruluğu; anayasa kavramı ve türleri; anayasaların ortaya çıkışı ve evrimi; anayasaların yapılması ve değiştirilmesi; hükümet sistemleri; seçim ve seçim sistemleri; siyasi partiler; devlet erkleri; yasama erki; yürütme erki; yargı erki; erkler arasındaki ilişkiler; kuvvetler birliğine göre siyasi rejimler; parlamenter rejim; başkanlık rejimi; olağanüstü yönetim usulleri; anayasa yargısı; devlet kavramı ve biçimleri; devletin temel nitelikleri, temel hak ve özgürlükler; hak ve özgürlüklerin kaynakları, hak ve özgürlüklerin genel ilkeleri, başlıca hak ve özgürlükler; 1961 Anayasasının hazırlanışı ve temel nitelikleri, 1982 Anayasasının hazırlanışı ve temel nitelikleri, 1961 Anayasası ile 1982 Anayasasının karşılaştırılması. Yargılama Hukuku: Yargılama Hukukuna ilişkin genel bilgiler, Yargılama Hukukunun hukuk dalları arasındaki yeri; yargı kavramı; yargının önemi ve işlevi; Türk Yargı Teşkilâtının genel görünümü ve yargı türleri (anayasa yargısı, adlî yargı, idarî yargı, seçim yargısı ve uyuşmazlık yargısı); mahkemeler (İlk derece mahkemeleri, Bölge Adliye Mahkemeleri, Yüksek mahkemeler); görev kuralları; yetki kuralları; yargı yeri tayini; yargılamaya doğrudan veya dolaylı katılan süjelerin tanıtımı; usul işlemleri; süreler; eski hale getirme; tebligat; taraflar (taraf kavramı; taraf ehliyeti; dava ehliyeti; dava takip yetkisi; taraf sıfatı; tarafların değişmesi; tarafların temsili; dava arkadaşlığı); davaya müdahale; bütün yargı çeşitlerini kapsayıcı olmak üzere yargılamaya egemen olan ilkeler; dava kavramı; dava çeşitleri; davanın açılması; dava açılmasının sonuçları; davaya cevap; tahkikat, karşı dava açılması; duruşmalar; ön sorun, ıslah, müddeabihin temliki; ispat; deliller ve ikamesi; hüküm, davaya son veren taraf işlemleri (davadan feragat, kabul ve sulh); kanun yolları ve icra teşkilâtı. 297

12 KAYNAKLAR Akıntürk, T. (2004). Hukuka Giriş, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, İİİ-XİV. Anonim (1948). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Anonim (1950). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Anonim (1961). T.C. Anayasası Anonim (1981) sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun Anonim (1982). T.C. Anayasası Anonim (2004) sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun Centel, N., Zafer, H., Çakmut, Ö. (2005). Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Yayınevi, III-XXXIX. Centel, N., Zafer, H. (2005). Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınevi, I-XXXVII. Çevik, E. (2006). Konaklama İşletmelerinde Dış Kaynak Kullanımı Olarak Özel Güvenlik, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 38. Derdiman, R.C. (2010). Özel Güvenlik Hukuku ve Kişi Hakları, Alfa Aktüel Yayınları, Erdoğan, G. (2006). İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Detay Yayıncılık, Vİİ-XVİİİ. Günday, M. (2002). İdare Hukuku, İmaj Yayıncılık, V-XXX. Özarslan, Y. C. (2010). Özel Güvenlik Eğitiminin Değerlendirilmesi (Elazığ İli Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Stratejileri ve Yönetimi Anabilim Dalı, s.51 Özbudun, E. (1993). Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, VII-XV. Toroslu, N. (1994). Ceza Hukuku, Savaş Yayınları, IX-XVI. Toroslu, N. (1998). Ceza Muhakemesi Hukuku, Savaş Yayınevi, V-XVI. Teziç, E. (1991). Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, VII-XII. Yalabık, M. (2006). Türkiye de Özel Güvenlik Teşkilatının Eğitimi ve Verilen Hizmetleri İçindeki Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s Plan%C4%B1 m=1300&birim=1301&altbirim=- 1&program=51&organizasyonId=66&mufredatTurId=