DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM

Transkript

1 DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam MADDE 1 - Bu Yönergenin amacõ, Dokuz Eylül Üniversitesi İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn işleyişi ve yönetimi ile iç denetçilerin ve üst yöneticinin iç denetime ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarõna yönelik esas ve usulleri düzenlemektir. Bu yönerge, üst yönetici ve mesleğe girişte iç denetçiler tarafõndan okunup imzalanõr ve İç Denetim Birimi Başkanlõğõnda saklanõr. Hukuki dayanak MADDE 2 Bu Yönerge İç Denetçilerin Çalõşma Usul ve Esaslarõ Hakkõnda Yönetmeliğin 13 üncü maddesi uyarõnca hazõrlanmõştõr. Bu Yönergenin hazõrlanmasõnda İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafõndan yayõmlanan Kamu İç Denetim Birim Yönergesi esas alõnmõştõr. Tanõmlar MADDE 3 Bu Yönergede geçen; a) Kanun: 5018 sayõlõ Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu, b) Yönetmelik : İç Denetçilerin Çalõşma Usul ve Esaslarõ Hakkõnda Yönetmeliği, c) Yönerge: Bu Yönergeyi, ç) Kurul: İç Denetim Koordinasyon Kurulunu, d) Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesini, e) Üst yönetici: Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörünü,

2 f) İç Denetim Birimi Başkanlõğõ: Dokuz Eylül Üniversitesi İç Denetim Birimi Başkanõnõ ve iç denetçiler ile ihtiyaca göre görevlendirilen diğer personelden oluşan organizasyonu, g) Başkanlõk : Dokuz Eylül Üniversitesi İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõ, h) Başkan: Dokuz Eylül Üniversitesi İç Denetim Birimi Başkanõnõ, õ) İç denetçi: Bu Yönerge ve ilgili mevzuat çerçevesinde iç denetim faaliyetlerini gerçekleştirmekle sorumlu her düzeyde sertifika sahibi iç denetçileri, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM İç Denetimin Amacõ, Kapsamõ ve Standartlarõ İç denetimin amacõ MADDE 4 İç denetim, Kurumun faaliyet ve çalõşmalarõna değer katmak ve geliştirmek için kaynaklarõn ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarõna göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek amacõyla yapõlan bağõmsõz, tarafsõz bir nesnel güvence sağlama ve danõşmanlõk faaliyetidir. İç Denetim Birimi Başkanlõğõ, risk yönetimi, iç kontrol ve yönetim süreçlerinin etkinliği ve yeterliliğinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi suretiyle kurumun amaçlarõnõn gerçekleştirilmesine yardõmcõ olur. İç denetim faaliyeti; kurumun faaliyetlerinin amaç ve politikalara, kalkõnma planõna, programlara, stratejik planlara, performans programlarõna ve mevzuata uygun olarak planlanmasõnõ ve yürütülmesini; kaynaklarõn etkili, ekonomik ve verimli kullanõlmasõnõ; bilgilerin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve zamanõnda elde edilebilirliğini sağlamayõ amaçlar. İç denetimin kapsamõ MADDE 5 Kurumun tüm işlem ve faaliyetleri iç denetim kapsamõndadõr. Bu denetimler risk düzeyi esas alõnarak sistematik ve disiplinli bir yaklaşõmla denetim standartlarõyla uyumlu olarak yapõlõr. Kamu iç denetim standartlarõ ve meslek ahlak kurallarõ MADDE 6 - İç denetim faaliyetleri, ilgili mevzuat ve Kurul tarafõndan belirlenen Kamu İç Denetim Standartlarõ ve Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kurallarõna uygun olarak yürütülür, açõklõk bulunmayan hallerde ise uluslararasõ denetim standartlarõ ile etik kurallar dikkate alõnõr. 2

3 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn Yapõsõ, Yönetimi ve Görevleri İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn yapõsõ MADDE 7 İç Denetim Birimi Başkanlõğõ, başkan ve iç denetçiler ile ihtiyaca göre diğer personelden oluşur. İç Denetim Birimi Başkanlõğõ idari yönden doğrudan üst yöneticiye bağlõ olarak faaliyetlerini yürütür ve üst yönetici dõşõndaki makam veya mercilerle ilişkilendirilemez. İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn görevleri MADDE 8 İç Denetim Birimi Başkanlõğõ; a) Risk analizlerine dayalõ iç denetim plan ve programlarõnõ hazõrlamak, geliştirmek ve üst yöneticinin onayõna sunmak, b) Onaylanan denetim plan ve programlarõnõn uygulanmasõnõ sağlamak, denetim ve danõşmanlõk faaliyetlerini yürütmek, üst yönetici tarafõndan istenilen ve görev alanõna giren program dõşõ görevleri gerçekleştirmek, c) Kurumun risk yönetimi, iç kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinlik ve yeterliliğini değerlendirmek, ç) İç denetim faaliyetleri sõrasõnda tespit edilen veya Başkanlõğa intikal eden inceleme veya soruşturma yapõlmasõna gerek duyulan hususlarõ üst yöneticinin bilgisine sunmak, d) İç denetim faaliyetlerinin sonuçlarõnõ izlemek, e) İç denetim faaliyetlerinin değerlendirilmesi, kamu iç denetim standartlarõ ve meslek ahlak kurallarõna uygun olarak yürütülmesi ve iç denetim faaliyetlerinin geliştirilmesi için kalite güvence ve geliştirme programõ oluşturmak, uygulamak ve geliştirmek, f) Kalite güvence ve geliştirme programõ çerçevesinde yapõlan değerlendirme sonuçlarõnõ üst yöneticiye sunmak, g) Yõllõk iç denetim faaliyet raporunu hazõrlamak ve üst yöneticiye sunmak, h) İç denetçilerin bilgi, yetenek, tecrübe ve mesleki yeterliliklerini geliştirmeye yönelik gerekli imkanlarõ sağlamak, õ) Yönergeyi ve işlem süreçlerini Kurulun düzenlemelerine uygun olarak hazõrlamak ve geliştirmek, i) İç denetim faaliyetlerinin sonuçlarõ hakkõnda üst yöneticiye belirli aralõklarla bilgi sunmak, iç denetim alanõndaki gelişmeler ve en iyi uluslararasõ uygulamalar konusunda bilgilendirmek, 3

4 j) Denetim raporlarõnõn, raporlama standartlarõ ile belirlenen usul ve esaslara uygunluğunu kontrol etmek ve bir örneğini başkanlõkta muhafaza etmek, k) İç denetim faaliyeti ve iç denetçilerle ilgili diğer işlemleri yürütmek, l) Görev alanõna giren konular itibariyle Kurulca yayõmlanan usul ve esaslara uygun olarak denetim rehberi hazõrlamak ve bir örneğini Kurula göndermek, görevlerini yürütür. Üst yöneticinin görev ve yetkileri MADDE 9- Üst yönetici aşağõdaki görev ve yetkilere sahiptir: a) Başkanlõk tarafõndan hazõrlanan iç denetim plan ve programlarõnõ onaylamak, program dõşõ konulara ilişkin görev verme, yürütülecek görevlere ilişkin görevlendirmeleri yapmak. b) İç denetim plan ve programlarõnõn hazõrlanmasõ sürecinde plan ve programa dahil edilmesini gerekli gördüğü birim ve konularõ başkanlõğa bildirmek. c) Başkanlõk tarafõndan hazõrlanan yönerge ile yönerge değişikliklerini onaylamak ve bir örneğini Kurula göndermek. ç) Başkanõ doğrudan görevlendirmek. d) İç denetçi atamalarõnõ yapmak. e) Başkanlõkta görev yapacak yeterli sayõda diğer personeli görevlendirmek. f) Başkanõn sertifika derecelendirmesine ilişkin puanlamayõ doğrudan; iç denetçilerin sertifika derecelendirilmesine ilişkin puanlamayõ başkanõn teklifi üzerine yapmak. g) Başkanlõk ile denetlenen birim yönetimi arasõndaki uyuşmazlõklarõ çözümlemek ve nihai kararõ vermek. h) Denetlenen birimlerin yönetici ve personelinden denetim faaliyetinin yürütülmesini engelleyici fiil ve tavõr sergileyenler hakkõnda gerekli tedbir ve müeyyideleri uygulamak. õ) İç denetim raporlarõnõ değerlendirerek gereği için ilgili birimler ile Strateji Geliştirme Daire Başkanlõğõna göndermek. i) İç denetim raporlarõ ile bunlar üzerine yapõlan işlemleri iki ay içerisinde Kurula göndermek ve İç Denetim Birimi Başkanlõğõ tarafõndan hazõrlanan yõllõk iç denetim faaliyet raporunu Kurula göndermek. j) İç denetçilerin yõllõk, mazeret ve hastalõk izinlerini vermek. 4

5 Üst yöneticinin sorumluluğu MADDE 10- Üst yönetici, iç denetim faaliyetlerinin yerine getirilmesinde: a) İç denetçilerin görevlerini bağõmsõz bir şekilde yerine getirmeleri için gereken tüm önlemleri alõr. b) İç denetçilere, Kurumun faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin belirlenmesi çalõşmalarõnda gerekli imkânõ sağlar. c) İç denetim faaliyeti kapsamõna giren konularda, iç denetçilere gerekli bilgi ve belgelerin sağlanmasõ amacõyla, Kurumun birimleri arasõnda etkili iletişim kurulmasõnõ sağlar. ç) İç denetim raporlarõnda düzeltilmesi ve iyileştirilmesi önerilen konularõ değerlendirir ve gerekli önlemleri alõr. d) İç kontrol sürecinden elde ettiği bilgilerle, iç denetimden elde edilen bilgileri karşõlaştõrõr ve kaynaklarõn etkili, ekonomik ve verimli kullanõmõna ilişkin tedbirleri gerektiğinde İç Denetim Birimi Başkanlõğõyla görüşerek belirler. e) İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn ihtiyacõ olan araç, gereç ve malzemenin temin edilmesine ilişkin tedbirleri alõr. f) İç denetçilerin mesleki yeterliliğinin geliştirilmesi için gerekli tedbirleri alõr. g) İç denetçilerin görevlerini yaparken bağõmsõzlõk veya tarafsõzlõğõnõn tehlikeye girdiği veya ihlal edildiği durumlarda gerekli tedbirleri alõr. h) İç denetim faaliyetlerinden beklenen faydanõn en yüksek düzeyde elde edilmesi için gerekli her türlü katkõyõ sağlar. õ) İç denetim faaliyetleri ile ilgili olarak iç denetçilerle en az ayda bir değerlendirme toplantõsõ yapar. Kurumun üst yönetimiyle yapacağõ önemli toplantõlara İç Denetim Birimi Başkanõnõ davet eder. İç Denetim Birimi Başkanõnõn görevlendirilmesi MADDE 11- Başkan, iç denetçiler arasõndan üst yönetici tarafõndan görevlendirilir. Bu görevlendirme bir ay içinde kurula bildirilir. Başkanõn yokluğu halinde başkanlõğa, başkanõn teklifi üzerine üst yöneticinin görevlendireceği iç denetçi vekâlet eder. 5

6 Başkanõn görev, yetki ve sorumluluklarõ MADDE 12- Başkan; a) İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõ mevzuata, denetim standartlarõna ve rehberlere uygun olarak etkin bir şekilde yönetmek, b) İç denetim faaliyetinin Kurul tarafõndan yapõlan düzenlemeler ve başkanlõk tarafõndan hazõrlanõp üst yönetici tarafõndan onaylanan plan ve programlara uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamak, c) İç denetçilerin program kapsamõnda veya program dõşõ görevlendirmelerini yapmak, ç) İç denetim faaliyetlerinin sonuçlarõnõn izlenmesi amacõyla bir takip sistemi oluşturmak, denetlenen birimlerin yöneticileri ile iç denetçilerin mutabõk kalmadõğõ hususlarda üst yöneticinin kararõ doğrultusunda yapõlmasõ gereken işlemleri takip etmek, d) İç denetim raporlarõnda yer alan öneriler ve eylem planlarõ çerçevesinde denetlenen birimin yaptõğõ işlemler konusunda iç denetçileri bilgilendirmek, e) İç denetçilerin görevlendirilmesinde iç denetçilerin tarafsõzlõklarõnõ ihlal edecek durumlarõ göz önünde bulundurmak, f) İç denetçilerin görevlerini yaparken bağõmsõzlõk veya tarafsõzlõklarõnõn tehlikeye girdiği veya ihlal edildiği durumlarda gerekli tedbirleri almak ve üst yöneticiyi bilgilendirmek, g) Üst yönetici ile iç denetçi arasõnda çözülemeyen görüş ayrõlõklarõnõ Kurula bildirmek, h) İç denetim faaliyetinin kalitesini gözetmek ve bu amaçla Kurul tarafõndan yapõlan düzenlemeler çerçevesinde kalite güvence ve geliştirme programõ hazõrlamak ve iç denetçilerin görevlerindeki performanslarõnõ takip etmek, õ) Yõllõk iç denetim faaliyet raporunu, Kurum faaliyetlerine ilişkin genel değerlendirmeyi de kapsayacak şekilde hazõrlamak ve üst yöneticiye sunmak, i) İç denetim kaynaklarõnõn etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanõlmasõnõ sağlamak, j) İç denetim faaliyetlerinin yürütülmesi sõrasõnda gerek görülmesi halinde, başka bir iç denetçiden veya konunun uzmanõndan görüş veya yardõm alõnmasõnõ sağlamak, k) İç denetçilerin suç teşkil eden hususlara ilişkin tespitlerini üst yöneticiye bildirmek, l) Başkanlõk faaliyetleri hakkõnda üst yöneticiyi düzenli olarak bilgilendirmek, m) Kurul kararlarõnõn uygulanmasõnda ortaya çõkan tereddütleri Kurulun bilgisine sunmak, n) İç denetçilerin, meslek içi eğitim programõna uygun bir şekilde, bilgi ve becerilerini düzenli olarak artõrmalarõnõ sağlamak, o) İç denetçilerin sertifika derecelendirmelerine esas puanlamayõ üst yöneticiye teklif etmek. 6

7 ö) Yönergeyi, iç denetçiler ile birlikte yõlda bir defa gözden geçirmek ve varsa değişiklik önerilerini üst yöneticinin uygun görüşüne sunmak, p) Sayõştay ile başkanlõk arasõndaki iletişim ve koordinasyonu sağlamak, r) Kurul tarafõndan belirlenen ilkeler çerçevesinde, teftiş, soruşturma ve benzer faaliyetleri yürüten diğer teftiş ve denetim birimleriyle gereken işbirliğini sağlamak, s) Birden fazla iç denetçi tarafõndan yürütülecek görevlerde grup koordinatörünü belirlemek, ş) İç denetçiler ile başkanlõkta görevli diğer personelin hasta sevk kâğõdõnõ imzalamak ve diğer personelin izinlerini vermek, t) Başkanlõğa verilen görevleri yürütmek üzere gerekli diğer iş ve işlemleri yapmak, görev ve yetkilerine sahiptir. İdari personel ve büro MADDE 13 Başkanlõk bünyesinde, faaliyetlerinin gerektirdiği nitelik ve sayõda personel görevlendirilir ve büro oluşturulur. İdari görevlerin mahiyeti ve kapsamõ ile personelin görev, yetki ve sorumluluklarõ başkanlõkça yazõlõ olarak belirlenir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İç Denetçilerin Görev, Yetki ve Sorumluluklarõ İç denetçinin görevleri MADDE 14- İç denetçiler, Yönetmeliğin 15 inci maddesinde belirlenen aşağõdaki görevleri yürütür: a) Nesnel risk analizlerine dayanarak Kurumun yönetim ve kontrol yapõlarõnõ değerlendirmek. b) Kaynaklarõn etkili, ekonomik ve verimli kullanõlmasõ bakõmõndan incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak. c) Kurumun faaliyet ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunu denetlemek ve harcama sonrasõnda yasal uygunluk denetimi yapmak. ç) İdarenin harcamalarõnõn, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarõnõn, amaç ve politikalara, kalkõnma planõna, programlara, stratejik planlara ve performans programlarõna uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek. d) Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak. 7

8 e) Denetim sonuçlarõ çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak ve bunlarõ takip etmek. f) Denetim sõrasõnda veya denetim sonuçlarõna göre soruşturma açõlmasõnõ gerektirecek bir duruma rastlanõldõğõnda bu durumu ve suç teşkil eden durumlara ilişkin tespitlerini başkanlõk kanalõyla üst yöneticiye bildirmek. g) Kurum tarafõndan üretilen bilgilerin doğruluğunu denetlemek. h) Üst yönetici tarafõndan gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede yardõmcõ olmak, belirlenen performans göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek. İç denetçinin yetkileri MADDE 15 İç denetçiler aşağõdaki yetkilere sahiptir: a) İç denetim faaliyetleriyle ilgili olarak elektronik ortamdakiler dahil her türlü bilgi, belge ve dokümanlar ile nakit, kõymetli evrak ve diğer varlõklarõn ibrazõnõ talep etmek, b) Denetlenen birim çalõşanlarõndan veya yürütülen görevin ilgili olduğu birim personelinden iç denetim faaliyetlerinin gereği olarak yardõm almak, yazõlõ ve sözlü bilgi istemek, c) İç denetim faaliyetinin gerektirdiği konularda uzman yardõmõ almak veya görüşünden yararlanmak, ç) İç denetim faaliyetlerinin gerektirdiği araç, gereç ve diğer imkânlardan yararlanmak, d) Görevin yürütülmesini engelleyici tutum, davranõş ve hareketlerde bulunanlarõ başkanlõk kanalõyla üst yöneticiye bildirmek. İç denetçinin sorumluluklarõ MADDE 16- İç denetçi, görevlerini yerine getirirken aşağõdaki hususlara riayet eder: a) Mevzuata, denetim standartlarõna ve etik kurallara uygun hareket etmek, b) Mesleki bilgi ve becerilerini sürekli olarak geliştirmek, c) Yetki ve ehliyetini aşan durumlarda başkanlõğõ haberdar etmek, ç) Verilen görevin tarafsõz ve bağõmsõz olarak yapõlmasõna engel olan durumlarõn bulunmasõ halinde, durumu başkanlõk aracõlõğõyla üst yöneticiye bildirmek, d) Görevin tarafsõz ve bağõmsõz olarak yapõlmasõnõ engelleyen hususlarõn, başkandan kaynaklanmasõ halinde durumu üst yöneticiye bildirmek, e) Denetim raporlarõnda kanõtlara dayanmak ve değerlendirmelerinde tarafsõz olmak, f) Denetim esnasõnda elde ettiği bilgilerin gizliliğini korumak. 8

9 İç denetçiler, idari görevlere atanmalarõnda ve iç denetçiliğe dönmelerinde Kurul tarafõndan belirlenen meslek ahlak kurallarõna ve kamu iç denetim standartlarõna uygun davranõrlar. BEŞİNCİ BÖLÜM Bağõmsõzlõk, Tarafsõzlõk ve Mesleki Güvence İç denetçinin bağõmsõzlõğõ MADDE 17 - İç denetim faaliyeti idarenin günlük işleyişinden bağõmsõzdõr. İç denetçiler görevlerini Kanun, Yönetmelik ve Yönerge kapsamõnda tam bir bağõmsõzlõk içinde gerçekleştirir. İç denetçilere ilgili mevzuatta belirtilen iç denetim faaliyetleri dõşõnda görev verilemez. İç denetim faaliyetinin kapsamõna, denetim uygulamalarõna müdahale edilemez ve iç denetçilerin görüşlerini değiştirmeleri istenemez. İç denetçilerin görevlerini bağõmsõz ve hiç bir etki altõnda kalmadan yapmalarõ başkanõn ve üst yöneticinin sorumluluğundadõr. İç denetimin bağõmsõzlõğõ kalite güvence ve geliştirme programõ kapsamõnda Kurul tarafõndan düzenli olarak değerlendirilir. İç denetçinin tarafsõzlõğõ MADDE 18- İç denetçiler görevlerini yerine getirirken tarafsõzlõk ilkesiyle hareket eder. İç denetçiler; denetimin belirlenen amaçlarõna ulaşõlmasõ için denetim faaliyetlerinde gerekli tüm denetim tekniklerini uygular, ihtiyaç duyacağõ tüm bilgi ve belgeleri toplar, tarafsõz ve yeterli bilgi ve tecrübeye sahip her denetçinin aynõ sonuçlara ulaşmasõnõ sağlayacak şekilde bu bilgi ve belgeleri değerlendirir ve denetim kalitesinden ödün vermeden ve başkalarõnõn düşünce ve telkinlerinden etkilenmeden görüşünü oluşturur. İç denetçiler, görevlerini yürütürken bağõmsõzlõk ve tarafsõzlõklarõnõ zedeleyebilecek bir durumla karşõlaşmalarõ halinde, bu durumu derhal İç Denetim Birimi Başkanlõğõna yazõlõ olarak bildirir. Başkan da üst yöneticiye iletir. Başkan, iç denetçilerin görevlendirilmesinde, tarafsõzlõklarõnõ zedeleyebilecek hususlarõ dikkate alõr. Denetim görevlendirmelerinde aynõ alanda veya konuda uzun süreli denetim yapõlmasõnõn tarafsõzlõğõ bozabileceği göz önünde bulundurularak denetçiler ve denetim görevleri arasõnda zaman zaman rotasyon yapõlõr. 9

10 İç denetçiliğe ilk defa atananlar ile idari görevlerde iken iç denetçiliğe dönenler, daha önce sorumlu olduklarõ işlerle ilgili olarak bir yõl geçmeden iç denetim faaliyeti yürütemez. Yürütülen danõşmanlõk ve benzeri faaliyetlerle ilgili olarak da bir yõl geçmeden denetim yapõlamaz. İç denetçilerin mesleki güvencesi Madde 19- İç denetçilere Yönetmelik ve bu Yönergede belirtilen görevler dõşõnda hiçbir görev verilemez ve yaptõrõlamaz. İç denetçiler vekâlet, tedvir veya görevlendirme suretiyle başka görevlere atanamazlar ve görevlendirilemezler. İç denetçilik görevi; a) İç denetçinin kendi isteği ile ayrõlmasõ, b) Başka bir göreve atanmasõ veya seçilmesi, c) İç denetçilik mesleği ile bağdaşmayan hareketlerde bulunduğunun rapora bağlanmasõ ve bu raporun Kurul tarafõndan görüşülerek sertifikasõnõn iptal edilmesi, durumlarõnda sona erer. (c) bendinde belirtilen durumda, ilgililer, talepleri aranmaksõzõn kurumlarõnda, kariyerlerine veya mesleklerine uygun kadrolara atanõrlar ve yeniden iç denetçi olamazlar. ALTINCI BÖLÜM İç Denetim Faaliyetleri İç denetim stratejisi MADDE 20- İç Denetim Birimi Başkanlõğõ, faaliyetlerine ilişkin plan ve programlarõn hazõrlanmasõ ve uygulanmasõnda Kurulun her üç yõlda bir oluşturacağõ iç denetimin genel stratejisini belirleyen iç denetim stratejik planõnõ esas alõr. Denetimde risk odaklõlõk MADDE 21- İç denetim, kurumun karşõ karşõya olduğu riskler esas alõnarak hazõrlanan risk odaklõ iç denetim plan ve programõ çerçevesinde yapõlõr. Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak Kurulca belirlenen esas ve usullere uyulur. 10

11 Yönetim tarafõndan tanõmlanan riskler, İç Denetim Birimi Başkanlõğõnca kapsamlõ bir risk analizine tabi tutulur. Bu analiz sonucunda riskler, oran ve önem dereceleri belirlenerek sõralanõr. İç Denetim Birimi Başkanlõğõnca; kurumun hedefleri, faaliyetleri ve varlõklarõnõ etkileyebilecek önemli risklere ilişkin olarak yapõlan analiz sonucunda, en yüksek risk içeren alan ve konulardan başlanarak iç denetim planõ ve uygulamaya ilişkin programlar hazõrlanõr. Yeni birim ve faaliyetler, yeniden yapõlandõrma projeleri, örgüt yapõsõ ve insan kaynaklarõndaki önemli değişiklikler, yüksek risk içerebileceğinden, denetim programõna öncelikle alõnõr. Programlarõn hazõrlanmasõnda; üst yöneticinin riskli gördüğü ve öncelik verilmesini istediği hususlar da dikkate alõnõr. Denetim sonuçlarõna göre mevcut riskler yõl sonlarõnda yeniden gözden geçirilir. İç denetim planõ MADDE 22- İç denetim planõ, Yönetmeliğin 39 uncu maddesine uygun olarak hazõrlanõr. İç denetim planõ; iç denetim faaliyetinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacõyla denetimin kapsamõnõ, denetlenecek alan ve konularõ, ihtiyaç duyulan işgücü ve diğer kaynaklarõ içerecek şekilde, birim yöneticileriyle görüşülerek ve Kurulca hazõrlanan iç denetim strateji belgesi de dikkate alõnarak, üç yõllõk dönemler için hazõrlanõr. Bu plan, İç Denetim Birimi Başkanlõğõnca her yõl risk değerlendirmesi sonuçlarõna göre gözden geçirilerek, gerektiğinde değiştirilir. İç denetim planõ; başkan ve iç denetçiler tarafõndan hazõrlanõr. Hazõrlanan plan taslağõ tüm iç denetçilerin katõlõmõyla görüşülür ve üst yöneticinin de görüşü alõndõktan sonra plana son şekli verilir. İç denetim birimi başkanlõğõ tarafõndan hazõrlanan bu plan üst yöneticinin onayõna sunulur. Planõn hazõrlanacağõ ve uygulanacağõ zamanõn belirlenmesinde Kurulun düzenlemelerine uyulur. İç denetim programõ MADDE 23 İç denetim programõ, Yönetmeliğin 40 õncõ maddesine uygun olarak hazõrlanõr. En riskli alan ve konulara öncelik verilmek ve denetim maliyeti de dikkate alõnmak suretiyle, yöneticiler ve gerektiğinde çalõşanlarla görüşülerek iç denetim planõyla uyumlu bir iç denetim programõ hazõrlanõr. Bir yõllõk süreyi geçmemek üzere hazõrlanacak iç denetim programlarõnda; 11

12 denetlenecek alanlar ve konular iç denetçilerin isimleri belirtilerek, zaman çizelgesine bağlanõr. Hazõrlanan iç denetim programõ üst yöneticinin uygun görüşüne sunulur. İç denetim plan ve programõnõn hazõrlanmasõnda Kurul düzenlemeleri esas alõnõr. İç denetim rehberleri MADDE 24- İç Denetim Birimi Başkanlõğõ, görev alanõna giren konular itibariyle kurulca yayõmlanan usul ve esaslara uygun olarak kendi denetim rehberini hazõrlar ve bir örneğini kurula gönderir. Denetim rehberleri yol gösterici olmakla birlikte, iç denetçilerin denetim yeteneklerini sõnõrlamaz ve iç denetim uygulamalarõnõn geliştirilmesine engel teşkil etmez. YEDİNCİ BÖLÜM Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi Görevlendirme MADDE 25 - İç denetim programõ üst yönetici tarafõndan onaylandõktan sonra, görevler programdaki zamanlama da dikkate alõnarak başkanlõkça iç denetçilere yazõlõ olarak veya İç Denetim Otomasyon Programõ (İDOP) aracõlõğõyla bildirilir. İç denetçiler göreve başlama tarih ve yerleri ile bitişini başkanlõğa bildirirler. Denetim görevinin bildirilmesi Madde 26- Başkanlõk, denetim görevinin yürütüleceği birimlere denetimin amacõnõ, kapsamõnõ, tarihini, görevlendirilen denetçiyi, birimden beklenenleri ve gerek görülen diğer hususlarõ bildirir. Nakit ve diğer kõymetli evraklarõn sayõmõ gereken hallerde bu bildirim yapõlmaz. Denetime hazõrlõk ve başlama MADDE 27 Denetim faaliyetlerinin hazõrlõk aşamasõ Ön Çalõşma olarak adlandõrõlõr. Ön çalõşmada iç denetçiler görevlendirildikleri konu ile ilgili gerekli inceleme ve araştõrmalarõ yaparak denetim amaç ve kapsamõnõ tespit eder. İç denetçiler, denetim konusuna göre belirleyecekleri toplantõ, mülakat, anket, yerinde gözlem gibi yöntemler ile denetlenecek birim ve süreç hakkõnda bilgi toplayarak mevcut risk ve kontrolleri tespit eder ve bunlarõn bir değerlendirmesini yapar. 12

13 Açõlõş toplantõsõ MADDE 28- İç denetçi ön çalõşma aşamasõnda, planlanan iç denetim faaliyetinin yürütüleceği birim yöneticisi ve ihtiyaç duyulan personelin de iştirak edeceği bir açõlõş toplantõsõ yapar. Açõlõş toplantõsõnda, iç denetçi, ilgili birimin yöneticisi ve diğer personel ile denetimin amacõ, kapsamõ, denetimde kullanõlacak yöntemler, tahmini denetim süresi, denetime yardõmcõ olacak personel, denetim sõrasõnda çalõşanlardan beklentiler, idarenin denetimden beklentileri, denetim sonuçlarõnõn raporlanmasõ konularõnõ görüşür. Çalõşma planõ MADDE 29 Tüm denetim adõmlarõnõ ve izlenecek yöntemleri gösteren bireysel çalõşma planõ hazõrlanmasõyla ön çalõşma tamamlanõr. İlgili birimin yöneticisi ve diğer personelle görüşmelerin sonuçlarõna göre hazõrlanan çalõşma planõnda; a) Denetimin amaç ve hedefleri, b) Denetimin kapsamõ, c) Denetimin icrasõnda bilgilerin elde edilmesi, analizi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ç) Tahmini denetim süresi, yer alõr. Çalõşma planõ hazõrlanõp başkanlõk tarafõndan onaylandõktan sonra denetime başlanõr ve denetimler bu çalõşma planõna göre yürütülür. Planda yapõlan süre uzatõmõ değişiklikleri için de başkanlõktan onay alõnõr. Denetimin yürütülmesi MADDE 30 İç denetçi, denetim rehberlerinden de yararlanarak denetim faaliyetini yürütür. İç denetçi, yõllõk denetim programõnda ve bireysel denetim planõnda belirlenen denetim hedeflerine ulaşmak için, risk ve kontrol değerlendirmelerinde tespit edilen hususlarla ilgili olarak yeterli ve güvenilir bilgi ve belgeleri elde etmek, incelemek ve değerlendirmekle yükümlüdür. Denetimin yürütülmesi sõrasõnda uygulanacak testler, iç kontrol uygulamalarõnõn yeterliliğine dair değerlendirme yapõlabilmesine de olanak verecek şekilde tasarlanmalõ, en riskli alanlara öncelik verilmelidir. Gerçekleştirilen testlerin tamamõ; izlenen yöntem, yapõlan gözlem, incelenen belge, görüşme ve diğer adõmlar da belirtilmek suretiyle Çalõşma Kâğõtlarõ ile belgelendirilmelidir. 13

14 Çalõşma kâğõtlarõ MADDE 31- Denetime hazõrlõk, risk ve kontrol değerlendirmeleri, yapõlan testler, bunlarõn sonucunda elde edilen bilgi ve kanõtlar ile raporlama ve izleme faaliyetleri gibi denetim süresince yapõlan tüm çalõşmalar çalõşma kâğõtlarõ ile belgelendirilir. Denetim sonuçlarõnõn takibinde ve kalite güvence ve geliştirme faaliyetleri çerçevesinde yapõlan değerlendirmelerde bu çalõşma kâğõtlarõndan yararlanõlõr. Kapanõş toplantõsõ MADDE 32 Yapõlan denetim faaliyetleri, görev sonuçlarõ ile taslak raporda yer alacak tespit ve tavsiyeler denetlenen birim yöneticilerinin katõlõmõ ile gerçekleştirilecek kapanõş toplantõsõnda ele alõnõr. Ayrõca, bu toplantõda birim yöneticilerinin görüşleri alõnõr ve önemli bir değerlendirme eksikliği olup olmadõğõ belirlenir. Toplantõda yapõlan görüşmeler ve yöneticilerin varsa aykõrõ görüşleri toplantõ tutanağõna bağlanõr. Sonuçlarõn Raporlanmasõ MADDE 33- Denetim raporlarõ işe ait amaç ve kapsam ile uygulanabilir sonuçlarõ, sorumluluklarõ ve denetlenen birimlerce alõnacak tedbirleri de içerecek şekilde Kurul tarafõndan belirlenen esaslar çerçevesinde hazõrlanõr. Denetim faaliyetinin sonuçlarõ, düzenlenecek raporla kayõt altõna alõnõr. İç denetçi, ulaştõğõ görüşü, görüşe ulaşamamõşsa bunun nedenlerini raporunda açõkça belirtir. Denetim sonuçlarõnõn İzlenmesi MADDE 34- Denetim faaliyetleri sonucunda iç denetçiler tarafõndan düzenlenen nihai raporlarda gösterilen denetim sonuçlarõna ilişkin tavsiyeler ve düzeltici tedbirler belirtilen süre içerisinde ve denetlenen birimle iç denetçi tarafõndan varõlan mutabakat çerçevesinde oluşturulan eylem planõna uygun olarak yerine getirilir. Önerilerin gerçekleştirilmesinin belli bir süre gerektirmesi durumunda bu husus denetim raporuna verilen cevapta belirtilir ve eylem planõna bağlanan hususlar tamamlanõncaya kadar periyodik gelişmeler ilgili birimce en az altõ aylõk dönemler halinde İç Denetim Birimi Başkanlõğõna bildirilir. Raporlarda yer verilen bulgu ve öneriler ile rapora verilen cevap ve eylem planõ kapsamõnda uzlaşmaya varõlmayan hususlar ve bunlara ilişkin denetçi görüşü İç Denetim Birimi Başkanlõğõ tarafõndan üst yöneticiye sunulur. Bu konularda üst yönetici tarafõndan yapõlan değerlendirme çerçevesinde alõnan karara göre uygulama yapõlõr. Bu uygulamalar da İç Denetim Birimi Başkanlõğõ tarafõndan izlenir. 14

15 Başkanlõkta, denetim raporlarõnõn uygulanmasõnõ izlemek üzere bir takip sistemi oluşturulur ve bu kapsamda raporlarda yer alan düzeltici tedbirlerin ve tavsiyelerin uygulanmasõ sağlanõr. Denetlenen birim yöneticileri, denetim raporlarõnda yer alan önerilere ilişkin gerekli düzeltici tedbirleri alõr. Raporlarda yer alan tavsiyelerin gerçekleştirilmemesi ve gerekli önlemlerin alõnmamasõ halinde başkanlõk yapõlmasõ gerekenler ve sorumlular hakkõnda üst yöneticiyi bilgilendirir. SEKİZİNCİ BÖLÜM Danõşmanlõk Faaliyetleri Danõşmanlõk faaliyetlerinin niteliği MADDE 35- Danõşmanlõk ve benzeri faaliyetler; bir idari sorumluluk üstlenmeksizin yürütülen, icrai konularla ilgili görüş, eğitim, analiz, değerlendirme, performans göstergelerinin tespiti, proje görevleri gibi idari faaliyetlere değer katmak, kolaylaştõrmak, geliştirmek ve yol göstermek amaçlarõyla gerçekleştirilen hizmetlerdir. Danõşmanlõk faaliyetleri; acil ve özel durumlarõ da kapsayan yazõlõ ve yazõlõ olmayan faaliyetler olarak gerçekleştirilir. a) Yazõlõ danõşmanlõk faaliyetleri; resmi nitelikte ve yazõlõ olarak bir süreç ve sonuç içeren, tanõmlanmõş bir iş programõna dayanan faaliyetlerdir. b) Yazõlõ olmayan danõşmanlõk faaliyetleri; sözlü görüş, tavsiye ve benzeri nitelikte olup, yazõlõ bir süreç ve sonuç içermeyen faaliyetlerdir. c) Danõşmanlõk faaliyetleri aşağõdaki hususlar üzerinden yürütülür: - İç kontrol, risk yönetimi ve yönetişim sistemlerinin tasarõmõ ve geliştirilmesi. - Kurum bünyesinde mevzuat değişikliklerine yönelik oluşturulan komisyonlara katõlõnmasõ. - Kurum birimlerinin yeniden yapõlandõrõlmasõ. - Kurum birimlerinin yürüttüğü yurtiçi ve yurtdõşõ projelere katõlõnmasõ. - Performans kriterleri ve göstergelerinin tespit edilmesi. -Kurum birimlerinin temel iş süreçlerinin yeterliliği ve etkinliğinin geliştirilmesi. Kurum birimlerinden danõşmanlõk faaliyetlerine ilişkin yazõlõ talepler, İç Denetim Birimi Başkanlõğõna üst yöneticinin onayõndan sonra iletilir. 15

16 Danõşmanlõk faaliyetlerinin yürütülme esaslarõ MADDE 36- İç denetçiler tarafõndan yürütülecek danõşmanlõk ve benzeri faaliyetlerde aşağõdaki hususlar dikkate alõnõr. a) Faaliyetin kapsamõ açõk olarak tanõmlanmõş bir iş programõna dayanmalõdõr. b) Faaliyet iç denetçinin bağõmsõzlõk ve tarafsõzlõğõnõ etkilememelidir. c) Faaliyetin süresi, iç denetçinin sertifika puanlamasõnõ engellemeyecek, mevcut ve gelecekteki denetim görevlerinin sürekli aksamasõna neden olmayacak şekilde başkan tarafõndan belirlenmelidir. d) Daha önce yürütülen danõşmanlõk ve benzeri faaliyetlerle ilgili olarak bir yõl geçmeden aynõ iç denetçi tarafõndan denetim yapõlamayacağõ konusunda hem başkan hem de iç denetçi gerekli özeni göstermelidir. e) Yürütülen bu faaliyetlerin sonuçlarõ iç denetçi tarafõndan ilgili taraflara bildirilmelidir. f) İş programõna dayanmayan yazõlõ olarak istenen danõşmanlõk faaliyetlerine yazõlõ, sözlü olarak istenen faaliyetlere sözlü cevap verilir. Danõşmanlõk faaliyetleriyle ilgili olarak iç denetçinin herhangi bir icrai sorumluluğu yoktur. Danõşmanlõk faaliyetleri sonucunda kurum birimlerince yapõlacak uygulamalarõn sorumluluğu ilgili birimlerin yöneticilerine aittir. DOKUZUNCU BÖLÜM Diğer Faaliyetler Yolsuzluk ve usulsüzlüklere ilişkin incelemeler Madde 37- İç denetçi, yolsuzluğa ilişkin delilleri tespit edebilecek bilgi, beceri ve donanõm ile denetim faaliyetini sürdürür. Denetim görevi sõrasõnda bir yolsuzluk ve usulsüzlük bulgusuna ulaşõldõğõnda, tespitler ve elde edilen deliller, düzenlenen raporla ivedilikle üst yöneticiye intikal ettirilir. Üst yönetici veya İç Denetim Birimi Başkanlõğõna gelen ihbar ve şikâyetlerden, iç denetçilerin görev alanõna girenler incelenir. Başkanlõğa intikal eden ihbar ve şikâyetlerde iddia edilen konular risk analizlerinde dikkate alõnarak denetim planõ ve programõnõn hazõrlanmasõnda göz önünde bulundurulur. 16

17 İhbar ve şikâyetler başkanlõk tarafõndan değerlendirilerek konunun önemi ve aciliyeti dikkate alõnarak denetim programõ kapsamõnda veya üst yöneticiden alõnacak onay üzerine program dõşõ incelenir. İç denetçilerin görev alanõna girmeyen ihbar ve şikâyetler ise incelenmek üzere kurumun ilgili birimlerine üst yönetici aracõlõğõyla gönderilir. Yolsuzluk ve usulsüzlüklere ilişkin incelemeler Kamu İç Denetim Raporlama Standartlarõ çerçevesinde üst yöneticiye raporlanõr. İç denetçiler, ihbar ve şikâyetler üzerine program kapsamõnda veya program dõşõ yapõlan incelemelerde mevcut iç kontrol sisteminin yolsuzluk ve usulsüzlükleri önleme kabiliyetini de değerlendirir. Kurumun diğer birimlerine intikal eden ihbar ve şikâyetler, riskli alanlarõn belirlenmesinde ve denetim plan ve programõnõn hazõrlanmasõnda değerlendirilmek üzere İç Denetim Birimi Başkanlõğõna iletilir. Suç teşkil eden fiillere ilişkin raporlarõn yetkili mercilere sunulmasõyla ilgili olarak mevzuatta öngörülen özel hükümler saklõdõr. İnceleme ve araştõrma faaliyeti Madde 38- Yõllõk denetim programõ veya program dõşõ münferit görevlendirmeler uyarõnca veya iç denetçiler tarafõndan re sen; a) Uluslararasõ standartlar ile en iyi uygulama örneklerinin incelenmesi neticesinde ulusal mevzuatõn geliştirilmesine yönelik değerlendirme ve öneriler, b) İç denetim, risk yönetimi, iç kontrol ve yönetim süreçleri gibi konulara ilişkin mesleki ve bilimsel çalõşmalar, c) Kamuda yolsuzluk ve usulsüzlüklerin önlenmesi ve ortadan kaldõrõlmasõ için alõnacak önlemler ve yapõlmasõ gerekenlere ilişkin öneriler, hususunda inceleme ve araştõrma yapõlabilir. İç denetçiler, yaptõklarõ inceleme ve araştõrmalar sonucunda düzenledikleri raporlarõ İç Denetim Birimi Başkanlõğõna sunarlar. Başkan, araştõrma ve inceleme raporlarõnõn ilgili mercilere iletilmesinden sorumludur. 17

18 ONUNCU BÖLÜM Raporlama İlkeler Madde 39- Raporlarõn düzenlenmesi, ilgili mercilere sunulmasõ, sonuçlarõn takibi ve diğer hususlar Kamu İç Denetim Raporlama Standartlarõ çerçevesinde yürütülür. Raporlarda ifadeler; tam, doğru, açõk, anlaşõlõr, öz ve yapõcõ olarak yazõlõr. İç denetim raporlarõ başkanõn izni olmaksõzõn Kurul hariç kurum dõşõna verilemez. Denetim ve inceleme raporlarõnõn sonuçlarõ ve yapõlan işlemler İç Denetim Birimi Başkanlõğõ tarafõndan izlenir. Rapor çeşitleri Madde 40- İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn faaliyetleri sonucunda ilgisine göre aşağõdaki raporlar düzenlenir. a) İç denetçiler tarafõndan yapõlan her türlü uygunluk, performans, mali, bilgi teknolojileri ve sistem denetimi faaliyetleri sonucunda Denetim Raporu. b) İç denetçiler tarafõndan danõşmanlõk faaliyetleri kapsamõnda yapõlan inceleme ve araştõrmalar ile usulsüzlük ve yolsuzluk tespitine dair çalõşmalar sonucunda İnceleme Raporu. c) İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn yõllõk faaliyet sonuçlarõnõ içeren İç Denetim Faaliyet Raporu. Denetim raporlarõ MADDE 41- Raporlar Kurul tarafõndan belirtilen esaslar çerçevesinde hazõrlanõr. Denetim raporlarõnda; asgari olarak; denetimin amacõ, kapsamõ ve elde edilen sonuçlar ile denetçi kanaati belirtilir. İç denetçi, taslak denetim raporunu, yedi gün içersinde cevaplandõrõlmak üzere, denetime tabi tutulan birim yöneticisine verir veya gönderir. Denetlenen birim yöneticisi, gerektiğinde çalõşanlardan ve ilgililerden görüş almak suretiyle rapordaki bulgularõ yedi gün içinde cevaplandõrarak iç denetçiye gönderir. Risklerin önem ve düzeyi konusunda iç denetçi ile denetlenen birim yöneticisi arasõnda anlaşmazlõk varsa, iç denetçi bu duruma ilişkin değerlendirmesini raporuna dahil eder. 18

19 Risklerin önem ve düzeyi konusunda iç denetçi ile denetlenen birim yöneticisi aynõ görüşteyse, makul bir sürede önlem alõnmasõ konusunda anlaşõrlar. İç denetçi denetlenen birimden alõnan cevaplar ile bunlara ilişkin değerlendirmelerini de ekleyerek oluşturduğu nihai raporunu, İç Denetim Birim Başkanlõğõ aracõlõğõyla üst yöneticiye sunar. Denetlenen birim yöneticisince, taslak rapordaki bulgulara yedi gün içersinde cevap verilmezse, nihai rapor mevcut bilgi ve bulgulara göre düzenlenerek başkanlõk aracõlõğõyla üst yöneticiye sunulur. Başkan nihai raporun ilgililere iletilmesinden sorumludur. Eğer nihai raporlama önemli bir hata veya eksiklik içeriyorsa, başkan, hatalõ ve eksik raporu alan bütün taraflara düzeltilmiş bilgileri iletmelidir. Raporlar üst yönetici tarafõndan değerlendirildikten sonra gereği için raporda belirtilen birimlere ve strateji geliştirme birimine verilir. Raporlar, yetkisiz kişilerin erişimini engellemek için gizlilik içinde muhafaza edilir. Raporda belirtilen önlemlerin alõnõp alõnmadõğõ üst yönetici tarafõndan izlenir. Üst yönetici bu görevini İç Denetim Birimi Başkanlõğõ aracõlõğõyla da yerine getirebilir. Denetlenen birimlerce, rapor üzerine yapõlan işlemler veya işlem yapõlmama gerekçeleri iç denetçiye bildirilmek üzere İç Denetim Birimi Başkanlõğõna gönderilir. İvedi olarak işlem yapõlmasõ gereken bilgilerin iletilmesi, denetlenen faaliyetle ilgili bir değişikliğin bildirilmesi veya görevin uzun bir süre devam etmesi halinde görevin seyri hakkõnda üst yönetici ile başkanõn bilgilendirilmesi amacõyla ara raporlar yazõlabilir. İç denetçi ile idare arasõnda oluşacak görüş ayrõlõklarõ üst yönetici tarafõndan çözülür. Üst yönetici ile iç denetçi arasõnda görüş ayrõlõklarõ olmasõ halinde ise durum anlaşmazlõğõn giderilmesine yardõmcõ olmak amacõyla Kurula iletilir. Kamu İç Denetim Raporlama Standartlarõna uygun olarak hazõrlanan rapor özeti, nihai rapor üzerine yapõlan işlemlerle birlikte, üst yönetici tarafõndan raporun kendisine sunulduğu tarihten itibaren iki ay içinde Kurula gönderilir. İnceleme raporlarõ MADDE 42- Aşağõdaki hallerde inceleme raporu düzenlenir: a) Danõşmanlõk faaliyetleri kapsamõnda yapõlan inceleme ve araştõrmalar. b) Usulsüzlük ve yolsuzluk iddia ve tespitlerine ilişkin olarak yapõlan incelemeler. c) Denetim programõ, münferit görevlendirmeler veya iç denetçi tarafõndan gerek görülen hallerde yapõlan inceleme ve araştõrmalar. 19

20 Danõşmanlõk faaliyetine ilişkin raporlarda aşağõdaki bilgilere yer verilir; - Görevin amacõ, niteliği, kapsamõ, danõşmanlõk hizmetini talep edenlerin beklentileri ve görev süresi, - Görevin yõllõk program kapsamõnda mõ, yoksa program dõşõ bir talep üzerine mi yapõldõğõ, - Yapõlan çalõşma ve analizler, kullanõlan yöntemler, alõnan uzman tavsiye ve yardõmlarõ, - Görev sonucunda yapõlan tespit ve değerlendirmeler ile kanaat ve tavsiyeler, - Görev kapsamõ dõşõnda kalmakla birlikte iç kontrol, risk yönetimi ve yönetim süreçlerine ilişkin tespit edilen ve üst yönetime bildirilmesi gerekli görülen sorunlar, -Görev sõrasõnda elde edilen ve daha sonraki denetimlerde değerlendirilebilecek risk ve kontrol bilgileri, - Genel değerlendirme ve sonuç. Usulsüzlük ve yolsuzluklara ilişkin olarak düzenlenen inceleme raporlarõnda aşağõdaki hususlara yer verilir; a) Usulsüzlük ve yolsuzluklara ilişkin bulgular, deliller ve diğer bilgiler, b) Bilgisine başvurulanlarõn açõklamalarõ, c) Usulsüzlük ve yolsuzluğun niteliği ve boyutu, ç) Tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde varõlan sonuçlar, tavsiyeler, alõnmasõ gereken önlemler ve yapõlmasõ gereken diğer işlemler, d) İnceleme konusuyla bağlantõlõ olarak tespit edilen ve denetim programõnõn hazõrlanmasõnda değerlendirilebilecek risk ve kontrol bilgileri ile bunlara ilişkin denetçi görüşü. Araştõrma ve incelemelere ilişkin raporlarda aşağõdaki bilgilere yer verilir; a) Konu hakkõndaki temel bilgiler, b) Araştõrma veya incelemenin niteliği ve kapsamõ, c) İlgili mevzuat, standart ve kriterler, ç) Yapõlan analizler, kullanõlan yöntemler, d) Konu hakkõnda bilgisine başvurulanlarõn görüş ve düşünceleri, e) Yapõlan değerlendirmeler, f) Varõlan sonuç ve öneriler, g) Gerek görülen diğer hususlar. 20

21 Yõllõk iç denetim faaliyet raporu MADDE 43- İç denetim faaliyetleri sonucunda başkanlõk tarafõndan yõllõk iç denetim faaliyet raporu düzenlenir. Başkanlõkça düzenlenen iç denetim faaliyet raporu üst yöneticiye sunulur, bu rapor üst yönetici tarafõndan her yõl Şubat ayõ sonuna kadar Kurula gönderilir. İç denetim faaliyet raporunun düzenlenmesi ve sunulmasõnda Kamu İç Denetim Standartlarõna uyulur. Raporlarõn gözden geçirilmesi MADDE 44- Düzenlenen raporlar (denetim sonucunda düzenlenen taslak raporlar hariç) ilgili birimlere gönderilmeden başkanlõk tarafõndan gözden geçirilir. Bu gözden geçirmede; sadece mevzuata açõk aykõrõlõk ve maddi hata ile diğer biçimsel eksikliklere bakõlõr. Başkanlõkça yukarõdaki hususlar bakõmõndan yapõlan tespitler gerekli değişiklik ve düzeltmeler yapõlmak üzere ilgili iç denetçiye bildirilir. İç denetçi verilen süre içerisinde gerekli düzeltmeleri yaparak raporu başkanlõğa sunar. ONBİRİNCİ BÖLÜM İç Denetim Kaynaklarõnõn Yönetimi ve Geliştirilmesi İç denetim kaynaklarõnõn yönetimi Madde 45- İç denetim için gerekli kaynaklarõn yönetiminden başkan sorumludur. Başkan, İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn bütçesini yönetir ve denetimin ihtiyacõ olan uygun niteliklere sahip personel de dahil tüm kaynaklarõ temin eder. Meslek içi eğitim Madde 46- İç denetçilere, üç yõllõk süreçte asgari yüz saat meslek içi eğitim sağlanõr. Üç yõllõk süreçte İç Denetim Birimi Başkanlõğõnca sağlanacak meslek içi eğitim mümkün olduğunca her yõla dağõtõlõr. Meslek içi eğitim konularõnda, idaredeki gelişme ve değişmelere yönelik hususlara da yer verilmelidir. Meslek içi eğitimin otuz saati, Kurulun koordinatörlüğünde verilir. Kalan süre, Kurulun eğitim konusundaki düzenlemelerine riayet edilerek, kurum ihtiyaçlarõna göre İç Denetim Birimi Başkanlõğõnca programlanõr. 21

22 İç Denetim Birimi Başkanlõğõ, gerektiğinde mesleki kuruluşlar, üniversiteler ve bilimsel alanda etkinlikte bulunan diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle, yõlda en az bir defa kurs, seminer ve benzeri etkinliklerde bulunur. Meslek içi eğitim etkinliklerine iç denetim plan ve programõnda yer verilir. Meslek içi eğitim programlarõ en az bir ay önce iç denetçilere duyurulur. İç denetçi olarak göreve başlayanlara, bir haftadan az olmamak üzere intibak eğitimi verilir. Sertifika derecelendirmesi Madde 47 İç denetçilikte sertifika derecelendirmesi, Yönetmeliğin 22 nci maddesine ve Kurulun konuya ilişkin düzenlemelerine uygun olarak yapõlõr. Bu derecelendirme yapõlõrken kalite güvence ve geliştirme programõ kapsamõnda yapõlan değerlendirme sonuçlarõ da dikkate alõnõr. Kamu iç denetçi sertifikasõ; kõdem ve kadro şartlarõ yanõnda iç denetçinin yeterliliği, mesleki bilgi birikimi ve temsil yeteneği dikkate alõnarak İç Denetim Birimi Başkanlõğõnõn teklifi ve üst yöneticinin onayõyla derecelendirilir. Başkanlõk, değerlendirmelerini; iç denetçilerin çalõşmalarõ, hizmet içi eğitim etkinliklerine katõlõmõ ve başarõsõ ile sicil durumunu dikkate alarak Kurulun düzenlemelerine uygun olarak yapar. Kõdem sõrasõ ve kadro şartlarõnõn oluşmasõna rağmen derecelendirme yapõlmamasõ durumunda, buna ilişkin gerekçeler ilgili iç denetçiye ve Kurula yazõlõ olarak bildirilir. Kamu iç denetçi sertifika dereceleri, iç denetçilerin özlük haklarõnõn tespitinde ve kariyerlerinin planlanmasõnda dikkate alõnõr. Aynõ sertifika düzeyinde bulunan iç denetçilerin kõdemlerinin belirlenmesinde Kurul tarafõndan yapõlacak düzenlemelere uyulur. İç Denetim Birimi Başkanlõğõ her iç denetçi için sertifika derecelendirmesine ilişkin bilgi ve kayõtlarõ dosyasõnda muhafaza eder. Sertifika derecesine uygun görevlendirme Madde 48 Kurumun iç denetime tabi tutulacak faaliyetleri konu ve süreçleri itibariyle İç Denetim Birimi Başkanlõğõ tarafõndan sõnõflandõrõlõr. İç denetçilerin denetim alanlarõnõn üç yõlda bir değiştirilmesi esastõr. İç denetçiler, çalõşma süresince edindikleri tecrübe, kõdem ve sertifika derecesine uygun olarak görevlendirilir. Bu çerçevede yeterli sayõ ve sertifika derecesinde iç denetçi bulunmasõ halinde; 22

23 A-1 sertifika düzeyindeki iç denetçi, uygunluk denetimi ve mali denetim, A-2 sertifika düzeyindeki iç denetçi, performans denetimi, A-3 sertifika düzeyindeki iç denetçi, sistem denetimi, A 4 sertifika düzeyindeki iç denetçi, denetimin gözetimi ve izleme faaliyeti, alanlarõnda görevlendirilmesi esastõr. Yeterli sayõ ve sertifika derecesinde iç denetçi bulunmamasõ halinde görevlendirme başkanlõkça denetçilerin tecrübeleri, uzmanlõk alanlarõ gibi kriterler göz önünde bulundurularak yapõlõr. Bilgi teknolojileri denetimi Kurulca belirlenen esaslar doğrultusunda gerçekleştirilir. Danõşmanlõk faaliyeti, danõşmanlõğõn mahiyetine göre her sertifika düzeyindeki iç denetçi tarafõndan yerine getirilebilir. Yapõlacak denetim faaliyetinin birden fazla alanõ kapsamasõ veya görev alanõnõn birden fazla iç denetçinin çalõşmasõnõ gerektirecek ölçüde geniş olmasõ halinde denetim, farklõ sertifika derecesine sahip iç denetçilerden oluşan bir grup tarafõndan ifa edilebilir. Birden fazla kamu idaresini ilgilendiren konularda iç denetçilerin yapacaklarõ ortak çalõşmalarda Kurulun düzenlemelerine uyulur. Mesleki yeterliliğin geliştirilmesi Madde 49 Üst yönetici ve Başkan, iç denetçilerin Yönetmeliğin 31 ve 32 nci maddelerinde belirtilen mesleki niteliklerini geliştirmeleri için uygun ortamõ hazõrlar. Bu amaçla Yönetmelikte belirlenen bilgi, yetenek ve niteliklerin oluşturulmasõ yanõnda, iç denetimle ilgili her türlü eğitim, konferans, seminer gibi faaliyetlere katõlma konusunda iç denetçilere gerekli olanak sağlanõr. Başkanlõk, Yönetmeliğin 33 üncü maddesi çerçevesinde meslek içi eğitim programlarõ düzenler. Başkan, iç denetçilerin uluslararasõ iç denetçi sertifikalarõna sahip olmalarõ için gerekli imkân ve kurumsal altyapõyõ oluşturur. İç denetçilerin görevlerini ifa ederken ihtiyaç duyacaklarõ özel ihtisas alanlarõna ilişkin gerekli bilgi, beceri ve deneyim sahibi uzmanlardan yardõm alõnmasõnõ sağlar. 23

24 Kalite güvence ve geliştirme programõ Madde 50- İç denetim faaliyetlerinin tüm yönleriyle değerlendirilmesi ile kamu iç denetim standartlarõ ve meslek ahlak kurallarõna uygun olarak yürütülmesinin sağlanmasõ için kalite güvence ve geliştirme programõ oluşturulur. Programõn oluşturulmasõ ve uygulanmasõnda Kurulun ilgili düzenlemelerine uyulur. Kalite güvence ve geliştirme programõ çerçevesinde; a) İç denetim faaliyetlerinin ilgili mevzuat, kamu iç denetim standartlarõ ve meslek ahlak kurallarõna uygunluğu, b) İç denetim faaliyetlerinin kurumsal gelişim ve iyileşmeleri destekleme düzeyi, c) İç denetçilerin en iyi iç denetim uygulamalarõndan istifade edip etmedikleri, ç) Faaliyetlerin yürütülmesinde gösterilen mesleki özen ve dikkat ile iç denetçilerin mesleki gelişim düzeyleri gözden geçirilir ve değerlendirilir. Kalite güvence ve geliştirme faaliyetleri; a) Kurum içi izleme faaliyetleri çerçevesinde gerçekleştirilen sürekli iç değerlendirmeler, b) Yõllõk iç denetim faaliyet raporuna eklenen yõllõk iç değerlendirmeler, c) Kurul tarafõndan beş yõlda bir yapõlmasõ sağlanan dõş değerlendirmelerden oluşur. Kalite güvence ve geliştirme programlarõ çerçevesinde yapõlan değerlendirme sonuçlarõ üst yöneticiye sunulur ve yõllõk iç denetim faaliyet raporunda yayõmlanõr. İç denetimin etkinliğinin artõrõlmasõ amacõyla, denetim faaliyetleri, denetlenen birimlerde yaptõrõlacak anketlerle değerlendirilebilir. ONİKİNCİ BÖLÜM Diğer Hususlar Denetlenen birimlerin sorumluluğu Madde 51 Faaliyet ve işlemlere ilişkin her türlü kayõt, bilgi ve belgeler, ilgili birimler tarafõndan düzenli olarak muhafaza edilir. Denetlenen birim yetkilileri; mali yönetim ve kontrol sistemleri ile bütçenin hazõrlanmasõ, uygulanmasõ, sonuçlandõrõlmasõ, muhasebeleştirilmesi, raporlanmasõ işlemleri ile mali olmayan işlem ve faaliyetlere ait bilgi ve belgeleri iç denetçilere ibraz etmek, görevin sağlõklõ yapõlmasõnõ sağlayacak önlemleri almak ve her türlü yardõm ve kolaylõğõ göstermek zorundadõrlar. 24

25 İç denetim faaliyetleri, denetlenen birim yönetimlerinin kendi görev alanõndaki risk yönetimi, kontrol ve yönetim süreçlerinin kurulmasõ, uygulanmasõ ve geliştirilmesi konularõndaki sorumluluklarõnõ kaldõrmaz. Kurul ile ilişkiler Madde 52 İç denetim faaliyetlerinde Kurul tarafõndan belirlenen standart, rehber, esas ve usuller ile diğer düzenlemelere uyulur. İç denetim sisteminin fonksiyonel bağõmsõzlõğõnõn sağlanmasõ ve sürdürülmesi, bilgi paylaşõmõ, görüş ayrõlõklarõnõn giderilmesi, iyi uygulama örneklerinin yaygõnlaştõrõlmasõ, Kurul kararlarõnõn uygulanmasõnõn izlenmesi gibi konularda Kurulla işbirliği sağlanõr. Dõş denetim ve diğer denetim birimleri ile ilişkiler Madde 53- Denetimin planlanmasõ ve koordinasyonu, mükerrer denetimin önlenmesi, denetimde verimliliğin artõrõlmasõ, ortak eğitim olanaklarõ gibi hususlar ile karşõlõklõ olarak denetim faaliyetine ilişkin bilgi ve belgelere ulaşõlmasõ konularõnda, başkan tarafõndan Kurulun belirlediği politikalar çerçevesinde dõş denetimle gerekli işbirliği sağlanõr. Başkanlõk ve Sayõştay arasõndaki ilişkiler aşağõdaki çerçevede yürütülür: a) Sayõştay ile İç Denetim Birimi Başkanlõğõ arasõndaki iletişim ve koordinasyon başkan tarafõndan sağlanõr. b) İçeriklerinin hassas olma ihtimali nedeniyle, Başkanlõğõn çalõşma kâğõtlarõ ancak Sayõştay Başkanõ tarafõndan talep edildiği takdirde Sayõştay a verilir. c) Başkanlõk tarafõndan hazõrlanarak üst yöneticiye sunulan raporlarõn sorumluluğu üst yöneticiye aittir. Sayõştay tarafõndan bu tür raporlara erişim talep edildiğinde bu talep doğrudan üst yöneticiye yönlendirilir. Başkan, Kurul tarafõndan belirlenen ilkeler çerçevesinde, teftiş, soruşturma ve benzer faaliyetleri yürüten diğer teftiş ve denetim birimleri ile gereken işbirliğini sağlar. Yurtdõşõ eğitim ve akademik çalõşma Madde 54 İç denetçilere, mesleki ve bilimsel gelişmeleri takip etmek, Kurumca uygun görülecek konularda araştõrmalar yapmak ve kendilerini geliştirmek amacõyla, yurtiçi ve yurtdõşõnda lisansüstü eğitim, inceleme ve staj yaptõrõlabilir. İç denetçiler, yurtdõşõ lisansüstü eğitim hariç diğer görevlendirmelerde yurtiçine dönüşlerinde inceleme ve staja ilişkin 3 ay içerisinde bir rapor hazõrlarlar. 25

26 İç denetim otomasyon programõ Madde 55- İç denetim birimi başkanlõğõnda denetim faaliyetleri ile denetimin yönetimi faaliyetleri esas olarak İDOP üzerinden yürütülür. İç denetim raporlarõ, Kurulun düzenlemelerine uygun olarak üst yönetici tarafõndan İDOP üzerinden Kurula gönderilir. Kimlik belgesi Madde 56 İç denetçilere; Üst Yönetici tarafõndan imzalanan, unvan ve yetkilerini belirten bir kimlik belgesi verilir. Haberleşme, yazõşmalar ve dosya düzeni Madde 57- İç denetçiler, görevleriyle ilgili konularda doğrudan yazõşma yaparlar. İç denetçiler, geçici görev yolluğu bildirimi ile Başkanlõktan veya diğer birimlerden gönderilen yazõlarõ özel dosyalarõnda saklarlar. Gelen ve giden yazõlar, evrak kayõt defterine işlenir. Evrak takibinin, bilgisayar ortamõnda yapõlmasõ da mümkündür. Başkanlõk ile iç denetçiler arasõndaki yazõşmalar İDOP üzerinden de yapõlabilir. İç denetçiler, İç Denetim Birimi Başkanlõğõ ve diğer birimlerle yaptõklarõ yazõşmalarda, yazõlarõna verecekleri sayõlarõn önüne sertifika numaralarõnõ yazarlar. Başkanlõkça kurum dõşõna gönderilecek raporlarõn, başkanlõkça her sayfasõ mühürlenir. Bunun dõşõnda iç denetim raporlarõnda mühür kullanõlmaz. Yönergenin gözden geçirilmesi Madde 58- Bu yönerge, İç Denetim Birimi Başkanlõğõ tarafõndan her yõl gözden geçirilir. İhtiyaçlar doğrultusunda yapõlan değişiklikler üst yöneticinin uygun görüşüne sunulur ve Kurula gönderilir. 26