AZERBAYCAN VE GÜRCİSTAN İNCELEME SEYAHATİ DEĞERLENDİRME RAPORU (29 HAZİRAN - 02 TEMMUZ 2017)

Transkript

1 AZERBAYCAN VE GÜRCİSTAN İNCELEME SEYAHATİ DEĞERLENDİRME RAPORU (29 HAZİRAN - 02 TEMMUZ 2017) Karadeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği Atatürk Bulvarı No:19/E GİRESUN/TÜRKİYE Tel: +90(454) Faks: +90(454) kib@kib.org.tr

2 AZERBAYCAN VE GÜRCİSTAN A YÖNELİK OLARAK GERÇEKLEŞTİRİLEN İNCELEME SEYAHATİ (29 Haziran 02 Temmuz 2017) Son yıllarda fındık dikim alanlarındaki genişlemenin yanı sıra verim ve kalitenin artırılması için yaptıkları çalışmaları ile dikkat çeken ve bu yönü ile ülkemiz için ciddi bir tehdit olarak gördüğümüz Gürcistan ve Azerbaycan ın fındık dikim alanlarının yerinde incelenmesi amacıyla, Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFMİB) üyelerinden oluşan bir heyet, 29 Haziran - 02 Temmuz 2017 tarihleri arasında anılan ülkelere yönelik bir seyahat gerçekleştirmiştir. Sözkonusu seyahate, KFMİB Yönetim Kurulu Başkanı İlyas Edip Sevinç, Başkan Yardımcıları Dursun Oğuz Gürsoy ve Hüseyin Hilmi Durak, Yönetim Kurulu Üyeleri Azmi Yılmaz, Cem Şenocak, Mustafa Poyraz ve Sebahattin Arslantürk, İFMİB Yönetim Kurulu Üyesi İlyas Sarı, Çebi Fındık Entegre San. Tic. Ltd. Şti. firmasından Ali Çebi, Asma Kuyumculuk Gıda Tar.Ür.San. ve Tic. Ltd. Şti. firmasından Yaşar Asma, Doğancan Fındık ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti. firmasından Niyazi Gürsoy, Atalay Kuyumculuk Tarım Ür. San.ve Tic.Ltd.Şti. firmasından Fatih Çelebi, Keşap Fındık Üreticileri Birliği Başkanı Mustafa Şahin, KİB Genel Sekreter T. Bülent Cebeci ve Şef Sertaç Toramanoğlu iştirak etmiştir. Ayrıca, 2010 yılından bu yana Fındık Tanıtım Grubu (FTG) adına rekolte tahmin çalışmalarında bulunan komiteye başkanlık yapan Yüksek Ziraat Mühendisi Şenel Öztürk de tecrübelerinden yararlanmak amacıyla KFMİB Yönetim Kurulu nun davetlisi olarak sözkonusu heyete iştirak etmiştir HAZİRAN 2017 AZERBAYCAN FAO rakamlarına göre Azerbaycan ın toplam fındık üretim alanı 2014 yılı itibariyle hektar olup, INC kayıtlarında ise üretim miktarı 2016 yılı için ton/kabuklu, 2017 yılı için ise tahmini olarak ton/kabuklu olarak belirtilmiştir. Fındık üretimi ülkenin kuzey bölgelerinde Kafkas dağlarının eteklerinde gerçekleştirilmektedir. Azerbaycan da üretilen fındık çeşitleri Atababa, Ashrafli, Ghalib, Ganja, Sachagly, Topgara ve Yagly olarak bilinmekte olup, toplam üretimin %90 ını Giresun kaliteye yakın olduğu belirtilen tombul fındık Atababa cinsinin oluşturduğu tahmin edilmektedir. Azerbaycan Fındık Üreticileri ve İhracatçıları Birliği kaynaklarından, 2016 yılında Azerbaycan daki fındık üretim alanının büyüklüğünün hektara yaklaştığı ve üretilen fındığın %90 ının 25 farklı ülkeye ihraç edilerek ülkeye toplam 105 Milyon USD döviz girişi elde edildiği öğrenilmektedir. Önümüzdeki yıllarda toplam hektar alandan fındık tarımı yapılması planlanmaktadır. KFMİB heyetinin seyahati çerçevesinde Haziran 2017 tarihleri arasında, fındık üretim bölgeleri olan İsmayili, Gebele, Oğuz, Gakh, Sheki, Zagatala ve Balakan bölgelerindeki fındık bahçelerinde incelemelerde bulunulmuştur. Ayrıca, Atababa firmasının Gebele de yer alan ve kırma, kurutma, kavurma üniteleri bulunan tesisi de ziyaret edilmiştir.

3 Adı geçen bölgelerdeki fındık bahçelerinde yapılan incelemelerde; -Eski bahçelerin genel olarak bakımsız, ocaktaki dal sayısının aşırı derecede fazla olduğu, bu nedenle budama ve gübreleme eksikliklerinin bulunduğu, -Yeni oluşturulan bahçelerin düz alanlarda ve çok düzenli olduğu, ocaklararası mesafelerin uygun olduğu, -Devlet tarafından ücretsiz verilen fidanlar ile üreticiler tarafından çok sayıda yeni dikim alanı oluşturulduğu, bazı bahçelerde ise maalesef Türkiye den illegal yollardan getirilen fidanların da kullanıldığına ilişkin duyumların mevcut olduğu, -Bu ülke fındık bahçelerinde fındık kurdu vs gibi böcek zararı sorunu bulunmadığı, külleme hastalığının ise yok denecek kadar az olduğu, -İncelenebilen bahçelerdeki fındık çotanak sayısının geçen seneye göre daha fazla olduğu, gözlemlenmiştir. Özet olarak, yerel üreticiler ile yapılan görüşmelerde, -Azerbaycan da bu yıl geçen yıldan daha iyi bir rekolte beklendiği, -Devletin fındık üretiminin arttırılmasına önem verdiği ve bu çerçevede üreticiyi desteklediği, -Azerbaycan da üretilen fındığın randımanının yaklaşık % 42 civarında olduğu, -Bu ülkede halen kurutma ile ilgili çok ciddi sorunların mevcut olduğu, bilgileri edinilmiştir.

4

5 01-02 TEMMUZ 2017 GÜRCİSTAN FAO rakamlarına göre Gürcistan ın toplam fındık üretim alanı 2014 yılı itibariyle hektar olup, 2002 yılında ha olan fındık bahçelerinin 15 sene içerisinde 4 e katlandığı görülmektedir. INC kayıtlarında ise üretim miktarı 2016 yılı için ton/kabuklu, 2017 yılı için ise tahmini olarak yine ton/kabuklu olarak belirtilmiştir. Fındık üretimi Karadeniz bölgesi ile Kafkas dağları arasındaki bölgede gerçekleştirilmektedir yılında gerçekleştirilen 183 Milyon USD ihracat ile fındık, bu ülkenin geleneksel ve en bilinen tarım ürünü olan şarabı geçerek sözkonusu kategoride birinciliğe yerleşmiştir. Bu durum ülkenin fındık ihracatına verdiği önemi de göstermektedir. Üretilen fındığın %90 ının ihraç edildiği tahmin edilmekte olup, gümrük vergisi muafiyeti olan AB ülkeleri en önemli pazarı oluşturmaktadır. Diğer taraftan, AB tarafından tarımsal üretim için Gürcistan a maddi destek verilmekte olup, fındık üretimine ilişkin devlet tarafından kurutma ve depolama amacıyla bir tesis oluşturulduğu da bilinmektedir. KFMİB heyetinin seyahati çerçevesinde Temmuz 2017 tarihleri arasında, fındık üretim bölgeleri olan Senaki, Khobi ve Zugdidi bölgelerinde incelemelerde bulunulmuş ve yerel üreticiler ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Adı geçen bölgelerdeki fındık bahçelerinde yapılan incelemelerde; -Fındık bahçelerinin genel olarak düzenli fakat toprak altyapılarının Türkiye ye göre zayıf olduğu, -İncelenen ocaklardaki dal sayısının yüksek olduğu, -Ancak ocakların arasında mekanizasyon için yeterli aralıkların bulunduğu, -Bahçeleri yol kenarına kalan ve güneş gören bölümlerinde daha çok fındık olduğu, -Çok sayıda yeni dikim alanının oluşturulduğu, -Pekçok bölgede, aşırı rüzgar ve özellikle böcek ve hastalık zararlılarının fındıkları miktar ve kalite olarak etkilediği, gözlemlenmiştir. Ayrıca, yerel üretici ve sanayiciler ile yapılan görüşmelerde; -Özel bir firmanın 2007 yılından itibaren Gürcistan da fındık üretimine yatırım yaptığı, bu çerçevede, devletten yaklaşık hektar arazi satın aldığı, sözkonusu alanlarda geçen seneki üretimin tona ulaştığı ve gelecekteki hedefin ton üretim olduğu, -50 den fazla firmanın üreticilerden fındık satın alarak ihracat gerçekleştirdiği, -Devletin 5 yıl içerisinde ton kabuklu fındık üretimine ulaşarak Türkiye den sonra dünyanın en büyük ikinci fındık üreticisi olmayı hedeflediği, -Fındık üreticilerine AB desteği ile birlikte fındık üretimi ve bahçe yönetimine ilişkin eğitimler verildiği bilgileri edinilmiştir.

6

7 GENEL DEĞERLENDİRME Azerbaycan ve Gürcistan daki fındık üretim alanları ve işleme tesislerinin incelenmesini müteakip seyahate iştirak edenler tarafından yapılan değerlendirmelerde; -Sözkonusu seyahat Azerbaycan ve Gürcistan daki fındık bahçelerinin incelenmesi ve bilgi sahibi olunması amacıyla gerçekleştirilmiş olup, seyahat sırasında gerek Azeri gerekse Gürcü hiçbir kesim ile teknik ve tecrübi bilgi paylaşılmaması hususuna özellikle dikkat edilmiştir. -Azerbaycan daki üretim bölgelerinde fındık oluşumunun geçen seneye göre daha fazla olup, bu kapsamda, 2017 yılında yüksek bir rekolte beklenmektedir. -Gürcistan daki üretim bölgelerinde fındık oluşumunun geçen sene ile benzerlik göstermektedir, 2017 yılında en az geçen sene kadar ürün alınabileceği tahmin edilmektedir. -Azerbaycan ve Gürcistan ın üretim maliyetlerinin ülkemize göre çok daha düşük olması nedeniyle her zaman ülkemiz fiyatlarının altında fiyatlarla satış yapma imkanına sahip oldukları, bu çerçevede fındık ihracatı açısından ülkemizin Azerbaycan ve Gürcistan ile rekabet şansının bulunmadığı düşünülmektedir.

8 -Azerbaycan ve Gürcistan toplamında geçen yıl ürünü ile karşılaştırıldığında nisbeten daha fazla bir ürünle karşı karşıya olunduğu gözlemlenmektedir. Bu çerçevede, 2017 ürünü fındık rekoltesinin Azerbaycan ve Gürcistan toplamının yaklaşık ton/kabuklu (% 50 randıman hesabıyla) civarında oluşacağı tahmin edilmektedir. Ancak henüz hasat mevsimine 1 aydan fazla olduğu da unutulmamalıdır. -Gerek Gürcistan gerekse Azerbaycan da çok sayıda yeni dikim alanlarının oluşturulduğu gözlemlenmekte olup, her iki ülkede yapılan görüşmelerde, fındık üretimin arttırılmasının her iki ülke tarafından da devlet politikası olarak benimsendiği, gelecek 5-10 yıl içinde Azerbaycan ve Gürcistan ın üretim kapasitelerini önemli derecede arttırarak toplamda ton/kabuklu seviyelerine ulaşabileceği öğrenilmiştir. Bir defa daha yerinde gözlemlediğimiz, bu ülkelerin ülkemiz fındık üretim tekeli konumunu tehdit ettiği hususunun resmi makamlara yazılacak raporlarda ifade edilmesi gerekliliği özellikle vurgulanmıştır. -Yine Azerbaycan daki bazı bahçelerde Türkiye den illegal olarak götürülen fidanların kullanıldığına dair duyumlar alınmış olup, rakip ülkelerin Türk fındık fidanları ile kaliteli fındık üretimi yapabilecekleri ve tüm bu gelişmelerin de Türk fındığı için ciddi bir tehdit unsuru oluşturacağı dikkate alındığında, Türk fındığının geleceği için son derece olumsuz bir gelişme olan bu durumun engellenmesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir. Ancak elbetteki hukuki ve idari tedbirlerin dışında, ülkemiz fındık politikalarının, bu problemi kökünden halledebilecek en etkili tedbir olacağı unutulmamalıdır. Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği