TORUNLAR GAYRĠMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.ġ.

Transkript

1 STANDART GAYRĠMENKUL DEĞERLEME UYGULAMALARI A.ġ. TORUNLAR GAYRĠMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.ġ. MUĞLA ĠLĠ MARMARĠS ĠLÇESĠ /1 PAFTA 236 ADA 5 NUMARALI PARSEL 18/1 PAFTA 316 NUMARALI PARSEL 18/1 PAFTA 318 NUMARALI PARSEL Gayrimenkule Bağlı Hak Değerleme Raporu SvP_11_TRGYO_18

2 ĠÇĠNDEKĠLER 1. DEĞERLEME RAPORU HAKKINDA BĠLGĠLER SözleĢme Tarihi ve Numarası Değerleme Tarihi Rapor Tarihi ve Numarası Rapor Türü Raporu Hazırlayanlar ġġrket ve MÜġTERĠYĠ TANITICI BĠLGĠLER Değerlemeyi Yapan ġirket Unvanı ve ĠletiĢim Bilgileri Değerleme Talebinde Bulunan MüĢteri Unvanı ve ĠletiĢim Bilgileri DEĞERLEME AMAÇ, KAPSAM ve ĠLKELERĠ Değerleme Raporunun Amacı Sınırlayıcı KoĢullar Beyanlar Rapor da Kullanılan Kısaltmalar Değerleme ÇalıĢmalarında Kullanılan Yöntemler Piyasa Değeri YaklaĢımı Maliyet YaklaĢımı Gelirlerin Kapitalizasyonu ĠndirgenmiĢ Nakit Akımı Analizi EKONOMĠ, SEKTÖR VE BÖLGEYE ĠLĠġKĠN ANALĠZLER Global Görünüm Ulusal Ekonomik Görünüm Piyasalarda Son Durum Sektörel Görünüm Deniz Turizmi Türkiye de Deniz Turizmi Gayrimenkullerin Bulunduğu Bölgenin Analizi Ve Kullanılan Veriler DEĞERLEME KONUSU GAYRĠMENKULLER ve GAYRĠMENKULLERE BAĞLI HAKLARA ĠLĠġKĠN BĠLGĠLER ve ANALĠZLER Gayrimenkullerin Yeri, Konumu, Tanımı, Tapu Kayıtlarına ĠliĢkin Bilgiler Gayrimenkullerin Yeri / Konumu ve Tanımı, Gayrimenkullerin Tanımı ve Yapısal Özellikleri, Değerleme Konusu Gayrimenkullerin Tapu Bilgileri Değerleme Konusu Gayrimenkullerin Yasal Süreç Analizi Gayrimenkullerin Son Üç Yıl Ġçerisinde Konu Olduğu Alım-Satım ĠĢlemleri, Gayrimenkullere Ait Takyidat Ġncelemeleri, Gayrimenkullere Ait Ġmar Planı/KamulaĢtırma ĠĢleri v.s. Bilgileri, Yapı Denetim KuruluĢu ve Denetimleri, Netsel Marina Ġrtifak Hakkı SözleĢmesi DEĞERLEME ÇALIġMALARI Değerleme ĠĢlemini Olumsuz Yönde Etkileyen Veya Sınırlayan Faktörler Hakların Bağlı Olduğu Gayrimenkullerin Teknik Özellikleri ve Değerlemede Baz Alınan Veriler Değerleme ÇalıĢmalarında Kullanılan Yöntemler ve Varsayımlar AyrıĢtırma Yöntemi Ġle Gayrimenkul Değerinin Tespiti Ġrtifak Hakkı Değerinin Tespiti: Yapı Maliyetinin Belirlenmesi Gayrimenkulün Toplam Değeri Gelirlerin Kapitalizasyonu ĠNA Analizi Kullanılan Değerleme Analiz Yöntemlerini Açıklayıcı Bilgiler ve Bu Analizlerin Seçilme Nedenleri En Etkin ve Verimli Kullanım Analizi, MüĢterek veya BölünmüĢ Kısımların Değerleme Analizi, Gayrimenkul ve Buna Bağlı Hakların Hukuki Durumunun Analizi, ANALĠZ SONUÇLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Farklı Değerleme Metotlarının Ve Analiz Sonuçlarının UyumlaĢtırılması Ve Bu Amaçla Ġzlenen Yöntem ve Nedenlerinin Açıklanması Asgari Bilgilerden Raporda Yer Verilmeyenlerin Niçin Yer Almadıklarının Gerekçeleri, Yasal Gereklerin Yerine Getirilip Getirilmediği Ve Mevzuat Uyarınca Alınması Gereken Ġzin Ve Belgelerin Tam Ve Eksiksiz Olarak Mevcut Olup Olmadığı Hakkında GörüĢler Değerlemesi Yapılan Gayrimenkulün G.Y.O. Portföyüne Alınmasında Sermaye Piyasası Mevzuatı Çerçevesinde, Bir Engel Olup Olmadığı Hakkında GörüĢ SONUÇ Nihai Değer Takdiri RAPOR EKLERĠ DEĞERLEMEYĠ YAPAN DEĞERLEME UZMANLARININ DEĞERLEME LĠSANS BELGESĠ ÖRNEKLERĠ DEĞERLEME KONUSU GAYRĠMENKULÜN ġġrket TARAFINDAN DAHA ÖNCEKĠ TARĠHLERDE DEĞERLEMESĠ YAPILMIġ ĠSE, SON ÜÇ DEĞERLEMEYE ĠLĠġKĠN BĠLGĠLER SvP_11_TRGYO_18 1

3 1. DEĞERLEME RAPORU HAKKINDA BĠLGĠLER 1.1. SözleĢme Tarihi ve Numarası / TRGYO Değerleme Tarihi Bu değerleme raporuna konu olan taģınmaz hakkında, tarihinde ilgili makamlar (tapu ve belediye) nezdinde çalıģmalara baģlanılmıģ ve değerleme çalıģmalarına esas teģkil edecek olan dokümanlar ise tarihine kadar hazır hale getirilmiģtir Rapor Tarihi ve Numarası /SvP_11_TRGYO_ Rapor Türü ĠĢ bu Rapor; Torunlar Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.ġ. (MüĢteri) yetkililerinin yazılı talebi üzerine; a) MüĢteri nin iģtiraki Netsel Turizm Yatırımları A.ġ. (Netsel) lehine tarihine kadar irtifak hakkı bulunan ve tapuda Maliye Hazinesi adına kayıtlı, Muğla Ġli, Marmaris Ġlçesi; o Tepe mahallesi, 17.18/1 pafta, 236 ada, 5 parsel numarasında kayıtlı ,-m 2 arsa vasıflı parselin üst hakkına dayalı kullanım hakkı, o Adaköy Köyü, 18/1 pafta, 316 parsel numarasında kayıtlı ,-m 2 arsa vasıflı parselin üst hakkına dayalı kullanım hakkı, o Adaköy Köyü, 18/1 pafta, 318 parsel numarasında kayıtlı 436,-m 2 arsa vasıflı parselin üst hakkına dayalı kullanım hakkı, b) Kullanım hakkına bağlı olarak üst hakkı tesis edilen parseller üzerinde konumlanmıģ olan, o saniter üniteleri (deniz yoluyla gelen misafirlere yönelik duģ, WC, soyunma / giyinme üniteleri ) o idari binalar ve o idari, konaklama ve ticari ünitelerin yasal durumunun irdelenmesi, adil piyasa değerlerinin tespiti ve Malik ġirket Netsel hisselerinin ĠĢtirak yoluyla Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı portföyünde yer almasında herhangi bir kısıt olup olmadığının tespitine yönelik olarak hazırlanmıģ gayrimenkule bağlı kullanım hakkı değerleme raporudur Raporu Hazırlayanlar Değerleme Uzmanı: Sorumlu Değerleme Uzmanı: Güner ġan S.P.K. Lisans No.: Yusuf YaĢar TURAN S.P.K. Lisans No.: ġġrket ve MÜġTERĠYĠ TANITICI BĠLGĠLER 2.1. Değerlemeyi Yapan ġirket Unvanı ve ĠletiĢim Bilgileri STANDART GAYRĠMENKUL DEĞERLEME UYGULAMALARI A.ġ. Eski Büyükdere Caddesi Ġz Plaza Giz No:4 Kat:6/18 Maslak Ġstanbul T: ; F: ; W: Değerleme Talebinde Bulunan MüĢteri Unvanı ve ĠletiĢim Bilgileri TORUNLAR GAYRĠMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.ġ. Rüzgarlı Bahçe 95. Sokak No: Kavacık / Beykoz / Ġstanbul Tel: ; Faks: ; W: SvP_11_TRGYO_18 2

4 3. DEĞERLEME AMAÇ, KAPSAM ve ĠLKELERĠ 3.1. Değerleme Raporunun Amacı ĠĢ bu Rapor, Torunlar Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.ġ. (MüĢteri) yetkililerinin yazılı talebi üzerine, Rapor da detaylı bilgileri verilen gayrimenkul ve gayrimenkule bağlı hakların yasal durumunun irdelenmesi, adil piyasa değerlerinin tespiti ve Malik ġirket Netsel hisselerinin ĠĢtirak yoluyla Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı portföyünde yer almasında herhangi bir kısıt olup olmadığının tespiti amacıyla düzenlenmiģtir Sınırlayıcı KoĢullar ĠĢ bu Rapor, Standart tarafından, MüĢteri nin yazılı talebi üzerine söz konusu gayrimenkul ve gayrimenkullere bağlı hakların fiili değerleme tarihindeki adil (rayiç) piyasa değeri ile Malik ġirket Netsel hisselerinin ĠĢtirak yoluyla GYO portföyünde yer almasında herhangi bir kısıt olup olmadığının tespiti amacıyla hazırlanmıģ olan gayrimenkule bağlı kullanım hakkı değerleme raporudur. MüĢteri tarafından Standart a sunulan belgeler esas alınarak ilgili makamlar nezdinde yapılan inceleme ve araģtırmalar ile ekonomi ve piyasa koģulları dikkate alınarak yapılan analizler, tüm verilerin doğru olduğu kabulüne dayanarak gerçekleģtirilmiģtir. Rapor da nihai değeri ve analiz sonuçlarını etkileyebilecek nitelikte eksik ve/veya yanlıģ, belge ve/veya bilgilerin olması durumunda Standart sorumluluk kabul etmeyecektir. Rapor da değerleme konus varlıkların adil (rayiç) piyasa değeri, fiili değerleme tarihi esas alınarak belirlenmiģ olup bu tarihten sonra ekonomik ve piyasa koģullarının değiģmesi halinde olabilecek maddi değiģikliklerden ve ilgili kuruluģlar nezdinde yapılan inceleme tarihinden sonra doğmuģ hukuki iģlemlerden dolayı Standart sorumlu tutulamaz. Rapor, MüĢteri nin münhasır kullanımı için hazırlanmıģ olup, MüĢteri Rapor u kamu kurum ve kuruluģları ile mahkemeye sunabilir. Rapor un teslimi ile MüĢteri, Rapor da yer verilen bilgilerin kamu kurum ve kuruluģları ile mahkemeye sunulması haricinde gizli tutulacağını Standart a taahhüt eder. Rapor hiçbir zaman Standart ın yazılı ön izni olmadan üçüncü Ģahıslara dağıtım amacıyla kısmen veya tamamen çoğaltılamaz veya kopya edilemez Beyanlar Tarafımızdan yapılan değerleme çalıģmaları ile ilgili olarak; - Raporda sunulan bulguların Değerleme Uzmanının bildiği kadarıyla doğru olduğunu, - Analizler ve sonuçların sadece belirtilen varsayımlar ve koģullarla sınırlı olduğunu, - Değerleme Uzmanının değerleme konusunu oluģturan mülkle herhangi bir ilgisi olmadığını, - Değerleme Uzmanı ücretinin, raporun herhangi bir bölümüne bağlı olmadığını, - Değerlemenin ahlaki kural ve standartlara göre gerçekleģtiğini, - Değerleme Uzmanının, mesleki eğitim Ģartlarına haiz olduğunu, - Değerleme Uzmanının değerlemesi yapılan mülkün yeri ve vasfı konusunda daha önceden deneyimi olduğunu, - Değerleme Uzmanının, mülkü kiģisel olarak denetlediğini - Raporda belirtilenlerin haricinde hiç kimsenin bu raporun hazırlanmasında mesleki bir yardımda bulunmadığını, beyan ederiz. SvP_11_TRGYO_18 3

5 3.4. Rapor da Kullanılan Kısaltmalar RAPOR'DA KULLANILAN KISALTMALAR SPK Sermaye Piyasası Kurulu Kurul Sermaye Piyasası Kurulu GYO Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı MüĢteri Torunlar Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.ġ. Netsel Netsel Turizm Yatırımları A.ġ. STANDART Standart Gayrimenkul Değerleme Uygulamaları A.ġ. TAKS Taban Alanı Kat Sayısı KAKS Kat Alanı Kat Sayısı E ĠnĢaat Emsali H max Maksimum Yapı Yüksekliği m 2 Metrekare ĠNA ĠndirgenmiĢ Nakit Akımı DED Devam Eden Değer Rf Risksiz Getiri Oranı Rp Risk Primi Β Beta Katsayısı % Yüzde 000 Bin Euro DOP Düzenleme Ortaklık Payı ABD$ ABD Doları ABD $ / TL tarihli TCMB efektif satıģ kuru 1,9008 TL esas alınmıģtır. Euro/ TL tarihli TCMB efektif satıģ kuru 2,4593 TL esas alınmıģtır. EURO/ABD$ tarihli çapraz kur 1,2939 olarak esas alınmıģtır 3.5. Değerleme ÇalıĢmalarında Kullanılan Yöntemler Gayrimenkul değerleme çalıģmalarında yaygın olarak genel kabul görmüģ 3 farklı yöntem kullanılmaktadır. - Piyasa Değeri YaklaĢımı - Maliyet OluĢumları YaklaĢımı ve - Gelirlerin Kapitalizasyonu ĠndirgenmiĢ Nakit Akımı YaklaĢımı dır. Bu yaklaģımlara iliģkin özet bilgiler aģağıda sunulmuģtur Piyasa Değeri YaklaĢımı Piyasa Değeri YaklaĢımı, satıģa konu olması beklenen gayrimenkullerin değerlemesinde en güvenilir ve gerçekçi yaklaģımı sunmaktadır. Bu değerleme yönteminde, değerlemeye konu olan gayrimenkulün bulunduğu bölgede, benzer nitelikleri bulunan emsal gayrimenkuller incelenir ve gerekli düzeltmeler yapılarak gayrimenkulün tahmini değerine ulaģılır. Piyasa Değeri YaklaĢımı nın uygulanabilmesi için aģağıdaki kriterlerin mevcudiyeti aranmalıdır: - Analiz edilen gayrimenkulün türü ile ilgili olarak mevcut bir pazarın varlığı (yani yeterli sayıda alıcı ve satıcı) gereklidir. - Bu piyasadaki alıcı ve satıcıların, gayrimenkul hakkında oldukça iyi düzeyde bilgi sahibi olduğu, kabul edilebilir düzeyde olmalıdır. - Gayrimenkulün piyasada makul bir satıģ fiyatı ile makul bir süre için satıģta kaldığı, talep edenlerin, belirli bir fiyat ve satıģ özelliği konusunda bilgi alabilecekleri kabul edilebilmelidir. - Piyasada, değerlemeye konu olan gayrimenkul ile ortak temel özelliklere sahip yeter sayıda, makul bir zaman aralığında, satıģı bekleyen veya gerçekleģtirilmiģ emsal mevcut olmalıdır Maliyet YaklaĢımı Maliyet yaklaģımında esas, yeni bir mülk veya konu mülkle aynı yararı olan ikame bir mülk geliģtirme maliyetini belirlemektir. Maliyet yaklaģımında geçerli bir değer göstergesi türetmek için, geliģtirilen maliyet tahmininde, konu mülkle yaģ, durum ve yarar farkları için düzeltmeler yapılır. Maliyetle değer arasında bir iliģki olduğundan, maliyet yaklaģımının piyasanın düģünce tarzını yansıttığı kabul edilmektedir. SvP_11_TRGYO_18 4

6 Maliyet YaklaĢımında, genellikle, maliyetin tahmini için iki farklı metot kullanılmaktadır. - Yeniden ĠnĢa Maliyeti - Ġkame Maliyeti Bu yaklaģımla, değerleme tarihi itibari ile mülk yapılandırılmaları için belirlenen maliyetlerden aģağıda belirtilen yöntemlerden uygun olanı kullanılmak ve hesaplanan amortisman miktarı düģülmek suretiyle, mevcut yapı değerine ulaģılır. - Piyasadan Çıkarma Yöntemi - YaĢ Ömür Yöntemi - AyrıĢtırma Metodu Yapılandırma maliyetinden türetilen mevcut yapı değerinden, amortisman değeri düģüldükten sonra bulunan değere arazi değeri ilave edildiği zaman ulaģılan sonuç, tam mülkiyet hakkının bir değer göstergesidir Gelirlerin Kapitalizasyonu ĠndirgenmiĢ Nakit Akımı Analizi Yöntem, genellikle geliģtirilen bir gayrimenkulün kiralama ve/veya iģletilmesi ile elde edilmesi planlanan gelirlerin esas alınması suretiyle kullanılmakla beraber, geliģtirilecek projede satıģın planlanması halinde de kullanılabilmektedir. GeliĢtirilen gayrimenkulün, belli bir süreçte (inģa halinde ve/veya sonrasında) tamamen /kısmen satıģı mümkün olup, planlanan duruma göre nakit akıģlarının belirlenmesi çalıģmaları da farklılıklar gösterebilmektedir. Bu yöntemde, değerlemesi yapılan gayrimenkule ait ve kiralanması düģünülen bölümlerin, iģletme giderleri için alınan katkı payları dahil olmak üzere, aylık toplam kira bedelleri, yıllık artıģlar da dikkate alınarak, nakit giriģleri hesaplanır. Yöntemde genel olarak, tahsil edilemeyen kiralar ve boģ kalma yüzdeleri gibi hususlar da bu gelirin hesaplanmasında dikkate alınır. Buna karģılık eğer mevcut ise, otopark ve reklam panoları gibi ortak alanlardan elde edilen gelirler, yönetim planında gösterildiği üzere hesaplanır ve diğer nakit giriģleri olarak bağımsız bölümlere dağıtımı yapılır. ĠĢletme hizmetleri kapsamında söz konusu gayrimenkule ait bulunan, kiralanması düģülen bağımsız bölümler ile ortak alanlar için katlanılan iģletme gider payları, vergiler, fiziki yatırımlar ve iģletme sermayesi ihtiyacı ise nakit çıkıģı olarak dikkate alınır. Özetle, analiz, yıllar itibariyle gayrimenkulün veya projenin kiralama ve/veya satıģ yoluyla elde edilmesi planlanan amortisman öncesi serbest net nakit akımlarının, (Nakit giriģ ve çıkıģ farkları) ıskontolanarak bugünkü değerine indirgenmesidir. SvP_11_TRGYO_18 5

7 4. EKONOMĠ, SEKTÖR VE BÖLGEYE ĠLĠġKĠN ANALĠZLER 4.1. Global Görünüm Küresel ekonomide kriz sonrasında, geliģmiģ ve geliģmekte olan ülkelerin ekonomik görünümlerinde önemli bir ayrıģma yaģanmakla birlikte, kademeli bir toparlanma gözlenmektedir. Krizin ardından geniģ kapsamlı ve etkili kamusal müdahalelerin, efektif talebi canlandırması ve finansal piyasalarda hüküm süren belirsizlik ve sistemik riskleri hafifletmesi ile yeniden ekonomik büyüme sürecine girilmiģtir. Finansal piyasalardaki koģullar düzelmeye devam etmektedir, ancak esas olarak geliģmiģ ekonomilerden kaynaklanan riskler hala devam etmekte olup özellikle Avrupa daki bazı ülkelerin bankacılık ve kamu kesimlerinde artarak süren sorunlar piyasaları olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle bütçe dengesinde ciddi boyutta bozulmanın yaģandığı ve kamu borçluluk düzeyinin aģırı yükseldiği geliģmiģ ülkelerde mevcut kırılganlıklar önemini korumaktadır. Kriz sonrası dönemde küresel düzeyde ortaya çıkan atıl kapasite ve özel tüketim ve yatırımın azalması, tüm dünyada enflasyonu bir kaygı olmaktan çıkarmıģ, ekonomide öncelik finansal istikrar, büyüme ve istihdama yönelmiģtir. Bu çerçevede, ekonomileri canlandırmak amacıyla para politikaları mümkün olduğunca gevģetilmiģ, bütçe açıkları artırılmıģtır. Uygulanan gevģek para politikalarının sunduğu bu ortam bir yandan ekonomileri canlandırırken, diğer yandan da baģta gıda ve petrol olmak üzere emtia fiyatlarının, yüksek oranda artmasına imkan tanımıģtır. Bu koģullar altında krizin etkilerinin hafiflemesiyle birlikte enflasyon, özellikle geliģmekte olan ülkelerde geleceğe dair en önemli risklerden biri haline gelmiģtir. Kamu maliyeleri, finansal yapıları ve büyüme potansiyelleri göreli olarak daha iyi durumda olan geliģmekte olan ekonomiler, krizin etkilerini hızla atlatarak nispeten daha hızlı bir toparlanma sürecine girmiģlerdir. Ancak, küresel ekonominin bütünleģik yapısı dikkate alındığında, geliģmiģ ülkelerdeki sorunlar tam anlamıyla çözülmediği sürece, geliģmekte olan ülkelerde daha ziyade iç talebe dayalı olan mevcut hızlı toparlanma eğiliminin ne kadar sürdürülebileceği konusu belirsizliğini korumaktadır. GeliĢmiĢ ülkelerde kısa vadeli faiz oranlarının uzun süre düģük kalacağına yönelik beklentiler, yatırımcıları yüksek getiri arayıģına sevk etmiģ ve geliģmekte olan ülkelerin yatırım araçlarına talep artmıģtır. Ancak özellikle EURO bölgesinde kamu borçlarını ödemekte zorlanan ülkelere iliģkin risk algılamaları uluslararası piyasalarda kaygıların sürmesine neden olmaktadır Ulusal Ekonomik Görünüm Ġktisadi faaliyetteki toparlanmanın beklenenden hızlı olması, orta vadeli programın mali disiplinin süreceğine iģaret etmesi, finansal sistemin istikrarı, kredi derecelendirme kuruluģlarının olumlu değerlendirmeleri, risk primi göstergelerinin kriz öncesi seviyelerinin de altında seyretmesi ülkemiz ekonomisi açısından olumlu bir görünüme iģaret etmektedir. Önümüzdeki dönemde, kısa vadeli sermaye akımlarındaki hızlanmanın yanı sıra, kredi kullanımının artarak devam etmesi ve cari iģlemler açığının artması finansal istikrar açısından önem taģımaktadır. Bu çerçevede, makro riskleri azaltıcı önlemler, diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizin de gündeminde olacaktır. Küresel risk iģtahındaki artıģ, ülkemizdeki yüksek büyüme oranı, kamu maliyesindeki disiplin, sağlam finansal sistem ve göreceli yüksek faiz oranları nedeniyle ağırlıklı olarak bankaların yurt dıģı yükümlülükleri ve portföy yatırımlarından oluģan sermaye giriģi yaģanmaktadır. Küresel krizden çıkıģla birlikte sermaye giriģleri hızlanmıģ ve 2011 yılı Ocak-Nisan döneminde net doğrudan uluslararası yatırım giriģi (fiili giriģ) milyon ABD doları düzeyinde gerçekleģmiģtir. 1 Uluslararası doğrudan yatırım giriģleri kaleminde yer alan sermaye giriģi 2011 yılının ilk dört ayında toplam milyon ABD dolarına ulaģmıģtır milyon doları mali aracı kuruluģların faaliyetleri sektöründen kaynaklanmıģtır yılı Ocak-Nisan döneminde nakit sermaye giriģinin %88,6 sı AB ülkeleri kaynaklıdır. 1 Hazine MüsteĢarlığı, Uluslararası Doğrudan Yatırım Verileri Bülteni, Haziran 2011 SvP_11_TRGYO_18 6

8 Ekonomide yurt içi talepteki artıģın desteğiyle hızlı bir toparlanma gerçekleģmektedir yılının son çeyreğine iliģkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hâsıla değeri bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla %9,2 artıģ göstererek milyon TL olmuģtur yılı gayri safi yurtiçi hâsıla değeri cari fiyatlarla %16,0 lık artıģla milyon TL, sabit fiyatlarla % 8,9 luk artıģla milyon TL olmuģtur yılında kiģi baģına gayri safi yurtiçi hâsıla değeri cari fiyatlarla TL, ABD doları cinsinden dolar olarak hesaplanmıģtır. ĠĢsizlik oranları kriz öncesi seviyelerine yaklaģsa da, temel enflasyon göstergeleri orta vadeli hedeflerle uyumlu seyrini sürdürmektedir. Küresel kriz ve ekonomideki daralmayla birlikte artan iģsizlik oranları mevsimsel etkilerden arındırılmıģ verilerle 2009 yılı ilk çeyreğinden itibaren gerilemeye baģlamıģ, 2011 yılı ilk çeyreğinden itibaren ise istihdamda görülen güçlü artıģların etkisiyle hızla azalarak kriz öncesi seviyelerine yaklaģmıģtır yılı Mart döneminde %10,8 e gerilemiģtir 2. Ġstihdam koģullarındaki iyileģmeye rağmen iģsizlik oranları halen yüksek seviyelerdedir. DıĢ talebin zayıf seyri nedeniyle kapasite kullanım oranlarının kriz öncesi seviyelere ulaģmasının zaman alması, istihdam koģullarındaki iyileģmeye rağmen halen yüksek seviyesini koruyan iģsizlik oranı ve Türk Lirasının güçlü konumu temel enflasyon göstergelerindeki düģük düzeylerin korunmasına destek vermektedir. Cari iģlemler açığı artmaya devam etmektedir. Küresel kriz sonucunda iktisadi faaliyetteki durgunlaģma ve emtia fiyatlarındaki düģüģ nedeniyle daralan ve 2009 yılı sonunda 38,8 milyar ABD dolarına gerileyen dıģ ticaret açığı, ekonomideki canlanmayla birlikte tekrar artmaya baģlamıģ ve 2011 Nisan ayında 9,1 milyar dolar açık vermiģtir. Ġhracattaki toparlanmaya rağmen ithal mallara yönelik talebin ivmelenmesi sonucu, 2011 yılı Ocak-Nisan döneminde dıģ ticaret açığı geçen yılın aynı dönemine göre %86,7 artarak 33,7 milyar ABD dolar olurken, 12 aylık kümülatif dıģ ticaret açığı Mart taki 83,7 milyar ABD dolardan 87,2 milyar ABD dolara geniģlemiģ ve iç ve dıģ talebin toparlanma hızlarındaki ayrıģma daha belirgin hale gelmiģtir. Nisan ayındaki ihracat, Mart taki %19,5 ten sonra yıllık bazda %26,5 artarak 11,9 milyar ABD dolara ulaģmıģtır. Diğer taraftan ithalat %40,2 artıģla 21 milyar ABD dolar olarak gerçekleģerek, ilk çeyrek boyunca görülen artıģ hızının altında kalmıģtır. Diğer yandan mevsimsellik ve çalıģılan iģgünü etkisinden arındırılmıģ verilere göre ihracat Nisan da önceki aya göre %9,2 yükselirken, bu yükseliģ ithalattaki %2,8 artıģın oldukça üzerinde gerçekleģmiģtir. Nisan ayı verileri ihracat ve ithalatın büyüme oranlarının birbirine önemli oranda yakınlaģması nedeniyle cari açıktaki yavaģlama konusunda ilk önemli iģaret olabilir. Küresel kriz ve ekonomideki küçülmeyle birlikte 2009 yılı sonunda milli gelirin %2,3 üne kadar gerileyen cari iģlemler açığı, iktisadi faaliyetteki canlanmayla birlikte tekrar artmaya baģlamıģ ve 2010 yılı sonu itibarıyla milli gelirin % 6,6 sına ulaģmıģtır. Ocak-Nisan 2010 döneminde 13,9 milyar ABD dolar açık veren cari iģlemler hesabı, 2011 yılı ilk dört ayında %113,8 oranında artarak 29,6 milyar ABD dolara yükselmiģtir. Para politikası sıkı bir duruģ sergilerken iktisadi faaliyetin öngörülenden hızlı toparlanması, kontrol altında tutulan kamu harcamaları ve faiz giderlerindeki düģüģ kamu maliyesi dengelerini olumlu yönde etkilemiģtir yılında bütçe gelirleri, iç talepteki artıģa bağlı olarak yükselmiģ, faiz oranlarındaki düģüģle faiz giderleri azalmıģ ve faiz dıģı harcamalar görece sınırlı düzeyde artmıģtır. Bu geliģmeler sonucunda bütçe performansı olumlu bir seyir izlemiģ ve 2009 yılı sonunda yıllık 440 milyon TL olan merkezi yönetim faiz dıģı bütçe fazlası, 2010 yılı sonunda 8,7 milyar TL ye yükselmiģtir. Merkezi yönetim bütçe açığı ise 2009 yılında 52,8 milyar TL tutarındayken, 2010 yılında 39,6 milyar TL ye gerilemiģtir. Böylece, 2009 yılında milli gelirin % 5,5 ine ulaģan bütçe açığı, 2010 yılında milli gelirin % 3,6 sına düģmüģtür yılının ilk dört aylık döneminde bütçe performansındaki iyileģme devam etmektedir. Bu dönemde artan vergi gelirleri ve faiz harcamalarındaki gerileme bütçe geliģmelerine olumlu katkıda bulunurken, faiz dıģı harcamaların artıģ hızının yavaģlaması bütçe performansındaki iyileģmeye destek vermiģtir yılı Ocak-Mart dönemine iliģkin bütçe açığı geçen yılın aynı dönemine göre % 63,6 oranında azalarak 4,1 milyar TL olmuģtur. Faiz dıģı fazla ise geçen yılın aynı dönemine göre 2,7 kat artarak 9,8 milyar TL olarak gerçekleģmiģtir. Bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %20,5 oranında artarak 68,7 milyar TL olmuģtur. Bütçe giderleri ise sadece % 6,6 oranında artarak 72,9 milyar TL olarak gerçekleģmiģtir. Vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre % 19,9 oranında artarak 57,5 milyar TL olarak gerçekleģmiģtir. Buna karģın faiz hariç bütçe giderleri ise % 10,3 oranında artarak 58,9 milyar TL olmuģtur. 3 Cari iģlemler 2 TUĠK 3 Maliye Bakanlığı, Makro Ekonomik Görünüm Raporu, Nisan 2011 SvP_11_TRGYO_18 7

9 açığının arttığı bir ortamda, kamu harcamalarının kontrol altında tutularak, kamu maliyesinde gevģemeye gidilmemesinin finansal istikrar açısından gerekli olduğu düģünülmektedir. Ekonomide görülen hızlı toparlanma, belirsizliklerin azalması, faiz oranlarında yaģanan düģüģ ve kredi kullandırma koģullarında görülen iyileģme sonucunda firmaların borçluluğu artmakla birlikte yurt dıģı kaynaklı borçların payı azalmaktadır. Firmaların toplam finansal borçları 2009 yılında önemli bir değiģim göstermezken, 2010 yılında kademeli olarak artmıģ, 2011 yılı ġubat ayı itibarıyla 461 milyar TL seviyesinde gerçekleģmiģtir. Firmaların finansal borçlarının milli gelire oranı da 2010 yılı sonunda bir önceki yılsonuna göre 2,9 puan artarak % 39,1 e yükselmiģtir yılı ġubat ayı itibarıyla firmaların finansal borçlarının % 59 u yabancı para cinsinden olmakla birlikte, yabancı para borçlar ağırlıklı olarak uzun vadelidir. Aynı dönemde yurt dıģı kaynaklı kredilerin toplam krediler içindeki payı % 29,2 olup, Türk bankalarının yurt içi ve yurt dıģı Ģubeleri ile yurt dıģı iģtiraklerince reel sektöre kullandırdıkları Türkiye kaynaklı kredilerin toplam krediler içindeki payı 2010 yılı Eylül ayına göre, 1,8 puan artarak % 79,8 e ulaģmıģtır. Firmaların kredi kullanımlarının yanı sıra satıģ gelirlerinin arttığı ve kârlılık performanslarının güçlü seyrettiği görülmektedir. ĠMKB de iģlem gören firmaların satıģ gelirleri 2011 yılı Mart döneminde geçen yıla göre % 25, faaliyet kârları % 28 artarken, dönem kârları % 13,1 azalmıģtır. Firmaların artan satıģ gelirleri ve faaliyet kârlarına rağmen kur farkı giderlerindeki artıģa bağlı olarak artan finansal giderler dönem kârındaki azalıģta etkili olmuģtur. Bu geliģmeler sonucunda 2010 yılı Mart döneminde % 3,72 olan özkaynak kârlılığı, 2011 yılı Mart döneminde yılında % 2,95 e gerilemiģtir. Firmaların gerileyen özkaynak kârlılığında özellikle kâr marjındaki düģüģ etkili olmuģtur. Faaliyet kârı dıģında tutulan finansal giderlerdeki artıģ firmaların kâr marjlarını olumsuz etkilemiģtir. Firmaların yabancı para varlık ve yükümlülükleri incelendiğinde, yabancı para net açık pozisyonunun arttığı ve kur riskinin firmalar için önemini koruduğu görülmektedir. Küresel krizden sonra azalmaya baģlayan reel sektörün net açık pozisyonu, ekonomideki toparlanmayla birlikte artmaya baģlamıģtır yılında bir önceki yıla göre % 2,5 azalan yabancı para açık pozisyonu, 2011 yılı ġubat ayında % 28,6 artarak 100,1 milyar ABD dolarına ulaģmıģtır yılı ġubat ayında yabancı para varlıkların yükümlülükleri karģılama oranı ise 2010 yılı son çeyreğinden itibaren 1,6 puan azalarak % 47 ye gerilemiģtir. Hane halkı yükümlülükleri içinde ihtiyaç kredileri ile konut kredilerinin payı artmaya devam ederken, taģıt kredilerinin payı sınırlı bir artıģ, kredi kartlarının payı ise düģüģ göstermiģtir. Hane halkı yükümlülüklerinin geliģimi türlerine göre incelendiğinde, 2011 yılı Mart ayı itibarıyla 2009 yılı sonuna göre ihtiyaç kredileri % 53, konut kredileri % 42, taģıt kredileri % 43,6, kredi kartları ise % 18,4 artıģ göstermektedir. Bu geliģmeler sonucunda hane halkı yükümlülükleri içinde ihtiyaç kredileri, konut kredileri ve taģıt kredilerinin payı artarken, kredi kartının payı gerilemiģtir ve 2011 yıllarında kredi kartı bakiyeleri artıģını sürdürmekle birlikte, faize tabi bakiyelerin toplam kredi kartı bakiyelerine oranı 2009 yılı sonuna kıyasla gerilemiģtir Piyasalarda Son Durum 2011 Ağustos ayı baģı itibariyle, piyasalarda, ABD ekonomisinin ikinci dibe girebileceğine iliģkin endiģelerle TCMB den gelen sürpriz kararlar etkili olmuģtur. Bunlarla birlikte, Ġtalya ve Ġspanya nın 10 yıllık tahvillerinin Alman tahvilleri ile arasındaki getiri farkının açılması, borç krizinin önümüzdeki dönemde bu ülkelerde daha sert hissedileceği yönündeki endiģeleri güçlendirmektedir. En önemli geliģmelerden birisi, kredi derecelendirme kuruluģu S&P nin ABD nin kredi notunu düģürmesi olmuģtur. S&P ABD nin AAA olan kredi notunun AA+ ya düģürüldüğünü, kredi notu görünümünün ise negatif izlemeye alındığını açıklanmıģtır. GeliĢmiĢ ekonomilerde ve Çin de son dönemde büyümede görülen yavaģlama Ağustos ta yeniden belirsizlik dalgasını, dolayısıyla uluslararası piyasalardaki dalgalanmayı güçlendirmiģ durumdadır. Avrupa da yaģanan borç sorunlarına ABD kaynaklı endiģelerin de eklenmesi, politika çözümlerinde geç kalınması ve yeterli adım atılmamasının Amerika nın not düģüģüne neden olması, G7 ve G20 ülkelerinde politika yapıcıları yeniden koordineli bir çare arayıģına itmiģ gibi görünmektedir. SvP_11_TRGYO_18 8

10 Temel olarak bakıldığında yılın ikinci yarısında Amerikan ekonomisinin daha iyi bir performans göstermesi olasılığı hala güçlü olmakla beraber, bunun için piyasalardaki satıģ ve panik havasının kontrol altına alınması gerektiği belirtilmektedir. G7 veya G20 den gelecek açıklamaların bu nedenle önemli olması beklenmektedir. Yurtiçinde, yaģanan geliģmeler üzerine TCMB, geliģmiģ ülkelerdeki sorunların artması ve yurtiçinde iktisadi faaliyetteki yavaģlamanın beklenenden daha sert olması halinde para politikası araçlarının geniģletici yönde kullanılabileceğinin sinyalini vermiģtir. TCMB, küresel ekonomiye iliģkin giderek artan sorunların yurtiçi iktisadi faaliyet üzerinde durgunluğa yol açma riskini azaltmak amacıyla politika faiz oranını beklenmedik bir Ģekilde 50 baz puan indirerek %5,75 düzeyine çektiğini açıklamıģtır. Ayrıca, kısa vadeli faizlerde oluģabilecek aģağı yönlü oynaklığı azaltmak amacıyla gecelik borçlanma faiz oranını %1,50 seviyesinden %5 düzeyine yükselttiğini duyurmuģtur. Bunun yanında, 5 Ağustos tan itibaren gerek gördüğü günlerde piyasaya döviz likiditesi sağlamak amacıyla döviz satım ihalelerine baģlayacağını açıklamıģ, taraftan yabancı para cinsinden zorunlu karģılık oranlarında da tüm vadeler için 0,5 puan indirim yapmıģtır. Enflasyon verileri beklentilere kıyasla daha olumlu bir seyir izlemektedir. Temmuz 2011 de bir önceki aya göre TÜFE %0,41, ÜFE %0,03 gerilemiģtir. Piyasanın aylık enflasyon beklentisi TÜFE nin %0,07 düģeceği, ÜFE nin ise %0,80 artacağı yönünde iken, TÜFE, aylık bazda Haziran 2011 de kaydettiği hızlı düģüģün ardından Temmuz 2011 de gerilemiģ, yıllık artıģ ise hafif yükseliģ kaydederek %6,3 seviyesinde gerçekleģmiģtir. Yıllık ÜFE artıģı da benzer bir seyir izleyerek %10,3 e yükselmiģtir. Temmuz 2011 itibariyle TÜFE deki gerilemenin beklentilerin üzerinde gerçekleģmesinde, giyim ve ayakkabı ile gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fiyat geliģmeleri etkili olmuģtur. Bu ortamda bir süredir Türkiye de sinyalini aldığımız büyümeye odaklı para politikası tercihinin ise Ağustos ayında TL nin değerine istikrar kazandırma arayıģı sırasında sürpriz bir faiz indiriminin eģlik etmesiyle yeni bir boyut kazanmıģtır. Bu geliģme bize mevcut para politikasını enflasyon hedeflemesi çerçevesinde değerlendirmenin, diğer bir deyiģle mevcut beklentilerle hedefler arasındaki farkı dikkate alarak temkinli bir duruģ beklemenin yanıltıcı olduğunu göstermiģtir. Önümüzdeki döneme dair görünüm değerlendirilirken, bunun dikkate alınması faydalı olacaktır. Ülkelerin çok uzun süre yüksek cari açıkla yaģayamayacağı, çünkü yüksek cari açığın o ülkede döviz arzı eksikliği yaratacağı, bu da zaman içinde o ülkenin para biriminin değer kaybetmesine, dolayısıyla cari dengeye ulaģılmasına neden olacağı hipotezi, bu resme cari açığın finansmanını yani sermaye hareketlerini de eklendiğinde ve sermaye hareketlerinin cari açıktan daha güçlü olduğu zamanlarda bu tezi çürütmektedir. Bugün Türkiye de izlenen para politikasının özünü de bu oluģturmaktadır. Yüksek cari açığı olan bir ülkede sermaye giriģi güçlü kalmaya devam ediyorsa faizleri yükselterek ekonomiyi soğutmak bir çözüm olmaktan çok sorunu büyütebilir. Çünkü yüksek faiz dünyanın içinde bulunduğu konjonktür itibarıyla ülkeye sermaye giriģini (daha çok da portföy yatırımları giriģini) güçlendirebilecek, bu da para biriminde gereken düzeltmeyi geciktirecek (aksine değerlenmeyi güçlendirebilecek) Ve cari açık sorununu daha da büyütebilecektir krizine yüksek faiz ortamında giren TCMB nin küresel belirsizlikleri dikkate alarak olası bir sermaye hareketi oynaklığına karģı benzer bir durumda kalmak istemediği açıkça görülmektedir sonundan bu yana uygulanan para politikasının sermaye hareketlerinde bir kırılganlık yaratmamıģ olması da (ki bunu da Türkiye ekonomisinin yapısal güçlü tarafları ve genel olarak geliģmekte olan ülkelere olan ilgi ile açıklamak mümkün) bu duruģu desteklemektedir. Burada alınan en temel riskin ise kura istikrar kazandırmak ve enflasyon görünümüne iliģkin olduğu düģünülmektedir. Bu ortamda rezervlerin kullanılıyor olması kredi derecelendirme kuruluģlarından gelebilecek negatif bir tepki olasılığını arttırmıģ olsa da, buna kısa vadeli borç stokunun düģüģünün (özellikle bankaların) eģlik edebileceği ve görünümü rahatlatabileceği düģünülmektedir. Temel güven unsurunun ise, enflasyonun baz etkisinin desteğiyle gerilemesi, önümüzdeki iki ayda verilerin ekonomideki yavaģlamayı teyit etmesi ve maliye politikasında beklenen sıkılaģtırmanın açıklanmasının olacağı düģünülmektedir. SvP_11_TRGYO_18 9

11 4.4. Sektörel Görünüm Deniz Turizmi Deniz Turizmi Yirminci Yüzyılın son çeyreğinde tüm dünyada önemli bir geliģme trendi yakalamıģtır. Bu hızlı geliģimin 21. Yüzyılda da devam edeceği tahmin edilmektedir. Bunun temel nedeni de birçok alanda sağladığı ekonomik getirilerdir. Sektördeki bu olumlu geliģme ülkemizdeki deniz turizmini de pozitif yönde etkilemektedir. Akdeniz de deniz turizmi için potansiyel bir alandır. Ancak, yatçılığa elveriģli bölgelerin doğal potansiyelinin neredeyse tümü kullandığı halde, Avrupa ve Akdeniz kıyılarında civarında yat bağlama kapasitesi bulunmaktadır lı yıllarda yatçılığa baģlayan Fransa, Ġspanya, Ġngiltere ve Ġtalya Doğu Akdeniz ülkeleriyle kıyaslanamayacak marina ve bağlama kapasitesine ulaģmıģlardır. Oysa, Avrupa ve Akdeniz deki limanlarda bağlı yaklaģık 1.5 milyon yat bulunmakta ve yılda yeni yat pazara dahil olmaktadır. Avrupa kıyılarındaki mevcut marinaların kapasiteleri hemen hemen dolu olduğundan ciddi fiyat artıģları yaģanmaktadır. Bu nedenle yeni marinalara daha çok ihtiyaç duyulmaya baģlanmıģtır ve yatçılar da kaliteyle birlikte fiyat avantajı sağlayacak yeni arayıģlara girmiģtir. Avrupa Yatçılarının hedef ülkeleri arasında Ġspanya, Fransa, Ġtalya, Slovenya, Hırvatistan, Yunanistan, Türkiye bulunmaktadır. Türkiye halen saydığımız ülkeler arasında ilk önce tercih edilen ülke değilse de mavi tur, yatlarımızda üretilen turizm hizmetleri ile marinalarımız ve yat çekek yerlerinde üretilen bakım onarım hizmetleri ile Akdeniz Çanağının yatçılık merkezi olmuģtur Türkiye de Deniz Turizmi Türkiye de 1970 li yıllarda Mavi yolculuk adı ile büyük balıkçı tekneleri tarafından baģlatılan Bodrum Gökova koyu deniz gezileri ile ilk deniz turizmi hareketleri baģlamıģtır.1983 yılında yürürlüğe giren 2634 sayılı Turizmi TeĢvik Yasası ile yabancı bayraklı yatlara üç ayda bir giriģ-çıkıģ yapma zorunluluğu kaldırılarak 5 yıl süre ile Türkiye de kalmak, Türk karasuları ve limanları arasında, gezi ve spor amaçlı turizm hizmeti verme imkanının ve serbestçe çalıģma olanağının sağlanması ile Deniz Turizmi Sektörü yaratılmıģ ve sektör hızla geliģmiģtir. Türkiye, geliģen deniz turizminden daha fazla pay alma potansiyeline sahip olup doğal ve kültürel zenginlikleri, uygun coğrafi yapısı, neredeyse on iki ay yatçılığa elveriģli iklimi nedeniyle önemli avantajlara sahiptir. Sahip olunan avantajları faydaya dönüģtürmenin iki temel bileģeni: - sektörde sürdürülebilir bir geliģmeyi sağlayacak planlı yatırımların hayata geçirilmesi ve - bir hizmet sektörü olan turizmin faaliyet alanı içinde yer alan deniz turizminde tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin bilinçli yapılması, bulunmaktadır. Deniz Turizmi, sektörel bazda büyüyebilen tek sektör olmuģ ve çok geniģ toplumu kucaklayabilen bir ticaret hacmi doğurmuģtur. Deniz turizmi sektörü, son yıllarda sağladığı döviz girdisi ile ülke ekonomisi ve turizm sektörü içerisinde, kendini kanıtlamıģtır. Sektör olarak doğrudan , dolaylı olarak 2.5 milyona yakın insana iģ istihdamı sağlayan ve ülkemizin kalkınma ve geliģmesinin lokomotiflerinden biri olan turizm sektörü içerisinde de, en önemli bölümlerinden birini Deniz Turizmi oluģturmaktadır. Türkiye nin sahip olduğu değerlere, yat ve marinalarımızın sayısal verileri ile Avrupa ve Dünyadaki geliģmelere baktığımızda, Türk Deniz Turizm Sektörünün önümüzdeki yıllarda varması gereken hedef, Türkiye alacağı önlemlerle birlikte; Dünya Deniz Turizmi Pazarı için 1 numaralı yatçılık bölgesi haline gelebilme ve 10 Milyar ABD $ döviz girdisi yaratma olarak belirtilmektedir. Bu nedenle, Marinacılık önemli bir yatırım alanı haline gelmiģ ve Birçok büyük holding sektöre girmiģtir. Koç, DoğuĢ, Doğan, Çelebi gibi pek çok holdingin yatırım yaptığı sektöre yeni yatırımcılar da girmektedir. Türkiye'de özel marina yatırımlarında Koç ve DoğuĢ Holdingler oldukça aktiftir. Ayrıca, Doğan Holding, Çukurova Holding, Net Holding, Torunlar, Profilo Holding ve Park Holding, Çelebi SvP_11_TRGYO_18 10

12 Holding, IC Holdlng-Camper & Nicholsons Marinas International ortaklığı ve Kolin Grubu, yatırımlarıyla dikkat çekmektedir. Akdeniz çanağında marina yapacak yer kalmaması nedeniyle yabancı yatırımcılarda Türkiye'de araģtırma yapmaktadırlar. Marina yatırımlarına olan talebin son yıllarda artmasının nedenleri olarak; 1. Mevcut bağlama kapasitesinin hali hazırda çok düģük olması ve söz konusu kapasitenin 70 bine ulaģan ve her yıl bin kadar artan Türk yatların bağlama ihtiyacını bile karģılayamıyor olması, 2. Yaz aylarında yerli olanların yanı sıra bin arasında yabancı yatın marina talebi oluģturduğu, 3. Asıl önemli olanı, Akdeniz'de dolaģan ve sayısı 1 milyona çıkan yabancı yatlar büyük bir bağlama talebi yaratığı, 4. Akdeniz çanağında marinacılığın merkez ülkelerinde birçok yerde marinaların dar bir coğrafyada toplanmıģ olması ve yatırım yapacak alanlar olmaması, 5. Ġspanya, Ġtalya ve Fransa'daki marina fiyatlarının yüksek olması ve Türk tesislerinin bu sektörde rekabet edebilir fiyatlara sahip olmaları, Gibi hususlar sayılabilir. Kamu kaynaklarıyla bugüne kadar yapılan yat limanları için 300 milyon lira harcanmıģ olup bu rakamdan daha büyük bir miktarı da özel sektör harcamıģtır. Hali hazırda farklı ölçeklerde 46 marina ve çekçek yeri faaliyettedir. Yap-ĠĢlet-Devret (YĠD) modeliyle 9 yat limanının (marina) inģaatı devam etmekte olup 10 kadarı ihale sürecindedir. Marina için bakanlıktan izin sürecinde olan yatırım projesi sayısının 15 olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, Ġstanbul'daki marina sıkıntısı dikkate alındığında Ġspark bu talebi değerlendirmek için 10 adet marina yapmayı amaçlamaktadır. Sektör yetkililerinin verdiği bilgiye göre kuruluģu ve projeleri süren yatırımların değeri toplam 1 milyar dolara ulaģmaktadır. Bu projeler gerçekleģtiğinde Türkiye'deki marinaların bağlama kapasitesi 15 binden 25 bine çıkacak ve sektörün 10 milyar dolar gelir yaratma hedefi 2023 de gerçekleģebilecektir. MEVCUT, ĠNġA, ĠHALE VE YA PLANLAMA AġAMASINDAKĠ YAT LĠMANLARI KAPASĠTESĠ* Mevcut Durum Denizdeki Kapasite Karadaki Kapasite Toplam Kapasite Faaliyette ** Yapımı Süren Ġhalede Olan Plan Sürecinde Genel Toplam Kaynak: DLH Genel Müdürlüğü, 2009 *DeğiĢik kaynaklardaki istatistikler arasındaki fark, kıyı yapılarının farklı statülerinden ve kapasite hesabına sokulan tekne boyutlarının farklılığından kaynaklanmaktadır. Örneğin, yelken kulüpleri ya da belediyeler tarafından hizmete sokulan pek çok yanaģma yeri istatistiklerde görülmemektedir. Yukarıdaki değerler 'yat limanlarına' iliģkindir. **Yeni açılan Yalova ve Sığacık'ın 940 bağlama kapasitesi dahil. Hâlihazırda iģletilmekte olan yat limanlarının kapasitesi denizde adet, karada adet olarak belirtilmektedir. Yapılan düzenlemeyle Türk bayraklı yatlarda ÖTV'nin sıfırlanması ve KDV'nin yüzde 1'e indirilmesinin ardından bin 250'ye yakın yat Türk bayrağına geçerek sektörü hareketlendirmiģtir. Sektör yetkilileri, Marmara'da 7, Akdeniz'de 10, Ege'de 15, Karadeniz'de 8 olmak üzere 40 adet marina daha yapılması gerektiğini savunmaktadırlar. Mevcut marinaların bağlama kapasitesi 70 bine ulaģan Türk tekneleri için bile yeterli değildir. Bu sayı yaz aylarında yabancılarla birlikte 100 bini bulmaktadır. Akdeniz çanağında dolaģan 750 bin (bazı tahminlere göre 1 milyon) yabancı tekneyi Türk marinalara çekmek amaçlanmaktadır. Global krizde, Türk Marinaları yeni ve sağlam altyapıları ve Ġspanya, Ġtalya ve Fransa'daki marinalara göre fiyat avantajı nedeniyle yüksek talep görmüģ ve kapasitelerinin üzerinde çalıģmıģtır. Sektörde yatırımları engelleyen en önemli konu yer teslimi gibi konuları içeren bürokrasi ve karģı davaların süreci uzaması olarak iģaret edilmektedir. Bir marina yatırımı ile ilgili izinlerin alınması 5-6 yıl kadar sürdüğü ve yatırımının gerçekleģtirilmesi için 11 bakanlıktan görüģ almak gerekmektedir. Ancak, yatırım sürecinde her Ģey normal giderse yatırımı gerçekleģtirmek 3-4 yıl kadar sürmektedir. SvP_11_TRGYO_18 11

13 Marinalar ve Çek Çek Yerleri 1. Ġstanbul KalamıĢ ve Fenerbahçe (Setur) 2. Setur KuĢadası Marina (Setur) 3. Setur Ayvalık Marına. (Setur) 4. Marmaris Yat limanı (Setur) 5. Finike Marina (Setur) 6. ÇeĢme Altınyunus (Setur) 7. Yalova (Setur) 8. Antalya Setur Marina (Setur) 9. Milta Bodrum (Doğan) 10. D Marin Turgut Reis (DoğuĢ) 11. D Marin Didim (Dogus) 12. Port Bodrum Yalıkavak (Jefi Kamhi) 13. Türkiz Kemer Marina (Ahsel Grup) 14. Ataköy Marina (DATĠ) 15. Celebi Marina Antalya (Çelebi Holding) 16. Sığacık Teos Marina (Kolin) 17. Netsel Marmaris Marina (Setur-Torunlar) 18. Ġstanbul City Port (MarinTürk) 19. Göcek Village Port (Marintürk) 20. Göcek Exclusive (Marintürk) 21. Port Göcek (Turkon Holding) 22. Martı Marina Orhaniye 23. Kaleiçi Antalya Marina 24. Çanakkale Yat Limanı 25. Fethiye Yat YanaĢma Yeri (Kamu) 26. ÇeĢme Yat Limanı (IC Holding) 27. Ayvalık Tali Turizm Limanı 28. Bodrum Yat Limanı 29. Marmaris Yat YanaĢma Yeri 30. Datça Gerince Tali Yat Limanı 31. Eskifoça Yat YanaĢma Yeri 32. Çesme Dalyanköy Yat YanaĢma Yeri 33. Göcek Ġltur Marina 34. Ġltur Club Marina 35. Fethiye Yat Limanı 36. Albatros Yat YanaĢma Yeri 37. Levent Yat Limanı 38. KaĢ Yat Limanı 39. Bozburun Yat Limanı 40. Ece Marina (Fethiye) 41. Port Alaçatı Yat limanı 42. Club Marina Göcek 43. My Marina Ekincik 44. Sun Marina Marmaris 45. Yat Lift Bodrum 46. Kumlubükü Yat Club Marmaris Yapımı veya Ġhalesi Devam Edenler 1. Muğla Datça Yat Limanı 2. Muğla Dalaman Yat Limanı 3. Antalya KaĢ Yat Limanı (400) 4. Antalya Alanya Yat Limanı 5. Antalya GazipaĢa Yat Limanı 6. Mersin Yat Limanı 7. Muğla Ören Yat Limanı 8. Mersin Kumkuyu Yat Limanı 9. Trabzon Yat Limanı 10. Tekirdağ Yat Limanı SvP_11_TRGYO_18 12

14 11. Silivri Yat Limanı 12. Avsa Türkeli Yat Limanı 13. Burhaniye Yat Limanı 14. Yenifoça Yat Limanı 15. Karaburun Yat Limanı 16. Çesme-Sifne Yat Limanı 17. Seferihisar Ürkmez Yat Limanı 4.5. Gayrimenkullerin Bulunduğu Bölgenin Analizi Ve Kullanılan Veriler 4 MUĞLA: Türkiye nin Ege Bölgesi nde yer alan Muğla Ġli nin kuzeyinde Aydın, kuzeydoğusunda Denizli ve Burdur, doğusunda Antalya Ġlleri ve güneybatısında Ege Denizi, güneydoğusunda ise Akdeniz yer almaktadır km² büyüklüğünde alana sahip olan ilde toplam 12 ilçe ( Muğla Merkez dıģında; Bodrum, Dalaman, Datça, Fethiye, Kavaklıdere, Köyceğiz, Marmaris, Milas, Ortaca, Ula, Yatağan) bulunmaktadır. Uzunluğu yaklaģık km. olan denize cephesiyle Muğla Türkiye nin en uzun sahil Ģeridine sahip ilidir. Ġlin bitki örtüsü makidir. GeniĢ yer tutan kızılçam ormanları bazı kesimlerde kıyıdan itibaren baģlar. Muğla da Akdeniz iklimi etkisinde kalan kara iklimi hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kıģlar ılık ve yağıģlıdır. Ġlin ekonomisi turizm, tarım, hayvancılık, ticaret, ormancılık ve inģaata dayalıdır. Turizmin geliģmesi ile birlikte inģaat sektöründe de büyük hareketlilik ve canlılık olmuģtur. Turizm il genelinde önemli bir ekonomik aktivite rolündedir. Muğla Ġli nin coğrafi yapısı ve doğal özellikleri, sezonun uzunluğu ve tarihsel yapısı bölgedeki turizm potansiyelini artırmaktadır. Ġl sınırları içinde bulunan Dalaman, Fethiye, Marmaris, Datça ve Bodrum gibi tatil bölgeleri ile dünyaca tanınan tatil yerleri haline gelmeye baģlamıģtır. Bölgede temel konaklama Ģekli olan otellerin yanı sıra tatil köyleri de bulunmaktadır. Muğla ya gelen yerli ve yabancı ziyaretçilerin büyük çoğunluğu 4 ve 5 yıldızlı otelleri tercih ederken kalıģ süreleri de ortalama 1 hafta uzunluğundadır. Bölgeye olan ulaģılabilirliğin yüksek olması ve geniģ bir kıyı kesimine sahip olması bölgeye olan talebi ve ziyaretçi sayılarını olumlu yönde etkilemektedir. MARMARĠS: Ege Bölgesi nde, Muğla iline bağlı bir ilçe olan Marmaris in, kuzeydoğusunda Ula, doğusunda Köyceğiz, güneyinde Akdeniz, güneyinde ve batısında Akdeniz ile Datça, kuzeybatısı ve kuzeyinde de Gökova Körfezi bulunmaktadır. Marmaris, Akdeniz ile Ege Denizi nin birleģtiği bölgede, önü yarımada ve adalarda kısmen kapanmıģ küçük bir koyun kenarında kurulmuģtur. Ġlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık, süngercilik, turizm ve tekne yapımına dayalıdır. Marmaris in uzun yaz mevsimi, elveriģli iklim koģulları, zengin doğası, yat limanları ile Türkiye nin önde gelen turizm alanlarındandır. Ġlçede otel, motel pansiyon ve tatil köyleri bulunmaktadır. Dalaman hava alanından ötürü de turizm büyük ölçüde geliģmiģtir. Marmaris Ġlçesi, Muğla Ġli Deprem Haritasına göre 1. Derece deprem bölgesinde kalmaktadır yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) nüfus sayımı sonuçlarına göre, Muğla Ġli, Marmaris Ġlçesi nin nüfusu aģağıdaki tabloda gösterilmiģtir. Toplam Erkek Kadın Marmaris MUĞLA Bölge analizi ile ilgili bilgiler için Ġlgili Belediye BaĢkanlığı, Valilik WEB sayfalarından faydalanılmıģtır. SvP_11_TRGYO_18 13

15 5. DEĞERLEME KONUSU GAYRĠMENKULLER ve GAYRĠMENKULLERE BAĞLI HAKLARA ĠLĠġKĠN BĠLGĠLER ve ANALĠZLER 5.1. Gayrimenkullerin Yeri, Konumu, Tanımı, Tapu Kayıtlarına ĠliĢkin Bilgiler Gayrimenkullerin Yeri / Konumu ve Tanımı, Değerleme konusu; Netsel Marina Muğla Ġli, Marmaris Ġlçesi sınırları içerisinde yer alan Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan yap-iģlet-devret modeli çerçevesinde tapuya tescilli üst hakkına istinaden 49 yıllığına kiralanmıģ üç parselden; o Tepe mahallesi, 17.18/1 pafta, 236 ada, 5 parsel numarasında kayıtlı ,-m 2 arsa vasıflı gayrimenkul ve üzerinde konumlandırılmıģ idari, konaklama ve ticari ünitelerden o Adaköy Köyü, 18/1 pafta, 316 parsel numarasında kayıtlı ,-m 2 arsa vasıflı gayrimenkul ve üzerinde konumlandırılmıģ saniter üniteleri diğer bir deyiģle deniz yoluyla gelen misafirlere yönelik duģ, WC, soyunma / giyinme üniteleri o Adaköy Köyü, 18/1 pafta, 318 parsel numarasında kayıtlı 436,-m 2 arsa vasıflı gayrimenkul ve üzerinde konumlandırılmıģ idari binalardan, oluģmaktadır. (EK: 1: Gayrimenkule Ait Fotoğraflar) Netsel Marina, 2005 yılından itibaren, Setur Marinaları ve Torunlar ġirketler Grubu ortaklığı kontrolünde olup, üzerinde konumlandırıldığı parseller tarihinden itibaren 49 ( tarihine kadar) yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan kiralanmıģtır Gayrimenkullerin Tanımı ve Yapısal Özellikleri, 1989 yılında faaliyete geçen Netsel Marina, o 5 numaralı parsel ,-m 2 yüzölçümlü o 316 numaralı parsel ,-m 2 yüzölçümlü ve o 318 numaralı parsel ise 436,-m 2 yüzölçümlü Olup, toplam ,-m² alan üzerinde kurulmuģtur. Türkiye'de marina faaliyetleri açısından hizmet veren ilk tesislerden birisidir. Netsel Marmaris Marina denizde 700, karada 130 olmak üzere toplam 830 teknelik bir kapasiteye sahiptir. SvP_11_TRGYO_18 14

16 NETSEL MARĠNA Ebatlarına Göre Tekneler 24 m² - 59,99m² 60 m² - 119,99m² 120 m² - 179,99m² 180 m² ve üstü Netsel Marina, 3.699,77m 2 lik yüzer iskele alanı ve ,75m 2 lik denizalanı ile Türkiye'nin ilk üç büyük marinasından biridir. Marina, Marmaris ilçe merkezindeki ana marina olarak faaliyet göstermektedir. Ayrıca, Netsel Marina bölgedeki merkezi konumu itibari ile uluslararası yatçıların gümrük ve pasaport kontrolü gibi hizmetleri sunmaktadır. Lift Elektrik Su Telefon Araç Pakı Güvenlik Açık Spor Alanı Yeme-Ġçme Market NETSEL MARĠNA Max. 15 ton ve Max. 100 ton kapasiteli iki adet travel lift Denizde ve karadaki teknelere elektrik bağlantısı V orta gerilimle çalıģan biri 400kVA diğeri kva olan iki adet trafo ve 100kVA ve 550 kva lık iki adet jenaratör mevcuttur. Denizde ve karadaki teknelere su bağlantısı Yatlara telefon bağlantısı 40 araçlık açık otopark 24 saat güvenlik görevlisi Açık yüzme havuzu 3 restaurant, 2 cafe-bar Migros Yılın 365 günü boyunca faal olan marina içerisinde, ortalama 80,-m boylarında, 3,5m min ve 18,-m max derinliğe sahip 9 adet yüzer iskele bulunmakta olup tekne / yatların giriģ ve çıkıģlarını kolaylaģtırmak amacıyla gerekli alt yapı mevcuttur. Ayrıca, Marina içerisinde gelen misafirlere hizmet sunan sosyal ve ticari üniteler; - Restoranlar - bar - kafeler - sağlık merkezi - alıģveriģ merkezi - yat kulübü - seyahat acenteleri - yüzme havuzu - tamir-bakım atölyeleri - akaryakıt istasyonu - çamaģırhane - duģ ve wc kabinleri ve - 15 adet stüdyo tip daire bulunmaktadır. Mimari Proje doğrultusunda, değerleme konusu parseller üzerinde konumlu mülklerin metrajları aģağıda verilmiģtir. Marina Yönetim Binası 421,62 Ofis (GĠNO) 191 Lokanta- Dükkan 1.455,21 Pub 109,84 Dükkan 433,15 Dükkan + Depo 569,38 Dükkan + Apart Daire 2.364,58 Trafolar 200 Saniterler 752 Yat Kulübü 250,52 Su Deposu 143 SvP_11_TRGYO_18 15

17 Atölye 104,6 Ofis 90,50 Atölye 110 Dükkan 300 TOPLAM 7.494,9 316 Numaralı Parsel Üzerinde Yer Alan Yapılar: o Marina Yönetim Binası: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamımda inģa edilmiģ olup, kısmen tek katlı kısmen ise zemin + 1 normal katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 422,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Ofis Binası: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamımda inģa edilmiģ olup, zemin + 1 normal katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 191,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Trafo 1 Binası: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamımda inģa edilmiģ olup, zemin + 1 normal katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 110,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Saniter 1 Binası: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamımda inģa edilmiģ olup, tek katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 376,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Yüzme Havuzu: 48,-m 2 alanlıdır. o Acenta Ofisleri: Çelik konstrüksiyon tarzında yapılmıģ olup, Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 90,50m 2 kapalı alana sahiptir. 318 Numaralı Parsel Üzerinde Yer Alan Yapılar: Söz konusu parsel tekne / yatların kara park alanı olarak kullanılmaktadır. 5 Numaralı Parsel Üzerinde Yer Alan Yapılar: o Lokanta & Dükkan: Ön Blok olarak tanımlanan üniteler betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, zemin + 1 normal kat olmak üzere iki katlıdır. Mimari Projeye göre 1.455,57m 2 kapalı alana sahiptir. o Pub: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilen yapı zemin + 1 normal kat olmak üzere iki katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 110,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Yat Kulübü: Migros tarafından kullanılan yapı betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, zemin + 1 normal kat olmak üzere iki katlıdır. Mimari projesine göre 250,52-m 2 kapalı alana sahiptir. o Depo + Dükkan: Mudo tarafından kullanılan yapı betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, zemin + 1 normal kat olmak üzere iki katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 569,38-m 2 kapalı alana sahiptir. o Dükkan+Apart Daire: Apart olarak kullanılan üniteler betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, zemin + 2 normal kattan oluģmaktadır. o Zemin Kat: Mağaza kullanım fonksiyonlu ünitelerden o 1 nci Kat: Ofis ve dükkan kullanım fonksiyonlu ünitelerden ve o 2 nci Kat: konaklama kullanım fonksiyonlu ünitelerden oluģmaktadır. Mimari Projesine göre 2.364,-m 2 kapalı alana sahiptir. Söz konusu konaklama ünitelerinden 1 i hariç 12 adet ünitenin kiralamaya konu oldukları tespit edilmiģtir. o Trafo 2 Binası: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, tek katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre, 90,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Saniter 2 Binası: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, tek katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 376,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Su Deposu: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, tek katlıdır. Yapı Kullanma Ġzin Belgesine göre 143,-m 2 kapalı alana sahiptir. o Atölyeler: Yığma kagir tarzda inģa edilen binalar 214,60m 2 kapalı alanlıdır. o Dükkanlar: Betonarme karkas sistemde, ayrık inģaat nizamında inģa edilmiģ olup, Mimari projesine göre 733,-m 2 kapalı alana sahiptir. SvP_11_TRGYO_18 16

18 Değerleme Konusu Gayrimenkullerin Tapu Bilgileri Ġli Ġlçesi ÜST HAKKI TAPU BĠLGĠLERĠ Muğla Marmaris Mahallesi/Köyü Tepe Adaköy Mevki Pafta No 17-18/1 18/1. Ada No Parsel No 5(*) Yüzölçümü, m² , ,00 436,00 Niteliği Ilıca ARSA (Daimi ve Müstakil Ayni Hak) Edinme Tarihi ve Yevmiye No /912 Üst Hakkı Maliki Netsel Turizm Yatırımları A.ġ. (*) 236 ada, 5 numaralı parsel üzerinde konumlu ana gayrimenkulde, 112 adet bağımsız bölüm yer almakta olup, bağımsız bölüm listesi ekte sunulmuģtur. (Ek:2: Gayrimenkullere Ait Üst Hakkı Tapu Belgeleri ve Bağımsız Bölüm Listesi) 5.2. Değerleme Konusu Gayrimenkullerin Yasal Süreç Analizi tarihi itibari ile Muğla Ġli Marmaris Ġlçesi Tapu Sicil Müdürlüğü ve ilgili Belediye Ġmar ve ġehircilik Müdürlüğü nde yapılan inceleme ve alınan yazılı tapu takyidat bilgileri aģağıda sunulmuģtur Gayrimenkullerin Son Üç Yıl Ġçerisinde Konu Olduğu Alım-Satım ĠĢlemleri, Ġlgili Tapu Sicil Müdürlüğü nde yapılan incelemeler sonucunda, konu parsellerin üzerinde Netsel Turizm Yatırımları A.ġ. lehine üst kullanım hakkı Ģerhi yer aldığı ve son üç yıl içerisinde herhangi değiģikliğe konu olmadığı tespit edilmiģtir Gayrimenkullere Ait Takyidat Ġncelemeleri, 18/1 pafta, 316 ve 318 no lu parseller üzerinde müģtereken: Ġrtifak Bölümü: 49 yıl müddetle Netsel Turizm Yatırımcılığı A.ġ. lehine daimi ve müstakil aynı hak vardır. ( , Yev:912) Maliye Hazinesi lehine seneliği ,-TL den bedelle tarihine kadar Gayrimenkul Mükellefiyeti (BaĢlama tarihi: , BitiĢ tarihi: , Süre: - ) ( /525 Yevmiye) Beyanlar Bölümü: Daimi ve müstakil aynı hak olarak 327 sahifede kayıtlıdır ( , Yev: 912) 17.18/1 pafta, 236 ada, 5 no lu parsel üzerinde konumlu tüm bağımsız bölümler üzerinde müģtereken; Beyanlar Bölümü: Yönetim Planı: Daimi ve müstakil aynı hak olarak Tepe Mahallesi 2299 sahifede kayıtlıdır. ( , Yev: 161) Ġrtifak Bölümü: Maliye Hazinesi lehine seneliği ,-TL den bedelle tarihine kadar Gayrimenkul Mükellefiyeti (BaĢlama tarihi: , BitiĢ tarihi: , Süre: - ) ( /525 Yevmiye) Değerleme konusu parseller üzerinde konumlu 112 adet bağımsız bölüm olması nedeni ile tapu takyidatı bilgileri yukarıda verilmiģ olup, Yazılı Tapu Takyidat dökümleri dosyasında saklanmaktadır. SvP_11_TRGYO_18 17

19 Gayrimenkullere Ait Ġmar Planı/KamulaĢtırma ĠĢleri v.s. Bilgileri, Rapor konusu 316, 318 ve 5 numaralı parseller, tasdik tarihli 1/1000 ölçekli Marmaris (Muğla) Yat Limanı Ġmar Planı na göre; Yat Limanı Tesis Alanı nda kalmakta olup, yapılaģma koģulları aģağıda verilmiģtir. - Emsal (E): Yat Limanı nda yapılacak olan kule ve fener T.C. UlaĢtırma Bakanlığı nca belirlenecek alanda tatbik edilecektir. - Yat Limanı tesis alanında yapılacak tesisler 2634 sayılı Turizmi TeĢvik Kanunu uyarınca çıkarılan turizm yatırım ve iģletmeleri nitelikleri yönetmeliğine uygun olarak yapılacaktır. Turizm Yatırım Belgesi almadan inģaat ruhsatı verilemez. - T.C. UlaĢtırma bakanlığı, yolcu ve araç hizmet tesisleri alanında yapılacak tesislerle ilgili mimari projeler Kültür ve Turizm Bakanlığı nca uygun görülmeden inģaat uygulaması yapılamaz. - Pis su kanalları hiçbir Ģekilde deniz, göl ve akarsulara veya tabi araziye deģarj edilmeyecektir. - 2.derece tasfiye tesisi yapılmadan (pis suyun %50-%70 ini tasfiye eden tesis) iskan ruhsatı verilemez. - Teknik alt yapı sitemi, yol, içme ve kullanma suyu, pis su sistemi enerji sistemi, çöp sistemi tümüyle yapılmadan iskan ruhsatı verilemez. - 1/1000 veya 1/500 ölçekli vaziyet planı Kültür ve Turizm Bakanlığı nca uygun görülmeden uygulamaya geçilmez. - Tabii Afetler Yönetmeliğinin geçerlidir. Yapı Kullanma Ġzin Belgesi: 76/13 cilt ve sahife numaralı lojman, bekçi kulübesi, atölye, su deposu, ofis, yüzme havuzu-duģ, pub, marina yönetim binası, lokanta + dükkan, yat kulübü, depo-personel için verilmiģ, tarih, 68/15 cilt ve sahife numaralı Marina Yönetim Binası için verilmiģ, tarih, 61/7 sahife ve cilt numaralı Saniter Üniteler ve Trafo için verilmiģ, tarihli ve 3243 belge numaralı Ofis için verilmiģ tarihli ve 3243 belge numaralı Dükkan, Misafirhane ve Büro için verilmiģ, tarihli ve 3243 belge numaralı Dükkan için verilmiģ, tarihli ve 3243 belge numaralı Büro için verilmiģ, tarihli ve 3243 belge numaralı Dükkan, Lokanta için verilmiģ, tarihli ve 3243 belge numaralı Dükkan, Umumi Helalar için verilmiģ, Yapı Kullanma Ġzin belgeleri mevcuttur. (EK: 3: Gayrimenkullere Ait Yapı Kullanma Ġzin Belgeleri) (EK: 4: Gayrimenkullere Ait Ġmar Paftası, Plan Notları ve Aplikasyon Krokisi) (EK: 5: Gayrimenkullere Ait Turizm ĠĢletme Belgesi) (EK: 6: Gayrimenkullere Ait Kıyı Tesisi ĠĢletme Ġzin Belgesi) Yapı Denetim KuruluĢu ve Denetimleri, Değerleme konusu parseller üzerinde konumlu yapıların yapı denetimi yapılmamıģtır Netsel Marina Ġrtifak Hakkı SözleĢmesi Taraflar arasında imzalanan sözleģmesinin değerleme çalıģmalarında önem arz eden maddeleri aģağıda sunulmuģtur. Madde 2: Ġrtifak Hakkının Süresi BaĢlama ve BitiĢ Tarihi Hakkın süresi 49 yıldır. Bu hak tarihinde baģlayıp tarihinde sona erecektir. Madde 7: Ġrtifak Hakkı Bedeli Ġrtifak hakkı bedeli, aģağıdaki iki unsurdan oluģmaktadır. SvP_11_TRGYO_18 18

20 a. Zeminin Ġrtifak Hakkı Bedeli: Ġlk Yıl için ,-TL 5 dır. 2. ve 3. yıllar kullanım bedeli ise Maliye ve Gümrük Bakanlığı nca, (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü) her yıl yayımlanan Devlet Ġhaleleri Genelgesinde Belirtilen artıģ oranlarının bir önceki yılı irtifak hakkı bedeline eklenmesi suretiyle saptanır. Saptanan bu bedele hak lehtarınca herhangi bir Mahkeme ve Makama BaĢvurarak itiraz edilemez. b. Kardan veya Cirodan Pay Alınması Ġrtifak hakkına konu taģınmaz üzerinde gerçekleģtirilen tesisin iģletmeye geçmesinden sonra; Ticari kar üzerinden 5 % oranında pay alınacaktır. Bu pay Ġlk üç yılda % 50 oranında alınacaktır. 5 Eski TL dır. SvP_11_TRGYO_18 19