ÇENTİK DARBE DENEYİ 1

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÇENTİK DARBE DENEYİ 1"

Transkript

1 ÇENTİK DARBE DENEYİ 1

2 Endüstriyel uygulamalarda kullanılan malzemelerin, ortam sıcaklığına ve uygulanan yük türüne bağlı olarak hasara uğradıklarını görüyoruz. Mühendisler, malzeme seçimi yaparken malzemenin hangi sıcaklıklarda sünek mi, gevrek mi kırılacağını, kırılırken ne kadarlık bir enerji absorb edebileceği veya kırılma enerji miktarının ne kadar olabileceği hakkında malzemenin davranışı ile ilgili bilgi sahibi olmayı arzu ederler. 2

3 Bu bilgilere ulaşmak amacıyla malzemelerin dinamik yüklere karşı ne kadarlık bir kırılma enerjisine sahip olduğunu belirlemek, ani darbe sebebiyle malzemenin absorb ettiği enerji miktarını ölçmek, malzemenin süneklik-gevreklik özelliklerini değerlendirmek ve malzemenin hangi sıcaklıklarda sünek hangi sıcaklıklarda gevrek bir davranış sergilediğini belirlemek amacıyla çentik darbe deneyi yapılır. 3

4 Çentik darbe deneyi vasıtasıyla belirlenen malzemelerin kırılma enerji değeri, çekme deneyi sonuçlarında olduğu gibi, mühendislik tasarım hesaplamalarında sayısal bir değer olarak kullanılmaz. Kırılma enerjisi değeri, sadece o malzemenin kırılma davranışını değerlendirmek ve sünekliği veya gevrekliği hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla kullanılır. Malzemelerin kırılma enerjisi ile süneklilikleri arasında belirli bir ilişki söz konusudur. Sünek olmayan yani gevrek olan malzemelerin kırılma enerjileri de düşüktür. 4

5 Çentik darbe deneyinde kullanılan test numunesi üzerine, üç boyutlu bir gerilme sağlamak amacıyla, bir çentik açılır. Bu çentikten dolayı, deneye de çentik darbe deneyi adı verilmiştir. Çentik darbe deneyinde, numune üzerine çentiğin açıldığı yer ve darbe etkisinin numuneye temas ettiği nokta dikkate alınarak, deneyin adı da değişmektedir. 5

6 Genellikle çentikli numuneler kullanılır ve bunların belirli sıcaklıklarda tek darbe türü makinelerde kırılması ile çentik tokluğu değerleri bulunur. Sonuçlar numune tarafından absorbe edilen darbe enerjisi veya darbe direnci olarak ifade edilir. En çok kullanılan Charpy ve İzod darbe deney yöntemleridir. Bunlarda çentikli numune ve sallanan sarkaç tipi makine kullanılır. Bu deney yöntemleri çeşitli standartlarda açıklanmıştır. 6

7 Çentik numunenin tam ortasından açılırsa ve test cihazının kırma çekici çentikli numunenin çentik hizasının arka tarafından çarparak kırarsa, deneyin adı CHARPY çentik darbe deneyi olur. Çentik, numunenin merkezinden daha uzak bir mesafede (örneğin, numunenin 1/3 lük kısmında) açılırsa ve test cihazının kırma çekici, çentikli numunenin uç kenarına yakın yerden çarparak numune kırılırsa, deneyin adı IZOD çentik darbe deneyi adını alır. 7

8 Charpy ve Izod çentik darbe deneyinde kullanılan numunelerin boyutlan ve çentik geometrileri, standartlarda belirtilen geometrik ebatlarda yapılması gerekir. Metallerin Charpy çentik darbe deneyi, TS EN ISO 148 ve ASTM E23 standartlarına, plastiklerin Charpy çentik darbe deneyi TS EN ISO 179 TS ve ASTM D standartlarında verilmiştir. Metallerin Izod çentik darbe deneyi ise TS EN ISO 180 standartlarına göre yapılır. Charpy test numunesinin boyu (55 mm), Izod test numune boyundan (75 mm) daha küçüktür. Fakat her iki test numunesi de 10 mm kare kesitine sahiptir. Charpy çentik darbe numunesinde, V çentikli, U-çentikli ve anahtar deliği çentikli olmak üzere üç farklı çentik geometrisi kullanılabilir. Izod çentik darbe numunesinde, sadece V çentiği açılır. Numunelerin ve çentiklerin boyutlan, standartlarda verilen ölçülere dikkat edilerek hassas bir şekilde hazırlanmasına özen gösterilmelidir. 8

9 Gri dökme demir numunelerinin çentik darbe deneyi için hazırlanan test numunelerine, çentik açılmadığını görürüz. Çünkü gri dökme demir içerisinde bulunan grafit lamelleri, zaten çentik etkisi yapacağından, bu numunelere çentik açılmamaktadır. Çentik darbe deneyi, sarkaç tipi cihazlardan yararlanarak gerçekleştirilir. Kırılma enerjisini belirlemek için cihazlarda dijital veya analog göstergeler mevcuttur. Ayrıca pek çok modellerde otomatik çekiç kaldırma sistemi de vardır. Küçükten büyüğe kadar değişik kapasiteli cihazlar imal edilmiştir. Cihaz kapasiteleri, çekicin sahip olduğu potansiyel enerjisine göre (örneğin 15 J veya 900 J gibi) belirtilir. 9

10 Charpy Darbe Deneyi Charpy darbe deneyi, yatay ve basit kiriş halinde iki mesnete yaslanan numunenin ortasına bir sarkacın ucundaki çekiçle darbe yapılması ve çentik ucunda meydana gelen çok eksenli gerilmelerin etkisi ile numunenin kırılması için harcanan enerjiyi tayin işlemidir. Charpy makinesinin toplam darbe enerjisi 220 ft lb civarındadır. Darbe değeri numunenin kırılması için harcanan enerji olup, vuran parçanın numuneye değdiği andaki potansiyel enerji ile numunenin kırıldıktan sonra vuran parçada kalan potansiyel enerji farkına eşittir, bu deneyde numune, ağırlık merkezi sarkacın vurma noktasının salınım yayına tam vurma anında çizilen teğet bir doğru üzerinde bulunacak şekilde cihaza yerleştirilir. 10

11 Charpy darbe deneyi (V çentikli deney parçası). 11

12 İzod Darbe Deneyi İzod darbe deneyi, dikey ve konsol kiriş halinde bir kavrama çenesine tespit edilen numune yüzeyine kavrama çenesinden belirli yükseklikte, bir sarkacın ucundaki vurucu çekiçle bir vurma yapılması ve çentik tabanında meydana gelen çok eksenli gerilmeler etkisi ile numunenin kırılması için harcanan enerjinin tayini işlemidir. Bu deneyde numunenin vurulacak olan yüzeyi darbe anında çekicin kenarı ile sarkacın salınım merkezinin teşkil ettiği düzlem üzerindedir. 12

13 İzod darbe deneyi 13

14 Charpy ve izod darbe deneyinin şematik görünümü 14

15 Çentikli Darbe Deneyi Numuneleri Çeliklerin darbe tokluğunun belirlenmesinde kullanılan çentikli darbe deneyi numunelerinin boyut ve biçimleri Şekil de görülmektedir. Bazı durumlarda standart dışı numune kullanılabilir. Örneğin lamel grafitli dökme demir için çentiksiz numune kullanılır. 15

16 V Çentikli Charpy darbe numunesi (ASTM, DIN, TS) Anahtar deliği çentikli Charpy darbe numunesi (ASTM) 16

17 17

18 U Çentikli (DIN-ISA) Charpy darbe numunesi (ASTM,DIN, TS) U Çentikli (DIN-DVM) Charpy deney numunesi (DIN) V Çentikli İzod darbe numunesi (ASTM,DIN, TS) 18

19 19

20 Çentik darbe deneyi, sarkaç tipi cihazlardan yararlanarak gerçekleştirilir. 20

21 Deneyin yapılışı L uzunluğundaki bir sarkacın ucunda, bilinen bir G ağırlığına sahip çekiç, belli bir h yüksekliğinden serbest bırakılarak, çekicin numuneye çarpması ve numuneyi kırması sağlanır. 21

22 Numuneyi kıran çekicin hızı azalacağından, h 1 yüksekliğine kadar ancak yükselebilir. Serbest bırakılmadan önce çekicin potansiyel enerjisi G. h 22

23 iken numune kırıldıktan sonra belli bir h 1 yüksekliğine çıkan çekicin potansiyel enerjisi G. h 1 olacaktır. Test numunesinin kırılmasından sonra sarkaçta kalan potansiyel enerji, G. h 1 düzeyindedir. 23

24 Sarkacın sahip olduğu potansiyel enerji (G. h) ile numune kırıldıktan sonra sarkaçta kalan potansiyel enerji (G. h 1 ) arasındaki fark, o numunenin kırılması için gereken kırılma enerji miktarını verecektir. 24

25 Kırılma enerjisi = (G. h) (G. h 1 ) = G (h h 1 ) Kırılma enerjisi = G. L. (cos β cos α) G = Sarkacın ağırlığı (kgf) L = Sarkaç ağırlık merkezinin, sarkacın salınım merkezine olan uzaklığı (m) h = Sarkaç ağırlık merkezinin düşme yüksekliği (m) h 1 = Numune kırıldıktan Sonra sarkaç ağırlık merkezinin çıkış yüksekliği (m) α = Düşme açısı (derece) β= Yükselme açısı (derece) Kırılma enerjisi birimi, joule veya kgf.m (1 kgf.m = Joule) olarak ifade edilir. 25

26 Darbe Mukavemeti Çentik darbe deneyi ile bulunan kırılma enerjisi, kırılan numune kesitine bölündüğü takdirde, bulunan sonuç çentik darbe mukavemeti veya çentik darbe tokluğu terimleri ile tarif edilir. Darbe mukavemeti birimi, kgf.m/cm 2 veya Nm/cm 2 (1 kgf = 9,8 N) olup aşağıdaki eşitlikle ifade edilir. ÇentikDarbeMukavemeti = G(h h 1) A G = Sarkacın ağırlığı (Newton) h = Sarkaç ağırlık merkezinin düşme yüksekliği (m) h 1 = Numune kırıldıktan sonra sarkaç ağırlık merkezinin çıkış yüksekliği (m) A = Numunenin çentik altındaki kesit alanı (cm 2 ) 26

27 Malzemelerin Sünek - Gevrek Geçiş Sıcaklıklarının Tespit Edilmesi Malzemelerin kırılma davranışının, yapılan çalışmalara göre sıcaklığa bağlı olarak değiştiği belirlenmiştir. Bazı malzemeler, düşük sıcaklıklarda gevrek olarak kırılırken, yüksek sıcaklıklarda sünek olarak kırılmaktadırlar. Bu malzeme özelliğinin, çeşitli uygulama örneklerinde de etkin bir rol oynadığını görebiliriz. II. Dünya Savaşı esnasında düşük karbonlu çelikten imal edilmiş Amerikan LIBERTY türü kaynaklı gemilerin, Kuzey Atlantik'teki soğuk kış koşullarında yük taşırken, ortadan ikiye bölünerek hasara uğradıkları belirlenmiştir. 27

28 Kuzey denizindeki soğuk kış şartlarında hasara uğrayan petrol platformları, kışın çöken asma köprüler ve soğuk su ortamında ikiye ayrılan gemilerin beklenmedik bir anda hasara uğramalarının sebepleri üzerinde pek çok çalışmalar yapılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, soğuk hava şartlarında ve deniz dalgalarının şiddetli bir şekilde gemiye çarpması ile kaynaklı düşük karbonlu çeliklerin gevrek bir davranış sergileyerek, ani olarak gevrek kırıldıkları belirlenmiştir. Böylece belirli sıcaklıklarda sünek kırılma davranışı sergileyen çelik malzemenin, düşük sıcaklıklarda da gevrek bir kırılma davranışı sergilediği ortaya çıkmıştır. İşte malzemelerin belirli sıcaklıklarda, hangi kırılma davranışını gösterdiğini belirlemek amacıyla, çentik darbe deneyinden yararlanılmıştır. 28

29 Standartlara göre hazırlanan çentikli darbe deneyi numuneleri, değişik sıcaklıklarda ısıtılarak veya soğutularak, çentik darbe cihazına yerleştirilir, kırılır ve kırılma enerjileri belirlenir. Daha sonra, her bir malzeme ye ait kırılma enerjisi sıcaklık diyagramları çizilir. Diyagramda gözüken eğriyi gevrek bölge, geçiş bölgesi ve sünek bölge olmak üzere üç ana bölgeye ayırırız. Gevrek bölgede malzemenin, düşük sıcaklıklarda düşük kırılma enerjisine sahip olduğu ve gevrek olarak ani bir şekilde kırılarak hasara uğrayacağını anlarız. Sünek bölgede malzemenin, nispeten yüksek sıcaklıklarda yüksek kırılma enerjisine sahip olduğu ve sünek olarak yani plastik şekil değişimi özelliği göstererek hasara uğradığını anlıyoruz. Geçiş bölgesi, malzemenin sünek kırılma davranışından, gevrek kırılmaya geçişin meydana geldiği bölgedir. Geçiş bölgesinin tam orta noktası, yani % 50 gevrek, % 50 sünek kırılmanın olduğu noktadaki sıcaklık değeri, sünek-gevrek geçiş sıcaklığı (T g ) olarak adlandırılır. 29

30 Gevrek bölge ile geçiş bölgesini ayıran noktaya, tam gevreklik sıcaklığı (T TGS veya T 1 )adı verilir. Bu sıcaklık değerinin altında malzeme tamamıyla gevrek kırılacağı anlaşılır. Sünek bölge ile geçiş bölgesini ayıran noktaya da tam süneklik sıcaklığı (T TSS veya T 2 )adı verilir. Bu sıcaklık değerinin üstünde de malzeme tamamıyla sünek kırılma özelliği sergileyecektir. 30

31 Çentik darbe deneyi ile malzemenin sünekgevrek geçiş sıcaklığını belirlemek amacıyla hazırlanan numuneler, önce termos içerisindeki sıvı azot içerisine yerleştirilerek, termometre ile numunenin hangi eksi sıcaklık değerine ulaşması arzu ediliyorsa, ölçülerek tayin edilir. Numune termostan çıkarılarak, hemen çentik darbe deneyi uygulanır. Yüksek sıcaklık için de fırınlara yerleştirilerek numune sıcaklığı belirlenir. 31

32 Tasarım mühendisleri, malzeme seçimini yaparken malzemelerin sünek-gevrek geçiş sıcaklıklarını dikkate alırlar. Riske girmemek için daima geçiş sıcaklığı düşük olan malzemeyi seçmek gerekir. Çünkü seçilecek malzemenin kulanım ortamındaki sıcaklık değeri, bazen çok düşük olabilir, Bazen da yüksek olabilir. Dolayısıyla malzemenin kullanıldığı ortamdaki sıcaklık değişimi daima dikkate alınmalıdır. Örneğin; bir gemi, sıcak sularda yüzebileceği gibi, soğuk su ortamlarında da bulunabilir. Bu nedenle gemiyi imal edeceğimiz malzemenin geçiş sıcaklığının düşük olması arzu edilmelidir. 32

33 Zaten bu amaçla, çelik üretici firmalar geçiş sıcaklığı düşük gemi imalat çelikleri geliştirilmiştir. Gemi imalatında kullanılan düşük karbonlu çeliklerin sünek-gevrek geçiş sıcaklığı, malzemenin 27 J 'lük Charpy kırılma enerjisine karşılık gelen sıcaklık değeri olarak alınır. Bu özellik, gemi çeliklerinde T 27J terimiyle gösterilir. 33

34 Bazı malzemelerin kırılma enerjileri, sıcaklığa bağlı olarak değişmesine rağmen, bazı malzemelerin kırılma enerjileri ise değişmemektedir. Orta karbonlu bir çeliğin kırılma enerjisi, sıcaklık düştükçe oldukça büyük bir oranda belirgin bir değişiklikle azalmaktadır. Fakat bakır metalinin kırılma enerjisi ise sıcaklık değiştikçe hemen hemen değişmemekte yani sabit kalmaktadır. 34

35 Darbe Direncine Etki Eden Faktörler Sıcaklık Etkisi Sıcaklığın darbe direncine etkisini belirlemek amacıyla çeşitli sıcaklıklarda darbe deneyi yapılır. Sıcaklık azaldıkça, malzeme süneklikten gevrekliğe geçiş gösterir, gevrek kırılmanın oluştuğu sıcaklığa sünek-gevrek geçiş sıcaklığı denir. 35

36 Darbe direncinin sıcaklıkla değişimi. 36

37 Bu şekilde görüldüğü gibi darbe direnci sıcaklık azaldıkça azalmaktadır, bu azalış(t TSS veya T 2 )ve(ttgs veya T 1 )sıcaklıkları arasında çok şiddetlidir. (T TGS veya T 1 )sıcaklığının altındaki sıcaklıklarda malzeme gevrek bir davranış gösterir. Kırılma, ayrılma düzlemleri boyunca olup, kırılma yüzeyi ince taneli görünüştedir. Bu sıcaklıklarda darbenin tesiri ile çatlak oluşması kolaydır ve çatlak büyük bir hızla yayılır. (T TSS veya T 2 ) sıcaklığının üzerindeki sıcaklıklarda malzeme sünek davranış gösterir. 37

38 Bu sıcaklıklarda, darbenin etkisiyle malzemede önce plastik deformasyon daha sonra kırılma meydana gelir ve çatlağın yayılma hızı yavaştır. Bu durumlarda kırılma, yırtılma şeklinde olur ve kırılma yüzeyi lifli bir görünümdedir. (TTGS veya T 1 ) ve(ttss veya T 2 )sıcaklıkları arasında geçiş aralığında her iki davranış birden görülür. (T TGS veya T 1 )sıcaklığına yaklaşıldığında gevrek, (T TSS veya T 2 )sıcaklığına yaklaşıldığında sünek davranış görülür. 38

39 Kırılma türü ve darbe enerjisinin sıcaklıkla değişimi. 39

40 Mühendislik uygulamalarında(t TGS veya T 1 )sıcaklığı(t TSS veya T 2 )ye göre daha önemlidir, çünkü deneyi yapılan malzeme bu sıcaklığın altında tamamen gevrek davranış gösterdiğinden bu sıcaklıktan daha düşük sıcaklıklarda kullanılmaz. Geçiş sıcaklığı olarak da(t TGS veya T 1 )sıcaklığı alınır ve bu sıfır süneklik sıcaklığıdır. 40

41 (T TGS veya T 1 )sıcaklığının tayininde şu kriterlerden faydalanılır; Darbe veya kırılma enerjisi Kırılma yüzeyinin görünüşü Kırılma sonrası çentik tabanında meydana gelen enlemesine büzülme. 41

42 Kırılma enerjisi kriter olarak alındığından genellikle 2-3 kgm. (15-20 ft-lb) lik kırılma enerjisine karşı gelen sıcaklık geçiş sıcaklığı olarak alınır. Kırılma yüzeyi görünüşü kriter olarak alındığında kırılma yüzeyinde kristalin şeklinde görülen alanın tüm kesit alana oranı yaklaşık olarak tespit edilir. 42

43 Geçiş aralığında kırılma yüzey görünüşünün sıcaklıkla değişimi 43

44 (a) şekli sünek davranışa, (h) şekli ise çok gevrek davranışa ait görünüştür. Kesitte % 50 kristalin görünüşü veren sıcaklık geçiş sıcaklığı olarak alınır. Şekil a. da sünek davranış halinde çentik tabanında belirli miktarda büzülme görülmektedir. Gevrek davranış halinde (Şekil h.) ise plastik şekil değiştirme olmadığından çentik tabanında enlemesine büzülme görülmez. Bu büzülme miktarı kriter olarak alındığında % 1 büzülme gösteren sıcaklık, geçiş sıcaklığı olarak alınır. 44

45 45

46 Malzemelerin süneklikten gevrekliğe geçiş sıcaklığı mühendislik uygulamalarında, özellikle malzeme seçiminde önemlidir. Geçiş sıcaklıkları düşük olan malzemeler tercih edilir. Geçiş sıcaklığı malzemeden malzemeye değişebileceği gibi, aynı tip malzemede kimyasal bileşim, tane boyutu, mikro yapı, soğuk işlem derecesi gibi faktörlerin tesiri ile de değişebilir. 46

47 Çentik Etkisi Çentikli bir parça zorlandığı, zaman çentiğin tabanına dik bir gerilme meydana gelir. Kırılmanın, başlaması bu gerilmenin etkisiyle olur. Çentiğin şekli çentik tabanında meydana gelen gerilme durumunu değiştirdiğinden darbe direncini etkiler. Şekil de çentik açısının darbe direncine etkisini göstermektedir. Bu şekilde çentik açısı daraldıkça darbe direnci azalmakta ve malzeme daha kırılgan olmaktadır. 47

48 Çentik açısının darbe direncine etkisi 48

49 Kimyasal Bileşim Ve Mikro Yapının Etkisi Çeliklerde karbon ve diğer alaşım elemanları belirli bir sıcaklıkta çentik tokluğunu etkiledikleri gibi geçiş sıcaklığını da etkilerler. Karbon miktarı arttıkça süneklik azalmakta geçiş sıcaklığı artmaktadır. Diğer alaşım elementlerinden manganezin etkisi ise artan manganez miktarı ile geçiş sıcaklığının düşmesidir. Alüminyum ile söndürülmüş karbon çeliklerinin geçiş sıcaklığı, söndürülmemiş çeliklerden daha düşüktür. 49

50 Genel olarak küçük taneli çelikler, kaba tanelilerden daha yüksek bir çentik tokluğuna sahiptirler. Tane boyutu küçüldükçe geçiş sıcaklığı azalır. Çeliğin mikro yapısı çentik tokluğunu bileşim ve mekanik özelliklerden bağımsız olarak etkileyebilir. Temperlenmiş martenzit veya beynitik yapı diğer mikro yapılara oranla en yüksek çentik tokluğu ve en düşük geçiş sıcaklığı sağlar. Haddelenmiş veya dövülmüş malzemelerde yapının yönlenmesi nedeniyle oluşan anizotropik durum, bu malzemelerde farklı yönlerde alınan numunelerde farklı çentik tokluğu değerleri verir. 50

51 Darbe Testinden Elde Edilen Özellikler Sünek-Gevrek geçiş sıcaklığı (DBTT) Çentik Duyarlılığı - çentik etkisi, yorulma ömrü yada tokluk gibi malzemelerin özelliklerinde ki diğer kusurlar ölçülür 51

52 Charpy testi ile numunenin kırılma esnasındaki absorbe ettiği enerji miktarı ölçülebilir. Çentik tokluğu: bir metalin çentik uçlarında meydana gelen yerel gerilmeler altında plastik akma kabiliyet ve kapasitesidir. 52

53 53

54 Metallerde Gevrek Kırılmaya Etki Eden Üç Temel Faktör Vardır. Üç eksenli gerilme Düşük sıcaklık Yüksek genleme hızı ve hızlı yükleme Darbe testi malzemelerin gevrek davranışı hassasiyetle belirleyebilir. 54

55 55

56 a) b) c) a)gevrek kırılma, b) sünek-gevrek karışık kırılma, c)sünek kırılmada mikro boşlukların birleşimi 56

57 Sünek-gevrek geçiş sıcaklık eğrisi şu faktörlerden etkilenir; Kristal yapıdan Atomlar arasındaki uzaklıklardan Tane boyutu Isıl işlem Numune yönünden Numune kalınlığında 57

58 Numune Yönünün etkisi Longitudinal (B) (boyuna) en iyi enerji absorbsiyonunu verir, çünkü çatlak fiber sıraları boyunca yayılır. Transverse (C) (Enine) en kötü absorbsiyon enerjisi verir. Çünkü; çatlak yayılımı hadde yönüne (rolling direction) paraleldir 58

59 Numune kalınlığının etkisi Geniş numune kullanılırsa geçiş sıcaklığı artacaktır. Geniş numune boyutundaki numuneler daha gevrektir. 59

60 2.Dünya savaşı esnasında 0 ⁰ altında kaynaklı bölgedeki kusurlardan başlayan çatlaklardan dolayı gemi hasara uğramıştır 60

61 Geschweißte Straßenbrücke (Belgien) KAYNAKLI KÖPRÜ (ARAÇ GEÇİŞLERİ İÇİN) -BELÇİKA İMALAT YILI 1937, YIKILMA YILI

62 62

63 Karbon miktarının çeliğin geçiş sıcaklığına etkisi 63

64 Isıl işlemin etkisi; Temperlenmiş martenzitik çelik yapısı mukavemet ve darbe dayanımı kombinasyonunu en iyi örneğidir. 64

65 Tane boyutunun etkisi; 65

66 7.Charpy V-deneyi HMK karbon çelikleri ve YMK paslanmaz çelikleri için. YMK kristal yaspısı en yüksek absorblanmış enerjiye sahiptir. Geçiş sıcaklığı yoktur 66

67 1- Malzemelerin kullanım için gevrek olup olmadığını belirlemek için 2- Malzemelerin çentik etkisinden dolayı gevrek olarak kırılıp kırılmadığını belirlemek 3- Malzemelerin özellikle de çeliklerin yaşlanma eğilimlerinin olup olmadığını anlamak için 4- Malzemelerin sünek gevrek geçiş sıcaklıklarını belirlemek için 67

68 Titanic in yapımından kullanılana çeliğin sünek-kırılgan geçiş sıcaklığı Kuzey Denizi nin su sıcaklığından yüksek olduğu için buzdağı ile meydana gelen çarpışma sonucunda gövdeyi oluşturan plakaları bir arada tutan cıvatalar kolaylıkla kırılmış ve gemi batmıştır. 68

69 69

70 70

71 71

72 72

73 73

74 74

75 75

76 Charpy ve İzod Darbe Deneyleri arasındaki fark İzod darbe deneyinde, (1) numuneler dikey ve konsol kriş halindeki bir kavrama çenesine tespit edilerek kırılmaktadır. (2) Numune üzerindeki çentik numunenin üçte birlik kısmına açılır. (3) Çekiç numunenin ucuna vurarak numunenin kırılması sağlanır. 76

77 Charpy ve İzod Darbe Deneyleri arasındaki fark Charpy darbe deneyinde, (1) numuneler yatay ve basit kriş halindeki iki mesnede oturtularak kırılmaktadır. (2) Numune üzerindeki çentik numunenin orta kısmına açılır. (3) Çekiç numune üzerindeki çentiğin ters tarafından vurarak numunenin kırılması sağlanır. 77

78 YMK ve HMK metallerin darbe direnci-sıcaklık ilişkilerinin farkları Yüzey Merkezli Kübik (YMK) metallerin düşük sıcaklıklarda bile sünek kırılma eğilimindedir. Hacim merkezli Kübik (HMK) metallerin ise yüksek sıcaklıklarda sünek, düşük sıcaklıklarda ise gevrek kırıldıkları görülmektedir. 78

79 Gri dökme demirden hazırlanan darbe deneyi numunelerine çentik açılmamasının sebebi. Gri dökme demirin içerisinde bulunan lameller çentik etkisi yapacağından, gri dökme demir darbe deneyi numunelerine çentik açılmaz. 79

80 ÖRNEK ÇÖZÜMLER Ö1-Uzunluğu 55 mm ve Kenarları 20 mm kare kesitli çentikli bir darbe numunesinde 4 mm lik V-çentik açılmıştır. Kırılma esnasında absorbe edilen enerji 160 Joule olduğuna göre numunenin çentik darbe direnci kaç kj/m 2 dir. 80

81 Çözüm: Önce numunenin çentik açılmış kısmın altındaki kesit alanını bulmamız gerekir. Numunenin kesit alanı = 20 mm x 16 mm = 320 mm 2 = 320 x 10-6 m 2 Çentik darbe Mukavemeti = 160 x 10-3 (kj) /320 x 10-6 m 2 = 500 kj/m 2 81

82 Ö2-Bir malzemenin çentik darbe deneyi sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Deney sonuçlarını uygun bir diyagramda göstererek, sünek-gevrek geçiş sıcaklığını yaklaşık değer olarak belirleyiniz. Çekicin ağırlığı (N) Çekicin ilk yüksekliği (m) Çekicin parçayı kırma anındaki sıcaklığı ( C) Çekicin parçayı kırdıktan sonra çıktığı yükseklik (m) 200 1,3 20 1, ,3 10 1, ,3 0 1, ,3-10 1,29 82

83 Çözüm: Sünek gevrek geçiş sıcaklığını gösterebilmemiz için Kırılma enerjisi-sıcaklık diyagramını çizmemiz gerekir. Bu nedenle öncelikle her bir sıcaklık değerindeki kırılma enerjilerini bulmamız gerekecektir. Kırılma enerjisi veya darbe direnci = (G.h) - (G.h 1 ) = G (h-h 1 ) Çekicin parçayı kırma anındaki sıcaklığı ( C) Kırılma enerjisi (Nm) Kırılma enerjisi (Joule) 20 = 200 ( 1,3 1,2) = 20 Nm 20 Joule 10 = 200 ( 1,3 1,21) = 18 Nm 18 Joule 0 = 200 ( 1,3 1,25) = 10 Nm 10 Joule -10 = 200 ( 1,3 1,29) = 2 Nm 2 Joule 83

84 Kırılma Enerjisi (J) Sünek Gevrek geçiş sıcaklığını bulmak için bulduğumuz en yüksek kırılma enerjisi değer ile en düşük değerin ortalamasını alırız. Sünek-gevrek geçiş sıcaklığı= (20 + 2) / 2 = 11 Joule 11 J değerinin grafikten yaklaşık 0 C ye denk geldiğini görebiliriz. 25 Gevrek kırılma Sünek kırılma Bu malzeme için sünekgevrek geçiş sıcaklığı 0 C dir Sıcaklık ( C) 84

85 Ö3-En dar yerinin kesiti 8 cm 2 olan çentikli bir çelik çubuk, çentik darbe deneyinde 600 N ağırlığındaki bir çekicin oda sıcaklığında 200 cm yükseklikten düşürülmesi sonucu kırılıyor. Çekiç kırma olayından sonra 30 cm yükseğe çıkıyor. (a) Bu malzemenin çentik darbe mukavemetini bulunuz? (a) Aynı deney -10 C sıcaklığında tekrarlandığında, çentik darbe mukavemeti değerinin yarıya indiği görülüyor. Bu son deneyde çekiç parçayı kırdıktan sonra ne kadar yükseğe çıkar? 85

86 Çözüm: Verilenler G = 600 Newton h = 200 cm h 1 = 30 cm Numune kesiti= 8 cm 2 Çentik darbe mukavemetini bulmak için önce kırılma enerjisi bulmamız gerekir. Sonra bulduğumuz değeri numune kesit alanına bölerek darbe mukavemetini buluruz. 86

87 Kırılma enerjisi veya darbe direnci = (G.h) - (G.h 1 ) = G (h-h 1 ) Kırılma enerjisi = 600 (N) x (2 metre - 0,3 metre) =1020 Nm Darbe mukavemeti = 1020 (Nm) / 8(cm 2 ) = 127,5 Nm/cm 2 87

88 Aynı deney -10 C sıcaklığında tekrarlandığında, çentik darbe mukavemeti değerinin yarıya indiği görülüyor. Bu son deneyde çekiç parçayı kırdıktan sonra ne kadar yükseğe çıkar? Çentik darbe mukavemeti yarıya indiğine göre; -10 C sıcaklığındaki çentik darbe mukavemeti = 127,5 / 2 = 63,75 Nm/cm 2-10 C sıcaklığında çekiç parçayı kırdıktan sonra ne kadar yüksekliğe çıktığını bulmak için -10 C sıcaklığındaki çentik darbe mukavemeti değerinden yola çıkarak kırılma enerjisini bulmamız gerekir. Kırılma enerjisini bulduktan sonra çekiç yüksekliğini kolayca bulabiliriz. 88

89 Kırılma enerjisi = Çentik darbe mukavemeti x kesit alanı Kırılma enerjisi = 63,75 Nm/cm 2 x 8 cm 2 = 510 Nm Kırılma enerjisi = G (h-h 1 ) = 600 (2 - h 1 ) 510 = 600 (2 - h 1 ) h 1 = 1,15 metre 89

90 Ç1-Charpy çentik darbe deneyi için hazırlanan numune, çeşitli sıcaklıklarda sarkaçlı çentik darbe cihazında kırılmaktadır. Cihazda kullanılan çekicin ağırlığı 30 kg olup 1,2 m yükseklikte bırakılarak numune kırılmaktadır. Numunenin hangi sıcaklıkta çekiç tarafından kırılıp ne kadarlık bir mesafeye kadar yükseldiği ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda verilmektedir. Bu numuneye ait kırılma enerjisi - sıcaklık diyagramını çiziniz ve sünek-gevrek geçiş sıcaklığını (T g ) belirleyiniz. Çekicin parçayı kırma anındaki sıcaklığı ( C) Çekicin numuneyi kırdıktan sonra çıktığı yükseklik (h 1 ) (m) 50 0, ,4 10 0,5 0 0,7-10 0, ,9-50 0,93 90

91 Ç2.Standartlara göre AlSl 4140 çeliğinden hazırlanan Charpy test numunesi, 200 J kapasiteli bir çentik darbe deneyi cihazında kırılmış ve darbe mukavemetinin 77 J/cm 2 olduğu belirlenmiştir. Sarkaçlı cihazın çekici, numuneyi kırdıktan sonra ne kadarlık bir yüksekliğe çıkmış olabilir? 91

92 Ç3. Kaynaklı bir çelik levhanın, Charpy çentik darbe deneyi yapılacaktır. Hazırlanan kare kesitli numunenin uzunluğu, 55 mm ve kenarları 10 mm olup, numuneye 2 mm'lik V çentik açılmıştır. Çentik darbe deneyi sonucunda numunenin kırılma esnasında absorb ettiği kırılma enerjisinin 250 Joule olduğu hesaplanmıştır. Bu çeliğin, çentik darbe mukavemeti kaç kj/m 2 'dir? 92

93 Ç4. Charpy çentik darbe deneyi için hazırlanan çelik test numunesinin, çentik altındaki en dar yerinin kesiti, 80 mm 2 olarak hesaplanmıştır. Çentik darbe cihazının sarkacına 30 kg ağırlığında bir çekiç, oda sıcaklığında 150 cm yükseklikten düşürülerek, çelik numune kırılıyor. Çekiç, numuneyi kırdıktan sonra 20 cm yüksekliğe çıkıyor. (a) Çelik malzemenin, çentik darbe mukavemetini hesaplayınız? (b) Çelik numune, -20 C sıcaklığına kadar soğutulduktan sonra çentik darbe deneyi yapıldığında oda sıcaklığındaki çentik darbe mukavemet değeri 1/3 oranında azalıyor. Bu durumda deney cihazının çekici numuneyi kırdıktan sonra ne kadar yüksekliğe çıkmıştır? 93

DARBE DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi

DARBE DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi 1. Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi Darbe deneyi gevrek kırılmaya neden olabilecek şartlar altında çalışan malzemelerin mekanik özelliklerinin saptanmasında kullanılır. Darbe deneyinin genel olarak amacı,

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ. Arş. Gör.

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ. Arş. Gör. BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ Arş. Gör. Emre ALP 1.Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi Darbe deneyi gevrek kırılmaya

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEYİ 2. DENEYDE KULLANILAN MALZEMELER VE TEÇHİZATLAR

METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEYİ 2. DENEYDE KULLANILAN MALZEMELER VE TEÇHİZATLAR 1. DENEYİN AMACI T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEYİ Deney Sorumlusu:

Detaylı

Şekil 1. Sarkaçlı darbe deney düzeneği

Şekil 1. Sarkaçlı darbe deney düzeneği DARBE DENEYİ Giriş Ani darbelere karşı dayanımı yüksek olan malzeme seçimi için, malzemenin kopmaya karşı olan direnci darbe testi ile ölçülmelidir. Malzemenin ani darbelere karşı dayanımı tokluğu ile

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEYİ (CHARPY) 2016-2017 Güz Dönemi METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEYİ (CHARPY) 1. Giriş Darbe deneyinden,

Detaylı

TRAKYA ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK-MĐMARLIK FAKÜLTESĐ MAKĐNA MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ LABORATUAR RAPORU

TRAKYA ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK-MĐMARLIK FAKÜLTESĐ MAKĐNA MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ LABORATUAR RAPORU TRAKYA ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK-MĐMARLIK FAKÜLTESĐ MAKĐNA MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ LABORATUAR RAPORU DENEYĐN ADI : DARBE DE EYĐ (CHARPY) AD SOYAD :.................................... ÖĞRENCĐ NO :....................................

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

DÖKÜM MALZEMELRDE DARBE DENEYİ (Charpy ve Izod)

DÖKÜM MALZEMELRDE DARBE DENEYİ (Charpy ve Izod) Sw GlRİŞ DÖKÜM MALZEMELRDE DARBE DENEYİ (Charpy ve Izod) KK05ŞUBAT95 SIRA NO: 29 Metalik malzemeler, kullanım sırasında ani uygulanan "darbe" yüklerine dayanmak zorundadırlar. Darbe mukavemetlerinin, yavaş

Detaylı

Bir cismin içinde mevcut olan veya sonradan oluşan bir çatlağın, cisme uygulanan gerilmelerin etkisi altında, ilerleyerek cismi iki veya daha çok

Bir cismin içinde mevcut olan veya sonradan oluşan bir çatlağın, cisme uygulanan gerilmelerin etkisi altında, ilerleyerek cismi iki veya daha çok Bir cismin içinde mevcut olan veya sonradan oluşan bir çatlağın, cisme uygulanan gerilmelerin etkisi altında, ilerleyerek cismi iki veya daha çok parçaya ayırmasına "kırılma" adı verilir. KIRILMA ÇEŞİTLERİ

Detaylı

MALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ

MALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ MALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ 1 MEKANİK ÖZELLİKLER Bu başlıkta limit değeri girilebilecek özellikler şunlardır: Young modülü (Young s modulus), Akma mukavemeti (Yield strength), Çekme mukavemeti (Tensile

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net BÖLÜM IV METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ

Detaylı

Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Mühendislik malzemeleri rijit olmadığından kuvvet altında deforme olup, şekil ve boyut değişiklikleri gösterirler. Malzeme özelliklerini anlamak üzere mekanik testler yapılır.

Detaylı

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i?

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i? YORULMA HASARLARI 1 Yorulma nedir? Malzemenin tekrarlı yüklere maruz kalması, belli bir tekrar sayısından sonra yüzeyde çatlak oluşması, bunu takip eden kopma olayı ile malzemenin son bulmasına YORULMA

Detaylı

METALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ

METALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ Çekme deneyi, malzemelerin statik yük altında elastik ve plastik davranışını belirlemek amacıyla uygulanır. Çekme deneyi, asıl malzemeyi temsil etmesi için hazırlanan

Detaylı

Kırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır.

Kırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır. KIRILMA İLE SON BULAN HASARLAR 1 Kırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır. Uygulanan gerilmeye, sıcaklığa

Detaylı

JOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

JOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1. DENEYİN AMACI: Bu deney ile incelenen çelik alaşımın su verme davranışı belirlenmektedir. Bunlardan ilki su verme sonrası elde edilebilecek maksimum sertlik değeri olup, ikincisi ise sertleşme derinliğidir

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

Bu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir

Bu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir Bu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir Tahribatlı Deneyler ve Tahribatsız Deneyler olmak üzere ikiye ayrılır. Tahribatsız deneylerle malzemenin hasara uğramasına neden olabilecek

Detaylı

Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması.

Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması. 1 Deneyin Adı Çekme Deneyi Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması. Teorik Bilgi Malzemelerin statik (darbesiz) yük altındaki mukavemet özelliklerini

Detaylı

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler. MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Detaylı

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN ÇEKME TESTLERİ A- DENEYİN ÖNEMİ ve AMACI Malzemelerin mekanik davranışlarını incelemek ve yapılarıyla özellikleri arasındaki

Detaylı

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA - 2016 1. GİRİŞ Eğilme deneyi malzemenin mukavemeti hakkında tasarım

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır.

Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır. YORULMA 1 Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır. Bulunan bu gerilme değerine malzemenin statik dayanımı adı verilir. 2 Ancak aynı

Detaylı

MMU 420 FINAL PROJESİ

MMU 420 FINAL PROJESİ MMU 420 FINAL PROJESİ 2016/2017 Bahar Dönemi İnce plakalarda merkez ve kenar çatlağının ANSYS Workbench ortamında modellenmesi Giriş Makine mühendisliğinde mekanik parçaların tasarımı yapılırken temel

Detaylı

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ MAK-LAB15 1. Giriş ve Deneyin Amacı Bilindiği gibi malzeme seçiminde mekanik özellikler esas alınır. Malzemelerin mekanik özellikleri de iç yapılarına bağlıdır. Malzemelerin

Detaylı

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Bir cismin uygulanan kuvvetlere karşı göstermiş olduğu tepki, mekanik davranış olarak tanımlanır. Bu davranış biçimini mekanik özellikleri belirler. Mekanik özellikler,

Detaylı

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR: BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma

Detaylı

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Prof. Dr. Akgün ALSARAN 11 Giriş Hidrojen gevrekliği Sıvı metal kırılganlığı Temper gevrekliği Ana Hatlar 22 Malzemelerin servis koşullarında performanslarını;

Detaylı

ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI

ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Mühendislik malzemeleri rijit olmadığından kuvvet altında deforme olup, şekil ve boyut değişiklikleri gösterirler. Malzeme özelliklerini anlamak üzere mekanik testler yapılır.

Detaylı

Prof.Dr.İrfan AY. Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU. Öğr. Murat BOZKURT. Balıkesir - 2008

Prof.Dr.İrfan AY. Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU. Öğr. Murat BOZKURT. Balıkesir - 2008 MAKİNA * ENDÜSTRİ Prof.Dr.İrfan AY Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU Öğr. Murat BOZKURT * Balıkesir - 2008 1 PLASTİK ŞEKİL VERME YÖNTEMLERİ METALE PLASTİK ŞEKİL VERME İki şekilde incelenir. * HACİMSEL DEFORMASYONLA

Detaylı

Kaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler

Kaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler Kaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler Prof.Dr. Vural CEYHUN Ege Üniversitesi Kaynak Teknolojisi Eğitim, Muayene, Uygulama ve Araştırma Merkezi Tahribatlı Deneyler Standartlarda belirtilmiş

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI TEK EKSENLİ SIKIŞMA (BASMA) DAYANIMI DENEYİ (UNIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. Amaç: Kaya malzemelerinin üzerlerine uygulanan belirli bir basınç altında kırılmadan önce ne kadar yüke dayandığını belirlemektir.

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ GİRİŞ Yapılan herhangi bir mekanik tasarımda kullanılacak malzemelerin belirlenmesi

Detaylı

Elastisite modülü çerçevesi ve deneyi: σmaks

Elastisite modülü çerçevesi ve deneyi: σmaks d) Betonda Elastisite modülü deneyi: Elastisite modülü, malzemelerin normal gerilme (basınç, çekme) altında elastik şekil değiştirmesinin ölçüsüdür. Diğer bir ifadeyle malzemenin sekil değiştirmeye karşı

Detaylı

ÇEKME DENEYİ. Şekil. a) Çekme Deneyi makinesi, b) Deney esnasında deney numunesinin aldığı şekiler

ÇEKME DENEYİ. Şekil. a) Çekme Deneyi makinesi, b) Deney esnasında deney numunesinin aldığı şekiler ÇEKME DENEYİ Çekme Deneyi Malzemenin mekanik özelliklerini ortaya çıkarmak için en yaygın kullanılan deney Çekme Deneyidir. Bu deneyden elde edilen sonuçlar mühendislik hesaplarında doğrudan kullanılabilir.

Detaylı

Basınç deneyi sonrası numunelerdeki uygun kırılma şekilleri:

Basınç deneyi sonrası numunelerdeki uygun kırılma şekilleri: Standart deney yöntemi (TS EN 12390-3): En yaygın olarak kullanılan deney yöntemidir. Bu yöntemin uygulanmasında beton standartlarında belirtilen boyutlara sahip standart silindir (veya küp) numuneler

Detaylı

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ M-220 ÇEKME DENEYİ

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ M-220 ÇEKME DENEYİ T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ M-220 ÇEKME DENEYİ 2017 ÇEKME DENEYİ Çekme Deneyi Malzemenin mekanik özelliklerini ortaya çıkarmak için en yaygın kullanılan deney

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI TEK EKSENLİ SIKIŞMA (BASMA) DAYANIMI DENEYİ (UNIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. Amaç: Kaya malzemelerinin üzerlerine uygulanan belirli bir basınç altında kırılmadan önce ne kadar yüke dayandığını belirlemektir.

Detaylı

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ISIL İŞLEMLER Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. İşlem

Detaylı

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak

Detaylı

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 1 Deformasyon ve kırılma mekanizmalarına giriş

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 1 Deformasyon ve kırılma mekanizmalarına giriş MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 1 Deformasyon ve kırılma mekanizmalarına giriş Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Bahar Yarıyılı 1. Deformasyon ve kırılma mekanizmalarına giriş 1.1. Deformasyon

Detaylı

DENEY ADI: KÜKÜRT + (GRAFİT, FİLLER YA DA ATEŞ KİLİ) İLE YAPILAN BAŞLIKLAMA

DENEY ADI: KÜKÜRT + (GRAFİT, FİLLER YA DA ATEŞ KİLİ) İLE YAPILAN BAŞLIKLAMA ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SERTLEŞMİŞ BETON DENEYLERİ DENEY ADI: KÜKÜRT + (GRAFİT, FİLLER YA DA ATEŞ KİLİ) İLE YAPILAN BAŞLIKLAMA DENEY STANDARDI: TS

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ GERÇEK GERİLME VE GERÇEK

Detaylı

MALZEME BİLİMİ. Mekanik Özellikler ve Davranışlar. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR. (DERS NOTLARı) Bölüm 5.

MALZEME BİLİMİ. Mekanik Özellikler ve Davranışlar. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR. (DERS NOTLARı) Bölüm 5. MALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARı) Bölüm 5. Mekanik Özellikler ve Davranışlar Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR ÇEKME TESTİ: Gerilim-Gerinim/Deformasyon Diyagramı Çekme deneyi malzemelerin mukavemeti hakkında esas dizayn

Detaylı

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK Dersin Amacı Çelik yapı sistemlerini, malzemelerini ve elemanlarını tanıtarak, çelik yapı hesaplarını kavratmak. Dersin İçeriği Çelik yapı sistemleri, kullanım

Detaylı

MMU 420 FINAL PROJESİ. 2015/2016 Bahar Dönemi. Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi

MMU 420 FINAL PROJESİ. 2015/2016 Bahar Dönemi. Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi MMU 420 FNAL PROJESİ 2015/2016 Bahar Dönemi Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi Giriş Makine mühendisliğinde mekanik parçaların tasarımı yapılırken temel olarak parça

Detaylı

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin

Detaylı

ÇEKME DENEYĠ. ġekil 1. Düşük karbonlu yumuşak bir çeliğin çekme diyagramı.

ÇEKME DENEYĠ. ġekil 1. Düşük karbonlu yumuşak bir çeliğin çekme diyagramı. 1. DENEYĠN AMACI ÇEKME DENEYĠ Çekme deneyi, malzemelerin mekanik özeliklerinin belirlenmesi, mekanik davranışlarına göre sınıflandırılması ve malzeme seçimi amacıyla yapılır. Bu deneyde standard çekme

Detaylı

Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir:

Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir: Kaynak Bölgesinin Sınıflandırılması Prof. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir: 1) Ergime

Detaylı

Malzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri

Malzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri Malzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri Grup 1 Pazartesi 9.00-12.50 Dersin Öğretim Üyesi: Y.Doç.Dr. Ergün Keleşoğlu Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Davutpaşa Kampüsü Kimya Metalurji Fakültesi

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI DENEY ADI: EĞİLME (BÜKÜLME) DAYANIMI TANIM: Eğilme dayanımı (bükülme dayanımı veya parçalanma modülü olarak da bilinir), bir malzemenin dış fiberinin çekme dayanımının ölçüsüdür. Bu özellik, silindirik

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

MalzemelerinMekanik Özellikleri II

MalzemelerinMekanik Özellikleri II MalzemelerinMekanik Özellikleri II Doç.Dr. Derya Dışpınar deryad@istanbul.edu.tr 2014 Sünek davranış Griffith, camlarileyaptığıbuçalışmada, tamamengevrekmalzemelerielealmıştır Sünekdavranışgösterenmalzemelerde,

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR

Detaylı

BARTIN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ

BARTIN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ BARTIN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ MALZEME LABORATUARI I DERSĠ BURULMA DENEY FÖYÜ BURULMA DENEYĠ Metalik malzemelerin burma deneyi, iki ucundan sıkıştırılırmış

Detaylı

MMU 402 FINAL PROJESİ. 2014/2015 Bahar Dönemi

MMU 402 FINAL PROJESİ. 2014/2015 Bahar Dönemi MMU 402 FNAL PROJESİ 2014/2015 Bahar Dönemi Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi Giriş Makine mühendisliğinde mekanik parçaların tasarımı yapılırken temel olarak parça

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü FAZ DİYAGRAMLARI DERS NOTLARI İçerik KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Denge Dışı Reaksiyonlar ve Oluşan Yapılar (Martenzitik ve Beynitik Yapı) Bu güne kadar işlenen konularda denge veya yarı

Detaylı

DAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ

DAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ DAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ Dayanım, malzemenin maruz kaldığı yükleri, akmadan ve kabiliyetidir. Dayanım, de yükleme değişebilmektedir. kırılmadan şekline ve taşıyabilme yönüne göre Gerilme

Detaylı

Uygulanan dış yüklemelere karşı katı cisimlerin birim alanlarında sergiledikleri tepkiye «Gerilme» denir.

Uygulanan dış yüklemelere karşı katı cisimlerin birim alanlarında sergiledikleri tepkiye «Gerilme» denir. Gerilme ve şekil değiştirme kavramları: Uygulanan dış yüklemelere karşı katı cisimlerin birim alanlarında sergiledikleri tepkiye «Gerilme» denir. Bir mühendislik sistemine çok farklı karakterlerde dış

Detaylı

KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ

KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MEM-317 MALZEME KARAKTERİZASYONU KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Volkan KILIÇLI ANKARA 2012 KIRIK YÜZEYLERİN İNCELENMESİ

Detaylı

FRACTURE ÜZERİNE. 1. Giriş

FRACTURE ÜZERİNE. 1. Giriş FRACTURE ÜZERİNE 1. Giriş Kırılma çatlak ilerlemesi nedeniyle oluşan malzeme hasarıdır. Sünek davranışın tartışmasında, bahsedilmişti ki çekmede nihai kırılma boyun oluşumundan sonra oluşan kırılma nedeniyledir.

Detaylı

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ 3 Malzemelerin esnekliği Gerilme Bir cisme uygulanan kuvvetin, kesit alanına bölümüdür. Kuvvetin yüzeye dik olması halindeki gerilme "normal gerilme" adını alır ve şeklinde

Detaylı

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Demir, Çelik ve Dökme Demir Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI Saf demire teknolojik özellik kazandıran

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KIRILMANIN TEMELLERİ KIRILMA ÇEŞİTLERİ KIRILMA TOKLUĞU YORULMA S-N EĞRİSİ SÜRÜNME GİRİŞ Basınç (atm) Katı Sıvı Buhar

Detaylı

Sürünme ; Yüksek sıcaklıklara dayanıklı malzemelerde görülen hasar dır. Yük veya gerilme altında zamanla meydana gelen plastik deformasyona sürünme

Sürünme ; Yüksek sıcaklıklara dayanıklı malzemelerde görülen hasar dır. Yük veya gerilme altında zamanla meydana gelen plastik deformasyona sürünme SÜRÜNME HASARLARI 1 Sürünme ; Yüksek sıcaklıklara dayanıklı malzemelerde görülen hasar dır. Yük veya gerilme altında zamanla meydana gelen plastik deformasyona sürünme denir. 2 Günümüzde yüksek sıcaklık

Detaylı

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ HASAR ANALİZİ YÜKSEK LİSANS - DOKTORA DERS NOTLARI. Doç.Dr.İrfan AY BALIKESİR

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ HASAR ANALİZİ YÜKSEK LİSANS - DOKTORA DERS NOTLARI. Doç.Dr.İrfan AY BALIKESİR MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ HASAR ANALİZİ YÜKSEK LİSANS - DOKTORA DERS NOTLARI Doç.Dr.İrfan AY 2004-2005 BALIKESİR 1 HASAR ANALİZİ TEMEL İLKELERİ 2 HASAR ANALİZİ Hasar ne demektir? Hasar herhangi bir olayın

Detaylı

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Farklı üretim yöntemleriyle üretilen ürünler uygulama koşullarında üzerlerine uygulanan kuvvetlere farklı yanıt verirler ve uygulanan yükün büyüklüğüne bağlı olarak koparlar,

Detaylı

KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU

KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU Turgut Gülmez METALLERDE PLASTİK ŞEKİL DEĞİŞİMİ MEKANİZMALARI :Kayma, ikizlenme, tane sınırı kayması ve yayınma sürünmesi METALLERDE PLASTİK ŞEKİL DEĞİŞİMİ MEKANİZMALARI

Detaylı

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR: BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma

Detaylı

ENDİREKT (DOLAYLI) ÇEKME DAYANIMI (BRAZILIAN) DENEYİ

ENDİREKT (DOLAYLI) ÇEKME DAYANIMI (BRAZILIAN) DENEYİ ENDİREKT (DOLAYLI) ÇEKME DAYANIMI (BRAZILIAN) DENEYİ GENEL BİLGİLER Aynı doğrultuda birbirlerinden uzaklaşan zıt yönlerdeki kuvvetlerin oluşturduğu gerilmeye Çekme Gerilmesi denir. Çekme gerilmesi kayaçların

Detaylı

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 3 Şekillendirmenin Metalurjik Esasları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı 3. Şekillendirmenin

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME VE BASMA DENEY FÖYÜ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME VE BASMA DENEY FÖYÜ BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME VE BASMA DENEY FÖYÜ Deney Adı: Metalik Malzemelerin Çekme ve Basma Deneyi 1- Metalik Malzemelerin

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA DEMİR ESASLI ALAŞIMLAR DEMİR DIŞI ALAŞIMLAR METALLERE UYGULANAN İMALAT YÖNTEMLERİ METALLERE UYGULANAN ISIL İŞLEMLER

Detaylı

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik

Detaylı

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi:

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi: Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi Deneyin Tarihi:13.03.2014 Deneyin Amacı: Malzemelerin sertliğinin ölçülmesi ve mukavemetleri hakkında bilgi edinilmesi. Teorik Bilgi Sertlik, malzemelerin plastik

Detaylı

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ MUKAVEMET DERSİ (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Ders Planı HAFTA KONU 1 Giriş, Mukavemetin tanımı ve genel ilkeleri 2 Mukavemetin temel kavramları 3-4 Normal kuvvet 5-6 Gerilme analizi 7 Şekil

Detaylı

Bölüm 3 - Kristal Yapılar

Bölüm 3 - Kristal Yapılar Bölüm 3 - Kristal Yapılar Katı malzemeler, atomların veya iyonların oluşturdukları düzene göre sınıflandırılır. Kristal malzemede uzun-aralıkta atomsal ölçekte tekrarlayan bir düzen mevcuttur. Katılaşma

Detaylı

ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN EĞME TESTLERİ

ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN EĞME TESTLERİ ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN EĞME TESTLERİ 1. Giriş. Metalik Malzemelerin Eğme ve Katlama Deneyleri Eğme ve katlama deneyleri, deneyin yapılışı açısından benzerlik gösterseler de deney amacı açısından

Detaylı

= σ ε = Elastiklik sınırı: Elastik şekil değişiminin görüldüğü en yüksek gerilme değerine denir.

= σ ε = Elastiklik sınırı: Elastik şekil değişiminin görüldüğü en yüksek gerilme değerine denir. ÇEKME DENEYİ Genel Bilgi Çekme deneyi, malzemelerin statik yük altındaki mekanik özelliklerini belirlemek ve malzemelerin özelliklerine göre sınıflandırılmasını sağlamak amacıyla uygulanan, mühendislik

Detaylı

Malzemelerin Deformasyonu

Malzemelerin Deformasyonu Malzemelerin Deformasyonu Malzemelerin deformasyonu Kristal, etkiyen kuvvete deformasyon ile cevap verir. Bir malzemeye yük uygulandığında malzeme üzerinde çeşitli yönlerde ve çeşitli şekillerde yükler

Detaylı

Plastik Şekil Verme

Plastik Şekil Verme Plastik Şekil Verme 31.10.2018 1 HADDELEME Malzemeleri, eksenleri etrafında dönen iki silindir arasından geçirerek yapılan plastik şekil verme işlemine haddeleme denir. Haddeleme, plastik şekillendirme

Detaylı

Pratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez.

Pratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez. 1. DENEYİN AMACI: Farklı soğuma hızlarında (havada, suda ve yağda su verme ile) meydana gelebilecek mikroyapıların mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve su ortamında soğutulan numunenin temperleme

Detaylı

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-2009 2008BALIKESİR 1 DEMİR-KARBON DEMİR(Fe--C) (Fe DENGE DİYAGRAMI 2 DEMİR KARBON DENGE

Detaylı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) METAL TEKNOLOJİSİ TAHRİBATLI MUAYENE

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) METAL TEKNOLOJİSİ TAHRİBATLI MUAYENE T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) METAL TEKNOLOJİSİ TAHRİBATLI MUAYENE ANKARA 2007 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Detaylı

Doç.Dr.Salim ŞAHİN YORULMA VE AŞINMA

Doç.Dr.Salim ŞAHİN YORULMA VE AŞINMA Doç.Dr.Salim ŞAHİN YORULMA VE AŞINMA YORULMA Yorulma; bir malzemenin değişken yükler altında, statik dayanımının altındaki zorlamalarda ilerlemeli hasara uğramasıdır. Malzeme dereceli olarak arttırılan

Detaylı

ÇEKME DENEYİ (1) MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1. DENEYİN AMACI:

ÇEKME DENEYİ (1) MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1. DENEYİN AMACI: 1. DENEYİN AMACI: Malzemede belirli bir şekil değiştirme meydana getirmek için uygulanması gereken kuvvetin hesaplanması ya da cisme belirli bir kuvvet uygulandığında meydana gelecek şekil değişiminin

Detaylı

Talaş oluşumu. Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası. İş parçası. İş parçası. Takım. Takım.

Talaş oluşumu. Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası. İş parçası. İş parçası. Takım. Takım. Talaş oluşumu 6 5 4 3 2 1 Takım Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası 6 5 1 4 3 2 Takım İş parçası 1 2 3 4 6 5 Takım İş parçası Talaş oluşumu Dikey kesme İş parçası Takım Kesme

Detaylı

Malzemenin Mekanik Özellikleri

Malzemenin Mekanik Özellikleri Bölüm Amaçları: Gerilme ve şekil değiştirme kavramlarını gördükten sonra, şimdi bu iki büyüklüğün nasıl ilişkilendirildiğini inceleyeceğiz, Bir malzeme için gerilme-şekil değiştirme diyagramlarının deneysel

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI YORULMA P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Aloha Havayolları Uçuş 243: Hilo dan Honolulu

Detaylı

BURSA TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ DOĞA BĠLĠMLERĠ, MĠMARLIK VE MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ

BURSA TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ DOĞA BĠLĠMLERĠ, MĠMARLIK VE MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ BURSA TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ DOĞA BĠLĠMLERĠ, MĠMARLIK VE MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ KOMPOZĠT VE SERAMĠK MALZEMELER ĠÇĠN ÜÇ NOKTA EĞME DENEYĠ FÖYÜ BURSA - 2016 1. GĠRĠġ Eğilme deneyi

Detaylı

BÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

BÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ BÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ 1 Malzemelerin belirli bir yük altında davranışlarına malzemenin mekanik özellikleri belirlenebilir. Genelde malzeme üzerine dinamik ve statik olmak üzere iki tür

Detaylı

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Malzemelerin Mekanik Özellikleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Bölüm Hedefleri Deneysel olarak gerilme ve birim şekil değiştirmenin belirlenmesi Malzeme davranışı ile gerilme-birim şekil değiştirme diyagramının ilişkilendirilmesi ÇEKME

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ANALİZ (ANSYS)

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ANALİZ (ANSYS) BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ANALİZ (ANSYS) MALZEME ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Bir tasarım yaparken öncelikle uygun bir malzemenin seçilmesi ve bu malzemenin tasarım yüklerini karşılayacak sağlamlıkta

Detaylı

FL 3 DENEY 4 MALZEMELERDE ELASTĐSĐTE VE KAYMA ELASTĐSĐTE MODÜLLERĐNĐN EĞME VE BURULMA TESTLERĐ ĐLE BELĐRLENMESĐ 1. AMAÇ

FL 3 DENEY 4 MALZEMELERDE ELASTĐSĐTE VE KAYMA ELASTĐSĐTE MODÜLLERĐNĐN EĞME VE BURULMA TESTLERĐ ĐLE BELĐRLENMESĐ 1. AMAÇ Malzemelerde Elastisite ve Kayma Elastisite Modüllerinin Eğme ve Burulma Testleri ile Belirlenmesi 1/5 DENEY 4 MAZEMEERDE EASTĐSĐTE VE KAYMA EASTĐSĐTE MODÜERĐNĐN EĞME VE BURUMA TESTERĐ ĐE BEĐRENMESĐ 1.

Detaylı

Metalik malzemelerdeki kaynakların tahribatlı muayeneleri-kaynaklı yapıların soğuk çatlama deneyleri-ark kaynağı işlemleri Bölüm 2: Kendinden ön gerilmeli deneyler ISO 17642-2:2005 CTS TESTİ Hazırlayan:

Detaylı

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir.

Detaylı