GİRİŞ: İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 1

Transkript

1 INTES TÜRKİYE İNŞAAT SANAYİCİLERİ İŞVEREN SENDİKASI İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU MART 2014

2 GİRİŞ: Ülkemiz gelişen, buna bağlı olarak ihtiyaçları artan bir ülke konumundadır. Diğer ülkelerde olduğu gibi, gelişimin ana eksenini ise kaçınılmaz olarak inşaat oluşturmaktadır. Barajlar, enerji üretim tesisleri, yollar, havaalanları, kentsel mekânlar, fabrikalar, hastaneler ve diğer tüm yaşamsal mekânlar ile o mekânları yaşanılır kılabilecek tüm altyapının ilk adımı inşaat la atılmaktadır. Geleceğe güvenle yürüme kararlılığında olan bir ülke, bu yürüyüşüne hiç şüphe yok ki inşaat la başlayacaktır. Sektöre girdi sağlayan ve faaliyetlerini bu sektördeki gelişmelere bağlı olarak devam ettiren diğer sektörlerin katkısı da dikkate alındığında inşaat sektörünün GSMH içindeki payının yaklaşık yüzde 30 seviyesinde olduğu görülmektedir. İnşaat sektörü, kendisine bağlı 200 den fazla alt sektörün ürettiği mal ve hizmete talep yaratan konumunda olup, bu yaygın etki, sektörün ekonominin lokomotifi olma vasfının en temel göstergesidir. İngiltere de yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, ortalama yeni bir evde 150 farklı meslek kolunu ilgilendiren parça bulunmaktadır. Hiçbir ekonomik faaliyetin bu kadar çok doğrudan ya da dolaylı etki doğurma gücü olmadığı dikkate alındığında sektörün lokomotif gücünün, gelişmekte olan ülkeler için vazgeçilemez değeri daha açık olarak ortaya çıkmaktadır. İnşaat sektörünün gelişmesinde hükümet politikalarının, uluslararası kredi kuruluşlarının, politika ve ekonomiyi etkileyen kararlarının doğrudan etkisi bulunmaktadır. Yatırım kararını veren ya da onu finanse eden otoritenin tercihi bu alanda faaliyette bulunan firmaları doğrudan etkilemektedir. Yüksek oranlı istikrarlı büyüme ve beraberinde istihdam yaratma ihtiyacı her zamankinden daha fazla olan Türkiye ekonomisi için, inşaat sektörünün önemi her zamankinden daha önemli hale gelmiştir. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 1

3 SEKTÖRÜN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ MİLLİ GELİR VE BÜYÜME Ülkemiz bugün güçlü ekonomiye geçiş sürecindedir. G 20 nin de üyesidir. OECD verilerine göre, 2017 yılında Türkiye, Çin ve Hindistan dan sonra en yüksek büyüme oranına sahip üçüncü ülke olacaktır. Türkiye son dönemde büyüme performansını sürdürmüştür. Bu kapsamda ekonomideki gelişmeler aşağıda tablolarda belirtilmektedir: Sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla ve inşaat sektörü gelişme hızları İktisadi faaliyet kollarına ve 1998 temel fiyatlarına göre veriler şöyledir: YILLAR GSYİH GELİŞME HIZI (%) İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN GELİŞME HIZI (%) , ,7 5, ,7 8, ,8 16, ,2 18, I. Çeyrek 12,4 15, II. Çeyrek 9,3 13, III. Çeyrek 8,7 10, IV. Çeyrek 5,3 7, Yıllık 8,8 11, I. Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek 3,3 2,5 2,9-0,7 1,6-0,8 1,4 1, Yıllık 2,2 0, Dönem 2,9 7, Dönem 4,5 5, Dönem 4,3 7, Dönem 4,4 8, Yıllık 4,0 7,1 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Ekonomimiz iç ve dış dinamiklerden kaynaklanan önemli dalgalanmalar olmaktadır. Şöyle ki İnşaat sektörü 2001 krizinin ardından hızla küçülmüştür. Ancak 2002 yılından itibaren uygulanan istikrar programı ile toparlanma sürecine girmiştir yılları arasında sektör rekor oranda büyüme göstermiştir yılında yüzde 18,5 büyümeye ulaşmış ancak 2007 yılından itibaren tekrar durgunluk sürecine girmiştir yılında konut talebindeki azalma, seçim dönemi ve ekonomik ve siyasi belirsizlikler durgunluk döneminde etkili olmuştur daki yüksek performanslı büyümenin ardından sektör 2007 yılında İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 2

4 yüzde 5,7 oranında ancak büyüyebilmiştir yılı Ağustos ayında ABD deki mortgage krizi ile başlayan finansal kriz, 2008 yılı Eylül ayından itibaren daha da derinleşerek global ölçekte bir ekonomik krize dönüşmüştür. Ülkemizde de 2007 yılında başlayan durgunluk 2008 yılında ekonomide çarkların tersine dönmesine yol açmıştır. Küresel krizinden ve ekonomik daralmadan en çok etkilenen sektörlerin başında inşaat sektörü gelmiştir yılını, inşaat sektörü yüzde 8,1 küçülme ile tamamlamıştır yılına kriz beklentisi ile başlanılması inşaat sektörünü negatif yönde etkilemiştir. Özel sektör yatırımlarının durma noktasına gelmesi ile sektör ilk çeyrekte 18,6, ikinci çeyrekte 21,1, üçüncü çeyrekte 18,3, dördüncü çeyrekte ise 6,6 oranında küçülmüştür. Böylece yıllık bazda 16,3 oranında küçülme görülmüştür yılında ekonomide alınan önlemler ile bir önceki yılda görülen küçülmeye rağmen sektör yüksek oranlı büyüme performansı sergilemiştir birinci çeyreğinde yüzde 8,3 büyüyen sektör, ikinci çeyrekte 20,4 oranında büyümüştür. Sektör son dönemde de büyüme ivmesini devam ettirerek yüzde 22,1 oranında büyüme performansı sergilemiştir. Dördüncü dönemde 17,5 büyüyen inşaat sektörü 2010 yılını 18,3 oranında büyüme performansı ile kapamıştır. İnşaat sektörü 2011 yılının ilk altı ayında da yüksek oranlı büyümesini sürdürmüştür. Birinci çeyrekte 15,7, ikinci çeyrekte 13,5 oranında büyüme performansı göstermiştir. Üçüncü çeyrekten sonra büyüme oranlarında azalma olmuştur. İnşaat sektörü 2011 üçüncü çeyreğinde 10,7 oranında büyürken, 2011 dördüncü çeyreğinde 7,1 oranında büyüme performansı sergileyebilmiştir. Kamu sektörü inşaat harcamalarındaki daralma ve özel sektör tüketim harcamalarının azalması inşaat sekörünün küçülmesinde etkili olmuştur. Bütün dünyada ekonomik krizin en yoğun hissedildiği ve siyasi istikrarsızlığın yaşandığı 2012 yılında, inşaat sektörü de Türk ekonomisinde yaşanan bu daralmadan doğal olarak etkilenmiştir. Türk ekonomisinin lokomotif sektörü olan ve 2011 yılında %11,3 büyüyen inşaat sektörü, 2012 yılının 9 ayında %1 büyümüştür. Dokuz aylık dönemde konut satışlarında %2,35 düşüş yaşanmıştır. Sektördeki daralma ve artan maliyetler sektörün aktörlerini de olumsuz etkilemiştir yılında çok ciddi bir yükselişe imza atan inşaat sektörünün 2012 yılında gerçekleşen büyüme oranı %0,6 olabilmiştir yılındaki durgunluğun ardından inşaat sektörü 2013 yılının ilk çeyreğinde yeniden atağa kalkmıştır. Sektör 2013 yılının başından itibaren hızla toparlanmış ve yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde Türkiye ortalamasının üzerinde büyümüştür yılı dördüncü çeyreğinde inşaat sektörü %6,2 oranında büyürken yıllık büyüme oranı %7,1 oldu. Sektör birinci çeyrekte %5,8, ikinci çeyrekte %7,6, üçüncü çeyrekte %8,6 oranında büyüdü. Bu veriler ile sektörün Gayri Safi Yurt İçi Hasıla İçerisindeki payı 2013 yılında %6,0 olmuştur. İnşaat sektöründe büyümede bu ivmenin yakalanmasında son dönemde hız kazanan ve 6 milyon konutu içeren kentsel dönüşüm çalışmaları da önemli rol oynamıştır. Öte yandan 2013 başında tam anlamıyla uygulamaya giren KDV oranlarındaki değişiklik de inşaat sektöründeki bu büyümede etkili olmuştur Kentsel dönüşüm inşaat sektörünün tüm alt sektörlerine canlılık getirmiştir. İnşaat sektörünün geneline ivme katmıştır. Özellikle çimento, hazır beton ve tuğla gibi alt sektörlerde bu canlanmanın daha yoğun yaşanmıştır. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 3

5 Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Gelişme Hızları / cari fiyatlarla /1.000 TL YILLAR İNŞAAT TOPLAM GSMH İNŞAATIN GSYİH İÇİNDEKİ PAYI , , , , , , , I.Çeyrek , II. Çeyrek , III. Çeyrek , IV. Çeyrek , yıllık , Çeyrek , Çeyrek , Çeyrek , Çeyrek , yıllık , Çeyrek , Çeyrek Çeyrek Çeyrek Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu İnşaat sektörünün Gayri Safi Yurt İçi Hasıla içerisindeki payının önemli olduğu bilinmektedir. Cari fiyatlarla 2007 de inşaat sektörün GSYİH içerisindeki payı %4,9 olmuştur yılında ise sektörün milli gelir içerisindeki payı %3,8 e düşmüştür yılında ekonominin gelişme trendi içerisinde olması ve büyük inşaat projeleri nedeniyle sektörün payı yeniden artarak %4,1 olurken, 2011 yılında 4,5, 2012 yılında 4,4 olmuştur yılında ise sektör milli gelirden %6,0 oranında pay alabilmiştir. 4,5 4,7 4,1 İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 4

6 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumları /1.000 TL (Harcamala Yöntemiyle GSYİH Gelişme Hızı, (Cari Fiyatlarla) Yıllar Kamu ve Özel Toplam Toplam Makine Teçhizat inşaat Toplam Makine Teçhizat I. Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Kaynak: TÜİK, Ulusal Hesaplar Bülteni İnşaat Özel sektör tüketim harcamaları artış kaydederek, ekonomik büyümede etkin olmuştur. Sabit fiyatlarla hane halklarının nihai tüketim harcamaları 2013 yılında %4,6 oranında artarken devletin nihai tüketim harcamaları %5,9 arttı. Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu Gayri safi sabit sermaye oluşumu 2013 yılı dördüncü çeyreğinde sabit fiyatlarla %6,4 artarken, yıllık bazdaki artış %4,3 oldu Gayri Safi Sabit Sermaye oluşumu içerisinde kamu sektörü harcamaları yıllık %22,9 oranında artmıştır. Kamu harcamaları içerisinde Makine ve Teçhizat %3,9 oranında artarken, inşaat harcamaları %29,1 oranında artmıştır. Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 2012 yılında %4,9 düşen özel yatırım, 2013'de %0,7 oranında arttı ancak büyümeye katkısı yalnızca %0,1 puan oldu. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 5

7 Harcamalar yöntemiyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Gelişme Hızları (1998 fiyatlarıyla) Yıllar Kamu ve Toplam Makine inşaa Toplam Makine İnşaat Özel Teçhizat T Teçhizat Toplam I. Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek -2,7 10,3 42,4 2,8-4,9-7,0-0,1-1,4-0,8 26,9-2,8-1,5-3,8 3,7-4,3 4,9 12,4 3,7-5,7-7,1-2,2-3,3 7,7 52,0 0,4-5,4-7,4-0,9-1,7 23,1 49,8 9,0-7,0-10,0-0,9 4,3 22,9 3,9 29,1 0,7 1,3-0,7 1,5 51,3 105,4 46,2-4,4-4,2-4,8 3,4 27,5 41,4 25,2-0,9-1,5 0,8 6,0 17,1 0,3 21,2 3,6 3,6 3,5 6,4 11,5-12,7 29,2 4,9 8,6-2,0 İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 6

8 İŞGÜCÜ VERİLERİ İnşaat Sektörü İstihdamı Türkiye genelinde işsiz sayısı 2013 yılı Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 19 bin kişi artarak 2 milyon 809 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise 0,1 puanlık azalış ile %10 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,3 puanlık azalış ile %12,1, yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 1,1 puanlık azalış ile %18,7 oldu. Aralık 2013 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,1 puan azalarak %34,3 oldu. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı %84 den %82,1 e azalırken, tarım dışı sektörlerde ise %23,5 den %21 e geriledi. Sosyal güvenlik kapsamında olmayan ücretli ve yevmiyeli çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,6 puan azalarak %18 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısında 2013 yılı Aralık döneminde, bir önceki döneme göre 210 bin kişilik artış, işsiz sayısında ise 99 bin kişilik azalış meydana geldi. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0,1 puanlık artış ile %50,9, istihdam oranı ise 0,3 puanlık artış ile %46,1 seviyesinde gerçekleşti. İnşaat sektöründe istihdamın toplam istihdam içerisindeki payı Aralık 2013 döneminde % 6,9 olmuştur Aralık ayı verilerine ilişkin gelimeler ise şöyle: Yıllar Tarım Dışı İstihdam/kişi İnşaat Sektörü/ kişi İnşaat Sektörü/Tarım Dışı İstihdam ,53% ,80% ,85% ,00 % ,94 % ,44 % ,36 % ,63 % %8,87 Kaynak: TUİK hane halkı işgücü istatistikleri, İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 7

9 İnşaat sektöründe istihdam rakamlarının görünümü 2012 yılı İnşaat ve bayındırlık işleri Toplam İktisadi faaliyet koluna ve Meslek grubuna göre istihdam edilenler/ ( 1000 kişi) Kanun yapıcılar üst düzey yöneticiler ve müdürler Profesyonel meslek mensupları Yardımcı profesyonel meslek mensupları Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar Hizmet ve satış elemanları Nitelikli tarım,hayvancılık,avcılık,ormancılık ve su ürünlerinde çalışanlar Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar Tesis ve makina operatörleri ve montajcılar Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar Toplam yılı İktisadi faaliyet koluna ve İşteki duruma göre istihdam edilenler/ ( 1000 kişi) İnşaat ve bayındırlık işleri Toplam Ücretli veya maaşlı 1,469 16,353 İşveren 110 1,182 Kendi hesabına 185 4,773 Ücretsiz aile işçisi 18 3,217 Toplam 1,782 25,524 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 8

10 2013 yılı İktisadi faaliyet koluna ve Eğitim durumuna göre istihdam edilenler/ ( 1000 kişi) İnşaat ve bayındırlık işleri Toplam Okuma yazma bilmeyen 35 1,11 Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 120 1,113 İlkokul 724 8,784 Ortaokul veya dengi meslek okul 194 2,048 Genel lise 159 2,609 Lise dengi meslek okul 153 2,524 Yüksekokul veya fakülte 150 4,831 İlköğretim 247 2,505 Toplam 1,782 25, yılında İnşaat ve Bayındırlık İşleri Toplam İktisadi faaliyet koluna ve Sosyal güvenlik kurumuna kayıtlılığa göre istihdam edilenler Kayıtlı Değil 715 9,379 Kayıtlı 1,067 16,145 Toplam 1,782 25,524 İnşaat Sektöründe Ciro % 4,6 arttı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Ciro Endeksi 2013 yılı III. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %4,6 oranında arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Ciro Endeksi ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %16,4 oranında arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Üretim Endeksi 2013 yılı III. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %1,9 oranında arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Üretim Endeksi ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %8,2 oranında arttı. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 9

11 Üç Aylık İnşaat Sektörü Ciro Endeksi ve Değişim Oranları, Ekonomik Faaliyet İnşaat Tipleri Yıl Endeks Index Çeyrek Çeyreklik değişim (%) Çeyrek I II III IV I II III IV F - İnşaat Toplam - Bina - Bina dışı ,9 101,5 101,6 99,1-5,8 5,8 0,1-2, ,3 107,2 105,9 109,0 6,2 1,8-1,2 3, ,7 109,5 115,4 120,3-3,0 3,6 5,4 4, ,7 128,9 134,8 7,8-0,6 4, ,1 99,7 101,1 99,5-3,6-3,4 1,5-1, ,0 113,9 107,2 114,5 12,6 1,7-5,8 6, ,8 114,7 122,9 128,3 1,1-0,9 7,2 4, ,7 133,9 144,6 1,1 3,2 7, ,8 106,7 103,0 99,1-5,0 18,9-3,5-3, ,6 99,4 104,7 101,3-3,5 4,0 5,3-3, ,9 101,3 103,9 110,6-6,3 6,7 2,6 6, ,9 117,8 118,4 9,4-2,6 0,5 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İnşaat Ciro ve Üretim Endeksleri haber bülteni İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 10

12 KONUT SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER Yapı Ruhsatı Verileri 2013 yılında bir önceki yıla göre belediyeler tarafından Yapı Ruhsatı verilen yapıların bina sayısı %11,9, yüzölçümü %10,0, değeri %15,6, daire sayısı %8,4 oranında arttı yılında Yapı Ruhsatı verilen bina sayısı iken, 2013 yılında oldu. Kullanım amaçlarına göre yapı ruhsatı verilen binalardan, İki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar %10,5 ikamet amaçlı binalar dışındaki diğer binalar gurubunda %11,7 oranında artış olmuştur. Bir önceki döneme göre en fazla artış gösteren bina türü %33,6 ile ofis binalarında olmuş, %26,3 oranındaki artış ile Kamu eğlence, eğitim, hastane veya bakım kuruluşları binaları izlemiştir. Bina Sayısı Yüzölçümü (m²) Değer (TL) Daire sayısı Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 11

13 Yapı Kullanma İzin Belgesi 2013 yılında bir önceki yıla göre belediyeler tarafından Yapı Kullanma İzin Belgesi verilen yapıların bina sayısı %24,1, yüzölçümü %28,3, değeri %36,6, daire sayısı %27,8 oranında artmıştır yılında Yapı Kullanma İzin Belgesi verilen bina sayısı iken, 2013 yılında olarak artış olmuştur. Yapı Kullanma İzin Belgesi verilen bina türlerinde Bir önceki döneme göre en fazla artış gösteren bina türü ise %110,9 oran ile otel ve benzeri inşaatlarda olmuştur. Bu bina türlerinde 2012 yılındaki 29,2 oranında azalış olmuştur. Bina Sayısı Yüzölçümü Değer Daire sayısı (m²) (TL) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 12

14 Yapi Sahipliğine Göre Yapilacak Yeni Ve Ilave Yapilar 2005 ve 2012 yılları arası dağılım aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Yıl Toplam Özel sektör Yapı kooperatifi Devlet sektörü 2005 Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL Yapı sayısı Yüzölçümü m Değer TL İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 13

15 Konut Satış İstatistikleri YILLAR SAYI Dönem Dönem Dönem Dönem Ocak Ocak Şubat Ocak Şubat Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Konut satışlarında 2014 yılı Şubat ayında, İstanbul konut satışı ile en yüksek paya (%20,7) sahip oldu. Satış sayılarına göre İstanbul u, konut satışı (%11,4) ile Ankara, konut satışı (%6,2) ile İzmir izledi. Hakkari de 2014 Şubat ayında konut satışı gerçekleşmedi. Konut satış sayısının düşük olduğu iller sırasıyla 6 konut ile Ardahan ve 22 konut ile Bayburt ve Bingöl oldu. Türkiye genelinde konut satışları içinde ilk satışın payı %46,1 oldu. İlk satışlarda İstanbul konut satışı ile en yüksek paya (%20,7) sahip oldu. İlk satışta, İstanbul u konut ile Ankara ve konut satışı ile Konya izledi. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 14

16 BÜTÇE VE YATIRIMLAR Bütçe Ve Vergi Gelirleri Yıllar Vergi Gelirleri / Bin TL Ocak Şubat Kaynak: Maliye Bakanlığı Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu 2012 yılı Aralık ayında bütçe gelirleri 28 milyar 76 milyon TL iken 2013 yılının aynı ayında yüzde 15,6 oranında artarak 32 milyar 458 milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılı Ocak Aralık döneminde bütçe gelirleri 332 milyar 475 milyon TL iken 2013 yılının aynı döneminde yüzde 17,1 oranında artarak 389 milyar 441 milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılı Ocak Aralık dönemi vergi gelirleri tahsilatı ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 oranında artarak 326 milyar 125 milyon TL olmuştur yılı Ocak Aralık döneminde genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,7 oranında artarak 49 milyar 980 milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılı Şubat ayı bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,9 oranında artarak 34 milyar 424 milyon TL olmuştur Merkezi Yönetim Bütçesi Gelişmeleri Merkezi yönetim bütçesi 2012 yılı Aralık ayında 16 milyar 77 milyon TL açık vermiş iken 2013 yılı Aralık ayında 17 milyar 208 milyon TL açık vermiştir. Merkezi yönetim bütçesi 2012 yılı Ocak Aralık döneminde 29 milyar 412 milyon TL açık vermiş iken bu yılın aynı döneminde 18 milyar 449 milyon TL açık vermiştir 2013 yılı Ocak Aralık döneminde faiz dışı fazla ise 31 milyar 537 milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılı Ocak Aralık döneminde faiz hariç bütçe giderleri 313 milyar 471 milyon TL olarak gerçekleşmiş iken 2013 yılının aynı döneminde yüzde 14,2 oranında artarak 357 milyar 904 milyon TL olmuştur yılı Şubat ayında faiz hariç bütçe giderleri 28 milyar 951 milyon TL olarak gerçekleşmiş iken 2014 yılının aynı döneminde yüzde 1,7 oranında artarak 29 milyar 430 milyon TL olmuştur. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 15

17 Bütçe Giderleri ve Yatırımların Bütçe İçindeki Payı 2013 yılı Ocak Aralık döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 407 milyar 890 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Personel giderleri, 2013 yılı Ocak Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,3 oranında artarak 96 milyar 237 milyon TL olmuştur yılı Ocak Aralık döneminde sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,7 oranında artarak 16 milyar 305 milyon TL olmuştur. Sonuç olarak personel giderleri ve sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi için yapılan toplam harcamalar, 2013 yılı Ocak Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 11 milyar 351 milyon TL artmıştır yılı Ocak Aralık döneminde sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12,7 oranında artışla 71 milyar 793 milyon TL transfer yapılmıştır. Aynı dönemde sosyal güvenlik primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından ödenmesi amacıyla yapılan transfer tutarı ise 7 milyar 301 milyon TL dir yılı Ocak Şubat döneminde bütçe giderleri bir önceki döneme göre %6 oranında artarak 68 milyar 757 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Personel giderleri, 2014 yılı Ocak Şubat ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,7 oranında artarak 20 milyar 486 milyon TL olmuştur. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 16

18 Sermaye Giderleri 2013 yılı Ocak Aralık döneminde başlangıç ödeneği 33 milyar 489 milyon olan sermaye gideri 43 milyar 609 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Böylece sermaye gideri başlangıç ödeneğinin %130,2 si olarak geçekleşmiş ve bir önceki döneme göre değişim oranı %26,9 oranında artış göstermiştir yılı Ocak ayında 2 milyar 8 milyon TL sermaye gideri gerçekleşmiştir. Sermaye giderlerinin toplam bütçe giderleri içerisindeki payı Yıllar Başlangıç Ödenek Gerçekleşmeler Sermaye Giderleri Bütçe Payı , , , , , , , , , Şubat ,5 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı Sektörler İtibariyle Yatırım Kalemlerinin Dağılımı 2014 yılı Yatırım Programı verilerinde belirtildiği üzere; 2013 Yılı Yatırım Programında yer alan projenin 11 milyar TL tutarındaki 691 adedi yıl içinde başlanıp bitirilmesi programlanan yıllık projelerden oluşmaktadır. Ayrıca 2013 yılında toplam proje tutarı 9,3 milyar TL, 2013 yılı ödeneği 1,5 milyar TL olan 265 yeni çok yıllı proje yatırım programına dâhil edilmiştir Yılı Yatırım Programında projeye yapılan 45,6 milyar TL tutarındaki tahsis içinde yüzde 29,6 oranındaki payla ulaştırma haberleşme sektörü ilk sırayı almış, bunu yüzde 17,2 yle eğitim, yüzde 12,5 le tarım, yüzde 9,4 le enerji ve yüzde 6,9 la sağlık sektörü izlemiştir yılı kamu yatırım tahsisleri içinde madencilik, imalat, turizm ve konut sektörlerinin toplam payı yüzde 7,5 olurken, diğer kamu hizmetlerinin payı yüzde 16,8 olmuştur Yılı Yatırım Programına göre, tamamlanmak üzere kalan proje stoku büyüklüğü 216 milyar TL dir. Bu durumda, 2013 yılı ödeneklerinin tamamının harcanacağı, kamu yatırımları için sonraki yıllarda da 2013 yılı düzeyinde ödenek ayrılacağı ve Programa yeni proje alınmayacağı varsayımıyla, mevcut stokun tamamen bitirilebilmesi için 2013 yılı sonrasında 3,7 yıllık bir süre gerekmektedir yılı, proje tutarına oranla en yüksek seviyede kamu yatırım ödeneğinin tahsis edildiği yıl olmuştur. Yıl içinde verilen ilave ödeneklerle, proje tutarına oranla ayrılan ödenek seviyesi daha da artırılmış ve proje stokunun ortalama tamamlanma süresi daha düşük seviyelere çekilmiştir. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 17

19 2013 yılında tahsis edilen 45,6 milyar TL tutarındaki yatırım ödeneğinin yüzde 72,3 üne karşılık gelen 33 milyar TL tutarındaki merkezi yönetim bütçesi yatırımlarından en büyük payı yüzde 23,4 le eğitim sektörü almış, bu sektörü yüzde 22,5 le ulaştırma haberleşme sektörü, yüzde 15,7 yle tarım sektörü takip etmiştir. Genel idare, güvenlik, adalet, içme suyu, çevre, teknolojik araştırma gibi alt sektörlerin yer aldığı diğer kamu hizmetleri sektörünün payı ise yüzde 21,9 dur proje için tahsis edilen 45,6 milyar TL tutarındaki ödeneğin yüzde 9 u olan 4,1 milyar TL nin dış proje kredisiyle finanse edilmesi öngörülmüştür Yılı Yatırım Programında yer alan, kısmen veya tamamen dış proje kredisiyle finanse edilmesi öngörülen 67 projenin toplam tutarı 47 milyar TL dir. Kamu yatırım programının rasyonelleştirilmesi çalışmaları kapsamında, kısıtlı ödenekler, kısa sürede tamamlanabilecek acil ve öncelikli projelere tahsis edilmiş, 1,6 milyar TL tutarındaki 8 proje ise sonraki yıllarda yürütülmek üzere, 2013 Yılı Yatırım Programında sembolik miktardaki iz ödenekle yer almıştır. Ülkemizde, rasyonelleştirme çalışmalarıyla son yıllarda sağlanan iyileştirmelere rağmen, sistematik proje döngüsü yaklaşımında ve kamu kuruluşlarının proje hazırlama, uygulama, izleme ve değerlendirme konularında eksiklikler bulunmaktadır. Ayrıca, ülkemizin birçok alanda yeni yatırım ihtiyacının yanı sıra, mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına ve korunmasına yönelik idame yenileme, bakım onarım, rehabilitasyon ve modernizasyon ihtiyacı bulunmaktadır yılında, sektörel ve bölgesel önceliklerin yanı sıra devam eden projelerden; 2014 yılı içinde tamamlanarak hizmete girebilecek projelere, Uygulamasında önemli fiziki gerçekleşme sağlanmış projelere, Başlatılmış bulunan diğer projelerle bağlantılı veya eş zamanlı olarak yürütülmesi ve tamamlanması gereken projelere, Mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına ve korunmasına yönelik idameyenileme, bakım onarım, rehabilitasyon ve modernizasyon türü yatırım projelerine, Afet risklerinin azaltılması ve afetlerin önlenmesi ile afet hasarlarının telafisine yönelik projelere, e Dönüşüm Türkiye Projesi ve Bilgi Toplumu Stratejisiyle uyumlu projelere ağırlık verilecektir. Tarım Sektörü Yatırımları 2014 yılı yatırım programına göre 2012 yılı sonu itibarıyla DSİ tarafından inşa edilerek işletmeye açılan toplam sulama tesisi sayısı adet olup sulama alanı net hektardır. Bunun hektarı (80 adet sulama) DSİ tarafından, hektarı ise (760 adet sulama) tesislerin sorumluluğunu devralan sulama birlikleri gibi çeşitli kuruluşlar tarafından işletilmektedir. Kalan alanın hektarı (31 adet sulama) bedeli karşılığında başka kurumlar adına DSİ tarafından inşa edilmiş olup bu kurumlar tarafından işletilmekte ve hektarı (1.385 adet sulama) ise yer altı suyu (YAS) sulama kooperatiflerince işletilmektedir. DSİ tarafından geliştirilen bu sulamalarda yüzde 39 klasik sistemle, yüzde 44 kanaletli sulama sistemiyle, yüzde 17 borulu sistemle su kullanılmaktadır. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 18

20 2013 Yılı Yatırım Programında DSİ nin sene başı itibarıyla toplam proje tutarı 79,8 milyar TL olan, 186 adet projesi bulunmaktadır ve mevcut ödenek seviyesi ile bu proje stokunun ortalama tamamlanma süresi 10,3 yıldır. Ancak, 2013 yılı içinde Yatırım Programına alınmak üzere işlemleri başlatılan ve proje tutarı büyüklüğü 2,5 milyar TL olan 11 yeni büyük su işi projesinin eklenmesiyle toplam proje sayısı 197 ye ve proje stokunun ortalama tamamlama süresi 10,9 yıla çıkacaktır yılında; 12 adet baraj, 39 adet sulama, 8 adet büyük taşkın, 13 adet içmesuyu tesisi 424 adet (küçük su işleri kapsamında) taşkın ve taşkın rusubat kontrol tesisleri, yer üstü suyu sulamaları ile gölet ve gölet sulamaları olmak üzere toplam 496 adet tesisin hizmete sunulması hedeflenmektedir Yılı İtibari İle Tarım Sektörü Yatırımlarına Ayrılan Pay Yıllar Proje Sayısı Ayrılan Ödenek /100 TL Toplam Yatırımlardan Ayrılan Pay ,37 27, ,15 21, , ,75 23, ,38 22, ,63 15, ,83 17, ,57 20, ,8 12, ,1 12, ,1 10, ,49 08, ,50 08,72 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı Yıllık Yatırım Programları Raporu Tamamlanma Süresi/yıl İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 19

21 Enerji Sektörü Yatırımları Türkiye gibi tüm dünyada nüfus giderek artmakta, değişen ve gelişen dünyada enerji talebi de o ölçüde artmaktadır. Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. yılında elektrik enerjisi ihtiyacımızın bugünkü düzeyin iki katına ulaşarak yaklaşık 440 milyar kwh e yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu nedenle Türkiye nin dünya ile rekabet edilebilirliğini korumak amacıyla enerji yatırımlarına ağırlık verilmektedir. Türkiye, OECD ülkeleri içerisinde geçtiğimiz 10 yıllık dönemde enerji talep artışının en hızlı gerçekleştiği ülke durumundadır. Aynı şekilde ülkemiz, dünyada 2002 yılından bu yana elektrik ve doğalgazda Çin den sonra en fazla talep artış hızına sahip ikinci büyük ekonomi olmuştur. Ülkemizde, yüksek büyüme oranlarının sonucu olarak uzun yıllardan beri yıllık elektrik enerjisi tüketim artışı ortalama yüzde 7 8 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Yıllık ortalama enerji talep artışı ise 2000 yılından günümüze yüzde 5,4 olarak gerçekleşmiştir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kaynaklarına göre 2002 yılında 132,6 kwh saat olan elektrik tüketimimiz yaklaşık iki kat artarak 2012 yılında 242 milyar kwh ye ulaşmıştır yılı sonu tahminleri 243 milyar kwh yedir. Üretim kapasite projeksiyonlarına göre bu artış önümüzdeki on yıllık süreç içinde de devam edecek olup, yıllık ortalama talep artışının yüksek talep senaryosunda yüzde 7,5 ve düşük talep senaryosunda ise yüzde 6,5 seviyelerinde oluşması öngörülmektedir. Bu kapsamda 2013 yılında 255,0 Milyar kwh olması beklenen enerji talebinin 2015 yılında 303,1 Milyar kwh e ulaşacağı tahmin edilmektedir 2002 yılında MW olan elektrik enerjisi kurulu gücümüz 2012 yılında MW a, 2013 yılında Ekim ayı sonu itibarıyla ise yaklaşık iki kat artarak MW a yükselmiştir. Mevcut kurulu gücümüzün yüzde 35,0 i hidrolik, yüzde 31,3 ü doğal gaz, yüzde 20,0 si kömür, yüzde 4,3 ü rüzgar ve yüzde 9,4 ü ise diğer kaynaklardan oluşmaktadır yılında MW olan elektrik santralleri toplam kurulu gücünün 2013 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 7,7 oranında artarak MW'a ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu artışta en önemli payın doğal gaz santrallerinden geleceği öngörülmektedir yılı içinde devreye alınacak; yeni doğal gaz santrallerinin kurulu gücünün MW, yeni HES lerin kurulu gücünün MW, yeni rüzgâr santrallerinin kurulu gücünün ise 416 MW ve yeni jeotermal santrallerinin kurulu gücünün 86,3 MW olması beklenmektedir. Şebeke uzunluğumuz iletimde km ve dağıtımda km olmak üzere toplam 1,1 milyon km yi geçmiş olup, dünyanın en büyük beşinci ve Avrupa nın ise en büyük ikinci şebekesidir de km olan elektrik enerjisi iletim hattımız yapılan yatırımlarla 2013 yılı Ekim ayı sonu itibarıyla km ye çıkarılmıştır. Elektrik enerjisi dağıtım hattımız ise 2002 yılında km iken 2013 yılı Ekim ayı itibarıyla km ye ulaşmıştır. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 20

22 Doğal gazın kullanılmaya başlandığı 1987 yılında 500 milyon Sm3 olan yıllık yurtiçi doğal gaz tüketimimiz 2012 yılı sonu itibarıyla 45,3 milyar Sm3 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan 2002 yılında km olan doğal gaz iletim ve dağıtım boru hattı uzunluğu, devam eden hatların tamamlanarak işletmeye alınması ile 2013 Eylül ayı sonu itibarıyla km ye ulaşmıştır 2002 de sanayi ile konutta 5 şehrimize, sadece sanayide ise 9 şehrimize giden doğal gaz iletim hattı, 2012 yılı sonu itibarıyla 72 şehrimize ulaşmıştır. Elektrik üretiminde de doğal gazın önemli bir ağırlığa sahip olduğu görülmektedir döneminde %45 ile %50 arasında seyreden doğal gazın elektrik üretimindeki payı 2012 yılında %43,6 olarak gerçekleşmiştir yılı içinde devreye alınacak; yeni doğal gaz santrallerinin kurulu gücünün MW olmuştur. Doğal gazda yaklaşık %98 oranında dışa bağımlı olunması, önemli bir arz güvenliği riski oluşturmaktadır. Hem arz güvenliği endişeleri hem de mevsimsel talep dalgalanmaları depolama kapasitesinin artırılmasını zorunlu kılmış, bu yöndeki çalışmalar 2013 yılında da sürdürülmüştür. Bu kapsamda mevcut Kuzey Marmara ve Değirmenköy sahalarındaki depolama tesislerinin kapasite artırma projeleri ile Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesine devam edilmiştir. Kuzey Marmara depolama tesisleri ticari kullanıma açılmıştır. Yenilenebilir enerji kaynakları Elektrik üretiminde yerli ve yenilenebilir kaynakların payını artırmak ve doğal gazın payını azaltmak, arz güvenliğinin temini açısından önemli görülmektedir. Diğer yandan, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektriğin hem miktar hem de pay olarak artacağı tahmin edilmektedir yılında 65,3 milyar kwh olan yenilenebilir elektrik üretiminin 2013 yılında 70 milyar kwh ye yükselmesi beklenmektedir yılında toplam elektrik üretimi içinde yüzde 27,3 olan yenilebilir enerji payının 2013 yılında yüzde 29,4 e yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu kapsamda; 2023 yılı kadar yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji arzı içindeki payının yüzde 30 a çıkarılması, 2023 yılı kadar teknik ve ekonomik olarak değerlendirilebilecek hidroelektrik potansiyelimizin tamamının elektrik enerjisi üretiminde kullanılması, Rüzgar enerjisi kurulu gücünün 2023 yılına kadar MW'a çıkarılması, 600 MW'lık jeotermal potansiyelimizin tümünün 2023 yılına kadar işletmeye alınması, hedeflenmiştir yılında MW olan yenilenebilir enerji kaynakları kurulu gücümüz 2013 yılı Ekim ayı sonu itibarı ile iki kat artarak MW a ulaşmıştır yılında yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimimiz 34 milyar kwh iken, 2012 yılında %92 artışla 65,3 milyar kwh a çıkmıştır yılı ilk on ayı içinde işletmeye alınan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı santrallerin kurulu gücü MW olup bunların; İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 21

23 428,3 MW ı rüzgar, MW ı hidrolik, 148,6 MW ı jeotermal, 65,5 MW ı çöp gazı, biyokütle ve atık ısı elektrik üretim santralleridir ve 2013 yıllarını değerlendirdiğimizde devreye alınan MW lık santralın %64 ü yenilenebilir, %36 sı ise termik kaynaklara dayalıdır yılında MW olan hidrolik kurulu gücümüz %78 artışla 2013 yılı Ekim ayı sonu itibarıyla MW a ulaşmıştır. Bugün itibarıyla ekonomik olduğu belirlenen 140 milyar kwh/yıllık Türkiye hidrolik enerji potansiyelinin %41 lik kısmı işletmede, özel teşebbüs tarafından yapımı sürdürülen projeler dahil olmak üzere %27 lik kısmı ise inşa halindedir yılında neredeyse yok sayılacak düzeyde (18,9 MW) olan rüzgar enerjisi kurulu gücü 2013 yılı Ekim ayı itibarıyla MW a ulaşmıştır. Enerji Piyasasında Serbestleşme Ülkemiz enerji sektörünün 2023 yılına kadarki toplam yatırım ihtiyacının 122 milyar doları aşacağı tahmin edilmektedir. Bu çerçevede, ihtiyaç duyulan yatırımların mümkün olduğu kadar özel sektör tarafından yapılmasını sağlayacak düzenlemelerin hayata geçirilmesi yönünde gerekli çalışmalar yürütülmektedir. Elektrik enerjisi sektöründeki yüksek oranlı talep artışını karşılamada en önemli stratejlerimizden biri rekabete dayalı yatırım ortamının geliştirilmesidir. Yapılan çalışmalarla elektrik kurulu gücünde özel sektörün payı 2002 de %32 iken, 2013 itibari ile %63 düzeyine ulaşmıştır itibarıyla kurulu gücü MW olan adet özel sektör üretim tesisine lisans verilmiştir yılı Ekim sonu itibarıyla özel sektöre ait toplam MW kurulu gücünde, 175 yeni veya ünite ilavesi yapılan santralın geçici kabulleri yapılmış ve işletmeye alma izni verilmiştir. Bu santralların; MW lık kısmı termik, MW lık kısmı hidrolik, 428 MW ı rüzgar ve kalan 215 MW ı diğer yenilenebilir santrallerden oluşmaktadır. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 22

24 Yılı İtibari İle Enerji Sektörü Yatırımlarına Ayrılan Pay Yıl Proje Sayısı Ayrılan Ödenek/1000 TL Toplam Yatırımlardan Ayrılan Pay Tamamlanma Süresi/Yıl ,9 11, ,1 10, ,90 11, ,80 8, ,20 8, ,90 8, ,00 8, ,00 7, ,10 6, ,01 5, ,78 4, ,40 3,9 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı Yıllık Yatırım Programları Raporu Ulaştırma Sektörü Yatırımları Karayolu Ulaşımı Ülkemizde sadece 6 ilini bölünmüş yolla birbirine bağlayan Türkiye den bugün 74 iline bölünmüş yol götüren bir Türkiye ye gelmiştir km uzunluğunda 8 uluslararası karayolu güzergahı ülkemizden geçmektedir. Bölünmüş yol yapım programı kapsamında 2013 yılı Kasım ayı itibarıyla bölünmüş yol ağı km ye ulaşmıştır. Aynı dönemde yaklaşık km BSK kaplama yapımı tamamlanmıştır. Karayolu Ulaştırmasında Hedef 2015 yılında bölünmüş yol hedefi km, 2019 yılı hedefi 31,000 km, 2023 hedefi km dir. Avrupa yı, Kafkaslara, Ortadoğu ya ve Orta Asya ya bağlayan, köprü konumundaki Türkiye nin, batıdan doğuya kesintisiz ulaşım imkânını sağlayacak otoyol ağı 2023 yılına kadar planlanmış olup Yap İşlet Devret modeliyle km uzunluğundaki 15 adet projenin yapımı gerçekleştirilecektir. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 23

25 Havayolu Ulaşımı Havacılık sektöründe de Bölgesel Havacılık Politikası ile havacılığımızın özel sektör işletmelerine açılmasıyla birlikte oluşan rekabet ortamı sayesinde bugün Türkiye bölgesinin en önemli havayolu merkezlerinden biri haline geldi. Havalimanlarımızda 2012 yılında gerçekleşen trafiklere bakıldığında gelen giden transit yolcu trafiğinin 131 milyona, inen kalkan overfilght uçak trafiğinin 1 milyon 376 bine, gelen giden kargo trafiğinin ise 624 bin tona ulaştığı görülmektedir. Türkiye de havalimanları yolcu trafiği yılları arasında yılda ortalama %10,5 artış kaydederken, yılları arasında yolcu trafiği yılda ortalama %16, uçak trafiği yılda ortalama %11 ve kargo trafiği yılda ortalama %9 büyümüştür yılında iç hatlarda sadece THY tarafından 2 Merkezden 25 noktaya gerçekleştirilen uçuşlar, bugün iç hatlarda 6 şirket 7 merkezden 52 noktaya ulaştı yılında yurt dışında 60 noktaya uçuyor iken, bugün yurt dışında 103 ülkede tam 236 noktaya uçulmaktadır. Yurtdışı uçuş noktası sayımız 200 ün üzerine çıkarak Türkiye bugün uçuş ağındaki nokta sayısı itibariyle dünyanın ilk 10 ülkesi içinde yer almaktadır. Denizcilik Türkiye nin bölgesinde lojistik merkezi olma hedefi doğrultusunda yeni limanların inşası, mevcutların geliştirilmesi ve lojistik merkezler ile bağlantılarının arttırılması, yeni Ro Ro hatlarının geliştirilmesi ve lojistik merkezler/organize Sanayi Bölgeleri ile bağlantılarının arttırılması, yeni Ro Ro hatlarının geliştirilmesi, kabotajda konteynır taşımacılığının geliştirilmesi gibi çok sayıda hedef ve projeler hayata geçirilmiştir. Türkiye de 2012 yılı sonu itibarıyla 7,2 milyon TEU konteyner ve 308 milyon ton konteyner harici yük elleçlenmiştir. Denizcilikte 22,5 milyon deadweigt tonluk filo kapasitesi ile dünyada 15 inci sıraya yükseldik. Kara listedeki denizciliğimiz beş yıldır artık beyaz listede yer almaktadır. Haberleşme Haberleşme sektöründe de ülkemizde çarpıcı gelişmeleri görmekteyiz. Haberleşme sektörünü rekabete açmak suretiyle 645 lisanslı, 406 işletmeci bugün faaliyet göstermektedir yılında 23 milyon cep telefonu abone sayısı bugün 68 milyona ulaşarak yaklaşık 3 kat artmıştır. Ülkede olmayan geniş bant erişimi bugün mobil sabit 20 milyon civarına ulaşmıştır, 3 üncü nesil GSM abone sayısı 40 milyonu bulmuştur. İletişim altyapısının İnternet kullanıcı sayısı bakımından dünyada 12 nci, Avrupa da 5 inci sıraya yükseldiğini ifade etmek isterim. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 24

26 Demiryolları Ulaşımı 2003 yılından bu yana öncelikli sektör olarak görülen demiryollarına 2003 yılında 251 milyon TL ödenek ayrılmışken, bu rakam 2012 yılında 16 kat artarak yaklaşık 4,1 milyar TL ye ulaşmıştır. Yüksek hızlı tren projeleri, mevcut sistemin iyileştirilmesi, ileri demiryolu sanayinin geliştirilmesi ve yeniden yapılanma ana hedefleri doğrultusunda son 10 yılda yaklaşık 80 proje hayata geçirilmiştir. Demiryollarında Yüksek Hızlı Tren projelerini devreye alarak Türkiye yi dünyada 8 nci, Avrupa da 6 ncı yüksek hızlı tren işletmecisi ülke konumuna getirilmiştir yılına kadar ise her 150 km de bir YHT istasyonu hedefi ile 10 bin kilometre YHT hattı, 4 bin km konvansiyonel hat ile toplam hat uzunluğu 26 bin km ye ulaşacaktır. Türkiye deki mevcut demiryolu ağı 2012 yılı itibarıyla 888 km si hızlı tren hattı, km si konvansiyonel ana hat, km si tali hat ve istasyon yolları olmak üzere toplam km dir. Toplam ağın yüzde 33 ü sinyalli ve yüzde 27 si elektriklidir. Türkiye de hem demiryolu yoğunluğu hem mevcut demiryolları üzerindeki trafik yoğunluğu yetersizdir. Ayrıca, Türkiye de %27 olan elektrikli hat oranı,%53 olan AB 27 ortalamasının oldukça altındadır Yılı İtibari İle Ulaştırma Sektörü Yatırımlarına Ayrılan Pay Yıllar Proje Sayısı Ayrılan Ödenek Toplam Yatırımlardan Ayrılan Pay Tamamlanma Süresi/Yıl ,70 7, ,00 8, ,70 8, ,00 7, ,70 6, ,70 9, ,80 9, ,60 8, ,80 6, ,10 6, ,52 6, ,60 6,04 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı Yıllık Yatırım Programı İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 25

27 TÜKETİCİ ve SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSİ Tüketici Güven Endeksi Tüketici Eğilim Anketi sonuçlarından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi Mart ayında bir önceki aya göre %5 oranında arttı; Şubat ayında 69,2 olan endeks Mart ayında 72,7 değerine yükseldi. Gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali endeksi bir önceki aya göre %9,6 oranında arttı. Şubat ayında 22 olan endeks, Mart ayında 24,1 değerine yükseldi. Bu artış, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre arttığını göstermektedir. Şubat ayında 90,4 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi %6,1 oranında artarak, Mart ayında 95,9 oldu. Yıllar Endeks , , , , , , , Ocak 72, Şubat 69, Mart 72,7 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2014 Mart döneminde Konut satın alma eğilimleri bir önceki döneme göre %39,6 oranında artmıştır İnşaat Sektörü Güven Endeksi İnşaat sektörü güven endeksi %4,9 azaldı 2014 yılının Mart ayında bir önceki ayda 81,5 olan inşaat sektörü güven endeksi 78,2 değerine düştü. İnşaat sektörü güven endeksindeki azalış, alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi alt endekslerindeki kötüleşmeden kaynaklandı. Söz konusu endeksler bir önceki aya göre sırasıyla %4,4 ve %3,9 düştü yılının üçüncü ayında inşaat sektörünün faaliyetlerini kısıtlayan unsurlar olarak 36,7 ile talep yetersizliği, 28,6 ile hava koşulları, 31,9 ile finansman sorunları oluşturmuştur. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 26

28 İnşaat sektörü eğilimine ilişkin soru bazında endeksler Bir Önceki Aya Göre Değişim Tablosu Yıl Ay İnşaat Sektörü Güven Endeksi İnşaat faaliyetleri* Alınan siparişlerin mevcut düzeyi Toplam çalışan sayısı beklentisi* Satış fiyatları beklentisi* ,1-9,4-3,6 16,8 13,7 2 1,3-9,5-6,6 6,2-1,2 3 7,0-0,2 7,1 7,0 7,0 4 3,7 26,2 3,6 3,8 4,6 5-1,5 8,5 2,9-3,8-6,9 6-4,8 5,5-2,5-6,1-2,2 7-3,7-5,3 1,0-6,5-4,3 8-3,5-3,9-1,3-4,9-3,3 9-2,0-1,4 3,4-5,6-3,6 10-7,1-3,7-0,8-11,7-4,7 11-3,6-9,7-5,8-1,7 0,3-5,7-7,2-3,6-7,4-3, ,2-3,3 5,9 17,4 5,1 2 6,1-2,5-3,1 12,9 10,9 3 10,9 14,5 3,1 15,9 6,0 4-2,4 7,3 0,8-4,3-2,1 5-1,2 4,6 3,2-3,8-4,0 6-4,0 2,2-4,8-3,5 0,5 7-2,9 1,0 3,6-6,9-5,3 8-2,2-2,6-4,6-0,6 3,2 9-5,1 0,8 2,8-10,4-4,0 10-1,1-7,5 1,9-3,5-5,0 11-1,6 0,6-0,9-2,1 1,0 12-4,9-7,5-2,0-7,2-4, ,6 1,7 8,4 3,6 2,1 2-7,4 0,0-10,9-5,0-4,1 3-4,1-1,2-4,4-3,9-3,0 *(gelecek 3 aylık dönemde) İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 27

29 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ 2013 yılı Aralık ayında, 2012 yılının aynı ayına göre %4,9 artarak milyon dolar, ithalat %16,7 artarak milyon dolar olarak gerçekleşti. Yılın ilk iki ayında ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,2 artarken, ithalatımız yüzde 1,7 azalmış, dış ticaret açığımız yüzde 16,7 oranında gerilemiştir Şubat ayında, tüm zamanların en yüksek Şubat ayı ihracat değeri kaydedilmiştir yılının ilk iki ayında da ihracatta şimdiye kadar ilgili dönemlerde görülen en yüksek değer kaydedilmiştir. İhracat/ 000 dolar İthalat/000 dolar Karşılama Oranı(%) , , , , , , , , , Ocak Şubat , Ocak Şubat ,2 Kaynak: TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri bülteni İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 28

30 2. SEKTÖRÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk müteahhitlik sektörü son 30 yılda, dünyada da önemli bir yer edinmiştir. Artık, Türk inşaat sektörü temsilcileri, uluslararası arenada aranan bir marka haline dönüşmüştür. Türk müteahhitleri, sektördeki yetişmiş insan gücünü ve teknik birikimi kullanarak, girişimci yapıları ve risk alabilme kabiliyetleri ile dünyanın en büyük müteahhitlik firmaları arasında önemli bir konum elde etmiştir. Türk müteahhitlik sektörü hizmetleri 1972 yılında Libya da başladı. Libya da üstlenilen ilk iş 1972 yılında dolar değerindeki Tripoli Limanı İnşaatı Aşama 1B işi idi den 2002 yılına kadar geçen 30 yılda yurt dışında toplam 44 milyar dolarlık taahhüt gerçekleştirildi. Türk Müteahhitlik sektörü bugüne kadar 1972 den 2013 döneminde 103 ülkede 274,1 milyar Dolar değerinde proje üstlenmiştir yılı mart ayı itibariyle bu rakam 277,7 milyar dolara ulaşmıştır yılında üstlenilen proje bedelinde ilk defa 10 milyar Dolar sınırını aşan Türk müteahhitlik sektörü dünyada yaşanan siyasi ve ekonomik dalgalanmalara rağmen 2006 yılından beri 40 milyar Doların üzerinde bir performans sergilemektedir yılına kadar bu seviyelerde kaldıktan sonra 2012 yılında 60 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir yılında, başta Türkmenistan da üstlenilen projeler olmak üzere, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Rusya'nın yer aldığı Bağımsız Devletler Topluluğu gibi ülkelerde üstlenilen büyük ölçekli projeler ile ortalama proje bedeli 83,8 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. Bu rakam 2014 mart ayı itibari ile 94 milyon dolara yükselmiştir. Güney Sudan ve Senegal, 2013 yılında Türk müteahhitlerince proje üstlenilen ülkeler arasında yer aldı. İNTES-İNŞAAT SEKTÖRÜ RAPORU Sayfa 29