Ğ İ İ. Asis. Dr. Hasan Mervan AYTAÇ

Transkript

1 Ğ İ İ Asis. Dr. Hasan Mervan AYTAÇ

2 Sunum Planı Madde Kullanımı ve Suç İlişkisi Spesifik Maddeler ve Suç Tiplerine Olan Etkisi Madde Kullanımı ve Suç Oranları Arasındaki İlişki Madde Kullanım Bozukluğu ve Ceza Sorumluluğu Olgular

3 Madde Kullanımı & Suç İlişkisi Madde kullanımı ile suç arasındaki karmaşık ilişki için üç temel açıklayıcı model vardır: i. Madde kullanımı suça neden olur!! ii. Suç madde kullanımına yol açar!! iii. Ortak nedenleri paylaşırlar!! (White, 1990; Milgram, 1993; Risser, 1995)

4 i. Madde kullanımı suça neden olur! Psikofarmakolojik; nörokimyasal değişiklik, bilişsel-algısal çarpıtma, dikkat eksikliği, yargılama bozukluğu, disinhibisyon, eksitabilite Ekonomik-Kompulsif; bağımlılığını destekleyecek para üretmek için şiddet içeren kasıtlı suç işlemek Sistemik; yasadışı uyuşturucuların pazarlanmasıyla ilgili çatışma savaşları, sözleşme uyuşmazlıkları, muhbirlerin ortadan kaldırılması (Goldstein, 1985)

5 ii. Suç madde kullanımına yol açar! Suç işleyen bireyler bulundukları sosyal statü ve ait oldukları alt kültür gereği madde kullanımına yatkındırlar. Suç eylemi sonucu elde ettikleri maddi gelirle birlikte bulundukları alt kültüre madde teminini sürdürürler. Emosyonlarını regülasyon için self medikasyon amaçlı ya da suça kendilerini hazırlamak maksatlı madde kullanırlar. (Collins & Messerschmidt, 1993; White, 1990)

6 iii. Ortak nedenleri paylaşırlar! Uyuşturucu kullanımı ve suç doğrudan bir nedensel bağlantıya sahip değildir. Bu model her ikisi için de bir dizi ortak nedenin bulunduğunu ortaya koymaktadır Genetik veya mizaç özellikleri, antisosyal kişilik bozukluğu, ebeveyn alkolizmi ve ebeveynle zayıf ilişkiler (White, Brick & Hansell, 1993)

7 Madde Kullanımı & Suç Tipleri İntoksikasyon, yoksunluğa bağlı arama davranışı, stimülan madde ilişkili paranoya & psikoz evrelerinin herhangi bir döneminde Toplum çalışmalarında suç işleyen grupta en yaygın psikiyatrik tanı madde bağımlılığı olarak tespit edilmiştir. Alkol bağımlılığı olanlarda 12 kat; madde bağımlılığı olanlarda 16 kat daha fazla suç oranı bulunmuştur. (Swanson et al., 1990)

8 Kannabis Genel olarak bilinen şiddet içeren suçlar üzerinde etkisiz ya da azaltıcı yönde etkisi olduğudur. Orta düzey dozda saldırganlığı geçici olarak azaltır; yüksek düzey dozlarda psikoaktif madde etkisi vardır. Anksiyete, panik atak ve yatkınlığı olanlarda paranoya & psikoz gibi psikiyatrik hastalıklara neden olabilir. (Reiss & Roth, 1993; Gold & Tullis, 1999)

9 Opiat Opiat ın anksiyeteyi ve şiddet davranışını geçici olarak azaltıcı etkisi bulunmaktadır. Yoksunluk belirtileri haricindeki opiat kullanımı ile farmakolojik tip suç arasında ilişki bulunmamaktadır. Yoksunlukta oluşan ajitasyon, agresyon ve bedensel belirtiler kişilerin ekonomik tip suça yönelimini artırır. (Lavine, 1997; Senay, 1999; Jaffe & Jaffe, 1999)

10 Amfetamin & Metamfetamin Amfetamin & metamfetamin kullanımı saldırganlıkta artışa, farmakolojik ve sistemik tip suça neden olur. Amfetamin kokain dahil diğer stimülanlardan daha uzun yarı ömürlü olduğu için psikoza yatkınlık daha fazladır. Kronik amfetamin intoksikasyonu paranoid sanrıların eşlik ettiği psikotik tabloya neden olabilir. (Miczek & Tidey, 1989; Kosten & Singha, 1999)

11 Kokain Crack kokain (taş) kullanımı, intranazal kokain kullanıma göre daha fazla şiddet içerikli suça neden olmaktadır. İntranazal kokain; farmakolojik suça neden olurken, crack kokain; sistemik & farmakolojik tip suça neden olur. Kokain, hallusinasyonların ve paranoid sanrıların eşlik ettiği ve amfetamine göre daha kısa süreli psikotik tabloya neden olur. (Fischman & Haney, 1999; Mørland, 2000)

12 Benzodiazepin & Sedatif-Hipnotik İntoksikasyon veya yoksunlukta görülen irritabilite ve anksiyete farmakolojik şiddetle ilişkilidir. Benzodiazepin intoksikasyonunda; anksiyete, duygulanımda labilite, mood elevasyonu, enerji & özgüven artışı, yargılamada zayıflama Benzodiazepin yoksunluğunda; irritabilite, anksiyete, tremor, uykusuzluk, işitsel ve görsel hallusinasyonlar görülür. (Smith & Wesson, 1999)

13 Hallusinojenler Tek başına hallusinojen (özellikle LSD) kullanımı şiddet davranışını artırmamaktadır. Hallusinojen kullanımının yaygın etkileri öfori, grandiözite, labil duygudurum, büyülü düşünme & kronik kişilik değişikliğidir. Altta yatan psikopatoloji mevcutsa self-destruktif davranışlar, öfke patlamaları, atipik şizofreni benzeri tablolar gözlenebilir. (Ungerleider & Pechnick, 1999).

14 Diğer Maddeler Fensiklidin kullanımı psikozun ve saldırganlığın eşlik ettiği farmakolojik şiddet ile ilişkilidir. Nikotin kullanımı ile şiddet davranışı arasında herhangi bir ilişki bulunamamış. Barbiturat kullanımının her üç suç tipi ile ilişkisinde negatif korelasyon olduğu tespit edilmiştir. (Fagan, 1993; Pihl et al., 1993; Ockene et al. 1999; Friedman 2001)

15 Sentetik Kannabinoid sınıflardaki öğrenciye 2015 Gençlik Riskli Davranış Anketi verilerek kesitsel bir araştırma gerçekleştirildi. Madde KB. Olmayan & Sentetik Kannabinoid KB., Kannabis KB. olan 3 ayrı grup; ruh sağlığı, şiddet davranışı & riskli cinsel davranış Sentetik Kanabinoid KB. olanlar, Kannabis KB olanlardan ve Madde KB. olmayanlardan daha riskli davranış sergileme eğilimindedirler. (Heather ve ark., 2017)

16 Madde Kullanımı & Suç Tipleri Madde Suç Tipi Farmakolojik Sistemik Ekonomik Hiçbiri Nikotin X Benzodiazepin X Kannabis X X Amfetamin X X Kokain X X X Opiat X PCP X Halisünojen X Barbitürat X

17 Madde Kullanımı & Suç Tipleri

18 Madde Kullanımı & Suç Tipleri

19 Madde Kullanımı & Suç Oranları

20 Madde Kullanımı & Suç Oranları Madde tiplerinin suç oranları ilişkisi incelendiğinde en fazla ilişkili olandan en az ilişkili olana sıralama; 1. Crack (6 kat) 2. Opiat (3 kat) 3. Kokain (2,5 kat) 4. Kannabis (1,5 kat) 5. Amfetamin (Bennett, 2008)

21 Madde Kullanımı & Ceza Sorumluluğu Madde kullanım bozukluklarında ceza sorumluluğu suçun niteliğine göre değerlendirilir. İradi olarak alınan madde etkisindeyken suç işlendiğinde ceza sorumluluğu tamdır. Geçici tıbbi durumlar ve irade dışı alınan madde etkisi altında işlenen suçlar müstesna!

22 Madde Kullanımı & Ceza Sorumluluğu Madde kullanımı kimi zaman kullanım bozuklukları dışında psikiyatrik sorunlara da yol açmaktadır. Maddeye bağlı gelişen psikiyatrik bozukluklar da primer akıl hastalıkları gibi değerlendirilir. Madde kullanımına bağlı; amnestik bozukluk, demans, duygudurum & psikotik bozukluk

23 Madde Kullanımı & Ceza Sorumluluğu Yaşam öyküsü, suç anındaki fiziksel-psikiyatrik durumu, psikiyatrik özgeçmişi, suç öyküsü, alkol & madde kullanımı Kan, idrar, hormon, EEG, Kr. MR, nörolojik muayene, psikometrik inceleme (IQ testi,bender-gestalt,rorschach,npt), sosyal inceleme Dava dosyası, olayın oluş şekli, olay öncesi ve sonrası davranış; sanık, mağdur & tanıkların polis, savcılık & mahkemedeki ifadeleri

24 Olgu-1 FS. 18 yaşında,erkek,bekar, 5K/3.sü, İstanbul/Bahçeşehir'de aileyle yaşıyor, ortaokuldan davranış bozukluğu & devamsızlıktan atılmış te işlemiş olduğu iddia edilen "Ölümle Tehdit, Annesini Kasten Yaralama" suçu nedeniyle ceza sorumluluğu soruluyor te yatışı yapılan FS. 1 yıldır ekstazi kullanmakta olduğu, birkaç kez rivotril denediği, madde intoksikasyon dönemleri yaşadığı

25 Olgu-1 Olay günü daha önce oturdukları boş eve giden FS., orada anne ve babasıyla karşılaştığında "neden takip ediyorsunuz?" diye bağırdığı Evde anneyle tartıştığı Takip etmekten vazgeçin, sizi yaşatmam, bırakın beni, hayatımı yaşayacağım!!" diyerek tehdit ettiği Aynı gün önce babasının aracını tekmelediği sonrasında annesine saldırıp darp ettiği öğrenilmiştir.

26 Olgu-1 Sosyal İnceleme; yaralama ve kavga gibi nedenlerle defalarca karakolluk olduğu, dürtü kontrolünde sorunlar yaşadığı Düzenli çalışma yaşantısının olmadığı, sosyal uyumu ve insan ilişkilerinin bozuk olduğu tarihleri arasında Halusinojen & Sedatif- Hipnotik Kötüye Kullanımı & ASKB tanısıyla yatarak tedavi gördüğü

27 Olgu-1 Fizik ve nörolojik muayenesi, kan tetkikleri, EKG, EEG ve beyin MR normal olarak değerlendirildi, idrarında psikoaktif madde negatifti. Yapılan MMPI geçersiz olarak değerlendirildi. Bender-Gestalt testinde organisite lehine bulguya rastlanılmadı. FS'nin, konuşmasının hızı ve miktarı N. Duygulanımı, duygudurum ötimikti. Algısal ve düşünce içeriğinde patoloji saptanmadı.

28 Olgu-1 Suç tarihinde ve halen psikotik semptomlarının olmadığı, kişinin işlediği öne sürülen suçun niteliği, işleniş biçimi; Suç öncesi, esnası ve sonrasındaki tutum, davranış ve ifadeleri dikkate alındığında; Suç esnası halusinojen madde kk. olan hastanın ASKB tanısıyla ceza sorumluluğunu etkileyecek akıl hastalığı-zayıflığı olmadığı

29 Olgu-2 KD., 23 yaşında, erkek, bekar, lise-1 terk, işsiz, anne ve baba 6'şar ay arayla intihar etmiş & onları hiç görmemiş, Fatih'te yalnız yaşıyor. 18/09/2016 da işlemiş olduğu iddia edilen "Gece Vakti Yağma" suçu nedeniyle ceza sorumluluğu soruluyor. 10/11/2016 da yatışı yapılan hastanın 10 yıldan beri Karışık Madde Kullanımı (Esrar, Ekstazi, Sentetik Kannabinoid) mevcutmuş.

30 Olgu-2 Olay günü KD., mahallelerindeki pidecinin önünde park halinde duran motorsikleti sahibinden zorla almaya çalışmış. Sahibi direnince " Ben Polat Alemdar'ım, bana gerçek gücümü verin, özel bir ekip kuracağım." şeklinde konuşmuş. Motorsikletin sahibi olan kadına yumruk atmak suretiyle motorsikleti zorla elinden alıp kaçırdığı tespit edilmiş.

31 Olgu-2 Olaydan 20 gün önce başlayan saldırganlık, alınganlık, uykuda azalma, yerinde duramama, özgüven ve enerji artışı şikayetleri 1 yıl önce yakın aralıklarla 3 defa "Karışık Madde Bağımlılığı, Sentetik Kannabinoid İntoksikasyonu" tanılarıyla yatırıldığı Olayın gerçekleştiği gün çevreye ve mahkemede hakime "Ben Polat Alemdar'ım, avukatım Beyza Kurtuldu Nerde? Ekibi toplayacağım."

32 Olgu-2 Yatışında değerlendirilen hastanın konuşma hızı ve miktarı artmış, çağrışımları hızlanmış, duygulanımı eleve, duygudurumu öforikti. Gerçeği değerlendirme kısmen bozuk, hastalık iç görüsü kısmen yerindeydi. Rutin kan tetkikleri, EKG, EEG ve beyin MR sonuçları normal olarak değerlendirildi. İdrarında psikoaktif madde metabolitleri negatifti.

33 Olgu-2 Fizik ve nörolojik muayene N. Rorschach; Aktif psikotik bulguya rastlanılmadığı, erken nesne ilişkilerinde emosyonel yoksunluk KD'nin suç esnasında "Madde Kullanımına Bağlı Affektif Bozukluk" denilen psikiyatrik bozukluğun etkisinde olduğu, Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamadığı, davranışlarını yönlendirme yeteneğinin önemli ölçüde azaldığı tespit edildi.

34 Olgu-3 OU., 23 yaşında, erkek, bekar, İlkokul mezunu, 8 kardeşin 5.'si, halihazırda çalışmamakta ve işsiz. 01/10/2014 te işlemiş olduğu iddia edilen "Yakın Akrabayı Öldürmeye Teşebbüs" suçu nedeniyle ceza sorumluluğu soruluyor. 31/12/2015 te yatmış, 7 yıldan beri Karışık Madde Kullanımı (Esrar, Sentetik Kannabinoid) ve 3-4 yıldır çevreye saldırganlık tarifleniyor.

35 Olgu-3 Olay günü OU, belediyenin yemek dağıtım noktasına ilerleyen annesinin yanına gidip kız kardeşiyle ilgili birşeyler sorduğu Annesinin umursamaz tavırlar takındığını düşündüğü ve bunun üzerine üzerinde taşıdığı balta ile annesinin kafasına 2 kez vurduğu OU nun annesinin yanında bulunan 3-4 yaşlarındaki küçük kız kardeşinin çığlık atması üzerine olay yerinden kaçtığı anlaşılmış.

36 Olgu-3 Sosyal İnceleme; OU nun annesinin kız kardeşlerini küçüklükten beri hor gördüğü ve onlara dair art niyetli planı olduğunu düşündüğü Sen kızlarını satıyorsun, çocukları değiştiriyorsun" şeklinde saçma konuşmaları olduğu öğrenilen hastanın 4 kez BRSHH yatışı olduğu 'de karışık madde kötüye kullanımı; 'de bta bipolar mix hecme, karışık madde kk.

37 Olgu-3 Olaydan 6 ay önce 'te Atipik Affektif Boz.; 9 gün sonra 'te ASKB & Uyum Boz. Duygulanımı öfkeli, duygudurum irritable, perseküsyon ve referans sanrıları mevcut, yargılama yetisi ve içgörüsü yerinde değildi. Hastanın laboratuar tetkikleri, EKG, EEG ve beyin MR sonuçları normal olarak değerlendirildi. İdrarında psikoaktif madde negatifti.

38 Olgu-3 Rorschach: Gerçeği değerlendirmesi halihazırda zayıflayan bireyin streste hızlıca regrese olduğu psikoz açısından izlenmesi gerektiği Hastanın son yatışından 3 hafta sonra yeterli antipisikotikle psikotik belirtilerde azalma olsa da iç görünün gelişmediği anlaşılmış olunup Kişide suç tarihinde ve halen "atipik psikoz + çoklu madde kullanım bozukluğu" tanısına ve ceza sorumluluğu olmadığı hükmüne varıldı.

39 Özet Madde kullanımı-suç arasında karmaşık ilişki >> Farmakolojik,Ekonomik,Sistemik Crack kokain, amfetamin & metamfetamin >> Farmakolojik & Sistemik Nikotin, hallusinojen, kannabis (orta düzey), barbitürat >> Etkisiz! Madde kullanımı & suç oranı ilişkisi; Crack, Opiat, Kokain, Kannabis, Amfetamin İradi madde etkisinde suç işlendiğinde ceza sorumluluğu tamdır. Maddeye bağlı psikiyatrik bozukluk, primer akıl hastalığı gibi ele alınır.

40 Teşekkürler