ULUSAL JEOMORFOLOJİ SEMPOYUMU
|
|
- Şebnem Bal
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ULUSAL JEOMORFOLOJİ SEMPOYUMU
2 Yeşilırmak ın Yukarı Mecrasında Bulunan Havzaların Gelişiminde Litoloji ve Tektoniğin Etkisi Tectonic and lithology effects on development of the basins located withinupper Yeşilırmak River Bekir Necati Altın¹ Türkan Bayer Altın¹ ¹ Niğde Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, 51240, Kampüs,Niğde. ÖZET Çalışma alanı Orta Karadeniz Bölümü güneyinde, Yeşilırmak havzası yukarı kesiminde, Tokat ili ve Almus barajı arasında, yaklaşık 300 km² lik alan kaplamaktadır. Çalışmanın amacı, drenaj sistemi üzerinde yerel tektonik hareketlerin ve litolojinin akarsu drenajının kuruluş ve gelişimindeki etkilerini ortaya koymaktır. Çalışma alanında yedi havza ele alınmıştır. Bunlar, Yeşilırmak a kuzeykuzeybatıdan katılan Yelpe D., Kılıçlı D., Şenköy D. ve Yalancı D. havzaları ile Yeşilırmak a, güney-güneydoğudan katılan Ağacaköy D., Kuru D. ve Korucak D. havzalarıdır. Akarsu havzalarının morfolojik evrimi ve havza gelişimini kontrol eden yapısal faktörler arasındaki ilişkiler, akarsu havzalarına çeşitli morfometrik indisler (akarsu çatallanma miktar ve oranları, akarsu sıklığı, drenaj yoğunluğu) uygulanarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Morfometrik indislerin sonuçları göz önüne alındığında Yeşilırmak Nehri doğusuna gidildikçe değerlerin düşük olması tektonik aktivitenin batıdan doğuya doğru arttığını göstermektedir. Benzer şekilde akarsu havza eğim değerlerinin de doğuya doğru gidildikçe artışı görülmektedir. Bulgular hem havzalar arasında karşılaştırmalı olarak hem de bunların farklı kayaçlar ile olan ilişkileri de sayısal olarak değerlendirilmiş olup farklı kayaçlar üzerinde gelişen akarsu dizinleri sayı ve uzunlukları arasında anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Yeşilırmak, Akarsu ağı, Tektonizma, Morfometrik Analiz, Kuzey Anadolu Fayı (KAF) Bu çalışma, Niğde Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenen SOB-2013/01 (Bayer Altın, vd ) projesinden geliştirilmiştir. 116
3 1. Giriş Güneyde Tokat, kuzeyde Almus Barajı arasında Yeşilırmak Nehri vadisi boyunca Yeşilırmak Nehri ne katılan akarsu havzalarında gerçekleştirilen akarsu morfografyasına ait sayısal verilerin, arazi çalışmalarından elde edilen verilerin ve jeolojik - tektonik yapısal öncel çalışmaların ışığında çalışma alanının Neotektonik dönem Jeomorfolojik gelişimi ortaya konulmaya çalışılmıştır (Şekil, 1). Şekil 1. Lokasyon haritası, yükselti basamakları ve havzalar (Bayer Altın, vd ) Yurdumuzun en eski arazilerinden biri olarak Tokat Masifi Paleotektonik dönemden günümüze Kuzey Anadolu Dağ Kuşağı boyunca gerçekleşen jeolojik ve jeomorfolojik evrimin tanıklığını yapmış, defalarca değişen morfo-klimatik ve morfodinamik etken ve süreçlerin etkisinde kalmıştır. Yeşilırmak Nehri ve kolları tarafından gerçekleştirilen topografik gelişim klimatik değişimlerin, jeolojik birimlerin ve tektonik hareketlerin yönlendirici etkisinde kalmıştır. Paleotektonik dönemde sıkıştırma rejimleri ile başlayan blokal hareketler Neotektonik dönemde de devam ederek yapısal birlikleri oluşturmuşlardır (Şengör, 1979; Yılmaz vd.; 1997; Bozkurt, 1990; Sümengen, 2013). Genç tektonik hareketler, Kuzey Anadolu Fayı (KAF) nın etkisi, klimatik değişimler, akarsu taban seviyesi oynamaları, polijenik-polisiklik güncel topografyanın ortaya çıkmasına neden olmuşlardır. 117
4 2. Materyal ve metot 2007 yılında Komana Antik Kenti Projesi (KARP) kapsamında (Erciyas, vd., 2012) Tokat a 9 km mesafede Yeşilırmak Nehri kenarında Aşağı Kılıçlı köyü Komana Antik Kenti yerleşkesi çevresinde jeoarkeolojik amaçlı başlayan çalışmalar Yeşilırmak Nehri yatağında gözlenen değişmeler daha geniş alanlı çalışmaları zorunlu kılmıştır. Önceleri Tokat-Karakaya arasında nehir boyunca akarsu sekilerini belirlemeye yönelik çalışmalar daha sonra Yeşilırmak Nehri nin yan kollarının kendi havza sınırları içinde morfografik özellikleri üzerine NÜ. BAP projesi kapsamında (Bayer Altın, vd., 2014) odaklanılmıştır. Çalışmalarda elde edilen veriler için her zaman GPS kayıtları tutulmuş ve her aşamada alan biraz daha genişletilerek bu çalışmaya temel oluşturacak bilgisayar ortamında sayısal veriler olarak derlenmişlerdir. Haritalar raster ve vektörel olarak sayısal olarak hazırlanmıştır. Multidisipliner projeler kapsamında gerçekleştirilen çalışmalarda laboratuvar analizleri ve yaşlandırma imkânları da sentezlemede büyük destek olmuştur. 3. Jeolojik ve Jeomorfolojik Görünüm Kuzey Anadolu Dağ Kuşağı nın (Pontidler) merkezi bir yerinde bulunan çalışma alanı, Paleozoik, Mesozoik ve Tersiyer arazileri ile Holosen akarsu dolgularının oluşturduğu litolojik birimlerle temsil edilir (Şekil, 2). Ketin (1983) tarafından Pontid birliğinin karakteristik özelliği olarak gösterilen orojenik gelişmeler Paleotektonik dönemin doğu-batı uzanımlı ana yapısal çizgilerini oluşturur. Anadolu yu etkileyen sıkıştırma rejimleri ile yükselen Paleozoik ve Mesozoik araziler, dağlık topografyayı oluşturacak şekilde geniş alanlarda yüzeylenir. Bozkurt (1990) tarafından Tokat grubu olarak tanımlanan ve Orta-Geç Trias a atfedilen şist, mermer, kristalize kireç taşları ve metabazit kayaçların oluşturduğu metamorfik seriler Paleotektonik dönemin basamaklar halinde yükselen dağlık kesimlerini oluştururlar. Altın (2012, 2015) tarafından Erol (1979, 1983) sistemine göre tasniflenen bu dağlık alanlar Neotektonik dönem karasal ortam şartları altında, Miosen dönemi denüdasyonal süreçlerince işlenmiş aşınım yüzeyleri sistemlerine (D I ve D II) karşılık gelirler. Çalışma alanı doğusunda yükselen Kampanien öncesi ve Geç Lias a ait Artova ofiolit karışığı olarak tanımlanan ve bazik, ultrabazik, volkanik ve kısmen sedimanter birimlerden oluşan Bakımlıdağ Kompleksi (Bozkurt, 1990; Sümengen, 2013) de üzerinde yüksek (D I ve DII) aşınım yüzeylerinin geliştiği alanlardır (Altın 2012, 2015). Bakımlıdağ Kompleksi ni çevreleyen, Eosen (Küvizien-Lütesien) yaşlı çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, kireçtaşı ve yer yer volkanik birimlerin bulunduğu Haydaroğlu formasyonu (Bozkurt, 1990; Sümengen, 2013) üzerinde pediment görünümlü eğimli (D II) ve daha alt seviyelerde omuz düzlükleri şeklinde Pliosen (D III) aşınım yüzeyleri gelişmiştir (Altın 2012, 2015). Bariz şekilde Alpin dönem tektonizmasına ait düşey yönlü tektonik hareketleri gösteren basamaklar, yüzeyler arasında geçişlere karşılık gelen eşiklerle ayırt edilebilmektedir (Şekil, 3). 118
5 Şekil 2. Çalışma alanının jeoloji haritası (Bayer Altın, vd ). Ayrıca Bakımlıdağ Kompleksi ile Haydaroğlu formasyonu arasında yer yer geçiş oluşturan çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı ardalanmasından oluşan Alt Miosen yaşlı (Bozkurt, 1990; Sümengen, 2013) Almus Formasyonu yüzeylenir. Bu geçiş arada kırıntılı neritik ve pelajik kireç taşlarının oluşturduğu Kadıvakfı vd. üyeleri ile gerçekleşir. Söz konusu üyeler birimler Erol sistemine göre (Oligo-Miosen dönemi D 0 ve Alt-Orta Miosen D I) aşınım yüzeylerinin üzerinde geliştiği Paleozoik temel arazilerin çevre havzalara taşınmış yaşıt (korelan) tortullarıdır. Litolojik birimler arasındaki açısal uyumsuzluklar ve birimler arası faylanmalar Paleotektonik dönem tektonizmasının son derece hareketli olduğunu gösterir. Hatta Haydaroğlu formasyonunun Almus formasyonu üzerine bindirmiş olması (Sümengen, 2013) Miosen de tektonik etkinliğin devamlılığını aşınım ve birikim yüzeylerinde görülen basamaklı geçişler de Miosen- Pliosen sürecinde de hareketliliğin devam ettiğini göstermektedir. Aynı şekilde çalışma alanı kuzeybatısında Karakaya, Akbelen, Yazıbaşı arasında yüzeylenen Haydaroğlu formasyonları üzerinde gelişen yüzey sistemlerinde de benzer durum söz konusudur. Pınarlı çevresinde yüzeylenen Almus formasyonu üzerinde de Pliosen dönemi (D III) aşınım yüzeyi sistemleri geniş vadi tabanı kenarlarında yükselen omuz düzlükler halinde seçilebilmektedir. 119
6 Kuvaterner i temsil eden akarsu vadi dolguları ve yamaç enkazlarında, yüksekte kalmış akarsu sekileri, eski menderes yenikleri, üst üste ve birbiri içinde gelişen alüvial yelpaze sistemleri de genç tektonik hareketliliğin eseri olarak değerlendirilmişlerdir. Paleozoik yaşlı Tokat metamorfikleri ve Paleosen yaşlı Artova ofiolit karışığı üzerine açısal uyumsuzlukla yerleşen çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, neritik ve pelajik kireç taşlarından oluşan Haydaroğlu formasyonu ve üzerine yine açısal uyumsuzlukla, daha genç ve benzer unsurlardan oluşan kırıntılı çökellerden oluşan Almus formasyonu yerleşir (Bozkurt, 1990; Sümengen, 2013). Daha önceleri gerçekleştirilen jeolojik çalışmalar ve yapılan yaşlandırmalar (Seymen, 1975; Terlemez ve Yılmaz, 1980; Yılmaz, 1982, 1984; Özcan ve Aksay, 1996), Erol un (1979, 1983) aşınım yüzeyleri ve bunların yaşıt (korelan) tortullarına göre Altın (2012, 2015) tarafından belirtilen yerşekli jenerasyonları ile uyum içerisindedirler. Paleotektonik dönemde gerçekleşen orojenik yapılanma ve sonrasında devam eden tektonik hareketliliğin, Neotektonik dönemde de devam etmiş olması, KAF na paralel olarak uzanması, çalışma alanında çok sayıda düşey ve doğrultu atımlı fayların gelişmesine neden olmuştur. Bunlardan düşey atımlı olanlar dağlık alanın yapısal birimlerinin basamaklanmasına neden olurken, yerel ve daha küçük ölçekli doğrultu atımlı ve normal genç faylar da aşınım ve birikim yüzeylerinde seki sistemlerinde lokal etkiler bırakmışlardır. Herece ve Akay (2003) KAF boyunca Geç Eosen, Geç Miosen ve Kuaterner de etkili üç ciddi deformasyon döneminden söz etmektedir. Bunlardan biri Kuvaterner de olandır. Bu yaklaşım Yeşilırmak Nehri vadisi boyunca Pleistosen yüksek ve alçak seki sistemlerini, dönem içinde gerçekleşen akarsu taban seviyesi değişimlerini alüvial yelpazelerde görülen deformasyonları da (Bayer Altın, vd., 2014) açıklamaktadır. 4. Litoloji ve Tektonik görünüm: Kuzey Anadolu Sıradağları kuşağı iç sırasında bulunan çalışma alanı Paleotektonik dönemden günümüze (Bozkurt, 1990; Bozkurt ve Kocyiğit, 1995,1996), etkin levha hareketlerinin sıkıştırma rejimi altında yükselerek bugün yüksek dağlık alan olarak karşımıza çıkan ana yapısal birliklerin meydana gelmesine neden olmuşlardır. En eski litolojik birimler ile temsil edilen bu bloklar Lütesien den günümüze aktifliğini sürdüren KAF nın etkisi ile de bölgede son derece kırıklı yapısal çizgiselliklerin oluşmasına ve bu hatlar boyunca yerleşen drenajın etkisiyle de morfolojinin keskin hatlar sunan görünümüne neden olmuştur (Şekil, 3). Dağlık alanlar arasında açılan tektonik depresyonlarda ( çalışma alanına komşu Zile, Turhal-Tokat, Erbaa ve Niksar, Suşehri gibi) çeşitli alüvial dolgu çöküntü ovaları (Ardos, 1984, 1985; Keçer ve Tüfekçi, 1986; Keçer, 1989) meydana gelmiş Yeşilırmak ve kollarınca drene edilen akarsularca yüksek alanlardan taşınan akarsu alüvyonları ile doldurulmuşlardır. Hemen hepsinde ortak olan nokta ova tabanlarından dağlık alanlara geçişlerin basamaklar halinde gerçekleşiyor olmasıdır ki bu durum özellikle Miosen ve Pliosen dönemlerinde yapısal yükselimlerin tekrarlı olmasından kaynaklanmaktadır. Diğer taraftan Kuzey Anadolu Dağ Kuşağı nın, Anadolu nun en eski tektonik birliği olması ve Anadolu nun gerek masif gerekse ofiolitik kenet kuşakları ile kat ediliyor olması akarsu drenajının kuruluşu üzerinde etkin rolü ilksel akış çizgilerini 120
7 belirlemesi açısından son derece önemlidir. Neotektonik dönem olarak değerlendirilen Oligosen sonları Miosen başlarında karasal dış etken ve süreçlerce işlenmeye başlayan bölgede tektonik ve litolojik hatların belirlediği akarsularca taşınan dönemin yaşıt korelan tortulları komşu havzalarda çökelmişlerdir (Keçer ve Tüfekçi, 1986). Şekil 3. Çalışma alanı ve çevresinin sayısallaştırılmış DEM haritası (üstte) ve Morfo Tektonik haritası (altta). Depresyonlar arasında uzanan sırtlar, akarsuların zayıf noktalardan, geriye aşınım mekanizması ile sokulması sonucu depresyonları birbirine bağlayan epijenik ve antesedant boğazların oluşmasına, depresyonlar arasında geçişlere olanak tanımıştır. Çalışma alanının da içinde bulunduğu alanda Yeşilırmak Nehri doğu batı uzanımlı dağlık alan arasında kabaca kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı olarak yerleşmiştir. Yer yer oldukça daralan veya genişleyen alüvial taban oluşturması tamamen nehrin iki 121
8 tarafında akış yönüne paralel gelişen basamaklı düşey atımlı fayların ve onların yan kollarının etkisidir. Ayrıca birbirine paralel uzanan Artova ofiolit karmaşığı ile Tokat metamorfitleri arasında sıkıştırma rejimleri sırasında ortaya çıkan litolojik kırılma ve kontak aflörmanlarının ve bindirmelerin de etkisi söz konusudur. Çalışma alanı kuzey kesiminde Çöreğibüyük-Almus arasında batı-doğu uzanımına sahip olan daha genç yaşlı Almus formasyonu ve Haydaroğlu formasyonları aynı hattın kuzeyinde yüzeylenen Artova karmaşığı ile güneyde yüzeylenen Tokat metamorfitleri arasında Paleotektonik dönemin dağ arası çökelim sahasına denk gelerek eski tektonik depresyonun dolgularını oluştururlar. Bu alan aynı zamanda sonraki tektonik hareketler ile yükselim ve bindirme faylarının etkisi ile relief tersleşmesine neden olacak şekilde sonraki drenajın kuruluşunu da etkilemiştir. Aynı durum Bakımlıdağı kuzeyinde Akbelenden başlayıp Bakımlı Dağı uzanımına paralel dış bükey bir yayla Almus a kadar uzanan alanda da geçerlidir. Kuzeyden Paleozoik Tokat Metamofitleri ve güneyde Bakımlı Dağı Haydaroğlu formasyonu ve üyeleri nin yerleştiği Paleotektonik dönem depresyonu dolgu alanlarına karşılık gelirler. Kuzeyde Karakaya-Akbelen-Yazıbaşı köyleri arasında, doğuda Haydaroğlu formasyonu içine sokulan ova tabanı güneyde Pınarlı-Çöreğibüyük köyleri arasında, akarsular epijenik yarmalar ile Yeşilırmak a bağlanırlar. Akbelen köyünün kuzey ve güneyinde parçalar halinde yayılış gösteren Haydaroğlu formasyonu Almus dan gelen doğudaki uzanımının devamı niteliğindedir. Bugün Kızılköy-Karakaya yerleşim alanları arasında yükselen Paleozoik sırtın batı yamacı da eski bir depresyon sahasına karşılık gelir. Gerek bugün Yeşilırmak Nehri nin içinde aktığı depresyonun kenarlarında gerekse güncel vadi tabanı boyunca uzanan sekiler Neotektonik dönemin bölgedeki etkilerini ortaya koymaktadır. Özellikle Şenköy D. ve Yalancı D. ile Kolu Çakır D. aşağı kesimlerinde görülen drenaj sapmaları Pliosen (D III) aşınım-birikim yüzeyleri ile yüksek seki sistemlerinin korelasyonu ile değerlendirildiğinde genç tektoniğin etkisinde asli görünümünü Pleistosen de aldıklarını söyleyebiliriz. Bayer Altın vd., (2014) çalışmalarında sekilerde yaptığı yaşlandırmalarda 3-11 bin yıl gibi bir zamana karşılık gelen seki oluşumlarından söz etmektedir. Keza Altın (2012) Komana (Kılıçlı) çevresinde gerçekleştirdiği jeoarkeolojik çalışmalarda Yeşilırmak Nehri nin bugünkünden çok daha geniş bir taban içinde olduğunu ve kazılarda ortaya çıkan arkeolojik bulgulara dayandırmaktadır (Erciyas, 2012; Erciyas ve Tatbul, 2015). Yeşilırmak Nehri ne katılan büyük akarsu ağızlarında yer alan alüvial koni ve yelpazelerinin yanı sıra özellikle Dedeli-Kızılköy arasında uzanan eğimli glasiler üzerinde de basamaklı geçişler (Bozkurt, 1990; Altın, 2012, Bayer Altın, 2014) Pleistosen ve sonrasında ki tektonik hareketliliğe bağlanmaktadır. 5. Akarsu Drenajının Kuruluş ve Gelişimi Yapı ve litoloji akarsu drenajının bölgenin karasal ortam şartlarına geçtiği andan itibaren etkisi büyüktür. Çalışma alanında hakim olan Paleotektonik dönem yapılanması olarak doğu-batı uzanımlı Tokat metamorfitleri ile Artova ofiolit karmaşığının paralel 122
9 levhasal sıkıştırmalar sırasında yükselimler sonrasında başlayan karasal denüdasyonal süreç litolojinin bugünkü dağılışını hazırlamıştır. Haydaroğlu formasyonu ve dar alanlarda yüzeylenen üyeleri karasal süreçlerin egemen olduğu alanlara komşu ilksel depresyon sahalarına karşılık gelirler. Yüksek alanlara karşılık gelen ve Alt Orta Miosen dönemi (D I) nemli iklim koşullarının aşınım yüzeyleri ve Üst Miosen dönemi (D II) daha kurak-yarıkurak iklim koşullarının eseri eğimli pediment görünümlü aşınım yüzeyleri karasal-flüvial depolara ve Almus formasyonunun dağılışına dayanılarak tanımlanmışlardır. Zaten Yeşilırmak Havzası da bu esas topografya içinde Neotektonik dönemde gerçekleşen tektonik ve klimatik ortam şartlarının eseri olarak gelişimlerine devam etmişlerdir. Morfolojik anlamda yüzeyler üzerinde geliştiği litolojiden daha genç olacağından Almus formasyonu veya Haydaroğlu formasyonu üzerinde gelişen yüzeylerde Miosen ve sonrasına ait olacaktır. Topografik ve flüvial gelişim, eski izlerin birçok yerde silinmesine neden olmakla birlikte Almus formasyonu, Miosen sonrası topografyanın belirleyicisi olarak Paleo depresyonlara ve akarsuların muhtemel uzanışlarına dikkat çekmektedir. Güncel akarsu tabanından daha yüksekte yer alan ve aşınım-birikim yüzeylerini oluşturan yerşekli jenerasyonları Pliosen ve Üst Miosen dönemi geçişlerine karşılık gelmelidirler. Bu geçiş Pliosen dönemi omuz düzlükleri olarak tanımladığımız daha alçak ve dar yüzeyler ile gerçekleşir. Yeşilırmak Nehri ne katılan kollar, geriye aşınımla sistemlerin iç içe gelişmelerine neden olacak şekilde yerleşmişlerdir. Genç tektonik hareketler sırasında depresyon tabanlarına ulaşan mevcut akarsular da taban seviyesi değişimlerine uygun olarak yataklarına gömülmüşlerdir. Dolayısı ile Yeşilırmak Nehri kendi güzergâhı üzerinde birkaç yatak değişiminin yanı sıra kollarında da önemli yatak değişimlerini yaşamıştır. Bu değişimler Plio- Kuvaterner tektonizması akarsu gelişimlerinde önemli yönlendirmelere ve yer değişimlerine neden olmuştur. Bakımlı Dağı kuzey ve güneyinde uzanan depresyonlar, Pınarlı, Çöreğibüyük arasından Almus a doğru uzanan vadi sistemi, Akbelen den doğuya Gözova üzerinden ulaşan vadi sistemi, Kızılköy- Karakay ve Akbelen arasında ovaya gelen akarsu sistemlerinde gömülmeleri ve yatak değişimlerini görmek mümkündür. Diğer taraftan Yeşilırmak a doğru uzanan akarsu ağızlarında gelişen alüvial yelpazeler ve yüksekte kalmış akarsu menderes yenikleri, tali akarsu vadileri boyunca içeriye doğru sokulan basamaklı seki sistemleri ve bunlarda gözlenen deformasyonlar morfolojik gelişim sırasında düşey yönlü tektonik hareketliliğin ve litolojik değişimlerin etkilerini net biçimde ortaya koymaktadırlar Akarsu Havzalarının Eğim Değerleri Eğim değerlerinin değişkenliği topografyada yüzeylenen kayaçların ve tektoniğin doğal sonucudur. Çalışmalarda, havzaların eğim değerleri, çok düz (%0-2), düz (%2-5), orta düz (%5-10), eğimli (%10-20), dike yakın eğim (%20-30), orta dik (%30-40) ve çok dik (%+40) eğim sınıfına dahil alanlar olarak tanımlanmıştır, 123
10 Eğim değerlerinin çok dik (%+40) olduğu alanları akarsu havzalarının orta mecralarının dağlık alan içine sokulduğu derin vadilerde görmekteyiz. Bu tip alanlar, kuzeyde Yelpe D. havzasında 2,15 km², Kılıçlı D. havzasında 1,12 km², Şenköy D. havzasında 1,30 km² ve Yalancı D. havzasında 38,71 km² alan kaplamaktadır (Şekil 5). Güney havzalarda bu oranlar daha düşüktür. Ağacaköy D. havzasında 0,45 km², Kuru D. havzasında 1,46 km² ve Korucak D. havzasında 3,52 km² dir. Bu durumda eğim değerlerinin çok dik (%+40) olduğu en yüksek değerlere kuzeyde Yalancı D. havzası, güneyde ise Korucak D. havzası sahiptir (Şekil 4, 5, 6). Şekil 4. Akarsu havzalarının eğim değerlerinin dağılışı (Bayer Altın, vd ). Aynı zamanda kuzeyde yukarı mecralarda vadi yamaçları dike yakın eğim (%20-30), orta dik (%30-40) geniş yer kapladığı sahalara karşılık gelmektedir (Şekil 4). Şekil 5. Güney havzaları eğim haritası (batıdan doğuya doğru sırasıyla Ağacaköy D. (solda), Kuru D. (ortada) ve Korucak D. (sağda) (Bayer Altın, vd ). Daha düşük eğim değerlerine sahip, çok düz (%0-2) eğimli (%10-20) araziler güney havzalarda daha fazla yer tutmaktadır. Ağacaköy D. havzası (3,38 km²), Kuru D. havzası (19,99 km²) ve Korucak D. havzası (29 km²) dir. Bu havzalarda düşük eğim değerleri akarsuların aşağı mecra, vadi yataklarına karşılık gelmektedir (Şekil 4, 5). 124
11 Kuzey havzalarda; Yelpe D. havzasında söz konusu eğim değerleri 6 km², Kılıçlı D. havzası (4,75 km²), Şenköy D. havzası (6,27 km² ) Yalancı D. havzası (3,65 km²) dir. Şekil 6. Kuzey havzaları eğim haritaları, Yelpe D., Kılıçlı D. (üstte), Şenköy D. ve Yalancı D. (altta) (Bayer Altın, vd ) Çatallanma Miktarı ve Oranı (Rb) Strahler (1964) e göre Yeni kurulan akarsu şebekesi, en geriden aşağıya doğru birinci derece kolları (segmentleri), daha sonra ikinci, üçüncü derece ve diğerleri ile artan bir sıklık göstererek gelişir ve dallanır (Şekil,7). Havza içinde akarsuların çatallanma oranları (Rb), Strahler (1964) metodu uygulanarak sayısallaştırılmış ve bölümlendirilmiştir. Havza içinde akarsu çatallanma oranlarında birinci ve ikinci dizinler arasında bulunan değerlerin, en yüksek dizin ve bir önceki dizin arasından çıkan değerden fazlalığı oranında (Tablo,1) havza içinde dar-derin ve genç vadilerin oranında bir artış olmaktadır. 125
12 Şekil 7. Akarsuların Strahler metoduna göre üretilmiş çatallanma oranları ve değerleri (Bayer Altın, vd ). Mevcut verilere göre güneydeki havzalardan Korucak D. de ilk dizinin çatallanma oranı diğer havzalara göre daha fazladır (Tablo 1). Ayrıca yine havza içindeki toplam dizin değerlerini (ΣNu) incelediğimizde kuzeydeki Yalancı D. havzasının toplam dizin sayısı 2001 dir ve tüm havzalardaki dizin sayısından fazladır. Bunu Korucak D.havzası (874) takip etmektedir. Diğer havzalarınki ise 93 ile 537 arasında değişmektedir. En az dizin sayısı Ağacaköy D.(93) havzasına aittir. Ayrıca 1. dizin sayısının ve uzunluklarının Yalancı D. ve Korucak D. havzalarında fazla oluşu daha genç ve hızlı bir gelişme safhasında olduğunu göstermektedir. Parametreler Tablo 1. Drenaj Ağı Morfometrik Özellikleri (Bayer Altın, vd ). Alan (Km²) Akarsu leri (Nu) Toplam Sayısı ( Nu) Toplam Uzunluğu ( L) (km) Havzalar D1 D2 D3 D4 D5 D6 Ağacaköy Dere 7, ,631 Kuru Dere 32, ,2 Korucak Dere ,6 Yelpe Dere 16, ,4 Kılıçlı Dere 10, ,5 Şenköy Dere 15, ,0 Yalancı Dere 93, ,33 126
13 Tablo 2. Akarsu Çatallanma Oranı ve Akarsu Sıklıkları (Bayer Altın, vd ). Parametreler Çatallanma Oranı Nu Formül: Rb (1) Nu 1 Formül: Akarsu Sıklığı Nu Fs (2) A A: Havza alanı Havzalar D1 D2 D3 D4 D5 D6 Ağacaköy Dere 5, , ,9 Kuru Dere 4,6 4,5 6,6 3 4,6-16,4 Korucak Dere 5,1 4,5 6 2, ,8 Yelpe Dere 4,9 5,4 4,6 3 4,4-27,9 Kılıçlı Dere 5,8 5,5 6 5, ,4 Şenköy Dere 4, , ,6 Yalancı Dere 5,1 4,8 4,6 7 4,7 5,2 21,4 Çatal uzunluğu: L (Km) Drenaj Yoğunluğu Havzalar D1 D2 D3 D4 D5 D6 L Formül: Dd (3) A Ağacaköy Dere 21,3 6,2 3,6 2,5 4,6 Kuru Dere 115, ,6 4 5,3 Korucak Dere , ,5 6,5 5,2 Yelpe Dere 80 26, ,5 7,7 Kılıçlı Dere 41,3 17,8 5,9 5,5 6,5 Şenköy Dere ,0 Yalancı Dere 382, 6 122,4 59,9 21,7 19,9 4,5 6,5 Şekil 8. Havzalar arası çatallanma oranı değişimi (Bayer Altın, vd ). Akarsu dizinlerin toplam sayıları da güney ve kuzey havzalar arasında önemli farklar oluştur. Güney havzaları toplam dizin sayısı 1504, kuzey havzaları toplam dizin sayısı 2970 dir. Aynı tektonik rejimin etkisinde olmalarına rağmen güneyde Korucak D. nin kuzeyde Yalancı D. nin çatal sayılarının fazla olması, morfolojik olarak diğer havzalardan daha ileri ve gelişmiş olduğunu gösterir 127
14 5.3. Akarsu Sıklığı (Fs) Çalışma alanında ana akarsuların ve kollarının havza içinde birim alanda açtıkları yatak sayısını ifade etmektedir. Havzadaki toplam dizin sayısının (ΣNu) havza alanına bölünmesiyle elde edilir (Tablo,2). Yüksek sıklık değerleri, geçirgen olmayan zemin özellikleri, seyrek bitki örtüsü ve yüksek relief özelliklerini gösterirken, düşük sıklık değerleri ise geçirgen olan jeolojik özellikleri ve alçak relief özelliklerini ortaya koymaktadır. Havzaların akarsu sıklığı incelendiğinde değerler oldukça yüksektir (Şekil 9). En yüksek değerler kuzeyde Yalancı, Yelpe, Kılıçlı ve Şenköy dere havzalarına aittir (Tablo 1). Bunun nedeni güneydeki havzaların yukarı mecrasında geçirimli ve aşınıma dayanıksız karasal kırıntılı kayaçlara; Kuzey havzalarının hemen tamamının geçirimsiz metamorfik kayaçlar üzerinde gelişmiş olmalarıdır. Şekil 9: Havzaların drenaj yoğunluğu ve akarsu sıklığı (Bayer Altın, vd ) Drenaj Yoğunluğu (Dd) Havzanın akarsularca yarılma derecesini gösteren ölçü olup (Tablo, 2) toplam akarsu uzunluğunun (ΣL) havza alanına (A) bölünmesiyle bulunur. Drenaj yoğunluğu, yüzeysel akışı kontrolü altında tutan faktörlerin sonucu olup havzadaki sediment ve su çıkışını etkilemektedir. Ayrıca morfolojik evrimi ve flüvial topografik gelişimi belirlemede önemli bir parametredir (Toprak ve diğ., 2008). Havzalar için elde edilen değerlere göre en düşük drenaj yoğunluğu litolojik olarak en düşük değer Ağacaköy D. ye (4,6), en yüksek değer Yelpe D. (7,7) aittir. Diğer havzalarda yoğunluk değerleri 5,5 ile 7,7 değerleri arasında değişir. 128
15 5.5. Akarsu Anakaya- Havza İlişkisi Çalışma alanında akarsu havzaları ve üzerinde geliştikleri kayaçlar arasındaki mevcut ilişki de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Akarsu dizin uzunlukları, dizin sayıları ve akarsu havzalarının genel olarak sınıflandırılmış kayaç topluluklarının kapladıkları alanlarla olan ilişkileri de belirlenmeye çalışılmıştır. türleri ve akarsu dizin sayıları arasında kikare testi sonucuna göre (Tablo 3) bir farklılık vardır p < 0.01 ve bu bulgular paralelinde kayaç türleri ve dizinler arasında ilişki olduğunu gösterir. türlerine göre dizin sayıları şu şekildedir. Tokat Metamorfitleri, en fazla 1 (2597) de en az 6 (1) dadır. Artova Ofiolit Karmaşığı, en fazla 1 (841) de en az 5 (2) tedir. Kontinental Klastik, en fazla 1 (397) de en az 5 (2) tedir. Alüvyon, en fazla 1 (47) de en az 6 (1) tedir. Toplam değerlere göre kayaç türleri arasında dizin sayısı en fazla şist (3280) en az ise alüvyon (83) dur. Tablo 3. Türleri ve Akarsu Sayıları Arasındaki ilişki Kikare Testi Sonucu. (Bayer Altın, vd ). Türleri Tokat Metamorfitleri Artova Ofiolit Karmaşığı Kontinental Klastik Toplam Alüvyon ler Toplam N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) = sd=15 p=.000 Diğer tarafta kayaç türleri ve akarsuların dizin uzunluklarına uygulanan Kikare Testi sonucu akarsu dizinleri ile kayaç türleri arasında da anlamlı bir farklılık bulunduğu gözlenmiştir p < 0.01 (Tablo 4). 129
16 Tablo 4. Türleri ve Uzunluklarına Ait Verilere Göre Kikare TestiSonucu (Bayer Altın, vd ). Türleri Tokat Metamorfitleri Artova Ofiolit Karmaşığı Kontinental Klastik Toplam Alüvyon Uzunluğuna Göre ler Toplam N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) N Türü (%) ler (%) = sd=15 p=.000 türleri ve akarsu dizin uzunlukları arasındaki ilişki şu şekildedir. Metamorfitler, en fazla 1 (597) de en az 6 (1) dadır. Ofiolitler, en fazla 1 (182) de en az 5 (3) tedir. Kontinental Klastik, en fazla 1 (84) de en az 4 (3) tedir. Alüvyon, en fazla 1 (9) de 3, 4 ve 6 (3) da ise aynıdır. Toplam değerlere göre kayaç türleri arasında dizin uzunluğu en fazla şist (942) en az ise alüvyon (22) dur Tablo 5 de görülebileceği gibi Akarsu havzaları ile kayaçların kapladığı alanlar arasında da anlamlı bir farklılık vardır p < ların havzalarda kapladığı alanagöre Tokat Metamorfitleri, en fazla kapladığı havzayalancı dere (99) de en az Ağacaköy dere (6) dedir. Artova Ofiolit Karmaşığı, en fazla kapladığı havza Yalancı dere (19) de en az Ağacaköy dere (1) dedir. Şenköy dere dışında tüm havzalarda ofiolit bulunmaktadır. Kontinental Klastik, en fazla kapladığı havzakorucak dere (17) de en az Yalancı dere (5) dedir. Alüvyon, en fazla kapladığı havza Yalancı dere (4) de en az Kuru dere ve Ağacaköy dere(1) dedir. 130
17 Tablo 5. Havzalarla ların Kapladığı Alana Göre Kikare Testi Sonucu (Bayer Altın, vd ). Havzalar Yalancı Dere Şenköy Dere Kılıçlı Dere Yelpe Dere Korucak Dere Kuru Dere Ağacaköy Dere Tokat Metamorfitl eri ların Kapladığı Alan (km 2 ) Artova Ofiolit Karmaşığı Kontinental Klastik Alüvyon Toplam N Havzaya Göre (%) Alanı (%) N Havzaya Göre (%) Alanı (%) N Havzaya Göre (%) Alanı (%) N Havzaya Göre (%) Alanı (%) N Havzaya Göre (%) Alanı (%) N Havzaya Göre (%) Alanı (%) N Havzaya Göre (%) Alanı (%) Havzaya Toplam Göre (%) Alanı (%) 2 =68.68 sd=18 p= N
18 Tablo 6 da Akarsuların toplam dizin sayılarına göre Yeşilırmak Nehri kuzey ve güney havzaları ararsında da kayaçlara dayalı bir ilişki aranmıştır. Tokat Metamorfitleri üzerindeki dizin sayıları (2413) ve Artova Ofiolit Karmaşığı (618) dizin sayıları kuzey bölgedeki havzalarda daha fazladır. Güney bölgedeki havzalarda ise Tokat Metamorfitleriüzerindeki dizin sayıları (867), Artova Ofiolit Karmaşığı (416) üzerindeki dizin sayıları daha azdır. Kontinental klastik kuzey kesimde en fazla (381), güney kesimde ise en az (141) dır. Alüvyon kuzey ve güney kesimde eşit (41) toplam dizin sayısına sahiptir. Ayrıca kayaç türleri ve akarsu dizin sayılarına ait verilere göre Kikare testi sonucunda akarsu dizinleri ile kayaç türleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır p < türlerine göre dizin sayıları şu şekildedir. Tokat Metamorfitleri, en fazla 1 (2597) de, en az 6 (1) dadır. Artova Ofiolitik Karmaşığı, en fazla 1 (841) de en az 5 (2) tedir. Kontinental Klastik, en fazla 1 (397) de en az 5 (2) tedir. Alüvyon, en fazla 1 (47) de en az 6 (1) tedir. Toplam değerlere göre kayaç türleri arasında dizin sayısı en fazla şist (3280) en az ise alüvyon (83) dur. Tablo 6. Kuzey ve Güney Havzaları- İlişkisi Kikare Testi Sonucu (Bayer Altın, vd ). Havzaların Bulunduğu Bölgeler Toplam 2 = Kuzey Güney Toplam Sayılarının Türlerine Dağılışı Artova Tokat Kontinental Toplam Ofiolit Alüvyon Metamorfitleri Klastik Karmaşığı N Bölgeye Göre (%) Türü (%) ,2 4, N Bölgeye Göre (%) Türü (%) N Bölgeye Göre (%) Türü (%) sd=3 p=
19 6. Tartışma ve Sonuç: Yapmış olduğumuz çalışmaların ve mevcut literatürün ışığı altında Kuzey Anadolu Dağları Paleotektonik dönem tektonizması ile yükselirken kıvrılamayan ve kırılarak yükselen yerlerde o zamanki ortam şartlarında denüdasyonal süreçler çalışmaya başlamıştır. Kısmen denizel ortamlarla çevrili ve karasal ortam şartlarının başladığı yükselen kısımlardan taşınan enkaz çevre depresyonlarda biriktirilmişlerdir. Daha sonra kara haline geçen bu alanlar üzerinde gerçekleşen aşınım ve birikim döngüleri sırasında da tektonik hareketliliğin devamı ile akarsu drenajı da istikrarlı bir hal almaya başlamıştır. Etkili olan morfodinamik ve morfoklimatik süreçler yapı ve litolojinin kontrolünde topografyada önemli değişiklikler yaratmışlardır. Özellikle Yükselen kesimlerde bir taraftan aşınım döngüsü devam ederken tettonikle alçalan bloklar basamaklı bir topografyayı oluştururken akarsularca yeni taban seviyesine göre yarılarak iç içe sistemlerin gelişmelerine neden olmuşlardır. Pliosen döneminde akarsular dönemin yağışlı iklim şartları altında bir önceki sistemin içine sokularak geniş alanlı tektonik depresyonların içinde alüvial dolgu çöküntü ovalarının gelişmelerini sağlamışlardır. Pleistosen iklim değişimleri ve genç tektonizması havza kenarlarında ve vadi yataklarında yeni bir aşınım sürecinin gelişmesine yol açmışlardır. Pliosen aşınım yüzeyleri havza kenarlarında en alt yerşekli jenerasyonları olarak kalmışlardır. Pleistosen ve Kuaterner süresince işleyen denüdasyonal süreçler zaman zaman akarsu taban seviyesi değişimlerine neden olarak seki sistemlerinin gelişimlerini ve akarsularda akış kanalları değişimlerine neden olmuşlardır. Akarsu havzalarına uygulanan morfografik sayısal işlemlerde akarsu gelişimlerinde anakaya ve tektonik ilişkisinin kurulabildiği görülmüştür. Sayısal analizlerde anlamlı olarak görülen değerler havzaların farklı gelişim özelliklerini ve karakterlerini açıklar nitelikte olduğu görülmüştür. Yararlanılan Kaynaklar: Altın, B. N. (2012) Komana Arkeolojik Araştırma Projesi Proje ara raporu, TUBİTAK Proje No: 109K357,. Altın, B. N. (2015) Komana Ortaçağ Yerleşimi/The Medieval Settlement at Komana (Ed. Erciyas B.,Tatbul, M.N.), Komana antik kenti (Tokat) ve çevresinde jeoarkeolojik ve jeomorfolojik gözlemler, 63-74, Ege Yayınları, ISBN: Ardos, M. (1984) Türkiye Ovalarının Jeomorfolojisi, İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Yayını, No: Cilt 1. Ardos, M. (1992) Türkiye de Kuvaterner Jeomorfolojisi, İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Yayını, No: Bayer Altın T. (2013) The Flood Risk of the Yeşilırmak Basin (Upper Course), Turkey Abstract 40, in İ. Atalay and R. Efe (ed.), Kemer, Antalya, Turkey. Bayer Altın, T. (2014) "Yeşilırmak Nehri havzası yukarı mecrası'nda akarsu ağının morfolojik evrimi ile tektonizma arasındaki ilişki", Niğde Üniversitesi BAGEP, SOB Bozkurt, E. (1990) Geology of the Almus Fault Zone (AFZ) (Almus-Tokat) Acquired M.Sc. Degree in METU. Department of Geological Engineering. Bozkurt, E. and Kocyiğit, A. (1996) The Kazova basin: an active negative flower structure on the Almus Fault Zone, a splay fault system of the North Anatolian Fault Zone, Turkey, Tectonophysics, 265,
20 Bozkurt, E. and Kocyiğit, A. (1995) Almus Fault Zone: its age, total off set and relation to the North Anatolian Fault Zone, Turkish Journal of Earth Sciences, 4, Erciyas B., (2012) Komana Arkeolojik Araştırma Projesi, TUBİTAK-No: 109K357. Erciyas B.,Tatbul, M.N. (2015) Komana Ortaçağ Yerleşimi / The Medieval Settlement at Komana Ege Yayınları, ISBN: Erol, O. (1980) Türkiye de Neojen ve Kuvaterner aşınım dönemleri, bu dönemlerin aşınım yüzeyleri ile yaşıt (korelan) tortullara gore belirlenmesi, Jeomorfoloji Dergisi, 8, Erol, O. (1983) Türkiye nin genç tektonik ve jeomorfolojik gelişimi, Jeomorfoloji Dergisi, 11, Herece,E. ve Akay, E.( 2003) Kuzey Anadolu Fayı (KAF) Atlası, MTA, Özel Yayın Serisi-2. Keçer, M. (1989) Kıtasal alandaki aktif plaka sınırının şekillenmesine bir örnek: Erbaa-Niksar havzası ve jeomorfolojik evrimi, Jeomorfoloji Degisi, 18, Keçer, M. ve Tüfekçi, K. (1986) Kuzey Anadolu Fayı na bağlı olarak, Neotektonik Dönem de oluşan Suşehri Havzası nın evrimi, Jeomorfoloji Dergisi, 14, Ketin, İ. (1983) Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış, İTÜ Kütüphanesi, Sayı1259. Koçyiğit, A. (1989) Suşehri basin: an active fault-wedge basin on the North Anatolian Fault Zone, Turkey, Tectonophysics, 167, Özcan, A., Aksay, A., (1990) Tokat-Turhal-Almus-Çamlıbel dolayının jeolojisi, MTAE Rapor No: Seymen, İ., (1975) Kelkit Vadisi kesiminde Kuzey Anadolu Fay Zonu nun tektonik özelliği, İTÜ Doktora Tezi,192. Sümengen, M., (2013) 1/100,000 Ölçekli Türkiye jeoloji haritaları serisi, Tokat-H37 paftası, No: 188. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü. Strahler, A.N., (1964) Quantitative Geomorphology of Drainage and Channel Network, Handbook of Applied Hydrology, M. Graw Hill Company,New York Şengör, A. M. C. (1979) The North Anatolian Transform Fault, Its age offset and tectonic significance, J. Geol. Soc. Lond, 136: Terlemez, İ., Yılmaz, A., (1980) Ünye-Ordu-Reşadiye- Koyulhisar- Karaçayır-Hafik arasında kalan bölgenin jeolojisi, MTA Rapor No:6671. Toprak V., Altın, B.N., Kolat, Ç., (2008) Damsa ve Soğanlı Drenaj Havzaları (Orta Anadolu) Morfolojik Analizi, TÜBİTAK Projesi, 106Y211, ODTÜ. Yılmaz, A., (1982) Dumanlıdağ (Tokat) ile Çeltekdağı (Sivas) arasının temel jeoloji özellikleri ve ofiyolitli karışığın konumu, MTAE Rapor No:7230. Yılmaz, A., (1984) Dumanlıdağ (Tokat) ile Çeltekdağı (Sivas) arasındaki bölgede Boztepe formasyonunun yaşı, alt bölümler ve dokanak ilişkileri, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni,27/2,
Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi
Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi Tilting effect on the morpho-tectonic evolution of Karasu River valley Nurcan AVŞİN 1 1 Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Coğrafya Bölümü Öz: Karasu
DetaylıINS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ
4/3/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 4/3/2017 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER, STRATİGRAFİ,
DetaylıULUABAT MANYAS GÖLLERİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİM MODELLEMESİ
Kuvaterner Çalıştayı IV 2003 İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü ULUABAT MANYAS GÖLLERİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİM MODELLEMESİ Barış Mater 1, Hüseyin Turoğlu 1, Musa Uludağ 2, İsa Cürebal
DetaylıAKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ
T.C. AKSARAY ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ JEOLOJĠ MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ HARĠTA ALIMI DERSĠ RAPORU 3. GRUP AKSARAY 2015 T.C. AKSARAY ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ
DetaylıEĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ
EĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ 7. hafta Saha Jeolojisi II dersinin içeriğinde Tersiyer yaşlı Adana Baseni nin kuzey-kuzeydoğu kesimleri incelenecektir. 4. Hafta Saha Jeolojisi II dersi kapsamında
DetaylıTÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ. Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları)
TÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları) Genetik Şekil Toplulukları 1- Tektonik Topografya 2- Akarsu Topografyası (Flüvial Topografya) 3- Volkan
DetaylıBURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI
BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI Arş. Gör. Hakan YİĞİTBAŞIOĞLU Göller Yöresinde yeralan Burdur Havzası'nın oluşumunda tektonik hareketlerin büyük etkisi olmuştur. Havza
DetaylıMENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI
MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI Altan İÇERLER 1, Remzi BİLGİN 1, Belgin ÇİRKİN 1, Hamza KARAMAN 1, Alper KIYAK 1, Çetin KARAHAN 2 1 MTA Genel Müdürlüğü Jeofizik
DetaylıFAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ TEKTONİK IV-V. V. DERS. Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN
FAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ JEOFİZİK K MÜHENDM HENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEKTONİK IV-V. V. DERS Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN Fayları Arazide Tanıma Kriterleri Fay düzleminin karakteristik özellikleri
DetaylıKONYA DA DEPREM RİSKİ
1 KONYA DA DEPREM RİSKİ Yaşar EREN, S.Ü. Müh.-Mim. Fakültesi Jeoloji Müh. Bölümü, Konya. ÖZ: Orta Anadolu nun en genç yapılarından olan kuzey-güney gidişli Konya havzası, batıda Konya Fay Zonu, kuzeyde
DetaylıBazı şekil grupları km 2 Ha Oran
Coğrafi Bilimler Dergisi, 2007, 5 (2), 27-53 Kaz Dağı Kuzey Kesiminin (Bayramiç-Çanakkale) Jeomorfolojisi (1) Geomorphology of north part of Kaz mountain (İda, Bayramiç-Çanakkale) Telat Koç Çanakkale Onsekiz
DetaylıBÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ
BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF Yeryüzünü şekillendiren değişik yüksekliklere topoğrafya denir. Topoğrafyayı oluşturan şekillerin deniz seviyesine göre yüksekliklerine
DetaylıABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ GİRİŞ
ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ Sunay AKDERE Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara GİRİŞ Hava fotoğraflarından yararlanarak fotojeolojik
DetaylıTemel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ
ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ İlker ŞENGÜLER* GİRİŞ Çalışma alanı Eskişehir grabeni içinde Eskişehir ilinin doğusunda, Sevinç ve Çavlum mahallesi ile Ağapınar köyünün kuzeyinde
DetaylıNormal Faylar. Genişlemeli tektonik rejimlerde (extensional tectonic regime) oluşan önemli yapılar olup bu rejimlerin genel bir göstergesi sayılırlar.
Normal Faylar Genişlemeli tektonik rejimlerde (extensional tectonic regime) oluşan önemli yapılar olup bu rejimlerin genel bir göstergesi sayılırlar. 1 2 Bir tabakanın normal faylanma ile esnemesi (stretching).
DetaylıNEOTEKTONİK ORTA ANADOLU OVA REJİMİ. Doç.Dr. Yaşar EREN
6.2.4. ORTA ANADOLU OVA REJİMİ Karlıova ekleminin doğusunda kalan sıkışma Doç.Dr. Yaşar bölgesi EREN NEOTEKTONİK ile batısında kalan genleşme bölgesi arasında bulunan geçiş kesimidir. KAFZ ile Toroslar
DetaylıCOĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.
2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası
DetaylıPETMA BEJ MERMER OCAĞI. PETMA MERMER DOĞALTAŞ ve MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
2014 PETMA BEJ MERMER OCAĞI PETMA MERMER DOĞALTAŞ ve MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ OCAK HAKKINDA BİLGİLER 1) OCAK RUHSAT BİLGİLERİ İLİ İLÇE KÖYÜ : TOKAT : TURHAL : ORMANÖZÜ RUHSAT NUMARASI
DetaylıYapısal jeoloji. 3. Bölüm: Normal faylar ve genişlemeli tektonik. Güz 2005
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 12.113 Yapısal jeoloji 3. Bölüm: Normal faylar ve genişlemeli tektonik Güz 2005 Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak
DetaylıDOĞRULTU-ATIMLI FAYLAR
DOĞRULTU-ATIMLI FAYLAR Hareket vektörü fayın doğrultusuna paralel, eğim yönüne dik olan faylardır. Sapma Açısı: 00 o 1 http://www2.nature.nps.gov/geology/usgsnps/jotr/pic00015sm.jpg 2 3 http://www.geo.umn.edu/courses/1001/summer_session/crops_offset.jpg
DetaylıThe geomorphological stady of the area Çınarcık and ite surroundings
ÇINARCIK VE ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK ETÜDÜ Prof. Dr. Oğuz Erol Alaeddin Şencan The geomorphological stady of the area Çınarcık and ite surroundings ÖZET * Bu çalışmanın amacı, Çınarcık ve çevresinin jeomorfolojik
Detaylı5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.
1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla
DetaylıHitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN
Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 Alp - Himalaya kıvrım kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde tüm jeolojik zaman ve devirlere ait araziler görülebilmektedir.
DetaylıTÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI
TÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI Yer altı Suları; Türkiye, kumlu, çakıllı ve alüvyal sahalar ile başta karstik alanlar olmak üzere, geçirimli kayaçlara bağlı olarak yer altı suları bakımından
DetaylıKAFZ genellikle geniş, çok sayıda bazen paralel bazen de saç örgüsü şeklindeki kollardan oluşan bir sağ yönlü doğrultu atımlı faydır.
KAFZ genellikle geniş, çok sayıda bazen paralel bazen de saç örgüsü şeklindeki kollardan oluşan bir sağ yönlü doğrultu atımlı faydır. Canıtez in (1962) sismik ve gravite çalışmaları fay zonunun altındaki
DetaylıTABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKA DÜZLEMİNİN TEKTONİK KONUMU Tabaka düzleminin konumunu belirlemek için tabakanın aşağıdaki özelliklerinin
DetaylıFAYLAR FAY ÇEŞİTLERİ:
FAYLAR Fay (Fault); kayaçlarda gözle görülecek kadar kayma hareketi gösteren kırıklara verilen genel bir isimdir. FAY, Yerkabuğundaki deformasyon enerjisinin artması sonucunda, kayaç kütlelerinin bir kırılma
DetaylıAkademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 10, Mart 2015, s. 360-393
Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 10, Mart 2015, s. 360-393 Emre ÖZŞAHİN 1 ŞARKÖY DERESİ (ŞARKÖY) - BAĞLAR DERESİ (MARMARA EREĞLİSİ) ARASINDAKİ MARMARA DENİZİ AKAÇLAMA HAVZASININ (TEKİRDAĞ)
DetaylıPROF. DR. FATMAGÜL KILIÇ GÜL HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ PROF. DR. ERKAN GÖKAŞAN DOĞA BİLİMLERİ MERKEZİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2018, İSTANBUL
HRT5207Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Yeryüzü Şekillerinin Değerlendirilmesi PROF. DR. FATMAGÜL KILIÇ GÜL HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ PROF. DR. ERKAN GÖKAŞAN DOĞA BİLİMLERİ MERKEZİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
DetaylıJEO156 JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ
JEO156 JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Genel Jeoloji Prof. Dr. Kadir DİRİK Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü 2015 JEOLOJİ (Yunanca Yerbilimi ) Yerküreyi inceleyen bir bilim dalı olup başlıca;
DetaylıTÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ
İ İ İ İ Ğ TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ TÜRKİYE VE YAKIN ÇEVRESİ NEOTEKTONİK HARİTASI TÜRKİYE VE ÇEVRESİ LEVHA HARİTASI TÜRKİYE VE ÇEVRESİ LEVHA HARİTASI-2 TÜRKİYE PALEOZOİK ARAZİLER HARİTASI TÜRKİYE
Detaylı1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?
1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? a. Ova b. Vadi c. Plato d. Delta 2- Coğrafi bölgelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Coğrafi özellikleri
DetaylıMADEN SAHALARI TANITIM BÜLTENİ
Ocak 2015 Sayı: 15 Satış Rödovans ve Ortaklıklar İçin MADEN SAHALARI TANITIM BÜLTENİ Bültenimizde yer almak için bize ulaşınız. E-Posta: ruhsat@madencilik-turkiye.com Tel: +90 (312) 482 18 60 MİGEM 119.
DetaylıDoğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri
Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar
DetaylıINS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ
27.02.2018 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 27.02.2018 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER,
DetaylıACIGÖL GRABEN HAVZASI VE DOLGUSUNUN FASİYES ÖZELLİKLERİ
NEOJEN HAVZALARI ACIGÖL GRABEN HAVZASI VE DOLGUSUNUN FASİYES ÖZELLİKLERİ Türkiye Jeolojisi Dersi A.Ü. Müh. Fak. Jeoloji Mühendisliği Bölümü 06100 Tandoğan / Ankara HAVZA NEDİR? NASIL OLUŞMUŞTUR? - Çevresine
DetaylıDOĞRULTU ATIMLI FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR. Yaşar ar EREN-2003
DOĞRULTU ATIMLI FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR Yaşar ar EREN-2003 6.DOĞRULTU ATIMLI FAYLAR Bu faylar genellikle dikçe eğimli, ve bloklar arasındaki hareketin yatay olduğu faylardır. Doğrultu atımlı faylar (yanal,
Detaylıİnce Burun Fener Fener İnce Burun BATI KARADENİZ BÖLGESİ KIYI GERİSİ DAĞLARI ÇAM DAĞI Batıdan Sakarya Irmağı, doğudan ise Melen Suyu tarafından sınırlanan ÇAM DAĞI, kuzeyde Kocaali; güneyde
DetaylıMADEN TETKĐK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
MADEN TETKĐK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 10 OCAK 2016 ÇĐÇEKDAĞI (KIRŞEHĐR) DEPREMĐ (Mw 5,0) BĐLGĐ NOTU JEOLOJĐ ETÜTLERĐ DAĐRESĐ Yer Dinamikleri Araştırma ve Değerlendirme Koordinatörlüğü Aktif Tektonik Araştırmaları
DetaylıYER DEĞİŞTİREN YERLEŞMELERE İKİ ÖRNEK: KIRATLI ve BAHÇELİ KÖYLERİ
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü COĞRAFYA DERGİSİ Sayı 12, Sayfa 75-84, İstanbul, 2004 Basılı Nüsha ISSN No: 1302-7212 Elektronik Nüsha ISSN No: 1305-2128 YER DEĞİŞTİREN YERLEŞMELERE
DetaylıJeomorfoloji Analizlerinde Coğrafi Bilgi Sistemleri Tekniklerinin Kullanımı: Kasatura Körfezi Hidrolojik Havzası Örneği
Jeomorfoloji Analizlerinde Coğrafi Bilgi Sistemleri Tekniklerinin Kullanımı: Kasatura Körfezi Hidrolojik Havzası Örneği İrfan Akar İstanbul Üniversitesi Ede. Fak. Coğrafya Bölümü, Beyazıt, İstanbul. irfanakar@gmail.com
DetaylıAkarsu aşındırma ve biriktirme şekilleri nelerdir?
On5yirmi5.com Akarsu aşındırma ve biriktirme şekilleri nelerdir? Akarsular yeryüzünün şekillenmesinde en etkili olan dış kuvvetlerdir. Çünkü, kutup bölgeleri, çöller ve dağların yüksek kısımları dışında
DetaylıMurat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale
(*)Türkeş, M. ve Koç, T. 2007. Kazdağı Yöresi ve dağlık alan (dağ sistemi) kavramları üzerine düşünceler. Troy Çanakkale 29:18-19. KAZ DAĞI YÖRESİ VE DAĞLIK ALAN (DAĞ SİSTEMİ) KAVRAMLARI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
DetaylıMENTEŞE YÖRESİ Kıyı Ege Bölgesinün Büyük Menderes Oluğu güneyinde kalan kesimine "Menteşe Yöresi" denilmektedir. 13. yüzyılda Manteşe yöresi
MENTEŞE YÖRESİ MENTEŞE YÖRESİ Kıyı Ege Bölgesinün Büyük Menderes Oluğu güneyinde kalan kesimine "Menteşe Yöresi" denilmektedir. 13. yüzyılda Manteşe yöresi Bizanslıların elinde bulunuyordu. Bizanslıların
DetaylıTers ve Bindirme Fayları
Ters ve Bindirme Fayları Ters ve bindirme fayları sıkışmalı tektonik rejimlerin (compressional / contractional tectonic regimes) denetimi ve etkisi altında gelişirler. Basınç kuvvetleri, kayaçların dayanımlılıklarını
DetaylıSELCUK UNIVERSITY YAZIR FAYI (SELÇUKLU KONYA) ÜZERİNDEKİ TERKEDİLEN TAŞ
SELCUK UNIVERSITY YAZIR FAYI (SELÇUKLU KONYA) ÜZERİNDEKİ TERKEDİLEN TAŞ OCAKLARI VE JEOPARK PROJESİ THE ABANDONED QUARRIES AND GEOPARK PROJECT ON THE YAZIR FAULT (SELÇUKLU KONYA) Yrd. Doç. Dr. Fetullah
DetaylıGİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar
JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu gözle
Detaylı2229 Ayrıntılı Etkinlik Eğitim Programı SAAT/ GÜN
9.08.206, Cuma Tanışma ve Oryantasyon Yaz okulu öğrencilerinin tanışması, çalışma gruplarının oluşturulması, çalışma konularının verilmesi, görev ve sorumlulukların anlatılması. 2229 Ayrıntılı Etkinlik
Detaylı3. TEKTONİK JEOMORFOLOJİ VE FAYLAR
3. TEKTONİK JEOMORFOLOJİ VE FAYLAR Hangi tektonik rejimde olursa olsun, tektonik hareketler yeryüzünde karakteristik bir şekil oluştururlar. 3.1. NORMAL FAYLARDA GELİŞEN YÜZEY ŞEKİLLERİ Genişlemeli tektonik
DetaylıPotansiyel. Alan Verileri İle. Hammadde Arama. Endüstriyel. Makale www.madencilik-turkiye.com
Makale www.madencilik-turkiye.com Seyfullah Tufan Jeofizik Yüksek Mühendisi Maden Etüt ve Arama AŞ seyfullah@madenarama.com.tr Adil Özdemir Jeoloji Yüksek Mühendisi Maden Etüt ve Arama AŞ adil@madenarama.com.tr
DetaylıNEOTEKTONİK. Doç.Dr. Yaşar EREN DOĞU ANADOLU SIKIŞMA BÖLGESİ
6.2.1. DOĞU ANADOLU SIKIŞMA BÖLGESİ Karlıova üçlü kavşağının NEOTEKTONİK doğusunda kalan bölge Doç.Dr. kuzey-güney Yaşar EREN yönlü sıkışmalı tektonik rejimin etkisi altında olduğu için bu bölge Doğu Anadolu
DetaylıFayların Ar azide Tespit Edilme Yöntemleri
FAYLARI ARAZİDE TAN IMA V ERİLERİ VE YÖNT EML ERİ Tektonik aktivitesi devam eden fayların (aktif fay, diri f ay) bulunduğu bölgelerde, fay tipine bağlı olarak değişik belirteçler-işaretler f ayın tanınmasını
DetaylıMustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Yıl/Year: 2008 Cilt/Volume: 5 Sayı/Issue: 10 KEÇİ DERE (GÖNEN ÇAYI NIN BİR KOLU)
DetaylıŞEBİNKARAHİSAR-ALU CRA ÇEVRESİNDE VOLKANİK ŞEKİLLER
ŞEBİNKARAHİSAR-ALU CRA ÇEVRESİNDE VOLKANİK ŞEKİLLER Y. Doç. Dr. Gürcan GÜRGEN* Türkiye doğal çevre koşullan bakımından büyük bir çeşitlilik göstermektedir, iklim koşullanndan, bitki örtüsüne, toprak varlığından,
DetaylıTürkiye nin Yüzey Suyu Kaynakları (Nehirler, Göller, Barajlar) Usul (2008)
Türkiye nin Yüzey Suyu Kaynakları (Nehirler, Göller, Barajlar) Türkiye Su Havzaları geodata.ormansu.gov.tr Türkiye havzaları Yıllık ortalama akış Ortalama yıllık verim Yağış alanı Nehir Havzası Adı (km²)
Detaylı2010 DARFIELD VE 2011 CHRISTCHURCH DEPREMLERİ VE SONUÇLARI
2010 DARFIELD VE 2011 CHRISTCHURCH DEPREMLERİ VE SONUÇLARI ÖZET: D. Güner 1 1 Deprem Dairesi Başkanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara Email: duygu.guner@afad.gov.tr Yeni Zelanda da 4
DetaylıAkdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)
Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) The Cave With Multiple-Periods And Origins Characterizing The
DetaylıHEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU
HEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU İL HEYELAN AKTİVİTE DURUMU Olmuş Muhtemel Her ikisi FORMU DÜZENLEYENİN İLÇE AFETİN TARİHİ ADI SOYADI BELDE ETÜT TARİHİ TARİH KÖY GENEL HANE/NÜFUS İMZA MAH./MEZRA/MEVKİİ
DetaylıTOKAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI
TOKAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Tokat ili, Karadeniz Bölgesinde Orta Karadeniz bölümünün iç kısımlarında yer alır. Tokat ili Devecidağ ile Köroğlu Dağı arasında uzanan tektonik hattın kuzey ve güneyinde
DetaylıDERS 1. Bölge Sınırlarını Tespiti
DERS 1 Bölge Sınırlarını Tespiti İster fiziki ve ister beşeri konularda olsun, çalışma yapılacak alanların (havza, yöre, bölüm, bölge) sınırlarının saptanması gerekir. 1-Bir kıtayı ele alabiliriz. Kıtaların
DetaylıHARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTA NEDİR? Harita; yer yüzeyinin bir düzlem üzerine belirli bir oranda küçültülerek bir takım çizgi ve
Detaylı11 MART 2011 BÜYÜK TOHOKU (KUZEYDOĞU HONSHU, JAPONYA) DEPREMİ (Mw: 9,0) BİLGİ NOTU
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 11 MART 2011 BÜYÜK TOHOKU (KUZEYDOĞU HONSHU, JAPONYA) DEPREMİ (Mw: 9,0) BİLGİ NOTU JEOLOJİ ETÜTLERİ DAİRESİ Yer Dinamikleri Araştırma ve Değerlendirme Koordinatörlüğü
DetaylıİVRİNDİ OVASI VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİSİ GEOMORPHOLOGY OF IVRINDI PLAIN AND ITS SURROUNDINGS
İVRİNDİ OVASI VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİSİ Kamile GÜLÜM * Özet Bu çalışmada İvrindi Ovası ve Yakın çevresinin jeomorfolojik özellikleri ortaya konulmuştur. İvrindi Ovası ve yakın çevresi, çevresindeki
DetaylıTEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ. Erkan GÜLER Haziran 2018
TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ Erkan GÜLER Haziran 2018 1 HARİTA Yeryüzündeki bir noktanın ya da tamamının çeşitli özelliklere göre bir ölçeğe ve amaca göre çizilerek, düzlem üzerine aktarılmasına harita
DetaylıCOĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701
COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 Türkiye de Arazi Kullanımı Türkiye yüzey şekilleri bakımından çok farklı özelliklere sahiptir. Ülkemizde oluşum özellikleri birbirinden farklı
DetaylıAYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU
AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU Konu : Hümik asit ve Leonarditin fidan üretiminde kullanılması deneme çalıģmaları ve AyaĢ Ġlçesi BaĢayaĢ köyündeki erozyon sahasının teknik yönden
DetaylıMAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI
TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. 58.01.0.02 ÇİMENYENİCE KÖYÜ, KÖROĞLU TEPELERİ, I39-a4 MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI İL SİVAS İLÇE HAFİK MAH.-KÖY VE MEVKİİ Çimenyenice Köyü GENEL
DetaylıDOĞU KARADENİZ BÖLGESİ VE CİVARININ DEPREMSELLİĞİ
DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ VE CİVARININ DEPREMSELLİĞİ Yusuf Bayrak ve Nafız Maden K.T.Ü. Jeofizik Mühendisliği Bölümü-TRABZON Anadolu, kuzeyden güneye doğru Pontidler, Anatolidler, Toridler ve Kenar Kıvrımları
DetaylıJEOMORFOLOJİK İNDİSLER
JEOMORFOLOJİK İNDİSLER Morfometri : Yeryüzü şeklinin kantitatif olarak ölçülmesi bilimidir. Bir yüzeyin morfometrisi (kantitatif olarak ölçülmesi) o bölgenin büyüklüğünün yüksekliğinin (max, min, ort.)
Detaylı25 OCAK 2005 HAKKARİ DEPREMİ HAKKINDA ÖN DEĞERLENDİRME
25 OCAK 2005 HAKKARİ DEPREMİ HAKKINDA ÖN DEĞERLENDİRME Ömer Emre, Ahmet Doğan, Selim Özalp ve Cengiz Yıldırım Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Yer Dinamikleri Araştırma ve
Detaylı... NO'LU RUHSATA İLİŞKİN (... DÖNEM) ARAMA FAALİYET RAPORU
ARAMA FAALİYET RAPOR FORMATI İLÇE... (İL)... NO'LU RUHSATA İLİŞKİN (... DÖNEM) ARAMA FAALİYET RAPORU HAZIRLAYAN TEKNİK SORUMLU Adı Soyadı JEOLOJİ MÜHENDİSİ Oda Sicil No AY-YIL 1 İLETİŞİM İLE İLGİLİ BİLGİLER
Detaylı(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi
V. ULUSLARARASI KUM VE TOZ FIRTINASI ÇALIŞTAYI ORTA DOĞU TOZ KAYNAKLARI VE ETKİLERİ 23-25 EKİM 2017, İSTANBUL (Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki
DetaylıİNCESU YARMAVADİSİ (ÇORUM-ORTAKÖY) (Break-River of İncesu)
MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 14, TEMMUZ - 2006, İSTANBUL İNCESU YARMAVADİSİ (ÇORUM-ORTAKÖY) (Break-River of İncesu) Dr. Faruk AYLAR * Dr. Asım ÇOBAN ** ÖZET İncesu Yarmavadisi, Çorum un Ortaköy ilçesine
DetaylıVeysel Işık Türkiye deki Tektonik Birlikler
JEM 404 Ders Konusu Türkiye Jeolojisi Orojenez ve Türkiye deki Tektonik Birlikler Ankara Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Tektonik Araştırma Grubu 2012 Dağ Oluşumu / Orojenez Orojenez genel anlamda
DetaylıMADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MANİSA SOMA EYNEZ KÖMÜR İŞLETMESİ SAHASI JEOFİZİK JEOELEKTRİK ETÜT RAPORU Altan M.İÇERLER Jeofizik Yük. Müh. JEOFİZİK ETÜTLERİ DAİRESİ MART 2009-ANKARA İÇİNDEKİLER
DetaylıİKLİM ELEMANLARI SICAKLIK
İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,
DetaylıHavza. Yağış. Havza. sınırı. Havza. alanı. Akarsu ağı. Akış Havzanın çıkış noktası (havzanın mansabı) Çıkış akımı
Yağış Havza Havza sınırı Havza alanı Akarsu ağı Akış Havzanın çıkış noktası (havzanın mansabı) Çıkış akımı Havza ve alt havza Türkiye nin 25 (27?) Havzası - Meriç Havzası (01) - Müteferrik Marmara Suları
DetaylıHaritanın Tanımı. Harita Okuma ve Yorumlama. Haritanın Tanımı. Haritanın Özellikleri. Haritanın Özellikleri. Kullanım Amaçlarına Göre
Haritanın Tanımı Harita Okuma ve Yorumlama Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ HARİTA: Yer yüzeyinin tümünün ya da bir kısmının, doğal ve yapay özelliklerini bir projeksiyon sistemine göre ve belirli bir ölçekte
DetaylıTÜRKİYE DE İL MERKEZLERİNİN COĞRAFİ MEKANLA İLİŞKİLERİ
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 8 Sayı : 2, Sayfa: 271-291, ELAZIĞ- 1996 Özet TÜRKİYE DE İL MERKEZLERİNİN COĞRAFİ MEKANLA İLİŞKİLERİ Yrd. Doç Dr. M. Ali ÖZDEMİR Arş. Gör. Sabri KARDOĞAN
DetaylıKIRIKLAR VE FAYLAR NORMAL FAYLAR. Yaşar ar EREN-2003
NORMAL FAYLAR Yaşar ar EREN-2003 NORMAL FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR 50 O den fazla eğimli ve eğim atım bileşenin doğrultu bileşenine göre oldukça büyük olduğu faylardır. Normal faylarda tavan bloku taban
DetaylıDOĞU ANADOLU FAYI İLE İLGİLİ BAZI GÖZLEMLER VE DÜŞÜNCELER
DOĞU ANADOLU FAYI İLE İLGİLİ BAZI GÖZLEMLER VE DÜŞÜNCELER Esen ARPAT ve Fuat ŞAROĞLU Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara ÜZ. Doğu Anadolu'da Karlıova ilçesi ile Hazar gölü arasında sol yanal atım özellikleri
DetaylıTAHTALI BARAJI HAVZASI ALT YÖRESİ
TAHTALI BARAJI HAVZASI ALT YÖRESİ 5.6. TAHTALI BARAJI HAVZASI ALT YÖRESİ (THAY) İzmir kentinin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanması amacıyla gerçekleştirilen Tahtalı Barajı nın evsel, endüstriyel,
DetaylıTÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :
TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.
Detaylıİlk Zaman KAMBRİYEN ÖNCESİ: 3-Hadeyan, 2-Arkeyan, 1-Proterozoik
JEOLOJİK DEVİRLER İlk Zaman KAMBRİYEN ÖNCESİ: 3-Hadeyan, 2-Arkeyan, 1-Proterozoik Dünya nın oluşumundan 4 Milyar Yıl sonra Kıtaların çekirdek kısmını oluşturan en eski kıvrımlar oluşmuştur. Su yosunu (alg)
DetaylıAUZEF Sınav Yardımlaşma
AUZEF Sınav Yardımlaşma ÇIKMIŞ SORULAR YARDIMLAŞMA GRUPLARI https://www.facebook.com/groups/389659827776348/ https://www.facebook.com/groups/702627443100495/ TOPOGRAFYALAR-I VİZE SORULARI: 1 ) Aşağıdakilerden
DetaylıSENOZOYİK TEKTONİK.
SENOZOYİK TEKTONİK http://www.cografyamiz.com/900/depremler/ DOĞU AFRİKA RİFTİ Üçlü Sistem Doğu Afrika Rift Sistemi Aden Körfezi Kızıl Deniz Okyanusal kabuğun şekillenmesi Aden Körfezinde yaklaşık olarak
Detaylı05 AĞUSTOS 2012 ORTABAĞ-ULUDERE (ŞIRNAK) DEPREMİ BİLGİ NOTU
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 05 AĞUSTOS 2012 ORTABAĞ-ULUDERE (ŞIRNAK) DEPREMİ BİLGİ NOTU JEOLOJİ ETÜTLERİ DAİRESİ Yer Dinamikleri Araştırma ve Değerlendirme Koordinatörlüğü Aktif Tektonik Araştırmaları
DetaylıMEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri
MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak
DetaylıManavgat Nehri Havzasının Jeomorfolojik Evrimi
G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 22, Sayı 2 (2002) 51-65 Manavgat Nehri Havzasının Jeomorfolojik Evrimi Geomorphological evolution of the Manavgat River s basin Uğur DOĞAN Ankara Ünv., Dil ve Tarih-Coğrafya
DetaylıBULDAN YÖRESİ METAMORFİK KAYAÇLARININ JEOLOJİK, PETROGRAFİK VE TEKTONİK AÇIDAN İNCELENMESİ
BULDAN YÖRESİ METAMORFİK KAYAÇLARININ JEOLOJİK, PETROGRAFİK VE TEKTONİK AÇIDAN İNCELENMESİ Araş. Gör. Fatma GÖKGÖZ, Yard. Doç. Dr. Halis MANAV, Prof. Dr. Yahya ÖZPINAR Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik
DetaylıVIII. FAYLAR (FAULTS)
VIII.1. Tanım ve genel bilgiler VIII. FAYLAR (FAULTS) Kayaçların bir düzlem boyunca gözle görülecek miktarda kayma göstermesi olayına faylanma (faulting), bu olay sonucu meydana gelen yapıya da fay (fault)
DetaylıYER. Uzaklık. Kütle(A) X Kütle (B) Uzaklık 2. Çekim kuvveti= Yaşar EREN-2007
Uzaklık Çekim kuvveti= Kütle(A) X Kütle (B) Uzaklık 2 Okyanuslardaki gel-git olayı ana olarak Ayın, ikincil olarak güneşin dünyanın (merkezine göre) değişik bölgeleri üzerindeki diferansiyel çekim etkisiyle
DetaylıBaşlıca Kıyı Tipleri, Özellikleri ve Oluşum Süreçleri
Başlıca Kıyı Tipleri, Özellikleri ve Oluşum Süreçleri Dünya da bir birinden farklı kıyı tipleri oluşmuştur. Bu farklılıkların oluşmasında; Dalga ve akıntılar, Dağların kıyıya uzanış doğrultusu, Kıyılardaki
DetaylıKanada Kalkanı Kanada Kalkanı. Kıyı Dağları. Kanada Kalkanı. Kıyı Ovaları. Örtülü Platform. Büyük Ovalar İç Düzlükler. Dağ ve Havzalar Kuşağı
Örtülü Platform Örtülü Platform Kanada Kalkanı Kanada Kalkanı Kıyı Dağları Örtülü Platform Kanada Kalkanı Dağ ve Havzalar Kuşağı Büyük Ovalar İç Düzlükler QUACHITA WICHITA Kıyı Ovaları BÜYÜK OVALAR= GREAT
DetaylıKapaklıkuyu, Zopzop ve Sarıçiçek Yaylası Özdirenç-Yapay Uçlaşma Etüdü Raporu
Çifteharman, Karakuyu, h. Kapaklıkuyu, Zopzop ve Sarıçiçek Yaylası Özdirenç-Yapay Uçlaşma Etüdü Raporu Bu raporda Nevma Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ye ait Kömür Sahalarında, Haziran Ağustos 2011 tarihlerinde
DetaylıDENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı
DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı JEOLOJİK OSEONOGRAFİ Genelde çok karmaşık bir yapıya sahip olan okyanus ve deniz
DetaylıUYUMSUZLUKLAR VE GÖRECELİ YAŞ KAVRAMI
UYUMSUZLUKLAR VE GÖRECELİ YAŞ KAVRAMI Diskordans nedir? Kayaçların stratigrafik dizilimleri her zaman kesiksiz bir seri (konkordan seri) oluşturmaz. Bazen, kayaçların çökelimleri sırasında duraklamalar,
DetaylıYER KABUĞUNUN TARĠHĠ SÜRE- YIL BAŞLICA OLAYLAR ZAMANLAR BUZUL ÇAĞI SONRASI (POSTGLASİYA L) BUZUL ÇAĞI (PLEİSTOSEN)
YER KABUĞUNUN TARĠHĠ DÖRDÜNCÜ ZAMAN KUATERNER ZAMANLAR BUZUL ÇAĞI SONRASI (POSTGLASİYA L) BUZUL ÇAĞI (PLEİSTOSEN) SÜRE- YIL 2,5 Milyon BAŞLICA OLAYLAR İklimin giderek ısınarak bugünkü şartlara geçişi.
DetaylıYapısal Jeoloji. 2. Bölüm: Gevrek deformasyon ve faylanma
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 12.113 Yapısal Jeoloji 2. Bölüm: Gevrek deformasyon ve faylanma Güz 2005 Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms
DetaylıHarita Okuma ve Yorumlama. Yrd. Doç. Dr. Müge Kirmikil
Harita Okuma ve Yorumlama Yrd. Doç. Dr. Müge Kirmikil Harita: Tanım HARİTA: Yer yüzeyinin tümünün ya da bir kısmının, doğal ve yapay özelliklerini bir projeksiyon sistemine göre ve belirli bir ölçekte
Detaylı