Erişilebilir Karayolu Ulaşımı: Kavramlar ve uluslararası iyi uygulama örnekleri

Transkript

1 Erişilebilir Karayolu Ulaşımı: Kavramlar ve uluslararası iyi uygulama örnekleri Julie BABINARD Çevre ve Sosyal Kalkınma Uzmanı, Ulaşım, Dünya Bankası

2 Özet 1. Ulaşımda erişilebilirlik niye önemlidir 2. Ulaşımda erişilebilirliğin desteklenmesi için kanun ve yönetmelikler 3. Erişilebilir ulaşımın önündeki tipik engeller 4. Erişilebilir bir ulaşım zincirinin öğeleri 5. Farklı ulaşım biçimlerinden iyi uygulama örnekleri 2

3 Ulaşımda erişilebilirlik niye önemlidir? Ulaşım, bağımsız bir yaşam için hayati önemdedir Dışlanma, engellilikle ilişkilendirilen zararları arttırır Ulaşımın planlanması, tasarımı ve inşasında genellikle engelli insanların erişimine yeterli özen gösterilmez

4 Ulaşımda erişilebilirliğin desteklenmesi için kanun ve yönetmelikler 153 Ülke Sözleşmeyi imzaladı 110 Ülke Sözleşmeyi tasdik etti

5 BM Sözleşmesi, Kentsel Çevre ve Ulaşım Sistemlerine ilişkindir Erişilebilirlik: Sözleşmenin temel ilkesidir (madde 4) ve tüm uygulama alanlarını bağlamaktadır Fiziksel çevre: Okullar, tıbbi tesisler ve işyerleri başta olmak üzere tüm kapalı ve açık mekanlara erişimin önünde bulunan engel ve bariyerlerin ortadan kaldırılması için gerekli önlemler alınmalıdır (madde 9 (1) (a)). Kamu tesis ve binaları: Hükümetler kamu tesis ve hizmetlerini erişilebilir hale getirecek talimatları uygulamaya koyarak, engelli insanların topluma tam katılımının güvence altına alınmasına örnek teşkil etmelidir (madde 9 (2) (a));

6 Erişilebilir karayolu ulaşımı önündeki engeller Mevcut yasaların yetersiz şekilde denetlenmesi ve uygulanması Uygulama için kaynak eksikliği ya da yetersizliği Erişimin önündeki engeller, ulaşım biçimine ve coğrafi bölgeye göre farklılık arz eder

7 Erişilebilirliğin Olmadığı Örnekler 7

8 Karayolu ulaşımında erişilebilir bir seyahat zincirinin öğeleri Çeşitli faktörler ulaşım sistemlerini erişilebilir kılar: Fiziksel altyapı Araç tasarımı Bilgi Toplumsal faktörler (damgalama) Yaya ortamı Kaldırımlar, yaya geçitleri Sinyal sistemi Sesli sistem Refüjler Başlangıç noktası/ Varış yeri Ülke havalimanı Ev Hizmetler (sağlık; eğitim; sosyal) İş Kültürel alanlar Ulaşım Yol altyapısı Araçlar (uçak, otobüs, araba, vapur) Sinyal sistemi / sesli sistem Duraklar / cepler Tesisler

9 Toplu karayolu ulaşımında erişilebilirlik Erişilebilir yolcuğun öğeleri Başlangıç/Ev tedbirleri Ulaşım türüne özgü önlemler Seyahat bilgisi ve planlaması İstasyona/ Durağa yürüme Aracı bekleme Biniş Yolculuk İstasyonda/Durakta İniş/Çıkış Varış Yerine Yürüme Güvenli yaya ortamı Ulaşım durakları Kapılar Bilet kesme Platformlar Rampalar Tasarım ve mekan özellikleri Platformlar Rampalar Güvenli yaya ortamı

10 Bilgi, seyahat planlaması ve eğitimi Biçimi: Panolardaki harflerin büyüklüğü ve bakma mesafesinin gözetilmesi Haritalar Kapsamlı yolculuk bilgisi sistemleri Farkındalık eğitimi ve yolculuk danışmanları Yeri: Yolculuk öncesi planlama İstasyon ve duraklardaki panolarda bilgi Kaynak: Dünya Bankası, 2010 and OECD, 2006

11 Yaya ortamı ve yaya geçitleri Evrensel erişimin sağlanması için ölçüler ve özellikler Eğim derecesi Zeminler Yerleştirme planı Işıklandırma Yaya geçitleri 11

12 Örnek uygulama: Yaya erişimini iyileştirmek için halk katılımı Kentsel Plan - Liaoning Bölgesi, Çin (Benxi, Panjin, Liaoyang, Dengta, Benxi şehirleri) Odak grup görüşmeleri; açık toplantılar; saha testi Tespit edilen sorunlar: kaldırım kenarlarındaki kesmeler; refüj; dokununca hissedilen şeritlerle gösterilen kaldırım yolları; yaya geçitleri; hasar görmüş kaldırım ve tretuvarlar

13 Toplu ulaşım durak ve istasyonları altyapısı Otobüs durakları (kaplaması; yerleşimi; oturma yeri) Kapılar ve kapı aralıkları Platformlar Düz ve basamaksız ortamlar için rampalar Platforma yolcu asansörü Erişilebilir tuvaletler Erişilebilir otomatik turnikeler Erişilebilir bilgi ve bilet masaları Erişilebilir terminaller ve büfeler

14 İyi örnek: Berlin toplu taşıma altyapısının engellerden arındırılmış tasarımı Banliyö istasyonlarının % 73 ü görsel yeti yitimi bulunan insanlar için yönlendirme sistemine sahiptir Metro istasyonlarının % 46 sının görsel yeti yitimi bulunan insanlar için yönlendirme sistemi vardır 99 metro istasyonu ve 118 banliyö tren istasyonunda asansör ve rampalar bulunmaktadır BVG nin hareket yitimi olan insanlardan sorumlu yetkilisi metro istasyonlarında önerilerde bulunur

15 Toplu Ulaşım Araçları Platform araç aralığı Aracın tasarımı Renk karşıtlığı Bağlama araçları Ayrılmış oturma yerleri Hoparlör sistemi İstasyonlarda destek hizmeti

16 İyi örnek: Hızlı Otobüs Ulaşım Sistemlerinde (Metrobüs) evrensel tasarım unsurları Brazilya, Kolombiya, Ekvador, Meksika, Şili, Endonezya, Tanzanya ve Çin İstasyonlara erişim: İstasyon platformu yüksekliği ile uyumlu alçak zeminli araçların kullanılması; hafif rampalar; tam yanaşma Ödeme: Özel ihtiyaçları olan yolcular için kartlar; erişilebilir turnikeler Yolcu bilgisi: Görme ve duyma engelli yolculara özel Araç içindeki düzenlemeler: Kaymayan zemin; özel oturma yerleri; kontrast renkler; tutamaklar

17 Kısaca, herkese fayda sağlayacak şekilde ulaşımı erişilebilir yapmak için bir dizi müdahale gereklidir Altyapı Kadınlar Çocuklar Yaşlılar Engelliler (nüfusun: ~%50 siı (~%25-50) (~%10-25) (~%10-12) Üst geçitler Yeterli genişlik ve yükseklik; korkuluklar, rampalar Kaldırımlar/ kaldırım kenarları Tren/otobüs istasyonları Araçlar (otobüsler, trenler, özel araçlar) Engellerin ortadan kaldırılması; rampalar ve uygun eğimler; dokunulabilir işaretler; erişilebilir yaya sinyallerine sahip tabelalar ya da işaretler (APS); uygun ışıklandırma; karşıdan karşıya geçmek için daha uzun süre opsiyonu Platform ve tren aralığının ortadan kaldırılması; uygun ışıklandırma; olası tehlikelere dair uyarılar ve işaretler Alçak basamaklar; tutamaklar; varılan yere dair bilginin iyi şekilde sunulması; aracı istasyonda daha uzun süreli tutma; özel oturma yerleri

18 Maliyetler ve öncelikler yerel bağlama göre belirlenmelidir Tahmin edilen maliyet Sıfır Düşük Düşük Orta ila Yüksek Yüksek Tipik müdahale Görsel kontrast; renk kodlaması; açık/sezgisel işaretler Temel kaldırım, kaldırım kenarı kesmeleri ve yaya geçidi tasarımı; tehlike işaretleri; basamakların ve başka tehlikelerin minimize edilmesi Kullanıcı farkındalığı; özel oturma yerleri; personele ek eğitim; hissedilir yüzeyler; bordür ekleri Yükseltilmiş yaya geçitleri; yükseltilmiş binme platformları ya da alçak zeminli araçlar; personelin genel eğitimi Asansörler; aydınlatılmış ve sesli işaretler; tekerlikli sandalye yeri; özel ulaşım hizmetleri Muhtemel önceliği HAYATİ HAYATİ ÇOK YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK

19 Erişilebilir ulaşımın planlanması ve Erişilebilirliğin belirtileri uygulanması Koridorlarda öncelik hakkı ve erişilebilir özellikli yeni sistemler Yaya ve toplu ulaşım altyapısı sisteminin en etkili şekilde iyileştirilmesi Ulaşım sistemlerini tamamlamak için kapıdan kapıya servisler

20 Sonuç Yerine İlkeler ve teknik standartlar mevcuttur Veri yokluğu, erişim denetimleri ve hareket ihtiyaçları denetimlerinin eksik yapılması, gerçekleştirilen müdahalelerin etkili sonuçlar doğurmasını ve etkilerinin ölçümünü zorlaştırmaktadır Araştırmalar sınırlı ve ulaşım zinciri gereksinimlerine ilişkin anlayış sorunlu olduğu için, ulaşım sistemleri kısmen erişilebilirdir ve yerel hizmet sunumu zayıftır Özel organizasyonlar ve turizm erişilebilir ulaşım sistemleri ve araçlarının iyileştirilmesi için katalizör görevi görebilir Demografide ve sağlık alanında yaşanacak dönüşümler, erişilebilirliği bir gerçeklik haline getirebilir 20