MART/MARCH 2006 ERNST & YOUNG YILLIK GEL R VERG S BEYANNAMES LE BEYAN ED LMES GEREKEN GEL RLER. Mehmet KORKUSUZ. Dünya dan Vergi Haberleri.

Transkript

1 ERNST & YOUNG MART/MARCH Ernst & Young All Rights Reserved. Ernst & Young is a registered trademark. stanbul Merkez Ofis Büyükdere Caddesi Beytem Plaza fiiflli stanbul Tel : (pbx) Fax : istanbul.office@tr.ey.com Ankara Ofis Reflit Galip Cad. No:53 D:3-4 Gaziosmanpafla Ankara Tel : Fax : ankara.office@tr.ey.com zmir Ofis Akdeniz Mah. Halit Ziya Bulvar No:74 K:2 Yap Kredi Sigorta fl Merkezi Alsancak zmir Tel : Fax : izmir.office@tr.ey.com Bursa Ofis Kükürtlü Cad. Tan fl Merk. No:67 B Blok D: Bursa Tel : Fax : bursa.office@tr.ey.com YILLIK GEL R VERG S BEYANNAMES LE BEYAN ED LMES GEREKEN GEL RLER Mehmet KORKUSUZ Dünya dan Vergi Haberleri Do a M RZA English Translation Resmi Gazete den... Cansu USLU Sirküler ndeks Vergi Hakk nda Concerning Tax

2 VERG DE GÜNDEM YILLIK GEL R VERG S BEYANNAMES LE BEYAN ED LMES GEREKEN GEL RLER I. G R fi Mehmet KORKUSUZ Her y l n Mart ay öteden beri, kiflisel gelirlerin tabi oldu u gelir vergisi ile ilgili y ll k beyannamenin verildi i ve verginin ilk taksidinin ödendi i ayd r. Bu ay n toplumda yayg n olarak kullan lan bir baflka ad da vergi ay d r. Kanunkoyucu, Gelir Vergisi Kanunu nun (GVK) ilk maddesinde vergiye tabi geliri gerçek kiflilerin bir takvim y l nda elde ettikleri kazanç ve iratlar n safi tutar olarak tan mlad ktan ve hemen onu izleyen ikinci maddesinde de, bu kazanç ve iratlar n neler oldu unu hükme ba lad ktan sonra, Gelirin toplanmas ve beyan bafll n tafl yan 85 inci maddesinde de, Kanunun ikinci maddesinde yaz l kaynaklardan bir takvim y l nda elde edilen kazanç ve iratlar n, Kanunda aksine bir hüküm olmad kça y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesini kararlaflt rm flt r. flte, vergiye tabi gelirlerin y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesine iliflkin genel kural n istisnalar n teflkil eden bu aksine hükümlerden birine GVK nun 86 nc maddesinde Toplama yap lmayan haller bafll alt nda yer verilmifltir. Bu maddede, farkl gelirlerden beyan gerekmeyenler s ralan rken, bu yönde hükümler içeren bir di er madde olan Geçici 55 nci maddede de, 2005 y l sonuna kadar elde edilecek baz menkul sermaye iratlar için y ll k beyanname verilmemesi ve baflka gelirler dolay s yla beyanname verildi i hallerde bu gelirlerin beyannameye dahil edilmemesi hüküm alt na al nm flt r. Bu sebeple, 2005 y l nda gelir elde eden kiflilerin, önce gelirlerinin vergiye ve beyana tabi olup olmad n yukar da belirtilen hükümlerden hareketle belirlemeleri ve daha sonra da vermeleri gerekiyorsa Mart 2006 ay n n ilk yar s içinde (1-15 Mart 2006) beyannamelerini ilgili vergi dairesine vermeleri ya da posta ile göndermeleri gerekmektedir. Bu yaz m zda, içinde bulundu umuz Mart ay n n y ll k gelirlerin beyan edildi i bir ay olmas n da dikkate alarak, önce, beyana tabi olmayan kazançlar ; daha sonra da, vergiye tabi kazançlardan y ll k beyanname ile beyan zorunlu olanlar, türleri itibar yla aç klayaca z. II. YILLIK GEL R VERG S BEYANNAMES LE BEYAN ED LMEYECEK GEL RLER Gelir Vergisi Kanunu nda, 2005 y l nda elde edilen afla daki gelirler için y ll k gelir vergisi beyannamesi verilmemesi, baflka gelirler dolay s yla beyanname verildi i durumlarda da bu gelirlerin beyannameye dahil edilmemesi hükme ba lanm flt r. a) Gerçek usulde vergilendirilmeyen ziraî kazançlar, b) Tüzel kiflili i haiz emekli sand klar, yard m sand klar ile emeklilik ve sigorta flirketleri taraf ndan, tarihinden sonra düzenlenmifl poliçelere istinaden, on y l süreyle prim, aidat veya katk pay ödemeden ayr lanlara yap lan ödemeler, on y l süreyle katk pay ödemifl olmakla birlikte bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakk kazanmadan ayr lanlar ile di er sand k ve sigortalardan on y l süreyle prim veya aidat ödeyenlere ve vefat, malûliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayr lanlara yap lan ödemeler ve bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakk kazananlar ile bu sistemden vefat, malûliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayr lanlara yap lan ödemeler, c) Kazanç ve iratlar n istisna hadleri içinde kalan k sm, d) Tek iflverenden al nm fl ve tevkif suretiyle vergilendirilmifl ücretler, d) Vergiye tâbi gelir toplam n n YTL yi aflmamas kofluluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmufl olan menkul sermaye iratlar ve gayrimenkul sermaye iratlar, e) Bir takvim y l içinde elde edilen ve toplam 800 YTL yi aflmayan, tevkifata ve istisna uygulamas na konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlar. f) Tevkif suretiyle vergilendirilen mevduat faizleri, repo kazançlar ve özel finans kurumu kar paylar. g) 1998 ve daha önceki hesap dönemlerine iliflkin kurum kazançlar n n da t lmas ndan sa lanan hisse senedi kar paylar. III. YILLIK GEL R VERG S BEYANNAMES LE BEYANI ZORUNLU OLAN GEL RLER III.1 Ticari kazançlar GVK nda, maden, tafl ve kireç ocaklar, kum ve çak l istihsal yerleri ile tu la ve kiremit harmanlar n n iflletilmesinden, coberlik ifllerinden, özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin iflletilmesinden, gayrimenkullerin al m, sat m ve infla iflleriyle devaml olarak u raflanlar n bu ifllerinden, kendi nam ve hesaplar na menkul k ymet al m-sat m ile devaml olarak u raflanlar n bu faaliyetlerinden, sat n al nan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren (5) y l içinde parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki y llarda k smen veya tamamen sat lmas ndan ve difl protezcili inden elde edilen kazançlar da dahil olmak üzere, her türlü ticari ve s nai faaliyetlerden do an kazançlar olarak tan mlanan ticari kazançlar, tutar ne olursa olsun, y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmek zorundad r. Buna, tasfiye halinde bile olsa kollektif flirketlerin ortaklar ile komandit flirketlerin komandite ortaklar da dahildir. Ticari kazanc n elde edilmesi tahahkkuk esas na yani miktar ve mahiyet itibar yla kesinleflmesine ba lanm flt r. Bunun bir baflka türlü ifadesi de, kazanc n vergilendirilmesi için tahsil edilmifl olmas gerekmemektedir. Ticari ifllemin tamamlanm fl olmas yeterli say lmaktad r. Gelir Vergisi Kanunu, ticari kazanc, basit usul ve gerçek usul olmak üzere iki farkl yöntemle vergilendirmektedir. Ancak Kanunda belirtilen koflullar sa layan mükelleflerin tabi olabilecekleri basit usulde, gerçek usulden farkl olarak, defter tutulmamakta, muhtasar beyanname verilmemekte, tevkifat yap lmamakta, geçici vergi ödenmemektedir. Ayr ca, basit usulde vergilendirilen ticari kazanç mükelleflerinin teslim ve hizmetlerinde katma de er vergisi hesaplanmamaktad r. Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahibi mükellefler de tuttuklar defterler bak m ndan, birinci ve ikinci s n f tacirler olarak iki farkl gruba ayr lmaktad rlar. Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanc n beyana esas safi tutar n n hesaplanmas s ras nda, has lattan GVK nun 40 nc maddesinde belirtilen afla daki giderlerin indirilmesi mümkün olabilmektedir. Ticari kazanc n elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yap lan genel giderler; Hizmetli ve iflçilerin ifl yerinde veya ifl yerinin müfltemilat nda iafle ve ibate giderleri, tedavi 2

3 ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidat, 27'nci maddede yaz l giyim giderleri; flle ilgili olmak flartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar, flle ilgili ve yap lan iflin ehemmiyeti ve geniflli i ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri, Kiralama yoluyla edinilen veya iflletmeye dahil olan ve iflte kullan lan tafl tlar n giderleri, flletme ile ilgili olmak flart yla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayr lan amortismanlar, flverenlerce, Sendikalar Kanunu hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar, flverenler taraf ndan ücretliler ad na bireysel emeklilik sistemine ödenen katk paylar, Fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek ve vak flara Maliye Bakanl nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ba fllanan g da, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli. Kanunkoyucu, ticari kazanc n safi tutar n n hesaplanmas s ras nda has lattan indirilebilecek giderleri saymakla yetinmemifl, indirimi mümkün olamayacak giderleri de GVK nun 41 inci maddesinde tek tek saymak suretiyle aç klam flt r. Buna göre; Teflebbüs sahibi ile eflinin ve çocuklar n n iflletmeden çektikleri paralar veya aynen ald klar sair de erler, Teflebbüs sahibinin kendisine, efline, küçük çocuklar na iflletmeden ödenen ayl klar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar, Teflebbüs sahibinin iflletmeye koydu u sermaye için yürütülecek faizler, Teflebbüs sahibinin, eflinin ve küçük çocuklar n n iflletmede cari hesap veya di er flekillerdeki alacaklar üzerinden yürütülecek faizler, Her türlü para cezalar ve vergi cezalar ile teflebbüs sahibinin suçlar ndan do an tazminatlar, Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklâm giderlerinin % 50'si, Kiralama yoluyla edinilen veya iflletmede kay tl olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava tafl tlar ndan iflletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanlar n giderleri ile amortismanlar ve, Bas n yoluyla ifllenen fiillerden veya radyo ve televizyon yay nlar ndan do acak maddî ve manevî zararlardan dolay ödenen tazminat giderlerinin ticari kazanc n safi tutar n n tespitinde gider olarak indirilmesi mümkün de ildir. Kanunkoyucu, ticari kazançlar n safi tutar n n hesaplanmas ve beyan ile ilgili yukar daki hükümleri Gelir Vergisi Kanunu na koyduktan sonra sosyal ve ekonomik sebeplerle, ticaret ve sanat erbab n n bir k sm n vergiden muaf tutmufltur. Vergiden muaf tutulan bu grupta, motorlu nakil vas talar kullanmamak flart ile gezici olarak veya bir ifl yeri açmaks z n perakende ticaret ile ifltigal edenler, bir ifl yeri açmaks z n gezici olarak ve do rudan do ruya müstehlike ifl yapan hallaç, kalayc, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkab tamircisi, kundura boyac s, berber, nalbant, foto rafç, odun ve kömür k r c s, çamafl r y kay c s ve hamallar gibi küçük sanat erbab, köylerde gezici olarak her türlü sanat iflleri ile u raflanlar ile ayn yerlerde ayn iflleri bir ifl yeri açmak suretiyle yapanlar, nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplam 50 rüsum tonilatoya kadar makinesiz veya motorsuz nakil vas talar iflletenler; hayvanla veya bir adet hayvan arabas ile nakliyecilik yapanlar, ziraat ifllerinde kulland klar hayvan, hayvan arabas, motor, traktör gibi vas talar veya sandallarla nakliyecili i mutat hale getirmeksizin ara s ra ücret karfl l nda eflya ve insan tafl yan çiftçiler, hariçten iflçi almamak, muharrik kuvvet kullanmamak kay t ve flart ile oturduklar evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarflaf, çorap, hal, kilim, dokuma mamülleri, örgü, dantel, her nevi nak fl ifllerini ve her nevi turistik eflya, has r, sepet, süpürge, paspas, f rça, yapma çiçek, ip ve urganlar dükkân açmaks z n satanlar bulunmaktad r. Kanunda ayr ca, esnaf muafl ndan faydalananlar n faaliyetleri ile ilgili olarak sat n ald klar mallara ve giderlerine iliflkin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden ald klar belgeleri saklamak zorunda olduklar hükme ba lanm flt r. III.2 Zirai kazançlar Gelir Vergisi Kanunu nda, arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bak m, üretme, yetifltirme ve slah yollar yla veyahut do rudan do ruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, bal k ve bunlar n mahsullerinin istihsalini, avlanmas n, avc lar ve yetifltiricileri taraf ndan muhafazas n, tafl nmas n, sat lmas n veya bu mahsullerden sair bir flekilde faydalan lmas olarak tan mlanan zirai faaliyetten elde edilen gelirler, zirai kazanç olarak adland r lmaktad r. Kanunkoyucu, zirai kazançlar n vergilendirilmesinde stopaj yoluyla vergilendirmeyi benimsemifl, ancak, GVK nun 54 üncü maddesinde yaz l olan iflletme büyüklü ü ölçülerini (hububat ziraaatinde 600 dönüm, bakliyat, afyon, susam, keten ve kendir ziraatinde 300 dönüm, pamuk ziraaatinde 300 dönüm, patates, so an ziraatinde 200 dönüm vb.) aflan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yafl na kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançlar n n gerçek usulde (zirai iflletme hesab veya diledikleri takdirde bilanço esas na göre) tespit olunarak vergilendirilmesini hükme ba lam flt r. Kazançlar gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler, bu kazançlar için beyanname vermemektedirler. Ancak, gerçek usulde vergilendirilmeyen ve bu sebeple y ll k gelir vergisi beyannamesi vermeyen mükelleflerin, diledikleri takdirde gerçek usulde vergilendirilmeleri sa lanmaktad r. Gerçek usulde vergilendirilen ve bu sebeple Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi verecek olan zirai kazanç mükelleflerinin, kazançlar n n safi tutar n n hesaplanmas s ras nda, has lattan afla daki giderleri indirebilmeleri mümkündür. flletme ile ilgili olarak tohum, gübre, fide, yem, ilaç ve benzeri maddelerin tedariki için yap lan giderler; Sat lmak üzere sat n al nan hayvanlar n, zirai mahsullerin ve di er maddelerin bedelleri; flletmelerde çal flt r lanlara ücret, prim ve sair namlarla hizmet mukabili yap lan ödemeler; flçilerin iafle, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri; Zirai tesisat, makina, aletler ve tafl tlar n çal flt r lmas ve bak m için yap lan giderler (Yak t, ya, elektrik, yedek parça vesaire) ve tamir giderleri; Vergi Usul Kanunu'na göre ayr lan amortismanlar; Kira ve ücret mukabili kullan lan istihsal vas talar için yap lan ödemeler; Zirai kazanc n elde edilmesi ve idamesi için yap lan genel giderler ( flletme için al nan ve iflletme için harcanan borç paralar n faizleri, iflletme ile ilgili olmak flart ile ödenen ayni vergi, resim ve harçlar, iflletme ile ilgili ve yap lan iflin önemi ve geniflli i ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri, iflletme ile ilgili olarak ödenen kira bedelleri ve genel mahiyetteki sair giderler) flletme ile ilgili olmak flartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar; Amortismana tabi iktisadi k ymetlerin sat lmas halinde Vergi Usul Kanunu'nun 328'inci maddesine göre hesaplanan zararlar; flletmeye dahil olup, ayn zamanda zatî veya ailevî ihtiyaçlar için de kullan lan tafl tlar n amortismanlar n n tamam ile giderlerinin yar s. III.3 Ücretler Gelir Vergisi Kanunu nda iflverene tabi ve belirli bir iflyerine ba l olarak çal flanlara hizmet karfl l verilen para ve ay nlar ile sa lanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerin toplam olarak tan mlanan ücretlerin vergilendirilmesinde tevkifat esas benimsenmifltir. 3

4 VERG DE GÜNDEM Ücretleri üzerinden tevkifa suretiyle vergi kesilen ücretlilerin de bu gelirleri için y ll k gelir vergisi beyannamesi vermeleri ya da baflka gelirler dolay s yla verdikleri beyannameye bu gelirleri dahil etmeleri gerekmemektedir. Ancak, Kanunkoyucu, bu genel kural n bir istisnas na GVK nun 86 nc maddesinde yer vermifl ve ayn takvim y l içinde birden fazla iflverenden ücret alan ve birden sonraki iflverenden ald ücretlerinin toplam, YTL yi (2005 y l için) aflan ücretlilerin, bu gelirlerinin tamam n gelirin elde edildi i y l izleyen y l n Mart ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmelerini hükme ba lam flt r. Özetle, 2005 y l nda tek iflverenden ücret alan ve bu ücretleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yap lan çal flanlar, ücretlerinin tutar ne olursa olsun y ll k gelir vergisi beyannamesi vermeyeceklerdir. Ayn y l içinde birden fazla iflverenden ücret alan çal flanlar ise, önce, y l içindeki çal flma s ras na bakmaks z n, serbestçe, bu iflverenlerden birini ilk iflveren olarak belirleyecekler, daha sonra da, di er iflveren ya da iflverenlerden ald klar ve üzerinden gelir vergisi kesintisi yap lan ücretlerinin brut tutarlar n n toplam n n YTL yi afl p aflmad na bakacaklard r. Afl yorsa, 2005 y l nda elde ettikleri ücretlerinin tamam n 1-15 Mart 2006 tarihleri aras nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edeceklerdir. Beyan edilen bu gelir, ücretler için belirlenen vergi tarifesine gore vergilendirilecek ve beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden y l içinde tevkif suretiyle ödenen vergi mahsup edilecektir. Aflm yorsa, ücret gelirlerinin y ll k beyanname ile beyan gerekmeyecektir. Ücret gelirinin, belirlenen koflullar tafl yor olmas sebebiyle y ll k beyanname ile beyan edildi i durumlarda, beyanname üzerinde gösterilen gelirden, gelirin % 10 unu aflmamas, Türkiye de yap lmas ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kiflilerden al nacak belgelerle tevsik edilmesi flart yla, mükellefin kendisi, efli ve küçük çocuklar na iliflkin olarak yap lan e itim ve sa l k harcamalar indirilebilecektir. III.4 Serbest meslek kazançlar Gelir Vergisi Kanunu nda sermayeden ziyade flahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olm yan ifllerin iflverene tabi olmaks z n flahsi sorumluluk alt nda kendi nam ve hesab na yap lmas olarak tan mlanan serbest meslek faaliyetinden do an kazançlar serbest meslek kazanc olarak kabul edilmifltir. Serbest meslek kazançlar n n, tutar ne olursa olsun, y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Serbest meslek kazanc, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karfl l olarak tahsil edilen para ve ay nlar ve di er suretlerle sa lanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolay s yle yap lan ve afla da say lan giderlerin indirilmesinden sonra kalan farkt r. Görüldü ü gibi, serbest meslek kazançlar n n vergilendirilmesinde tahakkuk esas de il tahsil esas kabul edilmifltir. Yani hizmet yap lm fl olsa bile bedeli tahsil edilmedikçe bu kazanç beyan edilmeyecektir. ndirilebilecek giderler: Mesleki kazanc n elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler, Hizmetli ve iflçilerin ifl yerinde veya ifl yerinin müfltemilat ndaki iafle ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatlar ile giyim giderleri, Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri, Mesleki faaliyette kullan lan tesisat, demirbafl eflya ve envantere dahil tafl tlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayr lan amortismanlar, Kiralanan veya envantere dahil olan ve iflte kullan lan tafl tlar n giderleri, Al nan mesleki yay nlar için ödenen bedeller, Mesleki faaliyetin ifas için ödenen mal ve hizmet al m bedelleri, Serbest meslek faaliyetleri dolay s yla emekli sand klar na ödenen girifl ve emeklilik aidatlar ile mesleki teflekküllere ödenen aidatlar, Mesleki kazanc n elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile ifl yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar, Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar III.5 Gayrimenkul sermaye iratlar (kira gelirleri) Gelir Vergisi Kanunu nda; Arazi, bina, maden sular, menba sular, madenler, tafl ocaklar, kum ve çak l istihsal yerleri, tu la ve kiremit harmanlar, tuzlalar ve bunlar n mütemmim cüzileri ve teferruat ; Voli mahalleri ve dalyanlar; Gayrimenkullerin, ayr olarak kiraya verilen mütemmim cüzileri ve teferruat ile bilumum tesisat demirbafl eflyas ve döflemeleri; Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar; Arama, iflletme ve imtiyaz haklar ve ruhsatlar, ihtira berat, alameti farika, marka, ticaret unvan, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantlar, sanayi ve ticaret ve bilim alanlar nda elde edilmifl bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakk veya kullanma imtiyaz gibi haklar, Telif haklar, Gemi ve gemi paylar ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vas talar ; ve, Motorlu nakli ve cer vas talar, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunlar n eklentilerinin sahipleri, mutasarr flar, zilyedleri, irtifak ve intifa hakk sahipleri veya kirac lar taraf ndan kiraya verilmesinden elde edilen gelirler, gayrimenkul sermaye irad olarak tan mlanm fl ve belirli koflullarla beyana ve vergiye tabi k l nm flt r. Gayrimenkul sermaye irad n n beyan nda tahsilat esas geçerlidir. Mal ve haklar kiraya verilmifl olsa bile kira bedeli tahsil edilmedikçe, beyana tabi olmayacakt r. Gayrimenkul sermaye irad nda safi irat, gayrisafi has lattan irad n sa lanmas ve idamesi için yap lan giderler indirildikten sonra kalan müspet farkt r. Geçmifl y llara ait kiralar n 2005 y l nda toplu halde tahsil edilmifl olmas durumunda, tahsil edilen tutar 2005 y l n n geliri olarak beyan edilecektir. Ancak, 2005 y l nda, gelecek y llara, örne in, y llar n kapsayan döneme ait kiran n peflin tahsil edilmesi halinde, bu gelirin ancak 2005 y l na ait k sm, Mart 2006 ay nda (beyan için aranan koflullar sa l yorsa) y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Kanunkoyucu, indirilebilecek giderler konusunda mükelleflere iki farkl yöntemden birini tercih etme hakk vermifltir. Bunlardan götürü gider usulünde, herhangi bir belge ibraz na gerek olmaks z n, kira gelirinin 1/4 ü gider olarak has lattan indirilebilmektedir. Örne in, 2005 y l nda elde edilen (tahsil edilen) kira gelirleri toplam YTL ise bu tutardan once istisna tutar olan YTL düflülecek, sonra da kalan tutar n 1/4 ü götürü gider olarak indirilecektir = : 4 = 1000 YTL (götürü gider) Di er yöntem olan gerçek gider usulünde ise, Kanunun 74 üncü maddesinde say lan afla daki giderlerin yap ld n n (giderin ödenmifl olmas önemli de ildir) belgelendirilmesi kofluluyla indirimine izin verilmifltir. Ancak, indirim konusu yap lacak giderin tutar, toplam giderlerin, gelirin istisnadan sonra kalan tutar na isabet eden k sm kadar olacakt r. Kiraya veren taraf ndan ödenen ayd nlatma, s tma, su ve asansör giderleri; Kiraya verilen mallar n idaresi için yap lan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri; Kiraya verilen mal ve haklara müteallik sigorta giderleri; Kiraya verilen mal ve haklar dolay s yla 4

5 yap lan ve bunlara sarf olunan borçlar n faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap y l ndan itibaren befl y l süre ile iktisap bedelinin % 5'i Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve flerefiyelerle kiraya verenler taraf ndan ödenmifl olmak flart yla belediyelere ödenen harcamalara ifltirak paylar ; Kiraya verilen mal ve haklar için ayr lan amortismanlar; Kiraya verenin yapt onar m giderleri; Kiraya verilen mal ve haklara ait bak m ve idame giderleri; Kiralad klar mal ve haklar kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve di er gerçek giderler; Sahibi bulunduklar konutlar kiraya verenlerin kira ile oturduklar konutun kira bedeli Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar. Örne in, kira geliri YTL, indirimine izin verilen ve belgelendirilen gider toplam YTL ise, bu giderin ancak = YTL ye isabet eden k sm ; ( : ) x = YTL olacakt r. Bu durumda, vergi matrah, has lattan once istisna tutar n n daha sonra da gider tutar n n düflülmesi suretiyle hesaplanacakt r. ( = YTL) Kanunkoyucu, gayrimenkul sermaye iratlar n n vergilendirilmesi ile ilgili olarak Gelir Vergisi Kanunu na koydu u ve Emsal Kira Bedeli Uygulamas ad verilen otokontrol müessesesi ile, beyan edilecek kira gelirinin, baz istisnalar (bofl kalan gayrimenkullerin muhafazalar maksadiyle bedelsiz olarak baflkalar n n ikametine b rak lmas, binalar n mal sahiplerinin usul, füru veya kardefllerinin ikametine tahsis edilmesi 3. Mal sahibi ile birlikte akrabalar n da ayn evde veya dairede ikamet etmesi, Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile di er kamu kurum ve kurulufllar nca yap lan kiralamalar) d fl nda, kiraya verilen gayrimenkulün emlak vergisine esas de erinin % 5 inden daha az olamayaca n hükme ba lam flt r. Bu s n r n alt nda beyan edilen gelirlerle ilgili vergi tarhiyat, bu s n r üzerinden yap lmaktad r. Gayrimenkul sermaye iratlar n n vergilendirilmesi ile ilgili bir di er önemli uygulama da istisna uygulamas d r. Kanunkoyucu, binalar n mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim y l içinde elde edilen has lat n YTL sini (2005 y l gelirleri için) gelir vergisinden istisna k lm flt r. ( stisna tutar 2006 y l nda elde edilecek gelirler için YTL olarak belirlenmifltir.). Bir gayrimenkule birden fazla kiflinin ortaklafla sahip olduklar durumda, her bir ortak istisna tutar ndan ayr ayr yararlanabilmektedir. Geliri istisna tutar n aflmayan mükelleflerin y ll k gelir vergisi beyannamesi vermelerine gerek bulunmamaktad r. Ancak, ticari, zirai veya mesleki kazanc n y ll k beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile gelirleri bunlar taraf ndan bildirilecek olanlar n istisnadan yararlanmalar mümkün de ildir. Öte yandan, Kanunkoyucu, binalar n, baflkaca beyan edilecek geliri olmayan gerçek kifliler taraf ndan mesken olarak kiraya verilmesinde, beyan s n r olarak istisna tutar olan YTL yi; iflyeri olarak kiraya verilmesinde, beyan s n r olarak YTL yi kabul etmifltir. Ayr ca, binalar n iflyeri olarak kiraya verilmesinden sa lanacak gelirler üzerinden, kiray ödeyen taraf ndan % 22 oran nda gelir vergisi tevkifat yap lmas n hükme ba lam flt r. Gelir Vergisi Kanunu nda, bu tevkifat yapmakla yükümlü olanlar, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret flirketleri,ifl ortakl klar, dernekler, vak flar, dernek ve vak flara ait iktisadi iflletmeler, kooperatifler, yat r m fonu yönetenler, ticaret ve meslek erbab, gerçek usulde vergilendirilen zirai kazanç mükellefleri olarak say lm flt r. Yukar daki aç klamalar n bir özeti olarak, gerçek kifliler taraf ndan, iflyeri olarak kiraya verilen binalardan 2005 y l nda elde edilen brüt (tevkifat öncesi tutar) kira tutar YTL yi, mesken olarak kiraya verilen binalardan 2005 y l nda elde edilen kira geliri YTL yi aflm yorsa, bu gelir y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecektir. Baflka gelirler dolay s yla beyanname verildi i durumlarda da kira geliri beyannameye dahil edilmeyecektir y l nda hem iflyeri ve hem de mesken kira geliri bulunan bir gerçek kifli, bunlardan birinin belirtilen tutar aflmas halinde o gelirini, her ikisinin de aflmas halinde her iki gelirini de y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecek ve beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, iflyeri kira bedeli üzerinden y l içinde tevkif suretiyle ödenen gelir vergisini mahsup edecektir. Her iki gelirin de belirtilen tutarlar aflmamas halinde ise, bu gelirler için y ll k beyanname verilmeyecektir. III.6 Menkul sermaye iratlar Bu bölümde, menkul seermaye iratlar n n beyan ile ilgili yükümlülükler, gelir türleri itibar yla aç klanmaktad r. III.6.1 Hisse senedi kar paylar Gerçek kiflilerce 2005 y l nda elde edilen hisse senedi kar paylar n n beyan nda, kar pay n n dayana olan kurum kazanc n n hangi y la ait kazanç oldu u önem arzetmektedir. Daha aç k bir ifade ile, Kanunkoyucu, ne zaman da t l rsa da t ls n, tarihine kadarki kurum kazançlar ile bu tarihten sonraki kurum kazançlar n n gerçek kifli ortaklar n elinde vergilendirilmesini farkl iki yönteme ba lam flt r. a ve sonraki y llara iliflkin kurum kazanc n n da t lmas halinde E er, kiflilerin 2005 y l nda elde ettikleri kar pay n n dayana 2003 ve sonraki y llara iliflkin kurum kazanc ise, bu takdirde, kar pay n n yar s vergiden istisna edilecek, kalan yar s n n da varsa tevkif suretiyle vergilendirilmifl bulunan di er menkul ve gayrimenkul sermaye iratlar ile birlikte toplam n n YTL yi afl p aflmad na bak lacakt r. Aflmas halinde bu tutar, Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kar pay n n da t lmas s ras nda da tan kurum taraf ndan yap lan % 10 oran ndaki tevkifat n tamam mahsup edilecektir. Örne in, 2005 y l nda orta oldu u anonim flirketten brüt (% 10 tevkifat öncesi) YTL kar pay alan bir gerçek kifli, tutar n yar s n ( YTL), beyan s n r olan YTL yi afl yor olmas sebebiyle Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecektir. Beyan edilen tutar : Matrah : Gelir Vergisi : Mahsup edilecek tevkifat : Ödenecek gelir vergisi : 720 b ve önceki y llara iliflkin kurum kazanc n n da t lmas halinde GVK nun Geçici 62 nci maddesi hükmü gere ince, a) veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerine ait kazançlar n da t lmas halinde, bu kazançlar elde eden gerçek kifliler yönünden gelir vergisinden istisna edilmifltir. Bu kazançlar n da t lmas halinde kar pay n elde eden gerçek kifli ortak beyanname vermeyecektir. b) tarihlerini kapsayan dönemde sona eren hesap dönemlerine ait kurum kazançlar n n ve GVK nun Geçici 61 inci madde kapsam nda tevkifata tâbi tutulmufl kurum kazançlar n n da t lmas halinde, 5

6 VERG DE GÜNDEM gerçek kiflilerce elde edilecek kar pay n n net tutar na elde edilen kâr pay n n 1/9 u eklendikten sonra, bulunan tutar n yar s vergiye tâbi gelir olarak dikkate al nacak, bu tutar n YTL yi aflmas halinde y ll k beyanname verilecektir. Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden de beyan edilen tutar n 1/5 I mahsup edilecektir. Örne in, orta oldu u anonim flirketin 2001 y l kazanc n n 2005 y l nda da t lmas sonucunda YTL kar pay elde eden (bu kar paylar üzerinden % 10 oran ndaki tevkifat yap lmamaktad r) bir gerçek kifli, önce bu tutara 1/9 unu ekleyecek sonra da buldu u tutar n yar s n n beyan s n r n afl p aflmad na bakacakt r ( : 9) = : 2 = YTL nin 2005 y l için beyan s n r olan YTL yi afl yor olmas sebebiyle bu tutar ( YTL) Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi olan YTL den beyan edilen gelirin 1/5 I ( YTL) düflülecektir. Bu durumda ortak taraf ndan ödenecek gelir vergisinin tutar 920 YTL olacakt r. III.6.2 Hisse senedi al m sat m kazançlar Gerçek kifliler taraf ndan 2005 y l nda elde edilen hisse senedi al m sat m kazançlar n n beyan nda, hisse senedinin IMKB de ifllem görüp görmemesi önemli olmaktad r. Daha aç k bir ifade ile, MKB de ifllem görenlerden üç aydan fazla sure elde tutulanlar n sat fl ndan sa lanan kazançlar tutar ne olursa olsun, de er art fl kazanc say lmamaktad r ve beyana tabi de ildir. Üç ayl k süre, MKB de ifllem görmeyen ve fakat tam mükellef kurumlara ait olan hisse senetleri için bir y l olarak dikkate al nmaktad r. Yani, tam mükellef kurumlara ait olan hisse senetlerinin ( MKB de ifllem görmeyen) bir y ldan fazla süre elde tutulduktan sonra sat fl ndan sa lanan kazançlar da yine tutar ne olursa de er art fl kazanc say lmamakta ve beyana tabi bulunmamaktad r. Belirtilen bu sürelerden k sa süre elde tutulan hisse senetlerinin sat fl ndan sa lanan kazançlar ise YTL yi aflmas halinde de er art fl kazanc olarak beyana tabi bulunmaktad r. Kazanc n safi tutar n n YTL yi aflmamas halinde beyan edilmeyecektir. Kazanc n beyana tabi olan safi tutar n n hesaplanmas nda, elde tutuldu u süre içinde meydana gelen TEFE art fl oran dikkate al narak endeksleme yap labilecektir. Sat fl için ödenen komisyonlar ve di er masraflar da, kazanc n safi tutar n n hesaplanmas s ras nda dikkate al nabilecektir. Ancak, dikkate al nacak masraf ve komisyonlar, sadece, beyan gereken gelirlerle ilgili masraf ve komisyonlar olacakt r. Yani, belirtilen sürelerden fazla süre elde tutulan ve bu sebeple kazanc beyana ve vergiye tabi olmayan bir hisse senedi için yap lan masraflar ve ödenen komisyonlar, beyana ve vergiye tabi bir al m sat m kazanc n n safi tutar n n tespitinde dikkate al namayacakt r. Öte yandan, hisse senedi al m sat m kazançlar nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecek tutar, kazanc n tamam de il YTL yi aflan k sm olacakt r. III.6.3 Hazine Bonosu, Devlet Tahvili ve Eurobond faiz gelirleri a) Hazine taraf ndan tarihinden önce ve TL cinsinden ihraç edilmifl olan Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili faiz gelirlerinin % 53,7 si, indirim oran uygulamas kapsam nda düflülerek gelirin safi tutar hesaplanacak ve kalan tutar n YTL yi afl p aflmad na bak lacakt r. Aflmas halinde, indirim oran uygulamas ndan artakalan tutar 2006 y l Mart ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Örne in, 2000 y l nda TL cinsinden ihraç edilmifl olan Devlet Tahvilinden 2005 y l nda YTL faiz geliri elde eden bir kimse, önce, indirim oran uygulamas yla, gelirinin safi tutar n hesaplayacak, ( x % 53,7) = YTL Daha sonra da hesaplanan bu tutar n YTL lik beyan s n r n afl yor olmas sebebiyle Mart 2006 ay nda verece i y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecektir. b) Hazine taraf ndan tarihinden önce ve yabanc para cinsinden ya da dövize, alt na veya baflka bir de ere endeksli olarak ihraç edilmifl Hazine Bonosu, Devlet Tahvili ve Eurobond faiz gelirlerinin YTL yi afl p aflmad na bak lacakt r. Bunlar için indirim oran uygulamas veya istisna uygulamas yap lmayacakt r. Aflmas halinde, gelirin tamam 2006 y l Mart ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Örne in, 2000 y l nda USD cinsinden ihraç edilmifl olan Eurobond lardan 2005 y l nda YTL faiz geliri elde eden bir kimse, bu tutar n tamam n, 2005 y l için belirlenmifl olan YTL lik beyan s n r n aflmas sebebiyle, Mart 2006 ay nda verece i y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecektir. c) Hazine taraf ndan tarihinden sonra TL ya da YTL cinsinden ihraç edilmifl olan Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili faiz gelirlerinin, önce % 53,7 si indirim oran uygulamas kapsam nda düflülecek, daha sonra da bulunan tutardan ,88 YTL istisna tutar indirilecektir. stisna sonras kalan tutar n YTL yi aflmas halinde, istisna uygulamas ndan artakalan tutar 2006 y l Mart ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Örne in, 2002 y l nda TL cinsinden ihraç edilmifl olan Hazine Bonosundan 2005 y l nda YTL faiz geliri elde eden bir kimse, önce bu gelirin safi tutar n hesaplayacakt r ( x % 53,7) = YTL kinci aflamada, bulunan safi tutardan istisna tutar düflülecektir ,88 = ,12 YTL Son aflamda ise istisna sonras kalan tutar n YTL lik beyan s n r n afl p aflmad na bak lacakt r. Örne imizde istisna sonras bulunan tutar (11.166,12 YTL) beyan s n r n n alt nda kald için bu faiz geliri y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecektir. d) Hazine taraf ndan tarihinden sonra yabanc para cinsinden ya da dövize, alt na veya baflka bir de ere endeksli olarak ihraç edilmifl Hazine Bonosu, Devlet Tahvili ve Eurobond faiz gelirlerinden ,88 YTL istisna tutar düflülecek ve kalan tutar n YTL yi afl p aflmad na bak lacakt r. Bunlar için indirim oran uygulamas yap lmayacakt r. Aflmas halinde, gelirin istisnadan sonra kalan k sm 2006 y l Mart ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir Örne in, 2004 y l nda USD cinsinden ihraç edilmifl olan Hazine Bonosundan 2005 y l nda YTL faiz geliri elde eden bir kimse, önce bu gelirinden istisna tutar n düflecek, ,88 = ,12 YTL Daha sonra ise, bulunan tutar n YTL lik beyan s n r n afl p aflmad na bakacakt r. Örne imizde istisna sonras bulunan tutar (75.966,12 YTL) beyan s n r n n üzerinde oldu u için kifli Mart 2006 ay nda verece i y ll k gelir vergisi beyannamesinde bu tutar beyan edecektir. III.6.4 Hazine Bonosu, Devlet Tahvili ve Eurobond al m-sat m kazançlar Hazine Bonosu, Devlet Tahvili ve Eurobond lar n vadesinden önce sat fl ndan, gerçek kiflilerce 2005 y l nda sa lanan kazançlar n safi tutar n n (endekslemeden sonra bulunan tutar) YTL yi aflmas halinde, y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan zorunlu bulunmaktad r. 6

7 Eurobondlar n ve yabanc para cinsinden ya da yabanc paraya endeksli olarak ihraç edilmifl di er menkul k ymetlerin tam mükellef gerçek kiflilerce elden ç kar lmas ndan do an kazanc n, safi tutar n n,elden ç karma karfl l nda elde edilen yabanc para tutar n n Türk Liras karfl l ndan, bunlar n al m nda ödenen yabanc para tutar n n Türk Liras karfl l ve varsa sat fl giderlerinin düflülmesi sonucu hesaplanmas gerekmektedir y l nda safi tutar YTL yi aflan al m sat m kazançlar 2006 y l n n Mart ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile di er kazanç ve iratlar olarak beyan edilecektir. Ancak, 4710 say l Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen Geçici 59 uncu madde hükmü ile, tarihleri aras nda ihraç edilen Hazine Bonosu, Devlet Tahvili ve Eurobond faizleri ve al m sat m kazançlar, belirli s n rlar içinde, 2007 y l sonuna kadar gelir vergisinden istisna edilmifltir y l nda elde edilen söz konusu faiz gelirleri ve al m sat m kazançlar n n toplam için uygulanacak istisna tutar, ,88 YTL dir. Baflka bir ifade ile, al m sat ma konu olan Hazine Bonosu, Devlet Tahvili ve Eurobond un tarihinden sonra ihraç edilmifl olmas halinde, elde edilen kazanc n safi tutar ndan ,88 YTL düflülecektir. Ancak, bu durumda, ayr ca, YTL lik istisnan n düflülmesi söz konusu olmayacakt r. Örne in, kiflinin, 2000 y l nda ihraç edilen Devlet Tahvilinin 2005 y l nda vadesinden önce sat fl ndan YTL, 2004 y l nda ihraç edilen Hazine Bonosunun yine 2005 y l nda sat fl ndan YTL sat fl kazanc ve 2004 y l nda ihraç edilen Hazine Bonosundan 2005 y l nda elde etti i YTL faiz geliri varsa, ihraç tarihi dolay s yla istisna kapsam d fl nda bulunan Devlet Tahvilinin sat fl ndan sa lad kazanç YTL yi aflt için Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi verecek ve kazanc n sadece istisna s n r n aflan k sm ( YTL) bu beyannamede gösterilecek, ancak, YTL lik sat fl kazanc ile safi tutar YTL olan ( x % 53,7) faiz geliri toplam ( YTL) istisna tutar n n ( ,88 YTL) alt nda kald için, bu beyannameye dahil edilmeyecektir. III.6.5 Mevduat faizleri, repo kazançlar, özel finans kurumu kar paylar, menkul k ymet yat r m fonu kar paylar, vadeli ifllem ve opsiyon borsalar ndan elde edilen kazançlar GVK nun Geçici 55 inci maddesi hükmü gere ince, tam mükellef gerçek kiflilerin 2005 y l nda elde ettikleri ve stopaj yoluyla vergilendirilmifl olan, Mevduat faizleri (TL ve Döviz Tevdiat Hesaplar na Ödenen), Repo gelirleri, Özel finans kurumlar n n ödedikleri kar paylar, Menkul k ymet yat r m fonu kar paylar, Menkul k ymet yat r m fonu kat lma belgelerinin MKB da al m sat m ndan elde edilen kazançlar, Türkiye de kurulu vadeli ifllem ve opsiyon borsalar nda yap lan ifllemler sonucunda elde edilen kazançlar çin, tutar ne olursa olsun, Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir. Di er gelirler için beyanname verildi i durumlarda da bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir. Yukar da say lan gelirlerin ilgililere ödenmesi s ras nda, ödeyen kurum taraf ndan yap lan vergi tevkifat, bu gelirler üzerindeki nihai vergi yükünü oluflturacakt r. Ancak, hesap 2005 y l içinde aç lm fl olmakla birlikte vadesi 2006 y l na sarkan dolay s yla 2006 y l geliri say lan mevduat faizleri ve repo kazançlar ile ÖFK nca kat lma hesaplar na ödenen kar paylar, yukar daki hükmün d fl ndad r. Bu gelirler üzerinden GVK nun Geçici 67 nci maddesi hükmüne göre % 15 oran nda gelir vergisi tevkifat yap lacakt r. III.6.6 Alacak faizleri Alacak faizleri, önce indirim oran uygulamas na tabi tutularak % 53,7 si düflülecek daha sonra da bulunan tutar n 800 YTL yi afl p aflmad na bak lacakt r. Aflmas halinde, indirim oran uygulamas ndan sonra bulunan tutar n tamam Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. III.6.7 Yurt d fl ndaki bankalardan elde edilen mevduat faizleri Yurt d fl ndaki bankalardan elde edilen mevduat faizi gelirleri, gelir YTL cinsinden ise önce indirim oran uygulamas na tabi tutularak % 53,7 si düflülecek ve kalan tutar n 800 YTL yi afl p aflmad na bak lacakt r. Aflmas halinde indirim oran uygulamas ndan sonra bulunan tutar n tamam Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Mevduat faiz geliri yabanc para cinsinden ise bu takdirde gelirin YTL karfl l n n 800 YTL yi afl p aflmad na bak lacak, aflmas halinde Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. III.7 Di er kazanç ve iratlar Kanunkoyucu, Gelir Vergisi Kanunu nda, di er kazanç ve iratlar bafll alt nda, iki farkl türde geliri, belirli koflullar alt nda beyana ve vergiye tabi k lm flt r. Bunlardan biri, de er art fl kazançlar, di eri ise ar zi kazançlard r. III.7.1 De er art fl kazançlar Gelir Vergisi Kanunu nda, afla da belirtilen mal ve haklar n elden ç kar lmas ndan (sat lmas, bir ivaz karfl l nda devir ve temliki, trampa edilmesi, takas, kamulaflt r lmas, devletlefltirilmesi, ticaret flirketlerine sermaye olarak konulmas ) do an kazançlar de er art fl kazanc olarak tan mlanm flt r. vazs z olarak iktisap edilenler, Türkiye de kurulu menkul k ymet borsalar nda ifllem gören ve üç aydan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri ile tam mükellef kurumlara ait olan ve bir y ldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul k ymetlerin elden ç kar lmas ndan sa lanan kazançlar (bu hüküm, 2006 y l bafl ndan itibarengeçerli olmak üzere, ivazs z olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki y ldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul k ymetlerin veya di er sermaye piyasas araçlar n n elden ç kar lmas ndan sa lanan kazançlar olarak de ifltirilmifltir) Arama, iflletme ve imtiyaz haklar ve ruhsatlar, alameti farika, marka, ticaret unvan, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantlar, sanayi ve ticaret ve bilim alanlar nda elde edilmifl bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakk veya kullanma imtiyaz gibi haklar n elden ç kar lmas ndan do an kazançlar, Telif haklar n n ve ihtira beratlar n n müellifleri, mucitleri ve bunlar n kanunî mirasç lar d fl nda kalan kimseler taraf ndan elden ç kar lmas ndan do an kazançlar, Ortakl k haklar n n veya hisselerinin elden ç kar lmas ndan do an kazançlar, Faaliyeti durdurulan bir iflletmenin k smen veya tamamen elden ç kar lmas ndan do an kazançlar, ktisap flekli ne olursa olsun (ivazs z olarak iktisap edilenler hariç), arazi, bina, maden sular, menba sular, madenler, tafl ocaklar, kum ve çak l istihsal yerleri, tu la ve kiremit harmanlar, tuzlalar ve bunlar n mütemmim cüzileri ve teferruat, voli mahalleri ve dalyanlar, gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, gemi ve gemi paylar ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vas talar n n, iktisap tarihinden bafllayarak dört y l içinde elden ç kar lmas ndan do an kazançlar. 7

8 VERG DE GÜNDEM Kanunkoyucu, vergiye tabi de er art fl kazançlar n n çerçevesini bu flekilde çizdikten sonra, yine ayn Kanunda, çeflitli sosyal ve ekonomik sebeplerle, afla daki belirtilen durumlarda de er art fl kazanc n n hesaplan-mayaca n ve vergilendirilmeyece ini hükme ba lam flt r. Ferdi bir iflletmenin sahibinin ölümü halinde, kanunî mirasç lar taraf ndan iflletmenin faaliyetine devam olunmas ve mirasç lar taraf ndan iflletmeye dahil iktisadî k ymetlerin kay tl de erleriyle aynen devir al nmas, Kazanc bilanço esas na göre tespit edilen ferdi bir iflletmenin bilançosunun bir sermaye flirketine aktif ve pasifiyle bütün halinde devrolunmas, devir alan flirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi iflletmenin sahip veya sahiplerinin flirketten, devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutar nda ortakl k pay almas, Kollektif ve adi komandit flirketlerin bir önceki bentte yaz l koflullar alt nda nev i de ifltirerek sermaye flirketi haline dönüflmesi. Kanunkoyucu, de er art fl kazanc n n safi tutar n n hesaplanmas s ras nda, elden ç karma karfl l nda al nan para ve ay nlarla sa lanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutar ndan, elden ç kar lan mal ve haklar n maliyet bedelleri ile elden ç karma dolay s yla yap lan ve sat c n n uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçlar n indirilece ini ve kur fark ndan do an kazançlar n hesab nda da, menkul k ymet veya ifltirak hisselerinin iktisab na tahsis edilen yabanc sermayenin bu k ymet veya hisselerin iktisap tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas döviz al fl kuruna göre hesaplanan Yeni Türk Liras karfl l ile bu k ymet veya hisselerin elden ç kar lmas tarihindeki ayn miktar yabanc sermayenin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas döviz al fl kuruna göre hesaplanan Yeni Türk Liras karfl l aras ndaki fark n esas al naca n hükme ba lam flt r. Ayr ca, mal ve haklar n elden ç kar lmas nda iktisap bedeli, elden ç kar lan mal ve haklar n, elden ç kar ld ay hariç olmak üzere Devlet statistik Enstitüsünce belirlenen toptan eflya fiyat endeksindeki art fl oran nda art r larak tespit edilebilecektir. (2006 y l bafl ndan itibaren bu ifllem ancak art fl oran n n % 10 ve üzerinde oldu u durumlarda yap labilecektir) Öte yandan, 2005 y l nda elde edilen de er art fl kazanc n n YTL lik k sm, gelir vergisinden istisna edilmifltir. Bu sebeple, yukar da say lan mal ve haklar n 2005 y l nda elden ç kar lmas ndan sa lanan kazançlar n YTL yi aflmamas halinde, bu kazançlar için Mart 2006 ay nda y ll k gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek; aflmas halinde ise sadece aflan k s m y ll k beyanname ile beyan edilecektir. III.7.2 Ar zi kazançlar Gelir Vergisi Kanunu nda, Ar zî olarak ticarî muamelelerin icras ndan veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar, Ticarî veya ziraî bir iflletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulmas veya terk edilmesi, henüz bafllamam fl olan böyle bir faaliyete hiç giriflilmemesi, ihale, art rma ve eksiltmelere ifltirak edilmemesi karfl l nda elde edilen hâs lat, Gayrimenkullerin tahliyesi veya kirac l k hakk n n devri karfl l nda al nan tazminatlar ile pefltemall klar, Ar zî olarak yap lan serbest meslek faaliyetleri dolay s yla tahsil edilen hâs lat, Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri iflleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yaz lan de ersiz alacaklarla, karfl l k ayr lan flüpheli alacaklar n tahsili dahil). Dar mükellefiyete tâbi olanlar n Türkiye ile yabanc memleketler aras nda ar zi olarak yapt klar ulaflt rma ifllerinden elde ettikleri kazançlar. vergiye tâbi ar zi kazanç olarak tan mlanm fl ve bu kazançlar n vergiye tabi safi tutar n n, sat fl bedelinden maliyet bedeli ve sat fl dolay s yla yap lan giderler indirilmesi veya elde edilen hâs lattan tevsik edilmek kayd yla yap lan giderler indirilmesi suretiyle hesaplanmas hükme ba lanm flt r. Kanunkoyucu, ayr ca, yukar da vergiye tabi ar zi kazanç olarak ilk dört s rada say lan kazançlar n YTL sini (2005 y l için) vergiden istisna k lm flt r. Bu sebeple, söz konusu kazançlardan YTL yi aflmayanlar için y ll k gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, baflka gelirler dolay s yla beyanname verildi i durumlarda bu kazanç beyannameye dahil edilmeyecektir. Aflmas halinde ise sadece aflan tutar y ll k beyanname ile beyan edilecektir. IV. YILLIK GEL R VERG S BEYANNAMES N N VER LMES VE VERG N N ÖDENMES Yukar da beyan edilmesi gerekti i belirtilen 2005 y l gelirleri için 1-15 Mart 2006 tarihleri aras nda y ll k gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekmektedir. Beyanname do rudan ilgili vergi dairesine tahakkuk fifli karfl l nda verilebilece i gibi posta ile de gönderilebilecektir. Ancak, beyannamenin, adi posta ile gönderildi i durumda vergi dairesi kay tlar na girdi i tarihin; taahhütlü posta ile gönderildi i durumda da postaya verildi i tarihin verilme tarihi olarak kabul edildi i unutulmamal d r. Postada yaflanabilecek gecikmeler dikkate al narak, beyannamenin taahhütlü posta ile gönderilmesi tavsiye edilmektedir say l Kanunla 1998 y l nda yap lan düzenlemelerle aileyi vergileme birimi olarak dikkate alan aile reisi beyan uygulamas kald r ld ndan, aile bireyleri 2005 y l nda elde ettikleri gelirlerini kendileri ayr ayr beyan edeceklerdir. Ancak, henüz reflit say lmayan çocuklar n gelirleri ile ilgili beyanname, velileri taraf ndan verilecektir. Y ll k beyanname ile beyan edilecek gelirlerden, fiah s sigorta primleri ve bireyselemeklilik katk paylar, E itim ve sa l k harcamalar, Sakatl k indirimi, Ba fl ve yard mlar, Sponsorluk harcamalar, Ar-Ge harcamalar indirilebilecektir. Beyannamede gösterilen gelir üzerinden gelir vergisinin hesaplanmas s ras nda, 2005 y l nda geçerli olan vergi tarifesi (ücret gelirleri ve di er gelirler için farkl oranlar kullan lmak suretiyle) uygulanacakt r. Ayr ca, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, ilgili y l içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler mahsup edilebilecektir. Ticari kazanç sahibi mükellefler ile serbest meslek erbab n n y l içinde üçer ayl k dönemler itibar yla ödedikleri geçici vergiler de yine ayn flekilde, beyanname üzerinde hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Bu flekilde mahsup edilemeyen vergiler, Gelir Vergisi Kanunu nda belirtilen kurallar çerçevesinde mükellefe iade edilecektir. Verilecek beyannameler üzerinden ilgili vergi dairesince tarh edilecek gelir vergisi, ilki Mart 2006 ay sonuna kadar ikincisi Temmuz 2006 ay sonuna kadar olmak üzere iki eflit taksitle ödenecektir. Vergiler, vergi dairesi veznelerine (beyannamenin verildi i vergi dairesi olmas gerekli de ildir) ödenebilece i gibi Maliye Bakanl taraf ndan tahsile yetkili k l nm fl bankalara da ödenebilecektir. 8

9 Dünya dan Vergi Haberleri Do a M RZA YUNAN STAN: Hükümet S n r Ötesi Faaliyetler için Yeni Kurallar Getiriyor Yunanistan Maliye Bakan, Yunanistan da y lsonunda 231 yabanc iflletmenin kurumlar vergisi ve gümrük vergisi muafiyeti süresinin dolmas üzerine, hükümetin yabanc giriflimlerin vergilendirilmesiyle ilgili yeni yasalar koyaca n aç klad y l nda 89 say l Kanun ile yürürlü e giren ve süresi dolan muafiyetlerin AB devlet yard mlar yasalar na uygun olmad na karar verilmiflti. 89/1967 No.lu yasa ile getirilen teflvikler 1 Ocak 2002 itibariyle iptal edilse de, eski uygulamalar n halen geçerli oldu unu belirten hükümler belirli iflletmelerin rejimden 31 Aral k 2005 tarihine kadar faydalanmas na izin vermekteydi. Teflviklere hak kazanmak için, yabanc ticari ve s naî iflletmelerin ticari faaliyetlerinin tamamen yurt d fl ndan gerçeklefltirilmesi gerekiyordu y l ndan sonra eski uygulamadan faydalanan flirketlerin ülkeden ç k fl n engellemek ve yeni yabanc giriflimleri yurda çekmek için tasarlanan yeni rejim, flirketlerin maliyet art esas yla standart kurumlar vergisi oran nda vergilendirilmesini sa layacakt r. Rejim 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren geçerli olacak ve 89/1967 say l Kanun hükümlerine tabi olan flirketlerin imtiyazlar afla da belirtildi i gibi, son baflvuru tarihi olan 31 Mart 2006 tarihine kadar uzat lacakt r. Rejim, flu anda 89/196 say l Kanun dan faydalanan yabanc flirketlere, Yunanistan da ofis açmak isteyen yeni yabanc flirketlere ve yerli flirketlere belirli flartlar n yerine getirilmesi kofluluyla uygulanacak. Yabanc firmalar n tek amac ana merkezlerine veya yurt d fl nda bulunan ifltiraklere belirli hizmetlerin verilmesi olmal d r. Gerekli olan flartlar yasa tasla nda flu flekilde s ralanm flt r: dan flmanl k, merkezi muhasebe deste i, kalite kontrol, araflt rma yapmak, sözleflme tasarlamak, reklam ve pazarlama, bilgi ifllem, bilgi toplama ve sa lama, ve araflt rma gelifltirme faaliyetleri. Yeni Yasalara göre Karlar n Hesaplanmas Yasadan yararlanmaya hak kazanan flirketlerin karlar, önceden belirlenmifl maliyet art esas na dayal olmak kofluluyla, normal kurumlar vergisi oran na (2006 y l nda yüzde 29 ve 2007 den itibaren yüzde 25) tabi olacakt r. Bu flirketlerin brüt geliri iflletmenin giderlerine tahmini maliyet art kar n eklenmesi ile hesaplanacakt r. Yukar daki hizmetleri veren bir flirketin katland amortisman dahil tüm giderler (Kurumlar vergisi hariç), do rudan ve dolayl maliyetlerin toplam na uygulanan maliyetart kar ile birlikte göz önünde bulundurulacakt r. Maliyet-art kar, maliye bakan taraf ndan durum baz nda belirlenecektir ve yüzde 5 ten az olmayacakt r. Tutar n belirlenmesinde göz önünde bulundurulacak faktörler hizmetin türünü ve hizmetleri alan flirketlerin sektörünü içerecektir. Tutar her befl y lda bir ya da piyasa koflullar önemli ölçüde de iflirse daha erken bir zamanda yeniden ayarlanacakt r. Hesaplaman n dayand r ld giderler sonuçtan ç kar lacakt r ve kalan tutar standart kurumlar vergisi oran n n uygulanaca vergilendirilebilir kar oluflturacakt r. (Örne in, giderler 100 e eflitse, giderler art maliyet-art kar (100 + (100 x.05), toplam 105 olacakt r. Vergilendirilebilir kar ( ) yani 5 olacakt r.) Hesaplanan tahmini brüt gelir muhasebe defterlerindeki toplam brüt gelirden düflükse, gelir vergisi için muhasebe defterlerindeki brüt gelir dikkate al nacakt r. Koflullar Yeni rejimden faydalanmak için, Maliye Bakanl ndan özel bir izin al nmas gerekecektir. Yunanistan da kurulu olan yabanc flirketler izin için 31 Mart 2006 tarihine kadar baflvuru yapmak zorundad r. Maliye Bakanl baflvuruyu onaylayana kadar bu flirketler yeni rejime tabi olarak kabul edilecektir. Ayr ca, özel iznin al nmas n takip eden y l n sonunda flirketin Yunanistan da en az dört çal flan n n olmas gerekmektedir ve flirketin y ll k faaliyet giderleri en az _100,000 olmal d r. Yukar daki koflullar n sa lanamamas durumunda izin geçersiz k l n r ve böylece rejimden sa lanan faydalar iptal edilir. fiu Anki Durum Yasa tasar s Hükümet taraf ndan onaylanm flt r ve k sa süre içerisinde resmi gazetede yay nlanmas beklenmektedir. Bakanl k kararlar, izin ve her flirket için yüzde ile ifade edilen maliyet-art kar ile ilgili usuller hakk nda rehberlik sa lamas amac yla yeni kanun yürürlü e girdikten sonra ç kar lacakt r. RUSYA : Özel Ekonomik Bölgeler Kanunu Yürürlü e Giriyor Özel Ekonomik Bölgeler de (ÖEB) mukim olanlar için gümrük ve vergi istisnalar gibi ayr cal klar tan yan, Rusya Federasyonu ndaki Özel Ekonomik Bölgeler Kanunu 1 Ocak 2006 tarihi itibariyle yürürlü e girmifltir. Kanun, 20 y l aflmayan k sa dönemler için oluflturulacak iki tür özel ekonomik bölge belirliyor: sanayi ve üretim bölgeleri ve teknik ve uygulama bölgeleri. Kanun, Özel Ekonomik Bölge mukimlerinin standart oran n %25 i nispetinde kurumlar vergisi ödemesine izin veriyor. Sanayi ve üretim bölgelerinde mukim olanlar mevcut zarar mahsubu k s tlamalar na tabi olmayacak ve Ar&Ge giderlerini vergilendirilebilir gelirlerinden düflmelerine izin verilecek. Teknik ve uygulama ÖEB mukimleri (genel yüzde 26 oran yla karfl - laflt r ld nda) yüzde 14 oran nda azalt lm fl tek sosyal vergiyi ödeyecek ve mevcut azalan oranl sosyal vergi tarifesini kullanacakt r. 9