Kilitleme Etiketleme Sistemi(KES) Nedir? Neden/Nasıl Uygulamalıyız? Hakan ÇUBUKÇU Makina Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

Transkript

1 1 Kilitleme Etiketleme Sistemi(KES) Nedir? Neden/Nasıl Uygulamalıyız? Hakan ÇUBUKÇU Makina Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

2 KES Nedir? 2 Bakım/Onarım/Revizyon/Temizlik/Ayar vb. Çalışmaları Sırasında Güvenli Çalışmayı Sağlayan ve İş Kazalarını Önleyen Sistem LOTO(LockOut, TagOut) EKED (Etiketle, Kilitle, Emniyete Al, Dene)

3 Neden Uygulanmalıdır? 3 Makina ve ekipmanların bakım/onarım/revizyon/temizlik/ayar vb. çalışmalarının yapılması sırasında beklenmedik çalışmalarını ya da kontrolsüz enerjinin açığa çıkmasını ve iş kazalarını önlemek için uygulanmalıdır.

4 Mevzuatımız Ne Diyor? 4 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 302. Maddesinde: Kontrol, bakım ve onarımı yapılacak makina ve elektrik devrelerinin akımı kesilecek ve akımı kesen şalter veya anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunacak veya bunların açık oldukları, uygun şekilde belirtilecektir. Denilmektedir.

5 Mevzuatımız Ne Diyor? 5 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 5. Maddesinde: İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın işçilerin sağlık ve güvenliğine zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alacaktır.

6 Mevzuatımız Ne Diyor? İş ekipmanının bakım işleri, ancak iş ekipmanı kapalı iken yapılabilir. Bunun mümkün olmadığı hallerde, bakım işleri yürütülürken gerekli önlemler alınır veya bu işlerin tehlike bölgesi dışında yapılması sağlanır Çalışanların üretim, bakım ve ayar işlemleri yapacakları yerlere güvenli bir şekilde ulaşabilmeleri ve orada güvenli bir şekilde çalışabilmeleri için uygun şartlar sağlanır.

7 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İçerik, Yürürlük İdari Yaptırımlar Kanun No: 6331 Kabul Tarihi: Yayım Tarihi: R.G Sayı: Hakan ÇUBUKÇU Makina Mühendisi İş Güvenliği Uzmanı

8 Tanımlar n) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümü, 8

9 Tanımlar p) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli, 9

10 Tanımlar o) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali, 10

11 Tanımlar ö) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar, 11

12 İşverenin genel yükümlülüğü MADDE 4 (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b).. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç).. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. 12

13 Risk Değerlendirmesi Yapıldığında? Makina ve ekipmanların bakım/onarım/revizyon/temizlik/ayar vb. çalışmalarının yapılması sırasında beklenmedik çalışmaları ya da kontrolsüz enerjinin açığa çıkması TEHLİKESİ karşımıza çıkar. Bu TEHLİKE nedeni ile makina/ekipman üzerinde çalışan personelin iş kazası RİSKİ vardır. İşverenin bu durumda ÖNLEM alması gerekir. 13

14 Yargıtay Ne Demiş? 14

17 Müfettiş-Teftiş Yasal Dayanak? 17

18 Uygulanmazsa Ne Olur? 18 Talihsiz işçiyi mikser parçaladı TESLİME TOSUN DHA Antalya Organize Sanayi Bölgesi'nde faaliyet gösteren gübre fabrikasına 5 ay önce giren işçi Ümit Uçkun (28), 6 gün önce de Reyhan Uçkun'la evlendi. Evlilik izninin ardından önceki gün işe başlayan Uçkun, arkadaşları çay molası verdiği sırada, gübreyi parçalayan dev mikseri temizlemek için içine girdi. Onun içeride olduğundan habersiz bir işçi, makineyi çalıştırdı. Çığlıklarını duydular Çalışan dev mikserin bıçakları, Uçkun'un bacakları ve karın bölgesini parçaladı. Çığlıklar üzerine durdurulan mikserden ağır yaralı halde çıkarılan Ümit Uçkun, hastaneye götürülürken yolda öldü. Eşinin ölüm haberini alan Reyhan Uçkun sinir krizi geçirdi.

19 Uygulanmazsa Ne Olur? 19 - Kazanın günü saat sularında İbrahim ÇETİN in, işyeri dışından gelen bir elektrik bakımcısı (ismi dosyada geçmiyor) ile birlikte 2. el olarak işyerine yeni getirilen Freze makinası (azdırma) üzerinde revize ve bakım çalışması yapmaları sırasında, elektrikçinin tezgâhın ön tarafında, davacının da dişlilerin bulunduğu tarafta dişlilerin bakımını yaptığı sırada, elektrikçinin şaltere basması ve makinanın çalışmaya başlaması sonucu sağ el 2. ve 3. parmaklarının sıkışarak kopması şeklinde meydana geldiği,

20 Uygulanmazsa Ne Olur? 20

23 Uygulanmazsa Ne Olur? 23 Pres Makinası Video Napo Video

24 Uygulanmazsa Ne Olur? 24 Pres Makinası Video

25 Uygulanmazsa Ne Olur? 25 Napo Video

26 KES Uygulama Alanları 26 Bakım İşletme Montaj Değişiklik Sökme-Takma Ayarlama Muayene Yağlama Temizlik

27 KES Uygulama Alanları 27 Elektrik devrelerinin ya da elektrikli makinelerin bakım ya da tamiri sırasında, enerjinin verilmesi kontrolünüz altında değilse (Elektrik akımına maruz kalma, elektrik yüklü hatlarla temas) Makinelerin hareketli parçalarının temizlenmesi ya da yağlanması (Hareketli parçalara maruz kalma sonucu kesilme, yaralanma, uzuv kayıpları)

28 KES Uygulama Alanları 28 Sıkışan mekanizmaların düzeltilmesi esnasında (Sıkışan parçaların aniden çalışması sonucu kesilme, yaralanma, uzuv kayıpları), Bakım ve onarım çalışması sırasında tehlikeli basınç, buhar, ısı, kimyasal ortaya çıkma ihtimali varsa (Borularda kalan gaz ya da sıvılar nedeniyle yangın, patlama veya zehirlenme),

29 KES Uygulama Alanları 29 Aniden hareket edecek bir cismin yaralanmanıza neden olma ihtimali varsa (Kayış dolanması, zincir, silindir, şaft veya pervanenin vücud uzuvlarını sıkıştırması ya da koparması, konveyöre sıkışma gibi ölümcül kazaların ortaya çıkması), Bakım ve onarım çalışması sırasında yüksek ısının ortaya çıkma riski varsa (ekipmanın kazanı gibi sıcak parça yada malzemeler ile temas sonucu yanık, yüksek ısı nedeniyle kendinden geçme),

30 KES Uygulama Alanları 30 Fıçı, silo ya da tankerle ilgili yapılan çalışmalar esnasında (hareketli parçaların çalışması sonucu arpa, tahıl, su, yağ gibi sıvıların içine düşme ya da tehlikeli kimyasal ve buharlara maruz kalınması sonucu boğulma ya da bayılma),

31 KES Uygulama Alanları 31 Yetkisiz girişlerin önlenmesi gerekli ise, Yetkisiz girişlerin önlenmesi için kullanılacak kilitler farklı olmalıdır.

32 KES Uygulama Alanları 32 Örnek olarak verilen çalışmalar firma için detaylı incelenmeli ve hepsi ortaya çıkarılmalıdır.

33 Kontrol Altına Alınması Gereken Tehlikeli Enerji Çeşitleri Elektrik Hidrolik Pnömatik Gaz Su/Buhar Mekanik Kimyasal Termik Depolanmış 33

34 KES Uygulama Adımları Durum Tespiti 2- Eğitim 3- Dokümantasyon 4- Uygulama 5- Denetim

35 1- Durum Tespiti 35

36 1- Durum Tespiti 36

37 2- Eğitim 37 Durum tespiti yapılması ve Talimatların hazırlanmasında görev alacak Bölüm Yetkilileri ve sistemin uygulamasında görev alacak Bakım Ekibi ilk eğitimde yer almalı, Sistemin işleyişinin sürekliliğinin sağlanması açısından ilgili tüm çalışanlar KES konusunda bilgilendirme eğitimi almalı,

38 2- Eğitim 38

39 3- Dokümantasyon 39 Hazırlanacak dokümantasyon, firmanın genel sağlık ve güvenlik politikaları ile uyumlu olmalıdır. Sorumluluklar açıkça belirtilmeli ve yürürlükteki talimatlar ile ilişkilendirilmelidir. Tüm süreçler, makineler, enerji kaynakları ve çalışma aktiviteleri değerlendirilmeli, nerede ve ne zaman kilitleme yapılacağı belirlenmelidir.

40 3- Dokümantasyon 40 Kilitlemenin doğru ve gerektiği gibi olmasını sağlayacak sorumlu kişiler belirlenmelidir. (Bu sorumluluklar kişilerin görev tanımlarında belirtilmelidir). Tüm dokümantasyon yazılı olmalı ve tüm bölüm ve çalışanlara bildirilmelidir. Dokümantasyon şunları içermeli; Kilitleme yapacak sorumlu kişi (örneğin, operatör, elektrik teknisyeni),

41 3- Dokümantasyon 41 Kilitlemenin uygun olarak yapıldığını kontrol edecek sorumlu kişiler (örneğin, bakım şefi ve/veya bölüm şefi), Kilitleme sonrasında kontrol edilmesi gereken enerji kaynakları, Kontrol panelleri, enerji kaynakları, elektrik düğmeleri, enerjinin kesilmesi için kullanılması gereken vana, şalter, sigorta, düğme, butonlarının yerleri,

42 3- Dokümantasyon 42 Özel tehlikeler (örneğin, güç kaynağı kesildikten birkaç dakika sonra duran dişliler, topraklama ve kısa devre yapılması gereken elektrik enerjisi), Çalışma sırasında vardiya değişimi olduğunda nasıl hareket edileceği, Kilitleme yapan çalışan bulunamadığında nasıl hareket edileceği,

43 3- Dokümantasyon 43 Kilitlemenin geçici olarak kaldırılması gerektiğinde nasıl hareket edileceği, Aynı makine/ekipman/hatta birden fazla çalışan kilitleme yapacaksa nasıl hareket edileceği, Bir çalışan tarafından birden fazla noktada Kilitleme yapılması nasıl hareket edileceği, Çalışmalar bitirildiğinde nasıl hareket edileceği, Kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımlar (örneğin, koruyucu gözlük, elektrikçi ayakkabısı, topraklama donanımı)

44 4- Uygulama/Başlangıç Kilitlemenin yapılacağı donanımın kapatılmasına hazırlanma, 2. Söz konusu donanımı kapatma, 3. Tüm enerji kaynaklarını izole etme, 4. Kilit ve etiketleri yerleştirme, 5. Donanımda saklı kalmış enerjiyi tahliye etme, 6. Donanım yalıtımını doğrulama

45 4- Uygulama/Bitiş 45 Yapılan işin tamamlandığını tüm etkilenmiş personele anlatılır Bölgenin güvenliğini doğrulanır Emniyet aygıtlarının ve muhafazaların yerlerinde olduğundan emin olunur Sistem fonksiyonlarını yeniden çalıştırılır Kilit ve etiketler yerlerinden sökülür Sisteme yeniden güç verildiği bildirilir Ekipmana yeniden güç verip test edilir, ekipman teslim edilir

46 5- Denetim 46 KES uygulamasının alışkanlık haline gelme sürecinde her çalışma denetlenmelidir.

47 Önerilerim 47 Bu sistemi uyguladığınızda kendinizi kimseye emanet etmemiş olacaksınız mesajı sistem içerisindeki çalışanlara net olarak verilmeli. KES ile ilgisi olsun olmasın tüm çalışanların uygulamadan haberdar olacağı bir başlangıç yapılmalı. Her kademedeki yöneticilerin KES uygulamasını denetleme yükümlülüğü olmalı.

48 KES Aparatları 48 Güvenlik Kilitleri Kilit Çoğaltıcılar Vana Kilitleme Elektriksel Kaynakları Kilitleme Pünomatik Kilitleme Kablolu Kilitleme Kilitleme İstasyonları Etiketler

49 Teşekkürler!!! 49 İş sağlığı ve güvenliği konusunda yapılan çalışmalar sonucunda oluşturulmaya çalışılan SAĞLIKLI VE GÜVENLİ ORTAM ancak tüm tarafların katkıları ve GÜVENLİ DAVRANMA TERCİHLERİ İLE sağlanabilir. Katılımınız İçin Teşekkürler Hakan ÇUBUKÇU İş Güvenliği Uzmanı