YAZILIM VE İŞLETİM SİSTEMLERİ

Transkript

1 YAZILIM VE İŞLETİM SİSTEMLERİ

2 2 BİLGİSAYAR SİSTEMİ DONANIM YAZILIM İNSAN Giriş Çevre Birimleri Çıkış Depolama CPU Sistem Birimleri RAM İşletim Sistemi Hazır Programl ar MS-Office, Antivirus, vb.vb.vb Yazılımcıl ar Son Kullanıcıl ar / Bizler Klavye, Fare, Tarayıcı, Webcam,,... Yazıcı, Monitor, Hoparlor, Sabit Disk, Flash Disk, CD-DVD Rom CU ALU Register s

3 GEÇEN HAFTA Temel Donanımlar Merkezi İşlem Birimi (CPU) Bilgisayarın beyni! Denetim Birimi, ALU, Registers Anakart Bilgisayarın omurgası! Bellek (RAM) Ekran Kartı Sabit Disk Kalıcı bellek! Ekran Büyüklük (inch), çözünürlük, renk derinliği, nokta aralığı Kasa Klavye-Fare

4 GEÇEN HAFTA Çoklu Ortam Aygıtları Ses kartı Analog>digital, digital>analog CD-Rom/DVD - sürücü/yazıcı Web cam Çevre Birimleri Yazıcı tarayıcı Nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli, lazer Flatbet, drum, handheld Kesintisiz güç kaynakları Ağ bağdaştırıcıları

5 BU HAFTA Yazılım Tanımı ve Esasları Programlama Dilleri İşletim Sistemi İşletim Sisteminde Temel Kavramlar Görev Çubuğu Temel Dosya ve Klasör İşlemleri Temel programlar Temel Dosya İşlemleri Word e giriş

6 YAZILIM TANIMI VE ESASLARI Devre uyarıcı sinyaller: Komut (Instruction) Bilgisayara ne gibi işlemler yapılacağını bildiren Komutlar dizisi: Program Bir programlama dili kullanarak bilgisayarın işlev kazanmasını sağlayan programlar: Yazılım

7 YAZILIM birkaç örnek: MS Word, Excel, PowerPoint BIOS İşletim sistemi Virüsler Antivirüs programlar Oyun

8 Uygulama Yazılımları Çeşitli amaçlara cevap vermek üzere önceden hazırlanan programlar Kullanıcı arabirimleri donanım sürücüsü Kelime/Hesap/Sunum vb Oyunlar bilgisayar ---- kullanıcı bilgisayar ---- donanım

9 Program Adı/Cinsi Kullanım Alanları WORD Çeşitli metinler yazmak, doküman hazırlamak Web Author / Web sayfası hazırlamak FrontPage Graphics Resim, Şekil ve Filmlerle çalışmalar yapmak Paint Renkli resimler hazırlamak Photo Editing Fotoğraf çalışmaları yapmak 3-D Graph Üç boyutlu şekil çalışmaları yapmak Power Point Konferans hazırlamak ve bir sunuş yapmak

10 Excel Statistics-SPSS Maths. Modeling Information Database - Access Training Tablolarla ve rakamlarla ilgili işler yapmak İstatistik tabloları ve sonuçları elde etmek Bilim ve mühendislik problemleri çözmek Ansiklopedi ve rehber çalışmaları yapmak Çeşitli veri dosyalarından ortak yararlanmak Sınavlara hazırlanmak İnternet üzerinden haberleşmek

11 Baskı ve Yayın Hakları Yazılım: yüksek masraflı! Bir programı hazırlayıp satılmaya hazır hale getiren hakkı Baskı Hakkı Programları pazarlayanların sahip olduğu hak: Yayın veya Telif hakkı

12 Korsan Kimdir? Programları izinsiz kopyalayıp satan veya dağıtan kimselere bilgisayar dilinde Korsan denmektedir.

13 3 Mart 2001 de yürürlüğe giren yeni Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu: Lisans basına 10 milyar TL den 150 milyar TL ye kadar para cezası 2 yıldan 6 yıla kadar, para cezasına çevrilmeksizin hapis 3 yıla kadar meslekten men Çoğaltmada kullanılan veya kopya yazılımların yüklenmiş olduğu bilgisayar ve araçlara el konulması

14 Programlama Dilleri Program bilgisayarla haberleşme dilidir. Böyle bir dili konuşabilmek yani hazırlayabilmek için ilk önce ortada bir problem mevcut olmalıdır Eğer bir problem yoksa programa da ihtiyaç yoktur.

15 Program Yazarken Problemi anla Çözüm yolu üret (Algoritma) Ben bir robotum Çözüm için Akış Şeması Hazırla Programı Yaz Programı Dene (Debug) Kullanma Yönergesi Hazırla ve Kullan

16 Programlama Dilleri 1960 lı yıllarda, insanların daha kolay kullanabilecekleri FORTRAN, COBOL gibi insan diline yakın dilleri ve makine aksamı olarak da Derleyiciyi (Compiler) geliştirdiler. Bu suretle yazılan dillere İleri Programlama Dilleri adını verdiler. FORTRAN ve COBOL dan başka RPG, PL/ ve BASIC dillerini sayabiliriz.

17 İşletim Sistemi 17 Depolama ve Yazma ortamları birer Çevre Birimidir (Peripheral Unit). İşlemler ise Merkezi İşlem Biriminin (CPU) (yani programlarda gösterilen komutların görevidir) Bu koordinasyonu sağlayan ve ortamdaki bilgileri yazma ortamına gönderip yazdıran ana programlara gereksinim vardır. İŞLETİM SİSTEMİ (Operating System- kısaca OS-) programları

18 İşletim Sistemi 18 Özellikle CPU ile Giriş, Çıkış ve Depo arasındaki işlemleri denetleyen ve sağlayan ana program İşletim Sistemi (OS) programıdır.

19 Katmanlar 19 makine donanımı ile programlar arasındaki işlem katmanları Uygulama Programları (Word, Pascal, C++, Photoshop) İşletim Sistemi (OS) Donanım

20 Katmanlar 20 Kullanıcı Uygulama yazılımı İşletim Sistemi Donanım

21 İşletim Ortamı 21 İşletim sistemi programları bilgisayara bir defa yüklenir ve hep orada kalır. Format! Bu nedenle dış bellekte (Depo ) saklı kalan bu programa aynı zamanda Gizli Yazılım adı verilmiştir.

22 İşletim Ortamı 22 Bilgisayar açıldığı zaman depo üzerinde bulunan işletim sistemi temel dosyalarının RAM üzerine yüklenmesi gerekmektedir. Bir bilgisayara İşletim Sistemi programlarını RAM e yükleme işlemine Önyükleme (Booting) denmektedir.

23 İşletim Ortamı BootinG (Önyükleme) Elektrik gelir 2. BIOS (Basic Input Output System) tetiklenir ve devreye girer 1. BIOS üzerinde ROM (Read Only Memory) komutları okunur 2. POST (Power On Self Test): Bilgisayarın çalışması için gerekli kartlar test edilir 3. Başlangıç ekranı görüntülenir (bu ekranda BIOS üretici adı, seri numarası, logosu gibi bilgiler yer alır.

24 İşletim Ortamı BootinG (Önyükleme) RAM test edilir, ekranda RAM bilgisi verilir Diğer testler yapılır 6. Sistem konfigürasyonu hakkında bilgi verilir 7. BIOS sistem yüklemek için sürücü arar (Genellikle C:\ sürücüsüdür)

25 İşletim Ortamı BootinG (Önyükleme) Boot sürücüsü bulunduktan sonra, bu sürücüde boot bilgisinin olup olmadığına bakılır (Master Boot Record, MBR), 3. boot bilgisi MBR de bulunduktan sonra artık BIOS işletim sisteminin yükletilmesi işlemini MBR de bulunan komutlara bırakır.

26 TARİHÇE: Microsoft 26 TARİH İşletim Sistemi Genel Özellikler Açıklamalar DOS Disk Operating System Sadece metin işlemleri MS-DOS Komut yolu arabirimi Metin tipi işlemler 1995 Windows 95 GUI ve OLE Nesne Bağlama ve Katma 1998 Windows 98 İnternet ve Sihirbazlar TV yayını, Çoklu Ortam 2000 Windows 2000 Ağ İşletim Sistemi Güvenlik 2001 Windows XP İnternet desteği, ÇokluOrtam, Kendini yenileme Arayüz 2007 Windows Vista Güvenlik Grafiksel işlemler 2009 Windows 7

27 TARİHÇE: Diğer İşletim Sistemleri 27 İŞLETİM SİSTEMİ Mac OS AÇIKLAMA Machintosh. Daha kaliteli resim çalışmaları UNIX Çok Kullanıcılı, Zaman Paylaşımlı LINUX Parasız sağlama, Daha Hızlı çalışma PARDUS TUBITAK tarafından geliştirilen yerli İşletim Sistemi Programı

28 KAYNAK KULLANIMI 28 Bilişim dilinde kullanılan Veri, Bilgi ve Dosya gibi sözcüklerin anlamları çeşitli şekillerde tanımlanabilirler. Tekrarlamak gerekirse; Veri (Data): İnsanları, eşyaları ve fikirleri simgeleyen sözcük, sayı, sembol ve/veya şekillere verilen addır. Bilgi (Information): Daha önceden Bilgi işlem ortamında işlem görmüş anlamlandırılmış Verilerdir. Dosya (File): Veri, Bilgi veya Programların bulunduğu, bir ismi olan ortamdır.

29 Dosyalar 29 Dosyalar içeriklerine göre, Geçici Dosyalar (Temporary Files), Veri Dosyaları (Data Files), İşlem Dosyaları (Executable Files), Program Dosyaları (Program Files), Yığın Dosyaları (Batch Files), Yapılandırma Dosyaları (Configuration Files) gibi isimler altında işlem yaparlar.

30 Dosyalar 30 İşlem Dosyaları (Executable Files) Bunlar o makinede kullanılmakta olan programları veya İşletim Sistemlerini içeren dosyalardır. Yığın Dosyaları (Batch Files) Genellikle İşletim Sistemi dosyalarını içerirler. Yapılandırma Dosyaları (Configuration Files) Makinenin bağlı olduğu ortamlarla ilişkileri sağlayan dosyalardır. Geçici Dosyalar (Temporary Files) Programın çalışması esnasında elde edilen geçici verileri taşıyan dosyalardır. Yardım Dosyası (Help Files) Bilgisayardan bir konuda yardım istendiğinde açıklayıcı bilgileri taşıyan dosyalardır.

31 DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ 31 Dosyalara rastgele isim verilmez. Dosya isimlendirirken bazı kurallara uyulması gerekmektedir. Bir dosya ismi iki kısımdan oluşmaktadır: Dosyaismi.uzantisi Birinci kısımda Dosyanın İsmi ve İkincisinde İsim Uzantısı (File Name Extension) bulunur. Uzantılar çalışma esnasında bilgisayar tarafından otomatik olarak verilmektedir.

32 DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ 32 DOSYA CİNSİ Yığın Dosyaları Yapılandırma Dosyaları Yardım Dosyaları Geçici Dosyaları İşlem Dosyaları Metin Dosyaları (Text Files) Ses Dosyaları (Sound Files) Şekil Dosyaları (Graphics Files) Animasyon/Video Dosyaları Web Dosyaları MS Word Dosyaları MS Excel Dosyaları MS PowerPoint Dosyaları MS Access Dosyaları İSİM UZANTILARI.bat.cfg,.sys.hlp.tmp.exe.txt,.dat.wav,,mid.bmp.pcx.avi,.mov,.fli.htm,.html, asp, aspx, php.doc,.docx.xls,.xlsx.ppt, pptx.mdb, mdbx

33 DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ 33 Dosyalara isim vermede dikkat edilecek hususlar: İsim verirken kullanılan boşluklarla birlikte isim uzunluğu en çok 255 karakter uzunluğunda olabilir İsimlerde Sayılar yani Rakamlar kullanılabilir. Bazı Özel işaretler dosya isimlerinde kullanılamazlar : \,?, <, >,, *, / gibi. Ayrıca AUX, COM1, COM2, COM3, COM4, CON, LPT1, LPT2, LPT3, PRN, NULL gibi kısaltmalar dosya isimler olarak kullanılamazlar.

34 MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA 34 Bilgisayarlar, kullanılan depolama aygıtlarının şekline göre A, B, C, D gibi Dizinlere/klasör (Directory) (sürücülere) ayrılmıştır. A ve B dizinleri Disketler için C dizini makinede bulunan disk için D dizini CD-ROM ve DVD için ve Diğer harfler Ağ Sunucusu (Network Server) Bilgisayarda bulunan diskler için kullanılmaktadırlar.

35 MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA 35 Kullanılacak dizinlere dosyaları saklarken çeşitli Klasörlerden (Folders) yararlanmayı da ihmal etmemeliyiz. Bu suretle, bir birleriyle ilişkili veya yakın konular aynı klasörde toplanabilirler ve aranan bir dosyanın daha kolay bulunmasına yararlı olabilir.

36 MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA 36 Dosya saklamakta kullanılan genel kural bir ağacın gövdesinin yapısına uygun bir şekilde dosyaların yerleştirilmesidir. Kök Dizin (Root Directory) denilen bu usulde bir ağacın gövdesi, ana dalları, ince dalları ve yaprakları örnek olarak alınmaktadır.

37 37 MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA

38 Dosya Yönetimi Klasör Kısayol Dosya Nasıl seçeriz? Nasıl açarız?

39 Dosya Yönetimi Dosyalarla Çalışma Kopyala (CTRL-C) Yapıştır (CTRL-V) Kes (CTRL-X) Silinen dosyalar nereye gider?

40 Dosya Yönetimi Arama yapma Dosyalarımı nasıl bulurum?

41 Dosya Yönetimi Sıkıştırma Dosyalarımın boyutunu nasıl küçültürüm?