2» Sergi. SELÇUKLU SANATI9ndaıı. örnekler. YAPI ve KREDİ BANKASI. MALAZGİRT ZAFERİ'nin. yıldönümünde. Kültür ve Sanat Hizmetlerinden : 900.

Transkript

1 YAPI ve KREDİ BANKASI Kültür ve Sanat Hizmetlerinden : 2» Sergi MALAZGİRT ZAFERİ'nin 900. yıldönümünde SELÇUKLU SANATI9ndaıı örnekler 26 Ağustos Perşembe 2 Ekim Cumartesi 1971

2 26 Ağustos 1071 Malazgirt Zaferi, Türklerin Anadolu'ya ayak basmalarından başka, günümüze ulaşan ölümsüz örnekleriyle büyük bir medeniyetin de başlangıcı tarihidir. Orta Asya dan Küçük Asya ya uzanan bu medeniyet, Anıtsal yapılarda mimarî düzen olarak; taşta ve ağaçta motif olarak, çeşitli medeniyetlerin beşiği Anadolu da büyük izler ve etkiler bırakmışlardır. Selçuklu Medeniyeti'nin cami, kümbet, kervansaray gibi Anıtsal yapıları ile taş, ağaç, maden ve çini işçiliği olarak el sanatlarını, fotoğrafları ya da aşıtları ile göstermeyi konu edinen bu sergi için işbirliğinde bulunmuş olan Sayın Prof. Dr. Oktay Aslanapa, Doç. Dr. Şerare Yetkin, Dr. Yıldız Demiriz, Ara Altun ile Vakıflar Genel Müdürlüğü ne ve Konya Koyunoğlu Müzesi kurucusu Sayın Ahmet izzet Koyunoğlu mz teşekkürler ederiz. YAPI ve KREDİ BANKASI

3 SELÇUKLU SANATI ÜZERİNE ^ X I. yüzyılda Anadolu'ya gelmeye başlayan T ü rk boyları, Büyük Selçuklu Sultanı Alp Aslan'ın Bizans im paratoru Romanus Diogenes'e karşı 26 Ağustos 1071 günü kazandığı M alazgirt Meydan Savaşı'ndan sonra beş-on yıl gibi kısa bir zamanda Anadolu'ya hakim oldular. 41 Kuvvetini kendi tarihinin derinliklerinden alan Anadolu Türk Sanatı devamlı olarak Karahanlı, Gazneli ve Büyük Selçuklu sanatlarına uzanan köklerden beslenm iştir. Türkler çok kuvvetli maddî ve manevî kültür değerleriyle Anadolu'ya gelm işler ve dünyanın en zengin kültürlerinin hakim olduğu bu topraklarda kendi kültürlerini b ir daha silinm eyecek b ir kesinlikle yerleştirm işlerdir. iznik'i merkez yapan Anadolu Selçukluları'nın çeşitli mücadele ve k a rışık lık içinde geçen ilk zam anlarında belirli b ir sanat faaliyeti olm am ıştır, ilk Selçuklu eserleri, X II. yüzyıl ortalarından kalm ıştır. Bu arada Danişm entliler, A rtu klular, Saltuklular ve Mengücüklü- ler gibi Türkm en Devletleri, Anadolu'da ilk T ü rk m im arî eserlerini meydana getirmek fırsatını bulm uşlardır. X III. yüzyıldan itibaren devamlı bir gelişmeyle Anadolu Selçuklu Sanatı ve M im arîsi hâkim olmaya başlam ıştır. Q Sergimiz, Selçuklu Sanat Eserleri'nin toplu olarak gözler önüne serilm esi gayesiyle hazırlanm ıştır. Bu, tam olarak başarılması im kânsız bir iştir. Ancak Selçuklu Sanatı'ndan kalan eserlerin resim lerle zenginleştirilm iş b ir listesi bile bunun ihtişam ını, o rijinalliğini, eşsiz üslûbunu göstermeye yeter. Anadolu şehirleri bu eserlerle ve birb iri ardı sıra tam b ir T ü rk karakteri kazanm ışlardır. Bir bu kadar daha Selçuklu Eseri de yüzyılların ihmali ve ilgisizlik yüzünden bugün tamamen ortadan kaybolm uştur. ^ Anadolu'nun kesin olarak Türkleşm esi tarihinin başlangıcı ve Türkiye Devletinin kurulm ası, temellerinin atılm ası yıldönümü olan 26 Ağustos 1071 Malazgirt Zaferi'nin 900. yılını kutlamanın heyecanı içindeyiz. Bu zafer, Türk m illetinin geleceğine yön veren ve ona yeni bir yurt, yeni bir tarih hazırlayan çok büyük bir olay ve belki de Türk Tarihinin en önemli dönüm noktası olm uştur. Böylesine b ir destan yaratan Malazgirt gününün 900. yıldönümünde O'na lâyık hizmetler yapm ak, çok büyük bir mesuliyet yüklenmek demektir. Bu mütevazi sergi, Anadolu topraklarını bize vatan olarak bağışlayan Alp Aslan ve kom utanlariyle onların emrinde savaşan kahraman Türk askerlerinin hatırasını anmak için ancak küçük bir hizmet ve hatırlam a ölçüsünde başar11abii- m iştir. Prof. Dr. Oktay ASLANAPA

4

5

6 M J * Sivas Keykâvus Şifahanesi'nde güney revakları ve İzzeddin Keykâvus l'in on kenarlı kümbet biçimi türbesi Selçuklu Rahlesi (Mevlâna Müzesi Konya) Niğde Hüdavend Hatun kümbeti cephesinde taş pencere alınlığı ve figürlü kabartma

7 Beyşehir Eşrefoğlu Camiinde Mihrap önü bölgesi ve Minber Avanos Sarı Han

8