Fasulye Fidelerinin (Phaseolus vulgaris L. cv. Strike) Pigment Đçeriği Üzerine Bazı Ağır Metallerin Etkileri

Transkript

1 KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, (), 7 6 KSU Journal of Science and Engineering, (), 7 Fasulye Fidelerinin (Phaseolus vulgaris L. cv. Strike) Pigment Đçeriği Üzerine Bazı Ağır Metallerin Etkileri Fikriye KIRBAĞ ZENGĐN Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Elazığ Geliş Tarihi: 8.. Kabul Tarihi:..6 ÖZET: Bu çalışmada fasulye fidelerinin pigment miktarları üzerine civa, bakır, kadmiyum ve kurşunun etkileri araştırılmıştır. Çalışmada bir haftalık fasulye fideleri kullanılmıştır. Fideler on gün süreyle hoagland solüsyonuyla hazırlanmış civa, kadmiyum, bakır ve kurşun klorürün farklı konsantrasyonlarında büyümeye bırakılmıştır. Yapraklarda yapılan pigment analizlerinde civa, bakır, kadmiyum ve kurşunun klorofil a, klorofil b, total pigment I ve total pigment II miktarlarını azalttığı, buna karşılık karotenoid miktarını artırdığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ağır metal, fasulye fideleri, karotenoid, klorofil. Effects of Some Heavy Metals on Pigment Content in Bean (Phaseolus vulgaris L. cv. Strike) Seedlings ABSTRACT: In this study, the effects of mercury, copper, cadmium and lead on the growth of bean seedlings on the pigment contents were investigated. Also one week old bean seedlings were used. Seedlings were left in the mercury, copper, cadmium and lead chloride in different concentration prepared with hoagland solution growing. Pigment analyses on the leaves revealed that the mercury, copper, cadmium and lead led to a decrease in chlorophyll a, chlorophyll b, total pigment I and total pigment II contents while increasing the carotenoid contents. Key Words: Heavy metal, bean seedlings, carotenoid, chlorophyll. GĐRĐŞ Son yıllarda toprak, su ve hava gibi ekosistemlerde yaygın bir şekilde birikmeye başlayan ağır metaller önemli bir çevre sorunu haline gelmiştir. Bitkiden insana hemen her çeşit organizma için zarar boyutları giderek artan ve acilen tedbir alınmasını gerektiren ağır metal kirliliği antropojenik veya doğal kaynaklı olabilir. Endüstriyel faaliyetler, motorlu taşıtların egzoz gazları, maden yatakları ve işletmeleri, volkanik faaliyetler, tarımda gübreleme ve ilaçlama gibi pek çok etmen ağır metal kirliliğine yol açar. Mn, Fe, Cu, Zn ve Ni gibi ağır metaller yüksek bitkiler için esensiyal besinlerdir (Nedelkoska ve Doran, ; Welch, 99). Örneğin bakır ve çinko gibi ağır metallerin normal konsantrasyonları, bitkilerin büyüme ve gelişmesinde önemli rol oynayan protein ve enzimlerin yapısında için kofaktör olarak görev alırlar (Moustakas ve ark., 99; Steffens, 99). Mikrobesin elementi olsun veya olmasın ağır metallerin bitkide aşırı birikimi strese, büyüme ve gelişmede azalmaya sebep olur (Ouzounidou, 99; Van Assche ve Clijters, 99). Ağır metallerin kloroplastlar üzerindeki etkileri de oldukça önemlidir (Matilde ve Sandman, 988). Bu maddelerin özellikle tilakoid membran sistemini ve lipitlerin yapısını bozdukları; etilen biyosentezini teşvik ederek kloroplastlarda yaşlanmaya yol açtıkları bildirilmektedir (Fuhrer, 98; Pennazio ve Roggero, 99). Bakırın kloroplast membranlarının peroksidasyonuna yol açarak, klorofil içeriğinde azamaya neden olduğu rapor edilmiştir (Sandmann ve Boger, 98). Klorofil sentezinin kadmiyum tarafından engellendiği Lycopersicum esculentum (Baszynski ve ark., 98) ve Beta vulgaris de (Greger ve Ogren, 99) gösterilmiştir. µm Cd un Zea mays bitkisinin kloroplastlarında hasar meydana getirdiği, klorofil miktarını ve O oluşumunu azalttığı belirlenmiştir (Rascio ve ark., 99). Metal etkisi ile klorofil a/b oranının azaldığı, stroma ve grana lamellerinde yapısal bozuklukların meydana geldiği tespit edilmiştir (Chettri ve ark., 998). Cu-Ni içeren topraklarda yetişen Empetrum nigrum un klorofil miktarı kontrol bitkilerine göre azalma göstermiştir (Monni ve ark., ). Phyllanthus amarus Schum. and Thonn bitkisi kadmiyuma (Rai ve ark., ) ve Brassica oleracea L. var. Capitata cv. Snowball bitkisi ise nikel, kadmiyum ve kobalta (Pandey ve Sharma, ) maruz bırakıldıklarında klorofil a ve b miktarının azaldığı saptanmıştır. ler bitki ve hayvanlar için gerekli olup pigment grubu içerisinde önemli bir yer tutarlar. ler ağır metal ve diğer stres durumlarında açığa çıkan superoksit ve singlet oksijenin zararlarından hücreyi koruyarak antioksidan olarak görev yaparlar (Schroeder ve Johnson, 99). Genellikle uygun olmayan koşullarda bir çok mayada karotenoid miktarının arttığı bildirilmiştir (Certik ve Breierova, ; Marova ve ark., ). Quercus robur fideleri bakıra maruz bırakıldıklarında stabil bir pigment olan β- karoten içeriğinde artışın olduğu ve korumada görev aldığı rapor edilmiştir (Wisniewski ve Dickinson, ). Kirletici unsurlar arasında önemli bir yer tutan ağır metaller, başta bitkiler olmak üzere bütün canlılarda büyük zararlar meydana getirmiş ve getirmeye devam etmektedir. Ağır metal stresinin bitkilerdeki metabolik işlemleri nasıl etkilediğini açıklığa kavuşturmak, ayrıca bitkilerin bu kirleticilere karşı hangi tepkiler verdiğini ve hangi uyum mekanizmaları geliştirdiğini belirlemek oldukça önemlidir. Bir tarım bitkisi olan fasulye önemli besin maddeleri arasında sayılmaktadır. Fasulye veriminin arttırılması diğer bazı faktörlerle birlikte toprak ve suyun kalitesine

2 KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, (), 7 7 KSU Journal of Science and Engineering, (), 7 bağlıdır. Gerek toprak ve gerekse suyun kalitesini bozan etmenlerden biride ağır metallerdir. Bu çalışmada ağır metallerden kurşun, bakır, kadmiyum ve civa katyonlarının klorofil ve karotenoid miktarları üzerine olan etkileri belirlenmiştir. MATERYAL ve METOD Materyal Araştırmada bitkisel materyal olarak dikotil bir bitki olan fasulye (Phaseolus vulgaris L. cv. Strike) fideleri ve ağır metal olarak kurşun (Pb ++ ), bakır (Cu ++ ), kadmiyum (Cd ++ ) ve civa (Hg ++ ) nın klor tuzları (PbCl, CuCl, CdCl.H ve HgCl ) kullanılmıştır. Ağır metaller ve kimyasal maddeler Merck firmasından sağlanmıştır. Fasulye Fidelerin Yetiştirilmesi ve Ağır Metal Uygulanması Fidelerin yetiştirilmesi sırasında, ilk önce saptanacak parametrenin her bir ağır metal konsantrasyonu için adet fasulye tohumu alınmıştır ve dakika süreyle. M HgCl de bekletilerek steril edilmiştir (Sresty ve Madhava Rao, 999). Daha sonra - dakika saf su ile yıkanan tohumlar ml lik bir behere konularak üzerine ml musluk suyu ilave edilmiş ve - o C lik karanlık ortamda 7 saat süreyle şişmeye bırakılmıştır. Bu sürenin sonunda şişen tohumlar, içerisine çift katlı filtre kağıdı döşenmiş ve ml musluk suyu ile ıslatılmış cm çapındaki petrilerin her birine ar adet gelecek şekilde ekilmiştir. Ekimden hemen sonra kapağı kapatılan petriler - o C lik karanlık iklim dolabına kaldırılarak çimlenmeye bırakılmıştır. Bu arada içleri dere kumu ile doldurulan plastik saksılar hazırlanmıştır (Rovira, 96). Etüve kaldırıldıktan yaklaşık saat sonra, çimlenmiş ve radikula uzunlukları -. cm ye ulaşmış tohumlardan bu saksılara dikim yapılmıştır. Fideler, ışık için lm/m, sıcaklık için - o C, fotoperyot 6 saat ışık, 8 saat karanlık (uzun gün) olacak şekilde sera koşullarında büyümeye bırakılmıştır. Sera koşullarında bir haftalık olan fidelerden benzer büyüklükte olanlar alınarak ağır metal çözeltilerine konulmuştur. Bu işlem için önce ağır metallerin (PbCl, CuCl, CdCl.H, HgCl ) stok çözeltileri hazırlanmıştır. Bu stok çözeltilerden kurşun tuzu için.,. ve. mm, kadmiyum tuzu için.,.6 ve.8 mm, bakır tuzu için.,. ve. mm, civa tuzu için.,. ve.6 mm konsantrasyonlarında solüsyonlar hazırlanmıştır. Daha sonra alüminyum folyo ile kaplı ml lik kavanozlara her ağır metalin konsantrasyonundan ml bırakılmıştır. Fasulye fidelerinin kökleri ağır metal çözeltilerine konulmadan önce saksılardan alınarak kökleri musluk suyunda iyice yıkanmış ve her kavanoza iki fide olacak şekilde sünger kapaklar yardımıyla yerleştirilmiştir. Fidelerin önceki sera yetiştirme koşullarında gün boyunca ağır metallerin etkisinde kalması sağlanmıştır. Denemelerde kontrol olarak Hoagland (Hoagland ve Arnon, 98) besin çözeltisi kullanılmıştır. Fidelerde Pigment Analizi Fidelerin klorofil a, klorofil b, karotenoid, total pigment I ve total pigment II miktarları Witham ve ark. (97) na göre belirlenmiştir. Ağır metal + Hoagland solüsyonlarında (kontrol) büyümeye bırakılmış her bir fidenin primer yapraklarından er gram alınarak ml %8 lik asetonda iyice parçalanmıştır. Bu ekstre Buchner hunisi ile vakumlanarak süzülmüştür. Süzülen ekstraktlar CE- Scanning Double Beam UV spektrofotometrede, 6, 6 ve 66 nm dalga boylarında ayrı ayrı absorbansları kör ile karşılaştırmalı olarak (%8 lik aseton) okunmuştur. Elde edilen absorbans değerleri Witham ve ark. (97) na göre aşağıdaki formüller kullanılarak klorofil a, klorofil b, karotenoid, total pigment I ve total pigment II miktarları belirlenmiştir. (mg/g) = [,7 (D 66 ) -,69 (D 6 ) ] x V (mg/g) = [,9 (D 6 ) -,68 (D 66 ) ] x V ler (mg/g) = [,69 (D ) (klorofil a + klorofil b) x,86 ] x V Doku başına total pigment miktarı I (mg/g) = [, (D 6 ) + 8, (D 66 ) ] x V Doku başına total pigment miktarı II (mg/g) = [ D 6 x ] x V, Đstatistik Analizler Tüm denemeler defa tekrar edilmiş, her uygulamada adet fide kullanılmıştır. Sonuçlar SPSS. Windows programı kullanılarak varyans analizine alınmış; ortalamalar arasındaki farklılıklar p<. ve p<. önem seviyelerinde çoklu karşılaştırma testi kullanılarak belirlenmiştir. BULGULAR ve TARTIŞMA Uygulanan ağır metallerin fasulye fidelerinin primer yapraklarındaki klorofil a, klorofil b, karotenoidler, total pigment I ve total pigment II miktarları üzerine önemli etkileri olmuştur. Her dört ağır metal de karotenoidler dışındaki pigmentlerin miktarını azaltmıştır (p<., p<.).

3 KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, (), 7 8 KSU Journal of Science and Engineering, (), 7 Kurşun Kurşunun klorofil a, klorofil b, karotenoidler, total pigment I ve total pigment II miktarları üzerine olan etkileri Şekil de verilmiştir. Artan kurşun konsantrasyonları (.,. ve. mm PbCl ) klorofil a, klorofil b ve total pigment miktarlarını kontrole göre önemli sayılabilecek oranlarda (p<.) azaltmıştır. Uygulanan. mm PbCl fidelerin yapraklarındaki klorofil a, klorofil b, total pigment I ve II miktarları kontrol fidelerine göre sırasıyla %, %6, % ve % oranlarında azalmıştır (p<.). Bu değerler. mm PbCl uygulanan fideler için %, %9, % ve %7;. mm PbCl uygulanan fideler için %, %, % 6 ve % olarak ölçülmüştür (p<.). Klorofil miktarındaki bulguların tersine, uygulanan en düşük kurşun konsantrasyonu bile karotenoid miktarını artırmıştır (p<.). miktarı,.,. ve. mm PbCl uygulanan fidelerde kontrole göre, sırasıyla %, % ve % oranlarında artış göstermiştir (p<.). Tot. Pig. I. Tot.Pig. II. Kontrol,, PbCl [mm] Şekil. PbCl uygulamasının fasulye fidelerinin pigment miktarlarına etkisi. Bakır Bakırın klorofil a, klorofil b, karotenoidler, total pigment I ve total pigment II miktarları üzerine olan etkileri Şekil de verilmiştir. Kontrol dışındaki tüm bakır konsantrasyonları, karotenoidler dışındaki pigmentlerin düzeyinde önemli (p<.) azalmalara sebep olmuştur. CuCl ün. mm konsantrasyonu fidelerdeki klorofil a, klorofil b, total pigment I ve II miktarları kontrol fidelerine göre sırasıyla, % 9, %, % ve % oranlarında azalmıştır (p<.). Bu değerler. mm CuCl uygulanan fideler için %, %, % ve %;. mm CuCl uygulanan fideler için %, %, % 6 ve % 6 olarak ölçülmüştür (p<.). miktarı, uygulanan en düşük bakır konsantrasyonunda bile kontrol fidelerine göre % 8 oranında artmıştır (p<.). miktarları,. ve. mm CuCl konsantrasyonları için sırasıyla, % ve % olarak saptanmıştır (p<.). Tot. Pig. I. Tot.Pig. II. Kontrol... CuCl [mm] Şekil. CuCl uygulamasının fasulye fidelerinin pigment miktarına etkisi.

4 KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, (), 7 9 KSU Journal of Science and Engineering, (), 7 Kadmiyum Kadmiyumun klorofil a, klorofil b, karotenoidler, total pigment I ve total pigment II miktarları üzerine olan etkileri Şekil de verilmiştir. Şekil de görüldüğü gibi kadmiyum uygulaması fasulye yapraklarındaki pigment miktarları üzerinde önemli etkilerde bulunmuş, karotenoidler dışındaki pigmentlerin miktarını azaltmıştır. Kontrol bitkilerine göre. mm CdCl.H O klorofil a miktarını % oranında azaltmış (p<.) ve bu değer.6 ve.8 mm CdCl.H O için % ve % olarak belirlenmiştir (p<.). Fidelere.,.6 ve.8 mm CdCl.H O uygulamaları klorofil b, total pigment I ve II miktarını kontrol bitkilerine göre sırasıyla, %, % ve % (p<.); %, % ve % 8 (p<.); %, % 6 ve % (p<.) oranında azaltmıştır. miktarı kadmiyum uygulamasına bağlı olarak önemli (p<.) artışlar göstermiştir. Kontrol bitkileriyle karşılaştırıldığında.,.6 ve.8 mm CdCl.H O uygulanan fidelerdeki karotenoid miktarı sırasıyla, % 9, % ve % daha fazla çıkmıştır. Kontrol..6.8 CdCl [mm] Tot. Pig. I Tot. Pig. II Şekil. CdCl.H O uygulamasının fasulye fidelerinin pigment miktarına etkisi. Civa Civanın klorofil a, klorofil b, karotenoidler, total pigment I ve total pigment II miktarları üzerine olan etkileri Şekil de verilmiştir. Civa uygulaması klorofil a, klorofil b ve total pigment miktarlarını azaltmış, karotenoid miktarını ise artırmıştır. Fidelerin yapraklarındaki klorofil a, klorofil b, total pigment I ve II miktarları. mm HgCl uygulaması ile kontrol fidelerine göre sırasıyla %, % 8, % ve % oranlarında azalmıştır (p<.). Bu değerler. ve.6 mm HgCl uygulanan fideler için %, %, % ve % ; % 8, %, % ve % 6 olarak ölçülmüştür (p<.). Civa uygulaması yapraklardaki karotenoid miktarını önemli oranda (p<.) artırmıştır. Civa tuzunun. mm konsantrasyonunu içeren besin solüsyonunda büyümeye bırakılan fidelerin karotenoid düzeyleri kontrol bitkilerine göre % 6 lık artış göstermiştir (p<.). Bu oran. ve.6 mm HgCl içeren solüsyonda gelişen fidelerde % 6 ve % gibi çok yüksek bir değere ulaşmıştır (p<.). Kurşun (Pb ++ ), bakır (Cu ++ ), kadmiyum (Cd ++ ) ve civa (Hg ++ ) klorofil a, klorofil b, total pigment I ve total pigment II miktarlarını önemli oranlarda azaltırken, karotenoid miktarını artırmıştır. Klorofil ve karotenoid miktarlarındaki bu azalış ve artışların ağır metalin türü ve konsantrasyonuyla yakın ilişkili olduğu ve ağır metalin yüksek konsantrasyonlarında belirtilen artış ve azalışların daha belirgin bir şekilde ortaya çıktığı görülmüştür. Gerek klorofil miktarındaki azalış ve gerekse karotenoid miktarındaki artışta civanın etkisi en fazla olmuş ve bu metali sırasıyla kadmiyum, bakır ve kurşun izlemiştir.

5 KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, (), 7 KSU Journal of Science and Engineering, (), 7 Tot. Pig. I Tot. Pig. II Kontrol...6 HgCl [mm] Şekil. HgCl uygulamasının fasulye fidelerinin pigment miktarına etkisi. Çevresel stres faktörlerinin bitkiler üzerindeki etkilerini anlamak maksadıyla sıkça başvurulan yollardan biri organizmadaki klorofil içeriğini belirlemektir. Çeşitli araştırıcılar tarafından metal kirliliğine bağlı olarak değişik bitki türlerinde klorofil miktarının azaldığı rapor edilmiştir. Örneğin metal kirliliği (Ni-Cu) olan topraklarda yetişen Empetrum nigrum un klorofil içeriğinde % - oranında azalma belirlenmiştir (Monni ve ark., ). Cu, Zn ve Pb uygulanan Cladonia rangiformis in klorofil düzeyinde azalma görülmüştür (Chettri ve ark., 998). Cd ve Pb uygulanan buğday bitkisinde total klorofilin, Gerek 79 çeşidinde %, Bolal 97 çeşidinde ise % 7 oranında azaldığı bildirilmiştir (Öncel ve ark., ). Bazı ağır metallerin fasulye fidelerindeki klorofil içeriğinde azalmaya neden olduğu tespit edilmiştir (Zengin ve Munzuroğlu, ). Kadmiyum ( µm) uygulanan Lycopersicum esculentum (domates) bitkisinde klorofil a+b kontrollere göre % oranında azalmış ve klorofil a/b oranı.7 den. e düşmüştür (Baszynski ve ark., 98). Ağır metal stresine bağlı olarak klorofil içeriğinde görülen azalma, klorofil biyosentez yolunda iş gören enzimlerin ağır metaller tarafından engellenmesinin bir sonucu olabilir. Kadmiyumun klorofil biyosentezi üzerine etki yaptığı protoklorofil reduktaz ile aminolevulinik asit (ALA) sentezini engellediği kaydedilmiştir (Allan ve ark., 98; Stobart ve ark., 98). Pennisetum typhoideum ve Phaseolus vulgaris (fasulye) bitkilerine yüksek konsantrasyonda kurşun uygulandığında ALA miktarının değişmediği fakat aktivitesinin azaldığı, çünkü enzimin aktif bölgesindeki sülfidril (SH) gruplarıyla kurşunun birleştiği rapor edilmiştir (Prasad ve Prasad, 987). Ağır metallerin serbest radikal oluşumuna neden olduğu ve bu yolla tilakoid membran lipitlerinin oksidatif yıkımına sebep olduğu anlaşılmıştır (Sandmann ve Böger, 98). Bu çalışmaya konu olan ağır metal konsantrasyonları ile klorofil miktarındaki azalmaların nedeni klorofil yıkımının artması veya sentezinin engellemesi şeklinde belirtilen olaylar ile açıklamak olanak dahilindedir. Ağır metallerin (kadmiyum) etilen üretimini artırdığı ve stomalarda kapanmaya yol açarak erken yaşlanma sinyallerine sebebiyet verdiği ileri sürülmüştür (Barcelo ve ark., 986). Bilindiği gibi etilen düzeyindeki artış yaşlanmaya yol açar. Yaşlanmanın önemli dış belirtilerinden biri de klorozisdir. lerin yaşlanma süresince parçalanmayıp klorofillerin maskeleyici etkilerinden kurtularak görülür hale geldikleri (Salisbury ve Ross, 99) veya karotenoid sentezinin hızlandığı (Vardar, 977) şeklinde görüşler vardır. Çeşitli stress faktörlerinin (yüksek ışık ve soğuk stresi gibi) karotenoid birikimine neden oldukları rapor edilmiştir (Havaux ve Kloppstech, ). Oksijenik fotosentezin kaçınılmaz sonucu olarak reaktif oksijen türevleri meydana gelir. Bu moleküller oksidatif hasarlara yol açarak fotosentetik kapasiteyi azaltırlar. Bu gibi durumlarda kloroplastaları koruyucu ve tamir edici mekanizmalar gelişir (Demming Adams ve Adams, 99; Niyogi, 999). Bunlardan biri de karotenoid miktarının artmasıdır. ler ışık ve oksijen karşısında klorofillerin parçalanmasını azaltır. Klorofillerin parçalanmasına karotenoidlerin nasıl engel oldukları tam olarak bilinmemektir. Bu pigmentlerin serbest oksijen radikalleriyle birleşerek klorofil yıkımına engel olduklarına dair görüşler vardır (Hopkins, 99; Nikolai ve ark., ). Sonuç olarak, yapılan çalışmada fasulye fidelerine ağır metal uygulamaları klorofil a, klorofil b, total pigment I ve total pigment II düzeylerinde azalışlara, karotenoid düzeyinde artışlara sebep olmuştur. Bu azalış ve artışlarla ağır metalin konsantrasyonu arasında pozitif bir korelasyon olduğu görülmüştür. Bu ağır metallerin, çalışılan parametreler açısından toksik etkisinin çoktan aza doğru Hg > Cd > Cu > Pb şeklinde olduğu tespit edilmiştir.

6 KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, (), 7 KSU Journal of Science and Engineering, (), 7 KAYNAKLAR Allan, K., Stobart, W., Griffiths, T., Ameen-Bukhori, I., Sherwood, R.P. 98. Effect of Cd + on the Biosynthesis of Chlorophyll in Leaves of Barley. Physiol. Plant. 6: Barcelo, J., Cabot, C., Poschenrieder, Ch Cadmium Induced Decrease of Water Stress Resistance in Bush Bean Plants (Phaseolus vulgaris L. cv Contender), II Effects of Cd on Endogenous Abscisic Acid Levels. J. Plant Physiol. : 7-. Baszynski, T., Wajda, L., Wohiska, D., Krupa, S., Tukendorf, A. 98. A Photosynthetic Activities of Cadmium Treated Tomato Plants. Physiol. Plant. 8: 6-7. Certik, M., Breierova, E.. Adaptation Responses of Yeasts to Environmental Stress. Chem. Listy. 96, 7. Chettri, M.K., Cook, C.M., Vardaka, E., Sawidis, T., Lanaras T The Effect of Cu, Zn and Pb on the Chlorophyll Content of the Lichens Cladonia convoluta and Cladonia rangiformis. Env. and Exp. Bot. 9: -. Demming Adams, B., Adams, W.W. 99. Photoprotection and Other Responses of Plants to High Light Stres. Annu. Rev. Physiol. Plant Mol. Biol. : Fuhrer, J. 98. Ethylene Biosynthesis and Cadmium Toxicity in Leaf Tissue of Beans (Phaseolus vulgaris L.). Plant Physiol., 7: Greger, M., Ogren, E. 99. Direct and Indirect Effect of Cd on Photosynthesis in Sugar Beet (Beta vulgaris). Physiol. Plant. 8: 9-. Havaux, M., Kloppstech, K.. The Protective Functions of Carotenoid and Flavanoid Pigments Against Excess Visible Radiation at Chilling Temperature Investigated in Arabidopsis npq and tt Mutants. Planta. : Hoagland, D.R., Arnon, D.I. 98.The Water culture Method for Growing Plants Without. Soil. calif. Coll. Agric. Exp Sta. Cire. Berkeley, CA 7-. Hopkins, G.W. 99. Introduction to Plant Physiology, John Wiley & Sons, Inc. s. Marova, I., Breierova, E., Koci, R., Friedl, Z., Slovak, B., Pokorna, J.. Influence of Exogenous Stress Factors on Production of Carotenoids by Some Strains of Carotenogenic Yeasts. Ann. Microbiol., 7-8. Matilde, B.A., Sandman, G The Role of Cu in Respiration of Pea Plants and Heterotrophically Growing Scenedesmus cells. Z. Naturforsch., : 8-. Monni, S., Uhling, C., Hansen, E., Magel, E.. Ecophysiological Responses of Empetrum nigrum to Heavy Metal Pollution. Environ. Pollut. : - 9. Moustakas, M., Lanaras, T., Symeonidis, L., Karataglis S. 99. Growth and Some Photosynthetic Charecteristics of Field Grown Avena sativa under Copper and Lead Stres. Photosynthetic,. : Nedelkoska, T.V., Doran, P.M.. Characteristics of Heavy Metal Uptake by Plants Species with Potential for Phytoremediation and Phytomining. Minerals Eng., : 9-6. Nikolai, E.P., Tatyana, A.K., Lowell, P.K.. Carotenoids as Scavengers of Free Radicals in a Fenton Rection:Antioxidants or Prooxidants. Free Rad. Bio. and Med. : 98-. Niyogi, K.K Photoprotection Revisited: Genetic and Molecular Approach. Annu Rev Plant Physiol. Plant Mol Biol. : -9. Ouzounidou, G. 99. Copper Induced Changes on Growth Metal Content and Photosynthetic Functions of Alyssum montanum L. Plant. Env. Exp. Bot., : 6-7. Öncel, I. Keleş, Y., Üstün, A.S.. Interactive Effects of Temperature and Heavy Metal Stress on the Growth and Some Biochemical Compounds in Wheat Seedlings. Environ. Pollut. 7: -. Pandey, N., Sharma, C.P.. Effect of Heavy Metals Co +, Ni +, and Cd + on Growth and Metabolism of Cabbage. Plant Sci. 6, Pennazio, S., Roggero, R. 99. Effect of Cadmium and Nickel on Ethylene Biosynthesis. Biol. Plant. : -9. Prasad, D.D.K., Prasad, A.R.K Effect of Lead and Mercury on Chlorophyll Synthesis in Mung Bean Seedlings. Phytochemistry (Oxf). 6: Rai, V., Khatoon, S., Bisht, S.S., Mehrotra, S.. Effect of cadmium on growth, ultramorphology of leaf and secondary metabolites or Phyllanthus amarus Schum. and Thonn. Chemosphere. 6, 6-6. Rascio, N., Vecchia, F.D., Ferretti, M., Merlo, L., Ghisi, R. 99. Some Effects of Cadmium in Maize Plants. Arch. Environ. Contam. Toxicol. : -9. Rovira, A.D. 96. Plant Root Excretions in Relation to the Rhizosphere Effect. Plant and Soil. : Salisbury, F.B., Ross, C.W. 99. Plant Physiology, th Edn. Wadsworth, Belmont, Ca Sandmann, G., Böger, O. 98. Copper-mediated Lipid Peroxidation Processes in Photosynthetic Memranes. Plant Physiol. 66: Schroeder, W.A., Johnson, E.A. 99. Singlet Oxygen and Peroxyl Radicals Regulate Carotenoid Biosynthesisin Phaffia rhodozyma. J. Biol. Chem. 7, Sresty, T.V.S., Madhava Rao, K.V Ultrastructural Alterations in Response to Zinc and Nickel Stress in the Root Cell of Pigeonpea. Env. and Exp. Bot. : -.

7 KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, (), 7 KSU Journal of Science and Engineering, (), 7 Steffens, J.D. 99. The Heavy Metal-Binding Peptides of Plants. Annu. Rev. Plant Physiol. Mol. Biol., : -7. Stobart, A.K., Griffiths, W.T., Amcen-Bukhari, I., Sherwood, R.P. 98. The Effect of Cd + on the Biosynthesis of Chlorophyll in Leaves of Barley. Physiol. Plant. 6: Van Assche, F., Clijters, H. 99. Effect of Metals on Enzyme Activity in Plants. Plant Cell Environ., : 9-6. Vardar, Y Bitki Fizyolojisi Dersleri, Ege Üniv. Matbaası Bornova-Đzmir, s. Welch, R.M. 99. Micronutrient Nutrution of Plants. Critical Reviews in Plant Sciences, (): 9-8. Wisniewski, L., Dickinson, N.M.. Toxicity of copper to Quercus robur (English Oak) seedlings from a copper- rich soil. Environ. Exp. Bot., Witham, F.H., Blaydes, D.F., Dewlin, R.M. 97. Experiments in Plant Physiol, Von Nostrand Reinhold Company, New York, -6. Zengin, F.K., Munzuroğlu, Ö.. Fasulye Fidelerinin (Phaseolus vulgaris L. Strike) Klorofil ve Miktarı Üzerine Bazı Ağır Metallerin (Ni +, Co +, Cr +, Zn + ) Etkileri. F.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi. 7(), 6-7.