Article Info/Makale Bilgisi Received/Geliş: Accepted/Kabul: Referees/Hakemler: Doç. Dr. Hakan AKDAĞ Doç. Dr.

Transkript

1 , p DOI Number: ISSN: , ANKARA-TURKEY Article Info/Makale Bilgisi Received/Geliş: Accepted/Kabul: Referees/Hakemler: Doç. Dr. Hakan AKDAĞ Doç. Dr. Hakan KOÇ This article was checked by ithenticate. ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN VE ÜSTÜN YETENEKLİ OLMAYAN AKRANLARININ ÖĞRENME STİLLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Ayla ARSEVEN * - Erkan YEŞİLTAŞ ** ÖZET Bu çalışmada üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stillerini karşılaştırmak ve öğrencilerin cinsiyet, sınıf, aile gelir düzeyi, anne ve baba eğitim düzeyi değişkenlerine göre ilişkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma; Sivas Bilim ve Sanat Merkezinde öğrenimlerine devam eden 84 üstün yetenekli öğrenci ve üstün yetenekli olmayan 86 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla, Grasha ve Riechmann (1994) tarafından geliştirilen ve Türkçe ye Koçak (2007) tarafından uyarlanan Öğrenme Stilleri Ölçeği (ÖSÖ) kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz teknikleri olan; frekans, yüzde, aritmetik ortalama, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve çok yönlü varyans analizi (MANOVA) teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan akranlarının öğrenme stillerinin farklılaştığı ortaya çıkmıştır. Üstün yetenekli öğrenciler en çok bağımsız ve rekabetçi öğrenme stillerini tercih ederken, üstün yetenekli olmayan öğrencilerin ise en çok bağımlı ve katılımcı öğrenme stillerini tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Ölçeğin bağımlı alt boyutunda üstün yetenekli olmayan öğrencilerin lehine anlamlı bir fark çıkarken, rekabetçi alt boyutunda ise üstün yetenekli öğrencilerin lehine anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulgularına göre, üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık gösterirken, sınıf düzeyi, anne eğitim durumu, baba eğitim durumu ve aile gelir durumuna göre anlamlı olarak değişiklik göstermediği ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Grasha-Riechmann öğrenme stilleri, Üstün yetenekli öğrenciler * Yrd. Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, El-mek: aylaarseven2004@yahoo.com ** Yrd. Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi, El-mek: erkanyesiltas@gmail.com

2 68 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ COMPARISON OF LEARNING STYLES OF GIFTED STUDENTS AND THEIR UNGIFTED PEERS ABSTRACT This study aims to compare the learning styles of gifted students with those of their ungifted peers and to reveal the relationship of these learning styles to the variables of sex, class, family income and parental education level. The study was carried out with 84 gifted students attending the Sivas Science and Art Center and 86 ungifted students. The Student Learning Styles Scales developed by Grasha and Riechmann (1994) and adapted into Turkish by Koçak (2007) was used to collect data. The statistical techniques such as frequency, percentage, arithmetic mean, one-way analysis of variance (ANOVA) and multi-way analysis of variance (MANOVA) were used in analyzing data. The findings of obtained in this study reveal that learning styles of the gifted students differ from those of their ungifted peers; gifted students mostly prefer "independent" and "competitive" learning styles, while ungifted ones mostly prefer "dependent" and "participant" learning styles. It was observed that, while there is a significant difference in favor of non-gifted students on depent subscale of Learning Styles Scale, there is a significant difference in favor of gifted students on competitive subscale. Based on the study findings, there is a statistically significant difference between the learning styles of the gifted and ungifted students in terms of of sex but, there is no significant difference was seen between the scores of gifted students and ungifted students from the Learning Styles Scale by gender, grade, maternal educational background, and paternal educational background (p >.05). Aim of the Study STRUCTURED ABSTRACT This study aimed to examine the learning styles of gifted and ungifted secondary school students in Turkey, and to reveal the relationship of these learning styles to certain variables. With this primary objective in mind, answers were sought to the following questions: 1. What are the learning styles of gifted and ungifted students? 2. Is there a significant difference between the learning styles of gifted and ungifted students? 3. Is a significant difference between the learning styles used by gifted and ungifted students in terms of the following variables; a) Sex, b) Class level, c) Family income, d) Mother s education level,

3 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 69 e) Father s education level. Method Research Model Based on the aim of this study, the descriptive survey model which is among the quantitative research methods was used. Study Group This study was conducted in the school year, with the participation of 84 gifted students (40 female, 44 male) at different secondary schools (5 th, 6 th, 7 th and 8 th grades) in the central districts of Sivas province and 86 ungifted students (39 female, 47 male) at a private secondary school at the Sivas city center. The gifted study group consists of gifted students studying in a secondary school, but also attending the Sivas Science and Art Center. The gifted students at the Science and Art Center were chosen using an identification system. Data Collection Instruments In the study, the Student Learning Styles Scales (SLSS) developed by Grasha and Riechmann (1994) and adapted into Turkish by Koçak (2007) was used in collecting data, as well as a personal information form including 5 questions. The model that focused on the interaction of students in the classroom environment reveals three different learning styles, i.e. dependent-independent, cooperative-collaborative and avoidant-participant. Each sub-dimension has 7 items, amounting to a total of 42 items, which were rated on a 5-point Likert scale. Data Analysis: IBM SPSS Statistics 23 was used in this study for analyzing the data. Since the demographic features of the students (sex, class, family income, mother's education level, father's education level) need to be classified, frequency and percentage techniques were used to statistically compare such features of the participants. Findings 1. What are the learning styles of gifted and ungifted students? Table 1. Descriptive Statistics of the Learning Styles of Gifted and Ungifted Students Group Learning Gifted Students Ungifted Students Style N Level N Level X Independent High Medium Avoidant Medium Medium Collaborative High High Dependent Medium High Competitive High High Participant Medium Medium The findings in Table 1 show that the gifted students scored high in the items in the sub-dimensions of independent and competitive learning styles and had a mean score of 3.91, while the ungifted X

4 70 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ students scored high in the items in the sub-dimension of dependent learning style, having a mean score of Is There a Significant Difference Between the Learning Styles of Gifted and Ungifted Students? Table 2 shows the results of the variance analysis carried out to determine whether there is a difference between the learning styles of gifted and ungifted students. Table 2. The Difference Between the Learning Styles of Gifted and Ungifted Students Source of Variance KT sd KO F p Independent Inter-group Intra-group Total Avoidant Inter-group Intra-group Total Collaborative Inter-group Intra-group Total Dependent Inter-group Intra-group Total Competitive Inter-group Intra-group Total Participant Inter-group (* p<.01 - ** p<.05) Intra-group Total * * As shown in Table 2, in the dependent learning style subdimension of the scale, there is a significant difference in favor of the ungifted students (p=0.000<.01). In the sub-dimension of dependent learning style, the score of the ungifted students was higher ( X = 4.21, Sd= 0.54) than that of the gifted students ( X = 3.86, Sd=0.64). On the other hand, in the sub-dimension of competitive learning style, there is a significant difference in favor of the gifted students (p=0.009<.001). In the competitive learning style sub-dimension, the score of the gifted students was higher ( X = 3.91, Sd= 0.77) than that of the ungifted students ( X = 3.57, Sd=0.87). Discussion and Conclusion The findings of the study show that there is a significant difference between the learning styles of gifted and ungifted students in the sub-dimensions of "dependent" and "competitive" learning styles. In the sub-dimension of dependent learning style, there is a significant difference in favor of the ungifted students (p=0.000<.01), while there is a significant difference in favor of the gifted students in the "competitive" learning style sub-dimension (p=0.009<.001). Another finding is that there is a significant difference (p=.043<.05) between the scores of the gifted and ungifted students in

5 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 71 terms of sex. A statistically significant difference was found between the scores of the gifted and ungifted students in the sub-dimension of independent learning style in terms of sex (p=.030 <.05). The findings also reveal that there is no significant difference between the learning style scores of the gifted and ungifted students in terms of class (p=.195 and.866 >.05), family income (p=.895 and.013 >.05), mother s education level (p=.653 and.402 >.05) and father s education level (p=.753 and.272 >.05). Keywords: Grasha-Riechmann Learning Styles, Gifted Students Giriş 2005 yılından bu yana ülkemizde, okulöncesi eğitimden yükseköğretime kadar bütün disiplinlerin eğitim programları yapılandırmacı kuram ve çoklu zeka kuramına dayalı olarak geliştirilmiştir. Yapılandırmacı kurama göre; öğrenmenin bireysel bir etkinlik olması ve zihinde gerçekleşen bir iç süreç olması nedeniyle öğrenmede bireysel farklılıkların daha önem kazandığı görülmektedir. Bu bağlamda, öğrenenlerin özellikleri; yani öğrenme stilleri, öğrenme stratejileri, hazır bulunuşluk durumları, gelişim özellikleri ve kültürel özellikleri gibi konular ve öğrenmeöğretme süreçlerinde bu özelliklerin dikkate alınması gerektiği konusu önem kazanmaktadır. Senemoğlu na (2012) göre öğrenme, büyüme ve vücutta değişik etkilerle oluşan geçici değişmelere atfedilmeyecek, yaşantı ürünü olarak meydana gelen davranışta ya da potansiyel davranıştaki nispeten kalıcı izli değişmedir. Öğrencilerde kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesi her şeyden önce onların sahip olduğu temel özelliklerin bilinmesine bağlıdır. Her bireyin öğrenme özellikleri birbirinden farklıdır. Eğitimciler için farklı öğrenme özelliklerine sahip bireylerde öğrenmenin gerçekleşmesi için, öğretme-öğrenme sürecinin planlanmasında, düzenlenmesinde ve ölçme-değerlendirme çalışmalarında farklı değişkenlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Öğrenenler için de kendi öğrenme özelliklerini ileriki yaşlarda değil de erken yaşlarda fark etmesi ve bilmesi onlara eğitim-öğretim hayatlarında akademik başarılarında ve gelecekle ilgili meslek seçimi kararlarında önemli katkısı olacağı düşünülmektedir (Kontaş, 2010). Öğrenme Stilleri Öğrencilerin çoğu, öğrenme stillerini aktif olarak kullanmadan öğrenemezler, hatta yetişkinler dahi yeni ve karmaşık bilgileri öğrenme stillerini kullanmadan öğrenemezler. Öğrenciler başkalarının öğrenme stillerini kullanmadan kendi öğrenme stillerini etkin bir şekilde kullanabilirlerse daha hızlı, daha kolay ve daha çok şey öğrenebilirler, bu yüzden öğrenme stillerini etkin bir şekilde kullanabilmek bir bakıma öğrenme gücünüzü kullanmakla eşdeğerdir (Dunn, Burke & Whitely, 2000). Öğrenme sırasında öğrenciler arasında gözlemlenebilen bireysel farklılıklar olduğu kabul edilmektedir. Bu farklılıklar öğrencilerin tercih ettikleri öğrenme stillerindeki farklılıktan kaynaklanmaktadır. Her öğrencinin bilgi ve becerileri anlamlandırırken ve özümserken özel bir tekniği kullanması, öğrencilerin kullandıkları öğrenme stilleri konusunun araştırılmasını ihtiyaç haline getirmiştir (Turki, 2014). Literatür incelendiğinde öğrenme stillerine ilişkin pek çok farklı öğrenme stili modeli geliştirildiği görülmektedir. Alanyazın da en çok dikkat çeken Dunn ve Dunn ın öğrenme stilleri modeli (1974), Reinert in öğrenme stilleri modeli (1976), Jung öğrenme tipleri kuramı (1977), Gregorc un öğrenme stilleri modeli (1982), Kolb öğrenme stilleri modeli (1984), McCharthy öğrenme stilleiri modeli, Honey ve Mumford un öğrenme tercihleri modeli (1992), Felder- Silverman Öğrenme modeli (1988) ve Grasha ve Riechmann ın öğrenme stili

6 72 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ modeli (GRSLSS) (1974) gibi modeller geliştirilmiştir (Usta, 2008; Ültanır, Ültanır ve Temel, 2012). Bu çalışmada envanteri kullanıldığı için Grasha- Riechmann öğrenme stili modeli açıklanmıştır. Grasha ve Riechmann yaptıkları tanımlamada öğrenme stillerini üç eksen üzerinde bağımsız-bağımlı, katılımcı-pasif ve işbirlikçi-rekabetçi olarak tanımlamıştır. Bağımsız öğrenme stiline sahip kişiler meraklı ve kendine güvenen ve bireysel çalışmalarda daha verimli olan kişilerdir. Esnek olan ve bilgisayar destekli dersleri beğenirler. Bağımlı öğrenme stiline sahip olanlar ise öğretmeni bilgi kaynağı olarak görüp, onun direktifleri doğrultusunda çalışırlar. İhtiyaç duyulan kadar öğrenmek için az miktarda zihinsel merak içindedirler. Katılımcı öğrenme stiline sahip kişiler öğrenmeden zevk almakta ve çalışmalara aktif olarak katılmaktadırlar. Sınıftaki iyi ve sakin öğrencilerdir. Pasif ya da kaçınan olanlar ise etkinliklere katılmaktan hoşlanmayan ve öğrenmekten zevk almazlar. Sınıfta olup bitenlerle ilgilenmezler. İşbirlikçi olarak tanımlanan öğrenme stiline sahip kişiler işbirliğinden zevk almakta ve grup çalışmasında verimli olmaktadırlar. Öğretim ortamında drama yapmayı, tartışmayı, problem temelli işlerle uğraşmayı ve oyunların olmasını isterler. Rekabetçi stile sahip kişiler ise öğrenme ortamını sürekli olarak kazanç-kayıp ekseni üzerinde görmekte ve kazanmak için çalışmaktadırlar (Koçak, 2007). Öğrenme Stilleri Ölçeğinin orijinal formu 1974 yılında Grasha ve Riechmann tarafından bağımlı, bağımsız ve işbirlikçi olmak üzere üç öğrenme stilini belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Daha sonra Grasha (1990) tarafından ölçek 6 öğrenme stilini gösterecek şekilde daha da genişletilmiştir (Baykul ve diğ., 2010). Üstün Yetenekli Bireyler Amerikan Ulusal Üstün Yetenekli Çocuklar Birliği (NAGC, 2006) üstün yetenekli bireyi, bir veya daha fazla alanda üst düzeyde performans sergileyen veya bu performansı sergileme potansiyeli olan kişi olarak tanımlamaktadır. Bu alanlar; özel akademik yetenek, genel entelektüel yetenek, yaratıcılık, liderlik, görsel ve uygulamalı sanatlar olarak ifade edilmektedir (Akt., Kontaş, 2010). Günümüzde zekâ konusunda yapılan araştırmalar sonucunda üstün yeteneğin belirlenmesinde kullanılan zekâ testlerinden alınan puanlar yetersiz kalmaya başlamış, yaratıcılık, problem çözme, yeni durumlara uyum sağlama vb. ölçen çoklu değerlendirmelere ihtiyaç duyulmuştur. Üstün yetenekli bireyler toplumların yaklaşık %2 ni oluşturmaktadır. Türkiye de üstün yetenekli bireylerin akademik ve duygusal yönden gelişimlerinin desteklenmesi için illerde Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM) açılmıştır. Bu merkezlere, okul öncesi eğitimi çağındaki çocuklar velileri veya okul öncesi öğretmenleri tarafından, ilköğretim çağındaki öğrenciler örgün eğitim kurumu sınıf ve şube öğretmenlerince, ortaöğretim öğrencileri sınıf rehber öğretmenler kurulunca aday gösterilmekte, aday gösterilen öğrenciler için gözlem formları doldurulmaktadır. Tanılama komisyonu tarafından değerlendirilen gözlem formları sonucunda uygun görülen öğrenciler önce grup taramasına sonra bireysel incelemeye alınır. Bireysel inceleme sonucuna göre yeterli puanı alan öğrenciler BİLSEM lere yerleştirilir (Tarhan ve Kılıç, 2015). BİLSEM yönergesinde; özel yetenekli öğrenci: zekâ, yaratıcılık, sanat, liderlik kapasitesi veya özel akademik alanlarda yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren öğrenci olarak tanımlanmıştır. Bilim ve Sanat Merkezlerinin kuruluş ve işleyişine ilişkin usul ve esaslar ile bu merkezlere öğrenci seçimi, kayıt kabul, eğitim-öğretim yönetici ve öğretmen seçimi ile yetiştirilmesine ilişkin usul ve esaslara yönelik 2007 yılında yayınlanan Yönergenin güncellenmesi 2015 yılında tamamlanmıştır. Bu yönergede eğitim programları konusu madde 26 da aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

7 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 73 Merkeze kayıtları yapılan öğrenciler; a) Uyum, b) Destek eğitimi, c) Bireysel yetenekleri fark ettirme, ç) Özel yetenekleri geliştirme, d) Proje üretimi/yönetimi alanlarında düzenlenmiş eğitim programlarına alınırlar. Programları tamamlayan öğrencilere tamamladığı her programın sonunda merkez müdürlüğünce Tamamlama Belgesi verilir. Araştırmanın Amacı Son yıllarda ülkemizde öğrencilerin, öğretmen adaylarının ya da öğretmenlerin öğrenme stillerinin belirlenmesine yönelik çalışmalar önem kazanmasına rağmen üstün yetenekli öğrencilere ilişkin özelde ise üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme stillerini belirlemek için yapılan çok az sayıda çalışma (Altun ve Yazıcı, 2010; Bildiren, 2013; Kahyaoğlu ve Pesen, 2013; Mills, Moore ve Parker, 1996; Mills ve Parker, 1998; Sürücü, Kontaş ve Bacanlı, 2015; Topçu, 2015; Turki, 2014; Tüysüz, 2013) olduğu görülmektedir. Üstün yetenekli öğrencilerin üstün yetenekli olmayan akranlarına göre bilişsel, duygusal ve sosyal anlamda farklı gelişimleri ve ihtiyaçları olduğu bilinmektedir. Bu anlamda, üstün yetenekli öğrencilerin üstün yetenekli olmayan akranlarına göre öğrenmeye ilişkin temel algıları nasıl farklılaşmaktadır sorusu bu çalışmada araştırılmıştır. Araştırmada Türkiye de ortaokul düzeyinde üstün yetenekli ve üstün yetenekli olmayan akranlarının öğrenme stillerini incelemek ve bazı değişkenlerle ilişkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu temel amaç çerçevesinde aşağıda belirtilen araştırma sorularına cevap aranmıştır. 1. Üstün yetenekli öğrenciler ve üstün yetenekli olmayan öğrenciler hangi öğrenme stillerine sahiptir? 2. Üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri arasında anlamlı bir fark var mıdır? 3.Üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan akranlarının kullandıkları öğrenme stilleri; f) Cinsiyet, g) Sınıf düzeyi, h) Aile gelir düzeyi, i) Anne eğitim düzeyi, j) Baba eğitim düzeyi değişkenleri yönünden anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Yöntem Araştırma Modeli Bu araştırmada üstün yetenekli öğrencilerin kullandıkları öğrenme stillerinin neler olduğunun belirlenmesi ve bu stillerin bağımsız değişkenler yönünden herhangi bir farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Diğer bir deyişle sonucu etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve sonucun en iyi şekilde yordanması gerekmektedir. Problem bir sonucu etkileyen

8 74 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ faktörlerin belirlenmesini gerektiriyorsa o zaman nicel yaklaşım en iyisidir (Creswell, 2013: 20). Bu sebeple bu araştırmada, araştırmanın amacına uygun olarak, nicel araştırma desenlerinden betimsel tarama deseni kullanılmıştır. Katılımcılar Araştırmada olasılık temelli örnekleme yöntemlerinden küme örnekleme tekniği kullanılmıştır. Bu tür örneklemede evreni temsil edebilecek kişilerin tercih edilmesinden ziyade belirli özelliklere sahip grup ya da kümenin seçilmesi örneklemi türüdür (Ekiz, 2009). Araştırma, öğretim yılında, Sivas ili merkez ilçesindeki ortaokullarda (5,., 7 ve 8. sınıf) öğrenim gören üstün yetenekli 84 öğrencinin (40 kız, 44 erkek) ve Sivas merkez ilçede özel bir ortaokulda öğrenim gören 86 öğrencinin (39 kız, 47 erkek) katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Katılımcılardan üstün yetenekli öğrenciler, bir yandan kendi okullarında öğrenim gören, diğer yandan Sivas Bilim ve Sanat Merkezlerine devam eden öğrencilerden oluşmaktadır. Bilim Sanat ve Sanat Merkezinde öğrenim gören üstün yetenekli öğrenciler tanılama sisteminden yararlanılarak seçilmiştir. Bu sistemde; Sivas Bilim ve Sanat Merkezi tarafından Sivas ilindeki tüm ilkokullara ve ortaokullara üstün yetenekli öğrencilerin tespiti için gözlem formları gönderilmiştir. Sınıf öğretmenleri tarafından üstün yetenekli olabilir diye gözlemlenen öğrenciler, gözlem formlarıyla birlikte Sivas Bilim ve Sanat Merkezine aday olarak bildirilmiştir. Bu öğrenciler ilgili oldukları alana göre; resim, müzik ve genel yetenek alanlarında Bilim ve Sanat Merkezi nde görevli uzmanlarca 2 oturumda gerçekleşen sınava tutularak başarılı olanlar bu okulda öğrenim görmeye hak kazanmışlardır. Bilim ve Sanat Merkezi ne öğrenci seçimi her yıl bu şekilde devam etmektedir. Katılımcı grubu olarak, öğretim yılında Sivas Bilim ve Sanat Merkezi nde öğrenim gören 105 öğrenciden 84 ortaokul öğrencisi kolay ulaşılabilir yolla belirlenmiştir. Üstün yetenekli öğrencilerden 17 si (%10) beşinci sınıf, 40 ı (%23.5) altıncı sınıf, 27 si (%14.7) yedinci sınıf öğrencisi iken, üstün yetenekli olmayan öğrenciler ise 36 (%21.2) altıncı sınıf, 43 (%25.3) yedinci sınıf ve 7 (%4.1) sekizinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Üstün yetenekli olmayan öğrenciler ise uzmanlar tarafından üstün yetenekli tanısı konmayan Sivas merkezde bulunan MEB programlarının uygulandığı özel bir devlet ortaokulunda 5., 6., 7. ve 8. sınıfa devam eden öğrencilerden kolay ulaşılabilir yolla seçilen öğrencilerden oluşmaktadır. Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplamak amacıyla Grasha ve Riechmann (1994) tarafından geliştirilen Türkçe ye uyarlaması Koçak (2007) tarafından yapılan Öğrenme Stili Ölçeği (ÖSÖ) ve 5 sorudan oluşan kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Ölçekte öğrencilerin sınıflarındaki etkileşimlerine odaklanan modelde bağımlı-bağımsız, işbirlikli-rekabetçi ve pasif-katılımcı olmak üzere üç zıt stil ortaya konulmuştur. Her bir alt boyutta 7 madde olup toplamda 42 maddeden oluşan ölçek 5 li likert olarak geliştirilmiştir. Ölçeğin bağımsız alt boyutunu; 1, 7, 13, 19, 25, 31 ve 37. maddeler; pasif alt boyutunu; 2, 8, 14, 20, 26, 32 ve 38. maddeler; işbirlikçi alt boyutunu; 3, 9, 15, 21, 27, 33 ve 39. maddeler; bağımlı alt boyutunu; 4, 10, 16, 22, 28, 34 ve 40. maddeler; rekabetçi alt boyutunu; 5, 11, 17, 23, 29, 35 ve 41. maddeler; katılımcı alt boyutunu ise 6, 12, 18, 24, 30, 36 ve 42. maddeler oluşturmaktadır. Ölçekte yer alan maddeler 1: Hiç katılmıyorum ( ); 2: Katılmıyorum ( ); 3: Az katılıyorum ( ); 4: Katılıyorum ( ); 5: Tamamen katılıyorum ( ) olarak beşli likert türünde hazırlanmıştır. Koçak yapmış olduğu güvenirlik çalışması sonunda; ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısını 0,83 olarak bulmuştur (Koçak, 2007; Özdemir, 2011). Yeşilyurt (2014) çalışmasında elde edilen veriler üzerinde yapılan analiz sonucunda ölçeğin KMO değeri.673 tür (p=.000; df=1770). Ölçeğin alt boyutlarında yer alan maddelerin faktör yükleri arasında bir

9 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 75 dağılım sergilemektedir. Bu değerlere göre ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu söylenebilir. Bu çalışmada ise ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0,78 olarak bulunmuştur. Grasha ve Riechmann her öğrenme stili için düşük, orta ve yüksek olmak üzere 3 farklı düzey belirlemiştir. Grasha ve Riechmann ayrıca her düzey için bir puan aralığı belirlemiştir. Bu değerler Tablo-1 de sunulmuştur. Ölçeğin öğrencilere uygulanması sonucunda elde edilen veriler kullanılarak her bir öğrenme stili için aritmetik ortalama değeri hesaplanmış ve öğrencilerin öğrenme stillerinin düzeyleri belirlenmiştir. Tablo 1. Öğrenme Stili Ölçeği İçin Grasha ve Reichmann nın Tanımladığı Ortalama Değerler Düşük Orta Yüksek Bağımsız [ ] [ ] [ ] Pasif [ ] [ ] [ ] İşbirlikli [ ] [ ] [ ] Bağımlı [ ] [ ] [ ] Rekabetçi [ ] [ ] [ ] Katılımcı [ ] [ ] [ ] Analizlerden elde edilen sonuçlarda aynı puana sahip iki farklı alt boyut olabilir. Bu durumda en baskın öğretme stilinin belirlenmesinde ranj aralıklarına (dizi genişliğine) bakılmış ve ranj aralığı daha dar olan öğrenme stili daha baskın öğrenme stili şeklinde yorumlanmıştır. Çünkü ranj aralığının daralması, o bölgeye girmeyi zorlaştıracaktır. Tablo 1 e bakıldığında bağımlı öğrenme stili nin ranj aralığı yüksek düzeyde ( ) iken rekabetçi öğrenme stili nin ranj aralığı yüksek düzeyde ( ) şeklindedir. Bu duruma göre bağımlı öğrenme stili nin ranj aralığı diğerine göre daha dardır. Sonuç olarak bu verilerin sahibi öğrencinin en baskın öğrenme stili bağımlı öğrenme stili dir (Yeşilyurt, 2014). Verilerin Analizi: Araştırmada elde edilen veriler IBM SPSS-23 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin demografik özellikleri (cinsiyet, sınıf düzeyi, aile gelir düzeyi, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi) sınıflama özelliği taşıdığından dolayı katılımcıların bu özelliklerini istatistiksel olarak ifade edebilmek için frekans ve yüzde teknikleri kullanılmıştır. Her bir öğrenme stili için toplam puan hesaplanmış ve öğrenme stiline ait olan aritmetik ortalama değeri hesaplanmıştır. Bu çalışmada öğrencilerin, en yüksek puanı aldığı öğrenme stili değil, her altı öğrenme stilinden aldığı puanlar analiz için kullanılmıştır. Böyle bir tercih yapılmasının gerekçesi; Grasha (1995) nın bazı öğrenciler birden fazla öğrenme stiline sahiptir ve bu sınıfta sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. şeklidenki ifadesidir. Çalışmaya katılan öğrencilerin altı öğrenme stilinden de kayda değer puan aldıkları görülmüştür. (Akt., Bakır ve Mete, 2014). Ayrıca korelasyon analizi yapılarak öğrencilerin öğrenme stilleri arasındaki ilişki hesaplanmıştır. Bulgular Bu bölümde araştırma kapsamında ele alınan sorulara yönelik bulgulara ve buna dayalı olarak yapılan yoruma yer verilmiştir. Araştırmanın birinci sorusuna ilişkin üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan akranlarının öğrenme stilleri için ÖSÖ den (Öğrenme Stilleri Ölçeği) aldıkları puanların aritmetik ortalama değerleri hesaplanmış ve öğrencilerin öğrenme stillerinin düzeyleri belirlenmiştir. Elde edilen verilerin analizi tablo 2 de verilmiştir

10 76 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ 1.Üstün yetenekli öğrenciler ve üstün yetenekli olmayan öğrenciler hangi öğrenme stillerine sahiptir? Tablo 2. Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Öğrencilerin Öğrenme Stillerinin Betimsel İstatistikleri Grup Öğrenme Stili Üstün Yetenekli Öğrenciler Üstün Yetenekli Olmayan Öğrenciler N Düzey N Düzey X Bağımsız 84 3,91 Yüksek 86 3,80 Orta Pasif 84 2,58 Orta 86 2,75 Orta İşbirlikçi 84 3,64 Yüksek 86 3,83 Yüksek Bağımlı 84 3,86 Orta 86 4,21 Yüksek Rekabetçi 84 3,91 Yüksek 86 3,57 Yüksek Katılımcı 84 3,92 Orta 86 4,01 Orta X Tablo 2 deki bulgular üstün yetenekli öğrencilerin 3,91 puan ortalaması ile en çok bağımsız ve rekabetçi öğrenme stili alt boyutlarından puan aldıkları görülürken, üstün yetenekli olmayan öğrencilerin ise en yüksek 4,21 puan ortalaması ile bağımlı öğrenme stili alt boyutundan puan aldıkları ortaya çıkmıştır. Bu bulgu, üstün yetenekli öğrencilerin daha çok bağımsız ve rekabetçi öğrenme stillerine sahip oldukları, üstün yetenekli olmayan öğrencilerin ise en çok bağımlı ve katılımcı öğrenme stillerine sahip olduklarını buna karşın bağımsız ve rekabetçi öğrenme stillerinin üstün yetenekli öğrencilere karşı daha az olduğunu söyleyebiliriz. 2.Üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Üstün yetenekli öğrenciler ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri aritmetik puan ortalamaları, standart sapma ve standart hata puanları Tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3. Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Öğrencilerin Öğrenme Stillerinin Betimsel İstatistikleri Öğrenme Stili Grup N Ss Sh Bağımsız Üstün yetenekli Olmayan Öğrenciler 86 3,80,61899,06675 Üstün yetenekli öğrenciler 84 3,91,68246,07446 Toplam 170 3,85,65151,04997 Pasif Üstün yetenekli Olmayan Öğrenciler 86 2,75,65222,07033 Üstün yetenekli öğrenciler 84 2,58,65507,07147 Toplam 170 2,67,65730,05041 İşbirlikçi Üstün yetenekli Olmayan Öğrenciler 86 3,83,71820,07744 Üstün yetenekli öğrenciler 84 3,64,86212,09407 Toplam 170 3,74,79580,06104 Bağımlı Üstün yetenekli Olmayan Öğrenciler 86 4,21,54597,05887 Üstün yetenekli öğrenciler 84 3,86,64492,07037 Toplam 170 4,04,62005,04756 Rekabetçi Üstün yetenekli Olmayan Öğrenciler 86 3,57,87760,09463 Üstün yetenekli öğrenciler 84 3,91,77107,08413 Toplam 170 3,74,84120,06452 X

11 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 77 Katılımcı Üstün yetenekli Olmayan Öğrenciler 86 4,01,63018,06795 Üstün yetenekli öğrenciler 84 3,92,63863,06968 Toplam 170 3,96,63428,04865 Tablo 3 deki veriler incelendiğinde, üstün yetenekli öğrencilerin bağımsız öğrenme stili ve rekabetçi öğrenme stili ortalama puanlarının (3,91; 3,91) ile üstün yetenekli olmayan öğrencilerin ortalama puanlarına (3,80; 3,57) göre daha yüksek olduğu bulgulanırken; üstün yetenekli olmayan öğrencilerin pasif, işbirlikçi, bağımlı ve katılımcı öğrenme stilleri ortalama puanlarının sırayla (2,75; 3,83; 4,21 ve 4,01) ile üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme stilleri ölçeğinden aldıkları ortalama puanlardan (2,58; 3,64; 3,86 ve 3,92) daha yüksek olduğu görülmektedir. Üstün yetenekli öğrenciler ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri arasında fark olup olmadığına ilişkin yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçları Tablo 4 de verilmiştir. Tablo 4. Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Öğrencilerin Öğrenme Stilleri Arasındaki Farklılık Varyansın Kaynağı KT sd KO F p Bağımsız Gruplararası,508 1,508 Gruplariçi 71, ,424 1,198,275 Toplam 71, Pasif Gruplararası 1, ,239 Gruplariçi 71, ,427 2,901,090 Toplam 73, İşbirlikçi Gruplararası 1, ,495 Gruplariçi 105, ,628 2,379,125 Toplam 107, Bağımlı Gruplararası 5, ,115 Gruplariçi 59, ,356 14,355,000* Toplam 64, Rekabetçi Gruplararası 4, ,774 Gruplariçi 114, ,683 6,986,009* Toplam 119, Katılımcı Gruplararası,383 1,383 Gruplariçi 67, ,402,951,331 Toplam 67, (* p<,01 - ** p<,05) Tablo 4 de görüldüğü üzere üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan akranları arasında öğrenme stilleri ölçeğinin bağımlı alt grubunda üstün yetenekli olmayan öğrencilerin lehine anlamlı bir fark çıkmıştır (p=0,000<,01). Üstün yetenekli olmayan öğrencilerin ölçeğin bağımlı alt grubuna ilişkin puanları ( X = 4,21, Ss= 0,54) üstün yetenekli öğrencilerin puanlarından ( X = 3,86, Ss=0,64) daha yüksek olarak bulunmuştur. Ölçeğin Rekabetçi alt boyutunda ise tam tersi üstün yetenekli öğrencilerin lehine anlamlı bir farklılık ortaya çıkmıştır (p=0,009<,001). Üstün yetenekli öğrencilerin ölçeğin rekabetçi alt grubuna ilişkin puanları ( X = 3,91, Ss= 0,77) üstün yetenekli olmayan öğrencilerin puanlarından ( X = 3,57, Ss=0,87) daha yüksek olduğu bulunmuştur.

12 78 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ 3. Üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin kullandıkları öğrenme stilleri cinsiyet, sınıf düzeyi, aile gelir durumu, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyi değişkenleri yönünden anlamlı bir farklılık göstermekte midir? a) Grupların cinsiyet değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanlarının çok yönlü varyans analizi (MANOVA) sonuçları Araştırmanın üçüncü sorusunu cevaplamak için öğrencilerin öğrenme stilleri ölçeğinden almış oldukları puanlara ilişkin çok yönlü varyans analizi sonuçları Tablo 5 te verilmiştir. Tablo 5. Grup ve Cinsiyet Değişkenlerine Göre Öğrenme Stilleri Ölçeği Puanlarının Çok Yönlü Varyans (MANOVA) Analizi Sonuçları Etki λ F Denence (sd) Hata (sd) p Kesişim, ,923 6,00 161,00,000 Grup,794 6,971 6,00 161,00,000* Cinsiyet,923 2,232 6,00 161,00,043** Grup * Cinsiyet,960 1,112 6,00 161,00,358 (* p<,01 - ** p<,05) Tablo 5 de görüldüğü üzere üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanları arasında anlamlı fark bulunmuştur (p=,043<,05). Grup ve cinsiyet ortak etkisine göre anlamlı fark bulunamamıştır (p=,358>,05). Hangi bağımlı değişkenin çok değişkenli (multivariate) anlamlılığa katkı sağladığını anlamak amacıyla ANOVA yapılmıştır. Tablo 6. Grupların Cinsiyet Değişkenine Göre Öğrenme Stilleri Ölçeği Puanlarının Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Varyansın Kaynağı Bağımlı Değişken Kareler Toplamı sd Kareler Ortalaması F p Grup Bağımsız,518 1,518 1,244,266 Pasif 1, ,279 3,008,085 İşbirlikçi 1, ,585 2,518,114 Bağımlı 4, ,896 13,763,000* Rekabetçi 4, ,497 6,594,011** Katılımcı,401 1,401,988,322 Cinsiyet Bağımsız 1, ,994 4,787,030** Pasif,827 1,827 1,943,165 İşbirlikçi,997 1,997 1,584,210 Bağımlı,232 1,232,653,420 Rekabetçi,493 1,493,722,397 Katılımcı,239 1,239,590,443 Grup * Cinsiyet Bağımsız,106 1,106,254,615 Pasif,347 1,347,817,367 İşbirlikçi,058 1,058,092,762 Bağımlı,586 1,586 1,647,201 Rekabetçi 1, ,120 1,643,202 Katılımcı,005 1,005,013,908 Hata Bağımsız 69, ,416 Pasif 70, ,425 İşbirlikçi 104, ,629 Bağımlı 59, ,356

13 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 79 Rekabetçi 113, ,682 Katılımcı 67, ,406 Toplam Bağımsız 2604, Pasif 1286, İşbirlikçi 2490, Bağımlı 2843, Rekabetçi 2502, Katılımcı 2744, (* p<,01 - ** p<,05) Tablo 6 da görüldüğü üzere üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanları arasında bağımsız öğrenme stiline alt boyutunda anlamlı fark bulunmuştur (p=,030<,05). b) Grupların sınıf değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanlarının çok yönlü varyans analizi (MANOVA) sonuçları Tablo 7. Grupların Sınıf Değişkenine Göre Öğrenme Stilleri Ölçeği Puanlarının Çok Yönlü Varyans Analizi (MANOVA) Sonuçları Etki λ F Denence (sd) Hata (sd) p Kesişim, ,858 6,00 159,00,000 Grup,793 6,935 6,00 159,00,000* Sınıf,868 1,281 18,00 450,20,195 Grup * Sınıf,984,418 6,00 159,00,866 (* p<,01 - ** p<,05) Tablo 7 de görüldüğü üzere üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri ölçeğinden aldıkları puanlar arasında sınıf değişkeni ile grup ve sınıf değişkenlerinin ortak etkisine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p=,195 ve,866 >,05). c) Grupların gelir durumu değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanlarının çok yönlü varyans analizi (MANOVA) sonuçları Tablo 8. Grupların Gelir Durumu Değişkenine Göre Öğrenme Stilleri Ölçeği Puanlarının Çok Yönlü Varyans Analizi (MANOVA) Sonuçları Etki λ F Denence (sd) Hata (sd) p Kesişim, ,917 6,00 157,00,000 Grup,846 4,781 6,00 157,00,000* Gelir,868,607 18,00 444,54,895 Grup * Gelir,809 1,922 6,00 444,54,013 Tablo 8 de görüldüğü üzere üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri ölçeğinden aldıkları puanlar arasında aile gelir durumu değişkeni ve grup gelir durumu değişkenlerinin ortak etkisine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p=,895 ve,013 >,05). d) Grupların anne eğitim durumu değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanlarının çok yönlü varyans analizi (MANOVA) sonuçları

14 80 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ Tablo 9. Grupların Anne Eğitim Durumu Değişkenine Göre Öğrenme Stilleri Ölçeği Puanlarının Çok Yönlü Varyans Analizi (MANOVA) Sonuçları Etki λ F Denence (sd) Hata (sd) p Kesişim, ,285 6,00 157,00,000 Grup,917 2,360 6,00 157,00,033* Anne eğitim,849,880 30,00 630,00,653 durumu Grup * Anne eğitim durumu,962 1,040 6,00 157,00,402 Tablo 9 da görüldüğü üzere üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri ölçeğinden aldıkları puanlar arasında anne eğitim durumu değişkeni ile grup ve anne eğitim durumu değişkenlerinin ortak etkisine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p=,653 ve,402 >,05). k) Grupların baba eğitim durumu değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanlarının çok yönlü varyans analizi (MANOVA) sonuçları Tablo 10. Grupların Baba Eğitim Durumu Değişkenine Göre Öğrenme Stilleri Ölçeği Puanlarının Çok Yönlü Varyans Analizi (MANOVA) Sonuçları Etki λ F Denence (sd) Hata (sd) p Kesişim, ,603 6,00 161,00,000 Grup,921 2,289 6,00 161,00,038 Baba eğitim,979,571 6,00 161,00,753 durumu Grup * Baba eğitim durumu,955 1,275 6,00 161,00,272 Tablo 10 da görüldüğü üzere üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri ölçeğinden aldıkları puanlar arasında baba eğitim durumu değişkeni ile grup ve baba eğitim durumu değişkenlerinin ortak etkisine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p=,753 ve,272 >,05). Tartışma, Sonuç ve Öneriler Araştırma sonucunda; üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stillerinin farklılaştığı ortaya çıkmıştır. Üstün yetenekli öğrenciler en çok bağımsız ve rekabetçi öğrenme stillerini tercih ederken, üstün yetenekli olmayan öğrencilerin ise en çok bağımlı ve katılımcı öğrenme stillerini tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Kontaş ve Topal ın (2015) Kolb tarafından geliştirilen öğrenme stili envanterini kullandıkları araştırmalarında, üstün yetenekli öğrencilerin büyük çoğunluğunun özümseyen stile, az düzeydeki öğrenci grubunun da yerleştiren stile sahip olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Koç (2013) araştırmasında; ortaöğretim öğrencilerinde Kolb öğrenme stilleri envanterine göre baskın olan öğrenme stilinin özümseyen olduğunu, bunu sırası ile değiştiren, ayrıştıran ve yerleştiren öğrenme stilleri takip ettiğini ortaya çıkarmıştır. Araştırma bulgularına göre; üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan öğrenciler arasında öğrenme stilleri ölçeğinin bağımlı ve rekabetçi alt boyutlarında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmıştır. Ölçeğin bağımlı alt boyutunda üstün yetenekli olmayan öğrencilerin lehine anlamlı bir fark çıkarken (p=0,000<,01), rekabetçi alt boyutunda ise tam tersi üstün yetenekli öğrencilerin lehine anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır (p=0,009<,001). Bu araştırma bulguları Altun ve Yazıcı nın (2010) araştırma bulgusu olan: üstün yetenekli öğrenciler

15 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 81 ile üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri arasında önemli farklılık olduğu noktasında paralellik göstermektedir. Altun ve Yazıcı çalışmalarında Dunn un öğrenme stilleri envanterini kullanarak, üstün yetenekli öğrencilerin üstün yetenekli olmayan akranlarına göre görsel ve kinestetik öğrenme stillerini daha çok tercih ettikleri sonucuna ulaşmışlardır. Benzer şekilde, üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanları arasında anlamlı bir fark (p=,043<,05) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre öğrenme stilleri ölçeği puanları arasında bağımsız alt boyutunda anlamlı fark bulunmuştur (p=,030 <,05). Bağımsız öğrenme stiline sahip bireyler, kendi yöntem ve stratejileri olan, özgür düşünen, sorumlu olma güdüsü yüksek, ders dışında kendince önemli gördükleri konuları çalışan, derinlemesine bilgi edinmeye çalışan ve yeni fikirler üreten, yeteneklerini geliştirmeyi seven öğrencilerdir. Kısacası her öğretmenin çalışmaktan zevk alacağı öğrencilerdir. Bağımsız öğrenme stil puanlarındaki değişiklikler dikkate alındığında, bu öğrenme stilinde istendik ilerlemeler yapmanın da mümkün olabileceği düşünülmektedir. Bireylerin öğrenme stilleri, yaşamları boyunca değişiklik gösterebilir (Bakır ve Mete 2014). Bu bağlamda, üstün yetenekli olmayan öğrencilerin bağımsız öğrenme stillerinin geliştirilmesi için gerekli eğitim ortamları sağlanmalıdır. Ültanır ve diğ. (2012) üniversite öğrencilerinin öğrenme stillerinin Felder-Silverman envanteri bağlamında incelemesi adlı çalışmalarında; öğrencilerin öğrenme stillerini değerlendirmenin; öğrencilerin öğrenim gördükleri programı değerlendirme, kariyer seçimlerinde tahminde bulunma ve başarılı olmada kendi yeteneklerini yargılamada yardımcı olabildiğini ortaya çıkarırken, öğrencilerin tercih ettikleri öğrenme stillerinin güçlü yönleri hakkında bilgi vereceği sonucuna ulaşmışlardır. Üstün yetenekli öğrencilerin ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin öğrenme stilleri ölçeğinden aldıkları puanlar arasında sınıf değişkeni, (p=,195 ve,866 >,05), aile gelir durumu değişkeni (p=,895 ve,013 >,05), anne eğitim durumu değişkeni (p=,653 ve,402 >,05) ve baba eğitim durumu değişkeni (p=,753 ve,272 >,05) ve bu değişkenlerin grup ortak etkisine göre anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Farklı bir araştırma bulgusu olarak, Tay (2014) araştırmasında; 6 ve 7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde kullandıkları öğrenme stratejileri, sınıf düzeyine göre değiştiğini ortaya koymuştur. Bu değişim 7. sınıf öğrencileri lehine gerçekleşmiştir. Araştırmanın bir diğer sonucuna göre 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde kullandıkları öğrenme stratejilerinden duyuşsal stratejiler, 7. sınıf öğrencilerinde ise dikkat stratejileri cinsiyete göre anlamlı bir şekilde kız öğrenciler lehine farklılaştığıdır. Mills (1993) matematik alanında üstün yetenekli öğrencilerin kişilik ve öğrenme stillerini araştırdığı çalışmasında, üstün yetenekli öğrenciler ile üstün yetenekli olmayan akranları arasında kişisel farklılar olduğunu göstermiştir. Matematik alanında üstün yetenekli öğrencilerin en çok içe dönük ve sezgisel düşünme stillerini tercih ettiği bulgulanmıştır. Ayrıca algısal öğrenme stili de tercih edilen öğrenme tipi olarak ortaya çıktı. Üstün yetenekli öğrencilerin üstün yetenekli olmayan akranlarına göre başarı motivasyonları daha yüksek bulgulanırken, sosyal ve içsel kaygılarının daha az olduğu ortaya çıkmıştır. Mills, Moore ve Parker (1996) ortaokul düzeyindeki üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik tipleri ve bilişsel stillerini inceledikleri araştırmalarında, katılımcıların çoğunun sezgisel ve algısal psikolojik tipe sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Üstün yetenekli erkek öğrencilerin daha çok dışa dönük tip, kız öğrencilerin ise içe dönük tip özelliklerine sahip oldukları bulgulanmıştır. Öğrencilerin bilişsel stillerinin de yaşa bağlı olarak değiştiği ortaya çıkmıştır. Çifçi (2015) üstün yetenekli öğrencilerin coğrafya dersini yönelik algılarını ortaya koyduğu çalışmasında, üstün yetenekli öğrencilerin coğrafya dersine yönelik sahip oldukları olumlu ya da olumsuz algıları ortaya çıkarmanın coğrafya derslerinin farklı özellikteki bireylere yönelik etkili bir şekilde

16 82 Ayla ARSEVEN Erkan YEŞİLTAŞ verilmesi açısından önemli olduğunu belirtmiştir. Bu çalışmanın program geliştirme uzmanlarına, öğretmenlere ve diğer paydaşlara yol göstereceği vurgulanırken, bu sonuçlara göre tüm paydaşlara eğitim verilmesi ve üstün yetenekli öğrencilere yönelik coğrafya (eğitim, öğretim, yöntem ve ölçme değerlendirme gibi) ile ilgili farklı çalışmalar yapılması önerilmiştir. Üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme stillerinin belirlenmesi, hazırlanacak öğretim programları aracılığıyla onların problem çözme becerilerini geliştirerek, onların birer yapıcı ve yaratıcı bireyler olarak yetişmesine, ülkenin gereksinim duyduğu nitelikli insan gücü gereksinimine yanıt verecek, ülke kalkınmasında önemli roller üstlenmelerine katkı sağlayacaktır (Kontaş ve Topal, 2015). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde gerekli önlem ve uygulamaları yapan ülkelerde mevcut en güvenilir tanılama yöntemi olarak çocuğun bütün yön ve özelliklerinin belirlenmesine olanak tanıyan yaratıcı öğrenme ortamlarının düzenlenmesi ön plana çıkmaktadır. Bu ortamlarda çocuğun kendi yeteneklerini keşfetmesine olanak tanınırken, aynı zamanda çocuğa sahip olduğu tüm gizil güçlerini en üst düzey çıkartacak deneyimler sağlanmaktadır (Akkanat, 1999; Akt., Bildiren ve Uzun 2007). Araştırma sonuçlarına dayalı olarak şu önerilere yer verilebilir. Öğrencilerin öğrenme stillerini etkili bir şekilde kullanabilmeleri için öncelikle öğrenme stillerine ilişkin teorik bilgiye sahip olmaları ve sonrasında kendilerinin sahip olduğu öğrenme stillerini bilmeleri gerekmektedir. Bunun için öğretmenlerin öğrencilere yol göstermeleri ve öğrenme ortamlarını buna göre düzenlemeleri gerekmektedir. Öğrenme stili bireyin öğrenme sürecini kontrol ederek öğrenme sorumluluğunu daha iyi üstlenebilmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla bireylerin öğrenme stilleri dikkate alınarak, öğrenciler için daha etkili öğrenme ortamları düzenlenebilir (Bildiren, 2013; Durukan, 2013; Tüysüz, 2013). Üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme stillerine ilişkin daha derinlemesine inceleme fırsatı sunan nitel araştırılmalar yapılabilir. Ayrıca 5, 6, 7 ve 8. sınıf düzeyindeki üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme stratejilerine ilişkin ya da sütün yetenekli öğrencilerin öğretimini yapan öğretmenlerin kullandıkları öğretme stratejilerine ilişkin araştırmalar da yapılarak, bu çalışmanın sonuçları ile karşılaştırılabilir. KAYNAKÇA Altun, F. ve Yazıcı, H. (2010). Learning Styles of the Gifted Students in Turkey. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9: Bakır, S. ve Mete, H. (2014). Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stilleri: Burdur İli Örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 15(3): adresinden tarihinde erişilmiştir. Baykul, Y., Gürsel, M., Sulak, H., Ertekin, E., Yazıcı, E., Dülger, O., Aslan, Y & Büyükkarcı, K. (2010). A Validity and Relaiability Study of Grasha-Riechmann Student Learning Style Scale. International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering. 4(3): adresinden tarihinde erişilmiştir. Bildiren, A. (2013) Üstün Yetenekli Öğrencilerin Öğrenme Stillerinin İncelenmesi. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1): adresinden tarihinde erişilmiştir.

17 Üstün Yetenekli Öğrencilerin ve Üstün Yetenekli Olmayan Akranlarının Öğrenme 83 Bildiren, A. & Uzun, M. (2007). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Tanılama Yönteminin Kullanılabilirliğinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl 2 (31) %20,%20Metin%20Uzun2.pdf adresinden tarihinde erişilmiştir. Creswell, John W. (2013). Araştırma Deseni, Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (Çev. S. B. Demir). Ankara: Eğiten kitap. Çifçi, T.(2015). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Coğrafya Dersine İlişkin Algıları. E-International Journal of Educational Research, 6 (3): adresinden tarihinde erişilmiştir. Dunn, R., Burke, K., Whitely, J. (2000). What do You Know About Learning Style. Parenting For High Potential, June, adresinden tarihinde erişilmiştir. Durukan, E. (2013). Türkçe Öğretmen Adaylarının Öğrenme Stilleri Ve Öğrenme Stratejileri Arasındaki İlişki,. 8 (1): adresinden tarihinde erişilmiştir. Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık. Kahyaoğlu, P. ve Pesen, A. (2013) Üstün Yetenekli Öğrencilerin Fen ve Teknolojiye Yönelik Tutumları, Öğrenme ve Motivasyon Stilleri Arasındaki İlişki. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 13 (1): pdf Koç, H. (2013). Harita Beceri Düzeyleri İle Öğrenme Stilleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi Üzerine Bir İnceleme. Uşak Üniversitesi Sosyal bilimler Dergisi, 6(4): Koçak, T. (2007) İlköğretim Sınıf Öğrencilerinin Öğrenme Stilleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Gaziantep İli Merkez İlçeleri Örneği) (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep. Tez Merkezi Kontaş, H. (2010). Üstün Yetenekli İlköğretim Öğrencilerinin Öğrenme Stratejileri, İlköğretim Online, 9(3), , Kontaş, H. ve Topal, T. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme stilleri ile problem çözme becerileri üzerine bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8 (41) : MEB Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi (2015) Mills, C. J. (1993). Personality, learning style and cognitive style profiles of mathematically talented students. European Journal for High Ability, 4, Mills, C. J., Moore, N. D., & Parker, W. D. (1996). Psychological type and cognitive style in elementary-age gifted students: Comparisons across age and gender. Journal of Psychological Type, 38, Mills, C. J., ve Parker, W. D. (1998). Cognitive-psychological profiles of gifted adolescents from Ireland and the U.S.: Cross-societal comparisons. International Journal of Intercultural Relations, 22(1), Senemoğlu, N. (2012). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya, Ankara: Pegem Akademi.