GÜNEŞ ENERJİ SANTRALLERİ PROJE HAZIRLAMA. Hazırlayan : Azim ŞAHİN Elektrik Mühendisi

Transkript

1 GÜNEŞ ENERJİ SANTRALLERİ PROJE HAZIRLAMA Hazırlayan : Azim ŞAHİN Elektrik Mühendisi

2 Hazırlayacağımız bir GES projesinde klasör içerisinde aşağıdaki dosyaların olması gerekmektedir. a) Paftalar b) Belgeler ve Hesaplar

3 A. PAFTALAR DOSYASI Bu dosya içerisinde yönetmeliğe göre aşağıdaki paftalar bulunmalıdır: 1 Santral Genel Yerleşim 2 Tek Hat Şeması Ancak; hazırlanan dosya içerisine aşağıdaki paftalar konulmaktadır. 1 Santral Genel Yerleşim planı - 1 (Vaziyet planı) 2 Santral Genel Yerleşim planı 2 3 Tek hat şeması 4 Topraklama ve yıldırımdan korunma hesabı eki

4 1. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-1 (Vaziyet Planı) Yalnızca bu paftada kullanılan sembollerin listesi, İşaret Listesi BULUNMALIDIR...

5 1. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-1 (Vaziyet Planı) 1/5000 yada 1/25000 aplikasyon haritası, BULUNMALIDIR...

6 1. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-1 (Vaziyet Planı) Çatı yada arazi uygulaması ise ölçekli çizimi (komşu parsellerin numaraları belirtilecek şekilde), BULUNMALIDIR...

7 1. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-1 (Vaziyet Planı) Tesis yerine ilişkin il-ilçe-köy-mahalle-ada-parsel bilgileri, BULUNMALIDIR...

8 1. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-1 (Vaziyet Planı) İlgili TM den başlanarak dağıtım şirketi hatları, DM ler, BULUNMALIDIR...

9 1. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-1 (Vaziyet Planı) Sistemin kurulacağı sahanın ve sistemin 6 derece UTM (ED50) koordinatları, BULUNMALIDIR...

10 1. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-1 (Vaziyet Planı)

11 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Panel kodlama şeması ayrıntılı olarak, BULUNMALIDIR...

12 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Dizilerdeki paneller kodlamalı olacak şekilde, BULUNMALIDIR...

13 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Diziler farklı renklerde olacak şekilde dizi yerleşimleri, BULUNMALIDIR...

14 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Dizi kablo metrajları tablo halinde, BULUNMALIDIR...

15 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Evirici bilgileri (marka belirtmeden), BULUNMALIDIR...

16 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Panel bilgileri (marka belirtmeden), BULUNMALIDIR...

17 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Dizilerin eviriciye bağlantı şeklinin detayı, BULUNMALIDIR...

18 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Dizilerin çatıya yada sehpaya montaj detayları, BULUNMALIDIR...

19 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Panellerin ölçekli çizimleri, BULUNMALIDIR...

20 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Eviricilerin bina içerisine yada araziye montaj şekilleri BULUNMALIDIR...

21 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Yalnızca bu paftada kullanılan sembollerin listesi, İşaret Listesi BULUNMALIDIR...

22 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 İlgili TM den başlanarak dağıtım şirketi hatları, DM ler, BULUNMALIDIR...

23 2. SANTRAL GENEL YERLEŞİM PLANI-2 Kablo kanal detayı, BULUNMALIDIR...

24 3. TEK HAT ŞEMASI Kullanılan sembollerin listesi, BULUNMALIDIR...

25 3. TEK HAT ŞEMASI Panel kodlama şeması, BULUNMALIDIR...

26 3. TEK HAT ŞEMASI Panellerin teknik özellikleri, BULUNMALIDIR...

27 3. TEK HAT ŞEMASI Eviricilerin teknik özellikleri, BULUNMALIDIR...

28 3. TEK HAT ŞEMASI Kullanılan bir eviricinin bağlantı detaylarını gösteren ayrıntılı çizim, BULUNMALIDIR...

29 3. TEK HAT ŞEMASI TM ve DM ler için ayrı ayrı olacak şekilde poz numaralarına dikkat edilerek primer malzeme listesi hazırlanmalıdır.

30 3. TEK HAT ŞEMASI Teknik Detaylar: Tek hat şemasında AC tarafta kullanılan sigortalar dört kutuplu olmalı ve kısa devre akımı bilgisi de eklenmelidir.

31 3. TEK HAT ŞEMASI Teknik Detaylar: Santralin irtibatlanacağı OG hattının bağlı olduğu YG/OG TM ne kadar olan KÖK, DM ve hat karakteristikleri ile birlikte gösterilmesi gerekmektedir.

32 3. TEK HAT ŞEMASI Teknik Detaylar: - Evirici ve GES toplama panosu arası kablo üç faz, nötr ve toprak olarak çekilecek - GES toplama panosu içerisinde enerji analizörü olmalı

33 3. TEK HAT ŞEMASI Teknik Detaylar: - AG parafudr tekhat şemasında gösterilecek - Sistemin ürettiği enerjiyi ölçecek tek yönlü sayaç tekhat şemasında gösterilmelidir. - Tekhat paftalarında TEDAŞ Genel Müdürlüğünün kontrol kapsamı dışındaki kısımlar bulut içine alınarak belirtilmelidir.

34 3. TEK HAT ŞEMASI Teknik Detaylar: Açtırma Ünitesi (arayüz koruma rölesi) nin fonksiyonları ve bağlantı detayları pafta üzerinde gösterilmelidir.

35 Saha Dağıtım Panosu

36 Mevcut bir ana pano şeması. Tek yönlü sayaç çift yönlü sayaç ile değiştirilecek. Ana Pano

37 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Kullanılan sembollerin listesi, BULUNMALIDIR...

38 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Panel ve taşıyıcı aksamların topraklamasının ayrıntıları, BULUNMALIDIR...

39 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Topraklama iletkenleri ve elektrotlarının bağlantı detayları, BULUNMALIDIR...

40 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Bütün topraklama iletkenleri eş potansiyel barada birleştirilmeli ve paftada gösterilmelidir,

41 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Kablo tavaları arası topraklama detayı, BULUNMALIDIR...

42 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Santral sahası (arazi kurulumlarında) tel çit ile çevrilmeli ve tel çit eş potansiyel topraklama barasına irtibatlandırılmalıdır,

43 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Panel dizilerinin arasında mesafe varsa toprak bağlantısı detay resmi gösterilmelidir,

44 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Topraklama elemanı montaj şekli, BULUNMALIDIR...

45 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Evirici topraklama detayı, BULUNMALIDIR...

46 4. TOPRAKLAMA HESABI EKİ Topraklama kanal detayı, BULUNMALIDIR...

47 B. BELGELER DOSYASI

48 1. Tesis Bilgi Formu (Ek-A) Bu formun içeriği şu bilgileri içerir: Yatırımı yapacak olan gerçek yada tüzel kişilerin ünvanları, adresleri, iletişim bilgileri, Kurulması planlanan sistemin gücü, kaç adet evirici, kaç adet panel kullanılacağı, panel gücü, panelin teknolojisi, Sistemin köşe koordinatları, Sistemin bağlanacağı nokta vb. Bu form başvuru yapılırken elektronik ortamda dağıtım şirketine sunulmaktadır.

49 1. Tesis Bilgi Formu (Ek-A)

50 1. Tesis Bilgi Formu (Ek-A)

51 2. Yetki Yazısı ve Ekleri

52 3. Sistem Bağlantı Görüşü

53 4. ÇED Belgesi ÇED Mevzuatı kapsamında ilgili Çevre İl Müdürlüklerinden alınan ÇED kapsam dışıdır yazısı dosyamız içinde bulunmalıdır.

54 UYGUNLUK BELGELERİ

55 5. Uygunluk Belgesi I- Santralde kullanılacak ana ürünler için (panel-inverter-kablo vs) uygunluk belgeleri,

56 5. Uygunluk Belgesi II- Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünden (YEGM) alınan uygunluk belgesi,

57 5. Uygunluk Belgesi III- İlgili belediyelerden veya il özel idarelerden alınan imar uygunluk yazısı,

58 6. Santral Üniteleri Performans Eğrileri Santralin yıllık, aylık, günlük bazda üretim değerlerinin hesaplandığı performans eğrileri dosyada bulunmalıdır. Bunun için kullanılması planlanan inverter markalarının programları kullanılabilir.

59 7. Kısa Devre Hesapları 154 kv TM den başlayarak; dağıtım hatları, DM ler tesisi kuracağımız noktaya kadar YG+AG kısa devre hesapları istenmektedir. Sistem var olan bir trafo merkezinden şebekeye bağlanıyorsa AG den hesap yeterli, yeni bir trafo merkezi yapılarak şebekeye bağlanıyorsa YG+AG hesaplar verilmelidir. Hesaplamalar üç faz, iki faz ve faz-toprak arızalarına göre istenmektedir.

60 7. Kısa Devre Hesapları

61 8. Röle Koordinasyonu ve Selektivite Kontrolü ROLE SET DEĞERLERİNE İLİŞKİN Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmenliğin Uygulamasına Dair Tebliğ in 17 nolu maddesi uyarınca; Üretim tesisine ait bağlantı noktasında koruma sistemlerinin ayarları Ek-2 de yer alan Tablo-1 ve Tablo-2 de verilen sınır değerlere uygun olmalıdır. Bu değerler test raporlarıyla doğrulanmalıdır.

62 8. Röle Koordinasyonu ve Selektivite Kontrolü Ek-2 Tablo 1: AG seviyesinden bağlanan üretim tesisleri için koruma ayarı sınır değerleri; Tablo-2: OG seviyesinden bağlanan üretim tesisleri için koruma ayarı sınır değerleri; NOT: Tablo-1 ve Tablo-2 de yer alan koruma ayarı sınır değerleri Elektrik Dağıtım Şirketinin gözetiminde belirlenen değerlere ayarlanacak ve tutanak ile de teslim edilecektir.

63 Ek-2 8. Röle Koordinasyonu ve Selektivite Kontrolü Tablo 1: AG seviyesinden bağlanan üretim tesisleri için koruma ayarı sınır değerleri; Parametre En Uzun Temizleme Süresi a Açma Ayarı Aşırı Gerilim (ANSI 59) 0,2 s 230 V + %15 Düşük Gerilim Kademe 1 (ANSI 27) 1,5 s 230 V (%15 %20) b Düşük Gerilim Kademe 2 (ANSI 27) 0,2 s 230 V ( %50 %75) b Aşırı Frekans (ANSI 81/O) 0,5 s 51 Hz Düşük Frekans (ANSI 81/U) 0,5 s 47 Hz Vektör Kayması c 0,2 s (6 o 9 o ) b ROCOF (df/dt) (ANSI 81R) c 0,2 s (1 2,5) b Hz/s a) Arızayı tespit ve kesici açma süresi dâhildir. b) Verilen aralıkta uygun değer dağıtım şirketi tarafından istenebilir ve ayarlanabilir. c) Jeneratör, adalanma durumunda çalışmaya elverişli teknik özellikte ise ilave olarak bu koruma rölelerinden en az biri kullanılmalıdır. Not: Gerilim değerleri etkin (r.m.s) değerlerdir ve faz-nötr gerilimi olarak verilmiştir.

64 8. Röle Koordinasyonu ve Selektivite Kontrolü (Tablo-2) Parametre Temizleme Süresi Açma Ayarı a Aşırı Gerilim (ANSI 59) Kademe 1 0,2 s V 120 Aşırı Gerilim (ANSI 59) Kademe 2 1,0 s 110 < V < 120 Düşük Gerilim Kademe 1 (ANSI 27) 2,0 s 50 V < 88 Düşük Gerilim Kademe 2 (ANSI 27) 0,2 s V< 50 Aşırı Frekans (ANSI 81/O) 0,2 s 51 Hz Düşük Frekans (ANSI 81/U) 0,2 s 47 Hz Düşük Frekans (ANSI 81/U) Dağıtım şirketi görüşüne uygun olarak 0,2 300 sn aralığında ayarlanabilir. Dağıtım şirketi görüşüne uygun olarak 47 49,5 Hz aralığında ayarlanabilir. Vektör Kayması c 0,2 s (6 o 9 o ) b Frekans değişim Oranı (ROCOF) (df/dt) (ANSI 81R) c 0,2 s (0,5 2,5) b Hz/s Artık Gerilim (ANSI 59N) d d d a) Gerilim ayarları anma gerilimin yüzdesi olarak verilmiştir b) Verilen aralıkta uygun değer dağıtım şirketi tarafından ayarlanabilecektir. c) Dağıtım şirketinin yapacağı etüt çalışmasına göre dağıtım şirketince gerek görülmesi halinde bu korumalardan birisi istenilebilir. d) Topraklama sistemine bağlı olarak gerektiği durumda dağıtım şirketi tarafından istenebilir. Statik jeneratörler için uygulanabilir değildir. Bu koruma talep edildiğine temizleme süresi ve açma ayar değerleri dağıtım şirketi tarafından belirlenir.

65 9. YG/AG İletken Kablo Seçim Hesabı DC ve AC kablo hesaplarında; Akım taşıma kapasitesine, Kısa devre akımına, Güç kaybına, Gerilim düşümüne göre kesit kontrolü yapılmalıdır. Bu kontrollerde kablo döşeme şekli, ortam sıcaklıkları göz önüne alınmalıdır.

66 9. YG/AG İletken Kablo Seçim Hesabı Hesaplarda gerilim düşümü, yüzde gerilim düşümü, güç kaybı, yüzde güç kaybı ayrı ayrı gösterilecektir. Aynı formül kullanılarak yapılan hesaplamalar için, tüm hesap başlıklarında en az bir kere yapılacaktır. Hesaplarda kullanılan formüller, bu formüllerde kullanılan simgeler, birimler ve değerler açıkça belirtilecektir. Benzer hesaplamalar tablo üzerinden gösterilecektir.

67 9. YG/AG İletken Kablo Seçim Hesabı

70 10. Topraklama ve Yıldırımdan Korunma Hesabı Topraklama hesaplarında kullanılan toprak özgül direncinin ölçüm raporu hazırlanmalı veya topraklama özgül direnci referans alınan değerin kaynağının (tabloda işaretlenerek) belirtilmesi gerekmektedir.

71 10. Topraklama ve Yıldırımdan Korunma Hesabı

72 11. Panel-Evirici Uyumluluk Hesabı Panel-evirici seçimi ve uygunluk hesaplarında maksimumminimum dizi ve MPPT akım,gerilim değerleri kontrol edilir.

73 11. Panel-Evirici Uyumluluk Hesabı

74 12. Teknik (Açıklama) Raporu Proje ile ilgili detaylı bir açıklama raporu belgeler dosyasında olmalıdır.

75 13. Keşif Özeti Keşif özeti o yılki birim fiyatlara göre hazırlanmaktadır.

76 14. Sistem Tasarımcı Bilgileri Sistem tasarımcısı bilgileri (adı, soyadı, adres ve iletişim bilgileri) belgeler dosyasına konulacaktır.

77 15. Statik Hesaplar Araziye yada çatıya yapılması düşünülen GES projesinin arazi ve çatı şartları göz önüne alınarak, kar, rüzgar, buz vs yükleri etkisi altında statik hesapları yapılacaktır. Bu statik hesap raporuna göre inşaat araziye yada çatıya uygulama projesi, taşıyıcı aksama ait projeler, temel planı, kazı planı, ankraj detay projeleri hazırlanacak olup inşaat mühendisi tarafından imzaladıktan sonra, bu proje ilgili kurumca onaylanacaktır.

78 16. Kataloglar Projede kullanılan elemanlara (panel, evirici, DC/AC kablo, pano, koruma elemanları vs.) ait kataloglardaki ilgili bölüm işaretlenip, proje dosyasının ekler bölümüne konulmalıdır. İnverter Katalog Örneği

79 17. İçindekiler Hazırlanacak olan proje klasörünün belgeler dosyasında ilk sayfa dosya içerisinde hangi belgelerin olduğu ve hangi sırada olduğunu gösteren içindekiler sayfası olmalıdır.

80 18. Dilekçe TEDAŞ Genel Müdürlüğü Yatırımlar İzleme Daire Başkanlığı Yenilenebilir Enerji Projeleri Müdürlüğü ne hitaben yazılmalıdır. TEDAŞ Genel Müdürlüğü web sayfasında örneği mevcuttur.

81 YÖNETMELİKTE PROJE KONTROL ÇİZELGESİ B. BELGELER VE HESAPLAR (+)( Var) / (-)(Yok) AÇIKLAMALAR (+)( Uygun) / (-)(Uygun değil) 1 Tesis Bilgi Formu + ( Var) + ( Uygun) Tesis Sahibi ve/veya Yetkili Temsilcisi için; a. İmza sirküleri sureti 2 Yetki Yazısı ve Ekleri + ( Var) Yetkilendirilen Mühendis için; a. Tesis sahibi ve/veya yetkili temsilcisi tarafından imzalanmış Yetki Yazısı b. İmza sirküleri / imza beyannamesi sureti c. Diploma sureti ç. Kimlik belgesi sureti d. PUS (Proje Uzmanlık Sertifikası) Belgesi sureti ( tarihine kadar uygulanmayacak) e. Bir mühendislik ve/veya müteahhitlik şirketinde görevli mühendis için; 1. Ticaret odasından alınmış, şirketin o işle iştigal ettiğini gösteren belge 2. Şirkette mühendis olarak çalıştığını belgeleyen şirketin antetli yazısı 3. Güncel SGK dökümü Serbest olarak çalışan mühendis için; 1. Serbest Müşavir Mühendis (SMM) Belgesi Lisans sahibi Şirkette görevli mühendis için; 1. Şirkette mühendis olarak çalıştığını belgeleyen şirketin antetli yazısı 2. Güncel SGK dökümü - ( Uygun değil) 4 Sistem Bağlantı Görüşü + ( Var) * Ekleri ile birlikte sunulmalıdır. + ( Uygun)

82 TEŞEKKÜR EDERİM. Azim ŞAHİN Elektrik Mühendisi GSM :