PROJE SAHİBİNİN ADI ETİ MADEN İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 KIRKA-DEĞİRMENÖZÜ DEMİRYOLU PROJESİ KÜTAHYA İLİ, MERKEZ İLÇESİ ve ESKİŞEHİR İLİ, SEYİTGAZİ İLÇESİ MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD.ŞTİ. ANKARA TEMMUZ/2013

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ETİ MADEN İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ADRESİ Ayvalı Mah. Halil Sezai Erkut Cad. Afra Sok. No:1/A Etlik-Keçiören/ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI Tel : 0 (312) Faks : 0 (312) PROJENİN ADI KIRKA-DEĞİRMENÖZÜ DEMİRYOLU PROJE BEDELİ $ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) Eskişehir, Kütahya İlleri İle İlçeleri PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE Proje Alanı Koordinatlarının EK-1 de verilmiştir. PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) ÇED Yönetmeliği EK-1 Listesi 9. Yollar, Geçişler Ve Havaalanları A) Şehirlerarası Demiryolu Hatları PTD/ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD.ŞTİ. PTD/ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI Şehit Cevdet Özdemir Mah Sok No:1/ Çankaya/ANKARA Tel : (0 312) Faks : (0 312) PTD/ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU TARİHİ (GÜN, AY, YIL) TEMMUZ/2013

3 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ...1 I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem Ve Gerekliliği...1 I. 1. A. Proje Konusu Yatırımın Tanımı:...1 I. 1. B. Projenin Ömrü...15 I. 1. C. Projenin Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği...16 I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması...16 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.)...17 I.3.A. Su Kaynaklarına Etkiler...17 I.3.B. Hava Kirliliği ve Çevre Üzerine Etkileri:...19 I.3.C. Toprak Kirliliği Ve Çevre Üzerine Etkileri:...20 I.3.D. Gürültü ve Vibrasyon Kaynakları:...22 I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi...22 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU...24 II.1. Projenin Yeri Ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler...24 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ...31 III.1. Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanması...31 III.1.1. Nüfus...31 III.1.2. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler...31 III.1.3. Flora ve Fauna...40 III.1.4. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu...40 III.1.6. Mülkiyet Durumu,Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu,...50 III.1.7- Hassasiyet Derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi):...50 BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER...54 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici Ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.)...54 A-Proje İçin Kullanılacak Alan...54 B-Doğal Kaynakların Kullanımı...54 C-Kirleticilerin Miktarı (Atmosferik Şartlar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması Ve Atıkların Minimizasyonu...55 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı...62 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı...63 BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI...66 V.1. Projeden Etkilemesi Olası Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler...66 ii

4 V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar...66 V.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi Ve Belgeler...66 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ...67 EKLER...70 NOTLAR VE KAYNAKLAR...71 iii

5 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Proje Kriterleri...4 Tablo 2. S49 Ray Özellikleri...7 Tablo 3. Proje Kapsamında Planlanan Alt Geçitler...12 Tablo 4. Proje Kapsamında Planlanan Üst Geçitler...12 Tablo 5. Proje Kapsamında Planlanan Menfezler...13 Tablo 6. Proje Kapsamında Planlanan Tüneller...13 Tablo 7. Proje Kapsamında Planlanan İstasyonlar...13 Tablo 8. Projenin İnşaat Aşamasındaki Olası Çevresel Etkiler...17 Tablo 9. Projenin İşletme Aşamasındaki Olası Çevresel Etkiler...17 Tablo 10. Su Kaynaklarına Potansiyel Etkiler ve Alınacak Önlemler...18 Tablo 11. Hava Kalitesine Potansiyel Etkiler ve Alınacak Önlemler...20 Tablo 12. Toprak Kaynaklarına Potansiyel Etkiler ve Alınacak Önlemler...22 Tablo 13. İnceleme Alanı İçerisinde Kalan Yerleşimlerin Hatta Göre Konumu...24 Tablo 14. Demiryolu Güzergahı Koordinatları...24 Tablo 15. Şantiye Alanı Koordinatları...26 Tablo 16. Demiryolu Güzergah ÇED Koridoru İçinde Kalan Yerleşim Yeri Nüfus Verileri...31 Tablo 17.Eskişehir İli Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri...32 Tablo 18. Eskişehir İli Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri...33 Tablo 19.Eskişehir İli Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri...33 Tablo 20.Eskişehir İli Genel Rüzgâr Verileri...34 Tablo 21. Rüzgar Esme Sayıları Tablosu...34 Tablo 22.Kütahya İli Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri...36 Tablo 23.Kütahya İli Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri...36 Tablo 24.Kütahya İli Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri...37 Tablo 25.Kütahya İli Genel Rüzgâr Verileri...38 Tablo 26. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgar Esme Sayıları...38 iv

6 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Dizel yakıtlı Lokomotif ve Yük Vagonları...3 Şekil 2. Güzergah Genel Yerleşim Planı...5 Şekil 3.Türkiye deki Mevcut ve Planlanan Demiryolu Ağı...6 Şekil 4. UIC 60 Tipi Ray Kesiti...8 Şekil 5. S49 Tipi Ray Görünümü...9 Şekil 6. Demiryolu Balastı Görünümü...10 Şekil 7. Beton Travers Görünümü...11 Şekil 8. Demiryolu Alt Temel Kesiti...11 Şekil 9. Projeye Ait İş Akım Şeması...14 Şekil 10. Yer Bulduru Haritası...28 Şekil 11. TCDD Değirmenözü İstasyonu - Hat Başlangıcı...29 Şekil 12. İhsaniye Çıkışı-Mevcut Demiryolu Hattı ve İltisak Hattı - Tünel Çıkışı ve Yol Atlaması...29 Şekil 13. Ovacık Köyü-Salihler Köyü Yol Ayrımı...30 Şekil 14. Şantiye Alanı - Kırka Bor İşletme Müdürlüğü...30 Şekil 15. Türkiye İklim Haritası...31 Şekil 16. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Sıcaklık Değerleri Grafiği...32 Şekil 17. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Yağış Değerleri Grafiği...33 Şekil 18. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Bağıl Nem Değerleri Grafiği...34 Şekil 19. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği...35 Şekil 20. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgar Hızları ve Esme Sayıları Grafikleri...35 Şekil 21. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Sıcaklık Değerleri Grafiği...36 Şekil 22. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Yağış Değerleri Grafiği...37 Şekil 23. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Nem Değerleri Grafiği...38 Şekil 24. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Rüzgar Değerleri Grafiği...39 Şekil 25. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgar Hızları ve Rüzgar Esme Sayıları Grafiği...39 Şekil 26.Eskişehir İli Genel Jeoloji Haritası (Kaynak: Eskişehir İl Çevre Durum Raporu, 2011)...43 Şekil 27. Stratigrafik Kesit (Kaynak: Kütahya İl Çevre Durum Raporu 2011)...46 Şekil 28. Kütahya İli Ölçeksiz Genel jeoloji Haritası (Kaynak:Kütahya İl Çevre Durum Raporu,2011)...47 Şekil 29. Türkiye Deprem Haritası...48 Şekil 30. Eskişehir ve Kütahya İli Deprem Haritası...49 Şekil 31. Türkiye Diri Fay Haritası ( v

7 EKLER DİZİNİ EK-1: KOORDİNATLAR EK-2: RESMİ YAZILAR EK-3: 1/ ÖLÇEKLİ GÜZERGAH PLANI EK-4: 1/ ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI EK-5: METEOROLOJİ BÜLTENLERİ KISALTMALAR UIC : International Union of Railways (Uluslar Arası Demiryolu Birliği) R. G. : Resmi Gazete TEDAŞ : Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. TEİAŞ : Türkiye Elektrik İletim A.Ş. YİD : Yap İşlet Devret TCDD : Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları vi

8 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem Ve Gerekliliği I. 1. A. Proje Konusu Yatırımın Tanımı: Proje konusu faaliyet, Eti Maden Genel Müdürlüğü tarafından Eskişehir ve Kütahya İlleri sınırlarında yapılması planlanan Kırka-Değirmenözü Demiryolu projesidir. Söz konusu proje ile Kırka Bor İşletme Müdürlüğünün ulusal demiryolu ağına bağlanması sağlanacaktır. Kırka Bor İşletme Müdürlüğü Eskişehir İlinin 70 km güneyinde, Kırka bucağının ise 4,5 km batısında yer almaktadır. Dünyanın en büyük Boraks rezervlerinden biri olan Kırka Sarıkaya Boraks Yatağı, yılları arasında yapılan aramalar neticesinde bulunmuştur senesinde İngiliz Consolidate Ltd. Şti. tarafından işletilen boraks yatakları 1968 senesinden itibaren Etibank ın işletmesine geçmiştir yılında M.T.A. tarafından yapılan arama sondajlarından, Kırka Sodyum Tuzu cevherinin Kaliforniya da bulunan Tinkal-Razorit-Kernit cevherinin benzeri olduğu tespit edilmiştir. Bu zengin yatakları işletmek üzere, gerekli proje çalışmalarına 1969 yılında başlanarak 1970 yılından itibaren tesislerin kurulmasına başlanmıştır yılında şantiye teşkilatı ile başlayan kuruluş 1972 yılında konsantratörün temelinin atılması ile tesis statüsüne kavuşmuş, Konsantratör'ün devreye alınması ile 1975 yılında işletme statüsünde faaliyet göstermeye başlamıştır. Montajına 1978 yılında başlanılan Bor Türevleri tesisi 18/08/1984 tarihinde işletmeye alınmıştır. Mevcut durumda işletmede olan bor türevleri tesisinde; - Tincal ( Na 2 B 4 O 7.10H 2 O ) - Etibor-48 ( Boraks Pentahidrat ) ( Na 2 B 4 O 7.5H 2 O ) - Etibor-68 ( Susuz Boraks ) ( Na 2 B 4 O 7 ) - Kalsine Tinkal (Sıkıştırılmış) ürünleri üretilmektedir. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi sayesinde Kırka Bor Maden işletmesi ile TCDD Değirmenözü İstasyonu birbirine bağlanacak ve maden işletmesinden çıkan ürünlerin demiryolu ile taşınması sağlanacaktır. Kırka-Değirmenözü Projesi yalnızca yük taşıma amaçlı kullanılacak olup, tek hat ile taşımanın sağlanması planlanmaktır. Demiryolunun işletmeye alınması ile birlikte yıllık ton cevheri demiryolu ile taşınması amaçlanmaktadır. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi; 17/07/2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirilmesi Yönetmeliği EK-1 Listesi Madde 9. a) bendi Şehirlerarası Demiryolu Hatları kapsamında değerlendirilmiş ve yönetmeliğin Ek III ünde verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı doğrultusunda ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Hazırlanan ÇED Başvuru Dosyası kapsamında, gerçekleştirilmesi planlanan projenin, özellikleri, olası çevresel etkileri, bu etkilere karşı alınacak önlem ve öneriler genel boyutlarıyla incelenmiş ve tanıtılmıştır. 1

9 Proje Bilgileri: Proje konusu demiryolu Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi ve Kütahya İli, Merkez İlçe idari sınırları içerisinde yer almaktadır. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi toplam km olup demiryolu hattı iki kesimden oluşmaktadır. 1.Kesim: TCDD Değirmenözü İstasyonundan başlayıp Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Kırka Bor İşletme Müdürlüğü nde son bulan toplam km uzunluğunda olan ana hattı ifade etmektedir. Söz konusu demiryolu hattı güzergah olarak, km sine kadar mevcut karayoluna paralel seyretmekte olup km den km ye kadar tünel içerisinde seyretmektedir km sine kadar tekrar mevcut kara yoluna paralel olarak devam etmektedir. Yaklaşık km den sonra Salihler Köyü nün batısından geçen demiryolu hattı Kırka Bor İşletme Müdürlüğü nün sınırlarına alanın kuzeyinden girerek hat sonu olarak belirlenen alana ulaşmaktadır. 2.Kesim: 1.kesimin yaklaşık km sinden ayrılarak, Afyon İli ne bağlanan mevcut demiryolu hattına bağlanan ve toplam km uzunluğundaki müselles hattını ifade etmektedir. Bu iltisak hattı sayesinde Kırka Bor İşletme Müdürlüğü nden çıkan trenler TCDD Değirmenözü istasyonuna ulaşmasına gerek kalmadan direk TCDD Afyon Garı na ulaşması amaçlanmaktadır. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi sadece Kırka Bor İşletme Müdürlüğü nden çıkan madenin taşınması amacıyla planlanmıştır. Hattın yaklaşık km si (müselles hattı dahil) Kütahya İli sınırlarında, yaklaşık km lik kısmı Eskişehir İli sınırlarında yer almaktadır. Proje kapsamında sanat yapısı olarak; 10 adet alt geçit, 4 adet üst geçit, 44 adet menfez 1 adet tünel ve 1 adet yükleme istasyonu projelendirilmiştir. Sanat yapılarının km lerine ait bilgiler Tablo 3, Tablo 4, Tablo 5, Tablo 6 ve Tablo 7 de verilmiştir. Söz konusu proje demiryolu hattı konvensiyonel hat özelliğinde projelendirilmiş olup yük taşıma işleminde dizel yakıtlı lokomotifler kullanılacaktır. Dizel yakıtlı lokomotif ve konvensiyonel hatlara ilişkin görüntüler Şekil 1 de verilmiştir. 2

10 Şekil 1. Dizel yakıtlı Lokomotif ve Yük Vagonları Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi Etüt Proje ve Mühendislik Hizmetleri İşi Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından KMG Proje Mühendislik Müşavirlik Bilişim Teknolojileri Ltd. Şti. ye ihale edilmiştir. Söz konusu demiryolu hattı sadece yük taşıma amacıyla ve tek hat olarak tasarlanmış olup proje konusu demiryolu hattına ait proje kriterleri Tablo 1 de verilmiştir. 3

11 Tablo 1. Proje Kriterleri Demiryolu Adı Kırka-Değirmenözü Demiryolu Uzunluğu km( Ana Hat Müselles Hattı) İşletme Yük Hat Tipi Tek Hat (Km: arasında 950 m uzunluğunda siding hattı mevcuttur) Platform Genişliği 9 m Ray Tipi UIC 60 Min. Yatay Kurp 600 m Max. Düşey Eğim 0,016 Tasarım Hızı 80 km/saat İstasyon Sayısı 1 Adet Tünel Sayısı 1 Adet Alt Geçit Sayısı 10 Adet Üst Geçit 4 Adet Menfez Sayısı 44 Adet Kamulaştırma Gerektiği Kadar Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi ne ait sanat yapılarının gösterildiği genel vaziyet planı Şekil 2 de verilmiştir. Ayrıca Türkiye de mevcut ve planlanan demiryollarının gösterimi Şekil 3 te verilmiştir. 4

12 MENFEZ TÜNEL Şekil 2. Güzergah Genel Yerleşim Planı 5

13 Şekil 3.Türkiye deki Mevcut ve Planlanan Demiryolu Ağı 6

14 Teknolojisi: km ( km Ana Hat km Müselles Hattı)uzunluğunda yapılması planlan demiryolu hattının aşağıda verilen özelliklere sahip olması planlanmaktadır. - Tek hat, - Platform Genişliği 14,50 m - Minimum balast kalınlığı 30 cm m 3 yarma, m 3 dolgu, - Ray tipi UIC60, - Dizel çekici lokomotif kullanılması planlanmaktadır. Proje kapsamında kullanılması planlanan UIC60 tipi rayın özellikleri aşağıda verilmektedir. Tablo 2. S49 Ray Özellikleri Rayın Cinsi Taban Genişliği Yüksekliği Mantar Genişliği Gövde Kalınlığı 60 Kg/m 150 mm. 172 mm 72 mm. 16,5 mm. S49 tipi rayın kesit görüntüsü Şekil 4 te verilmiştir. 7

15 Şekil 4. UIC 60 Tipi Ray Kesiti Demiryolları konusunda gelişmiş olan ülkelerde yol çalışmalarında UIC 60 kg/m.lik ray kullanımına geçmesi ile birlikte ray üreten firmalar S49 kg/m.lik ray üretimi yerine UIC 60 kg/m.lik ray üretimine yönelmiştir. UIC 60 Tip Rayların S49 Tip raylara göre avantajları aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir; - UIC 60 kg/m.lik Rayın ekonomik ömrünün S49 luk raya göre daha uzun olması, - V>160 km/s hıza geçişte daha büyük en kesitli raya ihtiyaç duyulması, - Hattın Dingil basıncının arttırılması, - UIC 60 kg/m.lik rayda kesit alan büyüdüğünden gelen yüklerin daha homojen olarak iletilmesi sonucu altyapının stabilitesinin daha az bozulması, - Balast ve altyapı bakım-onarım maliyetlerinin düşmesi, 8

16 Şekil 5. S49 Tipi Ray Görünümü Projenin altyapı inşası sırasında kamyon, vidalı dizel kompresör, greyder, arazöz, dozer, yükleyici, beton pompası, vagon-drill, transmikser, vb iş makinelerinin kullanılması planlanmaktadır. Üst yapıların inşaatı sırasında ise silindir, kamyon, arazöz, dövme çekiçi, kaynak makinesi, elle tutulan matkap, asfalt finişer, asfalt distribütörü vb. iş makinelerinin kullanılması planlanmaktadır. İnşaat faaliyetleri sırasında öncelikle alt yapı inşaatı yapılacak daha sonra balast altı, balast vb. tabakalar döşendikten sonra raylar döşenecektir. Döşenmesi planlanan tabakalar hakkında genel bilgiler aşağıda verilmektedir. Demiryolu yapımında taban zemini veya dolgu zeminin üzerine yukarıdan aşağıya doğru; balast, balastaltı (subbalast) tabakaları yer almaktadır. Balast Demiryolu yapımında balast tabakası inşası sırasında agrega malzeme kullanılacaktır. Agrega doğal taş malzemeden kırılarak elde edilecektir. Demiryolu balastı için planlanan kalınlık 35 cm.dir. 9

17 Şekil 6. Demiryolu Balastı Görünümü Subbalast Balasttan gelen yüklere dayanabilen ve bu yükleri alt temele aktarabilen kırmataş (plantmiks) malzemeden oluşan tabakadır. Subbalast tabasının 30 cm olması planlanmaktadır. Balast altı tabakasının fonksiyonları aşağıda verilmektedir. - Taban zemininin doygun hale gelip yük altında zayıflamasını engellemek için, hattan gelen suyun büyük bir kısmını yan hendeklere aktarabilecek düzeyde geçirimli olacaktır, - Donma ve çözülmeye karşı yeterli kalınlıkta oluşturulacaktır. Kum ve Çakıl (Agrega) Özellikleri Demiryolu yapımında kullanılacak agregalar, Türk Standartlarına uygun olacaktır. Beton yapımında kullanılmak amacıyla, doğal taştan elde edilen agregaların ve bu malzemelerin oluşturduğu karışımların özellikleri için, TS 706 EN standardı kullanılacaktır. İnşaat sırasında gerekli malzemenin bir kısmının kazıdan çıkarılan malzemeden temin edilmesi (kazı malzemesinin geri kazanılması) planlanmaktadır. Çıkan kazı fazlası malzemenin kullanılamaması durumunda Eti Maden İşleri Genel Müdürlüğü Kırka İşletme Müdürlüğü ocak sahalarına dökülmesi planlanmaktadır. Bu alanlara dökülememesi durumunda ilgili kurum ve kuruluşlara gerekli başvurular yapılacak olup gerekli izinler alındıktan sonra uygun alanlara dökülerek bertarafı sağlanacaktır. Kazıdan çıkan malzemenin yetmemesi durumunda ise proje alanı etrafında yer alan ruhsatlı maden ocaklarından temin edilecektir. 10

18 Travers Travers malzemesi olarak beton malzemesi kullanılması planlanmaktadır. TS EN ve 2 ye uygun olarak travers üretiminde kullanılacak malzeme, traversin uzun ömürlü olabilmesi için dikkatle seçilecektir. Bu nedenle traversler, sağlam, geçirgenlik ve aşınmaya karşı dayanıklı olacaktır. Şekil 7. Beton Travers Görünümü Proje kapsamında yapılması planlanan demiryolu hattının alt temel kesiti aşağıda verilmektedir. Şekil 8. Demiryolu Alt Temel Kesiti 11

19 Proje kapsamında gerekli olan taş, kum-çakıl, balast ve ariyet malzemeleri; yarma işleminden çıkan ve dolguda kullanılması uygun olan malzemenin yanı sıra bölgede yer alan, ÇED Yönetmeliği ve ilgili diğer yönetmeliklere göre gerekli izinleri alınmış, ruhsatlı malzeme ocaklarından karşılanacaktır. Demiryolu hattı inşaatında kullanılacak olan malzemenin özellikleri; Demiryolları Genel Teknik (Malzeme, Yapım, Kontrol, Bakım-Onarım) Şartnamesi nde yer alan özelliklere uygun olacaktır. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi nin inşaatı sırasında, topoğrafik özelliklere bağlı olarak bazı yerlerde kazı ve bazı bölgelerde dolgu yapılması söz konusudur. Proje kapsamında yaklaşık m 3 lük yarma ve m 3 lük dolgu işlemi gerçekleştirilmesi ön görülmektedir. Dolgu işlemi için gerekli olan malzeme; yarma işleminden çıkan ve dolguda kullanılması uygun olan malzemenin yanı sıra bölgede yer alan yasal izinleri alınmış olan malzeme ocaklarından temin edilecektir. Demiryolu inşası, projesinde belirtilen yatay ve düşey eksenin araziye aplikasyonu ile başlayacaktır. Proje profilinde belirtilen kotlarda yol platformunu oluşturmak için yarma ve dolgu işlemleri yapılacaktır. Demiryolu ile kesişen tüm karayolu, tarla ve mera yolları alt ve üst geçitler vasıtasıyla geçilecektir. Sanat yapılarının tahmini listesi aşağıda verilmekte olup, planlanan sanat yapılarının cinsi, adeti ve yeri devam eden Etüt Proje ve Mühendislik çalışmaları neticesinde değişiklik gösterebilir. Sanat yapılarının net rakamları ÇED Raporunda verilecektir. Halen etüt, proje ve mühendislik çalışmaları devam eden proje kapsamında yapılması planlanan üst yapıların tahmini olarak büyüklükleri aşağıda verilmiştir. Alt Geçitler: Tablo 3. Proje Kapsamında Planlanan Alt Geçitler Alt Geçitler Boyut Km İl/İlçe Alt Geçit-1 7 mx6 m Kütahya/Merkez Alt Geçit-2 7 mx6 m Kütahya/Merkez Alt Geçit-3 7 mx6 m Kütahya/Merkez Alt Geçit-4 7 mx6 m Kütahya/Merkez Alt Geçit-5 7 mx6 m Eskişehir/Seyitgazi Alt Geçit-6 7 mx6 m Eskişehir/Seyitgazi Alt Geçit-7 7 mx6 m Eskişehir/Seyitgazi Alt Geçit-8 7 mx6 m Eskişehir/Seyitgazi Alt Geçit-9 7 mx6 m Eskişehir/Seyitgazi Alt Geçit-10 7 mx6 m Eskişehir/Seyitgazi Üst Geçitler: Tablo 4. Proje Kapsamında Planlanan Üst Geçitler Üst Geçitler Boyut Km İl/İlçe Üst Geçit Eskişehir/Seyitgazi Üst Geçit Eskişehir/Seyitgazi Üst Geçit Eskişehir/Seyitgazi Üst Geçit Eskişehir/Seyitgazi 12

20 Menfez Tablo 5. Proje Kapsamında Planlanan Menfezler Menfezler Boyut Km İl/İlçe Menfez-1 2 m x 2 m Kütahya/Merkez Menfez-2 2 m x 2 m Kütahya/Merkez Menfez-3 3 m x 3 m Kütahya/Merkez Menfez-4 2 m x 2 m Kütahya/Merkez Menfez-5 2 m x 2 m Kütahya/Merkez Menfez-6 2 m x 2 m Kütahya/Merkez Menfez-7 2 m x 2 m Kütahya/Merkez Menfez-8 2 m x 2 m Kütahya/Merkez Menfez-9 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-10 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-11 3 m x 3 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-12 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez m x 3m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-14 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-15 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-16 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez m x 3 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-18 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-19 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-20 3 m x 3 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-21 3 m x 3m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-22 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-23 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-24 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-25 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-26 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-27 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-28 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-29 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-30 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-31 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-32 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-33 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-34 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-35 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-36 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-37 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-38 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-39 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-40 3 m x 3 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-41 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-42 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-43 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Menfez-44 2 m x 2 m Eskişehir/Seyitgazi Tünel: Tablo 6. Proje Kapsamında Planlanan Tüneller Tünel Başlangıç Km Bitiş Km Boyut İl/İlçe Tünel m Kütahya/Merkez İstasyon: Tablo 7. Proje Kapsamında Planlanan İstasyonlar İstasyon Başlangıç Km Bitiş Km Boyut İl/İlçe Yükleme İstasyonu Eskişehir/Seyitgazi 13

21 İş Akım Şeması Proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan iş/işlemlerin gösterildiği iş akım şeması Şekil 9 da verilmiştir. ETÜT VE PROJE ÇALIŞMALARI 1/ ÖLÇEKLİ GÜZERGAH ARAŞTIRMALARI ZEMİN ETÜT ÇALIŞMALARININ YAPILMASI FİZİBİLİTE RAPORUNUN HAZIRLANMASI ÇED OLUMLU BELGESİNİN ALINMASI İNŞAAT FAALİYETLERİNE BAŞLANMASI (EVSEL NİTELİKLİ KATI VE SIVI ATIKLARI) ARAZİNİN HAZIRLANMASI VE ÜST TOPRAĞIN SIYRILMASI (GÜRÜLTÜ, TOZ, HAVA EMİSYONLARI, KATI VE SIVI ATIKLAR) KAZI VE DOLGU ÇALIŞMALARININ YAPILMASI (GÜRÜLTÜ, TOZ, VİBRASYON,HAVA EMİSYONLARI, KATI VE SIVI ATIKLAR) ALT VE ÜST TEMEL KAZISI (GÜRÜLTÜ, TOZ, HAVA EMİSYONLARI, KATI VE SIVI ATIKLAR) SANAT YAPILARININ YAPILMASI VE DEMİRYOLU RAYLARININ DÖŞENMESİ (GÜRÜLTÜ, HAVA EMİSYONLARI, KATI VE SIVI ATIKLAR) İŞLETMEYE ALMA (EVSEL NİTELİKLİ KATI VE SIVI ATIKLAR) Şekil 9. Projeye Ait İş Akım Şeması 14

22 Şantiye ve Kazı Fazlası Malzeme Döküm Alanları: Projenin inşaat işlemlerinde çalışacak personeli konaklama, duş vb. ihtiyaçlarının karşılaması amacıyla 1 adet şantiyenin kurulması planlanmaktadır. Söz konusu şantiye alanı m 2 olup şantiye alanına ait koordinat bilgileri EK-1 de verilmiştir. Şantiye alanının yeri, Etüt, Proje Mühendislik Hizmetlerinin tamamlanmasını müteakip inşaat işlemleri sırasında netleşecek olup, bu aşamaya kadar değişebilmesi söz konusudur. Proje kapsamında kazı işlemlerinden çıkarılacak hafriyat malzemesinin, öncelikli olarak dolguda kullanılarak geri kazanımı sağlanacaktır. Geri kazanıma uygun olmayan Kazı fazlası malzemeler ise Kırka Bor İşletme Müdürlüğü ne ait ocak sahalarına dökülecektir. Bu alanlara dökülememesi durumunda ilgili kurum ve kuruluşlara gerekli başvurular yapılacak olup gerekli izinler alındıktan sonra uygun alanlara dökülecektir. Personel Sayısı: Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi nin inşaat aşamasında 160 adet personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Projenin işletme aşamasında ise yükleme ve boşaltma işlemleri için 15 adet personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Mülkiyet Durumu: Kırka-Değirmenözü Demiryolu güzergahının üzerinde orman alanları, özel şahıs arazileri ve hazine arazileri yer almaktadır. I. 1. B. Projenin İnşa Süresi ve Ekonomik Ömrü Proje konusu demiryolu projesinin uygulama projelerinin tamamlanmasından itibaren inşaat süreci başlayacak olup, inşaat işlemlerinin yaklaşık 2 yıl yıl sürmesi planlanmaktadır. Demiryolu yatırımlarında alt yapının ekonomik ömrü, üst yapı ve işletim sistemleri ekonomik ömründen oldukça uzun bir süreç olmaktadır. Bu geçerliliği ülkemizin mevcut demiryolu ağında görmek mümkündür. Mevcut demiryolu ağının önemli bir bölümü Cumhuriyetin kuruluş dönemleri ile bunu takip eden planlı kalkınma dönemlerinde gerçekleştirilmiş olmasına karşın üst yapının değişik tarihlerdeki yenilenmeleri ile hizmet verdiğini söylemek mümkündür. İnşaat teknolojisindeki gelişmeler doğrultusunda iyi bir bakım planı ile günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir demiryolu alt yapısının ekonomik ömrünün üst yapısını oluşturan ray, travers, işletim sistemlerinin (sinyalizasyon sistemleri) ekonomik ömründen daha uzun olacaktır. Genel olarak demiryolu yatırımlarının değerlendirmesinde üst yapıdaki ekonomik ömür dikkate alınarak 30 yıllık bir işletme dönemi belirlenmektedir. 15

23 I. 1. C. Projenin Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi; TCDD Değirmenözü İstasyonu ile Kırka Maden İşletmesi Müdürlüğü nü birbirine demiryolu hattı ile bağlayarak, alandan çıkan bor madeninin demiryolu ile taşınmasını amaçlayan bir projedir. Proje kapsamında yolcu taşımacılığı söz konusu değildir. Kırka Maden İşletme Müdürlüğü ile TCDD Değirmenözü İstasyonu arasındaki mesafe karayolu ile yaklaşık 40 km dir. Hali hazırda çıkan bor madeni, istasyon alanına yakın mesafede bulunan depo alanına kamyonlar vasıtasıyla taşınmaktadır. Demiryolu taşımacılığı karayolu taşımacılığına göre daha yüksek kapasiteli bir taşıma sektörü olduğundan bor madeninin taşınmasında demiryolu ile taşınması planlanmıştır. Ayrıca proje kapsamındaki iltisak hattı ile yük trenleri TCDD Değirmenözü İstasyonuna giriş yapmadan Afyon istikametine hareket edebilecektir. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi nin hayat geçmesi ile birlikte tek seferde daha fazla yük nakli gerçekleştirilecektir. Bu sayede mevcut durumda nakliye güzergahı olan karayolunun trafik yükü azalacaktır. Demiryolunun alt yapı ömrü karayolunun alt yapı ömrüne göre daha uzun olması mevcut yükün demiryolu ile taşınmasını daha fizibıl hale getirmektedir. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Hattı, karayoluna göre daha güvenli, daha kısa, yük kapasitesinin daha fazla olması ve kötü iklim şartlarında bile karayoluna göre daha kolay ulaşım sağlanması gibi avantajlarından dolayı söz konusu projenin bölge ve ülke açısından olumlu etkilerinin olması beklenmektedir. I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi, Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi ve Kütahya İli, Merkez İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Söz konusu demiryolu projesinin toplam uzunluğu km km dir. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi güzergahının sağından ve solundan er metre olmak üzere metre genişliğindeki alan; inceleme koridoru olarak tanımlanmıştır. Projeye ait ÇED çalışmaları; söz konusu inceleme koridoruna göre hazırlanacaktır. Demiryolu Güzergahının işaretli olduğu Yer Bulduru Haritası Şekil 10 da, proje güzergahının işaretli olduğu proje güzergahının işaretli olduğu 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita EK-3 te, Proje alanına ait koordinatlar EK-1 de ve güzergaha ait fotoğraflar Şekil de verilmiştir. Proje konusu güzergah, yaklaşık 308,34 m 2 lik bir platformda inşa edilecektir. Demiryolu Hattı tek yön olarak inşa edilecek olup platform genişliğinin 9 metre olması planlanmaktadır. 16

24 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon vb.) Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi Çevresel Etkileri; projenin inşaat ve işletme aşamaları için genel olarak aşağıda verilmektedir. Projenin İnşaat Aşaması: Demiryolu Projesinin inşaat sırasında meydana gelmesi muhtemel çevresel etkiler, çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı ve sıvı atıklar, inşaat faaliyetlerinden kaynaklı atıklar, iş makinelerinden kaynaklı etkilerdir. Planlanan demiryolu projesinin inşaat aşamasında gerçekleştirilecek faaliyetlerden kaynaklı olası çevresel etkiler genel olarak Tablo 8 de verilmiştir. Tablo 8. Projenin İnşaat Aşamasındaki Olası Çevresel Etkiler NO İNŞAAT AŞAMASINDAKİ ETKİLER 1 Çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli sıvı atıklar, 2 Çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar, 3 Ambalaj atıkları, 4 Hattın İnşaatı sırasında yapılacak çalışmalardan kaynaklı katı atıklar, (hafriyat, inşaat atıkları vb.) 5 Hattın İnşaatı sırasında kullanılacak olan ekipmanlardan kaynaklı egzoz emisyonları, 6 Tıbbi atıklar, 7 Hattın İnşaatı sırasında kullanılacak ekipmanlardan kaynaklı gürültü, 8 Hattın İnşaatı sırasında kullanılacak ekipmanlardan kaynaklı atık yağlar, akü ve lastikler 9 Hattın İnşaatı sırasında yapılacak çalışmalardan kaynaklı toz emisyonu, 10 Hattın İnşaatı sırasında yapılacak çalışmalardan dolayı toprak kalitesi ve flora-fauna üzerine etkiler Demiryolu hattının inşaatı aşamasında oluşacak katı ve sıvı atıklar; inşaat işlerinde çalışacak personelin konaklaması amacıyla kurulacak olan şantiyede meydana gelecek olup, ilgili yönetmelikler çerçevesinde bertaraf edilecektir. İnşaat çalışmalarında oluşacak diğer atıklar ise genelde çalışmaların yapıldığı alanda oluşacak etkiler ve atıklar olup, ilgili Yönetmeliklerde belirtilen sınır değerleri sağlaması için gerekli önlemler alınacaktır. Projenin İşletme Aşaması: Projelerin işletme aşamasındaki olası çevresel etkiler genel olarak Tablo 9 da verilmiştir. Tablo 9. Projenin İşletme Aşamasındaki Olası Çevresel Etkiler NO İŞLETME AŞAMASINDAKİ ETKİLER 1 Hattın işletilmesinde çalışacak ekipmanlardan kaynaklı gürültü, 2 Hattın işletilmesinde çalışacak personellerden kaynaklı katı atıklar, 3 Hattın işletilmesinde çalışacak personellerden kaynaklı sıvı atıklar, Hattın İşletilmesi esnasında kullanılacak olan ekipmanların yıkama, bakım ve onarımından kaynaklı 4 atıklar Demiryolu hattının işletme aşamasında oluşacak etkiler; hat üzerinde kullanılacak taşıtlar ile istasyondaki işlemlerden kaynaklanacak olup ilgili Yönetmeliklerde belirtilen sınır değerleri sağlaması için gerekli önlemler alınacaktır. I.3.A. Su Kaynaklarına Etkiler Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi Hattı üzerinde; Suyolu Deresi, Çakmakini Deresi, Küpçü Deresi, Kolonkaya Deresi, Deveyatağı Deresi, Hanboğazı Deresi, Kanlıyurt 17

25 Deresi, Taşoluk Deresi, Fındıklı Deresi, Devrenboğazı Çayı, Gökçukur Deresi ve mevsimsel akışlı dereler yer almaktadır. Demiryolu güzergahı üzerinde bulunan bu dereve çayların geçişleri için inşa edilecek sanat yapıları Tablo 5 te verilmiştir. Hat güzergahı üzerindeki su kaynaklarından hattı kesenler, ilgili kurum ve kuruluşlarla (DSİ Genel Müdürlüğü ve İlgili Bölge Müdürlükleri, v.b.) gerekli çalışmalar yapılarak sanat yapılarıyla atlanacaktır. Demiryolu Hattının yapımı esnasında güzergah üzerinde yer alan dere ve akarsuların akış koşulları değiştirilmeyecek ve herhangi bir müdahalede bulunulmayacaktır. Proje kapsamında kurulacak şantiyede çalışacak personelin içme ve kullanma suyu sonrası atıksu oluşacak olup, bu atıksular tamamen evsel nitelikli atıksu karakteristiğinde olacaktır. Projenin inşaat aşamasında 160 personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Bu sebepten dolayı şantiyede paket arıtma tesisi kurulacaktır. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesinin Su Kaynaklarına Potansiyel etkileri ve alınacak önlemler Tablo 10 da verilmiştir. Tablo 10. Su Kaynaklarına Potansiyel Etkiler ve Alınacak Önlemler POTANSİYEL ETKİLER ETKİ AZALTICI ÖNLEMLER Su Kaynağı Geçişleri Yüzeysel su kaynağı geçişleri sanat yapılarıyla yapılacaktır. İnşaat faaliyetleri kısa sürede ve en az sayıda ekipman kullanımı ile tamamlanacaktır. Ekipman geçişleri Araçların ve mekanik ekipmanın suya doğrudan ulaşımı asgari seviyede tutulacaktır. Araçların suya girişinin zorunlu olduğu durumlarda önceden kontroller yapılacak ve araçların/ekipmanların herhangi bir sulu ortama girmeden önce yakıt/yağ sızdırmalarını önlemek için iyileştirici önlemler alınacaktır. Taşınabilir ekipmanların üretici firmanın önerdiği şekilde düzenli bakımı yapılacak, tüm sürücüler aletlerin temizlenmesi konusunda bilgilendirilecek ve sürücülerin araçlarında emici bez bulundurmaları sağlanacaktır. Petrol/Yakıt Kirliliği Araçların yolları kullanması ve nehir yatağı geçişlerinde suya karışabilecek şilt, yağ gibi maddelerden arındırılmış olması sağlanacaktır. Şilt, yağ ya da başka malzemelerin derelere girmesini önlemek amacıyla bu maddelerin geçici ulaşım yolları üzerinde birikmesi önlenecektir. 18

26 I.3.B. Hava Kirliliği ve Çevre Üzerine Etkileri: Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesinin hava kalitesine olabilecek etkileri; - Hattın inşaatı aşamasındaki toz ve gaz emisyonları, - Hattın işletme aşamasındaki lokomotiflerden kaynaklı gaz emisyonlarıdır. Demiryolu hattının inşaatı sırasında yapılacak olan hafriyat, dolgu işlemleri sırasında ve iş makinelerinin hareketleri sırasında toz meydana gelmesi beklenmektedir. Tozun miktarı, çalışma genişliği, toprak sıyırma, kanal kazma, geri doldurma ve eski haline getirme gibi saha faaliyetlerinin türüne, sahanın jeolojik yapısına ve meteorolojik parametrelere bağlıdır. Toz emisyonları kuru hava ve yüksek rüzgar hızları sonucunda artmakta ve toprak ve/veya ortam koşullarının nemli olması durumunda azalmaktadır. Faaliyetin inşaat aşamasında çalışacak makine ve ekipmanlardan kaynaklı egzoz emisyonlarının meydana gelmesi söz konusudur. Egzoz oluşumunu minimuma indirmek için iş makinelerinin düzenli bakımları ve egzoz muayeneleri yapılacaktır. Demiryolu hattının işletilmesi sırasında, dizel yakıtlı lokomotifler kullanılacaktır. Bu nedenle işletme aşamasında egzoz emisyonu oluşması beklenmektedir. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi yapımı esnasında, 03/07/2009 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak Yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 06/06/2008 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesinin Hava Kalitesine Potansiyel etkileri ve alınacak önlemler Tablo 11 de verilmiştir. 19

27 Tablo 11. Hava Kalitesine Potansiyel Etkiler ve Alınacak Önlemler POTANSİYEL ETKİLER ETKİ AZALTICI ÖNLEMLER Rüzgarla uçan malzeme ve toz riskini en aza indirmek için atık malzeme, üstalt toprak ve malzemelerin istiflenmesi ve tutulması dikkatli bir şekilde kontrol altında tutulacaktır. Örneğin; uygun bir örtü malzemesi kullanılacaktır. Kuru rüzgarlı hava koşullarında araç hareketlerini kontrol için ek önlemler alınacaktır. İnşaat Dönemi Sırasında Aralıklı Toz Emisyonları Üzerinde trafik akışı olacak çalışma genişliğinin bölümleri şartlar elverdiği ölçüde ve alıcı ortamlar risk altında olduğunda kontrollü su spreylerinin uygulanmasıyla Islak tutulacaktır. Sert zeminli alanlar düzenli olarak kontrol edilip, çamurlu ve tozlu malzemeden temizlenmiş bir durumda korunacaktır. Saha içinde inşaat faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atıklar yakılmayacaktır. Toz yaratabilecek inşaat malzemelerinin araçlarla taşınması sırasında araçların üstleri kapatılacaktır Araçların ve Lokomotiflerin motorları gereksiz yere çalışır durumda bırakılmayacaktır. Çalışanların, İnşaat Malzemelerinin, Araç ve Ekipmanların Taşınması İçin Kullanılan Araç Egzozlarından ve Lokomotiflerden Kaynaklı Emisyonlar. Tüm araçların ve ekipmanların motorlarının ve egzoz sistemlerinin kanunlarda belirtilen emisyon limitlerini aşmamaları için üretici firmanın gösterdiği şekilde bakımının yapılması sağlanacaktır; İnşaat için kullanılan diğer ekipmanların (ör., jeneratör) egzozları, çıkan gazların yeterli dağılımını sağlamak için yeterli yükseklikte bulunacak şekilde yerleştirilecektir. I.3.C. Toprak Kirliliği Ve Çevre Üzerine Etkileri: Projenin inşaat ve işletme faaliyetleri sırasında yapılacak işlemlerin toprak özelliklerine etkileri aşağıda verilmektedir. Proje kapsamında inşaat aşamasında ilk işlem olarak yüzeyde bulunan bitkisel toprak dozer ile sıyrılarak alınacak ve düzenli olarak depolanacaktır. İnşaat faaliyetleri sırasında 160 adet personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Bu sebepten dolayı şantiye alanına paket arıtma sistemi kurulacaktır. İşletme aşamasında ise yükleme-boşaltma işlemlerinde toplam 15 personelin çalıştırılması planlanmakta olup, personelden kaynaklı atıksular Kırka Bor İşletme Müdürlüğü sınırları içerisinde yer alan mevcut kanalizasyon sistemine verilerek bertaraf edilecektir. 20

28 Faaliyetin inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık ve ambalaj atıkları meydana gelecektir. Evsel nitelikli atıklar, şantiye alanında sızdırmaz kaplarda toplanarak, Kırka Belediyesi katı atık depolama sahasına götürülerek bertaraf edilecektir. Ambalaj atıkları ise şantiye alanında ayrı ayrı toplanarak çevre lisanslı tesislere verilerek bertaraf edilecektir. Faaliyetin inşaat ve işletme aşamalarında meydana gelecek tüm katı atıklar, ilgili yönetmeliklerine uygun olarak bertaraf edilecek olup, hiçbir şekilde çevreye atılmayacaktır. Bu nedenle katı atıklardan kaynaklı toprak kirliliği oluşması söz konusu değildir. Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; kurulacak şantiyede oluşturulacak makine parkının ilgili biriminde yapılacaktır. Şantiye alanında yapılacak bakım-onarım işlemleri sızdırmaz zemin üzerinde gerçekleştirilecektir. İnşaat aşamasında makine ve ekipmanların herhangi bir arıza anında yapılacak onarım çalışmalarda atık lastik, atık akü ve makine ekipman parçaları meydana gelmesi söz konusudur. Bu atıklar, şantiye alanında, sızdırmaz zemin üzerinde geçici olarak depolanacaktır. Şantiyede bakım-onarım işlemlerinin yapılması durumunda meydana gelmesi beklenen akümülatörler, Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince bu tür atıkları toplayan ve geri kazanımı sağlayan firmalara verilecektir. Şantiyede bakım-onarım işlemleri sonrasında meydana gelmesi beklenen atık lastikler, Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince, lastik dağıtımını ve satışını yapan işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim edilecektir. Tesiste bakım-onarım işlemleri sonrasında meydana gelmesi beklenen makineekipman parçaları bu tür hurda parçaları alan lisanslı firmalara verilerek değerlendirilecektir. İşletme aşamasına geçildiğinde ise trenlerin bakım-onarımdan kaynaklanacak atıkların oluşması söz konusudur. Faaliyetin inşaat ve işletme aşamalarında; Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde belirlenen hususlara uyulacaktır. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesinin Toprak Kaynaklarına Potansiyel etkileri ve alınacak önlemler Tablo 12 de verilmiştir. 21

29 Tablo 12. Toprak Kaynaklarına Potansiyel Etkiler ve Alınacak Önlemler POTANSİYEL ETKİLER Toprak Kirliliği Üst ve alt toprak yapısında belirli bir yerle sınırlı değişiklikler Nehir kenarları, dik yamaçlar boyunca vb. toprak stabilize kaybı ETKİ AZALTICI ÖNLEMLER Proje kapsamında meydana gelmesi muhtemel katı ve sıvı atıklar, bertaraf edilerek yayılması ve toprak kirliliğine sebep olması önlenecektir. Üst ve alt topraklar ve kaldırılan her türlü ana malzeme ayrı olarak sıyrılacak, tutulacak, depolanacak ve yerleştirilecektir. Üst toprağın depolanma süresi asgari seviyede tutulacaktır. Dolguda kullanılması uygun olmayan organik madde içeren toprak, bölgede belirlenecek olan uygun bir sahada depolanarak saha düzenlemesinde kullanılacaktır Toprak sıyırmada uygun makineler ve/veya koruyucu yapılar kullanılacaktır. I.3.D. Gürültü ve Vibrasyon Kaynakları: Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesinden kaynaklanması muhtemel Gürültü ve Vibrasyon a ait bilgiler; 04/06/2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre değerlendirilecektir. Buna göre Yönetmeliğin 19. maddesinde yer alan sınır değerlerin sağlanıp sağlanmadığının Yönetmelikte verilen tahmini hesaplama metotları aracılığıyla değerlendirilecek ve bu çalışmalar Demiryolları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan alınacak format çerçevesinde hazırlanacaktır. Projenin inşaatı aşamasındaki gürültü; kazı-dolgu işlemlerinde kullanılacak olan iş makineleri ile demiryolunun üst yapı çalışmalarında kullanılacak iş makinelerinden kaynaklanacaktır. İş makinelerinden kaynaklanacak gürültü seviyeleri, söz konusu faaliyetlerin aynı anda gerçekleştirilmeyecek olmalarından dolayı ayrı ayrı hesaplanacaktır. Planlanan demiryolunun işletme aşamasında ise; tren trafiğinden dolayı bir miktar gürültünün oluşması beklenmektedir. Oluşacak gürültü; hat üzerinde kullanılması planlanan trenlerin özellikleri ile sefer sayısına göre belirlenebilecektir. I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Proje konusu faaliyet Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi ve Kütahya İli, Merkez İlçesi sınırları içerisinde yer alan Kırka- Değirmenözü Demiryolu Projesi dir. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen koridor içerisinde tespit edilen 1/ ölçekli plan ve profillere işlendikten sonra arazi gözlemlerine dayalı olarak son haline getirilmiştir. Hattın öngörülen standardı sağlaması, maliyetlerin düşük olması, çevreyi olumsuz etkilememesi, yerleşim birimleri, kent geçişleri ve jeolojik koşullar dikkate alınarak alternatifler belirlenmiş ve gerekli çalışmalar yapılmıştır. 22

30 Projedeki güzergah çalışmalarında bölgenin geometrik kriterleri ve yük taşımacılığı göz önüne alınmış olup koridor alternatifleri 3 ana kriter (Yapım şartları, Yapım maliyetleri ve Bölgedeki korunan alanlar) dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Bölgede yer alan tescilli varlıklar tespit edilerek demiryolu hattının etüt aşamasında bu bölgelerden çıkarılması sağlanmıştır. Söz konusu demiryolu güzergahı ile ilgili olarak T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 5. Bölge Müdürlüğü ne proje ile ilgili kurum görüşü sorulmuştur. 20/01/2013 tarih ve sayı ile alınan kurum görüşünde; demiryolu güzergahı üzerinde herhangi bir korunan alanının bulunmadığı ve müdürlükçe herhangi bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 5. Bölge Müdürlüğü nden alınan kurum görüşü EK-2 Resmi Belgeler de verilmiştir. Yukarıda belirtilen çalışmaların tümü Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü ne sunulmuş, İdare ve proje firmasının yetkililerinin katılımı ile gerçekleştirilen toplantılarda değerlendirmeler gözden geçirilmiştir. Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi Hattı için yapılan genel değerlendirme neticesinde bütün alternatifler yukarda belirtilen kriterlere göre değerlendirilerek en uygun güzergahın 1/25000 ölçekli güzergah planına işlenen güzergah olarak belirlenmiştir. 23

31 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1. Projenin Yeri Ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi ve Kütahya İli, Merkez İlçesi sınırları içerisinde yer almakta olup toplam km uzunluğundadır. Söz konusu demiryolu hattı: TCDD Değirmenözü İstasyonundan başlamak üzere Eti Maden İşleri genel Müdürlüğü Kırka Maden İşletmesinde son bulmaktadır. Proje konusu faaliyet 1/ ölçekli topoğrafik haritada J24-B3, J24-C1 ve J24- C2 paftalarında yer almaktadır. Güzergah üzerinde tarım alanları, orman alanları ve hazine arazileri yer almaktadır. Söz konusu proje kapsamında sanat yapıları olarak, alt geçitler, üst geçitler, hemzemin geçit, tünel ve yükleme istasyonu yer almaktadır. Söz konusu demiryoluna ait koordinatlar Tablo 14 te, şantiye alanına ait koordinatlar ise Tablo 15 te verilmiştir. Demiryoluna ait güzergah planı EK-3 te yer almaktadır. Proje alanına ait Yer Bulduru Haritası Şekil 10 da, proje alanı görüntüleri Şekil de verilmiştir. Söz konusu projenin inceleme alanı içerisinde yer alan yerleşimler ve bu yerleşimlerin hatta göre mesafeleri Tablo 13 te verilmiştir. Tablo 13. İnceleme Alanı İçerisinde Kalan Yerleşimlerin Hatta Göre Konumu Yerleşim İl/İlçe Hatta Göre Hatta Göre Konumu Mesafesi Km İhsaniye Köyü Kütahya/Merkez Kuzey Haymana Köyü Kütahya/Merkez Kuzeybatı Ovacık Köyü Kütahya/Merkez Güneydoğu Salihler Köyü Eskişehir/Seyitgazi Doğu İkizoluk Köyü Eskişehir/Seyitgazi Batı Gemiç Köyü Eskişehir/Seyitgazi Doğu Tablo 14. Demiryolu Güzergahı Koordinatları Km X Y ANA HAT KOORDİNATLAR , , , , , , , , , , , , , , , , , ,06 24

32 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,21 25

33 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,53 MÜSELLES HATTI KOORDİNATLAR , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,47 Tablo 15. Şantiye Alanı Koordinatları X , , , , , , , ,02 Demiryolu güzergahı yürütmeyi durdurma kararı verilen Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı ve Eskişehir İl Özel İdaresi tarafından onaylı 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı kapsamında yer almaktadır. Demiryolu güzergahının Kütahya İli sınırları içerisinde kalan kısmı için daha detaylı bilgi verebilmek için Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı kullanılmıştır. Bu çevre düzeni planında demiryolu güzergahı; - Orman Alanı, - Ağaçlık Karakteri Korunacak Alan, - Makilik-Fundalık-Çalılık Alan - Tarım Arazisi olarak gösterilmektedir. Y 26

34 Demiryolu hattının Eskişehir İli sınırları içerisinde kalan kısmı Eskişehir İli 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planında; - Orman Alanı, - Ağaçlandırma Sahası olarak gösterilmektedir. Proje güzergahını gösterir Çevre Düzeni Planları EK-4 te verilmiştir. 27

35 Şekil 10. Yer Bulduru Haritası 28

36 Şekil 11. TCDD Değirmenözü İstasyonu - Hat Başlangıcı Şekil 12. İhsaniye Çıkışı-Mevcut Demiryolu Hattı ve İltisak Hattı - Tünel Çıkışı ve Yol Atlaması 29

37 Şekil 13. Ovacık Köyü-Salihler Köyü Yol Ayrımı Şekil 14. Şantiye Alanı - Kırka Bor İşletme Müdürlüğü 30

38 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.1. Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanması. III.1.1. Nüfus Yapımı planlanan Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi ve Kütahya İli, Merkez İlçesi idari sınırlarında geçmektedir. Güzergah üzerinde ve 2 km.lik koridor içinde yer alan yerleşim yerlerinin nüfus verileri aşağıda Tablo 16 da verilmektedir. Tablo 16. Demiryolu Güzergah ÇED Koridoru İçinde Kalan Yerleşim Yeri Nüfus Verileri Eskişehir Kütahya Kaynak: TUİK, 2012 Yerleşim Yeri Erkek Kadın Toplam Seyitgazi İlçesi Kırka Bucağı Gemiç İkizoluk Salihler Merkez İlçe Haymana Köyü İhsaniye Köyü Ovacık Köyü III.1.2. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler Demiryolu güzergahı İç Anadolu Bölgesinde yer almakta olup, bölgede Karasal iklim hakimdir. (Bkz. Şekil 15) Demiryolu hattı boyunca bulunan Eskişehir ve Kütahya İllerinin genel iklim özelliklerini aşağıda verilmektedir. Şekil 15. Türkiye İklim Haritası 31

39 Faaliyet alanının meteorolojik özelliklerinin tespit edilebilmesi için Eskişehir ve Kütahya Meteoroloji İstasyonları verileri kullanılmıştır. Meteoroloji Bültenleri EK-5 te verilmiştir. ESKİŞEHİR Meteoroloji İstasyonu : Eskişehir Enlem : Boylam : Yükseklik : 1034 m Ege, Marmara ve İç Anadolu Bölgeleri arasında bir geçiş noktasında bulunan Eskişehir ilinde Ege ve İç Anadolu'ya özgü iklim özellikleri görülse de, sert bir kara iklimi hakimdir. Kışlar sert ve süreklidir. Yaz ayları ise gündüzleri sıcak, geceleri serindir. Eskişehir İli için; Eskişehir Meteoroloji İstasyonu verileri kullanılmıştır. Bölge iklimiyle ilgili bazı değerler aşağıda verilmiştir. Sıcaklık Eskişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 10,6 0 C, yıllık ortalama yüksek sıcaklığı 17,2 0 C, yıllık ortalama düşük sıcaklığı ise 4,0 0 C olarak gerçekleşmiştir. Ölçülen en yüksek sıcaklık 40,6 0 C ile Temmuz ayında, ölçülen en düşük sıcaklık ise -22,4 0 C ile Ocak ayında gerçekleşmiştir. Eskişehir iline ait Ortalama Sıcaklık Değerleri Grafiği Şekil 16 da verilmektedir. Tablo 17.Eskişehir İli Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Sıc. (C) Ort. Yük. Sıc Ort. Düş. Sıc En Yük. Sıc. (C) En Düş. Sıc. (C) Şekil 16. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Sıcaklık Değerleri Grafiği 32

40 Yağış Eskişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağış miktarı 305,9 mm.dir. Günlük en çok yağış 39,2 mm. ile Aralık ayı içerisinde olmuştur. Eskişehir iline ait; Ortalama Yağış Miktarı Grafiği Şekil 17 de verilmektedir. Tablo 18. Eskişehir İli Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri Ort. Top. Yağ. Mik. (mm) Gunluk En Cok Yağ. Mik. (mm) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Şekil 17. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Yağış Değerleri Grafiği Bağıl Nem Eskişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama bağıl nem % 65 olarak gerçekleşmiştir. En düşük bağıl nem miktarı ise % 4 ile Haziran ayı içinde gerçekleşmiştir. Eskişehir iline ait Ortalama Bağıl Nem Grafiği Şekil 18 de verilmektedir. Tablo 19.Eskişehir İli Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri Saat 07 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 14 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 21 deki Ort. Bağıl Nem (%) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Bağıl Nem (%) En Düş. Bağıl Nem (%)

41 Şekil 18. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Bağıl Nem Değerleri Grafiği Rüzgâr Eskişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık ortalama rüzgâr hızı 3,1 m/sn dir. Eskişehir iline ait; Rüzgâr Esme Sayıları Grafiği ve Ortalama Rüzgâr Hızları Grafiği aşağıda verilmektedir. Tablo 20.Eskişehir İli Genel Rüzgâr Verileri Saat 07 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 14 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 21 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Rüz. hızı (m/s) En Hızlı Esen Rüz Yönü En Hızlı Esen Rüz hızı (m/s) WSW S WSW SW NNW W NW W W ESE WSW SW SW Tablo 21. Rüzgar Esme Sayıları Tablosu Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk N 6,8 7,8 7,6 8,8 10,1 10,1 11,6 13 8,9 6,7 6,6 5,8 NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW

42 Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk W WNW NW NNW Şekil 19. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği Şekil 20. Eskişehir Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgar Hızları ve Esme Sayıları Grafikleri KÜTAHYA Meteoroloji İstasyonu : Kütahya Enlem : Boylam : Yükseklik : 969 m Kütahya, İç Anadolu nun soğuk iklimi ile Marmara ve Ege nin ılık iklimi arasında bir geçiş özelliği gösterir. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve yağışlı geçmektedir. Kütahya ili için; Kütahya Meteoroloji İstasyonu verileri kullanılmıştır. Bölge iklimiyle ilgili bazı değerlere aşağıda verilmiştir. 35

43 Sıcaklık Kütahya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 10,6 0 C, yıllık ortalama yüksek sıcaklığı 16,9 0 C, yıllık ortalama düşük sıcaklığı ise 4,9 0 C olarak gerçekleşmiştir. Ölçülen en yüksek sıcaklık 39,5 0 C ile Temmuz ayında, ölçülen en düşük sıcaklık ise -21,5 0 C ile Şubat ayında gerçekleşmiştir. Kütahya iline ait Ortalama Sıcaklık Değerleri Grafiği Şekil 21 de verilmektedir. Tablo 22.Kütahya İli Uzun Yıllar Aylık Sıcaklık Değerleri Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Sıc. (C) Ort. Yük. Sıc Ort. Düş. Sıc En Yük. Sıc. (C) En Düş. Sıc. (C) Şekil 21. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Sıcaklık Değerleri Grafiği Yağış Kütahya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağış miktarı 548,1 mm.dir. Günlük en çok yağış 92,2 mm. ile Aralık ayı içerisinde olmuştur. Kütahya iline ait; Ortalama Yağış Miktarı Grafiği Şekil 22 de verilmektedir. Tablo 23.Kütahya İli Uzun Yıllar Aylık Yağış Değerleri Ort. Top. Yağ. Mik. (mm) Gunluk En Cok Yağ. Mik. (mm) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık

44 Şekil 22. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Yağış Değerleri Grafiği Bağıl Nem Kütahya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama bağıl nem % 63 olarak gerçekleşmiştir. En düşük bağıl nem miktarı ise % 5 ile Mayıs ayı içinde gerçekleşmiştir. Kütahya iline ait Ortalama Bağıl Nem Grafiği Şekil 23 te verilmektedir. Tablo 24.Kütahya İli Uzun Yıllar Bağıl Nem Değerleri Saat 07 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 14 deki Ort. Bağıl Nem (%) Saat 21 deki Ort. Bağıl Nem (%) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Bağıl Nem (%) En Düş. Bağıl Nem (%)

45 Şekil 23. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Nem Değerleri Grafiği Rüzgâr Kütahya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık ortalama rüzgâr hızı 1,6 m/sn dir. Kütahya iline ait; Rüzgâr Esme Sayıları Grafiği ve Ortalama Rüzgâr Hızları Grafiği aşağıda verilmektedir Tablo 25.Kütahya İli Genel Rüzgâr Verileri Saat 07 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 14 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Saat 21 deki Ort. Rüz. hızı (m/s) Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk Yıllık Ort. Rüz. hızı (m/s) En Hızlı Esen Rüz Yönü En Hızlı Esen Rüz hızı (m/s) S S SW SW SSW WNW WSW SSW W SW SSW S S Tablo 26. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgar Esme Sayıları Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk N 1,3 1,6 1,8 1,7 1,8 2 1,9 1,8 1,7 1,7 1,3 1,5 NNE 1,7 1,9 2 2,2 2,1 2 2,2 2, ,8 1,6 NE 1,2 1,4 1,6 1,4 1,4 1,4 1,7 1,9 1,6 1,6 1,4 1,4 ENE 1,4 1,6 1,9 1,9 1,5 1,5 1,6 1,7 1,6 1,5 1,7 1,7 E 1,4 1,3 1,2 1,2 1 1, ,2 1,4 1,4 ESE 1,6 1,8 1,8 1,8 1,5 1,4 1,3 1,2 1,4 1,5 1,6 1,8 SE 1,3 1,6 1,3 1,3 1, ,9 0,8 1,2 1,4 1,4 SSE 2,5 2,7 2,3 2,4 2 1,8 1,5 1,5 1,3 1,5 1,9 2,3 S 1,8 2,2 1,7 2,1 1,5 1,8 1,1 1 1,3 1,4 1,6 2,2 SSW 2,9 2,8 2,7 2,8 2,3 2 1,3 1,5 1,6 2 2,3 3 SW 2 1,9 2,1 1,9 1,5 1,2 1,5 1,1 1,1 1,3 1,5 1,7 WSW 1,8 1,8 1,9 2,1 1,8 1,7 1,5 1,2 1,2 1,2 1,4 2,1 38

46 Ock Şbt Mrt Nsn Mys Hzn Temz Agus Eyl Ekm Ksm Arlk W 1,5 1,6 1,5 1,6 1,5 1,4 1,5 1,2 1,2 1,1 1,2 1,4 WNW 2 2,2 2,4 2,5 2,2 2,1 1,9 1, ,1 NW 1,5 1,7 1,8 1,7 1,4 1,5 1,5 1,4 1,5 1,3 1,4 1,4 NNW 1,9 2,3 2, , ,2 1,9 Şekil 24. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Rüzgar Değerleri Grafiği Şekil 25. Kütahya Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgar Hızları ve Rüzgar Esme Sayıları Grafiği 39

47 III.I.3. Flora ve Fauna Kırka-Değirmenözü Projesine ait flora ve fauna çalışmaları; proje ile ilgili olarak yapılacak kapsamlaştırma ve format belirleme toplantısında belirlenecek olan ÇED Raporu Formatına göre detaylı yapılacaktır. ÇED Raporu formatına göre hazırlanacak flora ve fauna bölümünde, flora için bitki türlerine ait listeler, Latince ve Türkçe adları, fitocoğrafik bölgeleri, endemizm durumları, tehlike kategorileri, nispi bolluk dereceleri, habitatları, Türkiye Bitki Veri Servisi (TÜBİVES) kullanılarak hazırlanan bilgilere yer verilecektir. Proje için hazırlanacak fauna çalışmasında ise; amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı nın Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı ek listelerine göre değerlendirilecektir. III.1.4. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu Eskişehir İli Topoğrafyası Eskişehir ilinin topoğrafik yapısını; Sakarya ve Porsuk havzalarındaki düzlükler ile bunları çevreleyen dağlar oluşturur. Havza düzlüklerini kuzeyden Bozdağ ve Sündiken dağları, batı ve güneyden ise İç Batı Anadolu eşiğinin doğu kenarında yer Türkmen Dağı, Yazılıkaya Yaylası ve Emirdağ kuşatır. Dağlar, Eskişehir il alanının %22 sini kaplamaktadır. Bunların arasında en önemlileri Bozdağ, Sündiken, Sivrihisar ve Türkmen dağlarıdır. İl toprakları içinde en yüksek nokta 1825 m. ile Türkmen Dağı tepesidir. Bölgedeki diğer yükseltiler, kuzeyde Panet Tepe (960m), Arapöldü T. (1047m), Umurlarbayırı T. (1008 m), Dede T. (1115 m), güneyde Büyükdülüçe T. (1008 m), Çengel T. (942 m), Bozyamaç T. (869 m), Yıldız T. (941 m), Taşlı T.(944 m) den oluşur. Ovaların il içindeki payı %26 yı bulmaktadır. Genellikle dağlarla çevrilmiş ovaların içinde Porsuk, Sarısu,Yukarı Sakarya ovaları büyük önem taşır. İlde yaylalık alanlar Türkmen Dağlarının doğu uzantıları ve Bozdağ ile Sündiken dağları üzerindedir. Ayrıca Porsuk ve Sakarya havzalarını birbirinden ayıran Sivrihisar dağları üzerinde de yaylalık alanlar bulunmaktadır. Yaylalar, il topraklarının %0.6 gibi çok küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Eskişehir ili toprakları ana vadiler ve bunlarla birleşen çok sayıdaki vadilerle parçalanmış durumdadır. Sakarya ve Porsuk vadileri ilin en önemli vadilerini oluşturur. İlde, yeryüzü şekillerinin oluşturduğu topoğrafik yapının doğal sonucu olarak gelişmiş bir akarsu ağı bulunmaktadır. Türkiye nin en önemli akarsularından biri olan Sakarya Nehri aynı zamanda Eskişehir in başlıca akarsuyudur. Sakarya Nehrinin çok sayıdaki kolları içinde Porsuk Çayı başlı başına önem taşımaktadır. İlin en büyük akarsuyu Sakarya Nehrinin bir kolu olan Porsuk Çayı dır. Uzunluğu 460 km dir. Bölgeye güneybatıdan girip, doğudan çıkmaktadır. İl sınırları içinde sürekli akarsu kaynakları dışında kalan ama Eskişehir in yeryüzü şekillerinin oluşumunda büyük etkisi olan çok sayıda dere ve çay vardır. Özellikle düzlükleri çevreleyen dağ ve yayla gibi yükseltilerin eteklerinde yer alan bu dereler, yağışların arttığı ve karların eridiği zamanlarda kabararak taşkınlara yol açabilmektedirler. İl sınırları içerisinde göl bulunmamaktadır. Ancak, Sakarya Nehri üzerindeki Gökçekaya Baraj Gölü ile Porsuk 40

48 Çayı üzerindeki Porsuk Baraj Gölü ekonomik açıdan büyük önem taşır. Bunun yanı sıra, il sınırları içinde çok sayıda sulama amaçlı gölet bulunmaktadır. Bölge topografik yapısını, neotektonik dönemde kazanmış olup, yapısal jeolojinin kontrolünde gelişmiştir. Doğu-batı gidişli fayların etkisiyle, aynı yönde uzanan doruklar ve çöküntü ovalar oluşmuştur. Eskişehir-İnönü ovaları en tipik örnektir. Eskişehir İli Genel Jeolojisi Bölgenin en yaşlı birimlerini, Triyas yaşlı metamorfik şist mermer ile ofiyolitik melanj oluşturur. Bu birimler üzerine açısal diskordansla Eosen yaşlı konglomera, Marn, kiltaşı, kireçtaşı, Miyosen yaşlı andezit, konglomera, kilmarn, tüf ve kireçtaşı ile Pliyosen yaşlı kil, tüf ve bazalt serisi gelmekte, bölgenin en genç birimleri olarak alüvyonlar bütün birimleri örtmektedir. Bölgenin stratigrafik kesiti verilmiştir. Kayaçların litolojik özellikleri ise şöyledir; Metamorfizma ve Mağmatizma Metamorfik Şist-Mermer Genellikle glokofan şist, muskovit şist ve kristalize kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu birimler tektonik olarak ofiyolitik melanj ile dokanaklıdır. Genç karasal çökeller tarafından örtülen metamorfik çok kıvrımlı, kırıklı ve çatlaklı bir yapıya sahiptir. Bu kayaçlar içinde fosile rastlanılmamıştır. Yaygın olarak Keskin, Alınca, Emirce ve Mamuca köyleri ile Muttalıp Köyü kuzeyinde geniş alanda yüzeylenmektedir. Ofiyolotik Melanj Serpantinit, radyolarit, kireçtaşı bloklarından oluşan birim, kuzeyde Atalantekke, Ilıca, Dağküplü köyleri ile Ahiler köyü güneyinde geniş alanda yüzeylenmektedir. Ayrıca, Karagözler köyü güneyi ve Mamuca köyü güneybatısında da görülmektedir. Radyolarit ve çamurtaşları kırıklı ve kıvrımlı yapılar gösterirler. Peridotit ve Gabrolar sivri tepeler oluştururlar. Eosen Konglomera, kumtaşı, kireçtaşı ile temsil edilmektedir. Karacaşehir köyü etrafı, Büyükdülüce tepe ve Güneydoğu Mamuca köyü dolaylarında gözlenir. Tabanda kırmızı şarabi renkte konglomera ve kumtaşı yer alır, çakılları mermer, serpantin ve radyolaritten türemiştir. Üste doğru kiltaşı, kireçtaşı gelmektedir. Kireçtaşlarında bol miktarda Nummulites fosili bulunur. Bununla fosiller cinsleri; - Nmmulites of globulus leymerie - Nmmulites sp. - Assilina sp. - Alueolina sp. - Operculina sp - Globorotalia sp. olup, bu nedenle Eosen yaşı verilmiştir. 41

49 Miyosen Andezit, andezitik tüf, aglomera ve bazaltlardan oluşan bu volkanik kayaçlar, bölgenin güneybatısında gözlenmektedir. Tektonik olaylar sonucu, kayaç içinde oluşan silis ve karbonat yerleşmiştir. Volkanitler, konglomera, kireçtaşı, kiltaşı, marn, tüf ve kireçtaşlarından örtülmektedir. Bu birimler şist, mermer tüf, radyolarit ve granit çakıllarından oluşan konglomera ile başlar. Bunların üzerine kiltaşı, marn, tüf seviyeleri gelir. Eosen serileri üzerine açısal uyumsuzlukla gelir. Pliyosen Bazalt ve tüflerden oluşan bu kayaçlar güneydoğuda Kızılinler, Karacaşehir köyleri civarında yüzeylenmektedir. Birim, Eosen ve Miyosen çökelleri üzerine dik şevler oluşturur. Pleistosen Konglomera, kumtaşı ve yer yer killi kireçtaşı tabakalarından oluşur. Konglomeralar gevşek tutturulmuş olup, kendinden yaşlı birimlere ait çakılları içermektedir. Bu birimler içinde ; - Canis sp. - Vulpes sp. - Elephantidae sp. - Paracamelus sp. - Matacervoceras sp. - Gazelle sp. - Rhinocerotidae sp. - Paleoxodon sp. ne ait fosiller bulunmuştur. En genç birimler ise aktüel alüvyonlar olup, dere yataklarında gevşek tutturulmuş çakıl ve kum tanelerinden oluşur. 42

50 ESKİŞEHİR İLİ GENEL JEOLOJİ HARİTASI Şekil 26.Eskişehir İli Genel Jeoloji Haritası (Kaynak: Eskişehir İl Çevre Durum Raporu, 2011) 43

51 Kütahya İli Topoğrafyası İçbatı Anadolu eşiği üzerinde yer alan Kütahya bölgesinin yüzey şekilleri bakımından bariz karakterini, üzerinde bir takım dağ ve tepe dizilerinin yer aldığı muhtelif yükseltilerdeki yaylalar ile bunlar içinde gelişmiş ovalar teşkil eder. Gerek dağ ve tepe dizileri, gerek çukur sahalar, eşiğin genel karakterine uygun olarak kuzeybatı güneydoğu istikametinde uzanırlar. Kütahya yaylalarında farklı yükseltilerde iki kademe ayırt edilir. Bunlardan; alçak yaylalar m lere, yüksek yaylalar ise m lere tekabül eder. Eşik üzerindeki başlıca dağ ve tepe dizileri, Kütahya ovasının hemen güneyinde yarı kristalize kalker ve metamorfik şistlerden oluşan Yellice Dağı (1764 m) ve Gümüş Dağı (1901 m); kuzeyde, serpantinlerden meydana gelen Yeşil Dağ (1533 m) bölgenin batısında kısmen yarı kristalize kalker, mermer ve kısmen de volkanik elemanlardan oluşan Türkmen Dağı (1829 m), güneyinde Murat Dağı (2312 m), Şaphane Dağı (2121 m) ve Batısında Eğrigöz Dağı (2312 m) ve bunların uzantılarındaki tepelerdir. Alüvyonlarla kaplı bulunan Kütahya, Köprüören, Tavşanlı, Altıntaş, Aslanapa, Gediz, Simav ve Örencik ovaları eşiğin alçak kısımlarını teşkil eder. Gerek dağ ve tepe dizileri gerek çukur sahalar eşik üzerinde az yer tutarlar. Eşik büyük kısmıyla neojen yaylalardan oluşmaktadır. Kütahya yaylaları Porsuk Nehri vetabileri ile Kocasu tarafından derince parçalanmıştır. Yaylanın yüzeyi ile Porsuk Nehrinin tabanı arasında m lik seviye farkı vardır. Kütahya Ovası deniz seviyesinden ortalama 930 m yüksekliğindedir. Ovanın kuzeybatı ucu ile güneydoğu ucu arasındaki uzunluğu 25 km kadardır. Kütahya Ovasının alanı ise 93 km2 dir. Kütahya nın akarsuları ise Kirmasti, Kocasu (Adırnaz), Simav Suyu, Porsuk ve Gediz Çayı dır. Kütahya İli Genel jeolojisi Kütahya İlinin içerisinde yer aldığı İçbatı Anadolu Bölgesinde paleozoik, mesozoik ve senozoik üst sistemlerinin değişik dönemlerine ait jeolojik birimler bulunmaktadır. Kütahya ve çevresinde en eski kayaçlar devoniyen yaşlı gnays, muhtelif çeşit şist ve mermerlerdir. Bu serinin üzerinde fosilli orta permiyen kalkerleri diskordans olarak gelir. Mesozoik, yerleşme yaşı üst kretase olan ultramafik kayalarla temsil edilmiştir. Genellikle peridodit ve piroksenit bileşiminde olan ofiyolitik kütle bölgede allokyon birliği temsil eder. Yer yer tamamen serpantinleşmiş durumda olan bu kayaçlar bölgede masif ultramafikler halinde olup Murat Dağı civarında karmaşık bir durumda değişik litolojili kayaçları içinde bulundurur. Ultramafik kayaçlar üzerinde ise çoğu silisleşmiş, karbonatlaşmış ve limonitleşmiş bir örtü kayaç görülmektedir. Tersiyer, temel kayaçlar üzerinde diskordan olarak bulunan miyosen ve pliyosen yaşlı sedimanter kayaçlarla temsil edilmiştir. Miyosen, genellikle flüviyal karakterli, kaba taneli ve ince taneli detritiklerden ibarettir. Miyosen detritikleri üst seviyelere doğru tüf katkıları içerir, nihayet tüf ve aglomeralardan ibaret bir volkanik kuşak miyoseni pliyosenden ayırır. Arada hafif açısal bir diskordans tespit edilmiştir. Pliyosen laküstr karakterli marn ve kireçtaşları ile temsil edilir. Daha üstte yer alan ve geniş yayılım gösteren gevşek konglomeralar orta pliyosenden daha genç bir yaştadır. 44

52 Kütahya çevresindeki kayaçların birbirleri ile olan stratigrafik ilişkileri aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Metamorfizma ve Magmatizma Metamorfizma Kütahya ve çevresi için metamorfizma, bölgenin en eski birimleri olan paleozoik yaşlı kayaçlarda görülmektedir. Metamorfik serinin en altında gnayslar bulunur. Gnaysların üstünde içlerinde yer yer mermer adese ve tabakalarına da rastlanan şistler görülür. Metamorfik kayaçlar içerisinde en fazla bölümü oluşturan şist serisi, içeriği bakımından epi -mezozonal fasiyes şartlarına uyar. Şistlerin genel doğrultusu NE-SW dir. Bu yapılanma da hersiniyen orajenezinin sonunda gerçekleşmiştir. Metamorfik seri tabakaları daha çok, gre, kalker, marn, kil, arkoz, grovakların rejyonal metamorfizması sonucunda teşekkül etmekle beraber, asit ve bazik magmanın kontak metamorfizmasına da maruz kalmışlardır. Magmatizma Bölgede magmatik kayaçlar; asit intrüzifleri, ofiyolitik seri kayaçları (bazik intrüzyon ve ekstrüzyonları) ve genç volkaniklerle (andezit, dasit, bazalt ve tüfler) ile temsil edilir. Kütahya İlinin batısındaki Eğrigöz granit granodiyorit batoliti asit intrüzif şeklinde bölgeye yerleşmiştir. Eğrigöz graniti esas itibariyle biyotitli granittir. Masifin kenarları açık renk ince taneli iki mikalı granittir. Masifin içinde ise koyu renkli granodiyoritler vardır. Granitin bölgeye yerleşim yaşı ise permiyen sonu ile triyastır. Bazik intrüzyon ve ekstrüzyonlar ise birçok yerde görülmektedir. Bazik intrüzyon ve ekstrüzyonlar esas itibariyle bazalt magmalarının ve bunların diferansiyasyonu sonucu oluşan ürünlerdir. Bunları ofiyolitik seri olarak adlandırıyoruz. Ofiyolitik serinin bileşimindeki kayaçlar; peridodit ve serpantinleşmiş peridoditlerden oluşmuştur. Ofiyolitik serinin serpantinleşmesinin sebebi ise bazik intrüzyonlarının geniş çaplı tektonik olaylara maruz kalmalarıdır. Ofiyolitik serinin yaşı ise mesozoiktir. Genç volkanizma kayaçlarından ise bölgede en fazla andezit, dasit, bazalt ve tüflere rastlanır. Tüfler bölgede çok yaygın bir durumdadır. Özellikle neojen sedimanları arasında ve üstünde geniş sahalara yayılmıştır. Volkanitler genel olarak üç yaşa ayrılır. Bunlar; a) Miyosen öncesi volkanitleri; Çok fazla altere olmuş tüf ve silisifiye kayaçlardan ibaret aflörmanlardır. b) Miyosen volkanitleri; Bölgenin güneyindeki geniş yayılım gösteren andezit, trakit ve beraberindeki tüf ve aglomeralar ikincil volkanizmayı gösterir. Altta tüf ve aglomeralar, üstte andezit ve trakitler bulunur. Daha çok Murat Dağı güneyinde mostraları gözlenmektedir. c) Pliyosen volkanitleri; Genel olarak Batı Anadolu pliyosen volkanizması bazaltlarla temsil edilir. 45

53 Şekil 27. Stratigrafik Kesit (Kaynak: Kütahya İl Çevre Durum Raporu 2011) 46

54 Şekil 28. Kütahya İli Ölçeksiz Genel jeoloji Haritası (Kaynak:Kütahya İl Çevre Durum Raporu,2011) 47

55 Depremsellik Aşağıda şekillerde görüleceği üzere; Kırka-Değirmenözü Demiryolu Projesi İşine ait çalışılan hatlar/alternatifler 2. Derece deprem kuşağında olup, bu kesimlerle ilgili depremsellik durumu ve diri fay haritası aşağıda görülmektedir. Şekil 29. Türkiye Deprem Haritası 48

56 KIRKA- DEĞİRMENÖZÜ DEMİRYOLU GÜZERGAHI Şekil 30. Eskişehir ve Kütahya İli Deprem Haritası KIRKA- DEĞİRMENÖZÜ DEMİRYOLU HATTI Şekil 31. Türkiye Diri Fay Haritası ( 49