Arı Ürünleri, Bitkiler ve Sağlığımız Yard.Doç. Dr. Mine Koçyiğit

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Arı Ürünleri, Bitkiler ve Sağlığımız Yard.Doç. Dr. Mine Koçyiğit"

Ekin Poçan
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Deli Bal Ericaceae Gymnospermae Arı Ürünleri, Bitkiler ve Sağlığımız Yard.Doç. Dr. Mine Koçyiğit

2 Deli Balı Çoğu Rhododendron türünün yaprak ve özellikle çiçeklerinde grayanotoksinler denen zehirli maddeler bulunmaktadır. Grayanotoksin bir diterpen olup, azotsuz polihidroksil ile siklikhidrokarbonlardan oluşur. Ülkemizde bu bitkilerin yoğun olduğu bölgelerde, arılar bu bitkilerin çiçeklerinden de nektar alır, çiçeğin polenlerini ve dolayısıyla zehirli maddeleri de yaptıkları bala taşırlar. Bu bal Karadeniz Bölgesi nde Deli Balı veya Komar Balı adı ile bilinir. Halk zararlı etkilerini bilir. Dolayısıyla bilerek yemez. Yendiğinde yenen miktara bağlı olarak şu zehirlenme tablosu meydana gelmektedir:

Bulantı, kusma, iştahsızlık, halsizlik, kalp atışlarının zayıflaması, ishal, tansiyon düşüklüğü, solunum güçlüğü, istemsiz vücut hareketleri, çırpınma, bilinç kaybı Fazla miktarda yenir ve tedavi

3 Bulantı, kusma, iştahsızlık, halsizlik, kalp atışlarının zayıflaması, ishal, tansiyon düşüklüğü, solunum güçlüğü, istemsiz vücut hareketleri, çırpınma, bilinç kaybı Fazla miktarda yenir ve tedavi edilmez veya edilemezse vaka ölümle sonuçlanabilir. Karadeniz Bölgesi ndeki zehirlenme vakalarına ait çok sayıda yayın bulunmaktadır. Son yıllarda Karadeniz Bölgesi nin dışında da zehirlenme vakaları görülmeye başlanmıştır.

4 Deli bal zehirlenmesi ilk defa MÖ 401 de, Atinalı tarihçi ve ordu komutanı olan Xenephon tarafından tanımlanmıştır. Xenephon, Anabasis adlı eserinde Pers kralı Ataxerses II ye karşı yapılan bir seferde, Türkiye nin Doğu Karadeniz bölgesinde konakladıkları yerde, deli bal yiyen askerlerin zehirlendiğini rapor etmiştir. Xenophon tarafından deli bal ile zehirlenme şu şekilde anlatılmıştır. Burada hepinize sesleniyorum! Onların arzularını kışkırtan tek şey içleri bal ile dolu sayısız bal petekleriydi. Bal peteğinden tadan askerler ishal ve kusmadan harap düştüler ve bacaklarının üzerine kalkamaz hale geldiler. Ertesi gün ise hiç biri ölmedi ve hemen hepsi balı yedikleri saatten tam bir gün sonra aynı saatte güçlerini toplamaya başladılar. 3. ve 4. gün bacakları üzerinde durur hale geldiler.

İlk Biyolojik Silah: Delibal Yine deli bal MÖ 67 de Kral Mithradates IV tarafından, Kuzeydoğu Anadolu da Pompeyin ordularına karşı kullanılmıştır.

5 İlk Biyolojik Silah: Delibal Yine deli bal MÖ 67 de Kral Mithradates IV tarafından, Kuzeydoğu Anadolu da Pompeyin ordularına karşı kullanılmıştır. Başdanışmanın tavsiyesi üzerine, ilerleyen Romalılar ın yolu üzerine içi deli bal ile dolu petekler yerleştirilmiştir ve taktiksel bir geri çekilme yapılmıştır. Bu peteklerden yiyen Romalılar bitkin düşerek kolayca etkisiz hale getirilmiştir.

6 Ericaceae Familya bitkileri çalı veya ağaç formunda olup, yaprakları basit derimsi, bazen iğne gibidir. Çiçekler aktinomorf veya zigomorf; kaliks ve korolla 4-7 lobludur. Stamen sayısı petal kadar, anterleri tepede delikle açılır. Yeryüzünde 70 kadar cins ile temsil edilen bu familyadan yurdumuzda 12 cins, 26 tür yetişir.

8 Ericaceae pollenleri

9 E. arborea (müren), kıyı şeridinde rastlanır, yaprakları 3' lü vertisillat dizilmiş olan türdür. Çiçekleri ilkbaharda açar, 3-4 mm büyüklükte, urseolat, beyaz renkli ve rasemus durumundadır.

10 Erica manipuliflora, sonbahar da çiçek açan pembe renkli fundadır

11 E.verticillata (funda) türünde yaprakların dizilişi 4'lü vertisillat, çiçekler pembe renklidir ve sonbaharda açar; daha çok Batı ve Güney Anadolu da yetişir.

makilerde yetişir. Yaprakları 5-8 cm, derimsi, oblanseolat veya ovat, kenarları serrattır.

12 Arbutus sp. Arbutus unedo (Kocayemiş), kışın yaprak dökmeyen 5 m kadar boyda bir ağaçtır, kıyı bölgelerinde makilerde yetişir. Yaprakları 5-8 cm, derimsi, oblanseolat veya ovat, kenarları serrattır. Sonbaharda çiçek açar; korolla beyaz renkli urseolat, küremsi ve 5 lobludur. Anterlerinde boynuz gibi 2 çıkıntı bulunur. Meyva küremsi bir bakkadır, yüzeyi pürüzlü, turuncu-kırmızı renklidir ve yenir.

13 Rhododendron sp. Kuzey Anadolu da, orman altlarında veya açıklıklarında, Rhododendron (orman gülü) türleri yaygın olarak yetişir. Bölgede R. ponticum (kara kumar, komar, kara ağu), R. luteum (cifin, zifin, eğri çiçeği, sarı ağu), R.caucasicum (dağ kumarı) başta olmak üzere 5 tür ve melezleri yetişmektedir. Rhododendron türleri gösterişli, herdem yeşil, güzel çiçekli çalılardır. Dünyada kadar yabani türü bulunmaktadır. Park ve bahçeleri süslemek için değişik türlerin melezlerinin elde edildiği ve bu sayının çeşide çıktığı belirtilmektedir. ABD, Kanada, İngiltere, Fransa, Avustralya gibi ülkelerde Rhododendron parkları, dernek ve vakıfları bulunmaktadır. Her yıl Rhododendron festivalleri yapılmaktadır. Oregon (ABD) da Mayıs 2013 de 106. festival düzenlenmiştir. Hâttâ bazı festivallerde Rhododendron Güzeli bile seçilmektedir! Bu çiçeklerden yararlanarak yaptıkları bal, taşıdığı andromedotoksin isimli bileşik nedeniyle tansiyon düşürücü etki gösterir. Arıların bu bitkinin çiçeklerinden bal özü alarak yaptıkları bal da zehirlidir.

Rhododendron ponticum Rhododendron ponticum (komar, ormangülü), kışın yaprak dökmeyen, Kuzey Anadolu' nun nemli ormanlarında yetişen boylu bir çalıdır, yaprakları 10-17 cm boyunda,

14 Rhododendron ponticum Rhododendron ponticum (komar, ormangülü), kışın yaprak dökmeyen, Kuzey Anadolu' nun nemli ormanlarında yetişen boylu bir çalıdır, yaprakları cm boyunda, eliptik-obovat, derimsi; çiçek durumu terminal, 5-20 çiçekli umbella; korolla tübü de lobları da cm kadar, pembemsi-erguvani renklidir. Stamen sayısı 10; meyva tipi kapsüldür. Pembe çiçekli.

15 Rhododendron luteum R.luteum (zifın), Kuzey ve Batı Anadolu' da yetişen daha kısa boylu,isminden de anlaşılacağı gibi sarı çiçekli bir çalıdır; komar' dan farklı olarak 5 stamen vardır ve kışın yaprak döker.

16 Gymnospermae Açık tohumlular

17 Genel Özellikleri - Açık tohumlular - Odunsu ve çok yıllık, genellikle yaprak dökmeyen iğne yapraklılar - İletim demetlerinde sadece trakeitler ve genellikle reçine kanalları bulunur (Açık koleteral iletim demeti, düzenli) - Çiçekler daima tek eşeyli - Çiçek durumu genellikle kozalak şeklinde

Pinaceae familyası Pinus Kısa ve uzun sürgünler var /

sürgünler var / kısa sürgünler çok iğne yapraklı Abies

2 çizgili / kopartıldığında dairemsi iz kalır /

uzun sürgünler var / yapraklar dört köşeli /

18 Pinaceae familyası Pinus Kısa ve uzun sürgünler var / kısa sürgünler 2 iğne yapraklı Cedrus Kısa ve uzun sürgünler var / kısa sürgünler çok iğne yapraklı Abies Sadece uzun sürgünler var / yapraklar yassı, alt yüzü 2 çizgili / kopartıldığında dairemsi iz kalır / kozalak dik olgunlukta pulları dökülür Picea Sadece uzun sürgünler var / yapraklar dört köşeli / kopartıldığında çıkıntı kalır / kozalak sarkık olgunlukta olduğu gibi düşer

19 Cedrus (sedir, katran ağacı)

20 Cedrus libani (Lübnan sediri, Katran ağacı) Drog Adı: Cedri oleum Kullanılışı: İdrar söktürücü ve cilt hastalıklarında, Veteriner hekimlikte hayvanların cilt hastalıklarında

21 Abies (göknar)

22 Picea (ladin)

23 Pinus (çam)

24 Pinus nigra (Kara çam) Drog Adı: Pix Pini (Pix Liquida, Çam Katranı) Kullanılışı: Solunum ve idrar yolları hast., hayvanların cilt hast. Erkek çiçekler Dişi çiçekler

25 Pinus brutia (Kızıl çam)

26 Pinus 1 kanatlar 2 generatif hücre 3 polen tübü 4 Nükleus

Benzer belgeler

Farmasötik Botanik Laboratuvarı 2

Farmasötik Botanik Laboratuvarı 2 Bitki teşhisi Bitkilerin Teşhis Edilmesi -bilimsel olarak tanımlanması- Bilinmeyen bir bitki, teşhis/tayin anahtarları kullanılarak ve herbaryum materyali ile karşılaştırılarak