Kuduzda Korunma ve İmmünoprofilaksi Uygulamaları Dr. Cemal BULUT

Transkript

1 Kuduzda Korunma ve İmmünoprofilaksi Uygulamaları Dr. Cemal BULUT SB Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi II. İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği

2 PATOGENEZ 1. Isırık ve virus girişi 5. Beyin infekte 4. Virusun dorsal kök ganglionunda çoğalması ve beyine ulaşması 6. Virüsün beyinden göz, tükrük bezleri ve diğer dokulara sinirler aracılığı ile yayılması 3. Periferal sinir infeksiyonu ve retrograd taşınma 2. Isırık bölgesi kaslarında çoğalma 8-22 mm /gün

3 Bulaş yolları Hayvandan insana Aerosol ile Oral İnsandan insana Shayam C, et al. JIACM 2006; 7(1): 39-46

4 Bulaş yolları Hayvandan insana Isırık Tırmalama Bütünlüğü bozulmuş derinin yalanması Mukozanın yalanması Shayam C, et al. JIACM 2006; 7(1): 39-46

5 Bulaş yolları Aerosol ile İnfekte yarasaların olduğu mağara İnfekte sinir dokusu ile çalışılan laboratuvar

6 Bulaş yolları Oral Teorik olarak İnfekte ineğin çiğ İnfekte hayvanın etini yemek

7 Bulaş yolları İnsandan insana Kornea transplantı Solid organ transplantı Teorik olarak İnfekte insan tarafından ısırılma İnfekte insanla öpüşme

8 ÖNERİLER Dünya Sağlık Örgütü CDC - ACIP TC Sağlık Bakanlığı

9 Sağlık Bakanlığı

10 Sağlık Bakanlığı

11 PROFİLAKSİ UYGULAMALARI Temas öncesi Temas sonrası

12 Temas öncesi profilaksi Kimlere? Veteriner hekimler Hayvan bakıcıları Kuduz laboratuarı çalışanları Kuduz olasılığı olan hayvanlarla sık temas eden kişiler Köpek kuduzunun yüksek olup, uygun tıbbi yaklaşımın verilemeyeceği bölgelere seyahat edenler

13 Temas öncesi profilaksi Nasıl? AŞI Kas içi (Deltoid) 0., 7., ve 21. (ya da 28.) günlerde toplam üç doz İntradermal uygulama Deltoid bölge üstüne 0., 7. ve 21.(ya da 28.) günlerde 0.1 ml Rapel doz Risk grubunda 2-3 yılda bir

14 Temas öncesi profilaksi Nasıl? Kuduz antikorları ölçümü Kuduz virüs veya aşı üretiminde çalışanlar gibi yüksek risk grubunda olanlarda her altı ayda bir Diğer risk gruplarında iki yılda bir RFFIT ile tam nötralizasyon 1/5 serum dilüsyon altında ise, bir doz rapel

15 Riskli Temas Temas öncesi profilaksi uygulanmışsa; Kuduz immünglobulinine gerek yok 0. ve 3. günde olmak üzere toplam iki doz aşı

16 Riskli Temas Isırık Tüm vahşi ve evcil etobur hayvan ısırıkları, yeri ne olursa olsun kuduz için riskli Isırık dışı yaralar Açık yara Kesi Müköz membranların tükrük, salya ve diğer nöral doku gibi potansiyel infekte olabilecek materyalle teması ve tırmalama da riskli

17 Profilaksiye gerek yok Ne zaman? İnsan ısırıklarında (kuduz olmadığı sürece) Fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, gerbil, tavşan, yabani tavşan Kuduz bir hayvanı beslemek, kan, idrar ve feçesle temas, pişmiş et ve sütünü yemek Kuduz hastasına rutin bakım yapan sağlık personeline müköz membran veya bütünlüğü bozulmuş deriye infeksiyöz materyal teması olmadıkça Rutin aşılanan kedi, köpek gibi hayvan ısırıklarında, hayvanın gözlenmesi şartı ile profilaksi gerekmez.

18 Temas sonrası profilaksi Nasıl? Yara bakımı Aşı uygulanması Kuduz immünglobulini uygulanması

19 Temas sonrası profilaksi Yara Bakımı En önemli adım Tüm ısırık ve tırmık yaraları Bol akarsu ve sabunla hemen yıkanmalı Etanol, iyot solüsyonları Sutür atılmamalı Gerekiyorsa mutlaka yara çevresine Ig yapıldıktan sonra

20 Temas sonrası profilaksi Yara Bakımı Su & Sabun 15 dakika

21 Temas sonrası profilaksi Aşı Uygulaması 0.,3., 7., 14. ve 28. günlerde toplam beş doz Temas sonrası olabildiğince erken Temas sonrası geçen süreye bakılmaz Kas içine Erişkinlerde deltoid bölgeye Küçük çocuklarda uyluk anterolateral bölgeye Gluteal bölgeye yapılmamalı

22 Temas sonrası profilaksi Ig Uygulaması Tek dozda, bir kez İlk aşı dozu ile birlikte aynı gün veya bir hafta sonrasına kadar İyileşmeye başlamış bir yara bile olsa mutlaka yaranın etrafına uygulanmalı İlk aşı dozundan bir hafta sonra önerilmez

23 Temas sonrası profilaksi Ig Uygulaması Dozu İnsan kaynaklı için 20 IU/kg Heterolog için 40IU/kg Uygulama, anatomik olarak uygunsa yara çevresi ve içine yapılmalı Geri kalan miktar aşının yapıldığı ekstremiteden farklı bir ekstremiteye ve kas içine Eğer önerilen doz miktarı tüm yaraya uygulamak için yetersiz kalıyor ise steril serum fizyolojik ile 2-3 kat sulandırılarak miktarı arttırılabilir

24 Temas sonrası profilaksi Ig Uygulaması Deri testi Heterolog serum proteinlerine karşı hipersensitivite 1/10 oranında seyreltilmiş 0.1 ml antiserum bilekdirsek arası bölgeye intradermal olarak Fizyolojik tuzlu su ile kontrol intradermal enjeksiyon 15 dakika sonra antiserum uygulanan alanda çapın 6mm daha büyük olması, lokal ödem veya sistemik reaksiyon pozitif olarak kabul edilir. Negatif deri testi hipersensitivite reaksiyonu olmayacağı garantisi vermez Gelişebilecek anafilaktik reaksiyona müdahele edebilmek için adrenalin hazır bulundurulmalı

25 Temas sonrası profilaksi Ig Uygulaması Deri testi DSÖ önermiyor

26 Temas sonrası profilaksi Ig Uygulaması Yan Etki Heterolog Ig ile total yan etki görülme oranı %1 6.1 Lokal ağrı ve hafif ateş Anafilaksi Anjiyonörotik ödem Nefrotik sendrom Jeneralize ürtiker Eritematöz döküntüler Eklem ağrısı

27 Profilakside başarısızlık nedenleri Eğitim Toplumun tüm kesimlerinin özellikle çocukların kuduz şüpheli temas durumunda yara bakımı konusunda eğitilmesi Bir sağlık kurumuna başvurması gerektiğini bilmesi

28 Profilakside başarısızlık nedenleri Ig Temin edilememesi Yara bölgesine yeterince uygulanmaması Sutür çevresine uygulanmaması

29 Kuduz Aşıları Sinir dokusu Sinir Dokusu Dışı Semple BPL Yenidoğan fare beyni Ördek Embriyo Hücre Kültürü 1. Kuşak: HDCV 2. Kuşak: PCECV PVRV RVA PHKV

30 Hücre Kültürü Aşıları 1. Kuşak: HDCV 2. Kuşak: PCECV PVCV RVA PHKV

31

32 Dünya Sağlık Örgütü

33 Dünya Sağlık Örgütü Kategori I: Sağlam derinin yalanması, dokunma ve hayvan besleme Öykü güvenilirse profilaksi gerekmez Kategori II: Kanamaya yol açmayan hafif tırmalama veya deride soyulma, çıplak deriyi dişleme Yalnızca Aşı Kategori III: Tek veya çok sayıda deriyi geçen ısırık veya tırmalama, bütünlüğü bozulmuş derinin yalanması, mukozanın tükürükle teması ve şüpheli yarasa teması Aşı ve Ig

34 DSÖ İntramusküler aşı İki farklı uygulama ,7.,21. günde 3 başvuru ,3.,7.,14. ve 28. günde 5 başvuru

35 DSÖ İntradermal aşı Aşı maliyetini % azaltmakta

36 DSÖ İntradermal aşı ,3.,7., ve 28. günde İki bölgeye 0.1 ml ID uygulama PVRV (Verorab) PCECV (Rabipur)

37 DSÖ

38 CDC HDCV 1 ml IM uygulama PCECV ,3.,7., ve 14. günde

39 Ülkemizden yılları arasında Sağlık Bakanlığı na 39 kuduz olgusu (31 erkek, 8 kadın) bildirilmiş 22 sine profilaksi uygulanmamış Profilaksi uygulanan 17 olgu 5 Aşılama >15 gün sonra 12 Aşılama uygun zamanda 12 uygun aşılama 7 Sadece aşı

40 Ülkemizde durum

41 Özetle, Kuduz endemik bölgede ısırılan kişi bilgi sahibi olmalı Yara bakımı önemli Aşı mutlaka tam doz Ig öncelikle yara içine ve çevresine yapılmalı Kuduz olduğu bilinen bir canlı ile temas durumunda profilaksi için kontra endikasyon yok

42 Teşekkür ederim