LETMELER DO U U ANADOLU YETLER

Transkript

1 TÜRK YE KÖMÜRK LETMELER LETMELER KURUMU NUN DO U U ANADOLU BÖLGES NDEK ÜRET M FAAL YETLER YETLER

2 1.BÖLÜM Tarihçe

3 A - A kale BölgesiB ark Linyitleri letmesi Limitet irketine ait Erzurum- kale GMD:396 R:111 say ve 15 y l süreli letme Ruhsatl maden kömürü sahas tarihinde devir al nm r. Bu sahaya TK ark Linyitleri letmesi ad verilerek faaliyete geçmi tir. TK ye devir tarihi olan tarihi itibari ile ton rezerv oldu u san lan i letmede ton/y l üretim kapasitesi hedeflenmi tir.

4 tarihinden tarihine kadar tecrübe i letmesi halinde faaliyet gösteren, ark Linyitleri letmesi tarihinden beri te ekkül i letmesi olarak çal maktad r tarihinden itibaren tüzel ki ilik kazanarak faaliyetlerini DL Müessesesi olarak sürdürmü tür y nda kale Oltu Linyitleri letmesi (AOL ) ad alt nda merkezi Erzurum- kale de olmak üzere faaliyetlerine devam etmi, 1996 ndan kapan tarihine kadar Do u Linyitleri letmesi (DL ) Müdürlü ü ad alt nda faaliyetlerini sürdürmü tür.

5 B Oltu BölgesiB BALKAYA BÖLÜMÜB Yurdumuzun i gal döneminde 1917 y na kadar Ruslar taraf ndan çal lm r.1942 y nda Etibank taraf ndan letmeye aç lm olup,1949 y nda üç ortakl Balkaya Kömürleri A.. ne devredilmi tir tarihine kadar ad geçen irket taraf ndan çal lm r. Bu tarihten sonra TK Do u Linyitleri letmesi (DL ) Müessesesi Oltu Bölge Müdürlü üne ba olarak olarak faaliyetini sürdüren i letme, 1995 y ndan sonra sonra kale Oltu Linyitleri letmesine ba Bölge Müdürlü ü (AOL ) olarak faaliyetini sürdürmü, 1998 ndan kapan tarihine kadar Oltu Linyitleri letmesi Ba mühendisli i ad alt nda faaliyet göstermi tir.

6 SÜTKANS BÖLÜMÜB 1959 y nda Kömürcüler Limited irketi taraf ndan aile irketi taraf ndan i letmeye aç lm, tarihinden sonra anonim irket olarak çal malar na devam etmi ve tarihine kadar ad geçen irket taraf ndan çal lm r. Bu tarihten sonra TK Do u Linyitleri letmesi (DL ) Müessesesi Oltu Bölge Müdürlü üne ba olarak faaliyetini sürdüren i letme, daha sonra A kale Oltu Linyitleri letmesi Bölge Müdürlü ü (AOL ) ne ba bir i letme olarak faaliyetini sürdürmü, 1998 y ndan kapan tarihine kadar Oltu Linyitleri letmesi Ba mühendisli i ad alt nda faaliyet göstermi tir.

7 2.BÖLÜM Sahalar Rezervler ve Kömür Özellikleri

8 A - Sahalar n n Hukuki Durumu L LÇE MEVK ALANI (HA) RUHSAT NO ( R) RUHSAT TAR H RUHSAT SÜRES (y l) PAFTA NO ERZURUM A KALE Kükürtlü 2296, Erz. 45, A1,3,4 ERZURUM SP R Karahan 1596, Tor. H46, A1,4, H45, A4 ERZURUM PAS NLER Pekecik 2084, Erz. 47,B1,2 ERZ NCAN KEMAL YE Ba vartinik 1663, Div. J41 C1, D2 ERZ NCAN KEMAL YE Ba p nar 1988, Div. J41 C1,D2 B NGÖL KARLIOVA Halifan 3167, Erz. J45,C1,4 ERZURUM ENKAYA Balkaya-Alicik 4.508, Kars G48, B4,C1,D2 ERZURUM OLTU Karakutulu 4.567, Tor. H47, B1,2,G47,C3,4 ERZURUM OLTU Sütkans 1.404, Tor. H47, B2,G47,C3 letmeler kapat lmadan önce sahalar n ruhsat hukuklar ;

9 Bu sahalardan Erzincan ili dahilindekiler ile Erzurum ili dahilindeki Pasinler Pekecik sahas i letmeler kapat lmadan önce Bakanl a a iade edilmi tir. Bu sahalar n n d d nda kay tlarda görülen Erzincan ilindeki Çay rl,, ve Van ilindeki Erci sahalar nda da geçmi mi y llarda çal malar yap lm lm t r. Ancak bu sahalara ait bilgilere ula lamam t r.

10 B Sahalar n n Rezervleri REZERVLER (ton) MÜMKÜN (ton) MUHTEMEL (ton) GÖRÜNÜR (ton) TOPLAM (ton) A KALE KÜKÜRTLÜ ( R 2.409) PEKEC K ( R 859) SP R KARAHAN ( R 679) B NGÖL KARLIOVA ( R 2.606) R 2408 (KARAKÜTÜK) R 1679 (SÜTKANS) R 4013 (BALKAYA) TOPLAM

11 MÜMKÜN N REZERVLER MÜMKÜN Ton KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

12 MUHTEMEL REZERVLER MUHTEMEL Ton 0 KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

13 GÖRÜNÜR R REZERVLER GÖRÜNÜR Ton KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

14 TOPLAM REZERVLER TOPLAM Ton KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

15 Rezervlere bak ld nda toplam rezervin %90 n Bingöl bölgesinde oldu u di er rezervlerin Erzurum yöresinde oldu u, Bingöl d nda kalan rezervin rl kl sm n ise kömür özelliklerinin sat a müsait olmamas nedeni ile çal ma yap lmayan Pekecik ve spir sahalar nda oldu u görülmektedir. Di er bir anlat m ile a rl kl olarak çal ma yap lan A kale ve Oltu sahalar nda i letmenin devam için yeterli rezervin kalmad belgelerden anla lmaktad r. Ancak bölgede arama ve sondaj çal malar yap lmas halinde ilave rezerv tespitinin yap labilmesi kuvvetle ihtimal dahilindedir.

16 Bu sahalar n d nda Çay rl sahas nda 1971 y nda MTA taraf ndan haz rlanan rapora göre AID 4600, kükürt % 0,22, nem %17, kül %10 kimyasal özelliklere sahip ton mümkün rezervde kömür varl bulunmaktad r.

17 C Kömür Özellikleri RUHSAT NO KALOR (Kcal/Kg) KÜL (%) UÇUCU MADDE (%) KÜKÜRT (%) NEM (%) A KALE KÜKÜRTLÜ ( R 2409) ,7 13 PEKEC K ( R 859) ,5 22 SP R KARAHAN ( R 679) ,2 35 B NGÖL KARLIOVA ( R 2606) ,6 47 OLTU KARAKÜTÜK ( R 2408) ,6 10 OLTU SÜTKANS (1679) ,1 10 OLTU BALKAYA ( R4013) ,0-2,5 12

18 KALOR ÖZELL KLER KALOR KCal/Kg KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

19 KÜL ÖZELL KLER % KÜL 5 0 KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

20 UÇUCU UCU MADDE ÖZELL KLER UÇUCU MADDE % 5 0 KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

21 KÜKÜRT ÖZELL KLER KÜKÜRT % 1 0 KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

22 NEM ÖZELL KLER NEM % 5 0 KALE PEKEC K SP R NGÖL SÜTKANS BALKAYA KARAKÜTÜK

23 Bölgedeki linyitler olu um özelli ine ba olarak genellikle dü ük kalorili ve dü ük kükürtlü yap dad r. Kalorilerinin dü ük olmas sebebi ile üretildiklerinde sat probleminin çözülmesi gereklidir. Bingöl yöresi kömürlerinin ise en uygun kullan m alan n termik santral olaca görülmektedir.

24 3.BÖLÜM Üretim Sat ve Yat r mlar

25 A - ÜRET M M VE SATI DURUMU Bölgede faaliyet gösteren TK letmelerinin 1977 y ndan 2002 y nisan ay sonuna kadar yapt üretim ve sat miktarlar daki tabloda verilmektedir y ndan itibaren ayr iki i letme oldu undan Oltu ve A kale nin üretim ve sat de erleri ayr ayr gösterilmi tir.

26 SATI SATI (Ton) (Ton) ÜRET RET M (Ton) (Ton) YILLAR YILLAR TOPLAM TOPLAM N SAN SATI (Ton) ÜRET M (Ton) YILLAR

27 B - YATIRIMLAR YATIRIMLAR , , , , , , , , , , , F L HARCAMA ($) DOLAR HAZ RAN DE ER F L HARCAMA (TL) PROG. YATIRIM(TL) YILLAR

28 B - YATIRIMLAR YATIRIMLAR , , , , , , , , , , , F L HARCAMA HARCAMA ($) ($) DOLAR DOLAR HAZ HAZ RAN RAN DE DE ER ER F L HARCAMA HARCAMA (TL) (TL) PROG. YATIRIM PROG. YATIRIM (TL) (TL) YILLAR YILLAR

29 TOPLAM TOPLAM , , , F L HARCAMA HARCAMA ($) ($) DOLAR DOLAR HAZ HAZ RAN RAN DE DE ER ER F L HARCAMA HARCAMA (TL) (TL) PROG. YATIRIM PROG. YATIRIM (TL) (TL) YILLAR YILLAR B - YATIRIMLAR YATIRIMLAR

30 Yat mlar dikkatle incelendi inde toplam yat m tutar n %25 inin harcand görülecektir. Bu da TK Kurumunun bu yat mlar daha öncelikli kabul etti i di er bölgelere kayd rd göstermektedir. Sonuçta yakla k 20 y ldaki toplam harcanan 10 milyon dolar yat n bölge için yeterli olmad görülmektedir.

31 B PERSONEL DURUMU PERSONEL DURUMU TOPLAM TOPLAM Ç MEMUR MEMUR YILLAR YILLAR TOPLAM TOPLAM Ç MEMUR MEMUR YILLAR YILLAR

32 4.BÖLÜM Sahalar n Mevcut Durumu

33 A-OLTU BÖLGESB LGES Bu bölgedeki üç adet TK ruhsat ndan en büyü ü olan R.4013 Balkaya sahas kapanma sonras nda iki y l rödövans kar çal lm, ancak sözle me süresinden önce tasfiye edilerek saha 2004 y nda yöredeki ticari birliklerin de ortak oldu u özel sektöre devir edilmi tir. Bu sahada devir tarihinden sonra devir alan firma madencilik faaliyetlerine devam etmi tir. Sütkans mevkiindeki R.1679 ruhsatl sütkans sahas ile R.2408 ruhsat nolu Karakutulu ( Karakütük) sahas ise 2003 y nda özel sektöre devir edilmi tir. Bu sahalarda devir tarihinden itibaren kayda de er bir üretim yap lmam r.

34 B- A KALE BÖLGESB LGES Bu bölgenin tek kömür sahas olan R.2409 ruhsat nolu saha kapatmadan sonra rödövans kar letilmi ancak 2003 y nda meydana gelen i kazas sonras nda sahada yeterli rezerv olmad da dikkate al narak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl na iade edilmi tir.

35 C- SP R R BÖLGESB LGES Bu bölgenin tek kömür sahas olan R 679 ruhsat nolu saha kapatmadan sonra ruhsat devri ihalelerinde yer alm, son olarak 2009 nda ruhsat devri yap lm r.

36 D- B NGÖL-KARLIOVA BÖLGESB LGES Bu bölgede iki ruhsat bulunmaktad r. Bu ruhsatlar henüz TK uhdesinde devam etmektedir. Bu ruhsatlardaki rezervin bölgede kurulacak bir termik santralde de erlendirilmesi için yap lan ihaleler kat m olmad ndan neticelendirilememi tir. Bu bölgedeki 80 milyon ton rezervin MW gücünde bir termik santrali ekonomik ömrü boyunca besleme kapasitesi mevcuttur.

37 E- VAN ERC BÖLGES Bu sahada 1980 y nda MTA taraf ndan bir fizibilite etüdü yap lm r. Buna göre sahada AID 2089, kükürt % 0,5, nem %27, kül %36 kimyasal özelliklere sahip ton görünür rezervde kömür varl bulunmaktad r. Bu rezervin tamam yakla k 1/7 dekapaj oran ile aç k ocak i letmecili i ile üretilebilecek niteliktedir. Burada mevcut kömür kalitesi itibar ile sat potansiyeli bulunmad ndan sahada kayda de er bir üretim yap lmadan 1990 y nda Özel dareye devir edilmi tir.

38 5.BÖLÜM SONUÇ

39 Bu sunumda ülkemizin geri kalm bir bölgesinde Kamu eliyle yap lan madencili in 25 y ll k öyküsünü anlatmaya çal m y ndan sonra, özellikle 1978 y ndaki büyük büyük petrol krizi sonras nda yerli enerji kaynaklar n öncelikle Devlet eliyle i letilmesi yönündeki politikalar n bir sonucu olarak bu i letmeler aç lm r. Bence çal dönemde bölgesel anlamda istenilen amaca da fazlas ile ula lm r. Bunu letmelerin bulundu u il ve ilçelerin di er il ve ilçelere nazaran daha fazla geli me göstermesinden görebilmekteyiz.

40 Ülkemizin Do u Anadolu ve Güney Do u Anadolu bölgesi gibi yörelerinde bu durumdaki i letmeleri sadece i letmelerin karl k ve verimlili i üzerinden de erlendirmek do ru de ildir. Bu i letmelerin bölge ekonomisine ve sosyal yap na olan katk da mutlaka dikkate al nmal r. Aksi takdirde unutulmamal r ki ortaya ç kabilecek sosyal fatura, bu letmelerin zarar ile k yaslanamayacak büyüklükte olabilmektedir. Bu nedenle Devletin mutlaka bu bölgelerde yat m yapan Kamu Kurulu lar te vik etmesi ve her türlü deste i vermesi gerekmektedir.

41 Kaynaklar: 1- TK faaliyet raporlar 2-MTA Zilan (Van Erci ) linyit kömürü Fizibilite etüdü (1980 y ) 3- MTA Erzincan Çay rl Delikta sahalar n jeolojik etüt raporu (1971)