Lidar Verilerinin İşlenmesi ve Analizi Dersi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Lidar Verilerinin İşlenmesi ve Analizi Dersi"

Transkript

1 Lidar Verilerinin İşlenmesi ve Analizi Dersi Ders Notları Lazer taramada, özellikle değerlendirmede, fotogrametri ile ilgili pek çok yaklaşım ve temel kavram mevcuttur. Fotogrametri ve uzaktan algılamada lazer verisi üretmenin temeli LIDAR teknolojisidir. LIDAR, light detection and ranging olarak kısaltılan teknolojidir. Bu teknoloji fiziksel olarak lazer ışını dalga boyunda yapılan ölçmeler için kullanılır. Lazer ışını (Laser: light amplification by stimulated emission of radiation) olarak kısaltılan ışın teknolojisini tanımlar. Lazer ışını fiziksel yapısı bakımından uzun mesafelerde demet yapısını korumakta, monokromatik ve tutarlı bir yapıya sahiptir. Havadan Lazer Tarama Tekniği Uzaktan algılama ve fotogrametride geometrik problemler ön plana çıktığında özellikle bu ölçme teknolojisi de ön plana çıkmaktadır. Esasen bir LIDAR teknolojisi olan Lazer tarama yöntemi aktif bir ölçme yöntemidir. Sistemden üretilen veri üç boyutlu noktalardan oluşan bir nokta bulutu (point cloud) verisidir. Şekil 1: Havadan lazer tarama sistemi 1

2 Bir lazer tarayıcı ile cisim yüzeyi taranır (Şekil 1). Lazer tarayıcı ile lazer ışınının yansıtıldığı cisim noktasının arasındaki uzaklık güçlü bir şekilde demetlenmiş lazer ışınları yardımı ile bir sinyalin gidip tekrar geri gelmesi için gerekli süreden hesaplanır. Bu teknikte gidiş dönüş süresi ışık hızından 0.03% daha az olan grup hızı ile çarpılırsa cisim ile sinyal merkezi arasındaki uzaklığın iki katı elde edilmiş olur. Havadan lazer taramada tarayıcıdan çıkan lazer ışını uçuş yönüne dik zenit doğrultusunun 180 derece ters istikametinde yönlendirilir ve bu yönlendirme açısı kayıt edilir. Kutupsal koordinatlardan lazer ışınının isabet ettiği cisim noktalarının XYZ koordinatlarının hesaplanabilmesi için lazer tarayıcının konum koordinatlarına ve lazer tarayıcının konumlandırma açısına gereksinim duyulmaktadır. Bu sürekli değişen dinamik büyüklükler küresel konumlandırma sistemi olan GPS (global position system) ve içsel ölçme sistemi olan IMU (inertial measurement unit) içeren konumlandırma ve yönlendirme sistemleri ile elde edilir. Bu yapı hava fotogrametrisinde de aynen kullanılmaktadır. Bu sistemler laser tarayıcı sistem ile mikro saniye aralığında senkronize edilir. Havadan laser taramada donanım kalibrasyonu olarak adlandırılan bu çalışmada bu sistemler arası öteleme, dönüklük ve dışmerkezlik uçuştan önce mutlaka belirlenir. Jiroskopik yönlendirme sistemleri havadan lazer taramada nadiren kullanılır. Bir ölçme sinyali boyunca cisimler üzerinde farklı noktalardan yansıma ortaya çıkabilir. Şekil 2 de, cisimler üzerinden yansıma durumları gösterilmiştir. Bir lazer sinyalinin cisim üzerinden iki yansıması mevcut olabilir. 2

3 Şekil 2: Havadan lazer taramada yansımalar Bunlar ilk yansıma ve son yansıma değerleridir. Eğer cisim ile tarayıcı arasındaki uzaklık ilk yansıma değerlerine göre ölçülürse elde edilen koordinatlar ağaç tepesi, bina çatısı gibi araziye göre en yüksekte olan noktalar olacaktır. Eğer son yansıma değerine göre koordinatlandırma yapılırsa bu durumda elde edilen noktalar ağaç gövdesi, arazi vs. olacaktır. Genellikle lazer tarayıcı sistemler konumlandırma için kullanacakları uzaklığı hem ilk hem de son yansıma yardımı ile ölçer ve her iki uzaklığı, zamansal olarak küçük bir öteleme ile kayıt ederler. Burada her bir sinyal için ölçülecek uzaklık ölçme donanımının verimliliğine bağlı olarak, belirli bir minimum uzaklık ile kıyaslanır. Minimum uzaklık için örneğin 1.5 m ( km/sn = uzaklık ölçme donanımının minimum aralığı / 2 = ölçme uzaklığının yarısı) olarak bulunur.1.5 m den küçük bitki örtüsünde iki yansıma değeri arasında hiç fark olmayacaktır. Çok düz yüzeylerde (otomobil yüzeyi gibi) doğrudan yansıma (aynalama) oluşabilir. Aynalamada ışın yansıyarak farklı bir cisme çarpar ve geri döner, bu gibi yansıma ölçmeleri kaba hata olarak oluşur ölçülen mesafe aşırı büyür. Bazı özel fiziksel özelliğe sahip cisimlerde (su gibi) lazer sinyali geliş açısına 3

4 bağlı olarak yutulmaya maruz kalır ve yansıyan sinyalin gücü azalacağından mesafe ölçülemez. Örnek tabloda Airborne Lazer Scanner ALS40 (Leica Geo.) ait teknik veriler gösterilmektedir. Tablo 1: Tablo 1 de görüleceği üzere yükseklik konum doğruluğu lazer tarayıcının uzaklık ölçme doğruluğuna ve GPS konumlandırma doğruluğuna bağlıdır. Bu veriler ise uçuş yüksekliğinden çok fazla etkilenmez. X ve Y doğrultusundaki konum doğrulukları ise GPS konum doğruluğuna ve IMU yönlendirme doğruluğuna bağlı olmakla birlikte lazer ışını sapma açısı bu verilerin doğruluğa olan etkisini yükseltir. Dolayısıyla uçuş yüksekliği burada daha etkili bir faktördür. 4

5 5 Şekil 3: Havadan lazer taramada kullanılan örnek bazı donanımlar Leica ALS 50 IGI lazer tarama donanımı Riegl donanımı ALTM-Optech donanımı Riegl Helicopter donanımı Şekil 3 de farklı firmalara ait havadan lazer tarama donanımlarından örneklekler verilmiştir. Koordinatlandırma: GPS/IMU verileri yardımıyla yöneltme fonksiyonu t zamansal parametresi üzerinden aşağıdaki matris yapısıyla ifade edilir. ) ( ).cos ( )) ( ).sin( ( 0 ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( t t s t t s R t Z t Y t X Z Y X t t t Cisim koordinat sistemi genelde GPS koordinat sistemi ya da ülke koordinat sistemi olarak seçilir. Yöneltme fonksiyonunda alpha değeri lazer tarayıcının (1)

6 tarama açıklığı (FOV) değerinin yarısı olarak alınır. Bu doğrultu aynı zamanda kapa dönme ekseni ile çakışır. Bu çakışma ve dışmerkezlikler kalibrasyon çalışması ile belirlenir. Bu kalibrasyon çalışması fotogrametride kullanılan satır kameraların kalibrasyonunun bir benzeridir. Ancak bu kalibrasyona özel olarak yükseklik kontrol noktaları yerine çizgisel ve alansal kontrol elemanları kontrol noktası olarak kullanılır. Bunlar içerisinde özellikle eğik çatı düzlemleri yersel olarak da ölçülerek kalibrasyonda (en küçük kareler dengelemesinde) denklemi olarak kullanılmalıdır. Kalibrasyon çalışmasında GPS IMU entegrasyonu için donanımlar tarafından belirtilen modeller kullanılır. Hava fotogrametrisine benzer olarak kontrol düzlemleri şerit başları ve sonlarında seçilebilir. Bloklar halinde yapılacak taramalar için blok köşelerinde kontrol düzlemleri kullanılmadır. şart Fotogrametrik hava triyangulasyonunda olduğu gibi kontrol düzlemlerinin sayısını azaltmak için hem enine hem boyuna tarama yapmak gereklidir. Havadan lazer tarayıcılarda ham veri olarak bir sayısal yükseklik modeli (SYM) verisi elde edilir. Ancak elde edilmek istenen esasen SAM dır. Bu modellerin kullanılması ve sayısal yükseklik modellerinin fonksiyon yapıları bu iki kavram arasındaki geçişte kullanılan enterpolasyon ve filitreleme teknikleri JFM 526 dersinde anlatılmaktadır. Ancak burada ham verinin daha doğru bir hale getirilebilmesi için bir ağırlık modeli kullanıldığının bilinmesi yeterlidir. Bu yöntem Robust parametre tahmini ile yapılır. Parametre tahmininde en önemli nokta arazi noktalarının daha yüksekteki bina noktalarına göre daha yüksek ağırlıkta seçilmesi ile yapılır. Yani havadan lazer taramada arazinin kendini temsil eden noktaların daha doğru olduğu kabul edilir. Bu noktalara pozitif düzeltmeli noktalar adı verilir. Lazer tarama ölçme yönteminin nihai hedefi sayısal haritalamadan çok bina modelleri, yapılar (cadde, yol, kaldırım, demiryolu, vs) ve harita üzerine işlenebilecek üç boyutlu bilgilerin elde edilebilmesi ve bunun sayısal arazi modeli ile harita altlığında doğru birleştirilebilmesidir. Bu ölçme yönteminde sayısal arazi modelinin doğru bir şekilde üretilmesinin yanı sıra bu insan yapısı cisimlerin de 6

7 doğru modellenmesi ve konumlanması gerekir. Şekil 4 de aynı bölgeye ait SYM ve SAM verileri gösterilmektedir. Şekil 4: SYM (solda), SAM (sağda) görsel veri örnekleri Modelleme ve konumlandırma çalışmasında iki ana yöntem kullanılır. Birinci yöntem sayısal yüzey modelinden sayısal arazi modelinin farklarının oluşturulmasına dayanır. Bu fark modeli için çatıların belirlenmesinde lazer verilerinde ilk yansıma verileri esas alınır. Böylece bina sınırları ve bina yükseklikleri çatı saçaklarına göre tespit edilmiş olur. İkinci yöntem ise sayısal altlık olarak kullanılacak bina hatlarını belirleyen haritalara ve planlara göre belirlenen alanlardaki çatı noktalarından yansıyan lazer ışınlarının belirlenmesi esasına dayanır. Şekil 5 de bina modellemesinde (yerleşim yeri ve yollar) kullanılan bu iki yöntem gösterilektedir. 7

8 Şekil 5: Nokta bulutundan bina hatları (solda), altlık haritadan nokta bulutuna (sağda) Stereo fotogrametri özellikle hava fotogrametrisinde hem sayısal arazi modelinin üretilmesinde hem de haritalama çalışmalarında en önemli yöntemdir. Lazer tarama yöntemi ile elde edilen verilerin büyük bir kısmını sağlamaktadır. Havadan lazer tarama ise yoğun bir nokta bulutu verisine sahiptir ve yüzey ve yüzey üzerindeki cisimlerin (bina, bitki örtüsü vb.) yüzeyleri ile ilgili daha yoğun bir veri üretmektedir. Lazer tarama bu yoğun veriyi stereo-fotogrametriye oranla daha hızlı üretir. Esasen ile bu iki ölçme yönteminden hangisinin bir bölgede kullanılacağı konusu mühendislik optimizasyonu meselesidir. Bu optimizasyon ise oluşturulacak haritalarda hangi bilgilerin hangi doğrulukla olması gerektiği sorusuna bağlıdır. SAM üretimi temel alınarak bu iki yöntemin kullanımı için öncül doğruluk değerleri hesaplanabilir. Havadan lazer tarama yöntemi için oluşturulacak SAM için doğruluk temelde tarama verisindeki nokta sıklığına bağlıdır. Nokta sıklığı ise bu yöntemde uçuş yüksekliği, uçuş hızı, tarayıcının (FOV) açısı ve tarayıcının ölçme hızına bağlıdır. Bu öncül doğruluk aşağıdaki bağıntı ile hesaplanabilir. α H [cm] = ± ( 6 n tanα) (2) tanα: Arazi eğimi n:metrekaredeki nokta sıklığı Bu ölçme yöntemi için öncül değerlerde alt sınır 6 cm ve üst sınır 120 cm dir. 8

9 Stereo-fotogrametri yönteminde ise SAM doğruluğu kullanılan kamera odak uzaklığı, uçuş yüksekliği ve görüntü çözünürlüğüne bağlıdır. Bu öncül doğruluk için aşağıdaki bağıntı kullanılır. c:kamera sabiti h:uçuş yüksekliği tanα:arazi eğimi α H [m] = ± ( h h. tanα) c Bu iki ölçme yöntemi karşılaştırılırken SAM ın matematiksel doğruluğunun yanı sıra jeomorfolojik (ölçülen geometriye uygunluk) doğruluğu da göz önüne alınmalıdır. Lazer tarama yöntemi ile elde edilen SAM için jeomorfolojik doğruluğu etkileyen en önemli parametre nokta sıklığıdır. Tarama sıklığı GSD (ground sampling distance) yer örnekleme uzaklığı olarak belirtilen ve ile gösterilen nokta bulutundaki değerdir. Bu değer aynı zamanda noktalar arasındaki uzaklığı temsil eder. Lazer tarama için L dalga boyu uzunluğu olarak tanımlanırsa Lmin 3 olarak kabul edilir. Şekil 6 de bir arazi profilinin taranmasında dalga boyuna bağlı olarak elde edilecek nokta sayısı ve noktalar arası uzaklık grafik olarak gösterilmektedir. Şekil 6: Dalga boyu ve mi tarama aralığındaki nokta sayıları (3) Lazer taramada fotogrametrik veri elde etmeye göre çok daha yoğun bir nokta verisi oluşur, böylece araziyi ifade eden kırık noktaları doğrudan ölçülebilir yada daha hassas olarak hesaplanabilir. SAM oluşturulurken kenarları oluşturmak içn üst ve yanal yüzeyler en azından iki nokta ile belirlenmelidir. Burada üçgenleme için kullanılacak en az doğru uzunluğu için Bmin (kret uzunluğu) ve noktalar arası uzaklık olan değeri için iki farklı nokta dağılımı kullanılabilir. Şekil 7 de bu dağılım gösterilmektedir. 9

10 Şekil 7: Düz bir profilin nokta dağılım düzeni Fotogrametri yöntemi ile lazer tarama yöntemi karşılaştırıldığında, lazer taramanın iki dezavantajı karşımıza çıkar. Bunlardan ilki lazer taramanın çözünürlüğü daha düşüktür. Stereo-fotogrametri desimetre ve altı çözünürlükte resim sağlarken, lazer tarama yarım metre mertebesindedir. Lazer taramada nokta bulutu verisi esasen yakın kızıl ötesi (siyah-beyaz) resim yapısındadır. İkinci dezavantajı ise konum doğruluğu stereo- fotogrametride daha yüksektir. Bu karşılık lazer taramada yükseklik bilgisi daha hassas ölçülür. Bu ölçme yöntemleri için genel haritalama çalışmaları yöntemsel olarak ele alındığında esasen bu iki ölçme yönteminin birlikte kullanılması en iyi uygulamayı oluşturur. Bu sebeple lazer tarayıcı donanımları fotogrametrik olarak resim çekebilen satır kameraları, CCD alan kameralar ya da multi-spektral fotogrametrik kameralar ile birlikte kullanılır. Uluslararası firmalar da artık günümüzde fotogrametrik olarak görüntü alan kameralarla entegre olmuş lazer tarayıcı donanımları sunmaktadır. Yersel Lazer Tarama Tekniği 10

11 Günümüzde, tarihi ve kültürel yapıların belgelenmesi, restorasyon, röleve amaçlı çalışmalar için sıklıkla kullanılan Yersel Fotogrametri Tekniği (YFT) ile her türlü objenin hızla üç boyutlu olarak modellenmesi ve geometrik veri elde edilmesi çalışmalarında son yıllarda kullanılmaya başlanan Yersel Lazer Tarayıcı (YLT) teknolojisi arasında yöntem, hassasiyet ve donanımsal olarak bir çok fark bulunmaktadır. Yersel lazer tarama karmaşık geometriye sahip bina, makine vb. objelerden hızlı ve kolayca veri alınmasını sağlayan yeni bir teknolojidir. Son yılarda bazı üreticiler özel amaçlar için farklı sistemleri dizayn edip geliştirdiler (Staiger R., 2003). Yersel resim fotogrametrisi ile yeni bir teknoloji olan YLT metotlarının birleştirilmesi üç boyutlu fotorealistik modellerin sunumu, gerçek objelerinin sınıflandırılması ve görsel gerçekliğin yaratılması için yeni fırsatlar sunmaktadır (Forkuo K., King B., 2004). Obje üzerinde üç boyutlu geometrik bilgiye ulaşmada hızlı ve etkin çözümler sunan YLT ların kullanım alanlarıda her geçen gün artmaktadır. YLT ların kullanıldığı bazı önemli çalışma alanları aşağıda sıralanmıştır: - Arkeoloji, - Mimari restorasyon çalışmaları, - Şehir modellemeleri, - Sanal fabrikalar, sanal gerçeklik uygulamaları, - Madencilik ve altyapı projeleri, - Tünel ve yol ölçümleri, - İmalat kontrolü, - Olay yeri inceleme, - Endüstriyel tasarım çalışmaları vb. (Gümüş K., Erkaya H., 2007) 11

12 YFT ile YLT tekniklerini bağımsız kullanıldıkları uygulamalar ile birlikte birbirlerini tamamlayıcı yöntemler olarak da düşünebiliriz ki bu sebepten dolayı uygulama alanları gün geçtikçe artmaktadır. YLT ile YFT arasında bir kıyaslama yapılacak olursa; Lazer Tarayıcılar ile; - 3 boyutlu noktaların doğrudan elde edilebilir olmaları - Kısa zamanda milimetre sıklığında yoğun nokta bulutu verisi elde edilebilme - Şekil olarak zor yüzeylerde sorunsuz veri elde edilebilme - Gerçek renkli görüntü elde edebilme imkanı Yersel Fotogrametri ile; - Yüksek çözünürlük - Düşük maliyet - Veri elde etme süresi resimleme ile mümkün olduğu için düşük zaman gibi unsurlar ilk başta sayılabilirler. Yersel lazer tarayıcılar, ölçülecek objeyi yatay ve düşey yönde belirli bir açı altında nokta dizileri şeklinde tarayarak, nokta bulutu olarak görüntülenmesini sağlar. Nokta bulutu verisi, ölçülen her nokta için tarayıcı alet merkezli kutupsal koordinat (x,y,z) ve yansıma yoğunluk değeri (ton) bilgisi ihtiva eder. Bu değerler (kutupsal koordinat, ton) başta txt formatı olmak üzere çeşitli formatlarda çıktı olarak alınabilmektedir (Lichti D. D., Gordon S. J., 2004). 12

13 Farklı istasyon noktalarından yapılan tarama verilerinin tek bir koordinat sisteminde bütünlenmesi ise yapay hedefler ile gerçekleştirilir. Söz konusu hedeflerin jeodezik yöntemlerle (Total Station vb.) koordinatlandırılması ile de istenilen referans sisteminde obje koordinatları elde edilmiş olur. YLT nokta bulutu verisi çok yoğun bir veri seti olup, CAD (Microstation, Autocad, vb.) yazılımlarında çalışma yapılabilmesi için donanımsal olarak çok güçlü bilgisayarlara ve çok deneyimli operatörlere ihtiyaç duyulmaktadır. YLT verisinin yersel fotogrametri de kullanılabilmesi için, resim rektifikasyonunda kullanılacak koordinatları bilinen noktaların tüm YLT nokta bulutu verisi içerisinden ayıklanması gerekmektedir. Yersel lazer teknolojisi çalışmada bahsedilen avantajları ve uygulama sahalarının genişlemesi ile beraber, akademisyenlerin ilgisini çeken ve üzerinde çalışılan bir konudur. Ülkemizde yapılan literatür çalışmalarından birisi, İstanbul Teknik Üniversitesi nde Modeling Stone Walls Using Laser Scanner Data isimli tez çalışmasıdır. Çalışmada Seddülbahir projesinde kullanılmış olan ve bu çalışmada da kullanılan Leica HDS-3000 YLT verisinin değerlendirilmesinde karşılaşılan zorlukların aşılabilmesi için geliştirilen yazılım konu edilmektedir. SWT adı verilen yazılım, bazı değerlendirme aşamalarının mevcut yazılımlarla otomatik olarak yapılamaması üzerine geliştirilmiştir. SWT, yüzey üzerindeki taş şekillerinin geometrisinin belirlenmesi amacı ile yazılmıştır ve noktaların yükseklik farklarına göre analiz yapar. Eğer bir noktanın uzaklığı kendinden bir önceki ve bir sonraki noktanın uzaklıklarından daha az ise bu noktaya ait bilgiler tutulur ve bu noktalar taşların çerçevesini oluşturmaktadır. Yazılım, şayet taşlar arasındaki derinlik farkları mantıklı ve taş yüzeyleri çok deforme olmamışlarsa iyi bir performans sergilemektedir. Taşların yüzeyleri çok hasar görmüş iseler SWT taşların sınırlarını yakalayamaz yada bazılarını atlayabilir (Yüksel B., 2008). 13

14 Konuya örnek teşkil edebilecek diğer bir çalışma ise İtalya Valencia da bulunan Marques de Dos Aguas sarayında uygulanmış bir algoritmadır. Algoritmanın amacı taranmış objenin gerçek yüzeyini elde etmek ve veri hacmini azaltmaktır. Obje yüzeyinin şekline göre üç farklı metot uygulanabilir. Bu metotlar Düzlem Yüzeylerin Kesişimi, Hough Transformasyonu ve yüzey projeksiyonu temeline dayanan yeni bir tekniktir (Lerma J. L., Biosca J.M., 2005) lı yıllardan günümüze dek araştırma konusu olan lazer teknolojisinin ölçme amacı ile kullanımına son yıllarda başlanmıştır. Birçok araştırmaya konu olan lazer tarama sistemleri geliştikçe uygulama alanları da artmıştır. Uygulama özelliklerine göre IQSun, Leica, Optech, Callidus, Trimble, Riegl, vb. (Tablo 2) firmalarca farklı özellikler de farklı mesafe uzunluklarına göre (1 m 1500 m) Şekil 8 de gösterilen yersel lazer tarayıcılar üretilmişlerdir. Şekil 8: Farklı firmalara ait yersel lazer tarayıcılar (Gümüş K., Erkaya H.,2007) IQSun- IQSun 880 Leica -HDS 4500 Optech -ILRIS 3D Callidus -CP 3200 Trimble- (Mensi) GS200 Riegl LMS-Z210i 14

15 Tablo 2: Lazer Tarayıcılar ve Teknik Özellikleri (Altuntaş C., Yıldız F., 2008) Marka Model Scan Ölçme Mesafesi(m) 300m (%90 Ölçme Hızı 4000 Tarama Açısı ( V) Mesafe Doğruluğu 4 mm Konumsal Doğruluk 6 mm Işınsal Açıklık 4 mm Station yansıtıcı yüzey) Nokta/San ( H ) Leica HDS3000 HDS m(%90 yansıtıcı yüzey) 53.5 m 4000 Nokta/San Nokta/San ( V) ( H) ( V) ( H) 4 mm 5mm+120ppm (%100yns. y.) 6 mm 25 m 4 mm m HDS m (%80 yansıtıcı yüzey Nokta/San ( V) ( H ) 5 mm 10 mm 3 mm mrad Optech Ilris 3D 3m 1500m (%80 yansıtıcı yüzey) 2500 Nokta/San ( V) ( H ) m m LMS-Z420 2m-1000m (% 80 yansıtıcı. yüzey) Nokta/San ( V) ( H) 8 mm 10 mm 0.25 mrad Riegl LMS-Z390 1m-300m (%80 yansıtıcı yüzey) Nokta/San ( V) ( H) 4 mm 6 mm 0.25 mrad LMS-Z210 4m-650m (%80 yansıtıcı yüzey) Nokta/San ( V) ( H) 10 mm 15 mm 2.7 mrad Z F Imager m 79 m Nokta/San ( V) ( H ) 0.1 mm 1 mm 0.22 mrad 15

16 Faro LS m 80 m Nokta/San ( V) ( H ) 3 mm 5 mm Tablo 2 de ölçme mesafesi ve tarama hassasiyetine göre günümüzde kullanılan farklı lazer tarayıcıların teknik özellikleri (Altuntaş C., Yıldız F., 2008) verilmiştir. Bu tabloya göre çalışmada kullanılan YLT sistemi (Leica HDS 3000) nokta konum doğrulukları bilinmektedir. Yersel Lazer Tarayıcıların Donanım Yapısı Bir Yersel Lazer Tarama Sistemi, Şekil 9 de gösterilen yersel lazer tarayıcı gibi; - Tarayıcı, - Kontrol ünitesi, - Güç kaynağı, - Sehpa bileşenlerinden oluşmaktadır. Şekil 9: Uygulamada kullanılan yersel lazer tarayıcı ve bileşenleri 16

17 Tarayıcı ünitesi; YLT sisteminde üç boyutlu veriyi elde eden kısımdır. Mesafe ölçme prensiplerine göre de üç grupta incelenmeleri mümkündür. Tablo 3: YLT ların mesafe ölçme yöntemine göre sınıflandırılması (Gümüş K., Erkaya H., 2007) Mesafe Ölçme Teknolojisi Menzil (m) Doğruluk (mm) Üreticiler Optech, Leica, Uçuş Zamanlı <100 <10 Mensi, Callidus, Riegl <1000 <20 Optech, Riegl Faz Farklı <100 <10 IQSun, Leica, Visimage, Z F Optik Üçgenlemeli <5 <1 Mensi, Minolta 17

18 Tablo 2 ve Tablo 3 de görüldüğü üzere tarama yapılacak yere ve istenilen hassasiyete göre bir tarayıcı seçmek gerekir. Örneğin yapımı tamamlanmış bir yol projesinde, yapılan imalatın projesine uygunluğunu denetleme amacı ile veya taş ocağı, kum çakıl, ariyet ocağı gibi büyük kazı sahalarında hacim hesabı için Uçuş Zamanı prensibi ile mesafe ölçen (<1000) Optech, Riegl YLT larından birisi tercih edilebilir ki <20 mm lik bir hassasiyet bu tarz uygulama sahaları için fazlası ile yeterlidir. Tünel tarzı kesit alanı dar bir yüzeyde ise elbette ölçme menzili <100 m aralığında bir cihaz tercih edilmelidir.. Mesafe ölçme prensibine göre üç ana grupta incelenmesi mümkün olan tarayıcılarda, en yaygın olarak kullanılan uzaklık ölçme yöntemi Tablo 3 de gösterildiği gibi uçuş zamanlı (time of flight) yöntemidir. Şekil 10 de gösterilen uçuş zamanlı mesafe ölçme yöntemini kullanılan YLT sisteminin esası, atımla gönderilen lazer ışının taranan obje yüzeyi noktalarından yansıyıp geri dönen lazer ışınının tarayıcıdan çıkış anı ile yansıyarak geri dönme süresinin yani uçuş süresinin kaydedilerek mesafenin ölçülmesi işlemidir (Gümüş K., Erkaya H., 2007). Şekil 10: Uçuş zamanlı mesafe ölçme yöntemi (Gümüş K., Erkaya H., 2007) 18

19 YLT larda mesafe ölçme için yaygın olarak kullanılan prensiplerden ikincisi de Şekil 11 de gösterildiği gibi Faz Farkı Metodudur (Phase Difference). Bu yöntemde gönderilen lazer, uyumlu bir dalga ile ayarlanmıştır. Mesafe iletilen ve alınan dalgalar arasındaki faz farkından hesaplanmaktadır. Kısa mesafelerde etkili tarama yapan YLT ların çoğu bu yönteme göre çalışırlar (Boehler W., Marbs A., 2002). Şekil 11: Faz farkı sistemi (Pınarcı E., 2007) Üçüncü prensip üzerine kurulu olan sistemler, triangulasyon metodu ile çalışan (optical triangulation) sistemlerdir. Kısa mesafe ve <1 mm hassasiyette tarama yapan sistemler bu prensipte çalışırlar. Endüstriyel ve hassas uygulama alanlarında, küçük objelerde kullanılırlar (Boehler W., Marbs A., 2002). Tarayıcı ünitesi genel olarak incelenecek olurlarsa; 19

20 o Lazer telemetresi ve o Lazer ışın saptırma ünitesi nden meydana gelir. Lazer Telemeteresi Blok Düzeni Şekil 12 te gösterildiği gibi; o Transistörlü lazer veya yarı geçirken lazer diot (Verici), o Dedektör (AGC) (Alıcı Kanal), o Zaman ayırma, ölçümü ünitesi (TDC), o Verici ve alıcı optiklerinden oluşur (Gümüş K., Erkaya H., 2007). Şekil 12: Lazer telemetresi blok düzeni (Gümüş K., Erkaya H., 2007) Lazer vericisi, aynı anda birisi alıcıya ve diğeri de zaman ölçüm ünitesini başlatmaya yarayan başlangıç lazer atımı yaymaktadır. 20

21 Detektör (AGC) yüzeyden yansıyan lazer sinyalinin algılanmasında kullanılmaktadır ve ölçülen objeden yansıyan sinyal, detektör tarafından algılandığında, başlangıç atımı ile başlatılan zaman ölçüm ünitesi de durur (Gümüş K., Erkaya H., 2007). Hedefin tarayıcıya olan mesafesi; t R c 2 denklemi ile hesaplanmaktadır. (4) (4) denklemindeki c ışık hızını, t ise lazer atımının ölçülen objeye çarpıp geri döndüğünde geçen zamanı ifade etmektedir (Gümüş K., Erkaya H., 2007). Lazer ışın saptırma ünitesi, dikey ve gerektiğinde yatay yönde ışının sapmasını sağlamak için lazer saptırma ünitesi kullanılır ve; o Dönen düz aynalar, o Dönen çokgen aynalar, o Dalgalı (Galvanometrik) aynalar olmak üzere üç çeşit ayna kullanılmaktadır (Gümüş K., Erkaya H., 2007). Tarama ünitesi, yapılan tüm tarama işlemini ve elde edilen veriyi kaydetmek ve kontrol etmek için kullanılan Yersel Lazer Tarayıcının yazılımının da yüklü olduğu yüksek kapasiteli, genelde taşınabilir bilgisayarlardır. Güç kaynağı, bir veya birden fazla pilden oluşur. Lazer tarayıcı gücünü bu pillerden alır. YLT lar, kullanılacakları istasyon noktasına ve kullanılma amaçlarına göre gerektiğinde düzeçlenebilir bir sehpa ile kullanılırlar. 21

22 Koordinatlandırma: Yersel lazer taramada koordinatlandırma matris yapısı olarak aşağıdaki bağıntı kullanılır. X X 0 Y Y R 0 Z Z 0 s.sin.cos s.sin,sin s.cos (5) Burada koordinat sistemi olarak GPS koordinat sistemi seçilebileceği gibi lokal bir koordinat sistemi de seçilebilir. Tarayıcının konum koordinatı belirlendikten sonra ölçülen tüm noktalar (nokta bulutu) aynı koordinat sisteminde olacaktır. Genellikle kapalı mekan ölçmelerinde lokal koordinat sistemi tercih edilir. Lokal sistemde tarama çalışması yapılırken kutupsal koordinatlar kullanılan sisteme aşağıdaki bağıntı yardımıyla dönüştürülür. Farklı istasyon noktalarından yapılan taramaların birleştirilmesi çalışmasına registration adı verilir. Bu işlem seçilen lokal koordinat sisteminde yapılır. Klasik Helmert (uzaysal benzerlik dönüşümü) transformasyonu (üç boyutlu transformasyon) matematiğinde yapılan bu birleştirilme işleminde eşlenik nokta olarak kullanılan hedef noktalar (özel yansıtıcı hedefler) kullanılır. Bu noktalar her bir tarayıcı konumu için taranmış olmalıdır. Genelde donanımlar bu hedef noktaları taramanın en başında otomatik olarak ölçerler. Hedef noktaları ile birleştirme dışında kullanılan diğer bir yöntemde En yakın nokta seçimine dayalı nokta bulutları içindeki ortak bölgelerden seçilecek nokta kümeleri kullanılarak yapılan birleştirmedir. Bu yöntemde iki farklı istasyona ait nokta bulutu içerisinde ortak olan bölgedeki nokta kümesi belirlenir. Bu alt kümelerdeki her bir noktaya karşılık gelecek en kısa öklit mesafesine göre karşılık gelecek diğer alt kümedeki nokta hesaplanır ve eşlenir. İteratif olarak yapılan bu yöntemde her iki nokta kümesi yakınlaşır ve iterasyon bir eşik değere gelince durdurulur. Genellikle bu eşik değer 22

23 tarama sıklığı minimum olan nokta bulutuna göre belirlenir. Bu birleştirme tekniği bağımsız bloklardaki fotogrametrik yöneltme algoritmasının aynısıdır. Yersel Lazer Tarayıcıların Veri Yapısı YLT lar, kurulduğu istasyon noktası alet merkezli koordinat sisteminde, taranacak objenin yüzeyini saniyede binlerce noktanın X,Y,Z kartezyen koordinatlarını elde edecek şekilde taramaktadır. Elde edilen veri, üç boyutlu koordinatlar yanında taranan yüzeyin yapısına ve ölçme uzaklığına bağlı olarak dönen sinyalin yoğunluğunu RGB (Kırmızı, Yeşil, Mavi) olarakta içermektedir. Kaydedilen RGB yoğunluk değerleri sayesinde de taranan objenin ve ortamın modellenmesi kolaylaşmıştır. Tarama ile elde edilen bu yoğun veriye nokta bulutu adı verilmektedir (Altuntaş C., Yıldız F., 2008). Lazer tarayıcılar, ölçülecek objeyi yatay ve düşey yönde belirli bir açı altında nokta dizileri şeklinde tarayarak nokta bulutu halinde görüntülenmesini sağlarlar. Her lazer noktası için tarayıcı alet merkezli kutupsal koordinatlar ölçülür. Bunlar; ölçülen noktaya olan eğik uzaklık, ölçüm doğrusunun x ekseni ile yatay düzlemde yaptığı açı ve ölçüm doğrusunun yatay düzlemle yaptığı eğim açısı dır. Şekil 13 da görüldüğü üzere yersel lazer tarayıcılar konumlandırıldıkları noktayı başlangıç noktası kabul ederek tamamen lokal koordinat sistemi tabanlı ölçme yapmaktadırlar (Lichti D. D., Gordon S. J., 2004). Şekil 13: YLT lokal koordinat sistemi (Altuntaş C., Yıldız F., 2008) 23

24 Elde edilen nokta bulutu verisi, CAD modelleri için DXF, yüzey modelleme için ASCII, görselleştirme için VRML formatında ve txt vb. bir çok formatta koordinat, açı mesafe olarak alınabilmektedir. Nokta bulutu verisi, kullanılan YLT modellerine göre farklılık gösteren yazılımlarla elde edilirler. Bu yazılımlar ham veriyi elde etmek, elde edilen veri üzerinde çalışma yapılabilir hale getirmek, gerektiğinde doku kaplamak vb. bir çok amaca yönelik modüller halinde mevcutturlar. Şekil 14 de Leica HDS 3000 yersel lazer tarayıcısı ile taranmış, RGB yoğunluk değerleri ile görselleşmiş nokta bulutu verisi görülmektedir. Şekil 14: Nokta bulutu görüntüsü Cyclone

25 YFT ve YLT veri entegrasyonunu kolaylaştırmak amacı ile YLT verisinin bir filtre ile sadeleştirilmesi düşünülür. Filitreleme işlemi iki adımdan oluşur. Birinci adımda operatör tarafından belirlenen noktalar ile bir düzlem geçirilmiş ve dengeleme yapılarak düzlem denklemi parametreleri elde edilmiştir. İkinci adımda elde edilen parametreler ile tüm noktalardaki ortalama yüzey parametrelerine göre belirlenen z derinlik farkları hesaplanmıştır. Hesaplanan z parametreleri ile geometrik yüzey modelini içeren bir filtre ile yüzeyler birbirinden ayrılır. Geometrik tabanlı filtre uygulamaları yukarıda anlatılan bu temel prensiplerle gerçekleştirilir. Diğer bir yöntem de fotogrametri ve uzaktan algılamada kullanılan görüntüsel ve renksel (radyometrik) özellikler ile yapılan filitreme tekniğidir. Lazer tarama verisi içerisinde üç boyutlu olarak konumlandırılan nokta bulutu içerisindeki her bir noktaya üç boyut konumu ile birlikte bir parlaklık ve RGB renksel kodlama değeri atanır. Ham nokta bulutu verisi.txt ya da.pts nokta verileri incelendiğinde aşağıdaki tabloda gösterilen veri formatı elde edilir. Tablo 4 de dosya yapısı gösterilmiştir. 25

26 Tablo 4: Örnek.pts dosya formatı Nokta No X(m) Y(m) Z(m) Parlaklık R(red) G(green) B(blue) Yersel Lazer Tarayıcı Verilerinin Yersel Fotogrametriye Entegrasyonu (Veri Birleştirmesi) Fotogrametrik veri üretiminde YLT ların kullanılması günümüzde tercih edilen bir yöntemdir. Resim rektifikasyonunda kullanılacak koordinatları bilinen noktaların, tüm YLT verisi içerisinden ayıklanması gerekmektedir. Bu noktalar cisim yüzeyleri üzerinde maximum ve minimum noktalar olarak tanımlanır. Ancak YLT verisi içerisinde farklı tarama açıları nedeni ile yüzeyler üzerinden bu noktaların okunması ve işlenmesi yoğun nokta bulutu verisi nedeni ile zor bir çalışmayı gerektirir ve veri üreten operatör için zaman alıcı olabilmektedir. Özellikle fotogrametrik veri üretiminde mimari restorasyon ve kültürel mirasın korunması çalışmalarında kullanılan veri düşeye çevrilmiş resimlerdir. Bu resimlerin YLT verisi olan nokta bulutu kümesinden alınması ve fotogrametrik resim rektifikasyonunda (ortofoto-model) kullanılması operatör aracılığı ile yapılmaktadır. Bu çalışmayı operatörden bağımsız hale getirebilmek için nokta bulutu verisi üzerindeki farklı derinliğe sahip yüzeylerin birbirinden ayrılması yöntemi bir entegrasyon yöntemi olarak belirlenebilir. Bu çalışma için entegrasyon yöntemi olarak farklı derinliklere ait farklı yüzeylerin otomatik olarak belirlenebilmesi için bir geometrik filtreleme yöntemi çalışması yapılmıştır. Bu seçilen entegrasyon yöntemi sayesinde fotogrametrik veri üretiminin bir parçası olan resim rektifikasyonu için gerekli verilerin, YLT verisini oluşturan nokta bulutu verisi üzerinde insan faktörü olmaksızın otomatik olarak 26

27 üretilebilmesi sağlanmış olacaktır. YLT ların ürettiği veri formatının temelini oluşturan koordinat bilgilerini oluşturan veri dosyası ve fotogrametrik verinin korrdinat bilgilerini oluşturacak veri koordinat bilgisi olarak aynıdır. Ancak fotogrametrik verinin otomatik olarak entegre edilebilmesi için düşeye çevrilecek fotoğrafik bilgiye ait verinin doğru olarak bu nokta bulutu verisi içinden seçilebilmesi gereklidir. İşte bu nokta bulutu verisi içerisinde kullanılacak bir filtre algoritması ile sınıflandırılması gerekmektedir. Bu durumda nokta bulutu verisinden nokta koordinatı belirlemek tam anlamıyla yazılımın CAD arayüzünde öperatör yardımı ile manuel olarak yapılabilmektedir. Farklı derinlikteki yüzeylere ait nokta konum verilerinin sınıflandırılabilmesi için elde edilen ham veriye matematiksel bir algoritma yardımı ile bir filtre uygulanıp verinin üç boyutlu sınıflandırılması yapılır. Bu çalışma için kullanılan yöntemler aynen havadan lazer tarama tekniğinde olduğu gibi uluslararası literatür de yapılmış çalışmalarda mevcuttur. Kaynaklar Karl Kraus, 2007, Fotogrametri Cilt I Nobel Yayınevi ISBN:

28 Altuntaş C., Yıldız F., Yersel Lazer Tarayıcı Ölçme Prensipleri ve Nokta Bulutlarının Birleştirilmesi, Jeodezi Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi 2008/1 Sayı 98, 2008 Boehler W., Marbs A., 3D Scanning Instruments, University of Applied Sciences, Mainz, Germany, 2002 Ek-1, Leica HDS-3000 Teknik Özellikleri Forkuo K., King B., Automatic Fusion Of Photogrammetric Imagery And Laser Scanner Point Clouds, XXth ISPRS Congress, İstanbul, pp.475, 2004 Gümüş K., Erkaya H., Mühendislik Uygulamalarında Kullanılan Yersel Lazer Tarayıcı Sistemleri, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, 2007 Lichti D. D., Gordon S. J., Error Propagation in Directly Georeferenced Terrestrial Laser Scanner Point Clouds for Cultural Heritage Recording, FIG Working Week 2004, Athens, Greece, May 22-27, 2004 Pınarcı E., İki Boyutlu Kalman Filtresinin Yersel Lazer Tarama Verisine Uygulanması, GYTE Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Gebze, 2007 Staiger R., Terrestrial Laser Scanning Technology Systems and Applications, 2 nd FIG Regional Conference Marrakech, Morocco, Vol 1, 2003 Yüksel B., Modeling Stone Walls Using Laser Scanner Data, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008 Lerma J.L., Biosca J.M., Segmentation And Filtering Of Laser Scanner Data For Cultural Heritage, CIPA XX International Symposium, pp Torino,

Lazer-obje (hedef) etkileşimi-yüzey eğim ve pürüzlülüğü

Lazer-obje (hedef) etkileşimi-yüzey eğim ve pürüzlülüğü Lazer-obje (hedef) etkileşimi-yüzey eğim ve pürüzlülüğü Ölçülen düşey mesafe yüzeyin eğimi ve pürüzlülüğüne bağlıdır. Soldaki iki şekil için, sağ şekilden dönen eko daha geniş olduğundan ölçülen mesafe

Detaylı

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon Lazer Tarama Verilerinden Bina Detaylarının Çıkarılması ve CBS İle Entegrasyonu

Detaylı

LIDAR VE YERSEL LAZER TARAYICI SİSTEMLERİ. Yersel Lazer Tarayıcı Hakkında Genel Bilgi

LIDAR VE YERSEL LAZER TARAYICI SİSTEMLERİ. Yersel Lazer Tarayıcı Hakkında Genel Bilgi LIDAR VE YERSEL LAZER TARAYICI SİSTEMLERİ LIDAR (Light Detection and Ranging) bir hava taşıtı ya da yersel tarayıcılar tarafından elde edilir. Bazı uygulamalarda sayısal kamera görüntüleri ile birlikte

Detaylı

Dijital (Sayısal) Fotogrametri

Dijital (Sayısal) Fotogrametri Dijital (Sayısal) Fotogrametri Dijital fotogrametri, cisimlere ait iki boyutlu görüntü ortamından üç boyutlu bilgi sağlayan, sayısal resim veya görüntü ile çalışan fotogrametri bilimidir. Girdi olarak

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

Dijital Kameralar (Airborne Digital Cameras)

Dijital Kameralar (Airborne Digital Cameras) Dijital Kameralar (Airborne Digital Cameras) Klasik fotogrametrik görüntü alımındaki değişim, dijital kameraların gelişimi ile sağlanmaktadır. Dijital görüntü, analog görüntü ile kıyaslandığında önemli

Detaylı

YOĞUN GÖRÜNTÜ EŞLEME ALGORİTMALARI İLE ÜRETİLEN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİNDE KALİTE DEĞERLENDİRME VE DOĞRULUK ANALİZİ

YOĞUN GÖRÜNTÜ EŞLEME ALGORİTMALARI İLE ÜRETİLEN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİNDE KALİTE DEĞERLENDİRME VE DOĞRULUK ANALİZİ YOĞUN GÖRÜNTÜ EŞLEME ALGORİTMALARI İLE ÜRETİLEN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİNDE KALİTE DEĞERLENDİRME VE DOĞRULUK ANALİZİ Naci YASTIKLI a, Hüseyin BAYRAKTAR b a Yıldız Teknik Üniversitesi,

Detaylı

5 İki Boyutlu Algılayıcılar

5 İki Boyutlu Algılayıcılar 65 5 İki Boyutlu Algılayıcılar 5.1 CCD Satır Kameralar Ölçülecek büyüklük, örneğin bir telin çapı, objeye uygun bir projeksiyon ile CCD satırının ışığa duyarlı elemanı üzerine düşürülerek ölçüm yapılır.

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

Yersel Lazer Tarayıcılar ile 3 Boyutlu Modelleme

Yersel Lazer Tarayıcılar ile 3 Boyutlu Modelleme Yersel Lazer Tarayıcılar ile 3 Boyutlu Modelleme Gelişen yersel lazer tarayıcı teknolojisi tarihi ve kültürel yapıların belgelenmesi ve üç boyutlu modellenmesinde oldukça popüler bir yöntem haline gelmiştir.

Detaylı

HACİM HESAPLAMALARINDA LASER TARAMA VE YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANILMASI

HACİM HESAPLAMALARINDA LASER TARAMA VE YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANILMASI TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 11 15 Mayıs 2009, Ankara HACİM HESAPLAMALARINDA LASER TARAMA VE YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANILMASI M. Yakar

Detaylı

FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI

FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI Fotg.D.Bşk.lığı, yurt içi ve yurt dışı harita üretimi için uydu görüntüsü ve hava fotoğraflarından fotogrametrik yöntemlerle topoğrafya ve insan yapısı detayları

Detaylı

ÇATI KAFES SİSTEMLERİNİN LAZER TARAYICI YARDIMI İLE MODELLENMESİ

ÇATI KAFES SİSTEMLERİNİN LAZER TARAYICI YARDIMI İLE MODELLENMESİ ÇATI KAFES SİSTEMLERİNİN LAZER TARAYICI YARDIMI İLE MODELLENMESİ Burhan GÜL 1, Güney UZUNBOZ 1, Zaide DURAN 1, Şinasi KAYA 1, Mehmet Furkan Çelik 1 Umut AYDAR 1 1 İTÜ, İnşaat Fak. Geomatik Müh. Böl. Ayazağa

Detaylı

Dijital (Sayısal) Fotogrametri

Dijital (Sayısal) Fotogrametri Dijital (Sayısal) Fotogrametri Dijital fotogrametri, cisimlere ait iki boyutlu görüntü ortamından üç boyutlu bilgi sağlayan, sayısal resim veya görüntü ile çalışan fotogrametri bilimidir. Girdi olarak

Detaylı

BİLGİ DAĞARCIĞI HAVADAN (AIRBORN) LİDAR NEDİR? HAVADAN (AIRBORN) LİDAR SİSTEMİ. Sistem aşağıda belirtilen ekipmanlardan oluşmaktadır.

BİLGİ DAĞARCIĞI HAVADAN (AIRBORN) LİDAR NEDİR? HAVADAN (AIRBORN) LİDAR SİSTEMİ. Sistem aşağıda belirtilen ekipmanlardan oluşmaktadır. 42 BİLGİ DAĞARCIĞI HAVADAN (AIRBORN) LİDAR NEDİR? Muzaffer NAVRUZ * HAVADAN (AIRBORN) LİDAR SİSTEMİ Sistem aşağıda belirtilen ekipmanlardan oluşmaktadır. Lidar, İngilizce "Laser imaging detection and ranging"

Detaylı

FOTOGRAMETRİ ANABİLİM DALI. Prof. Dr. Ferruh YILDIZ

FOTOGRAMETRİ ANABİLİM DALI. Prof. Dr. Ferruh YILDIZ FOTOGRAMETRİ ANABİLİM DALI Prof. Dr. Ferruh YILDIZ LİDAR TEKNİKLERİ LIGHT Detection And Ranging RADAR a benzer ancak elektromanyetik dalganın kızıl ötesi boyunu kullanır. LIDAR: Konumlama ( GPS ) Inersiyal

Detaylı

Dijital (Sayısal) Fotogrametri

Dijital (Sayısal) Fotogrametri Dijital (Sayısal) Fotogrametri Dijital fotogrametri, cisimlere ait iki boyutlu görüntü ortamından üç boyutlu bilgi sağlayan, sayısal resim veya görüntü ile çalışan fotogrametri bilimidir. Girdi olarak

Detaylı

YERSEL LAZER TARAMA YÖNTEMİNİN MİMARİ BELGELEMEDE KULLANILMASI

YERSEL LAZER TARAMA YÖNTEMİNİN MİMARİ BELGELEMEDE KULLANILMASI YERSEL LAZER TARAMA YÖNTEMİNİN MİMARİ BELGELEMEDE KULLANILMASI Semih SAFKAN 1, Hakan HAMARAT, Zaide DURAN 2, Umut AYDAR 3, Mehmet Furkan ÇELİK 4 1 İTÜ, İnşaat Fak. Geomatik Müh. Böl. Ayazağa Kampüsü 34469

Detaylı

YERSEL FOTOGRAMETRİK YÖNTEM İLE YERSEL LAZER TARAMANIN KARŞILAŞTIRILMASI VE DOĞRULUK ANALİZİ

YERSEL FOTOGRAMETRİK YÖNTEM İLE YERSEL LAZER TARAMANIN KARŞILAŞTIRILMASI VE DOĞRULUK ANALİZİ 222 [1274] YERSEL FOTOGRAMETRİK YÖNTEM İLE YERSEL LAZER TARAMANIN KARŞILAŞTIRILMASI VE DOĞRULUK ANALİZİ Muhammed Enes ATİK 1, Sabri ÜNLÜER 1, Zaide DURAN 2, Mehmet Furkan ÇELİK 3 1 İstanbul Teknik Üniversitesi,

Detaylı

Veri toplama- Yersel Yöntemler Donanım

Veri toplama- Yersel Yöntemler Donanım Veri toplama- Yersel Yöntemler Donanım Data Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 1 Veri toplama -Yersel Yöntemler Optik kamera ve lazer tarayıcılı ölçme robotu Kameradan gerçek zamanlı veri Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN

Detaylı

THE EFFECT TO GEOREFERENCING ACCURACY OF CONTROL TARGETS IN TERRESTRIAL LASER SCANNING APPLICATIONS

THE EFFECT TO GEOREFERENCING ACCURACY OF CONTROL TARGETS IN TERRESTRIAL LASER SCANNING APPLICATIONS YERSEL LAZER TARAMA UYGULAMALARINDA KONTROL HEDEFLERİNİN KONUMLANDIRMA DOĞRULUĞUNA ETKİSİ K. GÜMÜŞ 1, H.ERKAYA 2 1 Niğde Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Harita Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim

Detaylı

HAVADAN LAZER TARAMA ve SAYISAL GÖRÜNTÜ VERİLERİNDEN BİNA TESPİTİ VE ÇATILARIN 3 BOYUTLU MODELLENMESİ

HAVADAN LAZER TARAMA ve SAYISAL GÖRÜNTÜ VERİLERİNDEN BİNA TESPİTİ VE ÇATILARIN 3 BOYUTLU MODELLENMESİ Akdeniz Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü Uzaktan Algılama Anabilim Dalı HAVADAN LAZER TARAMA ve SAYISAL GÖRÜNTÜ VERİLERİNDEN BİNA TESPİTİ VE ÇATILARIN 3 BOYUTLU MODELLENMESİ Dr.Nusret

Detaylı

İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101. Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul

İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101. Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101 Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul Ölçme Bilgisine Giriş Haritaların ve Ölçme Bilgisinin Kullanım Alanları Ölçmeler sonucunda üretilen haritalar ve planlar pek çok mühendislik

Detaylı

Fotogrametride işlem adımları

Fotogrametride işlem adımları Fotogrametride işlem adımları Uçuş planının hazırlanması Arazide yer kontrol noktalarının tesisi Resim çekimi Değerlendirme Analitik değerlendirme Dijital değerlendirme Değerlendirme Analog değerlendirme

Detaylı

Dijital Fotogrametri

Dijital Fotogrametri Dijital Fotogrametri 2016-2017, Bahar YY Fevzi Karslı (Prof. Dr.) Harita Mühendisliği Bölümü Mühendislik Fakültesi KTÜ 20 Mart 2017 Pazartesi Ders Planı ve İçeriği 1. Hafta Giriş, dersin kapsamı, kavramlar,

Detaylı

GPS/INS Destekli Havai Nirengi

GPS/INS Destekli Havai Nirengi GPS/INS Destekli Havai Nirengi GPS/INS (IMU) destekli hava nirengide izdüşüm merkezi koordinatları (WGS84) ve dönüklükler direk ölçülür. İzdüşüm merkezi koordinatları kinematik GPS ile ölçülür. GPS ile

Detaylı

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 11 15 Mayıs 2009, Ankara

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 11 15 Mayıs 2009, Ankara TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 11 1 Mayıs 29, Ankara TARİHİ VE KÜLTÜREL VARLIKLARIN LAZER TARAMA VE LAZER NOKTA ÖLÇME TEKNOLOJİLERİ İLE 3B MODELLENMESİNDE

Detaylı

Tanımlar, Geometrik ve Matemetiksel Temeller. Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. JDF329 Fotogrametri I Ders Notu

Tanımlar, Geometrik ve Matemetiksel Temeller. Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. JDF329 Fotogrametri I Ders Notu FOTOGRAMETRİ I Tanımlar, Geometrik ve Matemetiksel Temeller Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu 2015-2016 Öğretim Yılı Güz Dönemi İçerik Tanımlar

Detaylı

TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon

TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm

Detaylı

Fotogrametrinin Optik ve Matematik Temelleri

Fotogrametrinin Optik ve Matematik Temelleri Fotogrametrinin Optik ve Matematik Temelleri Resim düzlemi O : İzdüşüm (projeksiyon ) merkezi P : Arazi noktası H : Asal nokta N : Nadir noktası c : Asal uzaklık H OH : Asal eksen (Alım ekseni) P OP :

Detaylı

Bilgisayarla Fotogrametrik Görme

Bilgisayarla Fotogrametrik Görme Bilgisayarla Fotogrametrik Görme Dijital Görüntü ve Özellikleri Yrd. Doç. Dr. Mustafa DİHKAN 1 Dijital görüntü ve özellikleri Siyah-beyaz resimler için değer elemanları 0-255 arasındadır. 256 farklı durum

Detaylı

Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü

Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr/kadro/ecolak DÜŞEY MESAFELERİN YÜKSEKLİKLERİN

Detaylı

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ VE UZAKTAN ALGILAMA

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ VE UZAKTAN ALGILAMA TAŞINMAZ GELİŞTİRME TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ VE UZAKTAN ALGILAMA Yrd.Doç.Dr. Aziz ŞiŞMAN 1 ÜNITE: 1 CBS DE VERI TEMINI Yrd.Doç.Dr. Aziz ŞiŞMAN İçindekiler 4.1. CBS DE VERİ TEMİNİ...

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN temellerinin atıldığı Çanakkale zaferinin 100. yılı kutlu olsun.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN temellerinin atıldığı Çanakkale zaferinin 100. yılı kutlu olsun. Doç.Dr.Mehmet MISIR-2013 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN temellerinin atıldığı Çanakkale zaferinin 100. yılı kutlu olsun. Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile birlikte; geniş alanlarda, kısa zaman aralıklarında

Detaylı

SPS ZOOM 300. 3D Lazer Tarayıcı SPS ZOOM 300

SPS ZOOM 300. 3D Lazer Tarayıcı SPS ZOOM 300 3D Lazer Tarayıcı 3D Lazer Tarayıcı 3D lazer tarayıcı çevredesindeki nesnelerin konumsal verilerini hassas bir şekilde ölçen bir cihazdır. Toplanan nokta bulutu verileri daha sonra dijital üç boyutlu modeller

Detaylı

M. Taner Aktaş, GISP : mtaktas@yahoo.com

M. Taner Aktaş, GISP : mtaktas@yahoo.com Technical Workshops 25.Mayıs.2012 Taşkın Risk Haritası Oluşturmada LiDAR Yöntemi ve ArcHydro 2.0 Araçları M. Taner Aktaş, GISP Gündem Giriş LiDAR Yöntemi ArcGIS ile LiDAR ArcHydro Araçları Taşkın Risk

Detaylı

YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ. Ölçme Bilgisi Ders Notları

YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ. Ölçme Bilgisi Ders Notları YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ Yeryüzündeki herhangi bir noktanın sakin deniz yüzeyi üzerinde (geoitten itibaren) çekül doğrultusundaki en kısa mesafesine yükseklik denir. Yükseklik ölçümü; belirli noktalar arasındaki

Detaylı

ORM 7420 USING SATELLITE IMAGES IN FOREST RESOURCE PLANNING

ORM 7420 USING SATELLITE IMAGES IN FOREST RESOURCE PLANNING ORM 7420 USING SATELLITE IMAGES IN FOREST RESOURCE PLANNING Asst. Prof. Dr. Uzay KARAHALİL Week IV NEDEN UYDU GÖRÜNTÜLERİ KULLANIRIZ? Sayısaldır (Dijital), - taramaya gerek yoktur Hızlıdır Uçuş planı,

Detaylı

Tanımlar, Geometrik ve Matemetiksel Temeller. Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. JDF329 Fotogrametri I Ders Notu

Tanımlar, Geometrik ve Matemetiksel Temeller. Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. JDF329 Fotogrametri I Ders Notu FOTOGRAMETRİ I Tanımlar, Geometrik ve Matemetiksel Temeller Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu 2015-2016 Öğretim Yılı Güz Dönemi İzdüşüm merkezi(o):

Detaylı

Doç. Dr. Bahadır ERGÜN MİM 466

Doç. Dr. Bahadır ERGÜN MİM 466 MİMARİ FOTOGRAMETRİ Fotogrametri, fiziksel cisimler ve oluşturdukları çevreden yansıyan ışınların şekillendirdiği fotogrametrik görüntülerin ve yaydıkları elektromanyetik enerjilerin kayıt,ölçme ve yorumlama

Detaylı

OBJE YÜZEY RENKLERİNİN YERSEL LAZER TARAYICILARINA ETKİSİ THE EFFECT OF OBJECT SURFACE COLORS ON THE TERRESTRIAL LASER SCANNERS

OBJE YÜZEY RENKLERİNİN YERSEL LAZER TARAYICILARINA ETKİSİ THE EFFECT OF OBJECT SURFACE COLORS ON THE TERRESTRIAL LASER SCANNERS OBJE YÜZEY RENKLERİNİN YERSEL LAZER TARAYICILARINA ETKİSİ A. Yaman a*, H.M. Yılmaz a a Aksaray Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, 68100 Aksaray, Türkiye - (aydan.ketenci@hotmail.com/hmuraty@gmail.com)

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI FOTOGRAMETRİ I GEOMETRİK ve MATEMATİK TEMELLER Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz/

Detaylı

elektromagnetik uzunluk ölçerlerin Iaboratu ar koşullarında kaiibrasyonu

elektromagnetik uzunluk ölçerlerin Iaboratu ar koşullarında kaiibrasyonu elektromagnetik uzunluk ölçerlerin Iaboratu ar koşullarında kaiibrasyonu ÖZET Yük. Müh. Uğur DOĞAN -Yük. Müh Özgür GÖR Müh. Aysel ÖZÇEKER Bu çalışmada Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Jeodezi

Detaylı

KESİTLERİN ÇIKARILMASI

KESİTLERİN ÇIKARILMASI KESİTLERİN ÇIKARILMASI Karayolu, demiryolu, kanal, yüksek gerilim hattı gibi inşaat işlerinde projelerin hazırlanması, toprak hacminin bulunması amacı ile boyuna ve enine kesitlere ihtiyaç vardır. Boyuna

Detaylı

Haritacılık Bilim Tarihi

Haritacılık Bilim Tarihi Haritacılık Bilim Tarihi Tanışma - Giriş, Tanım ve Kavramlar - 1 Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF901 Haritacılık Bilim Tarihi Sunu 1 http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Temel Ödev I: Koordinatları belirli iki nokta arasında ki yatay mesafenin

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Temel Ödev I: Koordinatları belirli iki nokta arasında ki yatay mesafenin Temel ödevler Temel ödevler, konum değerlerinin bulunması ve aplikasyon işlemlerine dair matematiksel ve geometrik hesaplamaları içeren yöntemlerdir. öntemlerin isimleri genelde temel ödev olarak isimlendirilir.

Detaylı

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile birlikte; geniş alanlarda, kısa zaman aralıklarında ucuz ve hızlı sonuç alınabilen uzaktan algılama tekniğinin, yenilenebilir

Detaylı

Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. İLERİ ÖLÇME TEKNİKLERİ (CMM) EĞİTİMİ DERS NOTU

Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. İLERİ ÖLÇME TEKNİKLERİ (CMM) EĞİTİMİ DERS NOTU Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. İLERİ ÖLÇME TEKNİKLERİ (CMM) EĞİTİMİ DERS NOTU İLERİ ÖLÇME TEKNİKLERİ Koordinat Ölçme Teknolojisi Koordinat ölçme teknolojisi,

Detaylı

Kameralar, sensörler ve sistemler

Kameralar, sensörler ve sistemler Dijital Fotogrametri Kameralar, sensörler ve sistemler Prof. Dr. Fevzi Karslı Harita Mühendisliği Bölümü, KTÜ fkarsli@ktu.edu.tr Analog Hava Kameraları Ana firmalar Zeiss, Wild ve Leica. Kullanılan bütün

Detaylı

İçerik Fotogrametrik Üretim 2 Fotogrametri 2 Hava Fotogrametrisi...2 Fotogrametrik Nirengi 3 Ortofoto 4 Fotogrametrik İş Akışı 5 Sayısal Hava

İçerik Fotogrametrik Üretim 2 Fotogrametri 2 Hava Fotogrametrisi...2 Fotogrametrik Nirengi 3 Ortofoto 4 Fotogrametrik İş Akışı 5 Sayısal Hava İçerik Fotogrametrik Üretim 2 Fotogrametri 2 Hava Fotogrametrisi...2 Fotogrametrik Nirengi 3 Ortofoto 4 Fotogrametrik İş Akışı 5 Sayısal Hava Kameralarının Sağlayacağı Faydalar.7 Pramit Oluşturma.10 Kolon

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI FOTOGRAMETRİ I GEOMETRİK ve MATEMATİK TEMELLER Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz/

Detaylı

Uzunluk Ölçümü (Şenaj) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Uzunluk Ölçümü (Şenaj) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Uzunluk Ölçümü (Şenaj) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Uzunlukların Ölçülmesi (Şenaj) Arazide uzunlukların doğru ve hassas bir şekilde ölçülmesi, projelerin doğru hazırlanmasında ve projelerin araziye uygulaması

Detaylı

Ormancılıkta Uzaktan Algılama. 4.Hafta (02-06 Mart 2015)

Ormancılıkta Uzaktan Algılama. 4.Hafta (02-06 Mart 2015) Ormancılıkta Uzaktan Algılama 4.Hafta (02-06 Mart 2015) Hava fotoğrafı; yeryüzü özelliklerinin kuşbakışı görüntüsüdür. Hava fotoğrafları, yersel fotoğraf çekim tekniğinde olduğu gibi ait oldukları objeleri

Detaylı

Eski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşur. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme)

Eski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşur. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme) FOTOGRAMETRİ FOTOGRAMETRİ Eski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşur. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme) Buna göre ışık yardımı ile ölçme (çizim yapabilme)

Detaylı

KADASTRO HARİTALARININ SAYISALLAŞTIRILMASINDA KALİTE KONTROL ANALİZİ

KADASTRO HARİTALARININ SAYISALLAŞTIRILMASINDA KALİTE KONTROL ANALİZİ KADASTRO HARİTALARININ SAYISALLAŞTIRILMASINDA KALİTE KONTROL ANALİZİ Yasemin ŞİŞMAN, Ülkü KIRICI Sunum Akış Şeması 1. GİRİŞ 2. MATERYAL VE METHOD 3. AFİN KOORDİNAT DÖNÜŞÜMÜ 4. KALİTE KONTROL 5. İRDELEME

Detaylı

Uzaktan Algılama Uygulamaları

Uzaktan Algılama Uygulamaları Aksaray Üniversitesi Uzaktan Algılama Uygulamaları Doç.Dr. Semih EKERCİN Harita Mühendisliği Bölümü sekercin@aksaray.edu.tr 2010-2011 Bahar Yarıyılı Uzaktan Algılama Uygulamaları GÖRÜNTÜ İŞLEME TEKNİKLERİ

Detaylı

DİJİTAL FOTOGRAMETRİ. KTÜ Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü. Doç. Dr. Eminnur Ayhan

DİJİTAL FOTOGRAMETRİ. KTÜ Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü. Doç. Dr. Eminnur Ayhan DİJİTAL FOTOGRAMETRİ KTÜ Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Doç. Dr. Eminnur Ayhan Dijital Fotogrametrideki (Raster) Koordinat Sistemleri 1. Piksel koordinat sistemi 2. Görüntü koordinat

Detaylı

Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Topografya (Surveying) Nedir? Topografya geleneksel olarak, Dünya yüzeyinin üzerindeki, üstündeki veya altındaki noktalarının rölatif konumlarını belirleyen

Detaylı

TEMEL GÖRÜNTÜ BİLGİSİ

TEMEL GÖRÜNTÜ BİLGİSİ TEMEL GÖRÜNTÜ BİLGİSİ FOTOGRAMETRİDE ALGILAMA SİSTEMLERİ, ÖZELLİKLERİ ve SAĞLADIKLARI VERİ BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF345 TEMEL GÖRÜNTÜ BİLGİSİ DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz/

Detaylı

TOPOĞRAFYA. Ölçme Bilgisinin Konusu

TOPOĞRAFYA. Ölçme Bilgisinin Konusu TOPOĞRAFYA Topoğrafya, bir arazi yüzeyinin tabii veya suni ayrıntılarının meydana getirdiği şekil. Bu şeklin kâğıt üzerinde harita ve tablo şeklinde gösterilmesiyle ilgili ölçme, hesap ve çizim işlerinin

Detaylı

HASSAS ORMANCILIK. Prof.Dr. Abdullah E. Akay. BTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Osmangazi-Bursa

HASSAS ORMANCILIK. Prof.Dr. Abdullah E. Akay. BTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Osmangazi-Bursa HASSAS ORMANCILIK Prof.Dr. Abdullah E. Akay Osmangazi-Bursa HASSAS ORMANCILIK Son yıllarda artan tüketici talepleri doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı artırmış ve bu durum özellikle orman kaynaklarının

Detaylı

YERSEL LAZER TARAYICILARIN TARAMA AÇISI VE MESAFESİNE BAĞLI OLARAK KONUM DOĞRULUĞUNUN ARAŞTIRILMASI

YERSEL LAZER TARAYICILARIN TARAMA AÇISI VE MESAFESİNE BAĞLI OLARAK KONUM DOĞRULUĞUNUN ARAŞTIRILMASI YERSEL LAZER TARAYICILARIN TARAMA AÇISI VE MESAFESİNE BAĞLI OLARAK KONUM DOĞRULUĞUNUN ARAŞTIRILMASI A. Yaman a, H. M. Yılmaz a a Aksaray Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, 68100 Aksaray, Türkiye - (aydanketenci,

Detaylı

Fotogrametriye Giriş

Fotogrametriye Giriş ye Giriş 2013-2014, BAHAR YY Fevzi Karslı (Doç. Dr.) Harita Mühendisliği Bölümü 23 Mart 2014 Pazar Ders Planı ve İçeriği 1. Hafta Giriş, dersin kapsamı, kavramlar, kaynaklar. 2. Hafta nin tanımı ve uygulama

Detaylı

Koordinat Dönüşümleri (V )

Koordinat Dönüşümleri (V ) KOORDİNAT DÖNÜŞÜMLERİ ve FARKLI KOORDİNAT SİSTEMLERİ İLE ÇALIŞMA FieldGenius ile birden fazla koordinat sistemi arasında geçiş yaparak çalışmak mümkündür. Yaygın olarak kullanılan masaüstü harita ve CAD

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF336 FOTOGRAMETRİ II DERSi NOTLARI

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF336 FOTOGRAMETRİ II DERSi NOTLARI FOTOGRAMETRİ II FOTOGRAMETRİK DEĞERLENDİRME - TEK RESİM DEĞERLENDİRMESİ BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF336 FOTOGRAMETRİ II DERSi NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz/

Detaylı

raycloud özelligi sayesinde en yüksek dogruluk ile tüm nesneleri tanımlayın ve proje doğruluğunu en üst seviyeye taşıyın.

raycloud özelligi sayesinde en yüksek dogruluk ile tüm nesneleri tanımlayın ve proje doğruluğunu en üst seviyeye taşıyın. Profesyonel ve yenilikçi özellikleriyle CAD ve GIS çözümlemelerinizde en büyük yardımcınız! Kullanıcı dostu basit ara yüzü sayesinde en zor Ortofoto, Ortomozaik, Nokta Bulutu ve DSIM gibi verilerinizi

Detaylı

SULTANHANI KERVANSARAYI FOTOGRAMETRİK RÖLÖVE ALIMI VE ÜÇ BOYUTLU MODELLEME ÇALIŞMASI

SULTANHANI KERVANSARAYI FOTOGRAMETRİK RÖLÖVE ALIMI VE ÜÇ BOYUTLU MODELLEME ÇALIŞMASI TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 18 22 Nisan 2011, Ankara SULTANHANI KERVANSARAYI FOTOGRAMETRİK RÖLÖVE ALIMI VE ÜÇ BOYUTLU MODELLEME ÇALIŞMASI

Detaylı

MÜHENDİSLİK ÖLÇMELERİ UYGULAMASI (HRT4362) 8. Yarıyıl

MÜHENDİSLİK ÖLÇMELERİ UYGULAMASI (HRT4362) 8. Yarıyıl İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Ölçme Tekniği Anabilim Dalı MÜHENDİSLİK ÖLÇMELERİ UYGULAMASI (HRT4362) 8. Yarıyıl D U L K Kredi 2 0 2 3 ECTS 2 0 2 3 UYGULAMA-1 ELEKTRONİK ALETLERİN KALİBRASYONU

Detaylı

Uzaktan Alg ılamaya Giriş Ünite 6 - Görüntü O t r orektifikasyonu

Uzaktan Alg ılamaya Giriş Ünite 6 - Görüntü O t r orektifikasyonu Uzaktan Algılamaya Giriş Ünite 6 - Görüntü Ortorektifikasyonu Ortorektifikasyon Uydu veya uçak platformları ile elde edilen görüntü verisi günümüzde haritacılık ve CBS için temel girdi kaynağını oluşturmaktadır.

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

Genel Bilgiler FLI MAP. Koridor Tipi Çalışmalar. Geniş Alan Çalışmaları

Genel Bilgiler FLI MAP. Koridor Tipi Çalışmalar. Geniş Alan Çalışmaları FLI MAP Çeşitli helikopterlere monte edilebilen Fli Map in geliştirdiği taşınabilir lazer altimetre sistemi pazardaki hızlı, detaylı ve doğru veri toplama ihtiyaçlarını gidermek için geliştirilmiştir.

Detaylı

Fotogrametri Anabilim dalında hava fotogrametrisi ve yersel fotogrametri uygulamaları yapılmakta ve eğitimleri verilmektedir.

Fotogrametri Anabilim dalında hava fotogrametrisi ve yersel fotogrametri uygulamaları yapılmakta ve eğitimleri verilmektedir. FOTOGRAMETRİ ANABİLİM DALI Fotogrametri eski Yunancadaki Photos+Grama+Metron (Işık+Çizim+Ölçme) kelimelerinden Eski Yunancadan bati dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşur. Photos(ışık)

Detaylı

25 Ekim 2016 Salı - Sistemlere Giriş ve Tanıtım

25 Ekim 2016 Salı - Sistemlere Giriş ve Tanıtım 10.45-12.45 Açılış Töreni Uzaktan Algılama Sistemlerinden Konumsal Bilgiye Genel Giriş 12.45-13.30 Öğle Yemeği 13.30-14.30 14.30-14.45 Ara 14.45-15.45 15.45-16.00 Ara 16.00-17.00 17.00-17.15 Ara 17.15-18.15

Detaylı

Uzaktan Algılama Teknolojileri

Uzaktan Algılama Teknolojileri Uzaktan Algılama Teknolojileri Ders 4 Pasif - Aktif Alıcılar, Çözünürlük ve Spektral İmza Alp Ertürk alp.erturk@kocaeli.edu.tr Pasif Aktif Alıcılar Pasif alıcılar fiziksel ortamdaki bilgileri pasif olarak

Detaylı

Digital Görüntü Temelleri Görüntü Oluşumu

Digital Görüntü Temelleri Görüntü Oluşumu Digital Görüntü Temelleri Görüntü Oluşumu Işık 3B yüzeye ulaşır. Yüzey yansıtır. Sensör elemanı ışık enerjisini alır. Yoğunluk (Intensity) önemlidir. Açılar önemlidir. Materyal (yüzey) önemlidir. 25 Ekim

Detaylı

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Ders Adı Kodu Yerel Kredi ECTS Ders (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuvar (saat/hafta) Topografya HRT3351 3 4 3 0 0 DERSİN

Detaylı

ÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ. Doç. Dr. Alper Serdar ANLI. 8. Hafta

ÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ. Doç. Dr. Alper Serdar ANLI. 8. Hafta ÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 8. Hafta DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ Noktaların yükseklikleri düşey ölçmelerle belirlenir.

Detaylı

OBJE YÜZEY EĞİMLERİNİN YERSEL LAZER TARAYICILARIN KONUM DOĞRULUĞUNA ETKİLERİ

OBJE YÜZEY EĞİMLERİNİN YERSEL LAZER TARAYICILARIN KONUM DOĞRULUĞUNA ETKİLERİ SUJEST, c.5, s.1, 2017 SUJEST, v.5, n.1, 2017 ISSN: 2147-9364 (Electronic) OBJE YÜZEY EĞİMLERİNİN YERSEL LAZER TARAYICILARIN KONUM DOĞRULUĞUNA ETKİLERİ 1 Aydan YAMAN, 2 Hacı Murat YILMAZ, 3 Müge AĞCA YILDIRIM

Detaylı

HAVA FOTOĞRAFLARININ YÖNELTİLMESİNDE GPS/IMU İLE DOĞRUDAN COĞRAFİ KONUMLANDIRMA DOĞRULUĞUNUN ARAŞTIRILMASI

HAVA FOTOĞRAFLARININ YÖNELTİLMESİNDE GPS/IMU İLE DOĞRUDAN COĞRAFİ KONUMLANDIRMA DOĞRULUĞUNUN ARAŞTIRILMASI HAVA FOTOĞRAFLARININ YÖNELTİLMESİNDE GPS/IMU İLE DOĞRUDAN COĞRAFİ KONUMLANDIRMA DOĞRULUĞUNUN ARAŞTIRILMASI A.C. Kiracı, A.Yılmaz, O. Eker, H.H.Maraş L.İşcan Harita Genel Komutanlığı, Fotogrametri Dairesi,

Detaylı

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm

Detaylı

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE Ölçme Bilgisi DERS 6 DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE TEMEL ÖDEVLER Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) M. Zeki COŞKUN ( İTÜ ) TEODOLİT Teodolitler, yatay ve düşey açıları yeteri incelikte ölçmeye yarayan optik aletlerdir.

Detaylı

02.04.2012. Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi

02.04.2012. Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi Noktalar arasındaki düşey mesafelerin ölçülmesine yükseklik ölçmesi ya da nivelman denir. Yükseklik: Ölçülmek istenen nokta ile sıfır yüzeyi olarak kabul edilen

Detaylı

Fotogrametriye Giriş

Fotogrametriye Giriş Fotogrametriye Giriş 2014-2015, Bahar YY Fevzi Karslı (Doç. Dr.) Harita Mühendisliği Bölümü Mühendislik Fakültesi KTÜ 7 Mart 2015 Cumartesi Ders Planı ve İçeriği 1. Hafta Giriş, dersin kapsamı, kavramlar,

Detaylı

Uzaktan Algılama Teknolojileri

Uzaktan Algılama Teknolojileri Uzaktan Algılama Teknolojileri Ders 4 Pasif - Aktif Alıcılar, Çözünürlük ve Spektral İmza Kavramları Alp Ertürk alp.erturk@kocaeli.edu.tr Pasif Aktif Alıcılar Pasif alıcılar fiziksel ortamdaki bilgileri

Detaylı

NDEN BELİRLENEBİLME LME POTANSİYELİ UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN

NDEN BELİRLENEBİLME LME POTANSİYELİ UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN BİNALARIN YÜKSEK Y ÇÖZÜNÜRLÜKLÜRLÜKL UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN NTÜLER NDEN BELİRLENEBİLME LME POTANSİYELİ Dilek KOÇ SAN dkoc@metu metu.edu.tr Orta Doğu u Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Coğrafi Bilgi Teknolojileri

Detaylı

TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları

TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm

Detaylı

Yükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Yükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Yükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Yükseklik Ölçümü Arazide, yerleri belli olan noktaların deviz seviyesine göre yüksekliklerinin belirlenmesi işlemidir. Noktalar arasındaki yükseklik

Detaylı

Çözümleri DEĞİŞKEN MESAJ SİSTEMLERİ. İSBAK A.Ş., İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştirakidir.

Çözümleri DEĞİŞKEN MESAJ SİSTEMLERİ. İSBAK A.Ş., İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştirakidir. Çözümleri DEĞİŞKEN MESAJ SİSTEMLERİ İSBAK A.Ş., İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştirakidir. (DMS) Değişken Mesaj Sistemleri (DMS); trafik amaçlı LED ler kullanılarak grafik tabanlı yazı, şekil ve resim

Detaylı

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü 4. HAFTA KOORDİNAT SİSTEMLERİ VE HARİTA PROJEKSİYONLARI Coğrafi Koordinat Sistemi Yeryüzü üzerindeki bir noktanın konumunun enlem

Detaylı

GeoSLAM. GPS ihtiyacı olmadan; 3D mobil veri elde etme

GeoSLAM. GPS ihtiyacı olmadan; 3D mobil veri elde etme GeoSLAM GPS ihtiyacı olmadan; 3D mobil veri elde etme GeoSLAM 2012 yılında İngiltere de yenilikçi bir sicili bulunan iki organizasyonun ortak girişimi olarak kurulmuştur : Avusturalya Ulusal Bilim Ajansı

Detaylı

Trafik Yoğunluk Harita Görüntülerinin Görüntü İşleme Yöntemleriyle İşlenmesi

Trafik Yoğunluk Harita Görüntülerinin Görüntü İşleme Yöntemleriyle İşlenmesi Trafik Yoğunluk Harita Görüntülerinin Görüntü İşleme Yöntemleriyle İşlenmesi ISITES 2016 4 TH INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN ENGINEERING AND SCIENCE Dr. G. Çiğdem Çavdaroğlu ISITES,

Detaylı

Zaman Ortamı Yapay Uçlaşma (Time Domain Induced Polarization) Yöntemi

Zaman Ortamı Yapay Uçlaşma (Time Domain Induced Polarization) Yöntemi Zaman Ortamı Yapay Uçlaşma (Time Domain Induced Polarization) Yöntemi Yöntemin Esasları ve Kullanım Alanları Yapay uçlaşma yöntemi, yer altına gönderilen akımın aniden kesilmesinden sonra ölçülen gerilim

Detaylı

ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ. www.promodsoftware.com.tr promod@promodsoftware.com.tr

ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ. www.promodsoftware.com.tr promod@promodsoftware.com.tr ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ PROKLT ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ ProKLT, üç boyutlu ölçüm gereksinimleri için üretilen bir yazılım-donanım çözümüdür. ProKLT, incelenen cisme dokunmaksızın,

Detaylı

Profesyoneller için Çelik Bağlantılar ve Detay Çizimleri

Profesyoneller için Çelik Bağlantılar ve Detay Çizimleri Profesyoneller için Çelik Bağlantılar ve Detay Çizimleri Çelik tasarımı ve detay çizimleri, her projede değişik ve projeye özel yapısal detay çözümleri üretmeyi gerektirir. Otomatik bağlantılar ve modelleme

Detaylı

HAVACILIKTA TERSİNE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARI. Özgecan YILDIZ 1

HAVACILIKTA TERSİNE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARI. Özgecan YILDIZ 1 HAVACILIKTA TERSİNE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARI Özgecan YILDIZ 1 Tersine Mühendislik Nedir? Tersine mühendislik, teknik bilgi paketi mevcut olmayan bir sistem, cihaz ya da parçanın üretim aşamalarını da içerecek

Detaylı

ÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version http://www.fineprint.com. Tanım

ÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version http://www.fineprint.com. Tanım ÖLÇME BİLGİSİ Dersin Amacı Öğretim Üyeleri Ders Programı Sınav Sistemi Ders Devam YRD. DOÇ. DR. HAKAN BÜYÜKCANGAZ ÖĞR.GÖR.DR. ERKAN YASLIOĞLU Ders Programı 1. Ölçme Bilgisi tanım, kapsamı, tarihçesi. 2.

Detaylı

YÜZEYLERİN PÜRÜZLÜLÜK AÇILARININ LAZER TARAYICILAR YARDIMIYLA BELİRLENMESİ

YÜZEYLERİN PÜRÜZLÜLÜK AÇILARININ LAZER TARAYICILAR YARDIMIYLA BELİRLENMESİ TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 18 22 Nisan 2011, Ankara YÜZEYLERİN PÜRÜZLÜLÜK AÇILARININ LAZER TARAYICILAR YARDIMIYLA BELİRLENMESİ Umut Aydar

Detaylı

FOTOYORUMLAMA UZAKTAN ALGILAMA

FOTOYORUMLAMA UZAKTAN ALGILAMA FOTOYORUMLAMA VE UZAKTAN ALGILAMA (Photointerpretation and Remote Sensing) 1 Ders İçeriği Hava fotoğrafının tanımı Fotogrametrinin geometrik ilkeleri Fotogrametride fotoğrafik temel ilkeler Stereoskopik

Detaylı

EROZYONUN KANTİTATİF OLARAK BELİRLENMESİ. Dr. Şenay ÖZDEN Prof.Dr. Nuri MUNSUZ

EROZYONUN KANTİTATİF OLARAK BELİRLENMESİ. Dr. Şenay ÖZDEN Prof.Dr. Nuri MUNSUZ EROZYONUN KANTİTATİF OLARAK BELİRLENMESİ Dr. Şenay ÖZDEN Prof.Dr. Nuri MUNSUZ Havza koruma projelerinde erozyonun azaltılması ile sediment problemlerinin ıslahı, temel amaçları oluşturmaktadır. Bunun için

Detaylı

ÜRÜN BROŞÜRÜ PRECITEC LR. Ultra hassasiyet gerektiren yüzeyler için optik sensör

ÜRÜN BROŞÜRÜ PRECITEC LR. Ultra hassasiyet gerektiren yüzeyler için optik sensör ÜRÜN BROŞÜRÜ PRECITEC LR Ultra hassasiyet gerektiren yüzeyler için optik sensör 2 PRECITEC LR Ultra hassasiyet gerektiren yüzeyler için optik sensör ÖNE ÇIKAN ÖZELLİKLERİ OPTİK ÖLÇÜMLE SINIRLARI ZORLAYIN

Detaylı