Prof. Dr. İdil KAYA, Galatasaray Üniversitesi Entelektüel Sermayenin Raporlanmasında Modeller, Projeler ve Klavuzlar: Karşılaştırmalı Bir Çalışma.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Prof. Dr. İdil KAYA, Galatasaray Üniversitesi Entelektüel Sermayenin Raporlanmasında Modeller, Projeler ve Klavuzlar: Karşılaştırmalı Bir Çalışma."

Transkript

1 II. OTURUM Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mehmet ÖZKAN, Marmara Üniversitesi Konuşmacılar: Prof. Dr. İdil KAYA, Galatasaray Üniversitesi Entelektüel Sermayenin Raporlanmasında Modeller, Projeler ve Klavuzlar: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Yrd. Doç. Dr. İlker Kıymetli ŞEN, Okan Üniversitesi Entelektüel Sermayenin Raporlanması: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Yrd. Doç. Dr. Serkan TERZİ, Çankırı Karatekin Üniversitesi Entelektüel Sermayenin Raporlanmasına İlişkin Yöntemler: Karşılaştırmalı Değerlendirme 1

2 Entelektüel Sermayenin Raporlanması Prof. Dr. Mehmet ÖZKAN Marmara Üniversitesi Raporlama Nedir? Karar almada kullanılabilecek her türlü bilginin çeşitli formatlarda karar alıcılara ulaştırılmasıdır. Finansal Raporlama Nedir? Bir işletmenin belli bir muhasebe dönemindeki durumu, performansı ve fon akışı ile ilgili finansal verilerin sunulması finansal raporlamadır. Finansal Raporlama ve Muhasebecilik Muhasebecilik, finansal raporlamanın her aşamasında vardır: Raporların hazırlanması, denetlenmesi, yorumlanması, vb. Geleneksel olarak işletmelerin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını ortaya koymak için bilanço ve gelir tablosu muhasebeciler tarafından hazırlanır. Bunların yanında ek mali tablolar olarak adlandırılan raporları da (satışların maliyeti tablosu, fon akım tablosu, nakit akım tablosu, öz kaynakların değişim tablosu ve kar dağıtım tablosu) düzenlerler. Finansal raporlar, genel olarak isletmelerin mali durumlarını ve faaliyet sonuçlarını ortaya koymak ve gelecekteki nakit akımlarını tahmin etmek amacıyla düzenlenir. Finansal raporların, isletmenin aynası olduğu ve isletmeyle ilgili tarafların isletme hakkında karar almalarını sağladığı varsayılır. Geleneksel olarak da, muhasebenin önemi ve yüklendiği görev bu şekilde ortaya konulur. Peki finansal raporlama yoluyla elde edilen bilgiler, işletme yöneticileri ve işletmeyle ilgili çıkar gruplarının işletme hakkındaki bilgi ihtiyaçlarını yeterince karşılıyor mu? Günümüzde finansal sermayenin işletmelerin % 30 değerini oluşturduğu geri kalan % 70 sermayenin entelektüel sermayeden oluştuğu tartışılmaktadır. Entelektüel Sermaye Nedir? Entelektüel sermaye kavramını tanımlamadan önce entelektüel ve sermaye kavramlarının tanımlarını ayrı ayrı ortaya koymak konunun incelenmesi açısından yararlı olacaktır. Entelektüel kelimesi, kaynağı batı dillerine dayanan ve bilim, sanat ve kültür alanlarında yüksek derecede eğitim görmüş kimse, ya da aydın kesimine ifade etmede kullanılan bir kavramdır. Sermaye kelimesi ise, bakış açısına göre farklılık arz etmektedir. Örneğin; 1. Muhasebe açısından işletmenin sahip olduğu her türlü iktisadi kıymetlerin kaynağı, 2. İktisat bilimi açısından mal ya da hizmet üretiminde kullanılan üretilmiş üretim araçları, 3. İşletme bilimi açısından, işletmenin araçlarına ve üretim çabalarına uygun olarak sahip olduğu tüm maddi ve maddi olmayan varlıkların toplamı, 4. Gündelik yaşamda ise, geçmiş tasarrufların sonucu biriken para stoku nu ifade etmede kullanılmaktadır. 2

3 Hızlı bir şekilde değişime ve gelişime tanıklık eden 20. yüzyılın işletmeciliği kaçınılmaz olarak bu iki kavramı bir araya getirmiştir. Bu değişim toplumsal yapı ve aynı zamanda ekonomik yapı ile paralel seyir izlemiştir. Sanayi toplumunun ve ekonomisinin genel özelliği olan somut (maddi ) varlıklara (bina, makine, teçhizat, vb.) yönelik verilen önem, bilgi toplumuna ve bu bağlamda bilgi ekonomisine geçişle yerini ağırlıklı olarak bilgi, beceri ve iletişim gibi soyut varlıklara bırakmıştır. Entelektüel sermaye bazen bir işletmenin defter değeri ile bu değere ödenilmeye hazır olunan değer arasındaki fark şeklinde tanımlamaktadırlar. Bu tanım daha çok geleneksel muhasebede yer alan şerefiye tanımını yansıtmaktır. Ancak entelektüel sermayenin, oluşum, yönetimi ile işletme başarısındaki önemi ve bileşenleri açısından değerlendirilmesi durumunda geleneksel şerefiye tanımından daha geniş yapıya sahip olduğu görülmektedir. Entelektüel sermaye; mayasını bilgi, beceri, deneyim ve enformasyonun oluşturduğu, işletmenin mevcut ve gelecekteki başarısını doğrudan etkileyen ve rakip firmalarla kıyaslamada konumunu ortaya koyan sahip olduğu bilgi, bilgi sistemleri, patent, telif hakları ve lisans anlaşmaları gibi maddi olmayan (soyut) varlıkların bütünü şeklinde tanımlanabilir. Entelektüel Sermayenin Raporlanması Nedir? Entelektüel sermaye raporu, şirketin entelektüel varlıkları hakkında detaylı bilgi sağlayan ve şirketin finansal raporuna ilave edilen Kurumsal Performans Karnesi olarak tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle entelektüel sermaye raporu, bir şirketin entelektüel sermayesini değerleyen, geliştiren ve raporlayan ve kritik başarı faktörlerini sistematik olarak izleyen bir araçtır. Bu rapor şirketin görünmeyen kaynaklarını yönetmek için içsel süreçlerini iyileştirmesine yardımcı olmaktadır. Bu rapor, aynı zamanda, gelecekte başarı sağlamak için gerekli kaynak ve yetenekleri nasıl inşa edeceğini ve bunları niçin yaptığını açıklayarak sermayedarlarla sağlam bir diyalog oluşturmada bir temeldir. Bu oturumda Prof. Dr. İdil Kaya, Yrd. Doç. Dr. İlker Kıymetli Şen ve Yrd. Doç. Dr. Serkan terzi Entelektüel Sermayenin Raporlanması ile ilgili farklı açılardan karşılaştırmalı değerlendirmelerini sunacaktır. 3

4 Entelektüel Sermayenin Raporlanmasında Projeler ve Kılavuzlar: Karşılaştırmalı Bir Çalışma Prof. Dr. İdil Kaya Galatasaray Üniversitesi ÖZET Bu çalışmanın temel amacı entelektüel sermayenin raporlanması konusunda doksanlı yılların ortalarından bu yana gerçekleştirilen projeleri ve geliştirilen rehberleri incelenmek ve karşılaştırmaktır. İlk kılavuzlar MERITUM projesi ile elde edilmiştir. Bu projeye paralel olarak, araştırmacılar, işletmeler ve resmi örgütler arasında yakın bir işbirliği ile geliştirilen ikinci proje Danimarka projesidir. Diğer projeler, Incas- Avrupa, Almanya, bölgesel grup ve ağ girişimlerine yönelik RICARDA Projesi ve Kobilerde araştırma, geliştirme ve inovasyonu artırmaya yönelik RICARDIS gibi Avrupa Birliği projeleri, OECD Projesi, ve bilgi teknolojileri üreten firmalara yönelik olarak Kuzey Avrupa ülkelerinde gerçekleştirilen Nordika projesidir. Bu çalışmada yapılan analiz iki bölüme ayrılır. Birincisi, entelektüel sermayenin ölçümü ve raporlanmasında kullanılan modellerin, projelerin ve kılavuzların nasıl geliştirildiğinin incelenmesidir. İkinci bölümde ise entelektüel sermaye raporları düzenleme kılavuzları karşılaştırılmakta ve bu kılavuzlarda belirlenen tavsiyeler değerlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler: Kılavuzlar Entelektüel Sermaye Tabloları, Maddi Olmayan Varlıklar, Raporlama, ABSRACT The Projects and Guidelines for Intellectual Capital Reporting: A Comparative Study The purpose of this paper is to present and compare the most significant projects and guidelines for reporting intellectual capital that have been realized since the mid 1990s. The first guideline is one of the main results of the MERITUM project. The second project was financed by the Danish Agency for Trade and Industry. It was the result of a close cooperation between researchers, companies and official organisms in Denmark. The other projects are the Nordika Project for measuring Intellectual Capital, Ricarda Project on Intellectual Capital Reporting for Regional Cluster and Network Initiatives, RICARDIS Project on Reporting Intellectual Capital to Augment Research, Development and Innovation in SMEs, Incas Project on Intellectual Capital Statements (ICS)- Made in Europe and ICS-Made in Germany. These guidelines elaborated intellectual capital reports and statements to determine the form and type of disclosure and reporting that would be required providing the information set that enables an assessment of a company s value now and in the future. The analysis was carried on two different parts. First, how the projects and guidelines were developed examined. Second, intellectual capital reports recommended by these guidelines were compared. 4

5 1. Giriş Entelektüel sermaye raporlaması işletmelerde değer yaratma sürecini belirleyen maddi olmayan varlık, kaynak ve faaliyetlerin ölçülmesini, değerlendirilmesini ve duyurulmasını sağlayan bir yönetim ve iletişim aracı olarak kabul edilir. EFFAS (2008) gelişmiş ekonomilerde kurumsal rekabet üstünlüğü ve büyümeyi sağlayan en önemli unsurların görünmez nitelikte olduklarını vurgular. Entelektüel sermaye olarak adlandırılan bu maddi olmayan unsurlardan bazıları; yönetim ve çalışanların becerileri, AR-GE, yazılım, markalar, patentler, süreçler, müşteriler ve tedarikçilerle ilişkiler olarak sayılabilir. Entelektüel sermayenin ölçülmesi ve raporlanmasında farklı modeller oluşturulmuş, değişik projeler bazında ele alınmış ve entelektüel sermaye raporları düzenleme kılavuzları geliştirilmiştir. Günümüzde entelektüel sermaye raporları işletmelerin yıllık finansal raporlarının daha kapsamlı bilgiler sunmasını sağlayan araçlar haline gelmiştir. Finansal raporlama ile karşılaştırıldığında çok kısa bir geçmişi olan bu raporlama türünün yaygınlaşması ve bu konuda ortak bir dilin geliştirilmesi çabaları yoğun olarak ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde sürdürülmektedir. OECD 1990 larda bir dizi konferansa öncülük etmek yoluyla maddi olmayan varlıkların raporlanması konusuna dikkat çeken ilk uluslararası örgüttür. Bu yıllarda İsveçli sigorta ve finansal hizmetler şirketi Scandia nın Scandia da Entelektüel Sermayenin Görselleştirilmesi başlıklı 1994 yılı faaliyet raporuyla kazandığı haklı başarı ve ilgi dünyada entelektüel sermaye yönetimi ve raporlama sistemleri konusunda birçok şirkete örnek olmuştur. Danışmanlık şirketleri ile araştırmacıların bu alandaki yeni ölçme ve değerleme modelleri bu döneme rastlar. Bunlardan bazıları, Kaplan ve Norton (1996) un Dengeli Kartı, Brooking (1996) in Teknoloji Brokeri, Seveiby (1997) nin Maddi Olmayan Varlık Monitörü, ve Stewart (1997) ile Edvinsson ve Malone (1997) nin Entelektüel Sermayesi ve Skandia Navigator dır. Bu çalışmalar üzerine MERITUM Kılavuzları (2001) ile Danimarka Entelektüel Sermaye Tabloları Kılavuzunun (2003) inşa edildiği söylenebilir. Scandia Navigator, Maddi Olmayan Varlıkların İzlenmesi, Hesaplanmış Maddi Olmayan Değer, Dengeli Puan Kartı, Teknoloji Brokerı, Value Explorer ve Değer Zinciri Puan Kartı / Value Chain Scoreboard entelektüel sermayenin ölçülmesi ve raporlanmasında en çok kabul gören modellerdir. Entelektüel sermaye raporlarının geliştirip yaygınlaştırılmasını hedefleyen projelerin başlıcaları MERITUM Projesi, Danimarka Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Bakanlığı Entelektüel Sermaye Tabloları projesi, Incas, RICARDA ve RICARDIS gibi Avrupa Birliği projeleri, OECD Projesi, ve bilgi teknolojileri üreten firmalara yönelik olarak Kuzey Avrupa ülkelerinde gerçekleştirilen Nordika projesidir. Bu projelerin özelliği, entelektüel sermayenin yönetilmesi ölçülmesi ve raporlamasında işletmelere yol gösterecek raporlar ve kılavuzlar yayınlamış olmalarıdır. Avrupa Birliğinde işletmeler, entelektüel sermayenin ölçümü ve raporlaması konusunda yayınlar ve konferanslarla bilgilendirilip teşvik edilmektedir. RICARDIS (2008) e göre, Almanya da GAS 12 numaralı standart firmalara Yönetim Raporu içinde entelektüel sermayelerini raporlamalarını tavsiye ederken, Danimarka da işletmeler, ekonomik faaliyetlerinin gerektirdiği durumlarda, Yönetim Raporu içinde entelektüel sermaye konusunda açıklamalarda bulunurlar. Avusturya entelektüel sermaye raporlamasını üniversiteler için zorunlu tutmuştur. Bu ülkede 1 Ocak 2006 tarihinden bu yana, üniversiteler entelektüel sermaye raporları hazırlamaktadır. Bu çalışma, entelektüel sermayenin raporlanması konusunda geliştirilen modellerin, gerçekleştirilen projelerin ve ulusal ve uluslararası boyuttaki raporlama kılavuzlarının incelenmesi ve tartışılması 5

6 suretiyle ülkemizdeki uygulamalara ve entelektüel sermaye geliştirme çalışmalarına katkı sağlamayı hedeflemektedir. 2. Projeler Doksanlı yılların ortalarında özellikle Kuzey Avrupalı firmaların geleneksel faaliyet raporlarına ek olarak geliştirdikleri entelektüel sermaye açıklamalarını ve raporlarını bu alanda gerçekleştirilen MERITUM ve Danimarka Projeleri izlemiştir. Bukh ve Johanson (2003)e göre, MERITUM ve Danimarka Projeleri paralel olarak geliştirilmiş çalışmalardır. Her iki proje de entelektüel sermaye raporlamasını hem değer yaratmaya yönelik bir yönetim aracı, hem de çalışanlara, müşterilere, ortaklara ve yatırımcılara firmanın değer yaratma mekanizmalarını gösteren bir iletişim aracı olarak görürler. Her iki projede de kabul edilen teorik yaklaşım, işletmenin bilgi tabanlı bir sistem olduğudur. Ancak kullandıkları terminoloji ve önerdikleri yöntemler farklılıklar göstermektedir. Danimarka, Meritum ve Nordika Projeleri arasında yaptıkları karşılaştırmada Bañegil Palacios ve Galvan (2007) kılavuzlar arasında önemli farklar olmadığını ortaya koyarlar. Ancak benzerliklerin karşılaştırılabilirlik ve homojenlik sağlayacak bir tek Kavramsal Çerçeveden şimdilik uzak olduklarını belirtirler. Bu alandaki diğer bir çalışma Nordika Projesidir. Kuzey Avrupa da bilimsel araştırma kurumları, kamu ve özel sektör temsilcileri ile işbirliği içersinde Kuzey Avrupa ülkelerinde gerçekleştirdiği bu entelektüel sermaye projesi çerçevesinde bir de rapor yayınlanmıştır. Diğer projeler ise Incas, RICARDA ve RICARDIS gibi Avrupa Birliği projeleri olarak sıralanabilir MERİTUM Projesi MERITUM (Measuring Intangibles To Understand and Improve Innovation Management) 2001 tarihli ve İnovasyon Yönetimini Anlamak ve Geliştirmek için Maddi Olmayan Unsurların Ölçülmesi başlıklı bir Avrupa projesidir. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen bu projede Danimarka, Fransa, Finlandiya, İspanya, İsveç ten araştırmacılar görev almıştır. Amacı entelektüel sermayenin ölçülmesi ve raporlanmasında rehber ilkeleri oluşturmak olan bu projenin bilimsel araştırma yönü ağır basan bir çalışma olduğu söylenebilir. Meritum Kılavuzları entelektüel sermayeyi üç ana başlıkta ele alır. Bunlar insan sermayesi, yapısal sermaye ve ilişkisel sermayedir. İnsan sermayesi çalışanların firmadan ayrıldıklarında yanlarında götürdükleri bilgi olarak tanımlanır. İnsanların sahip olduğu bilgi, beceri, tecrübe ve yetenekler işletmelerin insan sermayesini oluşturur. İnovasyon kapasitesi, yaratıcılık, know-how ve eski deneyimler, ekip çalışması kapasitesi, çalışanların esnekliği, karmaşaya karşı tolerans, motivasyon, memnuniyet, öğrenme kapasitesi, sadakat, formel beceri geliştirme ve eğitim insan sermayesinin diğer unsurları olarak sayılabilir. Yapısal sermaye bir çalışma günü sonunda firmada kalan bilgi birikiminin oluşturduğu havuzdur. Örgütsel rutin, prosedürler, sistemler, kültürler ve veri tabanları gibi unsurlardan oluşur. Bunlardan bazıları yasal olarak korunan ve Entelektüel Mülkiyet Hakları olarak ayrı bir başlık altında şirketin yasal olarak sahipliğinde olan varlıklardır. Örnekleri örgütsel esnekli, dokümantasyon hizmeti, bilgi merkezinin varlığı, Bilgi Teknolojilerinin genel kullanımı, örgütsel öğrenme kapasitesi gibi unsurlardır. 6

7 İlişki sermayesi müşteriler, tedarikçiler, AR-GE ortaklıkları gibi dış ilişkilere bağlı olan kaynakların bütünüdür. İnsan sermayesi ve yapısal sermayenin şirketin paydaşlarıyla (yatırımcılar, alacaklılar, müşteriler, tedarikçiler vb) olan ilişkilerine ilaveten bu paydaşların firma nezdinde sahip oldukları algı ve görüşleri de ilişki sermayesidir. İmaj, müşteri bağlılığı ve sadakati, müşteri memnuniyeti, tedarikçilerle kurulan bağlar, ticari güç, finansal kurumlarla pazarlık ve iş yapma kapasitesi, çevresel faaliyetler diğer ilişkisel sermaye örnekleri olarak sayılabilir. Entelektüel sermaye kavramı formel olarak sahip olunan ya da kullanılan veyahut enformel olarak kullanılan ve mobilize edilen maddi olmayan varlıkların tümünü kucaklar. Entelektüel sermaye firmanın insani, yapısal ve ilişkisel kaynaklarının basit bir toplamı olmanın ötesinde firmanın bilgi birikimini kendisi için nasıl çalıştırdığı ve nasıl değer yarattığıyla ilgilidir. Bu kaynaklar arasında karşılıklı bağlılığın yaratılmasıyla entelektüel sermaye zenginleşir. İnsani sermaye, yapısal sermaye ve ilişkisel sermaye olarak ayrıştırılan entelektüel sermaye kavramı karakterlerinin statik veya dinamik oluşuna göre maddi olmayan kaynaklar ve maddi olmayan faaliyetler olarak da sınıflandırılabilir. Statik kavram olarak ele alınan maddi olamayan kaynaklar; bir maddi olmayan varlığın belirli bir andaki stok veya cari değeridir. Finansal olarak bir değer ifade edebileceği gibi etmeyebilir de. Dinamik kavram olan maddi olmayan faaliyetler; içeride yeni kaynaklar geliştirmek ya da satın almak; mevcutların değerini yükseltmek veya bu faaliyetlerden elde edilen bu sonuçları değerlendirmek veyahut gözetmek için yapılan kaynak aktarımıdır. Meritum Projesini takiben E*KNOW-NET projesi geliştirilmiştir. Bu projede maddi olmayan unsurlar konusunda Avrupa Araştırma ve İletişim ağı yaratmak hedeflenmiştir. Bu ağ çalışmasında yer alan araştırmacılar Meritum Kılavuzlarının işletmelere dağıtılması ve tanıtımıyla elde edilen sonuçları derlemiş, bunları incelemiş ve çok sayıda bilimsel yayın haline getirmiştir. Uygulamacılardan sağlanan geri besleme ile Meritum Kılavuzlarının geliştirilmesi projenin diğer bir amacı olmuştur Danimarka Entelektüel Sermaye Tabloları Kılavuzu Danimarka Kılavuzu (2000) ve (2003) e göre Entelektüel Sermaye Tablosu işletmelerde değer yaratmak için kullanılan hem bir yönetim aracıdır; hem de çalışanlar, müşteriler, ortaklar ve yatırımcılara, onlar için nasıl değer yaratıldığını anlatan bir iletişim aracıdır. Finansal tablolara benzer olarak şirketin kaynaklarını doğru yönde geliştirip geliştirmediğini gösterir ve bu alanda başlatılan girişimler ve elde edilen sonuçların izlenmesini sağlar. Şirketin bilgi yönetimi stratejisinin bütüncül bir parçası kabul edilen bu tablo bilgi kaynakları yönetimi ve gelişimindeki ilerlemeyi gösterir. Danimarka Kılavuzu (2003)ü kaleme alan ekipte de yer alan araştırmacılara göre (Mouritsen, 2004); entelektüel sermaye tablosu, firmanın bilgi birikimini yönetme stratejisi ve bu stratejiyi izlemek için başlatılan faaliyetleri açıklayıp belgelendirir ve genellikle yıllık faaliyet raporuna ek olarak sunulur. Böyle bir tablo, bilgi birikimine ilişkin faaliyetleri finansal terimlerle kaydetmek yerine, aralarında uyumu sağlamak, yenilemek ve izlemek için gerçekleştirilen çabaları açıklar. Şirketin bilgi kaynaklarını yönetim tarzını göstermeyi hedefler ve böylece bilgi yönetim faaliyetlerinin bir parçasını oluşturur. Kılavuzun hazırlanması amacıyla 100 civarında şirket ile yapılan araştırma sonuçlarına göre ES tablosu düzenlemenin içsel hedefleri ve dışsal hedefleri Tablo: 1 deki gibi sıralanır. Kılavuza göre genel anlamda bilgi, şirketin iç süreçlerinin ve performansının iyileştirilmesi, büyüme ve kalite yaratma konusunda daha güçlü ve iyi olmak için kullanılır. Ancak maddi olmayan bir niteliğe sahiptir. Tanımlanabilmesi, değiştirilebilmesi, geliştirilebilmesi ve değerlendirilebilmesi için bilgi 7

8 kaynaklarına dönüştürülmesi gerekir. Kılavuz bu bilgi kaynaklarını dört başlık altında toplar. Bunlar, çalışanlar, müşteriler, süreçler ve teknolojilerdir. TABLO: 1. ŞİRKETLERİN ENTELEKTÜEL SERMAYE TABLOSU DÜZENLEME AMAÇLARI İÇSEL HEDEFLER DIŞSAL HEDEFLER 1. Stratejiyi desteklemek; 2. Bilgi birikiminin yenilenmesini sağlamak; 3. Bilginin sistematik paylaşımını sağlamak; 4. Sistematik bilgi yönetimini uygulamaya geçirmek; 5. Kontrol göstergelerini belirlemek; 1. İnsan kaynaklarının en önemli varlık olduğunu göstermek; 2. Örgütün yenilikçi olduğunu göstermek; 3. Yeni işe alınacaklar için şirketi çekici kılmak; 4. Bilginin en önemli varlık olduğunu göstermek; 5. Örgütün esnek olduğunu göstermek; 6. Yetkinliklerin yönetimi ve 6. Şirketin ürünlerinin tanınmasını raporlanmasını sağlamak; sağlamak; 7. Yenilik (inovasyon) yaratmak. 7. Finansal tablolara ek bilgi oluşturmak; 8. Rakipler karşısında pozisyon almak; 9. Yeni müşteriler çekip eskilerini de elde tutmak. Kaynak: DMSTI, Çalışanların yetenekleri ve bireysel yetkinlikleri, tecrübe, farklı türde çalışanların bir araya getirilmesi ve uyuşması, eğitimler, çalışanların motivasyonu, taahhütleri ve uyum göstermeye istekli oluşları çalışanlar bilgi kaynağı oluşturur. İkinci kaynak müşterilerdir. Bu kaynağın bazı unsurları, müşteri karması, müşterilerle ilişkiler, memnuniyetleri, sadakatleri, şirketi nasıl gördükleri, ihtiyaçlarının yakından tanınması, ürün ve süreç geliştirmede müşterilerle işbirliği derecesidir. Üçüncüsü; şirketin istikrarla sürdürülen prosedürleri ve rutinlerindeki bilgi içeriğine yönelik süreçlerdir. Bunlar, şirketin inovasyon süreçleri, kalite prosedürleri, yönetim ve kontrol süreçleri ve bilgiyi yönetme mekanizmaları olabilir. Teknolojiler ilk üç bilgi kaynağı için gerekli olan teknolojik desteklere ilişkindir. Esas odak noktası genellikle intranet gibi bilgi teknolojileri- IT (donanım ve yazılım) sistemleri, IT yetkinlikleri ve IT kullanımıdır. Bir şirketin bilgi yönetimi bu dört tür bilgi kaynağı ve bunlar arasındaki etkileşimlerden oluşur Diğer Projeler Bu çalışmada, Meritum ve Danimarka Projeleri dışında ele alınan diğer projeler; Kuzey Avrupa ülkeleri Nordika Projesi ile Incas, Alman Entelektüel Sermaye Tablosu Projesi, RICARDA ve RICARDIS, Avrupa Birliği projeleridir Nordika Projesi Nordika Projesi, Kuzey Endüstri Fonunun (Nordic Industrial Fund) kamu ve özel sektör temsilcileri ile işbirliği içersinde Kuzey Avrupa ülkelerinde gerçekleştirdiği bir entelektüel sermaye projesidir. Bu proje çerçevesinde bir de rapor yayınlanmıştır. Nordika Raporu olarak adlandırılan bu rapor entelektüel sermayeyi yönetmek ve raporlamak isteyen işletmelerin kullanımına sunulmak için bir araç olarak kaleme alınmıştır. Temel amacı Kuzey Ülkelerindeki şirketlerin deneyimlerinden öğrenilecek 8

9 entelektüel sermaye yaklaşımlarını tanıtmak olan bu rapor temel kavramlara ve entelektüel sermaye düşünme biçimine giriş düzeyinde bilgilerin yanı sıra entelektüel sermayenin ölçülmesi ve raporlanmasında izlenmesi gereken ilk adımları ve benimsenebilecek yaklaşımları sunar. Raporda verilen entelektüel sermaye örnekleri; yetkin çalışanlar, ün ve itibar, markalar, müşteriler, AR-GE, yenilik yeteneği, tescilli markalar, patentler, bilgi teknolojileri ve web sistemleri,işyerinin örgütlenmesi ve yönetim sistemleri ile ağlar ve ilişkilerdir Öncü şirketlerin doksanların ortasında başlattığı projede gelinen noktada güçlü ve değerli bir bilgi birikimi oluşmuştur yılı itibariyle son deneyimleri ve yaklaşımları tanıtan Nordika Raporu aşağıdaki üç ana bölümde kaleme alınmıştır: 1. Bölüm: Yeni Fırsatların Yönetilmesi 2. Bölüm: Entelektüel Sermaye Projesinin Firmada Başlatılması ve Yürütülmesi 3. Bölüm: Entelektüel Sermaye Raporu Birinci bölüm entelektüel sermaye yönetim ve raporlamasının önemini ve kapsamını anlatır. Bu konuya ilişkin sunulan kanıtlara ek olarak entelektüel sermayenin bir firmanın yönetimi ve değer yaratması ile bağlantısı irdelenir. İkinci bölüm entelektüel sermaye yönetiminin firmada bir yönetim ve raporlama modeli olarak nasıl uygulanıp yürütüleceğini, projenin farklı safhaları için Kuzey ülkeleri işletmelerinde gerçekleştirilen çok sayıda başarılı örnekler ele alınarak anlatılmaktadır. Bu bölüm ayrıca temel yaklaşımların da dökümünü yapar. Bu dökümde, Danimarka Kılavuzunu, Sveiby nin Maddi Olmayan Varlıklar Monitörünü, Meritum Kılavuzlarını, Sweden in Entelektüel Sermaye Derecelendirmesini, Skandia Navigator u, Avrupa Kalite modelinin bir adaptasyonu sayılan ve Rambøll tarafındangeliştirilen holistik muhasebe modelini örnek gösterip bunlar arasından Danimarka ve Meritum Kılavuzları ile Maddi Olmayan Varlıklar Monitörünü birbirlerinden farklarını ortaya koyacak şekilde ayrıntılı olarak inceleyip karşılaştırır. Bu üç yaklaşım arasında; değer yaratma, bilgi birikim kavramının ele alınışı ile raporlama ve göstergeler için kullanılan kategoriler açısından farklılıklar bulunduğu vurgulanmıştır. Üçüncü bölümde entelektüel sermaye raporu ele alınmakta, raporlamanın gerekleri, referans noktaları verildikten sonra çeşitli firmalardan örnekler sunulmakta; Danimarka ve Meritum Kılavuzlarında belirlenmiş göstergeler açıklanmaktadır Entelektüel Sermaye Tablosu- Made in Germany ICS- Made in Germany (2007) Almanya Ekonomi ve Çalışma Federal Bakanlığı desteğiyle, Incas Made in Europe (2009) projensin pilot çalışması olarak 14 KOBİnin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Kılavuz entelektüel sermaye tablosu düzenleyecek olanlara öncü firmalarda kullanılarak faydası kanıtlanmış yöntemleri ve önemli ilkeleri açıklayarak yol göstermeyi ve pratik bilgiler vermeyi hedefler Entelektüel Sermaye Tablosu- Made in Europe Incas (2009) Entelektüel Sermaye Tablosu- Made in Europe, Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı altında Avrupa komisyonu fonlarıyla gerçekleştirilen kolektif bir araştırma projesidir. Bu proje için oluşturulan ve Incas olarak adlandırılan konsorsiyum beş Avrupa ülkesinden (Almanya, Fransa, İspanya, Polonya ve Slovenya) 25 KOBİ, uzmanlar, araştırma enstitüleri ve altı adet şirketler birliğini 9

10 bir araya getirmiştir. Projenin koordinasyonu KOBİ Dernekleri Avrupa Konfederasyonu tarafından üstlenilmiştir. Üç aşamalı bir çalışmayla, proje ortakları entelektüel sermaye metodolojisi hazırlayıp, katılımda bulunan firmalarla birlikte uygulama ve değerlendirme yaptıktan sonra metodoloji optimize edilip kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun olarak güçlendirilmiştir. Bu projenin entelektüel sermaye yönetimine en somut katkısı destek materyallerini Kobiler için hazırlamış olmasıdır. Incas web sayfasından entelektüel sermaye yönetimi için gerekli olan kontrol listeleri, materyaller ve modüllerin elektronik versiyonları yüklenebilir Ricardis Raporu ve Ricarda El Kitabı Ricardis, (2006) Kobilerde Araştırma, Geliştirme ve İnovasyonu Artırmak için Entelektüel Sermaye Raporlaması başlıklı bir Avrupa Komisyonu raporudur. Üst düzeyde uzman bir grup tarafından hazırlanıp Avrupa Komisyonuna sunulan bu rapor araştırma ve ileri teknoloji üretimi yapan Kobilerde entelektüel sermaye raporlamasını teşvik amacına hizmet eder. Bu proje, Avrupa Araştırma Alanının Entegrasyonu ve Güçlendirilmesi özel programı çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Ricarda (2007) Bölgesel Grup ve Ağ Girişimleri için Entelektüel Sermaye Raporlaması El Kitabı, Avrupa Birliği Araştırma ve Teknolojik Gelişme için Altıncı Çerçeve Programı fonlarıyla finanse edilen bir proje çalışmasının ürünüdür. Bu projenin hedef kitlesi, bilgi yoğun nitelikte olup bölgesel olarak kümelenmiş şirket grup ve ağlarıdır. Almanya, Avusturya, İsveç ve Macaristan da yerleşik dört örnek ağ üzerinde uygulama yapılmıştır. Ricarda metodolojisinin pilot proje olarak uygulandığı bu dört ağ şunlardır: - Styra Bölgesi (Avusturya): Polymer Competence Center Leoben GmbH, - Stuttgart Bölgesi (Almanya): Virtual Dimension Center, - West Transdanubia Bölgesi (Macaristan): Pannon Automotive Cluster (PANAC) - Stockholm (İsveç): Kista Science City ICT Cluster. 3. Entelektüel Sermaye Raporları MERITUM, Danimarka Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Bakanlığı Entelektüel Sermaye Tabloları projesi, Incas, RICARDA ve RICARDIS gibi Avrupa Birliği projeleri ve Kuzey Avrupa ülkelerinde gerçekleştirilen Nordika projeleri işletmelerin kullanabileceği raporlar geliştirmişlerdir. Claessen (2005) e göre, entelektüel sermaye ölçümü ve raporlanmasını zorlayan iki unsur söz konusudur. Bunlardan biri, rekabet avantajlarını kaybetme korkusuyla, önemli bilgileri açıklama konusunda firmaların çekimser davranmaları; diğeri ise bu alanda standartların var olmayışıdır. Entelektüel sermaye ölçümü ve raporlaması konusunda harmonizasyonun sağlanması ve kavramsal bir çerçeve yaratılmasının, entelektüel sermaye projeleri sonucunda geliştirilen raporların tümü için bir amaç teşkil etmiş olduğu söylenebilir. Bu bölümde entelektüel sermaye projelerinde geliştirilmiş olan raporların yapısı, içeriği, kullandıkları terminoloji, hazırlanmalarına ve analiz edilmelerine yönelik tablolar ve grafikler gibi özel araçlar ele alınıp incelenmektedir. 10

11 3. 1. Meritum Kılavuzlarında Entelektüel Sermaye Raporu Meritum (2001) e göre, entelektüel sermayenin yönetilmesi ve raporlanması her firmanın ihtiyaçlarına göre farklılık göstereceğinden işletmeler bu alanda kendi süreçlerini kendileri geliştirmelidir. Kılavuzların kabulü ihtiyari olmalı ama aynı zamanda elde edilen sonuçların karşılaştırılabilir olmasını sağlayacak kılavuzlar da var olmalıdır. Meritum (2001) Raporu, entelektüel sermaye yönetimini (1) Maddi olmayanların belirlenmesi, (2) ölçümü ve(3) gözlenmesi olmak üzere üç safhada ele alır. TABLO : 2. MERITUM KILAVUZUNDA GÖSTERGELER Maddi Olmayan Gösterge Türü* Yüksek becerili personel Üniversite, lise ve temel eğitim olmak üzere çalışanların F.O. eğitim düzeylerine göre yüzdeleri Beceri artırma faaliyetleri a) Yöneticilerin aldığı beceri artırma toplam saatlerinin beceri artırma toplam saatlerine oranı b) Anahtar konumdaki çalışan başına beceri artırma F.O. F maliyeti c) Yetkinlik geliştirme konusunda ortalama çalışan memnuniyeti Çalışanlar üzerine araştırma a) Beceri artırma faaliyetleri konusunda çalışanların ortalama memnuniyeti b)araştırmanın maliyeti F.O. F. c) Liderlikten ortalama memnuniyet Patentler Geçen yıl tescil ettirilen patentlerin sayısı F.O. AR-GE Faaliyetleri AR-GE Giderleri F. AR-GE Getirilerinin Analizi Satışların bir yüzdesi olarak AR-GE F. Sadık müşteriler a) Uzun dönemli (5 yıl ve üzeri) müşterilerin toplam müşterilere oranı b) Uzun dönemli müşterilerden sağlanan gelirin yüzdesi F.O. F. Doğrudan Pazarlama Toplam maliyetler içinde pazarlama maliyetleri F. Müşteriler üzerine araştırma a) Firmanın ürünleri hakkında müşterilerin ortalama memnuniyeti b) Araştırmanın maliyeti F.O. F c) Şirket temsilcileriyle yapılan toplantılar hakkında ortalama memnuniyet Esneklik- İnsani Sermaye a) Normal olmayan çalışma saatlerinde çalışanların yüzdesi b) Evden çalışanların toplam işçilik maliyetleri içindeki F.O. F. payı İş Rotasyonu Her yıl iş rotasyonu yapan çalışanların yüzdesi F.O. Esneklik- Yapısal Sermaye a) Departmanlar arası işbirliğine dayalı projelerin yüzdesi F.O. b) İş organizasyonu hakkında ortalama çalışan memnuniyeti Kuralları belirlenmiş rutin El kitapları hazırlanmış kritik süreçlerin yüzdesi F.O. işler Esneklik- İlişkisel Sermaye Müşteriden siparişin alınmasından ürünün teslimine kadar F.O. geçen ortalama süre Ana müşterilerin seçilip a) Müşteri memnuniyeti araştırmasında örnek olarak F.O. onlara yönelik olarak seçilmiş müşterilerin yüzdesi çalışılması b) Ana müşteriler arasında ortalama memnuniyet *F.O: Finansal Olmayan; F: Finansal (Kaynak: Meritum (2001)) 11

12 Meritum Projesinde geliştirilen entelektüel sermaye yönetimi modelinde rapor da üç bölümden oluşur. Bu aşamalar aşağıdaki gibidir: - İşletmenin ana hedeflerini ve kritik maddi olmayan unsurlarını tanımlayan işletme vizyonu, - Maddi olmayan varlıklar ve faaliyetlerin tanımlandığı bölüm, ve - İşletmenin amaçlarını gerçekleştirmedeki başarısını ölçen göstergeler bölümü. Firmanın Vizyonu DEĞER YARATMA STRATEJİK HEDEFLER KRİTİK MADDİ OLMAYANLAR Kaynaklar ve Faaliyetler Göstergeler Sistemi Maddi Olmayan Kaynaklar Maddi Olmayan Faaliyetler İnsan Sermayesi Kaynak Faaliyet Yapısal Sermaye Kaynak Faaliyet İlişkisel Sermaye Kaynak Faaliyet GÖSTERGELER SİSTEMİ Şekil: 1. MERITUM ENTELEKTÜEL SERMAYE RAPORU Kaynak: Meritum (2001) Meritum Projesinde önerilen entelektüel sermaye raporunun yapısı Şekil de gösterilmiştir. Bu raporun üçüncü bölümünde verilen göstergeler ise Tablo 2 de yer almaktadır Danimarka Kılavuzunda Entelektüel Sermaye Tablosu Danimarka Kılavuzunda Entelektüel Sermaye Tablosu dört ana unsura bölünmüştür. Bunlar bilgi birikimi aktarımı, yönetim uğraşları, girişimler ve göstergelerdir. Bu dört unsur şirketin bilgi yönetiminin analiz edilmesini sağlar. Bilgi birikimi aktarımı Yönetim Uğraşları Girişimler Göstergeler Şekil : 2. ENTELEKTÜEL SERMAYE TABLOSU MODELİ Kaynak: DMSTI,

13 Danimarka Entelektüel Sermaye Tablosu Modeli Şekil 2 de yer almaktadır. Tablonun birinci sütununda şirket, ürünleri ve hedefleri anlatılır. İkinci sütun; yönetimin rekabet üstünlüğü sağlayan uğraşlarının ve mücadelelerinin (management challenges) ana başlıklarını gösterir. Üçüncü kısımda bu mücadelelere ilişkin eylemleri ya da inisiyatiflerin belirtildiği sütundur. Bunların tespiti yapıldıktan sonra bu eylemlerin nasıl ve hangi endikatörlerle ölçeceğini de dördüncü kolonda gösterilir. Bilgi birikimi aktarımı (Knowledge Narrative) Birinci unsur bilginin sözlü anlatımı, başka bir deyişle öykülenmesidir. Bu bölüm şirketin ürettiği mal ve hizmetleri kullananların elde ettiği değeri artırma konusundaki tutkusunu ifade etmelidir. Bu değere kullanım değeri denir; yaratılması için bilgi kaynakları setine ihtiyaç duyulur. Bilginin sözlü anlatımında yanıt aranan sorular aşağıdaki gibidir: - Şirketin ürünleri nelerdir? - Müşteri için yarattığı fark nedir? - Ürünü oluşturan bilgi kaynakları nelerdir? - Değer ile bilgi kaynakları arasındaki ilişki nedir? Rekabet Üstünlüğü Sağlayan Yönetim Uğraşları (Management Challenges) Dışarıdan sağlamak veya şirkette üretmek yoluyla güçlendirilen bilgi kaynaklarının neler olduğunun tespit edildiği bu bölümde mevcut bilgi kaynaklarından hangilerinin güçlendirileceği ve ihtiyaç duyulan yeni bilgi kaynaklarının neler olduğu sorularına yanıtlar aranır. Girişimler (Initiatives) Yönetsel mücadeleler konusunda başlatılabilecek girişimlerin neler olduğu bu kısmın konusudur. Bilgi teknolojilerine yatırım, daha fazla AR-GE danışmanı ya da yazılım mühendisi alınması ya da şirket prosedürleri ve süreçlerine yönelik eğitim programlarının düzenlenmesi bu girişimlere örnek olarak gösterilebilir. Çalışanların memnuniyetini artırmak için sosyal ya da mesleki yönlendirme faaliyetleri de yapılabilir. Bu örneklerin tümü kısa vadeli eylemlerdir. Bu kısımda hangi girişimlerin başlatılacağı ve öncelik verilmesi gereken girişimlerin olup olmadığı soruları sorulur ve bu sorulara yanıt aranır. Girişimler eylemlerdir. Bir çalışanın eğitime gönderilmesi; bilgisayar alımı; yeni çalışanların istihdam edilmesi; müşterilerle diyalog başlatılması bu türden eylemlerdir. Süreç geliştirmek, şirketin yetkinlik profilini değiştirmek için yeni işe alımlar yapmak ya da intranet kurmak için yatırım yapılabilir. Özetle çok değişik türde olabilen girişimlere Danimarka Kılavuzunda aşağıdaki örnekler de verilmiştir: - Bilgi teknolojileri alanında eğitim faaliyetleri yapmak; - Eğitim kurumları ile personel alımı konusunda bağlantı kurmak; - Elektronik kütüphane kurmak; - Proje grupları oluşturmak; - Kalite güvence sistemleri başlatmak; - Açık plan ofisler kurmak; - Çalışanlara finansal ve sembolik nitelikte bilgi paylaşım teşvikleri vermek; - Müşteri odak grupları oluşturmak. Kılavuzda girişimlerin tespitinde yardımcı olması öngörülen sorular aşağıdaki gibidir: - Şirketin bilgi yönetimine ilişkin mevcut ve potansiyel girişimler ve hedefler nelerdir? 13

14 - Bu girişim ve hedeflerin işleyişi nasıldır? - Şirketin bilgi yönetimini desteklemek için kullanılabilecek girişimler nelerdir? Girişimler tespit edildikten sonra, tablonun tutarlılığı açısından kontrol edilmesi gerekir. Bu kontrolde; girişimlerin birer eylem seti olarak planlanmalarına; her girişimin bir yöneticisinin bulunmasına ve girişimlerin öncelik sırasına dikkat edilir. Göstergeler (Indicators) Yönetsel uğraşların olumlu sonuçlanıp sonuçlanmadığı bu yönde adımların atılıp atılmadığını takip etmeye olanak verecek olan araçlar ve göstergelerle başka bir deyişle endikatörlerle izlenir. Girişimleri ve eylemleri görünür kılan ve ölçülebilmelerini sağlayan bu göstergeler sayesinde bir girişimin veya eylemin başlatıldığı ve doğru yönde çalıştığı saptanabilir. Eğitim gün sayısı, ya da bilgi teknolojilerine yapılan yatırım tutarı gibi bazı göstergeler doğrudan doğruya belirli bir girişim ile alakalı olabilir. Ancak AR-GE danışmanlarının sayısı veya yeni işe alınan yazılım mühendisler gibi belirli bir girişimle ilişkisi dolaylı olan göstergeler de vardır. Entelektüel Sermaye Tablosu düzenlenirken, dört unsurun (bilgi birikimi aktarımı, yönetim uğraşları, girişimler ve göstergeler) kendi aralarında etkileşimde olduğu da vurgulanır. Bu unsurları bir araya getiren ve bir bütünü oluşturmalarının sağlayan sözcükler bu nedenle ve çünkü bağlaçlarıdır. Kılavuz, bu bağlaçların kullanımını şiddetle tavsiye etmektedir. Bu bağlaçlarla başlayan yanıtlar ile Neden sorusunun sorularak yanıtlanması kendi içerisinde tutarlı bir Entelektüel Sermaye Tablosu oluşturulmasına yardım eder. Kılavuzda tablo düzenlenirken bütünün tutarlı olması için sorulması gereken sorular şöyle ifade edilmiştir: - Hangi kullanım değerini yaratmak istiyoruz? - Ne yapmalıyız? - Nasıl yapmalıyız? - Hangi girişimlerimiz var? - Mevcut girişimler neden önemli? - Girişimler birbirlerine nasıl bağlanmıştır? Dışsal Entelektüel Sermaye Tabloları Dışsal Entelektüel Sermaye Tabloları bilgi kaynaklarını görünür kılmak yoluyla şirketin gücünü ve gelecekteki potansiyeli hakkında bilgi sunan raporlardır. Bu tablolar yeni işe alınacakların şirkete çekilmesi ve müşterilerle kurulan işbirliğini güçlendirmeyi kolaylaştırır. Kılavuzun üçüncü bölümünde, açık, anlaşılır, davetkâr ve güvenilir bir Dışsal Entelektüel Sermaye Tablosunun nasıl düzenleneceği anlatılır. Ancak tabloların formel gösterim kuralları yoktur. Bilgi yönetiminin analizi yoluyla şirket kendi gelişimi hakkında stratejik nitelikte önemli bilgilere sahip olur. İlke olarak içsel bir yönetim aracı olarak tasarlanmış olması nedeniyle Entelektüel Sermaye Tablosu tam bu aşamada durdurulup dış raporlamada kullanılmayabilir. Aslında birçok şirketin izlediği yol da olduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte, şirketlerin bir kısmı da bir adım öteye giderek analiz sonuçlarının bir kısmını yayınlar. Şirketin bu konuda kendisine sorması tavsiye edilen sorular aşağıdaki gibidir: - Hedef grup kimdir? Verilecek ana mesajlar nelerdir? - Rapor hangi medya kullanılarak yayınlanmalıdır? Ayrı olarak mı basılmalı yoksa yıllık faaliyet raporunun bir parçası mı olmalıdır? 14

15 - Projenin dolaysız maliyetleri nedir; projeye tahsis edilecek kaynaklar ve personel ne olacaktır? - Daha önceki yıllarda yayınlandıysa, yıldan yıla yapılacak değişiklikler neler olmalıdır? Anlaşılır, ilgi çekici ve her şeyden önemlisi hedef okuyucuların tümü için güvenilir nitelikte olan tabloların düzenlenebilmesi için aşağıdaki özelliklere dikkat edilir. - Tablo ihtiyaca uygun bilgi ve yorumlar içermeli; - Şirkete ilişkin gerçekleri yansıtmalı; - Doğru sayısal verileri sunmalı ve - Tablonun düzenlenmesinde kullanılan yöntemleri açıklamalıdır. Entelektüel Sermaye Tablosunun ayrı bir rapor olarak hazırlanması durumunda, bir takım ayarlamalar yapılarak yıllık faaliyet raporunun içine entegre edilmesi de mümkün hale getirilmelidir. Ayrı bir rapor olarak sunulduğunda 12 ile 16 sayfa arasında olması ve aşağıdaki bölümleme çerçevesinde hazırlanması önerilir. A. Yıllık rapor (1 sayfa kadar) B. Şirketin tanıtılması (1 sayfa kadar) C. Bilgi birikimi aktarımı (1-2 sayfa) D. Entelektüel Sermaye Tablosu Modeli (1 sayfa) E. Girişimler ve göstergeleri de kapsayan yönetim uğraşları (6-2 sayfa) F. Muhasebe politikaları (1 sayfa kadar) A. Yıllık Rapor: Yönetimin ve yönetim kurulunun bilgi kaynaklarına ilişkin hedefleri, uğraşları ve neticelerini açıklamalarına olanak verecek bir metindir. Yıllık raporun bağımsız bir belge olarak işlev görecek nitelikte olması ama Entelektüel Sermaye Tablosunun geri kalan kısmı için okuyucuda ilgi uyandırması tavsiye edilir. Bu bölümde raporun neden düzenlendiği açıklanmalıdır. Genellikle bilgi yönetimlerini görünür kılmak amacıyla düzenlenen bu tablolara bir başka şirket ile birleşme ya da kamudan özel sektöre geçiş ve özelleştirme gibi büyük değişimlerin arifesinde daha fazla ihtiyaç duyulabilir. Böyle bir durum söz konusuysa raporda açıklanmalıdır. Yıllık raporda aşağıdaki unsurlar bulunmalıdır: - Şirketin Entelektüel Sermaye Tablosu düzenleme ve yayınlamasının arkasındaki neden ve amacın ne olduğu; - Entelektüel Sermaye Tablosu ile yapılan çalışmadan elde edilen başlıca sonuçlar; - Bilgi yönetim faaliyetlerine ilişkin olarak şirketin yeni hedeflerinin neler olduğu. Okuyucunun Entelektüel Sermaye Tablosunun ne olduğuna dair bir açıklamaya ihtiyaç duyabileceği de dikkate alınması gereken noktalardan biridir. B. Şirket Profili: Bu kısımda, şirketin tarihçesi, şirketin ürünleri, elde edilen neticeler ve istenirse şirketin örgüt yapısı anlatılır. C. Bilgi birikimi aktarımı: Bu kısım aslında çok karmaşık yapıda olmakla birlikte, dışsal raporlama söz konusu olduğunda en fazla üç ana mesaj üzerinde odaklanılması önerilir. Bu noktalar, şirketin ürünleri ve bu ürünlerin kullanıcıları; kullanım değeri; bilgi kaynakları ve yönetim uğraşlarının tanıtılarak genel olarak açıklanmasıdır. 15

16 D. Entelektüel Sermaye Tablosu Modeli: Bilgi birikimi aktarımından göstergelere toplam bir bakış açısı sunan kısımdır. Yapılan analizin tüm sonuçlarının dışsal raporlamada sunulması arzu edilen iletişimin etkinliğini azalabilir. Analiz modelinin tamamının çok karmaşık ve geniş olması böyle bir sonuç ortaya çıkarabilmektedir. Okunmasını kolaylaştırmak ve okunduğunda bir bakış açısı elde edilmesini sağlamak için modelin gözden geçirilmesine gereksinim vardır. Ayrıca modelin analitik versiyonunda şirketin açıklamak istemediği bilgiler de olabilir. Genellikle bir sayfadan oluşan bu bölümde; kullanım değeri, yönetim uğraşları gibi kılavuzda kullanılan terimlere yer verilir. Özel bir dil kullanmaktan ve çok ayrıntı vermekten kaçınılmalıdır. Örneğin içsel rapora nazaran daha az sayıda girişim ve daha az sayıda gösterge sunulur; iki ya da üç adet çok önemli kabul görülen yönetim uğraşının seçilmesi uygundur. E. Yönetim Uğraşları, Girişimler ve Göstergeler: Her yönetim uğraşına bir paragraf ayrılarak ilgili girişim ve göstergelerle bağı kurulur. Paragrafın oluşturulmasında aşağıdaki yol izlenebilir: - Rekabet üstünlüğü yaratan yönetim uğraşlarının ve nedenlerinin tanımı; - Performans: Önceki yılın girişimleri ile tamamlanmış ve başarılmış işleri; - Girişimler: Cari dönemde gerçekleştirilecek girişimlerin kısaca tanıtılması aşağıdaki gibi verilebilir: - Rekabet üstünlüğü yaratan yönetim uğraşlarına ilişkin girişimin nedeni açıklanır; - Hedefleri ve gelişimi gösterecek göstergeler tanıtılır; - Göstergeler hakkında yorum yapılarak girişimin nasıl geliştiği üzerine görüş bildirilir. - Sonuç: Yönetim uğraşlarının her biri gözden geçirildikten sonra, bu yılın ve gelecek yılın hedefleri ve özel girişimler hakkında sonuçlar irdelenir. F. Tablodaki Sayıların Tanımlanması: Kılavuzda sayıların nasıl tanımlandığının açıklanması önerilen bu bölüm Muhasebe Politikaları olarak adlandırılmıştır. Bu tanımlar ve detaylarının dışsal entelektüel sermaye tablosunun güvenilirliği açısından taşıdığı önem vurgulanmış ve aşağıdaki soruları yanıtlayacak biçimde hazırlanması önerilmiştir: - Şirketin hangi bölümleri entelektüel sermaye tablosunda yer almaktadır? - Tablo hangi döneme aittir? - Veri kaynakları nelerdir? - Ölçümler/incelemeler nasıl, kim tarafından, hangi yolla ve ne sıklıkla yapılmaktadır? - Sayılar nasıl tanımlanmaktadır? Daha iyi anlaşılmasını sağlamak açısından bu tanımların metin içinde sayının hemen yanında verilebileceği de belirtilmektedir. Dışsal Entelektüel Sermaye Tablosunun düzenlenmesinin son safhasını kontrol sorularının sorulup eksiklerin tamamlanması ve tablonun tutarlılığının test edilmesi işlemleri oluşturur. Bu aşamada; tablonun tutarlılığı, genel bir açıklama yapılarak anlamlı bir görüş sunulup sunulmadığı, metin, sayısal bilgiler ve şekillerin anlaşılır olup olmadığı son bir sorgulama ile test edilir. 16

17 Öncelikle kontrol edilmesi gereken husus, entelektüel sermaye tablosunun şirketin gerçek yaşam durumunu yansıtıp yansıtmadığının tespit etmektir. Şirketin geleceğe yönelik ihtiras ve hırslarını gösterirken bugünkü durumunun da verilmesine özen gösterilir. Aksi halde tablo güvenilir olmaktan uzaklaşır. Sayısal veriler, metin ve resimler arasında karşılıklı ilişkiler şirketin toplam resmini vermelidir. Birbirleriyle tutarsız unsurların bir araya getirilmesiyle ortaya çıkacak sonuç tatmin edici olmaz. Bilgi kaynakları (neye sahipsiniz), girişimler (ne yapılıyor) ve performans (neler başarılıyor) dengeli olarak verilmelidir. Mutlaka genel bir açıklamaya yer verilmelidir. Dokümanın tamamını okuyacak olanlar az olabileceğinden, konuların ve önemli noktaların kolaylıkla seçilir biçimde sunumuna önem verilmesi; renkler ve resimlerle donatılmış yol haritası modeli kullanılarak okuyucunun yolunu kaybetmesini engelleyecek bir üslup oluşturulması önerilir. Kontrol soruları aşağıdaki gibi belirlenmiştir: - Entelektüel sermaye tablosu şirketin gerçek durumunu yansıtıyor mu? - Bilgi kaynakları, girişimler ve sonuçlar doğru olarak birbirleri ile ilişkilendirilmiş mi? - Bilgi yönetimine ilişkin genel bir açıklama mevcut mu? - Seçilmiş ana mesajlar açık olarak iletiliyor mu? Sayısal verilerin doğruluğu ve etkinliğinin belirlenmesi de kontrol aşamasında dikkate alınması tavsiye edilen diğer bir husustur. Kılavuza göre; Sayı olmazsa tablo da olmaz ancak sayılar kendiliğinden konuşmazlar. Sayıları metin içerisine taşıyarak oyuna dahil etmek mümkündür. Sayıların etkin kullanımı için aşağıdaki sorgunun yapılması önerilir: - Sayılar yorumlanmış mı? Hedefler ve beklentilere göre başarı göstergesi sayılacak verilerin yanına derecelerine uygun olarak gülen yüzler eklenebilir. Tabloların sunumunda hem sayıların hem de yorumların bir arada verilmesine özen gösterilir. - Sayısal veri hedefleri uygun mudur? Her gösterge için imleçler ve sayılar ve kullanılabilir. - Muhasebe politikaları açıklanmış mı? Hesaplanma yöntemleri, anlaşılmalarını kolaylaştırmak için, sayısal verilerin yanında verilebilir ya da tümü bir arada raporun sonuna koyulabilir. Geçen yıldan cari döneme gerçekleşen tüm değişimler açık olarak belirtilmeli; değişimin neticesi üzerine yorumlar yapılmalıdır. Entelektüel sermaye tablosunda yer alan sayısal verilerin bir kısmı bilgi birikim aktarımı ile bağlantılı olmayıp şirketin genel tanıtımı için kullanılan geçmişe ve arka plana ilişkin (Biz kimiz? Nasıl büyüyoruz? Ne türde müşterilere sahibiz? gibi) bilgiler olabilir. Bunlar, yönetim uğraşlarının ve girişimlerin ihtiyaca uygunluğu ve makul olup olmadıklarının değerlendirilmesini kolaylaştıracak bir zemin hazırlanmasına yardım ederler. Entelektüel sermaye tablosunun önemli bir kısmını oluşturan metnin kaleme alınmasında da özen gösterilmesi salık verilir. Danimarka Kılavuzuna göre metin hedef gruplar tarafından anlaşılabilir olmalı; kanıtlar sunmalı, ikna edici olmalı ve metinde kullanılan terimler açıklanmalıdır. Örneğin daha öncesinde deneyimi olmayan okuyucunun da anlamasını sağlamak için birikim aktarımı, yönetim uğraşları gibi terimler tanımlanmalıdır. On altı sayfalık sade metinden oluşan bir raporun okunması zor ve ağır olacağından içine çizimler, fotoğraflar ve resimler ilave edilerek entelektüel sermaye tablosunun ve verilen mesajların desteklenmesi önerilir Danimarka Kılavuzunda Dış Denetim Önerisi 17

18 Kılavuz dış denetimi de önermekte; dış denetçinin neler yapacağını kısaca belirtmekte ama bu denetimi gerçekleştirecek kurum ve denetçiler hakkında daha fazla detaylı bilgi sunmamaktadır. Kılavuza göre denetçiler aşağıdaki görevleri gerçekleştirirler: - Verileri inceler, kontrol eder ve sayısal değerleri belgeler; - Sayısal verilerin oluşturulmasını kontrol eder; iç kontrolleri ve prosedürleri gözden geçirir. - Entelektüel sermaye tablosunun şirket içindeki yeri ve önemini değerlendirir. - Entelektüel sermaye tablosunda yer alan bilginin ihtiyaca uygunluğunun ve doğruluğunun tespitini yapar Entelektüel Sermaye Tablolarının Analizi DMSTI (2003b) Entelektüel sermaye tablosunun analizinde ortak bir metodoloji yaratılması yönünde hazırladığı kılavuzda aşağıdaki üç başlık altında toplanan soruların yanıt aranmasını tavsiye eder: - Kaynaklar: Şirketin kaynakları nasıl oluşuyor? - Faaliyetler: Bilgi kaynaklarını güçlendirmek için şirket ne yapmaktadır? - Etkiler: Şirketin bilgi yönetimi işinin etkileri nelerdir? Çalışanlar, müşteriler, süreçler ve teknolojilerden oluşan şirket bilgi kaynaklarının her biri bu üç soru ile irdelenmesi sağlık verilir. Böylece entelektüel sermaye tablosunun değerlendirilebilmesini sağlayacak 3x4 lük bir analiz matrisi oluşturulur. Bu Analiz Matrisi Şekil 3 de gösterilmiştir. Değerlendirme Kriteri Birikim Kaynakları Etkiler Neler Oluyor? Faaliyetler Ne Yapılıyor? Çalışanlar... Kaynaklar Ne Yaratılıyor? Müşteriler... Süreçler... Teknolojiler... Şekil: 3. DANİMARKA ENTELEKTÜEL SERMAYE TABLOLARI MODELİ İki boyutlu analizin birinci boyutunda yer alan çalışanlar, müşteriler, süreçler ve teknolojiler; ikinci boyutta yer alan unsurların her biri açısından incelenir elde edilen bilgiler Analiz Tablosunda ilgili hücrelere yazılır. 3x4 lük matris üzerinde gösterilen veriler yorumlanarak değerlendirilir Diğer Raporlar Bu bölümde, Kuzey Avrupa ülkeleri Nordika Raporu ile Incas Avrupa ve Alman Entelektüel Sermaye Tabloları ele alınmaktadır Nordika Projesinde Entelektüel Sermaye Raporu Nordika Projesi dışsal entelektüel sermaye raporu için bir format vermek yerine raporu düzenleyen firmaların dikkate alması gereken referans noktaları sunar. Danimarka ve Meritum kılavuzlarında ve diğer entelektüel sermaye yaklaşımları çerçevesinde belirlenen bu noktalar aşağıdaki gibidir: 18

19 1- Bilgi birikiminin genel işleyişi:. Firmanın bilgi birikimi bağlamında, piyasalar, ürünler ve müşterilerle nasıl ilişki kurduğunun ele alınması.. Bilgi birikiminin diğer kaynaklarla nasıl bir etkileşimde olduğu ve onları nasıl etkilediği.. Şirketin ürünlerindeki kullanım değerinin gerçekleştirilmesini bilgi birikiminin nasıl etkilediği. 2- Fırsatlar, hedefler ve rekabet üstünlüğü yaratan uğraşlar. Firmanın pazarları ve hedefleri bakımından fırsatlar. Hedeflere ulaşılmasında gerekli uğraşlar 3- Kaynaklar Firmanın entelektüel sermayesi ve entelektüel sermayenin oluşumu, modeli ve görünümü. 4- Eylemler Firmanın entelektüel sermayeyi kullanması ve geliştirmense bağlı faaliyetler 5- İlişkiler Firmanın değişik entelektüel sermaye kategorilerinin birbirlerine nasıl bağlandığı ve aralarında akışın ne olduğu. 6- Finansal Olmayan Odak Hem finansal hem de finansal olmayan ölçüler kullanılmakla birlikte raporlamada maddi olmayan ölçülere odaklanılması yeni finansal muhasebe tahminleri üretilmemesi. 7- Göstergeler Göstergeler, örnekler ve grafikler tanımlayıcı olmalı ve performans ölçümünü ortaya koymalıdır. Nordika Raporunun ele aldığı diğer bir konuda raporların güvenilirliğidir. Entelektüel sermaye raporlarının güvenilirliğinin sağlanması ve algılanmasında çok farklı yolların olduğunu açıklanır ve bunlar aşağıdaki şekilde özetler: - Firma ile raporlamanın hitap ettiği taraflar arasında bir diyalog kurması, - Saikler, eksiklikler, dışarıda tutulmuş önemli bilgiler ve entelektüel sermayenin iyi olmayan yönleri hakkında açık olması, - Sunumun doğru ve güvenilir görünmesinin sağlanması, - Devamının geleceği konusunda firmanın istekli görünüşü, - Raporun düzenlenmesinde üçüncü tarafların değerlendirme ve katkıları, - Kamuoyunda tartışılması. Göstergeler konusunda da yeni bir liste vermek yerine nitelikleri üzerinde durulmuştur. Kullanılabilecek örnekler olarak Danimarka ve Meritum kılavuzlarındaki göstergeler sunulmuştur Entelektüel Sermaye Tablosu - Made in Germany Alman Kılavuzunun büyük kısmında entelektüel sermaye proje grubunun deneme-yanılma yoluyla elde ettiği tecrübenin ayrıntılı tanımı yer alır. Entelektüel sermaye tablolarının firmaların iş başarısına etki eden çeşitli unsurlara açıklık getirmesi dolayısıyla, bu projenin, karar almaya destek verme özelliğine önem veren bir model geliştirildiği söylenebilir. Bu modelin başlama noktası iş çevresindeki olanak ve riskler dahilinde örgütün vizyonu ve stratejisidir. Örgüt buradan entelektüel sermayenin insan, yapısal ve ilişkisel sermaye olarak adlandırılan farklı boyutlarında kendisini nasıl konumlandırdığını tanımlayan ölçüler çıkarır. Entelektüel sermaye tablosu bu unsurların kendi aralarındaki etkileşimin oluşturduğu bilgi birikim sürecini kapsar. Bilgi birikimi süreçleri ve iş 19

Bursa Yenileşim Ödülü Başvuru Raporu

Bursa Yenileşim Ödülü Başvuru Raporu 1- YENİLEŞİM YÖNETİMİ / LİDERLİK Liderler, yenilikçi bir kurum için gerekli olan ihtiyaçlar doğrultusunda; Yenileşim doğrultusunda vizyonu oluştururlar, Strateji ve politikaları tanımlarlar, Farkındalık

Detaylı

DSK nın Ortaya Çıkışı ve Gelişimi

DSK nın Ortaya Çıkışı ve Gelişimi Balanced Scorecard DSK nın Ortaya Çıkışı ve Gelişimi Bu yöntemin ortaya çıkışı 1990 yılında Nolan Norton Enstitüsü sponsorluğunda gerçekleştirilen, bir yıl süren ve birçok şirketi kapsayan Measuring performance

Detaylı

Tedarik Zincirinde Satın Alma ve Örgütsel İlişkiler

Tedarik Zincirinde Satın Alma ve Örgütsel İlişkiler Tedarik Zincirinde Satın Alma ve Örgütsel İlişkiler Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Satın Alma ve Tedarik Satın Alma: Üretimde kullanılmak ya da yeniden satmak

Detaylı

İç Kontrol Uzmanı Pozisyonu İçin Doğru Kriterlere Sahip Olduğunuzdan Emin misiniz?

İç Kontrol Uzmanı Pozisyonu İçin Doğru Kriterlere Sahip Olduğunuzdan Emin misiniz? Türkiye nin en popüler iş arama ve işe alma platformları olan yenibiriş.com da 1500, kariyer.net te ise 2000 e yakın İç Kontrol başlıklı ilan bulunmaktadır. İç Kontrol Uzmanı Pozisyonu İçin Doğru Kriterlere

Detaylı

Stratejik Performans Yönetimi ve Dengeli Sonuç Kartı (Balanced Scorecard-BSC)

Stratejik Performans Yönetimi ve Dengeli Sonuç Kartı (Balanced Scorecard-BSC) Stratejik Performans Yönetimi ve Dengeli Sonuç Kartı (Balanced Scorecard-BSC) Kontrol Fonksiyonu Gerçekleştirilmek istenen amaçlara ne ölçüde ulaşıldığını belirlemek, planlanan amaçlar (standartlar), ile

Detaylı

Değerlendirme Araçları Projesi

Değerlendirme Araçları Projesi Hastanelerde Kalite Geliştirme için Performans Değerlendirme Araçları Projesi (PATH) ve Türkiye nin Katılımı Günnur ERTONG Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi 20 Mart 2009 PATH NEDİR? Hastanelerin emsalleriyle

Detaylı

ÇALIŞMA RAPORU KONU: TURİZM YÖNETİMİ PROGRAM: TURİZM YÖNETİMİ VE PLANLAMA TÜRÜ/SÜRESİ: LİSANSÜSTÜ DİPLOMA, 04/10/2010 01/10/2011

ÇALIŞMA RAPORU KONU: TURİZM YÖNETİMİ PROGRAM: TURİZM YÖNETİMİ VE PLANLAMA TÜRÜ/SÜRESİ: LİSANSÜSTÜ DİPLOMA, 04/10/2010 01/10/2011 ÇALIŞMA RAPORU KONU: TURİZM YÖNETİMİ PROGRAM: TURİZM YÖNETİMİ VE PLANLAMA TÜRÜ/SÜRESİ: LİSANSÜSTÜ DİPLOMA, 04/10/2010 01/10/2011 HAZIRLAYAN: MURAT KOÇAK Müfettiş KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Teftiş Kurulu

Detaylı

FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ (FİN402U)

FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ (FİN402U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ (FİN402U)

Detaylı

STRATEJİK PLAN

STRATEJİK PLAN STRATEJİK PLAN 2012-2016 2013 2 T. C. İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ İçindekiler SUNUŞ... 5 YÖNETİCİ ÖZETİ... 7 1. STRATEJİK ANALİZ 1.1. Tarihçe... 9 1.2. Stratejik Planlama Süreci.... 9 1.3. İstanbul Medipol

Detaylı

Bölüm 6 - İşletme Performansı

Bölüm 6 - İşletme Performansı Bölüm 6 - İşletme Performansı Performans Kavramı Performans, genel anlamda amaçlı ve planlanmış bir etkinlik sonucunda elde edileni, nicel ya da nitel olarak belirleyen bir kavramdır. Performans Kavramı

Detaylı

T.C. ANKARA SOSYAL BİLİMLER ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI

T.C. ANKARA SOSYAL BİLİMLER ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI T.C. ANKARA SOSYAL BİLİMLER ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI ANKARA-2017 İÇİNDEKİLER 1. GENEL HÜKÜMLER... 3 2. İÇ DEĞERLENDİRMELER... 3 2.1. SÜREKLİ İZLEME... 3 2.2.

Detaylı

DANIŞMANLIĞI LTD.ŞTİ. HAKKIMIZDA

DANIŞMANLIĞI LTD.ŞTİ. HAKKIMIZDA AVRASKA İŞ GELİŞTİRME ve YÖNETİM DANIŞMANLIĞI LTD.ŞTİ. HAKKIMIZDA İstanbul, 2017 «Farklı olmak iş hayatınızın en önemli felsefesi olmalıdır. Bunun için de müşterilerinizi çok iyi tanımanız gerekir. Amacınız,

Detaylı

DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014

DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014 DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014 Eyül 2011 Bu yayın Avrupa Birliği nin yardımlarıyla üretilmiştir. Bu yayının içeriğinin sorumluluğu tamamen The Management Centre ve Dikmen Belediyesi ne

Detaylı

Rekabet Avantajının Kaynağı: Satış

Rekabet Avantajının Kaynağı: Satış Rekabet Avantajının Kaynağı: Satış Satıcılar Hizmetlerini Nasıl Farklılaştırırlar? Wilson Learning in beş farklı kuruluşla yaptığı araştırmanın amacı, satıcıların farklılık ve rekabet avantajı yaratmadaki

Detaylı

2. Gün: Stratejik Planlamanın Temel Kavramları

2. Gün: Stratejik Planlamanın Temel Kavramları 2. Gün: Stratejik Planlamanın Temel Kavramları Virpi Einola-Pekkinen 11.1.2011 1 Strateji Nedir? bir kağıt bir belge bir çalışma planı bir yol bir süreç bir ortak yorumlama ufku? 2 Stratejik Düşünme Nedir?

Detaylı

İŞLETME 2020 MANİFESTOSU AVRUPA DA İHTİYACIMIZ OLAN GELECEK

İŞLETME 2020 MANİFESTOSU AVRUPA DA İHTİYACIMIZ OLAN GELECEK İŞLETME 2020 MANİFESTOSU AVRUPA DA İHTİYACIMIZ OLAN GELECEK Daha kapsayıcı bir toplum için sözlerini eyleme dökerek çalışan iş dünyası ve hükümetler AVRUPA DA İHTİYACIMIZ OLAN GELECEK Avrupa da önümüzdeki

Detaylı

İNSANA DEĞERDE LİDERLİK BAŞVURU DOKÜMANI HAZIRLAMA KILAVUZU KOBİ

İNSANA DEĞERDE LİDERLİK BAŞVURU DOKÜMANI HAZIRLAMA KILAVUZU KOBİ İNSANA DEĞERDE LİDERLİK BAŞVURU DOKÜMANI HAZIRLAMA KILAVUZU KOBİ 2019 PERYÖN İNSANA DEĞER ÖDÜLLERİ 2019 BAŞVURU SÜRECİ GENEL ÇERÇEVE 2019 yılında iki ana kategoride ödül verilecektir. Bu kategoriler şunlardır:

Detaylı

Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi. Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul

Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi. Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Kurumsallaşma, Denetim ve Risk Yönetimi Ali Çiçekli, CPA, SMMM TTK İş Geliştirme Lideri 17 Ekim, Swissotel, İstanbul 1 Gündem Bir Bakışta Yeni Türk Ticaret Kanunu Kurumsal

Detaylı

2015 YILI GİRİŞİMCİLİK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİM MODÜLLERİ KATALOĞU

2015 YILI GİRİŞİMCİLİK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİM MODÜLLERİ KATALOĞU 2015 YILI GİRİŞİMCİLİK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİM MODÜLLERİ KATALOĞU ZORUNLU EĞİTİM MODÜLLERİ ( 30 SAAT) Kodu Adı Açıklama Modül Saati Eğitim Yöntemi (*) GSER01 GSER02 GSER04 GSER14 Girişimciliğin Temelleri

Detaylı

A- YENİLEŞİM YÖNETİMİ

A- YENİLEŞİM YÖNETİMİ Yenileşim süreci içinde olan bir firmada aşağıda yer alan temel ölçütler aranır. A- YENİLEŞİM YÖNETİMİ 1-LİDERLİK Liderler, yenilikçi bir kurum için gerekli olan ihtiyaçlar doğrultusunda; Yenileşim doğrultusunda

Detaylı

YÖNETİCİ GELİŞTİRME PLUS. Programın Amacı: Yönetici Geliştirme Eğitimi. Yönetici Geliştirme Uzmanlığı Eğitim Konu Başlıkları. Kariyerinize Katkıları

YÖNETİCİ GELİŞTİRME PLUS. Programın Amacı: Yönetici Geliştirme Eğitimi. Yönetici Geliştirme Uzmanlığı Eğitim Konu Başlıkları. Kariyerinize Katkıları YÖNETİCİ GELİŞTİRME 360 Yönetici Geliştirme Eğitimi İşletmelerde kalıcı başarının sağlanması, kurumun stratejik hedefleri ile uyumlu, yüksek performans göstermeye odaklanmış; motive olmuş takımları oluşturmak

Detaylı

Finansal (Mali) Tablolar Analizi. Genel Bilgiler Öğr. Gör. Ebubekir DOĞAN

Finansal (Mali) Tablolar Analizi. Genel Bilgiler Öğr. Gör. Ebubekir DOĞAN Finansal (Mali) Tablolar Analizi Genel Bilgiler Öğr. Gör. Ebubekir DOĞAN 1 Mali Tablolar Muhasebe sisteminin üretmiş olduğu muhasebe bilgileri İşletme içi ( Sahiplerine, ortaklarına, yöneticilerine ve

Detaylı

AMAÇ ve TANIM. Ödül sürecine katılımınız ile ülkemize insan kaynakları yönetimi alanında değerli kazanımlar sağlayabileceğiz.

AMAÇ ve TANIM. Ödül sürecine katılımınız ile ülkemize insan kaynakları yönetimi alanında değerli kazanımlar sağlayabileceğiz. AMAÇ ve TANIM PERYÖN, İnsan Yönetimi Ödülleri nin ana amacı, insan kaynakları yönetimi alanında yenilikçi/ yaratıcı ve başarılı uygulamaları tanımak, örnek teşkil eden nitelikteki çalışmaları sektöre kazandırmaktır.

Detaylı

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI NİSAN 2018 1 2 İÇİNDEKİLER 1. Neden İç Kontrol?...5 2. İç

Detaylı

İÇ DENETİM NEDİR? Ali Kamil UZUN, CPA, CFE

İÇ DENETİM NEDİR? Ali Kamil UZUN, CPA, CFE İÇ DENETİM NEDİR? Ali Kamil UZUN, CPA, CFE İçinde bulunduğumuz mayıs ayı Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) tarafından tüm dünyada Uluslararası İç Denetim Farkındalık Ayı olarak ilan edilmiştir.

Detaylı

STRATEJİ FORMÜLASYONU

STRATEJİ FORMÜLASYONU STRATEJİ FORMÜLASYONU ULUSLARARASI STRATEJİLER Uluslararası Strateji Uluslararası düzeydeki dağınık iştiraklere ait faaliyetlerin birbirlerinden bağımsız biçimde ve aynı zamanda ana şirket ile min koordinasyon

Detaylı

Performans Denetimi Hesap verebilirlik ve karar alma süreçlerinde iç denetimin artan katma değeri. 19 Ekim 2015 XIX.Türkiye İç Denetim Kongresi

Performans Denetimi Hesap verebilirlik ve karar alma süreçlerinde iç denetimin artan katma değeri. 19 Ekim 2015 XIX.Türkiye İç Denetim Kongresi Performans Denetimi Hesap verebilirlik ve karar alma süreçlerinde iç denetimin artan katma değeri 19 Ekim 2015 XIX.Türkiye İç Denetim Kongresi Place image here with reference to guidelines Serhat Akmeşe

Detaylı

Europass a Genel Bakışş. ecdc.europa.eu

Europass a Genel Bakışş. ecdc.europa.eu Europass a Genel Bakışş ecdc.europa.eu Europass in Geçmişi Europass Kararı 2004 yılında Avrupa Komisyonu tarafından yeterliliklerin ve yetkinliklerin şeffaflığını sağlayacak tek bir çerçeve olarak kabul

Detaylı

ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı

ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı 3i Programme Taahhütname ARKA PLAN BİLGİSİ Temel denetim alanları olan mali denetim, uygunluk denetimi ve performans denetimini kapsayan kapsamlı bir standart seti (Uluslararası

Detaylı

Dünya Bankası Finansal Yönetim Uygulamalarında Stratejik Yönelimler ve Son Gelişmeler

Dünya Bankası Finansal Yönetim Uygulamalarında Stratejik Yönelimler ve Son Gelişmeler Dünya Bankası Finansal Yönetim Uygulamalarında Stratejik Yönelimler ve Son Gelişmeler ECA Bölge Perspektifi Marius Koen TÜRKİYE: Uygulama Destek Çalıştayı 6-10 Şubat 2012 Ankara, Türkiye 2 Kapsam ve Amaçlar

Detaylı

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA İÇ KONTROL Ankara-2012 İÇİNDEKİLER 1 Neden İç Kontrol? 2 İç Kontrol Nedir? 3 İç Kontrolün Amacı Nedir? 4 İç Kontrolün Yasal

Detaylı

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir.

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. Bölüm 4 İşletme Analizi İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. İşletmenin ne durumda olduğu ve nelere sahip olduğu bu analizde

Detaylı

KURUMSAL YÖNETĐM KOMĐTESĐ ÇALIŞMA ESASLARI

KURUMSAL YÖNETĐM KOMĐTESĐ ÇALIŞMA ESASLARI KURUMSAL YÖNETĐM KOMĐTESĐ ÇALIŞMA ESASLARI 1. KURULUŞ Şirketimizin 26.04.2012 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında, Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim Đlkeleri nde yer alan hükümler kapsamında, Şirketimizin

Detaylı

SÜREÇ YÖNETİM PROSEDÜRÜ

SÜREÇ YÖNETİM PROSEDÜRÜ 1.0 AMAÇ Ahi Evran Üniversitesi nde uygulanacak süreç yönetim sistemi ile ilgili temel esasları tanımlamaktır. 2.0 KAPSAM Ahi Evran Üniversitesi nin stratejik amaç ve hedefleri doğrultusunda yürütmüş olduğu

Detaylı

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI TURQUALITY DESTEKLERİ

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI TURQUALITY DESTEKLERİ T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI TURQUALITY DESTEKLERİ Direktif Proje Yönetim Ofisi / Haziran.2016 TURQUALITY Destekleri Nedir? Firmaların, üretimlerinden pazarlamalarına, satışlarından satış sonrası hizmetlerine

Detaylı

T.C. İSTANBUL KALKINMA AJANSI

T.C. İSTANBUL KALKINMA AJANSI T.C. İSTANBUL KALKINMA AJANSI Bölgesel Yenilik Stratejisi Çalışmaları; Kamu Kurumlarında Yenilik Anketi İstanbul Bölgesel Yenilik Stratejisi Kamu Kurumlarında Yenilik Anketi Önemli Not: Bu anketten elde

Detaylı

KURUM İÇ DEĞERLENDİRME RAPORU HAZIRLAMA KILAVUZU

KURUM İÇ DEĞERLENDİRME RAPORU HAZIRLAMA KILAVUZU KURUM İÇ DEĞERLENDİRME RAPORU HAZIRLAMA KILAVUZU ANKARA- 13 /04/2016 1 Araştırma ve Geliştirme Yönetim Sistemi 2 Araştırma ve Geliştirme Araştırma Stratejisi ve Hedefleri Araştırma Kaynakları Araştırma

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik zinciri boyunca tedarik ve zinciri içinde müşteri tatmin düzeyini

Detaylı

Kısaca. Müşteri İlişkileri Yönetimi. Nedir? İçerik. Elde tutma. Doğru müşteri 01.06.2011. Genel Tanıtım

Kısaca. Müşteri İlişkileri Yönetimi. Nedir? İçerik. Elde tutma. Doğru müşteri 01.06.2011. Genel Tanıtım Kısaca Müşteri İlişkileri Yönetimi Genel Tanıtım Başar Öztayşi Öğr. Gör. Dr. oztaysib@itu.edu.tr 1 MİY Genel Tanıtım 2 MİY Genel Tanıtım İçerik Müşteri İlişkileri Yönetimi Nedir? Neden? Tipleri Nelerdir?

Detaylı

İç Kontrol ve Risk Yönetimi Sisteminiz Stratejik Yönetim ve Planlama Sürecinize Katkı Sağlayabilir

İç Kontrol ve Risk Yönetimi Sisteminiz Stratejik Yönetim ve Planlama Sürecinize Katkı Sağlayabilir İç Kontrol ve Risk Yönetimi Sisteminiz Stratejik Yönetim ve Planlama Sürecinize Katkı Sağlayabilir Kurumlarımızda kullanılmakta olan önemli yönetim araçlarımız bulunmakta; İç Kontrol, Risk Yönetimi, Stratejik

Detaylı

TAIEX PROGRAMI BÖLGESEL EĞİTİM PROGRAMI (RTP)

TAIEX PROGRAMI BÖLGESEL EĞİTİM PROGRAMI (RTP) TAIEX PROGRAMI BÖLGESEL EĞİTİM PROGRAMI (RTP) 1. Bölgesel Eğitim Merkezi (RTP) Bilindiği üzere; Avrupa Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü Kurumsal Yapılanma Birimi tarafından uygulanan Bölgesel Eğitim

Detaylı

BAŞVURU FORMU ÖRNEK DÖKÜMAN

BAŞVURU FORMU ÖRNEK DÖKÜMAN BAŞVURU FORMU ÖRNEK DÖKÜMAN YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ TEKNOPARK A.Ş YTÜ TEKNOPARK BİLGİ FORMU Bu formu, YTÜ- TEKNOPARK bünyesinde oluşturmayı düşündüğünüz birim için doldurunuz.

Detaylı

Erasmus+ Stratejik Ortaklıklar. Celil YAMAN Mesleki Eğitim Koordinatörü

Erasmus+ Stratejik Ortaklıklar. Celil YAMAN Mesleki Eğitim Koordinatörü Erasmus+ Stratejik Ortaklıklar Celil YAMAN Mesleki Eğitim Koordinatörü Stratejik Ortaklıklar AE2 - Yenilik ve İyi Uygulamaların Değişimi İçin İşbirliği: Stratejik Ortaklıklar Bilgi Ortaklıkları Sektörel

Detaylı

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI Bağımsız Denetim Standartları 1. Kilit Terimlerin Belirlenmesi 2. Metnin Çevrilmesi 3. İlk Uzman Kontrolü 4. Çapraz Kontrol İkinci Uzman Kontrolü 5. Metnin

Detaylı

DENETİM KOÇLUĞU EĞİTİM SERİSİ

DENETİM KOÇLUĞU EĞİTİM SERİSİ DENETİM KOÇLUĞU EĞİTİM SERİSİ Sayın İlgili: İç denetim teknik bir uzmanlık alanı olmanın ötesinde çok temel bir yönetim aracıdır. Yönetim sürecinin temel bir unsuru olan kontrol ve izleme rolü iç denetim

Detaylı

01.01.2013. İşlevsel veya Bölümsel Stratejiler. İş Yönetim Stratejileri : İşlevsel Stratejiler. Pazarlama: İşlevsel/Bölümsel Stratejiler

01.01.2013. İşlevsel veya Bölümsel Stratejiler. İş Yönetim Stratejileri : İşlevsel Stratejiler. Pazarlama: İşlevsel/Bölümsel Stratejiler İşlevsel Stratejiler İşletmedeki yönetim düzeylerine göre yapılan strateji sınıflamasında orta veya alt yönetim düzeylerinde hazırlanmakta ve uygulanmakta olan stratejilerdir. KURUMSAL STRATEJİLER İş Yönetim

Detaylı

YÖNETİCİ YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME EĞİTİM PROGRAMI İÇERİĞİ

YÖNETİCİ YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME EĞİTİM PROGRAMI İÇERİĞİ YÖNETİCİ YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME EĞİTİM PROGRAMI İÇERİĞİ 2017 HEDEF KİTLE: Yöneticilik görevine yeni başlayanlar Yönetim pozisyonunda bulunanlar Şirket içi potansiyel yönetici adayları YÖNETİM DAVRANIŞI

Detaylı

AMAÇ ve TANIM. Ödül sürecine katılımınız ile ülkemize insan kaynakları yönetimi alanında değerli kazanımlar sağlayabileceğiz.

AMAÇ ve TANIM. Ödül sürecine katılımınız ile ülkemize insan kaynakları yönetimi alanında değerli kazanımlar sağlayabileceğiz. AMAÇ ve TANIM PERYÖN İnsan Yönetimi Ödülleri nin ana amacı, insan kaynakları yönetimi alanında yenilikçi/ yaratıcı ve başarılı uygulamaları tanımak, örnek teşkil eden nitelikteki çalışmaları sektöre kazandırmaktır.

Detaylı

9. KYS NİN BAŞARISINI DEĞERLENDİRME

9. KYS NİN BAŞARISINI DEĞERLENDİRME 9. KYS NİN BAŞARISINI DEĞERLENDİRME 9.1. İZLEME, ÖLÇME, ANALİZ VE DEĞERLENDİRME 9.1.1. Genel İşletme aşağıdaki konularda ne yapacağına karar verir ve uygulamaya alır: 1. Hangi konular izleme listesine

Detaylı

Bölüm 10 Pazarlama Fonksiyonu. I) Pazarlama Stratejilerine Giriş

Bölüm 10 Pazarlama Fonksiyonu. I) Pazarlama Stratejilerine Giriş Bölüm 10 Pazarlama Fonksiyonu I) Pazarlama Stratejilerine Giriş Pazarlama Nedir? Pazarlama: Müşteriler için değer yaratmayı, bunu tanıtma ve sunmayı; örgütün ve paydaşlarının yararına olacak şekilde müşteri

Detaylı

ISO 14001:20014 ve ISO 14001:2015 Şartları Arasındaki Eşleştirme Eşleştirme Kılavuzu

ISO 14001:20014 ve ISO 14001:2015 Şartları Arasındaki Eşleştirme Eşleştirme Kılavuzu Final ISO 14001:20014 ve ISO 14001:2015 Şartları Arasındaki Eşleştirme Eşleştirme Kılavuzu Giriş Bu doküman ISO 14001:2004 ve ISO 14001:2015 şartları arasındaki eşleştirmeyi sunmaktadır. Doküman yalnızca

Detaylı

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Ücretlendirme Politikası

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Ücretlendirme Politikası Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Ücretlendirme Politikası Bu politika, Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. nin (Banka) faaliyetlerinin kapsamı ve yapısı ile stratejileri, uzun vadeli hedefleri ve risk yönetim yapısına

Detaylı

MTMD STRATEJİK HEDEFLER VE EYLEMLER 2014 MAYIS.2014 İZMİR

MTMD STRATEJİK HEDEFLER VE EYLEMLER 2014 MAYIS.2014 İZMİR MTMD STRATEJİK HEDEFLER VE EYLEMLER MAYIS. STRATEJİK HEDEFLER ÇALIŞTAYI NEDEN BURDAYIZ? AMACIMIZ, DERNEĞİN AMAÇLARINA ULAŞMASI İÇİN UZUN VADELİ, ORGANİZE, PLANLI VE ORTAK DAVRANIŞLARLA SİSTEMATİK BİR GÜÇ

Detaylı

VARİS YETİŞTİRME PROGRAMI

VARİS YETİŞTİRME PROGRAMI VARİS YETİŞTİRME PROGRAMI. Varis Yetiştirme Programı Program Süresi: 6 Gün Amacı: Aile şirketlerinde; aile sadakatini ve kimliğini güçlendirmek, aile duygularını beslemek, birlik ve beraberliğini geliştirmek,

Detaylı

Dikkat!... burada ilk ünite gösterilmektedir.tamamı için sipariş veriniz SATIŞ TEKNİKLERİ KISA ÖZET KOLAYAOF

Dikkat!... burada ilk ünite gösterilmektedir.tamamı için sipariş veriniz SATIŞ TEKNİKLERİ KISA ÖZET KOLAYAOF Dikkat!... burada ilk ünite gösterilmektedir.tamamı için sipariş veriniz SATIŞ TEKNİKLERİ KISA ÖZET KOLAYAOF 2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- PAZARLAMADA SATIŞIN YERİ VE ÖNEMİ.

Detaylı

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İç Denetim Birimi Başkanlığı KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İç Denetim Birimi Başkanlığı KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İç Denetim Birimi Başkanlığı KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI Ocak 2013 BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam Madde 1 (1) Bu Programın amacı, Bakanlığımızda

Detaylı

VERİ KAYNAKLARI. Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri

VERİ KAYNAKLARI. Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri VERİ KAYNAKLARI YÖNETİMİ İ İ 5. ÜNİTE GİRİŞ Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri yönetimidir. Geleneksel yada çağdaş, birinci yada ikinci elden derlenen veriler amaca uygun veri formlarında tutulur.

Detaylı

Doç. Dr. Osman KULAK Dr. Kulak, Stratejik Plan

Doç. Dr. Osman KULAK Dr. Kulak, Stratejik Plan Doç. Dr. Osman KULAK 1 Neden Geleceği Planlayalım Geleceği düşünmeyen üzülmeye yakındır Konfüçyüs 2 Yönetim Bir grup insanı belirlenmiş amaçlara doğru yönlendirerek, aralarındaki işbirliğini ve koordinasyonu

Detaylı

MUHASEBE ve FİNANS FONKSİYONU

MUHASEBE ve FİNANS FONKSİYONU MUHASEBE ve FİNANS FONKSİYONU Muhasebe ve Finans Fonksiyonları Arasındaki İlişki Muhasebe, işletmelerdeki mali nitelikli tüm işlemlerin sistemli olarak kaydını, sınıflandırmasını ve rapor edilmesini ele

Detaylı

CICS / CICP Sertifika Programları. Eğitim Kataloğu. Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü

CICS / CICP Sertifika Programları. Eğitim Kataloğu. Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü CICS / CICP Sertifika Programları Eğitim Kataloğu Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 1 İÇ KONTROL ENSTİTÜSÜ NÜN CICS / CICP SERTİFİKA PROGRAMLARI EĞİTİMİ İÇERİĞİ... 3 BÖLÜM 1:

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Contents I. KISIM İŞLETMECİLİK İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER

İÇİNDEKİLER. Contents I. KISIM İŞLETMECİLİK İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER İÇİNDEKİLER Contents I. KISIM İŞLETMECİLİK İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1.Bölüm: TEMEL İŞLETMECİLİK KAVRAM VE TANIMLARI... 2 Giriş... 3 1.1. Temel Kavramlar ve Tanımlar... 3 1.2. İnsan İhtiyaçları... 8 1.3.

Detaylı

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir?

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir? T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI KİHBİ Dairesi Başkanlığı 10 SORUDA İÇ KONTROL MAYIS 2014 ANKARA 1- Neden İç Kontrol? Dünyadaki yeni gelişmeler ışığında yönetim anlayışı da değişmekte ve kamu yönetimi kendini sürekli

Detaylı

SÖKTAŞ TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Riskin Erken Saptanması Komitesi Yönetmeliği

SÖKTAŞ TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Riskin Erken Saptanması Komitesi Yönetmeliği SÖKTAŞ TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Riskin Erken Saptanması Komitesi Yönetmeliği Bu Yönetmelik, Yönetim Kurulu nun 25/04/2013 tarih ve 21 sayılı kararı ile kabul edilmiş olup 15.04.2014 tarih ve 2014/11

Detaylı

İşletme Analizi. Ülgen&Mirze 2004

İşletme Analizi. Ülgen&Mirze 2004 İşletme Analizi Baraz, 2010 İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. İşletmenin ne durumda olduğu ve nelere sahip olduğu bu

Detaylı

Küme Yönetim Rehberi Notları. Sanayi Geliştirme Merkezi SANGEM

Küme Yönetim Rehberi Notları. Sanayi Geliştirme Merkezi SANGEM Küme Yönetim Rehberi Notları Sanayi Geliştirme Merkezi SANGEM Küme Stratejileri 1) İnovasyonu güçlendirme ve yaygınlaştırma 2) İşbirliğini ve bağlantılı çalışmayı güçlendirme ve yaygınlaştırma 3) Uluslararasılaşmayı

Detaylı

Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması

Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması UFRS 1 Standarda (standardın ilgili paragraflarına referans verilmiştir) UFRS 1.20A UFRS 1.25B Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması Kontrol listesinin bu kısmı, bir işletmenin

Detaylı

Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama

Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama UMS 26 Standarda (standardın ilgili paragraflarına referans verilmiştir) Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama Kontrol listesinin bu kısmı emeklilik fayda planlarına ilişkin mali tabloların

Detaylı

SAĞLIK ALANI AR-GE FAALİYETLERİ ÇALIŞTAYI 7-8 Mayıs 2015

SAĞLIK ALANI AR-GE FAALİYETLERİ ÇALIŞTAYI 7-8 Mayıs 2015 T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu SAĞLIK ALANI AR-GE FAALİYETLERİ ÇALIŞTAYI 7-8 Mayıs 2015 Sibel YALAZA Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı Kurumsal Yapılanma Başkanlığımız,

Detaylı

CICS / CICP Sertifika Programları İçin. Kurs Kataloğu

CICS / CICP Sertifika Programları İçin. Kurs Kataloğu CICS / CICP Sertifika Programları İçin Kurs Kataloğu Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü İÇİNDEKİLER İÇ KONTROL ENSTİTÜSÜ NÜN CICS / CICP SERTİFİKA PROGRAMLARI BECERİ ALANLARI VE MESLEKİ İÇ KONTROL KURSLARI

Detaylı

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ DERS BİLGİ PAKETİ Dersin Kodu / Adı İŞL 104/ YÖNETİM VE ORGANİZASYON 1. Sınıf Bahar Dönemi

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ DERS BİLGİ PAKETİ Dersin Kodu / Adı İŞL 104/ YÖNETİM VE ORGANİZASYON 1. Sınıf Bahar Dönemi Sınıfı / Dönemi Dili Düzeyi Türü Kategorisi Kredisi Eğitim Şekli Ön Koşul Dersler Öğretim Üyesi Diğer Öğr. Üyeleri Yardımcılar Ders Saatleri Değerlendirme Ölçütleri Türkçe Lisans Zorunlu İKTİSADİ VE İDARİ

Detaylı

PROJE YAPIM VE YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 09071067 ŞEYMA GÜLDOĞAN

PROJE YAPIM VE YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 09071067 ŞEYMA GÜLDOĞAN PROJE YAPIM VE YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 09071067 ŞEYMA GÜLDOĞAN İnsan kaynakları bir organizasyondaki tüm çalışanları ifade eder. Diğer bir deyişle organizasyondaki yöneticiler, danışmanlar,

Detaylı

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON OFİSİ YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON OFİSİ YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON OFİSİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç Madde 1- (1) Bu yönergenin amacı, ulusal ve uluslararası bilimsel araştırma ve geliştirme

Detaylı

2. Gün: Finlandiya Maliye Bakanlığı ve Birimleri

2. Gün: Finlandiya Maliye Bakanlığı ve Birimleri 2. Gün: Finlandiya Maliye Bakanlığı ve Birimleri Virpi Einola-Pekkinen 11.1.2011 1 2 Maliye Bakanlığının Yönetim Birimleri Limited Şirketler Kurumlar Ticari işletmeler ve fonlar HANSEL LTD SATIN ALMA KURUMU

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Sağlık Kurumlarında Yönetim ve Organizasyon HST

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Sağlık Kurumlarında Yönetim ve Organizasyon HST DERS BİLGİLERİ Sağlık Kurumlarında Yönetim ve Organizasyon HST901 3+0 6.0 6.0 Öğrencilerin yönetim ve organizasyon kavramlarını anlamaları, sağlık hizmetleri ve sağlık kurumlarının değerlendirmeleri, sağlık

Detaylı

GİRİŞİMCİLİKTE İŞ PLANI (Yapım - Uygulama) BUSINESS PLAN IN ENTREPRENEURSHIP (Planning - Application)

GİRİŞİMCİLİKTE İŞ PLANI (Yapım - Uygulama) BUSINESS PLAN IN ENTREPRENEURSHIP (Planning - Application) GİRİŞİMCİLİKTE İŞ PLANI (Yapım - Uygulama) BUSINESS PLAN IN ENTREPRENEURSHIP (Planning - Application) GİRİŞİMCİLİKTE İŞ PLANI İş planı: Kurulması düşünülen işletmenin detaylarını içeren yazılı belgeye

Detaylı

Genel Değerlendirme Çerçevesi. Genel Degerlendırme Çerçevesı Egıtım Sunumu

Genel Değerlendirme Çerçevesi. Genel Degerlendırme Çerçevesı Egıtım Sunumu Sunum 2 Genel Değerlendirme Çerçevesi 1 CAF ın amaçları Toplam kalite yönetimine giriş, özellikle kamu sektörüne uyarlanmış Kullanımdaki çeşitli modeller için bir köprü oluşturmakta Kıyaslamayı kolaylaştırmakta

Detaylı

BİLGİ BİRİKİMİ ALANLARI İşi yapmak için bilinmesi gereken bilgiler

BİLGİ BİRİKİMİ ALANLARI İşi yapmak için bilinmesi gereken bilgiler MALİ MUHASEBE VE FİNANS Çeşitli mali tabloların (Bilanço, Gelir Tablosu, vb.) yapısı, terminoloji ve ilişkiler Tipik işlevleri, yaygın kullanılan muhasebe kayıtları, mali tablolarla ilişkileri ve kritik

Detaylı

Düzce Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi ve ilgili mekanizmaların vizyonu, Bölgesel, ulusal ve

Düzce Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi ve ilgili mekanizmaların vizyonu, Bölgesel, ulusal ve Düzce Üniversitesi 2015-2019 stratejik planında Düzce Teknoloji Transfer Ofisi (TTO) doğrudan yer almakta olup, bu plan kapsamında ortaya konulan hedeflere ulaşılmasında önemli bir işleve sahiptir. Bu

Detaylı

T. C. KAMU İHALE KURUMU

T. C. KAMU İHALE KURUMU T. C. KAMU İHALE KURUMU Elektronik İhale Dairesi KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ BT Strateji Yönetimi BT Hizmet Yönetim Politikası Sürüm No: 6.0 Yayın Tarihi: 26.02.2015 444 0 545 2012 Kamu İhale Kurumu Tüm hakları

Detaylı

Proje Çevresi ve Bileşenleri

Proje Çevresi ve Bileşenleri Proje Çevresi ve Bileşenleri 1.3. Proje Çevresi Proje çevresi, proje performans ve başarısını önemli ölçüde etkiler. Proje takımı; sosyoekonomik, coğrafı, siyasi, yasal, teknolojik ve ekolojik gibi kuruluş

Detaylı

Örgütsel Yenilik Süreci

Örgütsel Yenilik Süreci Örgütsel Yenilik Süreci TEKNOLOJİ VE İNOVASYON YÖNETİMİ -Hafta 5 Örgütsel Yenilikçilik Süreci-Planlaması Dr. Hakan ÇERÇİOĞLU 1 2 1 Örgütsel Yeniliğin Özellikleri Örgütsel bağlamda yenilik, örgütü ve üyelerini

Detaylı

Proje DöngD. Deniz Gümüşel REC Türkiye. 2007,Ankara

Proje DöngD. Deniz Gümüşel REC Türkiye. 2007,Ankara Proje Yönetiminde Y Temel Kavramlar Proje DöngD ngüsü Yönetimi ve Mantıksal Çerçeve eve Yaklaşı şımı Deniz Gümüşel REC Türkiye 2007,Ankara TEMEL KAVRAMLAR Proje nedir? Proje Yönetimi nedir???? Proje Döngüsü

Detaylı

HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI METODOLOJİSİ

HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI METODOLOJİSİ HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI METODOLOJİSİ Sağlıkta Dönüşüm Programının ana hedeflerinden biride sağlık hizmetlerinde sürekli kalite gelişimini sağlamaktır. 2003 yılında ülkemize özgü bir uygulama

Detaylı

Şirketlerde Liderlik Araştırması Rapor Sunumu 12 Şubat 2015 İnsan Kaynakları Zirvesi. GfK 2015 Şirketlerde Liderlik Araştırması Şubat 2015 1

Şirketlerde Liderlik Araştırması Rapor Sunumu 12 Şubat 2015 İnsan Kaynakları Zirvesi. GfK 2015 Şirketlerde Liderlik Araştırması Şubat 2015 1 Şirketlerde Liderlik Araştırması Rapor Sunumu 12 Şubat 2015 İnsan Kaynakları Zirvesi GfK 2015 Şirketlerde Liderlik Araştırması Şubat 2015 1 İnsan Kaynakları nın ajandasında neler var? Hiyerarşik yapıdan

Detaylı

MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ (PZL208U)

MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ (PZL208U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ (PZL208U)

Detaylı

Marmara Üniversitesi Kurumsal İletişim ve Marka Yönetimi Sertifika Programı Marmara University Corporate Communication & Brand Management Program

Marmara Üniversitesi Kurumsal İletişim ve Marka Yönetimi Sertifika Programı Marmara University Corporate Communication & Brand Management Program Marmara Üniversitesi Kurumsal İletişim ve Marka Yönetimi Sertifika Programı Marmara University Corporate Communication & Brand Management Program Amaç Kurumsal iletişim bir kuruluşun hedeflediği kitleye

Detaylı

Indorama Ventures Public Company Limited

Indorama Ventures Public Company Limited Indorama Ventures Public Company Limited Kurumsal Yönetim Politikası (29 Eylül 2009 tarih ve 1/2009 No'lu Yönetim Kurulu Toplantısı tarafından onaylandığı şekilde) Başkandan mesaj Indorama Ventures Public

Detaylı

KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ (KRY) EĞİTİMİ KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ: KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVE

KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ (KRY) EĞİTİMİ KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ: KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVE KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ (KRY) EĞİTİMİ KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ: KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVE SUNUM PLANI 1. RİSK VE RİSK YÖNETİMİ: TANIMLAR 2. KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ 3. KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ DÖNÜŞÜM SÜRECİ

Detaylı

3. Gün: Stratejik Yönetim ve Performans Yönetimi İlişkisi

3. Gün: Stratejik Yönetim ve Performans Yönetimi İlişkisi 3. Gün: Stratejik Yönetim ve Performans Yönetimi İlişkisi Tapio Laamanen 12 Ocak 2011 1 Hükümet Programının Stratejiler Aracılığıyla Uygulaması Kurumsal strateji süreci aşağıdakilerle sıkı bir bağlantı

Detaylı

STRATEJİK YÖNETİM VE YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ PROSEDÜRÜ

STRATEJİK YÖNETİM VE YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ PROSEDÜRÜ Sayfa 1/6 1. AMAÇ Bu prosedürün amacı, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi ndeki kalite güvence sistemi politika ve hedeflerinin belirlenmesi ve Fakülte içerisinde yayılımıyla ilgili süreçleri

Detaylı

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM SPORDA STRATEJİK YÖNETİM 5.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1 STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ STRATEJİK PLANLAMA GELECEĞE BAKIŞ Kuruluşlar, bu aşamada, misyon ve vizyonlarını ifade edecek, temel değerlerini belirleyecek,

Detaylı

BÖLÜM 2. Bilişim Sistemleri, İş Süreçleri ve İşbirliği. Doç. Dr. Serkan ADA

BÖLÜM 2. Bilişim Sistemleri, İş Süreçleri ve İşbirliği. Doç. Dr. Serkan ADA BÖLÜM 2 Bilişim Sistemleri, İş Süreçleri ve İşbirliği Doç. Dr. Serkan ADA İş Süreçleri - 1 İş süreçleri, bir ürün yada hizmet üretmek için gerekli olan faaliyetlerin bir derlemesidir. İşletme performansı

Detaylı

KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ ÇALIŞMA ESASLARI

KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ ÇALIŞMA ESASLARI KURUMSAL YÖNETİM KOMİTESİ ÇALIŞMA ESASLARI 1. KURULUŞ Şirketimizin 26 Nisan 2012 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında, Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim İlkeleri nde yer alan hükümler kapsamında,

Detaylı

DERS PROFİLİ. Pazarlama İlkeleri MAN 341 Güz Yrd. Doç. Dr. Mısra Gül

DERS PROFİLİ. Pazarlama İlkeleri MAN 341 Güz Yrd. Doç. Dr. Mısra Gül DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Pazarlama İlkeleri MAN 341 Güz 5 3+0+0 3 6 Ön Koşul Yok Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Zorunlu Prof. Dr.

Detaylı

Bölüm 10. İşlevsel Stratejiler (Fonksiyonel/Bölümsel Stratejiler) İşlevsel veya Bölümsel Stratejiler. İşlevsel Stratejiler KURUMSAL STRATEJİLER

Bölüm 10. İşlevsel Stratejiler (Fonksiyonel/Bölümsel Stratejiler) İşlevsel veya Bölümsel Stratejiler. İşlevsel Stratejiler KURUMSAL STRATEJİLER Bölüm 10 İşlevsel Stratejiler (Fonksiyonel/Bölümsel Stratejiler) İşlevsel Stratejiler İşletmedeki yönetim düzeylerine göre yapılan strateji sınıflamasında orta veya alt yönetim düzeylerinde hazırlanmakta

Detaylı

UYGULAMALI TEKNOLOJİ TİCARİLEŞTİRME PROGRAMI NEDİR? PROGRAMA KİMLER KATILMALI? Uygulamalı Teknoloji Ticarileştirme Programı (UTTP)

UYGULAMALI TEKNOLOJİ TİCARİLEŞTİRME PROGRAMI NEDİR? PROGRAMA KİMLER KATILMALI? Uygulamalı Teknoloji Ticarileştirme Programı (UTTP) UYGULAMALI TEKNOLOJİ TİCARİLEŞTİRME PROGRAMI NEDİR? PROGRAMA KİMLER KATILMALI? Uygulamalı Teknoloji Ticarileştirme Programı (UTTP) Yükselen teknolojilere dayalı yeni girişimler yaratmak isteyen yaratıcı

Detaylı

ÇANKIRI KARATEKĐN ÜNĐVERSĐTESĐ STRATEJĐ GELĐŞTĐRME KURULUNUN KURULUŞ VE ĐŞLEYĐŞĐ HAKKINDAKĐ YÖNERGE. BĐRĐNCĐ BÖLÜM Genel Hükümler

ÇANKIRI KARATEKĐN ÜNĐVERSĐTESĐ STRATEJĐ GELĐŞTĐRME KURULUNUN KURULUŞ VE ĐŞLEYĐŞĐ HAKKINDAKĐ YÖNERGE. BĐRĐNCĐ BÖLÜM Genel Hükümler ÇANKIRI KARATEKĐN ÜNĐVERSĐTESĐ STRATEJĐ GELĐŞTĐRME KURULUNUN KURULUŞ VE ĐŞLEYĐŞĐ HAKKINDAKĐ YÖNERGE Amaç BĐRĐNCĐ BÖLÜM Genel Hükümler MADDE 1 Bu yönerge, Üniversitenin misyon, vizyon ve temel değerlerinin

Detaylı

Şirin Soysal. KPMG Türkiye Denetim Şirket Ortağı Denetim Komitesi Enstitüsü Başkanı

Şirin Soysal. KPMG Türkiye Denetim Şirket Ortağı Denetim Komitesi Enstitüsü Başkanı Şirin Soysal KPMG Türkiye Denetim Şirket Ortağı Denetim Komitesi Enstitüsü Başkanı 1 Kurumsal Raporlama Yolculuğu Şirin Soysal, Şirket Ortağı, KPMG Türkiye Denetim Komitesi Enstitüsü Başkanı Hakan Aytekin,

Detaylı

STRATEJİK YÖNETİM VE YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ PROSEDÜRÜ Doküman No: Yürürlük Tarihi: Revizyon Tarih/No:

STRATEJİK YÖNETİM VE YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ PROSEDÜRÜ Doküman No: Yürürlük Tarihi: Revizyon Tarih/No: 1. AMAÇ Bu prosedürün amacı, Kırklareli Üniversitesi politika ve hedeflerinin belirlenmesi ve üniversite içerisinde yayılımı ilgili süreçleri tanımlamak, İKS nin uygunluğunu gözden geçirmek amacıyla yürütülecek

Detaylı

KALİTE BİRİM SORUMLULARI EĞİTİMİ

KALİTE BİRİM SORUMLULARI EĞİTİMİ KALİTE BİRİM SORUMLULARI EĞİTİMİ 2018/I (05.09.18) Ülkü SU BİLGİN CICP-MHU Stratejik Yönetim ve Planlama Birimi Yöneticisi TANIŞMA.. EĞİTİM PLANI Eğitimin amacı Kalite Yönetim Sistemi o Nedir? o Sistem:

Detaylı