MENKUL KIYMET DEĞERLEMESİ

Transkript

1 MENKUL KIYMET EĞERLEMESİ.. Hiss Sdii Tk ömlik Gtirisii Hsaplaması Bir mkul kıymti gtirisi, bkl akit akımlarıı, şimdiki piyasa fiyatıa şitly iskoto oraıdır. Mkul kıymti özlliği gör bu akit akımları faiz ödmlri, aapara ödmlri ya da tmttü ödmlri olabilir. Gtiri, bir yatırımda sağlaa glir il bu yatırımı piyasa dğridki dğişmdir. Gtiri, gllikl başlagıçtaki piyasa fiyatıı yüzd oraı olarak taımlamaktadır. Bir hiss sdii grçklş vya bkl gtirisi, kar payıda v srmay kazacıda oluşmaktadır. Kar payı gliri: Hiss sdii ld tutulduğu döm içrisid, hiss sdi başıa öd kar payı gliridir. Kar payı gtirişi, kar payı glirii hiss sdi fiyatıa bölümsiyl buluur. Srmay (dğr artış) kazacı: Hiss sdii ld tutulduğu döm içrisid, hiss sdii fiyatı artmış is srmay kazacı; hiss sdii fiyatı, alış fiyatıı altıa düşmüş is, srmay kaybı söz kousudur. Srmay kazacı vya kaybı, satış fiyatı il alış fiyatı arasıdaki farkı, alış fiyatıa bölümsiyl buluur. Hiss sdii toplam gtirişi aşağıdaki formül yardımıyla hsaplaabilir: E( R) ( ) E( R) E(R) : bkl (grçklş) gtiri : dağıtılacak vya dağıtıla kar payı : t zamaıda hiss sdii piyasa fiyatı : t zamaıda hiss sdii piyasa fiyatı Örk: A İşltmsii hiss stlrii 5,6 TL'd satı ala bir yatırımcı, hiss sdi fiyatıı yılsouda 8,8 TL'y çıkacağıı v hiss başı,5 TL kar payı dağıtılacağıı bklmktdir. Yatırımcıı bkl gtirisii hsaplayıız. Cvap:,66 Hiss sdii bir dömlik gtirisii hsaplamasıda aşağıdaki formül d kullaılabilir;

2 ( k ) vya ( k ( g) ( p) ( k ) ) ( k ) : hiss sdii t- dömidki dğri : t- dömidki tmttü tutarı : t dömidki tmttü tutarı : hiss sdii t dömidki fiyatı g: tmttü büyüm oraı p: hiss sdi fiyat artışı k : hiss sdid bkl vrim oraıdır. Örk: Hiss stlri borsada 4 TL d işlm gör MNG firmasıı hiss başıa, TL kar payı ödtcğii v hiss sdi fiyatıı yıl sora 6 TL olacağıı ögör bir yatırımcıı bkldiği gtiri oraı % dir. Bua gör hiss sdii olması grk fiyatıı hsaplayıız. Yatırımcı, bu hiss sdii satı almalı mıdır? Cvap: 4,95 TL Yukarıda hsaplaa hiss sdii ksikli gtirisidir. Hiss sdii sürkli bilşik gtirisi d hsaplaabilir. Sürkli bilşik gtiri, ksikli gtiriy gör daha küçük bir dğr almakta, fakat gtirilr arasıda bir öcki döm gör büyük dğişmlri olması durumuda, iki yötm gör hsaplaa gtiri dğrlri arasıdaki fark büyümktdir. Sürkli bilşik gtiri aşağıdaki formül yardımıyla hsaplaabilir: r t l t t t r t = Hiss sdii t zamaıdaki gtirisii. L = oğal logaritmayı, t = Hiss sdii t zamaıdaki fiyatıı, t = Hiss sdii t zamaıda öd kar payıı v, = Hiss sdii t- zamaıdaki fiyatıı göstrmktdir.

3 .. HİSSE SENEİ EĞERLEMESİNE KULLANILAN YÖNTEMLER... KAR AYI MOELİ Hiss sdii dğrii hsaplamada yaygı kullaıla yötmlrd biridir. Kar payı modli gör, bir hiss sdii grçk dğri, dağıtılacak (bkl) kar paylarıı blli bir iskoto oraı üzrid bugü idirg dğrlrii toplamıdır. Hiss sdii vadsi olmadığı v kar payları sosuza kadar ödcği içi, hiss sdi fiyatıı vr formül şu şkild yazılabilir: ( k ) t t ( k ) ( k ) t... ( k ) : hiss sdii fiyatıı, : dömsl kar paylarıı k : bkl gtiri vya vrim oraıı göstrmktdir. Örk: A İşltmsii hiss sdi yatırım yapa bir yatırımcı, yatırımda üç yıl boyuca, TL,,5 TL v,5 TL kar payı ld tm bklmktdir. Yatırımcıı bkldiği gtiri oraı %5 is, bu hiss sdii piyasa fiyatı kaç TL olmalıdır? Cvap:,8 TL İşltmi glck dömlrd dağıtacağı kar paylarıı sabit olmasıa, sabit bir orada artmasıa v düzsiz olmasıa gör, kar payı dağıtımı modli aşağıdaki şkillrd ifad dilbilir: Büyümi olmadığı kar payı iskoto modli, Büyümi sabit olduğu kar payı iskoto modli, Büyümi düzsiz olduğu kar payı iskoto modli. A. Büyümi Olmadığı Kar ayı Iskoto Modli Büyümi olmadığı kar payı iskoto modlid, hiss sdid bkl glcktki kar paylarıı dğişmycği v sosuza kadar sabit bir tutarda dvam dcği varsayılmaktadır. ağıtılacak kar paylarıı yıllar içid sabit kalacağı v hp ayı dğrii alacağı varsayımı altıda, hiss sdii fiyatıı blirlmsid kullaıla şitlik şu şkild ifad dilbilir:

4 ( k ) ( ( k ) k ( k )... ( k... ( k )... ) ( k ) ) Örk: Tua A.Ş.'i hr yıl hiss sdi başıa ödycği kar payı tutarı,5 TL v yatırımcıı bu hiss sdid bkldiği vrim oraı %5 is, hiss sdii grçk dğrii hsaplayıız. Bu hiss sdii piyasa fiyatı,75 TL is, yatırımcı, hiss sdii satı almalı mıdır? Cvap: TL Blirli bir döm kar payı ödmsi olmaya hiss stlrii dğrldirilmsid d kar payı modli kullaılabilir. Bu durumda, öclikl, hiss sdii kar payı ödmlrii başladığı tarihtki dğri buluur. aha sora, hiss sdii dğri bkl gtiri oraıda bugü idirgrk cari dğri ld dilir. k Örk: Yi kurula bir işltm ilk 6 yıl boyuca kar payı ödmycğii, 7. yıl v soraki yıllarda is hiss başıa, TL kar payı ödycğii açıklamıştır. Bkl gtiri oraı %6 ola bir yatırımcıı bu hiss sdi içi ödmk istycği fiyatı hsaplayıız. Cvap: 3 TL B. SABİT ORANA BÜYÜYEN KAR AYI ISKONTO MOELİ Gordo modli olarak da adladırıla sabit orada büyüm modlid, hiss sdi başıa kar paylarıı hr döm sosuza kadar sabit bir orada artacağı varsayılmaktadır. İşltmi hr yıl dağıtacağı kar paylarıı sabit bir (g) oraıda büyüycği varsayıldığıda, hiss sdii fiyatı aşağıdaki şkild buluur: ( g) ( k ) k g k g ( g) ( k ) ( g)... ( k )

5 g: büyüm oraı v k >g olduğu varsayımıdır. Örk: Örk: Öümüzdki yıl hiss sdi başıa,5 TL kar payı dağıtacağıı açıklaya K İşltmsii, kar paylarıı hr yıl % büyüycği tahmi dilmktdir. Bkl gtiri oraı %3 is, K İşltmsii hiss stlrii grçk dğri kaç TL'dir? Cvap:,5 TL Örk: Bir işltmi hiss stlrii cari piyasa dğri 4 TL'dir. Bu şirkti glck yıl TL tmttü dağıtması v hr yıl % oraıda büyümsi bklmktdir. Bu işltmi hiss sdii bkl gtirişii hsaplayıız. Cvap: %35 Sabit orada büyüy kar payı iskoto modlid, büyüm oraıı (g) tahmi dilmsid çşitli yötmlr kullaılabilir. Bu yötmlr; gçmiş büyüm vrilri dayaa tarihi büyüm oraı yötmi, dağıtılmaya karlara bağlı büyüm oraı yötmi v aalist v uzmaları tahmilri dayaa modldir. B. Tarihi Büyüm Oraı: Bu yötmd gçmişt hiss başıa düş kar () v hiss başıa düş kardaki artışlar dğrldirilrk glcğ yölik bir büyüm oraı (g) tahmi dilir. Gçmiş vrilr dayalı büyüm oraıı hsaplamasıda, aritmtik ortalama vya gomtrik ortalama kullaılabilir. Aritmtik ortalama gçmiş dömlri ortalamasıdır. Gomtrik ortalama is gçmiş dömlri bilşik büyümsii dikkat almaktadır. Örği, gçmiş yıllarda hiss başıa dağıtıla kar payları aşağıdaki gibi ola bir işltm içi büyüm oraı (g) şöyl hsaplaacaktır: Yıl Hiss Başıa ağıtıla Kar ayı 995,5 TL 996,5 TL 997,5 TL 998,6 TL g g, /3 Yukarıdaki örkt, gomtrik ortalama kullaılarak g hsaplamıştır. Gomtrik ortalama, gçmiş dömi bilşik büyümsii dikkat aldığı içi daha kullaışlıdır. Buu dışıda, gçmiş vrilr kullaılarak büyüm oraıı hsaplamasıda, rgrsyo v zama srilri gibi sayısal modllr d kullaılabilir.

6 B. ağıtılmaya Karları Büyüm Oraıa ayaa Modl: Bu modl, büyüm oraıı tahmi dilmsid kullaıla diğr bir yötmdir. İşltmlr, arta satışlarıda ld ttiklri karı bir kısmıı ortaklara dağıtmayarak fo ihtiyaçlarıı karşılayabilirlr. Uzu dömd, yabacı kayağa ihtiyaç duymada öz srmayi büyüm oraıı (g), özsrmay karlılığı v dağıtılmaya kar oraı blirlr: t kar dağağıtılm a kar g = x özsrmay t kar g = özsrmaykarlıarlı x dağağıtılm a kar oraı Örği, bir firmaı gçmiş yıllarda karıı %6 ıı tmttü olarak hissdarlarıa dağıttığıı v bu dömd ortalama özsrmay gtirisii %5 olduğuu varsayalım. Bu durumda, firmaı bkl büyüm oraı %6 olacaktır. g =,5 x (-.6).6 B3. Uzmaları Tahmii: Uzma kişi vya kuruluşlar, firmayla ilgili gçmiş vrilrd yararlaarak büyüm oralarıı tahmi dbilirlr. Uzmalar, firmayla ilgili tarihi vrilri dışıda, glcğ ilişki makrokoomik bkltilr, rakiplr, rkabt düzyi, firmaya ilişki kamuya açıklamamış bilgilr gibi vrilri d kullamaktadırlar. C. Kar aylarıı Farklı Oralarda Büyümsi urumuda Kar ayı Modli (Çok Aşamalı Büyüm Modli) Bu modl büyümi düzsiz olduğu kar payı iskoto modli d dilmktdir. İşltmlr; yi buluşlar, yi mal vya hizmt ürtilmsi, tkolojik yiliklr vb. dlrl ilk yıllarda olağa üstü kar ld dbilirlr. Fakat izly yıllarda, piyasaya yi rakiplri girmsi vya rakiplri yi tkolojilri uygulaması gibi dlrl işltmi tklci karı ortada kalkar v ormal bir düzy ir. Normalüstü büyümi dvam ttiği sür N yıl v kar paylarıı ormalüstü büyüm hızı (g s ), ormal büyüm hızı (g ) v kar payıı ormalüstü büyüm dömi souda ulaşacağı tutar N il göstrilirs, hiss sdii cari fiyatıı vr formül şu şkild yazılabilir: N t ( gs) ( k ) tn N ( g ) ( k ) Örk: KLM şirktii hiss başıa cari kar payı () TL dir. Blirli dömlr içi kar paylarıda bkl büyüm oraları şu şkilddir: Yıl Büyüm oraı (g) -3 %3 4-6 % 7 v soraki yıllar %

7 Bkl gtiri % olduğua gör hiss sdii dğrii hsaplayıız. Cvap: 3,5 TL