C007TR TEKNİK BİLGİ ÖZELLİKLER, TAKIM FONKSİYONLARI, İŞLEME SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ, FORMÜLLER

Transkript

1 C007TR ÖZELLİKLER, TAKIM FONKSİYONLARI, İŞLEME SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ, FORMÜLLER

2 TORNALAMA SORUNLARI, ÇÖZÜMLERİ... N002 TORNALAMADA TALAŞ KONTROLÜ... N004 TORNALAMADA KESME KOŞULLARININ ETKİLERİ... N005 TORNALAMADA TAKIM ÖZELLİKLERİNİN FONKSİYONU... N007 KESME GÜCÜ İÇİN FORMÜLLER... N011 YÜZ FREZELEMEDE SORUN ÇÖZÜMLERİ... N012 YÜZ FREZELEMEDE TAKIM ÖZELLİKLERİNİN FONKSİYONU... N013 YÜZEY FREZELEME İÇİN FORMÜLLER... N016 PARMAK FREZELEMEDE SORUN GİDERME... N018 PARMAK FREZE ÖZELLİKLERİ VE TANIMLANMASI... N019 YAN KAYMA İÇİN ADIM SEÇİMİ... N021 DELMEDE SORUN GİDERME... N022 MATKAP UCU AŞINMASI VE KESME KENARI HASARI... N023 DELME UCU ÖZELLİKLERİ VE TANIMLANMASI... N024 DELME FORMÜLLERİ... N027 METALİK MALZEMELER ÇAPRAZ KARŞILAŞTIMA LİSTESİ... N028 YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ... N032 SERTLİK KARŞILAŞTIRMA TABLOSU... N033 TOLERANS UYUMLULUK TABLOSU (DELİK)... N034 TOLERANS UYUMLULUK TABLOSU (MİL)... N036 DİŞ AÇMA İÇİN MATKAP UCU ÇAPLARI... N038 ALTIGEN SOKET KAFALI CIVATALAR İÇİN DELİK ÖLÇÜLERİ... N039 ULUSLARARASI BİRİMLER SİSTEMİ... N040 TAKIM AŞINMASI VE HASARI... N041 KESİCİ TAKIM MALZEMELERİ... N042 KALİTE ZİNCİRİ... N043 KALİTE KARŞILAŞTIRMA TABLOSU... N044 KESİCİ UÇ TALAŞ KIRICILARI KARŞILAŞTIRMA TABLOSU... N050 N001

3 TORNALAMA İÇİN SORUN GİDERME Çözüm Kesici Uç Klite Seçimi Kesme Koşullrı Tkımın Biçimi ve Tsrımı Tezgh, Tkım Montjı Sorun Etkenler Dh sert bir klite seçin Dh tok bir klite seçin Dh iyi terml şok direncine ship bir klite seçin Dh iyi ypışm direncine ship bir klite seçin Kesme hızı İlerleme Kesme derinliği Yukrı Aşğı Soğutm Sud çözünebilir kesme sıvısı kullnmyın Kuru vey ıslk kesmeyi belirleyin Tlş kırıcı seçin Eğim Köşe rdyusu Boşluk çısı Yukrı Aşğı Kesme kenrı honlm güçü Kesici ucun sınıfı (Tşlnmmış Tşlnmış) Tkım tutucu rijidliğini iyileştirin Tkım ve iş prçsı bğlm rijidliğini rttırın Tutucu serbest boyunu düşürün Güçü ve Tezgh boşluklrını zltın Uygunsuz tkım klitesi Hızlı kesici uç şınmsı Uygunsuz kesme kenrı geometrisi Uygunsuz kesme hızı Islk Düşük Tkım Ömrü Kesme kenrının uflnmsı vey kırılmsı Uygunsuz tkım klitesi Uygunsuz kesme koşullrı Kesme kenrı mukvemet eksikliği. Terml çtlk oluşmsı Kuru Kenrd birikme oluşuyor Islk Rijidite eksikliği Tolerns Dışılık Kötü Finiş Yüzey Ölçüler sbit değil Ölçü dışılığı nedeniyle sıkç yr gereksinimi Düşük Finiş yüzey Yetersiz kesici uç hsssiyeti Büyük kesme direnci ve kesme kenrı ynğı Uygunsuz tkım klitesi Uygunsuz kesme koşullrı Kynk oluşmsı Uygunsuz kesme kenrı geometrisi A norml ses oluşmsı Islk Isı Oluşmsı İş prçsının şırı ısınmsı yetersiz hsssiyete ve kesici ucun ömrünün kıslmsın neden olur Uygunsuz kesme koşullrı Uygunsuz kesme kenrı geometrisi N002

4 Çözüm Kesici Uç Klite Seçimi Kesme Koşullrı Tkımın Biçimi ve Tsrımı Tezgh, Tkım Montjı Sorun Etkenler Dh sert bir klite seçin Dh tok bir klite seçin Dh iyi terml şok direncine ship bir klite seçin Dh iyi ypışm direncine ship bir klite seçin Kesme hızı İlerleme Kesme derinliği Yukrı Aşğı Soğutm Sud çözünebilir kesme sıvısı kullnmyın Kuru vey ıslk kesmeyi belirleyin Tlş kırıcı seçin Eğim Köşe rdyusu Boşluk çısı Yukrı Aşğı Kesme kenrını honlm güçü Kesici uç sınıfı (Tşlnmmış Tşlnmış) Tkım tutucu rijidliğini iyileştirin Tkım ve çlışm prçsı bğlm rijidliğini rttırın Tutucu serbest boyunu düşürün Güç ve tezgh boşluklrını zltın Çentik şınmsı Çpklr (çelik, lüminyum) Uygunsuz kesme koşullrı Islk Uygunsuz kesme kenrı geometrisi Çpklr, Uflnm vs. İş prçsı kenrınd uflnm (dökme demir) Uygunsuz kesme koşullrı Uygunsuz kesme kenrı geometrisi Titreşim oluşmsı Uygunsuz tkım klitesi Çpklr (yumuşk çelik) Uygunsuz kesme koşullrı Uygunsuz kesme kenrı geometrisi Islk Titreşim oluşmsı Uygunsuz kesme koşullrı Islk Düşük Tlş Dğıtılm uzun tlşlr Tlşlr kıs ve sçılmış Büyük tlş kontrolü seviyesi Uygunsuz kesme kenrı geometrisi uygunsuz kesme koşullrı Küçük tlş kontrolü seviyesi Kuru Uygunsuz kesme kenrı geometrisi N003

5 TORNALAMADA TALAŞ KONTROLÜ yçelik TORNALAMADA TALAŞ KIRMA KOŞULLARI Tip A Tipi B Tipi C Tipi D Tipi E Tipi Küçük Kesme Derinliği d < 7mm Büyük Kesme Derinliği d=7 15mm Kıvrım Uzunluğu l Kıvrım yok l > 50mm l < 50mm 1 5 Kıvrım i 1 Kıvrım 1 Kıvrımdn Az Yrım Kıvrım Not Devmlı düzensiz şekil Tkımın ve iş prçsının etrfın dolnm Devmlı düzensiz şekil Uzun tlşlr İyi İyi Tlş sçılmsı Anorml ses Düşük finiş yüzey Mksimum Kesme hızı ve tlş kırıcı tlş kontrol rlığı Genel olrk, kesme hızı rttığınd, tlş kontrol rlığı dh dr olm eğilimi gösterir. 0.6 vc=50m/dk 0.6 vc=100m/dk 0.6 vc=150m/dk İlerleme (mm/dev) B C D E İlerleme (mm/dev) B C D E İlerleme (mm/dev) B C D E 0.1 A 0.1 A 0.1 A Kesme Derinliği (mm) Kesme Derinliği (mm) Kesme Derinliği (mm) İş prçsı : DIN Ck45(180HB) Tkım : MTJNR2525M16N Kesici Uç : TNMG Kuru Kesme Klite : P10 Semente Krbür Soğutmnın bir tlş kırıcı tlş kontrol rlığı üzerindeki etkileri Kesme hızı ynıys, tlş kontrolü rlığı soğutm suyunun kullnıp kullnılmmsın göre değişir. İlerleme (mm/dev) Soğutm : Kuru E B D C İlerleme (mm/dev) Soğutm : Islk (Emülsiyon) B C D E 0.1 A 0.1 A Kesme Derinliği (mm) Kesme Derinliği (mm) İş prçsı : DIN Ck45 Kesme Koşullrı : vc=100m/dk N004

6 TORNALAMA İÇİN KESME KOŞULLARININ ETKİLERİ ykesme KOŞULLARININ ETKİLERİ Kesme için idel koşullr kıs kesme süresi, uzun tkım ömrü ve yüksek kesme hsssiyeti dir. Bu koşullrı sğlmk için, iş mlzemesinin, sertliği, şekli ve tezghın kpsitesi temel lınrk, verimli kesme koşullrı ve tkım seçimi gereklidir. ykesme HIZI Kesme hızı tkım ömrünü büyük ölçüde etkiler. Kesme hızını rttırmk, kesme sıcklığını rttırır ve tkım ömrünün kıslmsıyl sonuçlnır. Kesme hızı çlışm mlzemesinin tipine ve sertliğine bğlı olrk değişir. Kesme hızı için uygun bir tkım klitesinin seçilmesi gereklidir. Kesme Hızı (m/dk) AP25N NX2525 UE6105 MC6025 MP3025 VP15TF MC6015 NX3035 İş prçsı: DIN Ck45 180HB Tkım Ömrü Stndrdı: VB = 0.3mm Kesme Derinliği: 1.5mm İlerleme: 0.3mm/dev Tutucu: PCLNR2525M12 Kesici Uç: CNMG Kuru Kesme MC Tkım Ömrü (dk) P Sınıfı Klite Tkım Ömrü Kesme Hızı (m/dk) MC7025 US735 MP7035 UTi20T MC7015 Çlışm prçsı: DIN X5CrNi HB Tkım Ömrü Stndrdı: VB = 0.3mm Kesme Derinliği: 1.5mm İlerleme: 0.3mm/dev Tutucu: PCLNR2525M12 Kesici Uç: CNMG MA Kuru Kesme US Tkım Ömrü (dk) M Sınıfı Klite Tkım Ömrü Kesme Hızı (m/dk) MC5015 UE6110 AP25N UTi20T MC5005 UC5115 NX2525 UC5105 HTi10 Çlışm prçsı: DIN GG30 180HB Tkım Ömrü Stndrdı: VB = 0.3mm Kesme Derinliği: 1.5mm İlerleme: 0.3mm/dev Tutucu: PCLNR2525M12 Kesici Uç: CNMG Kuru Kesme Tkım Ömrü (dk) K Sınıfı Klite Tkım Ömrü Kesme Hızının Etkileri 1. Kesme hızını %20 ornınd rttırmk tkım ömrünü %50 ornınd zltır. Kesme hızını %50 ornınd rttırmk tkım ömrünü %80 ornınd zltır. 2. Düşük kesme hızınd (20 40m/dk) kesme norml seslere neden olm eğilimi gösterir. Bu nedenle, tkım ömrü kıslır. N005

7 TORNALAMA İÇİN KESME KOŞULLARININ ETKİLERİ yilerleme Genel tutucu ile keserken, ilerleme, iş prçsı devri bşın tutucunun hreket ettiği mesfedir. Frezelemede, ilerleme, kesici uç syısın bölünen, kesici devri bşın tezgh tblsının hreket ettiği mesfedir. Bu nedenle, diş bşın ilerleme şeklinde gösterilir. İlerleme ornı finiş yüzey pürüzlülüğü ile ilgilidir. İlerlemenin Etkileri 1. İlerleme ornını zltmk dış yn şınmsıyl sonuçlnır ve tkım ömrünü kısltır. 2. İlerleme ornını rttırmk kesme sıcklığını ve dış yn şınmsını rttırır. Anck, tkım ömrü üzerindeki etkileri, kesme hızın kıysl minimumdur. 3. İlerleme ornının rttırılmsı işleme verimliliğini rttırır. Dış Yn Aşınmsı (mm) İlerleme (mm/dev) Kesme Koşullrı Çlışm prçsı : Alşımlı çelik Klite : STi10T Tkım Şekli : mm Kesme Derinliği p=1.0mm Kesme Hızı vc=200m/dk Kesme Süresi Tc=10dk Çelik Tornlmd İlerleme ve Dış Yn Aşınmsı İlişkisi ykesme DERİNLİĞİ Kesme derinliği, gerekli üretim için belirlenir, iş prçsının şekli, teghın gücü ve rijidliği ve tkım rijidliğine göre seçilir. Kesme Derinliğinin Etkileri 1. Kesme derinliğini değiştirmek tkım ömrüne büyük ölçüde etki etmez. 2. İş prçsının sertleştirilmiş ktmnı kesildiğinde, küçük kesme derinlikleri sürtünmeyle sonuçlnır. Bu nedenle, tkım ömrü kıslır. 3. Kesilmemiş yüzeyleri vey dökme demir yüzeyleri keserken, kesme kenrının ucu ile sf olmyn ktmnı kesmekten kçınmk ve böylece uflnm ve norml şınmyı önlemek için kesme derinliğinin tezgh gücünün izin verdiği kdr rttırılmsı gerekir. Dış Yn Aşınmsı (mm) Kesme Derinliği (mm) Kesme Koşullrı Çlışm prçsı : Alşım çelik Klite : STi10T Tkım Şekli : mm İlerleme f=0.20mm/dev Kesme Hızı vc=200m/dk Kesme Süresi Tc=10dk Çelik Tornlmd Kesme Derinliği ve Dış Yn Aşınmsı İlişkisi Kesilmemiş Yüzey Kesme Derinliği Kesilmemiş Yüzey ihtiv eden Yüzey tbksının Kb İşlenmesi N006

8 TORNALAMA İÇİN TAKIM ÖZELLİKLERİNİN İŞLEVİ yeğim AÇISI Eğim çısı kesme kenrı çısıdır. Kesme direnci, tlş tılmsı, kesme sıcklığı ve tkım ömrü üzerinde büyük bir etkiye shipdir. Pozitif Eğim Açısı (+) Negtif Eğim Açısı (-) Pozitif Kesici Uç Tlş Atılmsı ve Eğim Açısı Negtif Kesici Uç Tkım Ömrü (dk) Tkım Ömrü Stndrdı VB = 0.4 mm Eğim Açısı 6 Eğim Açısı -10 Eğim Açısı Kesme Hızı (m/dk) Kesme Hızı (m/dk) Dikey Kuvvet (N) Kesme Sıcklığı ( C) Kesme Koşullrı Klite : STi10 Kesme Derinliği : 1mm İlerleme : 0.32mm/dev İş prçsı : Alşımlı çelik Eğim Açısı ve Tkım Ömrü Tkım Ömrü Stndrdı : VB = 0.4mm Kesme Derinliği : 1mm İlerleme = 0.32mm/dev Kesme Direnci Dikey Kuvveti Kesme Derinliği : 2mm İlerleme : 0.2mm/dev Kesme Hızı : 100m/dk Eğimli Yüzey Ortlm Sıcklığı Kesme Derinliği : 2mm İlerleme : 0.2mm/dev Kesme Hızı : 100m/dk Eğim Açısı ( ) Kesme Koşullrı İş prçsı : Alşımlı çelik Klite : STi10T Tkım Şekli : 0-Vr mm Kuru Kesme Eğim Açısının Kesme Hızı, Dikey Kuvvet ve Kesme Sıcklığı üzerindeki Etkileri Eğim Açısının Etkileri 1. Eğim çısını pozitif (+) yönde rttırmk keskinliği iyileştirir. 2. Eğim çısını pozitif (+) yönde 1 rttırmk kesme gücünü yklşık %1 ornınd zltır. 3. Eğim çısını pozitif (+) yönde rttırmk kesme kenrı mukvemetini düşürür ve negtif (-) yönde rttırmk kesme direncini rttırır. Eğim Açısı Ne Zmn Negtif (-) Yönde Arttırılır Sert iş prçsı. Drbeli kesme ve kesilmemiş yüzeyi kesme gibi, kesme kenrı gücünün gerekli olduğu durumd. Eğim Açısı Ne Zmn Pozitif (+) Yönde Arttırılır Yumuşk iş prçsı. Koly işlenir iş prçsı. İş prçsının vey tezghın düşük rijidliğe ship olmsı. ydiş YAN KENAR BOŞLUK AÇISI Dış yn kenr çısı dış yn yüzey ve iş prçsı rsındki sürtünmeyi önler, bu d kıcı ilerlemeyle sonuçlnır. Aşınm Derinliği Büyük Dış Yn Aşınmsı D.O.C. (Aynı) Aşınm Derinliği Küçük Dış Yn Aşınmsı % % Küçük Dış Yn Açısı Büyük Dış Yn Açısı D.O.C. (Aynı) Dış yn çı tkım ve iş prçsı rsınd bir boşluk oluşturur. Dış yn çı dış yn şınm ile ilgilidir. Dış Yn Aşınm (mm) Kesme Koşullrı vc = 200 vc = 100 vc = 50 Kırık Eğim Açısı 6 $ Dış Yn Açısı$ Dış Yn Açı ($) İş prçsı : Alşımlı çelik (200HB) Klite : STi20 Tkım Şekli : 0-6-$-$ mm Kesme Derinliği : 1mm İlerleme : 0.32mm/dev Kesme Süresi : 20dk Dış Yn Açı ve Dış Yn Aşınm İlişkisi Dış Yn Kenr Boşluk Açısının Etkileri 1. Dış yn çısını rttırmk dış yn şınmsının meydn gelişini zltır. 2. Dış yn çısını rttırmk kesme kenrı gücünü düşürür. Dış Yn Açı Ne Zmn Azltılır Sert iş prçlrı. Kesme kenrı mukvemeti gerekli olduğund. Dış Yn Açı Ne Zmn Arttırılır Yumuşk iş prçlrı. İş prçlrının işlenme sertliğinden kolyc olumsuz etkilenir. N007

9 TORNALAMA İÇİN TAKIM ÖZELLİKLERİNİN İŞLEVİ yyan KESME KENARI AÇISI (GİRİŞ AÇISI) Yn kesme kenrı çısı ve köşe çısı drbe yükünü düşürür ve ilerleme kuvvetine, geri itme kuvvetine ve tlş klınlığın etki eder. B h f = Aynı f = Aynı f = Aynı 1.04B 0.97h 0.87h kr = 0 kr = 15 kr = 30 Yn Kesme Kenrı Açısının Etkileri (Giriş Açısı) 1. Aynı ilerleme ornınd, yn kesme kenrı çısını rttırmk tlş tems uzunluğunu rttırır ve tlş klınlığını zltır. Sonuç olrk, kesme kuvveti dh uzun bir kesme kenrın dğıtılır ve tkım ömrü uzr. (Çizelgeye bkın.) 2. Yn kesme kenrı çısını rttırmk ' kuvvetini rttırır. Böylece, ince, uzun çlışm prçlrı bükülme sorunu yşybilir. 3. Yn kesme kenrı çısını rttırmk tlş kontrolünü zltır. 4. Yn kesme kenrı çısını rttırmk tlş klınlığını zltır ve tlş genişliğini rttırır. Böylece, tlşlrı kırmk zor olur. 1.15B Yn Kesme Kenrı Açısı ve Tlş Klınlığı B : Tlş Genişliği f : İlerleme h : Tlş Klınlığı kr : Yn Kesme Kenrı Açısı Tkım Ömrü (dk) Çlışm prçsı : Alşımlı çelik Klite : STi120 Kesme Derinliği : 3mm İlerleme : 0.2mm/dev Kuru Kesme Yn Kesme Kenrı Açısı 15 Yn Kesme Kenrı Açısı Kesme Hızı (m/dk) Yn Kesme Kenrı ve Tkım Ömrü Giriş Açısı Ne Zmn Azltılır Küçük kesme derinliği ile finiş. İnce, uzun iş prçlrı. Tezgh rijidliği düşük olduğund. Giriş Açısı Ne Zmn Arttırılır Yüksek kesme sıcklığı üreten sert iş prçlrı. Büyük çplı bir iş prçsı kb işlenirken. Tezghın yüksek ridliğe ship olmsınd. A Krşı kuvvet A. A ' A kuvveti ve ' şeklinde yrılır. yson KESME KENARI AÇISI Son kesme kenrı çısı işlenmiş yüzey ve tkım (son kesme kenrı) rsınd temsı önler. Genellikle Son Kesme Kenrı Açısının Etkileri 1. Son kesme kenrı çısını zltmk kesme kenrı gücünü rttırır, nck kesme kenrı sıcklığını d rttırır. 2. Son kesme kenrı çısını zltmk zıt kuvveti rttırır ve işleme sırsınd tkırdmyl ve titreşimle sonuçlnbilir. 3. Kb işleme için küçük son kesme kenrı çısı ve finişde büyük çı önerilir. ykesme KENARI EĞİMİ Kesme kenrı eğimini, tlş yüzeyi eğimini gösterir. Ağır kesme sırsınd, kesme kenrı, kesmenin bşlngıcınd şırı derecede büyük bir drbe lır. Kesme kenrı eğimi kesme kenrını bu drbeyi lmktn korur ve kırılmyı önler. Tornlmd 3 5 ve frezelemede önerilir. Kesme Kenrı Eğiminin Etkileri 1. Negtif (-) kesme kenrı eğimi tlşlrı çlışm prçsı yönünde tr ve pozitif (+) tlşlrı zıt yönde tr. 2. Negtif (-) kesme kenrı eğimi kesme kenrı gücünü rttırır, nck kesme direncinin rk kuvvetini de rttırır. Böylelikle, tkırdm kolyc oluşur. Ark Boşluk Açısı ( ) Kesme Kenrı Eğimi An Kesme Kenrı Yn Kesme Kenrı Açısı (Giriş Açısı) Dış Yn Açısı Son Kesme Kenrı Açısı Son Kesme Kenrı Açısı Gerçek Eğim Açısı Köşe Rdyusu N008

10 yhonlama VE ZEMİN Honlm ve zemin kesme kenrı gücünü koruyn kesme kenrı şekilleridir. Honlm yuvrlk vey ph şeklinde olbilir. Optimum honlm genişliği yklşık olrk ilerlemenin 1/2'sidir. Zemin eğim vey dış yn yüzüdeki kısıtlı düz lndır. Honlm Genişliği Honlm Genişliği Zemin Genişliği EDR Honlm Açısı Yuvrlk Honlm Ph Honlm Düz Zemin Tkım Ömrü (Drbelerin Syısı) R Honlm C Honlm Honlm Boyutu (mm) İş prçsı : Alşımlı çelik (280HB) Klite : P10 Kesme Koşullrı : vc=200m/dk p=1.5mm f=0.335mm/dev Kırılm Nedeniyle Honlm Boyutu ve Tkım Ömrü Tkım Ömrü (dk) R Honlm C Honlm VB KT Honlm Boyutu (mm) İş prçsı : Alşımlı çelik (220HB) Klite : P10 Kesme Koşullrı : vc=160m/dk p=1.5mm f=0.45mm/dev Aşınm Nedeniyle Honlm Boyutu ve Tkım Ömrü Temel Kuvvet (N) İlerleme Kuvveti (N) Ark Kuvvet (N) R Honlm C Honlm Honlm Boyutu (mm) İş prçsı : Alşımlı çelik (220HB) Klite : P10 Kesme Koşullrı : vc=100m/dk p=1.5mm f=0.425mm/dev Honlm Boyutu ve Kesme Direnci Honlmnın Etkileri 1. Honlmyı genişletmek kesme kenrı gücünü, tkım ömrünü rttırır ve kırılmyı düşürür. 2. Honlmyı genişletmek dış yn şınmsının meydn gelmesini rttırır ve tkım ömrünü kısltır. Honlm boyutu eğim şınmsın etki etmez. 3. Honlmyı genişletmek kesme direncini ve tkırdmyı rttırır. Honlm Boyutu Ne Zmn Azltılır Küçük kesme derinliği ve küçük ilerlem ile finiş olduğund. Yumuşk iş prçlrı. İş prçsı ve tegh zyıf rijidliğe ship olduğund. Honlm Boyutu Ne Zmn Arttırılır Sert çlışm prçlrı. Kesme kenrı gücü, kesilmemiş yüzeyler ve drbeli kesme için gerekli olduğund. Tezgh yüksek rijidliğe ship olduğund. Semente krbür, UTi, kplmlı elms ve tkılbilir sermet kesici uçlr zten stndrt olrk yuvrlk honlmy shiptir. N009

11 TORNALAMA İÇİN TAKIM ÖZELLİKLERİNİN İŞLEVİ yradyus Rdyus, kesme kenrı gücüne ve yüzey finişine etki eder. Genel olrk, ilerlemenin 2-3 ktı bir köşe rdyusu önerilir. Kesme Derinliği İlerleme Büyük Köşe Rdyusu İlerleme Teorik Finiş Yüzey Pürüzlülüğü Finiş Yüzey (!) İlerleme (mm/dev) Kesme Derinliği Küçük Köşe Rdyusu Teorik Finiş Yüzey Pürüzlülüğü Köşe Rdyusu ve Finiş Yüzey Köşe Rdyusu (mm) İş prçsı : Alşımlı çelik (200HB) Klite : P20 Kesme Hızı : vc=120m/dk p=0.5mm Tkım Ömrü (Drbelerin Syısı) Köşe Rdyusu (mm) İş prçsı : Alşımlı çelik (280HB) Klite : P10 Kesme Koşullrı : vc=100m/dk p=2mm f=0.335mm/dev Dış Yn Aşınm Genişliği (mm) Dış Yn Aşınmsı Krter Aşınmsı (Krter Derinliği) Köşe Rdyusu (mm) Krter Aşınm Derinliği (mm) İş prçsı : Alşımlı çelik (200HB) Klite : P10 Kesme Koşullrı : vc=140m/dk p=2mm f=0.212mm/dev Tc=10dk Kırılm Nedeniyle Köşe Rdyusuı ve Tkım Ömrü Köşe Rdyusu ve Tkım Aşınmsı Köşe Rdyusunun Etkileri 1. Köşe rdyusunu rttırmk yüzey finişini iyileştirir. 2. Köşe rdyusunu rttırmk kesme kenrı gücünü iyileştirir. 3. Köşe rdyusunu çok fzl rttırmk kesme direncini rttırır ve tkırdmy neden olur. 4. Köşe rdyusunu rttırmk dış yn ve eğim şınmsını zltır. 5. Köşe rdyusunu çok fzl rttırmk zyıf tlş kontrolüyle sonuçlnır. Köşe Rdyusu ve Tlş Kontrol Arlığı Köşe Rdyusu Ne Zmn Azltılır Küçük kesme derinliği ile finiş. İnce, uzun iş prçlrı. Tezgh rijidliğinin zyıf olmsınd. Köşe Rdyusu Ne Zmn Arttırılır Drbeli kesme ve işlenmemiş yüzeyi kesme için kesme kenrı gücü gerekli olduğund. Büyük çplı bir iş prçsı kb işlendiğinde. Mkine yüksek rijidliğe ship olduğund İlerleme (mm/dev) B C E D A : 0.4R(TNGG160404R) : 0.8R(TNGG160408R) : 1.2R(TNGG160412R) Kesme Derinliği (mm) 0.2 R1 15 İş prçsı : DIN Ck45 (180HB) Kesici Uç : TNGG160404R TNGG160408R TNGG160412R (STi10T) Tutucu : ETJNR33K16 (Yn Kesme Kenrı çısı 3 ) Kesme Hızı : vc=100m/dk Kuru Kesme (Not) Lütfen tlş şekilleri (A, B, C, D, E) için syf N004'e bkın. N010

12 KESME GÜCÜ İÇİN FORMÜLLER ykesme GÜCÜ (Pc) Pc = Kc p f vc Kc ( İş prçsı Mlzemesi Yumuşk Çelik Yumuşk Çelik Sert Çelik Tkım Çeliği Tkım Çeliği Krom Mngnez Çelik Krom Mngnez Çelik Krom Molibdenum Çelik Krom Molibdenum Çelik Nikel Krom Molibdenum Çelik Nikel Krom Molibdenum Çelik Sert Dökme Demir Aşılı Dökme Demir Gri Dökme Demir (kw) (Soru) 3mm kesme derinliği ve 0.2mm/dev ilerleme ile 120m/dk kesme hızınd yumuşk çeliği işlemek için gereken kesme gücü nedir (Tezgh ktsyısı %80)? Çekme Mukvemeti (MP) ve Sertlik Pc (kw) : Gerçek Kesme Gücü p (mm) : Kesme Derinliği f (mm/dev) : Devir bşın ilerleme vc (m/dk) : Kesme Hızı Kc (MP) : Spesifik Kesme Kuvveti ( : (Tezgh Ktsyısı) (Cevp) Spesifik kesme kuvveti Kc=3100MP'yı formülde yerine koyun. Pc = = (kw) Spesifik Kesme Kuvveti Kc (MP) 0.1 (mm/dev) 0.2 (mm/dev) 0.3 (mm/dev) 0.4 (mm/dev) 0.6 (mm/dev) HB HRC HB ykesme HIZI (vc) yilerleme (f) vc = ) Dm n 1000 (m/dk) m'den mm'ye değiştirmek için 1000'e bölün. (Soru) An eksen mil hızı 700dk -1 ve dış çp &50 olduğund kesme hızı nedir? (Cevp) )=3.14, Dm=50, n=700'ü formülde yerine koyun. vc (m/dk) : Kesme Hızı Dm (mm) : İş Prçsı Çpı ) (3.14) : Pi n (dk -1 ) : An Eksen Mili Hızı vc = ) Dm n = = 110m/dk Kesme hızı 110m/dk'dır. f = (Soru) (Cevp) l n (mm/dev) An eksen mil hızı 500dk -1 ve dkik bşın kesme uzunluğu 120mm/dk olduğund devir bşın ilerleme nedir? n=500, I=120'yi formülde yerine koyun. f = l = 120 = 0.24mm/dev n 500 Cevp 0.24mm/dev'dir. f (mm/dev) : Devir bşın ilerleme I (mm/dk) : Dk. bşın Kesme Uzunluğu n (dk -1 ) : An Eksen Mil Hızı f l ødm n n ykesme SÜRESİ (Tc) yteorik FİNİŞ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ (h) Tc= (Soru) (Cevp) Im l (dk) Tc (dk) : Kesme Süresi Im (mm) : Çlışm Prçsı Uzunluğu I (mm/dk) : Dk. bşın Kesme Uzunluğu 100mm iş prçsı, ilerleme = 0.2mm/dev ile 1000dk -1 'de işlendiğinde kesme süresi nedir? h= f 2 8RE 1000(!m) (Cevp) Önce, ilerleme ve mil hızındn dkik bşın kesme uzunluğunu hesplyın. f=0.2mm/dev, RE=0.8'i formülde yerine koyun. I = f n = = 200mm/dk h = = 6.25!m Yukrıdki cevbı formülde yerine koyun. Tc = Im = 100 Teorik finiş yüzey pürüzlülüğü 6!m'dir. = 0.5dk İlerleme l x 60=30 (sn.) Cevp 30 sn'dir. (Soru) h (!m) : Finiş Yüzey Pürüzlülüğü f (mm/dev) : Devir bşın ilerleme RE (mm) : Kesici Uç Köşe Rdyusu Kesici uç köşe rdyusu 0.8mm ve ilerleme 0.2mm/dev olduğund teorik finiş yüzey pürüzlülüğü nedir? İlerleme Kesme Derinliği Teorik Finiş Yüzey Pürüzlülüğü Kesme Derinliği Teorik Finiş Yüzey Pürüzlülüğü Büyük Köşe Rdyusu Küçük Köşe Rdyusu N011

13 YÜZ FREZELEME İÇİN SORUN GİDERME Tkım Ömrünün Gerilemesi Düşük Finiş Yüzey Çpk, İş Prçsınd Uflnm Sorun Kesici uç şınmsı hızl oluşuyor Kesme kenrının uflnmsı vey kırılmsı Düşük Finiş yüzey Prlel olmyn vey düzensiz yüzey Çpklr, uflnm İş prçsı kenrınd uflnm Çözüm Etkenler Uygunsuz tkım klitesi Uygunsuz kesme kenrı geometrisi Uygunsuz kesme hızı Uygunsuz tkım klitesi Uygunsuz kesme koşullrı Kesme kenrı kuvveti eksikliği. Terml çtlk oluşuyor Kenrd birikme oluşuyor Rijidite eksikliği Uygunsuz kesme koşullrı Kynk oluşuyor Düşük slgı hsssiyeti Tkırdm Çlışm prçsı esnemesi Tkım boşluğu Büyük rk kuvvet Tlş klınlığı çok büyük Kesici çpı çok büyük Düşük keskinlik Büyük köşe çısı Uygunsuz kesme koşullrı Düşük keskinlik Dh küçük köşe çısı Tkırdm Kesici Uç Klite Seçimi Dh sert bir klite seçin Dh tok bir klite seçin Dh iyi terml şok direncine ship bir klite seçin Dh iyi ypışm direncine ship bir klite seçin Kesme hızı Islk Kuru Islk Kesme Koşullrı İlerleme Yukrı Aşğı Islk Kesme derinliği Dhil olm çısı Yukrı Soğutm Sud çözünebilir kesme sıvısı kullnmyın Kuru vey ıslk kesmeyi belirleyin Eğim Tkım Biçimi ve Tsrımı Köşe çısı Honlm kesme kenrını güçlendirme Yukrı Aşğı Tezgh, Tkım Montjı Kesici çpı Diş syısı Küçük Büyük Geniş tlş cebi Silici kesici ucunun kullnımı Slgı hsssiyetini iyileştirin Kesici rijidliği Tkım ve iş prçsı bğlm rijidliğini rttırın Serbest boyu zltın Güç ve tezgh boşluklrını zltın Tlş Kontrolü Düşük tlş dğılımı, tlş sıkışmsı ve tlş birikmesi Kynk oluşuyor Tlş klınlığı çok ince Kesici çpı çok küçük Düşük tlş tımı Islk N012

14 YÜZ FREZELEME İÇİN TAKIM ÖZELLİKLERİNİN İŞLEVİ yyüz FREZELEMEDE HER BİR KESME KENARI AÇISININ İŞLEVİ Eksenel Eğim Açısı Uç (GAMP) Açısı (KAPR) Silici Kesici Ucu An Kesme Kenrı Kesme Kenrı Gerçek Eğim Açısı (T) Eğimi (I) Rdyl Eğim Açısı (GAMF) Yüz Frezelemede Her Bir Kesme Kenrı Açısı Açının Tipi Sembol İşlevi Etkisi Eksenel Eğim Tlş tımı Pozitif : GAMP Açısı yönünü belirler. Mükemmel işlenebilirlik. Rdyl Eğim Keskinliği Negtif : GAMF Açısı belirler. Mükemmel tlş tımı. Uç Açısı Gerçek Eğim Açısı Kesme Kenrı Eğimi KAPR T I Tlş klınlığını belirler. Gerçek keskinliği belirler. Tlş tımı yönünü belirler. Küçük : İnce tlşlr ve küçük kesme drbesi. Büyük rk kuvvet. Pozitif (büyük) : Mükemmel işlenebilirlik. Miniml kynklm. Negtif (büyük) : Düşük işlenebilirlik. Güçlü kesme kenrı. Pozitif (büyük) : Mükemmel tlş tımı. Düşük kesme kenrı gücü. ystandart KESİCİ UÇLAR Pozitif ve Negtif Eğim Açısı Stndrt Kesme Kenrı Şekli Negtif Eğim Açısı Nötr Eğim Açısı Pozitif Eğim Açısı (-) 0 (+ ) (+ ) Eksenel Eğim Açısı (-) Eksenel Eğim Açısı (+ ) Eksenel Eğim Açısı Stndrt Kesme Kenrı Kombinsyonlrı Rdyl Eğim Açısı Rdyl Eğim Açısı Rdyl Eğim Açısı (+ ) (-) (-) Pozitif kesme kenrlı kesici uç şekli pozitif eğim çısını belirler. Negtif kesme kenrlı kesici uç şekli negtif eğim çısını belirler. Çift Pozitif (DP Kenr Tipi) Çift Negtif (DN Kenr Tipi) Negtif/Pozitif (NP Kenr Tipi) Eksenel Eğim Açısı (GAMP) Pozitif (+) Negtif ( ) Pozitif (+) Rdyl Eğim Açısı (GAMF) Pozitif (+) Negtif ( ) Negtif ( ) Kullnıln Kesici Uç Çlışm Mlzemesi Çelik Dökme Demir Alüminyum Alşım Kesmesi Zor Mlzeme Pozitif Kesici Uç (Tek Trflı Kullnım) Negtif Kesici Uç (Çift Trflı Kullnım) Pozitif Kesici Uç (Tek Trflı Kullnım) yuç AÇISI (KAPR) VE KESME ÖZELLİKLERİ Kesme Direnci (N) Uç Açısı : 90 Uç Açısı : 75 Uç Açısı : 45 Temel Kuvvet İlerleme Kuvveti Temel Kuvvet İlerleme Kuvveti Temel Kuvvet Ark Kuvvet Ark Kuvvet Ark Kuvvet fz (mm/diş) fz (mm/diş) fz (mm/diş) Frklı Kesici Uç Şekilleri rsındki Kesme Direnci Kıyslmsı Temel Kuvvet İlerleme Kuvveti Ark Kuvvet Tbl İlerlemesi p İlerleme Kuvveti Çlışm prçsı : DIN 41CrMo4 (281HB) Tkım : ø125mm Tekli Kesici Uç Kesme Koşullrı : vc=125.6m/dk p=4mm e=110mm Frezelemede Üç Kesme Kuvveti Direnci e Uç Açısı 90 Ark kuvvet eksi yöndedir. İş prçsı bğlm rijidliği düşük olduğund iş prçsını kldırır. Uç Açısı 75 İnce iş prçlrı gibi düşük rijidliğe ship iş prçlrının yüzeylerinin frezelemesi için 15 uç çısı önerilir. Uç Açısı 45 En büyük rk kuvvet. İnce iş prçlrını esnetir ve kesme hsssiyetini düşürür. Dökme demirin işlenmesinde iş prçsı kenrınd uflnmlrı önler. Uç Açısı 90 Uç Açısı 75 Uç Açısı 45 Temel kuvvet : Kuvvet yüzey frezeleme devrinin zıt yönündedir. Ark kuvvet : Eksenel yönde iten kuvvet. İlerleme kuvveti : Kuvvet ilerleme yönündedir ve tbl İlerlemesinden kynklnır. N013

15 YÜZ FREZELEME İÇİN TAKIM ÖZELLİKLERİNİN İŞLEVİ yuç AÇISI VE TAKIM ÖMRÜ Uç Açısı ve tlş klınlığı Kesme derinliği ve diş bşın ilerleme (fz) sbitlendiğinde, kesici ucun tlş giriş çısı (KAPR) ne kdr küçükse, tlş klınlığı (h) d o kdr ince hle gelir(45 KAPR için 90 KAPR nin yklşık %75 idir). Bu nedenle KAPR rttıkç kesme direnci zlrk tkım ömrünü uztır. KAPR:90 KAPR:75 KAPR:45 h=fz 90 h=0.96fz h=0.75fz fz fz Uç Açısı tlş klınlığı üzerindeki etkileri fz Uç Açısı ve krter şınmsı Aşğıdki tblo frklı kesme çılrı için şınm formlrını gösterir. 90 ve 45 kesme çılrı için krter şınmsı krşılştırıldığınd, 90 kesme çısı için krter şınmsının dh büyük olduğu net şekilde görülebilir. Bunun nedeni, tlş klınlığının dh fzl olup, kesme direncini rtırmsı ve böylece krter şınmsını desteklemesidir. Krter şınmsı rttıkç, kesme kenrı mukvemeti zlır ve kırılmy yol çr. Uç Açısı 90 Uç Açısı 75 Uç Açısı 45 vc=100m/dk Tc=69dk vc=125m/dk Tc=55dk vc=160m/dk Tc=31dk İş prçsı : Alşımlı çelik (287HB) Tkımlr : DC=125mm Kesici Uç : M20 Semente Krbür Kesme Koşullrı : p=3.0mm e=110m fz=0.2mm/diş Kuru Kesme yyukari VE AŞAĞI KESME (YATAY) FREZELEME İşleme için bir yöntem seçerken, yukrı kesme vey şğı kesme frezeleme (yty frezeleme) tezgh tkımı, freze kesicisi ve uygulmnın koşullrı ile krr verilir. Anck, tkım ömrü nlmınd, şğı kesme (yty) frezeleme dh vntjlıdır. Yukrı Kesme Aşğı Kesme Tkım dönüşü İşlenen bölüm Tkım dönüşü İş prçsı hreket yönü İş prçsı hreket yönü Frezeleme kesici uçlrı Frezeleme kesici uçlrı İşlenen bölüm N014

16 yfiniş YÜZEY Kesme Kenrı Slgı Doğruluğu Kesici gövdesindeki tkılbilir kesici uçlrın kesme kenrı slgı doğruluğu yüzey klitesini ve tkım ömrünü büyük ölçüde etkiler. Çevresl Kesme Kenrı Küçük Kesme Kenrı Slgı Büyük Küçük Düşük Fniş Yüzey İyi Finiş Yüzey Titreşim Nedeniyle Uflnm Hızlı Aşınm Oluşmsı İstikrrlı Tkım Ömrü Kıs Tkım Ömrü Yüzey Frezelemede Kesme Kenrı Slgı ve Hsssiyeti Finiş Yüzey Pürüzlülüğünü Geliştirme Kesme Kenrı No. fz f fz : Diş bşın ilerleme f : Devir bşın ilerleme Tbl İlerlemesi Alt Kesme Kenrı Slgısı ve Finiş Yüzey Silici Kesici Ucun Ayrlnmsı D.O.C Mitsubishi Mterils'in norml lt kesme kenrı genişliği 1,4mm olduğundn ve lt kesme kenrlrı frezeleme kesicisinin yüzüne prlel yrlndığındn, slgı doğruluğu düşük ols bile finiş yüzey hsssiyeti teorik olrk sürdürebilir. Güncel Sorunlr Kesme kenrı slgısı. Alt kesme kenr eğimi. Frezeleme kesici gövde hsssiyeti. Yedek prç hsssiyeti. Kynk, titreşim, norml ses. önlem Silici Kesici Ucu Pürüzsüz bir finiş yüzey elde etme mcıyl dh önce norml kesici uçlrl işlenmiş bir yüzeyi işleyin mm Silici Kesici Uç Stndrt Kesici Uç Bir vey iki norml kesici ucu silici kesici uçlrı ile değiştirin. Silici kesici uçlrı stndrt kesici uçlrdn mm ornınd dışrıy srkck şekilde yrlıdır. 1. Değer, kesme kenrı ve kesici uç kombinsyonun bğlıdır. Gövde Konumlndırıcı () Bir Köşeli Tip Norml kesici ucu değiştirin. Gövde Konumlndırıcı (b) İki Köşeli Tip Norml kesici ucu değiştirin. Gövde Konumlndırıcı (c) İki Köşeli Tip Silici kesici uç için konumlndırıcıyı kullnın. Alt kesme kenr uzunluğunun devir bşın ilerlemeden dh uzun olmsı gereklidir Çok uzun bir lt kesme kenrı norml sese neden olur. Kesici çpı büyük olduğund ve devir bşın ilerleme silici kesici ucunun lt kesme kenrındn dh uzun olduğund, iki vey üç silici kesici uç kullnın. 1'den çok silici kesici uç kullnıldığınd, slgının ortdn kldırılmsı gerekir. Silici kesici uçlrı için yüksek sertlik klitesini (yüksek şınm direnci) kullnın. N015

17 YÜZ FREZELEME İÇİN FORMÜLLER ykesme HIZI (vc) vc = ) DC n 1000 DC n (m/dk) m'den mm'ye değiştirmek için 1000'e bölün. vc (m/dk) : Kesme Hızı DC(mm) : Kesici Çpı ) (3.14) : Pi n (dk -1 ) : An Eksen Mil Devri (Soru) (Cevp) An eksen mil devri 350dk -1 ve kesici çpı &125 olduğund kesme hızı nedir? )=3.14, DC=125, n=350'yi formülde yerine koyun. vc = ) DC n = = 137.4m/dk Kesme hızı 137.4m/dk'dır. ydiş BAŞINA İLERLEME (fz) fz = vf z n Diş bşın ilerleme (fz) (mm/diş) Besleme Yönü Silici Kenr Açısı Diş İşreti fz (mm/diş) : Diş bşın ilerleme z : Kesici Uç Numrsı vf (mm/dk) : Dk. bşın Tbl İlerlemesi n (dk -1 ) : An Eksen Mil Devri (Devir bşın İlerleme f = z x fz) (Soru) (Cevp) An eksen mil devri 500dk -1, kesici uç syısı 10 ve tbl ilerlemesi 500mm/dk olduğund diş bşın ilerleme nedir? Yukrıdki syılrı formülde yerine koyun. fz = vf 500 = = 0.1mm/diş z n Cevp 0.1mm/diş'tir. ytabla İLERLEMESİ (vf) vf = fz z n (mm/dk) n vf (mm/dk) fz (mm/diş) n (dk -1 ) (Soru) (Cevp) : Dk. bşın Tbl İlerlemesi z : Kesici Uç Numrsı : Diş bşın İlerleme : An Eksen Mil Devri Diş bşın ilerleme 0.1mm/diş, kesici uç syısı 10 ve n eksen mili devri 500dk-1 olduğund tbl ilerlemesi nedir? Yukrıdki syılrı formülde yerine koyun. vf = fz z n = = 500mm/dk Tbl ilerlemesi 500mm/dk'dır. ykesme SÜRESİ (Tc) Tc= DC L vf L (dk) l Tc (dk) : Kesme Süresi vf (mm/dk) : Dk. bşın Tbl İlerlemesi L (mm) : Toplm Tbl İlerlemesi Uzunluğu (İş Prçsı Uzunluğu: l+kesici Çpı : DC) (Soru) (Cevp) Kesici çpı &200, kesici uç syısı 16, kesme hızı 125m/d ve diş bşın ilerleme 0.25mm olduğund 100mm genişlikte ve 300mm uzunlukt dökme demir yüzeyi (GG20) bloğunu finiş için gereken kesme süresi nedir (mil devri 200dk -1 )? Dkik bşın tbl ilerlemesini hesplyın vf= =800mm/dk Toplm tbl ilerleme uzunluğunu hesplyın. L= =500mm Yukrıdki cevplrı formülde yerine koyun. Tc = 500 = (dk) =37.5 (sn). Cevp 37.5 sn'dir. N016

18 ykesme GÜCÜ (Pc) Pc = p e vf Kc ( Pc (kw) : Güncel Kesme Gücü p (mm) : Kesme Derinliği e (mm) : Kesme Genişliği vf (mm/dk) : Dk. bşın Tbl İlerlemesi Kc (MP) : Spesifik Kesme Kuvveti ( : (Tezgh Ktsyısı) (Soru) Kesme hızı 80m/dk ile 2mm kesme derinliği, (Cevp) Önce, diş bşın ilerlemeyi edinmek için mil devrini hesplyın. Kc 80mm kesme genişliği ve 280mm/dk tbl ilerlemesi ile 12 kesici uçl &250mm kesici çpı, tkım çeliği frezelemesi için gereken kesme gücü nedir? tezgh ktsyısı %80. Çlışm Mlzemesi Yumuşk Çelik Çekme Mukvemeti (MP) ve Sertlik n = 1000vc = = dk-1 ) DC fz = vf 280 Diş bşın ilerleme = = 0.228mm/diş z n Spesifik kesme kuvvetini formülde yerine koyun. Pc = = 1.68 kw Spesifik Kesme Kuvveti Kc (MP) 0.1mm/diş 0.2mm/diş 0.3mm/diş 0.4mm/diş 0.6mm/diş Yumuşk Çelik Sert Çelik Tkım Çeliği Tkım Çeliği Krom Mngnez Çelik Krom Mngnez Çelik Krom Molibdenum Çelik Krom Molibdenum Çelik Nikel Krom Molibdenum Çelik Nikel Krom Molibdenum Çelik Ostenitik Pslnmz Çelik Dökme Demir Sert Dökme Demir Mehnit Dökme Demir Gri Dökme Demir Pirinç Hfif Alşım (Al-Mg) Hfif Alşım (Al-Si) Hfif Alşım (Al-Zn-Mg-Cu) HB HB HRC HB N017

19 PARMAK FREZE İLE FREZELEME İÇİN SORUN GİDERME Tkım Ömrünün Gerilemesi Yüzey Klitesinin Bozulmsı Çpklr, Uflnm, vs. Tlş birikmesi Sorun Büyük çevresel kesme kenrı şınmsı Ağır Uflnm Kesme sırsınd kırılm Kesme sırsınd titreşim Duvrlrd düşük yüzey klitesi Yüzeylerde düşük yüzey klitesi Dikliğin dışın çıkm Kötü ölçüsel hsssiyet Çpk vey uflnm oluşmsı Hızlı çpk oluşmsı Tlş birikmesi Çözüm Etkenler Kplmsız prmk freze kesme kenrı syısı z Uygunsuz kesme koşullrı Yukrı kesme frezeleme Uygunsuz kesme koşullrı Hsss kesme kenrı Yetersiz bğlm kuvveti Düşük bğlm rijidliği Uygunsuz kesme koşullrı Düşük freze rijidliği Serbest boy çok uzun Tlş sıkışmsı Uygunsuz kesme koşullrı Düşük freze sertliği Düşük bğlm Rijidliği Büyük kesme kenrı şınmsı Uygunsuz kesme koşullrı Tlş birikmesi. Kesme kenrı konkv çıy ship değil Büyük yn kym ilerleme Büyük kesme kenrı şınmsı Uygunsuz kesme koşullrı Freze sertliğinin eksikliği Uygunsuz kesme koşullrı Düşük bğlm rijidliği Uygunsuz kesme koşullrı Büyük helis çısı Çentik şınmsı Uygunsuz kesme koşullrı Metl kldırm çok fzl Tlş knlı yetersiz Kesici Uç Klite Seçimi Kplmlı tkım Kesme hızı Islk İlerleme Yukrı Aşğı Kesme Koşullrı Kesme derinliği Seçme beslemesi Aşğı Aşğı kesme Aşğı Kesme Hv püskürtme kullnın Soğutm Soğutm miktrını rttırın Sud çözünebilir kesme sıvısı kullnmyın Kuru vey ıslk kesmeyi belirleyin Tkım Şekli ve Tsrımı Helis çısı Kesici uç syısı Yukrı Aşğı Kesme kenrının konkvlık çısı Tkım çpı Dh büyük Dh küçük Kesici rijidliği Geniş tlş cebi Serbest boyu kısltın Tezgh, Tkım Montjı Tkım montj hsssiyetini rttırın Pens slgısı hsssiyetini rttırın Pens kontrolu ve değişimi Tkım tutucu montj gücünü rttırın İş prçsı bğlm rijidliğini rttırın N018

20 PARMAK FREZE ÖZELLİKLERİ VE TANIMI yadlandirma Slgı Boyun Helis Knlı Şft Çp Şft çpı Kesme uzunluğu Genel uzunluk Zemin genişliği Birincil boşluk zemini Rdyl birincil boşluk çısı Rdyl ikincil boşluk çısı Köşe Uç kesme kenrı Uç kertiği Eksenel eğim çısı Kesme kenrı konkvlık çısı Çevresel kesme kenrı Rdyl eğim çısı Helis çısı Eksenel birincil eğim çısı Eksenel ikincil boşluk çısı ytalaş CEBİNİN KESİTSEL ŞEKİL ALANI KARŞILAŞTIRMASI 2 helis knlı %50 3 helis knlı %45 4 helis knlı %40 6 helis knlı %20 yfarkli SAYIDA HELİS KANALLI PARMAK FREZELERİNİN ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI 2 helis knlı 3 helis knlı 4 helis knlı 6 helis knlı Özellik Avntjlrı Ht Tlş thliyesi mükemmeldir. Delme kolydır. Tlş thliyesi mükemmeldir. Dlm için uygundur. Yüksek sertlik Yüksek sertlik. Üstün kesme kenrı dynıklılığı. Düşük sertlik Çp kolyc ölçülmez. Tlş thliyesi düşüktür. Tlş thliyesi düşüktür. Kullnm Knl çm, kenr frezeleme, dlm. Geniş kullnım rlığı. Knl çm, kenr frezeleme Ağır kesme, finiş işleme Derin olmyn knl çm, kenr frezeleme Finiş işleme Yüksek Sertlikte Mlzeme Derin olmyn knl çm, kenr frezeleme N019

21 PARMAK FREZE ÖZELLİKLERİ VE TANIMI ytip VE GEOMETRİ (1) Çevresel Kesme Kenrı Tip Şekil Özellik Norml Helis Knlı Gösterildiği gibi norml helis knl geometrisi, kb işleme ve kenr finiş frezeleme, knl çm ve omuz frezeleme için yygın şekilde kullnılır. Konik Helis Knlı Konik bir helis knl geometrisi, klıp tslklrı gibi özel uygulmlr için ve geleneksel düz kenrlı frezelemeden sonr konik çılrı uygulmk için kullnılır. Kb İşleme Helis Knlı Biçimlendirilmiş Helis Knlı Kb işleme tip geometri, dlgy benzer bir kenr biçimine shiptir ve mlzemeyi küçük tlşlr hlinde kırr. Ek olrk, kb işleme sırsınd yüksek ilerleme ornlrını sğlyck şekilde kesme direnci düşüktür. Helis knlı iç yüzü tekrr tşlm için uygundur. Gösterildiği gibi özel biçimli geometri, prçlr üzerinde köşe rdyusu üretmek için kullnılır. Bu trz kesicileri kullnrk üretilebilen sonsuz syıd frklı geometri vrdır. (2) Yüzey Kesme Kenrı Tip Şekil Özellik Düz Uçlu (Merkezi Delikli) Diz Uçlu (Merkezden Kesme) Küre Uçlu Genellikle kenr frezeleme, knl çm ve omuz frezelemesi için kullnılır. Tkımın tekrr doğru tşlnmsını sğlmk için kullnıln merkez delik nedeniyle dlm kesme mümkün değildir. Genellikle yn frezeleme, knl çm ve omuz frezelemesi için kullnılır. Dlm kesme mümkündür ve dh z helis knlı kullnıldığındn dh fzl dlm kesme etkililiği elde edilir. Dış yn yüz üzerinde tekrr tşlm ypılbilir. Kvisli yüzeylerin frezelemesi için tmmen uygun geometridir. En uç noktdki küçük tlş cebi yetersiz tlş boşltımın yol çr. Rdyus Uçlu Rdyus profillemesi ve köşe rdyusu frezelemesi için kullnılır. Yn kym frezelemesi olduğund, büyük çplı ve küçük köşe rdyuslu bir prmk freze etkili verimli bir şekilde kullnılbilir. (3) Şft ve Boyun kısımlrı Tip Şekil Özellik Stndrt (Düz Şft) Uzun Şft En yygın kullnıln tiptir. Derin cep ve omuz uygulmlrı için uzun şnk tip. Uzun Boyun Uzun boyun geometri derin knl çm için kullnılır ve delik işleme için de uygundur. Konik Boyun Uzun konik boyun özellikle derin knl çm ve klıp tslk uygulmlrınd en iyi şekilde kullnılır. N020

22 YANKAYMA İÇİN ADIM SEÇİMİ yküre UÇLU PARMAK FREZELERİ VE KÖŞE RADYUSLU PARMAK FREZELERİ İLE YAN KAYMA FREZELEME (KONTURLAMA) Prmk freze h h= RE 1 cos sin -1 ( P ) 2RE RE RE : Küre rdyusu, Köşe Rdyusu P P h : Yn kym : Sivri Uç Yüksekliği yparmak FREZELERİN KÖŞE RADYUSU VE YAN KAYMAYA GÖRE SİVRİ UÇ YÜKSEKLİĞİ P Yn kym Adımı (P) Birim : mm RE P Yn kym Adımı (P) RE N021

23 DELME İÇİN SORUN GİDERME Tkım Ömrünün Gerilemesi Delik Hsssiyetinin Gerilemesi Çpklr Yetersiz Tlş Dğılımı Sorun Mtkp ucunun kırılmsı Çevresel kesme kenrınd ve zemin boyunc büyük şınm Çevresel kesme kenrınd uflnm rdyl kesme kenrıınd uflnm Büyük delik çpı Küçük delik çpı Düşük delik düzgünlüğü Yetersiz delik pozisyonu hsssiyeti, diresellik ve finiş yüzey Delik çıkışınd çpklnm Uzun tlşlr Tlş sıkışmsı Çözüm Etkenler Mtkp ucu rijidliğinin yetersizliği Uygunsuz kesme koşullrı Tkım tutucud büyük spm Eğimli iş prçsı yüzeyi Uygunsuz kesme koşullrı Kesme noktsınd sıcklık rtışı Düşük slgı hsssiyeti Uygunsuz kesme koşullrı Tkım tutucud büyük spm Anorml ses, titreşim Rdyl kesme kenrı çok geniş Zyıf giriş Anorml ses, titreşim Yetersiz mtkp ucu rijidliği Uygunsuz mtkp ucu geometrisi Kesme noktsınd sıcklık rtışı uygunsuz kesme koşullrı Uygunsuz mtkp ucu geometrisi Yetersiz mtkp ucu rijidliği Büyük tkım tutucu spmsı Düşük ytklm özellikleri Yetersiz mtkp ucu rijidliği Zyıf giriş Uygunsuz kesme koşullrı Büyük tkım tutucu spmsı Yetersiz mtkp ucu geometrisi Uygunsuz kesme koşullrı Uygunsuz kesme koşullrı Düşük tlş tımı Uygunsuz kesme koşullrı Düşük tlş tımı Kesme hızı Yukrı Aşğı İlerleme Kesme Koşullrı İlk kesmede dh düşük ilerleme Çıkışd dh düşük ilerleme Gglm Ön deliğin hsssiyetini ve derinliğini rttırın Yğ ornını rttırın Soğutm Hcmi rttırın Soğutm suyu bsıncını rttırın Tkımın Şekli ve Tsrımı Uç genişliği Honlm genişliği Yukrı Aşğı Öz klınlığı Helis knl uzunluğunu kısltın Ağız yüksekliğini zltın içden soğutm suyu tip mtkp ucu kullnın Mtkp ucunu X tipi inceltmeyle değiştirin Tkım montj hsssiyetini rttırın Tezgh, Tkım Motjı Tkım serbeest boyunu kısltın Düz iş prçsı yüzeyi İş bğlm rijidliğini rttırın Tezgh boşluklrını giderin ve rijidliği rttırın N022

24 MATKAP AŞINMASI VE KESME KENARI HASARI ymatkap AŞINMA ŞARTLARI Aşğıdki tblo mtkbın kesme kenrının şınmsını çıklyn bsit bir çizimi gösterir. Aşınmnın nevii ve miktrı kullnıln iş prçsı mlzemelerine ve kesme koşullrın göre değişir. Anck genellikle, çevresel şınm en büyüğüdür ve mtkp delme ucunun tkım ömrünü belirler. Tekrr tşlrken, ynk şınm noktsındki şınm miktrının tmmen tşlnmsı gerekir. Bu nedenle, büyük şınm vrs, kesme kenrını yenilemek için dh fzl mlzemenin tşlnmsı gerekir. We : Rdyl kesme kenrı şınm genişliği We Wf : Kesme kenrı şınmsı (Kesme kenrının ortsı) Wo Wf Wo : Dış köşe şınmsı genişliği Wm : Zırh şınm genişliği Wm' : Zırh şınm genişliği (öndeki kenr) Wm Wm' ykesme KENARI HASARI Delme esnsınd,mtkbın kesme kenrıd çentiklenme, dökülme, kırılm ve norml bozulmlr görebilir. Bu gibi durumlrd, bozulmlr ykındn bkmk, nedenini rştırmk ve krşı önlemler lmk önemlidir. b c b Kesme kenrı hsrı c N023

25 DELME UCU ÖZELLİKLERİ VE SPESİFİKASYON yadlandirma Silindirik şnk Uç yüksekliği İşlevsel uzunluk Boşluk çısı Gövde Tbn yüzü Srml eksen boyu Helis çısı Boyun Konik şnk Sp Delme çpı Dış köşe Uç çısı Eksen Helis boyu Şnk uzunluğu Genel uzunluk Boyun uzunluğu Zırh genişliği Zırh Gövde boşluğu derinliği Gövde Enine kesme kenrı çısı Tlş knlı Tlş knlı genişliği Kesme kenrı Tbn genişliği yşekil TANIMLANMASI VE KESME ÖZELLİKLERİ Helis Açısı Mtkp ucunun eğim çısın krşılık gelen, delme ucunun ksiyl eksenine göre knl eğimidir. Delme ucunun eğim çısı, kesme kenrının konumun göre değişir ve çevre merkezine yklştıkç büyük ölçüde zlır. Sertliği Yüksek mlzeme Küçük Eğim çısı Büyük Yumuşk mlzeme (Alüminyum, vs.) Helis Knl Uzunluğ Deliğin derinliği, burç uzunluğu ve tekrr bileme hesbı ile belirlenir. Tkım ömrü üzerindeki etkisi büyük olduğundn, olbildiğince minimum indirmek gereklidir. Uç çısı Öz klınlığı Zırh Stndrt uç çısı 118 'dir ve frklı uygulmlr için uygun çı değişiklikleri ypılbilir. İyi işlenebilirlik özellikli yumuşk mlzeme Küçük Uç çısı Büyük Sert mlzeme ve yüksek verimli işleme için Sertliği ve bir mtkbın tlş kırm performnsını belirleyen önemli bir öğedir. öz klınlığı uygulmlr göre yrlnır. Büyük kesme direnci Küçük kesme direnci Yüksek rijidlik Düşük sertlik İnce Öz klınlığı Klın Düşük tlş eğme performnsı İyi tlş eğme performnsı Sertliği yüksek mlzeme, boydn boy delik delme, İşlenebilir mlzeme vs. Delici uç mtkbın çpını belirler ve delme sırsınd delme ucun ytklm işlevi gösterir. Zırh genişliği delinmiş bir delikte sürtünme dikkte lınrk belirlenir. Düşük ytklm Küçük Zırh genişliği Büyük İyi ytklm performnsı Çp Ark konikliği Delik içindeki sürtünmeyi düşürmek için, helis knlın ucundn şnk kdr bölümü hfifçe konikleştirilir. Koniğin derecesi genellikle helis knlı uzunluğun göre rk çp düşüklüğü miktrı ile temsil edilir, bu d yklşık mm'dir. Yüksek verimli delme ve kplı deliklerin delinmesi için dh büyük değerlerde olbilir. N024

26 ykesme KENARI GEOMETRİSİ VE ETKİSİ Aşğıdki tblod gösterildiği gibi, frklı uygulmlr için en uygun kesme kenrı geometrisini seçmek mümkündür. En uygun kesme kenrı geometrisi seçildiğinde, dh yüksek işleme verimliliği ve dh yüksek delik hsssiyeti sğlnbilir. Kesme Kenrı Şekilleri Tşlm dı Şekil Özellikler ve etkisi Uygulm Konik Kesici ğız konikdir ve boşluk çısı mtkbın merkezine doğru rtr. Genel Kullnım Düz Kesici ğız düzdür. Koly tşlm. Temel olrk küçük çplı mtkplr içindir. Üç kesici ğız çısı Enine kesme kenrı olmdığındn,bunun sonuçu yüksek merkezcil kuvvet ve küçük miktrd dh büyük delik çpı oluşur. Özel bir tşlm mkinsı gerektirir. Üç kenrlı yüzey tşlmsı. Yüksek delik hsssiyeti ve pozisyon doğruluğu gerektiren delme işlemleri için. Spirl uç Delme ucu merkezinin ykınındki boşluk çısını rttırmk için, konik tşlm düzensiz helis ile birleştirilmiştir. S tipi enine kesme kenrı ile yüksek merkezcil kuvvet ve işleme hsssiyeti. Yüksek doğruluk gerektiren delme işlemi için. Rdyl ğız Merkez Noktlı delme Kesme kenrı yükünü dğıtmk mcıyl rdyl tşlnmıştır. Yüksek işleme doğruluğu ve finiş yüzey pürüzlülüğü. Boydn boy deliklerde, küçük çpklr oluşbilir. Özel bir tşlm mkinesi gerektirir. Bu geometri dh iyi eş merkezlilik ve iş prçsındn çıkrken drbede zlm için iki şmlı bir uç çısın shiptir. Dökme Demir, Alüminyum Alşım Dökme demir plklr için. Çelik İnce sc levhlr için. yöz KALINLIĞI İNCELTME Bir mtkp kesme kenrı eğim çısı merkeze doğru düşer ve enine kesme kenrınd negtif bir çıy dönüşür. Delme sırsınd, mtkp merkezi, iş prçsını sıkıştırır,kesme direncinin %50 70 sini oluşturur. Öz inceltme mtkbın kesme direncini zltmd, kesme kenrınd kesilen tlşlrın çbuk boşltılmsınd ve dh iyi koprmd çok etkilidir. Şekil Özellikler Bşlıc Uygulmlr X tipi XR tipi S tipi N tipi Bskı yükü büyük ornd zlır ve koprm performnsı iyileşir. Bu şekil, öz ince olduğund etkilidir. Genel delme ve derin delik delme. Koprm performnsı X tipinden hfif derecede dh düşüktür, nck kesme kenrı serttir ve geçerli çlışm rlığı geniştir. Uzun ömür. Genel delme ve pslnmz çeliği delme. Kesme kolydır. Genellikle bu şekil kullnılır. Çelik, dökme demir ve demir içermeyen metller için genel delme. Öz nispeten klın olduğund etkilidir. Derin delik delme. N025

27 DELME UCU ÖZELLİKLERİ VE SPESİFİKASYON ydelme TALAŞLARI Tlş Tipleri Şekil Özellikler ve Koly Eğrilme Konik Spirl Kesme kenrınd kesilen fn şekilli tlşlr helis knlı ile eğrilir. Küçük ilerleme ornınd duktil mlzeme delinirken bu tip tlşlr üretilir. Tlş birkç devirden sonr kırılırs, tlş kırm performnsı bşrılıdır. Uzun Adımlı Uzun dımlı tlşlr bükülmeksizin çıkr ve delme ucunun çevresine kolyc srılır. Fn Bu, helis knlı ve delinmiş deliğin duvrı ile kırıln bir tlşdır. İlerleme ornı yüksek olduğund oluşur. Segment Tlşın, yetersiz duktilliği nedeniyle delinmiş deliğin duvrın doğru uzun dımlı şekilde büyümesinden hemen önce kırılmış konik bir spirl tlşdır. Mükemmel tlş tımı ve tlş thliyesi. Zigzg Helis knlının şekli ve mlzemenin özellikleri nedeniyle bombelenen ve ktlnn bir tlşdır. Helis knlınd kolyc tlş pketlenmesine neden olur. İğne Titreşimle kırıln vey kırılgn mlzeme küçük bir yrıçp ile kıvrıldığınd kırıln tlşlrdır. Kırm performnsı krşılştırmlı olrk bşrılıdır, nck bu tlşlr fzlsıyl dolu hle gelebilir. N026

28 DELME FORMÜLLERİ ykesme HIZI (vc) vc = ) DC n 1000 Birim dönüşümü ("mm"den "m"ye) n (m/dk) vc (m/dk) : Kesme Hızı DC (mm) : Delme Çpı ) (3.14) : Pi n (dk -1 ) : Devir (Soru) (Cevp) Devir hızı 1350 dk -1 ve mtkp çpı 12 mm olduğund kesme hızı nedir? )=3.14, DC=12, n=1350'yi formülde yerine koyun vc = ) DC n = = 50.9m/dk Kesme hızı 50.9 m/dk'dır. DC yana MİL İLERLEMESİ (vf) vf = fr n(mm/dk) vf (mm/dk) : An Milin İlerleme Hızı (Z ekseni) fr (mm/dev) : Devir bşın ilerleme n (dk -1 ) : Devir vf n (Soru) Devir bşın ilerleme 0.2 mm/dev ve devir 1350 dk -1 (Cevp) olduğund ilerleme hızı (vf) nedir? fr=0.2, n=1350'yi formülde yerine koyun vf = fr n = = 270 mm/dk İlerleme hızı 270 mm/dk'dır. fr ydelme SÜRESİ (Tc) Tc = Id i n fr n Tc (dk) : Delme Süresi n (dk -1 ) : Devir ld (mm) : Delik Derinliği fr (mm/dev): Devir bşın ilerleme i : Delik Syısı (Soru) (Cevp) 50 m/dk kesme hızı ve 0.15 mm/dev ilerleme lşımlı çelik 30 mm uzunlukt bir deliği delmek için gereken delme süresi nedir? Devir n = = dk Tc = = = i11.3 sn ld N027

29 METALİK MALZEMELER ÇAPRAZ REFERANS LİSTESİ ykarbon ÇELİKLERİ Almny İngiltere Frns İtly İspny İsveç Jpony ABD Çin W-nr. DIN BS EN AFNOR UNI UNE SS JIS AISI/SAE GB RSt C E 24-2 Ne 1311 STKM 12A A STKM 12C C15 080M15 CC12 C15, C16 F C22 050A20 2C CC20 C20, C21 F SMn28 230M07 1A S250 CF9SMn28 F SMn SUM Y SMnPb28 S250Pb CF9SMnPb28 11SMnPb SUM22L 12L SPb20 10PbF2 CF10Pb20 10SPb SMn36 240M07 1B S300 CF9SMn36 12SMn Y SMnPb36 S300Pb CF9SMnPb36 12SMnP L Ck15 080M15 32C XC12 C16 C15K 1370 S15C Ck25 S25C StE E FeE390KG 2145 A C35 060A35 CC35 C35 F C45 080M46 CC45 C45 F S20 212M36 8M 35MF4 F210G Mn4 150M M Mn Mn5 40M5 36Mn SMn438(H) Mn Mn6 150M28 14A 20M5 C28Mn SCMn Mn Cf35 060A35 XC38TS C S35C Mn Ck45 080M46 XC42 C45 C45K 1672 S45C 1045 Ck Cf53 060A52 XC48TS C S50C C55 070M55 9 C C60 080A62 43D CC55 C Ck55 070M55 XC55 C50 C55K S55C Ck60 080A62 43D XC60 C S58C Mn Ck A96 XC100 F C105W1 BW1A Y105 C36KU F SK3 W C105W1 BW2 Y120 C120KU F SUP4 W210 yalaşimli ÇELİKLER Almny İngiltere Frns İtly İspny İsveç Jpony ABD Çin W-nr. DIN BS EN AFNOR UNI UNE SS JIS AISI/SAE GB St C E SM400A, SM400B A SM400C St B E36-3 Fe52BFN Fe52CFN 2132 SM490A, SM490B SM490C St M19 20MC5 Fe52 F Si7 250A S7 55Si8 56Si Si2Mn SiCr7 60SC7 60SiCr8 60SiCr Cr6 534A C6 100Cr6 F SUJ2 ASTM Gr15, 45G Mo D3 16Mo3KW 16Mo ASTM A204Gr.A Mo Mo5 16Mo Ni6 16N6 14Ni6 15Ni6 ASTM A350LF X8Ni X10Ni9 XBNi09 ASTM A NiCr6 640A35 111A 35NC6 SNC NiCr10 14NC11 16NiCr11 15NiCr11 SNC415(H) NiCr14 655M13 36A 12NC15 SNC815(H) 3415, NiCrMo2 805M NCD2 20NiCrMo2 20NiCrMo SNCM220(H) NiCrMo Type 7 40NiCrMo2(KB) 40NiCrMo2 SNCM CrNiMo6 820A16 18NCD6 14NiCrMo Cr3 523M15 12C3 SCr415(H) Cr N028