2013 önemli olaylar & makroekonomik veriler

Transkript

1 1

2 2013 önemli olaylar & makroekonomik veriler 2

3 Gündemdeki olaylar Çukurca da saldırı Suriye deki olaylar Terör eylemleri Reyhanlı da bombalı saldırı Gezi Parkı Protestoları Gezi Parkı Protestoları Mısır da darbe Suriye olayları Demokratikleş me paketinin açıklanması ODTÜ de protestolar Kamuda başörtüsü yasağının kaldırılması Avrupa Konseyi nden Gezi Parkı raporu Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Reyhanlı Cilvegözü nde patlama Barış süreci Akil insanlar listesinin açıklanması T.C. tartışmaları Gezi Parkı Protestoları Kürtaj tartışması Mısır olayları Ergenekon davası kararları Suriye olayları Öğrenci evleri tartışmaları Dershane tartışmaları AKP- Cemaat gerginliği Yolsuzluk operasyonu 3

4 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 Makroekonomik veriler Enflasyon Euro - dolar parite Borsa-BİST 100 İşsizlik* 10,00 9,00 8,00 TL 3, ,00 6,00 5,00 2,50 2, ,00 3,00 2,00 1,00 0,00 Oniki Aylık Ortalamalara Göre Değişim () Yıllık değişim () 1,50 1,00 0,50 Euro ABD dolar 9 8 0,00 Kaynak: TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeks Rakamları (2003=100) Kaynak: TCMB, Döviz Alış kuru Kaynak: finans.mynet.com Kaynak: TÜİK, Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, *Kasım ve Aralık verileri henüz açıklanmadığı için grafikte yer almamaktadır. 4

5 OCAK'13 MART'13 Dolar / TL ve Tüketici Güven Endeksi Dolar /TL Tüketici Güven Endeksi Dolar / TL TGE 3 2,9 2,8 2,7 2,6 2,5 2,4 2,3 2,2 2,1 2 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 92,0 90,3 1,76 1,77 95,5 92,4 90,8 1,81 1,80 1,82 89,8 1,89 92,9 94,1 1,93 1,95 88,2 86,1 2,02 1,99 90,4 2,02 84,0 2,06 100,0 95,0 90,0 85,0 80,0 75,0 70,0 65,0 60,0 Kaynak: TCMB, Döviz Alış kuru TGE ; GfK Tüketici Güven Endeksi 5

6 OCAK'13 MART'13 Euro / TL ve Tüketici Güven Endeksi Euro /TL Tüketici Güven Endeksi Euro / TL TGE 3 2,9 2,8 2,7 2,6 2,5 2,4 2,3 2,2 2,1 2 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 92,0 90,3 92,4 95,5 2,34 2,37 2,34 2,34 90,8 2,37 89,8 92,9 2,50 2,52 94,1 2,60 2,82 2,69 2,71 2,73 90,4 84,0 88,2 86,1 100,0 95,0 90,0 85,0 80,0 75,0 70,0 65,0 60,0 Kaynak: TCMB, Döviz Alış kuru TGE ; GfK Tüketici Güven Endeksi 6

7 OCAK'13 MART'13 Enflasyon (Oniki Aylık Ortalamalara Göre Değişim) ve Enflasyon Tüketici Güven Endeksi Enflasyon TGE 10,00 9,50 9,00 8,50 8,00 7,50 92,0 8,62 90,3 8,33 92,4 8,08 95,5 7,66 92,9 94,1 90,8 89,8 7,51 7,47 7,47 7,42 90,4 88,2 86,1 7,32 7,32 7,39 84,0 7,49 100,0 95,0 90,0 85,0 80,0 75,0 7,00 70,0 6,50 65,0 6,00 60,0 Kaynak: TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeks Rakamları (2003=100) TGE ; GfK Tüketici Güven Endeksi 7

8 OCAK'13 MART'13 İşsizlik oranı vs Tüketici Güven Endeksi İşsizlik oranı 12,00 11,50 92,0 11,00 10,50 10,00 9,50 9,40 90,3 9,29 92,4 95,5 9,41 9,47 90,8 89,8 9,65 9,72 92,9 94,1 88,2 10,11 10,14 10,22 İşsizlik oranı Tüketici Güven Endeksi 90,4 86,1 84,0 9,90 TGE 100,00 95,00 90,00 85,00 80,00 75,00 9,00 70,00 8,50 65,00 8,00 60,00 Kaynak: TÜİK, Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, mevsim etkilerinden arındırılmış * Kasım, Aralık verileri henüz açıklanmadığı için grafikte yer almamıştır. TGE ; GfK Tüketici Güven Endeksi 8

9 Tüketici Güven Endeksi

10 Araştırmamızın künyesi Ülke ve kişisel ekonomi beklentileri harcama ve tasarruf eğilimleri 15 yaş ve üzeri Her ay 1,100 kişi Amaç? Hedef kitle? Örneklem Türkiye temsili (kent+kır) 12 bölgede 26 il Mayıs 2007 den bu yana her ay Bilgisayar Destekli Telefon Görüşmeleri Nerede? Ne zaman? Yöntem? 10

11 Tüketici Güven Endeksi 2013 Ocak ayında önceki aya göre 5,1 puanlık artışla 92,0 puan olarak ölçülen Tüketici Güven Endeksi, Nisan ayında 95,5 puanla en yüksek seviyesine çıkarken Aralık ta 84 puanla yılın en düşük seviyesine gerilemiştir Türkiye nin genel ekonomik durumu, Hanenin maddi durumu, istihdam ve hane tasarrufları ile ilgili endeksi oluşturan tüm alt kalemlerdeki beklentiler de Aralık ayında yılın en düşük değerlerinde seyretmiştir. Tüm AB ye üye ve aday ülkelerde aynı sorular ve yöntem ile hesaplanan Avrupa Birliği Tüketici Güven Endeksi, Nisan ayından itibaren yükselişe geçerken Haziran da ivmesini artırarak yükselmeyi devam ettirmiş ve yılın son aylarında bu iyileşmeyi korumuştur. 11

12 Tüketici Güven Endeksi* Türkiye Endeks 110,0 100,0 92,0 90,3 90,0 Aralık 12: 80,0 86,9 92,4 95,5 90,8 89,8 92,9 94,1 88,2 86,1 90,4 84,0 Bir önceki döneme göre Artış Düşüş 70,0 60,0 50,0 Terör Gezi Protestosu Beklentiler** Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Mısır Suriye -6,4 puan Hanenin maddi durumu 108,3 102,5 104,1 108,7 104,2 105,8 107,2 108,7 100,6 97,5 103,2 96,50 Türkiye nin genel ekonomik durumu 115,8 116,7 116,3 119,9 115,1 111,0 116,5 116,4 106,4 107,0 112,9 104,2 İstihdam 86,4 87,6 89,2 89,3 84,5 84,2 87,7 89,2 86,5 84,9 87,0 81,1 Hane tasarrufları 57,4 54,3 60,1 63,9 59,3 58,3 60,3 62,2 59,5 54,9 58,4 54,3 Baz= kişi (Aylık: 1100 kişi) * Tüketici Güven Endeksi 4 beklenti sorusunun net yüzdelerinin aritmetik ortalaması alınarak hesaplanmaktadır: (-)100 den 100 e kadar değer aralığına sahiptir. İndikatörün 0 dan büyük olması tüketici güveni açısından iyimser görüşte olanların oranının kötümser görüşte olanlardan fazla olmasını ifade etmektedir 12

13 Tüketici Güven Endeksi Ülke karşılaştırmaları AB Türkiye Almanya Fransa İngiltere İtalya İspanya Bulgaristan Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 13

14 Makroekonomik ve sektörel beklentiler 14

15 Makroekonomik ve sektörel beklentiler 2013 yılı hem Türkiye de yaşanan sosyal ve politik olaylar hem de yurtdışındaki gelişmelerle çok yoğun gündeme sahne oldu. Yurtiçinde Gezi Protestoları yıla damgasını vururken, iktidar ve cemaat arasında yaşanan dershane tartışmalarının ardından gelen yolsuzluk operasyonları da gündemin önemli maddeleri arasında yer aldı. Yurtdışında Suriye deki iç savaş ve Mısır daki darbe Türkiye de de büyük yankı uyandırdı. Tüm bu gelişmeler hem siyaset hem de iş ve ekonomi dünyasında geleceğe dair planların gözden geçirilmesine neden oldu. Tüketiciler açısından bakıldığında ise GfK Türkiye tarafından her ay gerçekleştirilen Tüketicinin Nabzı Araştırması sonuçlarına göre sene başında nispeten daha iyimser bir havanın olduğu ancak yıl sonuna doğru iyimserliğin azalırken karamsarlığın arttığı görülmektedir. Bununla birlikte tüketicilerin geçtiğimiz 12 aya göre mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek 12 aydaki beklenti eğilimleri birlikte incelendiğinde geleceğe yönelik daha yüksek oranda olumlu değerlendirmeler yapıldığı tespit edilmiştir. Demografik gruplar bazında karşılaştırma yapıldığında ise erkeklerin kadınlara, yaş grubunun ise daha büyük yaş gruplarına göre daha olumlu değerlendirmelerde bulunduğu görülmüştür. Öte yandan 45+ yaş grubu, yüksekokul ve üzeri eğitim seviyesindekiler ile AB SES grubu diğer gruplara göre daha karamsar bir profil çizmektedir. 15

16 Makroekonomik ve sektörel beklentiler Türkiye nin genel ekonomik durumu ile ilgili geçirilen son 12 aya göre mevcut durum değerlendirmelerde ekonominin çok daha iyi / iyi gittiğini düşünenlerin oranı ilk 11 ay içerisinde aralığında değişim gösterirken Aralık ayında 32 ile en düşük seviyede gerçekleşmiştir. Gelecek 12 ay beklentilerine yönelik olarak Ocak ayında her iki kişiden biri ekonominin olumlu yönde seyredeceğini düşünürken Aralık ayında bu oran 37 ye gerilemiştir. Hanenin maddi durumu ile ilgili son 12 aya göre durumlarının daha kötüye gittiğini düşünenlerin oranı, daha iyi gittiğini düşünenlerden daha yüksektir. Bununla birilikte tüketiciler geleceğe daha olumlu bakmakta ve gelecek 12 ay ile olumlu beklentiler olumsuz görüşlerin önüne geçmektedir. Ancak Aralık ayında hanesinin maddi durumunun daha kötüye gittiğini düşünenlerle iyiye gittiğini düşünenler arasındaki fark açılırken, gelecek 12 ay ile ilgili olumsuz görüş bildirenlerin oranı ilk kez bir puanla olumlu görüş bildirenlerin önüne geçmiştir. Tüketici fiyatlarına yönelik hem mevcut durum değerlendirmelerinde hem de geleceğe yönelik tahminlerde kamuoyu daha çok fiyatların arttığı / artacağı yönünde fikir beyan etmiştir. İşsizlik ile ilgili değerlendirmelerde katılımcıları yarıya yakını işsizliğin artacağı konusunda hem fikirdir. İşsizliğin azalacağı yönünde fikir beyan edenlerin oranı 30 civarında seyretmiştir. Aralık ayında işsizliğin artacağını düşünenlerin oranı 49 ile en yüksek orana çıkarken, azalacağını düşünenler 26 ile en düşük seviyesinde gerçekleşmiştir. Tasarruf etme eğilimi kamuoyunun en yüksek oranda olumsuz görüş belirttiği endeks kalemi olmuştur. Kamuoyunun yarıdan çoğu bulunduğu dönemi tasarruf etmek için uygun bulmazken, gelecek 12 ay içinde tasarruf edemeyeceğini düşünenlerin oranı 69 a yükselmektedir. 16

17 Makroekonomik ve sektörel beklentiler Gelecek 12 ay harcama beklentileri incelendiğinde; Dayanıklı tüketim malları (mobilya, elektronik eşya, vb.) ile ilgili genel olarak harcamalarının artacağı yönünde fikir beyan edenler ile harcamalarının azalacağını belirten kişi oranlarının birbirine çok yakın olmakla birlikte, harcama eğiliminin biraz daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu eğilim özellikle yaş grubu arasında daha yüksekken, 35 yaş ve üzeri kişilerde daha düşük seyretmektedir. Yarı dayanıklı tüketim malları (giysi, ayakkabı, mutfak eşyası, vb..) ile ilgili olarak ise harcamaların azalacağını dile getirenlerin oranı artacağını belirtenlere göre birkaç puanlık farkla daha yüksektir. Ancak Ekim ayıyla birlikte bu fark artmaktadır. Sektör bazında incelendiğinde ise ; En çok gıda, temizlik malzemeleri, iletişim ve giyim ile ilgili geleceğe yönelik harcama eğilimlerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Tatil, küçük ev aletleri ve kültür ise en düşük harcama eğilimi olan kategoriler olmuştur. 17

18 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 Türkiye nin genel ekonomik durumu Türkiye nin genel ekonomik durumuna yönelik değerlendirme (Geçtiğimiz 12 ay) Türkiye nin genel ekonomik durumuna yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Çok daha+biraz daha iyiye gitti Çok daha+biraz daha kötüye gitti Çok daha+biraz daha iyi olacak Çok daha+biraz daha kötü olacak Baz= kişi (Aylık: 1100 kişi) 18

19 Türkiye nin genel ekonomik durumu Türkiye nin genel ekonomik durumuna yönelik değerlendirme (Geçtiğimiz 12 ay) Çok daha + biraz daha iyiye gitti Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Baz= kişi Türkiye nin genel ekonomik durumuna yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Çok daha + biraz daha iyi olacak Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Baz= kişi İstatistiki olarak anlamlı derecede: Yüksek Düşük (Karşılaştırmalar cinsiyet, yaş, eğitim, SES ve Yerleşim yeri olarak her bir kırılım arasında yapılmıştır) 19

20 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 Hanenin maddi durumu Hanenin maddi durumuna yönelik değerlendirme (Geçtiğimiz 12 ay) Hanenin maddi durumuna yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Çok daha+biraz daha iyiye gitti Çok daha+biraz daha kötüye gitti Çok daha+biraz daha iyi olacak Çok daha+biraz daha kötü olacak Baz= kişi (Aylık: 1100 kişi) 20

21 Hanenin maddi durumu Çok daha + biraz daha iyiye gitti Baz= kişi Hanenin maddi durumuna yönelik değerlendirme (Geçtiğimiz 12 ay) Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Hanenin maddi durumuna yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Çok daha + biraz daha iyi olacak Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Baz= kişi 21 İstatistiki olarak anlamlı derecede: Yüksek Düşük (Karşılaştırmalar cinsiyet, yaş, eğitim, SES ve Yerleşim yeri olarak her bir kırılım arasında yapılmıştır)

22 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 Tüketici fiyatları Tüketici fiyatlarına yönelik değerlendirme (Geçtiğimiz 12 ay) Tüketici fiyatlarına yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Çok arttı+arttı Aynı kaldı+azaldı Daha hızlı+aynı oranda artacak Aynı kalacak+azalacak Baz= kişi (Aylık: 1100 kişi) Enflasyon yıllık değişim () Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 7,3 7,0 7,3 6,1 6,5 8,3 8,9 8,2 7,9 7,7 7,3 7,4 22

23 Tüketici fiyatları Tüketici fiyatlarına yönelik değerlendirme (Geçtiğimiz 12 ay) Aynı kaldı + azaldı Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Baz= kişi Tüketici fiyatlarına yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Aynı kalacak + azalacak Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Baz= kişi İstatistiki olarak anlamlı derecede: Yüksek 23 Düşük (Karşılaştırmalar cinsiyet, yaş, eğitim, SES ve Yerleşim yeri olarak her bir kırılım arasında yapılmıştır)

24 OCAK'13 MAR'13 İşsizlik İşsizlik oranına yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Çok fazla artacak+biraz artacak Çok fazla azalacak+biraz azalacak Baz= kişi 9,4 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 10,1 10,1 10,2 9,4 9,3 9,4 İşsizlik oranına yönelik beklenti (Gelecek 12 ay) Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Çok fazla + biraz azalacak Baz= kişi İstatistiki olarak anlamlı derecede: Yüksek 24 Düşük (Karşılaştırmalar cinsiyet, yaş, eğitim, SES ve Yerleşim yeri olarak her bir kırılım arasında yapılmıştır)

25 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 Tasarruf etme eğilimi Tasarruf etmek için dönemin uygunluğu (içinde bulunduğunuz dönem) Tasarruf etme eğilimi (Gelecek 12 ay) Kesinlikle uygun+uygun bir zaman Kesinlikle+pek uygun bir zaman değil Büyük ihtimalle+muhtemelen tasarruf edebiliriz Tasarruf etme ihtimalimiz yok+muhtemelen tasarruf edemeyiz Baz= kişi (Aylık: 1100 kişi) 25

26 Tasarruf etme eğilimi Tasarruf etmek için dönemin uygunluğu (içinde bulunduğunuz dönem) Kesinlikle uygun + uygun Baz= kişi Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Tasarruf etme eğilimi (Gelecek 12 ay) Büyük ihtimalle + muhtemel Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Baz= kişi İstatistiki olarak anlamlı derecede: Yüksek 26 Düşük (Karşılaştırmalar cinsiyet, yaş, eğitim, SES ve Yerleşim yeri olarak her bir kırılım arasında yapılmıştır)

27 OCAK'13 MAR'13 OCAK'13 MAR'13 Gelecek 12 ay harcama beklentisi Dayanıklı tüketim malları (mobilya, elektronik eşya, vb.) için harcama beklentisi Çokdaha+biraz daha fazla olacak Çok daha+daha az olacak Yarı dayanıklı tüketim malları (giysi, ayakkabı, mutfak eşyası, vb.) için harcama beklentisi Çok daha+biraz daha fazla olacak Çok daha+daha az olacak Baz= kişi (Aylık: 1100 kişi) 27

28 Gelecek 12 ay harcama beklentisi Dayanıklı tüketim malları (mobilya, elektronik eşya, vb.) için harcama beklentisi Çok daha + biraz daha fazla olacak Baz= kişi Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Yarı dayanıklı tüketim malları (giysi, ayakkabı, mutfak eşyası, vb.) için harcama beklentisi Çok daha + biraz daha fazla olacak Cinsiyet Yaş Eğitim SES Toplam Kadın Erkek İlk öğretim Lise Yüksek okul ve üstü Yerleşim yeri AB C1 C2 DE KENT KIR Baz= kişi İstatistiki olarak anlamlı derecede: Yüksek 28 Düşük (Karşılaştırmalar cinsiyet, yaş, eğitim, SES ve Yerleşim yeri olarak her bir kırılım arasında yapılmıştır)

29 Gelecek 12 ay harcama beklentisi Çok daha + biraz daha fazla olacak Düşük Yüksek Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Gıda Temizlik malzemeleri İletişim Giyim Yarı dayanıklı tüketim malz Kredi kartı Kitap/dergi Telefon Kişisel bakım Sağlık/spor Bilgisayar ürünleri Elektronik eşya Büyük beyaz eşya Tatil Küçük ev aletleri Kültür *Tablodaki değerler, gelecek 12 ay içerisinde o kategori ile ilgili harcamasının çok daha fazla veya fazla olacağını belirtenlerin değerini gösterir **Renklendirmeler, tüm kategorilerin 12 aylık verileri birlikte değerlendirilerek yapılmıştır. Kırmızı, tüm aylar ve kategoriler birlikte değerlendirildiğinde en düşük, yeşil ise en yüksek değerleri göstermektedir. 29

30 Araştırma hakkında daha fazla bilgi için bizi arayabilirsiniz Özlem ÇETİN ASLAN Kıdemli Yönetici Ofis: Cep: Hande Akdağ İş Geliştirme Yöneticisi Ofis: Cep: