BÖLÜM 1 GİRİŞ Problem

Transkript

1 BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.1. Problem Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda tüm çocukların eğitim hakkı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 42. maddesinde açık olarak belirtilmiş ve 6-14 yaş arasındaki tüm çocuklar için 8 yıllık temel eğitim zorunlu tutularak, toplumsal normların gerektirdiği davranışların çocuklara kazandırılması için de okullardan yararlanılması ön görülmüştür. Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş çocukların da zorunlu eğitime devam edebilmeleri ve özel eğitim hizmetlerinden yararlanabilmeleri için özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde belirtildiği şekilde tanılanmalarını ve tanılanmaları sonucunda kendileri için uygun olan bir etiketle adlandırılmalarını gerektirmektedir. Hafif, orta, ağır veya çok ağır düzeyde yetersizlikleri olan ve bu yetersizlikleri onaylanan öğrencilerde zorunlu eğitimden yaralanabilmek için yetersizliklerine göre ayrı ya da genel eğitim ortamlarından birine yerleştirilmektedir. Yetersizlikten etkilenmiş bireylerin de akranlarından ve ailelerinden ayrılmadan, akranları ile birlikte nitelikli bir eğitim almaları normalleştirme ilkesinden kaynaklanmaktadır. Normalleştirme, yetersizlikten etkilenmiş bireylerin yetersizlikleri ile kabul edilip, toplumda diğer kişilere sağlanan hizmet, hak, sorumluluklar ve fırsatların onlara da sağlanması anlamına gelmektedir (Özyürek, 1990). Normalleştirme ilkesinin sonucu olarak, zihinsel yetersizlikten etkilenmiş kişilerin gereksinimi olan özel eğitim önlemlerine yer vererek genel eğitim sınıflarında eğitilmeleri olan kaynaştırma kavramı geliştirilmiştir (Eripek, 1986; Özyürek, 1990, 2009; Varol, 1996).

2 2 Kaynaştırmanın olabilmesi için, engelli çocukların yerleştirildikleri genel eğitim sınıflarında, müfredat programında yer alan Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi gibi disiplin alanlarında performans düzeylerinin belirlenmesi, bu performans düzeylerine uygun olarak disiplin alanlarıyla ilgili amaçlar konulmalı bu amaçların gerçekleşmesini sağlayacak şekilde bireyselleştirilmiş öğretim yapılması ve gereksinim duyduğu özel araçgereç ve özel eğitimci desteğinin sağlanması gereklidir (Varol, 1996). Ancak zihinsel engelli öğrenciler genel eğitim sınıflarına özel eğitim hizmeti sağlanarak yerleştirilmediğinden sadece birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş olmaktadırlar (Özyürek, 1984). Birlikte eğitim ortamına yerleştirme herhangi bir önlem alınmadan zihinsel engelli öğrencilerin genel eğitim sınıflarına yerleştirilmesidir (Özyürek, 1984). Kaynaştırmanın gereklerini yerine getirme ek destek hizmetin ve danışmanlığın normal sınıf öğretmenine sağlanmasını gerektirmektedir. Bu yardımlar, özel eğitim öğretmenince sağlanmalıdır. Destek özel eğitim hizmetleri sağlayan öğretmenin işleri, danışmanlık, ölçümlemeye yardım etme, programların planlanması ve uygulanmasına yardım etme ve destek öğretim malzemelerini sağlamadır (Özyürek, 2009). Kaynaştırmanın destek hizmet olmaksızın uygulanması, hem sınıf öğretmenine, hem kaynaştırma öğrencisine hem de normal öğrencilere çok çeşitli zorluklar yaşatmaktadır ( Batu, 2000b). Özel eğitime gereksinimi olan her çocuk için bireysel eğitim planlarının hazırlanması ve verilecek özel eğitim hizmetlerinin belirlenmesini öngören özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinin (2006) gereği ya bireyselleştirilmiş eğitim planı hazırlanmamakta ya da hazırlanan bireyselleştirilmiş eğitim planları çocukların gerçek performanslarını yansıtmadan ve var olan amaçlarda uyarlamalara gidilmeden bu öğrenciler

3 3 kaynaştırma eğitimi adı altında sınıflara yerleştirilerek sınıflarda diğer öğrenciler arasında sadece birlikte eğitim almaktadır. Kaynaştırma eğitimi adı altında genel eğitim sınıflarına yerleştirilen öğrenciler sınıf öğretmenlerinin tüm sınıf için hazırladığı programlara uyum sağlayamamakta, bunun sonucunda belirlenen öğretim amaçları gerçekleştiremeyen başarısız ya da problem öğrenciler olarak okul hayatlarını sürdürmektedir. Bu da genel eğitim ortamlarına yerleştirilen zihinsel yetersizliği olan çocukların öğrenmeleri için özel eğitim hizmetlerine yer verilmediğini göstermektedir. Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların eğitim haklarının dayanağı olan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (RG Sayı: 26184, Tarih: ) Madde 69 da (1) Bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP), özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin gelişim özellikleri, eğitim performansları ve ihtiyaçları doğrultusunda hedeflenen amaçlara yönelik hazırlanan ve bu bireylere verilecek destek eğitim hizmetlerini de içeren özel eğitim programıdır şeklinde ifade edilmiş ve gereksinimi olan her öğrenci için BEP hazırlanması ve alacakları özel eğitim hizmetlerinin belirlenmesi zorunlu hale gelmiştir. Yetersizlikten etkilenmiş tüm öğrencilerin başarılarının toplumun beklentilerine uygun olarak istenen düzeye gelmesini sağlamak iyi bir eğitim planlaması ile mümkündür. Bunun için öğrencilerin var olan performanslarının en doğru şekilde belirlenip bireysel gereksinimlerine uygun eğitim planlarının hazırlanması, uygulanması ve alacakları özel eğitim hizmetlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Ülkemizde genel eğitim ortamına devam eden zihinsel engelli öğrenciler için bireysel eğitim planlarının ve özel eğitim hizmetlerin etkililiğine bakılan çalışmalar sınırlıdır. Timuçin (2000) özel eğitim okulu Özbakım 3-A sınıfındaki öğrenciler ile yaptığı araştırmasında, Şimşek (2008) özel eğitim sınıfındaki 8 öğrenciden 7 si ile yaptığı araştırmasında, Kıraç (2009) ve Ülker (2009) genel eğitim 3.sınıf şubesindeki öğrenciyle yaptıkları araştırmalarında yapabildiklerine dayalı öğretimlerin öğrencilerin önceden gerçekleştirmedikleri amaçları gerçekleştirmesine yol açtıklarını belirtmişlerdir. Bu

4 4 araştırma sonuçlarıyla zihinsel engelli öğrencilerin yapabildikleri belirlendiğinde ve düzeyleri dikkate alınarak öğretim yapıldığında zihinsel engelli öğrencilerin öğretimden yararlandıklarını ve öğrendikleri belirlenmiştir. Acaba beşinci sınıfta kaynaştırma öğrencisi olarak bulunan öğrencilere özel eğitim hizmetiyle farklı disiplin alanlarında yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan öğretim planlarının sınıf öğretmenince uygulanması öğrencilerin öğretim amaçlarını gerçekleşmesinde etkili olacak mıdır? Bu çalışmanın problemidir Amaçlar Bu araştırmanın genel amacı, birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle akademik alanlarda yapabildiği dikkate alınarak hazırlanmış öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının, akademik derslerde öğrencinin öğretim amaçlarını gerçekleşmesinde etkili olup olmadığını araştırmaktır. Bu amaçla aşağıdaki alt amaçlarda belirtilen sorulara yanıt aranmıştır; Alt Amaçlar Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmeti ile Matematik disiplin alanında yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan öğretim planının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Matematik disiplin alanında belirlenen öğretim amaçlarını kazanmasına yol açmakta mıdır? Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmeti ile Sosyal Bilgiler disiplin alanında yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan öğretim planının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Sosyal Bilgiler disiplin alanında belirlenen öğretim amaçlarını kazanmasına yol açmakta mıdır?

5 Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmeti ile Türkçe disiplin alanında yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan öğretim planının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Türkçe disiplin alanında belirlenen öğretim amaçlarını kazanmasına yol açmakta mıdır? Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesinde etkili midir? Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasına bağlı olarak, öğrencinin Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında kazandığı öğretim amaçları, öğretim bittikten 15 gün sonrada sürmekte midir? Özel eğitim hizmetiyle zihinsel engelli öğrencinin yapabildiklerini dikkate alarak hazırlanmış öğretim planlarının sınıf öğretmenince uygulanmasına ilişkin öğretmenin görüşleri nelerdir? 1.3. Araştırmanın Önemi Ülkemizde kaynaştırma adı altında birlikte eğitim uygulamalarına sıklıkla yer verilmektedir. Ancak birlikte eğitim ortamına alınan öğrenciler için ön hazırlık yapılmadan ve gerekli özel eğitim hizmetleri sağlanmadan sınıflara yerleştirilmiş olması sınıf öğretmenlerinin şikâyetlerine, öğrencilerin ise başarısız olmalarına yol açmaktadır. Bu çalışma özel eğitim hizmetlerinden akademik danışmanlığın nasıl yapılacağını göstermesi ve sınıf öğretmenlerinin geliştirilmiş ölçü araçlarından ve öğretim planlarından yararlanması ve kaynaştırma öğrencisiyle sınıf içinde akademik beceriler ile ilgili nasıl çalışabileceklerine rehber olması açısından önemlidir. Öğretmenlere çözüm yolu sunması,

6 6 öğrenciler içinde daha nitelikli bir eğitim sağlaması açısından özel eğitim hizmetlerinin gerekliliğini ortaya koyması bakımından önemlidir. Akademik becerilerde öğrenci gereksinimlerini belirlemek amacı ile hazırlanan kontrol listeleri, ölçü araçları ile öğretimde kullanılan materyaller daha sonra geliştirilecek olan ölçeklerin ve formların hazırlanması ve geliştirilmesine yol göstermesi açısından önemlidir Sayıltılar 1. Bu araştırmada birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilerin akademik gereksinimlerinin karşılanması için özel eğitim hizmetlerinden yararlanmaya ihtiyaçları vardır. 2. Zihinsel engelli öğrencilerin yapabildiklerine göre öğretim düzenlendiğinde zihinsel engelli öğrenciler akranları gibi, akranlarıyla birlikte öğrenebilecektir. 3. Araştırmanın uygulanması için akademik becerilerde aynı yöntemle değiştirilebilecek konuların saptanacağı varsayılacaktır. 1.5 Sınırlılıklar Bu araştırma, 1. Yapabildiğine göre hazırlanan öğretim planları sınıf öğretmenin uygulaması ile sınırlıdır. 2. Türkçe, Sosyal Bilgiler ve Matematik derslerinde yapılan öğretimler birer saatlik özel eğitim hizmeti ile sınırlıdır.

7 Tanımlar Birlikte Eğitim Ortamı: Yetersizlikten etkilenmiş öğrencilerin, normal akranlarıyla birlikte normal sınıflarda birlikte eğitim almasıdır (Özyürek, 1990; 2009). Bireyselleştirilmiş Öğretim Planı: Bireyselleştirilmiş eğitim programında öğrencinin kazanması gereken davranışları kazanması için öğrencinin ve çalışanların yapması gerekenleri ayrıntılı, belirgin ve açıkça belirten plandır (Özyürek, 2009). Destek Özel Eğitim Hizmetleri: Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin, tıbbi ve eğitsel değerlendirme ile tanılama sonucunda belirlenen eğitim ihtiyaçları doğrultusunda kendilerine, ailelerine, öğretmenlerine ve okul personeline sağlanan uzman personel, araçgereç, eğitim ve danışmanlık hizmetleridir (RG. Sayı:26184,Tarih: ). Geleneksel Öğretim: Öğretmenin liderliğinde bütün öğrencilere düz anlatım, soru yanıt ve tartışma teknikleri kullanılarak uygulanan öğretim sürecidir. Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Birey: Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde hafif düzeydeki yetersizliği nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine sınırlı düzeyde ihtiyaç duyan bireydir (RG. Sayı:26184,Tarih: ). Kaynaştırma: Yetersizliği olan çocuğun gereksinimi olduğu hizmetlerin sağlanması için normal sınıf öğretmenine gerektiğinde danışmanlık yapılarak, özel araçgereçleri sağlayarak, sınıfın ışık ve ses gibi fiziki düzenlemelerini yaparak, yetersizliği olan çocuğun akranlarıyla eğitildiği eğitim ortamıdır (Batu, 2000; Kırcaali-İftar, 1992; Özyürek, 2009). Normalleştirme: Yetersizlikten etkilenmiş bireylerin yetersizlikleri ile kabul edilip, toplumda diğer kişilere sağlanan hizmet, hak, sorumluluklar ve fırsatların onlara da sağlanması anlamına gelmektedir (Özyürek, 1990).

8 8 Yapabildikleri Dikkate Alınarak Yapılan Öğretim Düzenlemesi: Öğrencilerin eğitsel değerlendirmeleri sonucunda çıkan eğitsel performans düzeyine göre sınıf içerisinde yapılan öğretim süreçlerine öğrencinin de performans düzeyine göre katılmasını sağlayacak öğretimsel düzenlemeleridir.

9 BÖLÜM 2 KAYNAK TARAMASI Bu araştırmanın genel amacı, birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle akademik alanlarda yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanmış öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının, akademik derslerde öğrencinin öğretim amaçlarını gerçekleşmesinde etkili olup olmadığını araştırmaktır. Bu bölümde sırası ile ülkemizde zihinsel yetersizlikten etkilenmiş bireylerin eğitim ortamlarına yerleştirilme süreci, zihinsel engelli öğrenciler için var olan eğitim ortamları, kaynaştırma ve kaynaştırma öğrencilerine verilen özel eğitim hizmet türleri, öğrencilerin yapabildiklerinin belirlenmesi ve yapabildiklerine göre öğretimin planlanması, yurt dışında ve Türkiye de öğrencilerin yapabildiklerini dikkate alarak düzenlenmiş öğretim planları ile kaynaştırma ile ilgili yapılmış araştırmalara yer verilmiştir Zihinsel Yetersizlikten Etkilenmiş Öğrencilerin Eğitim Ortamlarına Yerleştirilme Süreci Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş çocukların da zorunlu eğitime devam edebilmeleri ve özel eğitimden yararlanabilmeleri için özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde belirtildiği şekilde tanılanmalarını ve tanılanmaları sonucunda kendileri için uygun olan bir etiketle adlandırılmalarını gerektirmektedir. Yetersizlikleri onaylanan bu öğrencilerin zorunlu eğitimden yaralanabilmeleri için yetersizliklerine göre ayrı ya da genel eğitim ortamlarından birine yerleştirilmeleri gerekmektedir. Yerleştirme ortamı orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan bir öğrenci için ayrı eğitim ortamı olan eğitim uygulama okulu, hafif düzeyde yetersizliği olan bir öğrenci için farklı düzenlemelerle özel eğitim hizmetlerinin sağlandığı genel eğitim sınıfı şeklinde örneklenebilir (Özyürek, 2009).

10 10 Zihinsel engelli çocukların /öğrencilerin tanılama ve eğitim ortamına yerleştirme sürecinin başlangıcı çocuktaki farklılığın evde ebeveynler (anne-baba-çocuğun bakımıyla ilgilenen diğer yetişkinler), okulda öğretmeni tarafından fark edilmesi ile başlar. Bu süreç yaşadıkları bölgeye en yakın Rehberlik ve Araştırma Merkezine başvurmayla devam eder. Başvurmanın amacı öğrencide oluşan öğrenme farklılığının kaynağını ya da bir yetersizliğinin olup olmadığının belirlenmesidir (Özyürek, 2009). Rehberlik ve Araştırma Merkezin de yapılan değerlendirme sonuçları zihinsel alanda yetersizliği olduğuna işaret ettiğinde ve yetersizliği de özel eğitimden yararlanmak için uygun bulunduğunda yetersizliği olduğuna karar verilir (Özyürek, 2009). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde (Değişik: /27169 RG) bireyin eğitsel değerlendirme ve tanılaması rehberlik ve araştırma merkezinde oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından nesnel, standart testler ve bireyin özelliklerine uygun ölçme araçlarıyla yapılır. Tanılamada; bireyin özürlü sağlık kurulu raporu ile zihinsel, fiziksel, ruhsal, sosyal gelişim özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri, eğitim performansı, ihtiyacı, eğitim hizmetlerinden yararlanma süresi ve bireysel gelişim raporu dikkate alınır, şeklinde ifade edilmiştir. Yetersizliği belirlenen öğrencinin özel eğitim hizmetlerine olan ihtiyacını belirlemek için eğitsel değerlendirmeye ihtiyacı vardır. Değerlendirme, salt sınıflama ve yetersizliğin onaylanması için değil, yetersizliği olan öğrencilerin toplumsal normların gerektirdiği davranışları kazanmalarına hizmet edecek şekilde yapılmalıdır. Bu da eğitsel ölçümlemeye yer vermeyi gerektirir (Özyürek, 2009). Ve bu durum sadece öğrencinin yetersizliğinin betiminin değil özrünün betiminin de yapılmasını gerektirir.

11 11 Yetersizliği onaylanan öğrenci için bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme ve doğal olarak ta eğitsel değerlendirme süreci başlamaktadır (Özyürek, 2009). Yaşına göre toplumsal normların gerektirdiği davranışların betimlendiği programın amaçlarını çocuğun hangi ölçüde yapabildiğini ve bu amaçlar doğrultusunda gereksinimlerini belirlemek için yapılan değerlendirmeye eğitsel ölçümleme ya da değerlendirme denir (Özyürek, 2009). Eğitsel değerlendirmeye yer verildiğinde, eğitim programında çocuğun yapabildikleri ve gereksinimleri dikkate alınır. Yetersizliği olduğu kadar yapabildikleri ve gereksinimleri göz önüne alındığında, eğitim ortamı seçenekleri, özel eğitim okulları, sınıfları ve özel özel eğitim merkezleri yanında, gerçek anlamda kaynaştırma için gerekli olan kaynak oda, gezici öğretmenlik ve danışmanlık gibi değişik normal sınıf düzenlemeleri de akla gelir (Özyürek, 2009). Yerleştirme kararlarında dikkat edilecek noktalar Özel Eğitim Hizmetleri yönetmeliği madde 12 de Yerleştirme (Cümle eklenmiştir: /27169 RG) Özel eğitim hizmetleri kurulu, özel eğitim değerlendirme kurul raporu doğrultusunda özel eğitime ihtiyacı olan bireyi uygun resmî okul veya kuruma yerleştirir. Yerleştirme, bireylerin yetersizlik türü ve derecesi, tüm gelişim ve akademik disiplin alanlarındaki performansı, eğitim ihtiyaçları ile ilgi ve istekleri doğrultusunda yapılır. Bu kurul, Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunun yönlendirme raporu ve velinin isteği doğrultusunda özel okullarda öğrenimlerini sürdüren öğrencinin, bulunduğu okulda kaynaştırma yoluyla eğitime devam etmesi için de karar alabilir şeklinde ifade edilmiştir. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği izlenerek eğitsel değerlendirme ve yerleştirme yapıldığında bireyler için en uygun eğitim ortamının seçilmesi olası olacaktır. Eğitsel değerlendirmeye yer verilmesi sonucu ise yetersizlikten etkilenen bireylerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Planlarının hazırlanmasına ve bu bireylerin en az sınırlandırıcı

12 12 eğitim ortamlarına yerleştirilebilmesi gerçekleştirilebilecektir. Yerleştirme kararının nasıl alınması ile ilgili Fiscus ve Mandell (1983) izleyenlere dikkat edilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Yerleştirme kararındaki temel amaç engelli bir çocuk için en uygun programı belirlemektir. Yetersizlikten etkilenmiş bireylerin yerleştirilme kararlarının alınması bir ekip tarafından yapılmalıdır ve yerleştirme sürecinin her basamağında, karar verilirken birçok farklı alandan olan uzmanlarla, ailenin katılımından oluşan işbirliğinin sağlanmasıyla ekipte engele, engelin türüne, özel eğitim ihtiyacına, özel eğitim biçimine, ilgili hizmete ve uygun eğitim ortamının ne olacağına karar verilmelidir. Özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından eğitsel değerlendirmesi yapılan öğrencinin özel eğitim değerlendirme kurul raporu doğrultusunda resmi okul veya kurumlardan ayrı eğitim ortamı olan özel eğitim okul ve sınıflarına ya da genel eğitim ortamı olan kaynaştırma uygulaması yapılan okul ve sınıflardan uygun olan eğitim ortamı seçeneği belirlenerek yerleştirme kararı çıkar. Buda Fiscus ve Mandell (1983) in belirttiklerinin dikkate alındığını göstermektedir. Bu sürecin en önemli basamağı tüm bu yerleştirme kararlarının alınmasında yetersizlikten etkilenmiş bireyler için seçilecek eğitim ortamının bireyin belirlenen amaçları en fazla gerçekleştirebilmesine olanak sağlayacak eğitim ortamı olmasına dikkat edilmesidir. Bu nedenle de bireyler eğitim ortamlarına yerleştirilirken tüm olası eğitim seçenekleri düşünülmeli ve yerleştirme kararı bu seçenekler göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Eğitsel değerlendirmeye yer verildiğinde eğitim ortamlarının çeşitlenmiş olacağı kesindir. Aşağıda ülkemizde yetersizlikten etkilenmiş bireyler için olan eğitim ortamı seçenekleri yer almaktadır.

13 Ülkemizde Zihinsel Yetersizlikten Etkilenmiş Öğrenciler İçin Var Olan Eğitim Ortamları Bu bölümde zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrenciler için olan birlikte ve ayrı eğitim ortamlarının açıklamasına yer verilmiştir Genel (Birlikte) Eğitim Ortamları Normal sınıf düzenlemelerini kapsamaktadır. Birlikte eğitim ortamları, düzenleme yapılmadan öğrencinin akranlarıyla eğitildiği birlikte eğitim ortamı ve düzenlemelerin yapıldığı ve gerekli destek hizmetlerin sağlanmasının gerektiği kaynaştırma ortamıdır Birlikte Eğitim Yetersizliği olan çocuğun gereksinimi olduğu ışık ve ses düzenlemelerini sağlamadan ya da sınıfın ve okulun mimari engellerini kaldırmadan ya da ses yükseltici, büyütülmüş puntolu yazı ve teyp gibi araçları sağlamadan, programda uyarlamalara gitmeden ve özel eğitim ve diğer hizmetleri sağlamadan yetersizliği olan çocuğun akranlarıyla birlikte eğitildiği eğitim ortamı birlikte eğitim ortamı olarak bilinir (Timuçin, 2000; Özyürek, 2009) Kaynaştırma Yetersizliği olan çocuğun gereksinimi olduğu hizmetlerin sağlanması için normal sınıf öğretmenine gerektiğinde danışmanlık yapılarak, özel araç-gereçleri sağlayarak, sınıfın ışık ve ses gibi fiziki düzenlemelerini yaparak, yetersizliği olan çocuğun akranlarıyla eğitildiği eğitim ortamıdır (Batu, 2000; Kırcaali-İftar, 1992; Özyürek, 2009).

14 Ayrı Eğitim Ortamları Özel eğitim sınıfı ve okulu düzenlemelerini kapsamaktadır Özel Eğitim Sınıfı Özel eğitim sınıflarının açılması ile ilgili Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Madde 25 te (1) Özel eğitime ihtiyacı olan ve ayrı bir sınıfta eğitim almaları uygun bulunan bireylerin, yetersizliği olmayan akranları ile bir arada eğitim görmeleri amacıyla her tür ve kademedeki resmî ve özel okul ve kurumlarda, özel eğitim hizmetleri kurulunun önerisi doğrultusunda millî eğitim müdürlükleri tarafından özel eğitim sınıfları açılabilir şeklinde açıklamaya yer verilmiştir (RG. Sayı:26184, Tarih: ). Özel eğitim sınıfı (Eripek, 1986; Özyürek, 2009) tarafından öğrencinin derslerin tamamını ve ek hizmetleri özel eğitim öğretmeni, özel program ve araç gereçlerle donatılmış normal okul içindeki sınıfta aldığı eğitim ortamı olarak tanımlamıştır. Bu okul ve kurumlarda, uygulanacak eğitim programı temel alınarak iki tür özel eğitim sınıfı oluşturulur. Bulunduğu okulun veya kurumun eğitim programını uygulayan özel eğitim sınıfları ve bulunduğu okulun veya kurumun eğitim programından farklı bir eğitim programı uygulayan özel eğitim sınıflarıdır (RG. Sayı:26184, Tarih: ) Eğitim Uygulama Okulları Okula gelebilmesi için gerekli ulaşım önlemlerinin alındığı, mimari düzenlemelerin, araçların, gerekçelerin ve özel eğitim hizmetlerinin sağlandığı eğitim ortamıdır (Eripek, 1986; Özyürek, 2009).

15 15 İlköğretim programlarının amaçlarını gerçekleştirecek durumda olmayan bireyler ise eğitimlerini, gelişim alanlarındaki performans düzeylerine göre hazırlanmış eğitim programlarının uygulandığı özel eğitim okul ve kurumlarında sürdürürler. (Değişik: /27169 RG) Orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan okul ve kurumlarda eğitim-öğretim hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır: Zorunlu öğrenim çağında olup ilköğretim programlarını takip edemeyecek durumdaki bu bireyler için açılan eğitim ve uygulama okullarında öğrencilerin, öz bakım ve günlük yaşam becerileri ile işlevsel akademik becerilerini geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla bakanlıkça hazırlanmış özel eğitim programı uygulanır. Bu program temel alınarak Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı hazırlanır. Bu bireylerin başarılarının değerlendirilmesinde Bireyselleştirilmiş Eğitim Planlarında yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır İlköğretim Okulları Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler ilköğretimlerini, öncelikle kaynaştırma uygulamaları yoluyla akranları ile bir arada sürdürebilecekleri gibi özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılan ilköğretim okullarında da sürdürebilirler (Değişik: /27169 RG). Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan ilköğretim okullarında, Bakanlıkça hazırlanan ve ilköğretim programlarına denkliği kabul edilen özel eğitim programı uygulanır. Bu eğitim programı temel alınarak BEP hazırlanır ve bireylerin başarılarının değerlendirmesinde Bireyselleştirilmiş Eğitim Planlarında yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır.

16 İş Okulları Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği nde İş okulları ile ilgili İlköğretimlerini tamamlayan, genel ve mesleki ortaöğretim programlarına devam edemeyecek durumda olan ve 21 yaşından gün almamış özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin temel yaşam becerilerini geliştirmek, topluma uyumlarını sağlamak, iş ve mesleğe yönelik bilgi ve beceriler kazandırmak amacıyla resmî ve özel iş okulları açılır açıklamasına yer verilmiştir (RG. Sayı:26184,Tarih: ) Yatılı Özel Okul Yetersizliği olan çocuk için mimari düzenlemelerin, araç-gereçler, özel eğitim ve diğer hizmetlerin sağlandığı ve bakımları için de gerekli önlemlerin alındığı eğitim ortamıdır (Özyürek, 2009) Hastaneye Dayalı Eğitim Uzun süreli hastanede kalmak zorunda olan öğrencilerin eğitim ve öğretimden geri kalmaması için yapılan düzenlemedir. Okula devamsızlık nedeni ile oluşan sınırlılıkları önlemek ve hizmetleri normalleştirmek için yer verilen düzenlemedir (Özyürek, 2009) Evde Eğitim Okul öncesi ve ilköğretim çağındaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylerden eğitimöğretim kurumlarından doğrudan yararlanamayacak durumda olanlara evde eğitim hizmeti verilmesi esastır (RG. Sayı:26184,Tarih: ). Uzun süre evde kalmak zorunda kalan öğrencilerin, devamsızlık nedeniyle eğitim ve öğretimden geri kalmaması için yapılan eğitim düzenlemesidir (Özyürek, 2009). Görüldüğü üzere 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında K.H.K. sonucunda

17 17 bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme ülkemizdeki eğitim anlayışının temelini oluşturmuştur. B.E.P larının bireylerin yapabildiklerine göre hazırlanması gerektirmesi, çocuğun yapabildikleri merkezli olmayı öngörmektedir. Çocukların programa uymaları yerine, çocuklara göre program hazırlanması esas almıştır (Özyürek, 2009) Kaynaştırma ve Kaynaştırma Öğrencilerine Verilen Özel Eğitim Hizmet Türleri Kaynaştırma Yoluyla Eğitim (RG. Sayı:26184, Tarih: ) Madde 23 (1) Kaynaştırma yoluyla eğitim; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini, destek eğitim hizmetleri de sağlanarak yetersizliği olmayan akranları ile birlikte resmî ve özel; okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan özel eğitim uygulamalarıdır. Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrenciler, yetersizliği olmayan akranlarıyla aynı sınıfta eğitim görmeleri hâlinde kayıtlı bulundukları okulda uygulanan eğitim programını; özel eğitim sınıflarında ise sınıfın türüne göre bu Yönetmeliğin 26 ncı ve 27 nci maddelerinde belirtilen eğitim programını takip ederler. Öğrencilerin takip ettikleri programlar temel alınarak eğitim performansı ve ihtiyaçları doğrultusunda BEP hazırlanır Kaynaştırma Öğrencilerine Verilen Özel Eğitim Hizmet Türleri Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerden kaynaştırma eğitimine yerleştirme kararı çıkmış öğrenciler için gereksinimlerine göre yerleştirildikleri kaynaştırma seçenekleride çeşitlilik göstermektedir. Kaynaştırma düzenlemeleri de danışman destekli genel eğitim sınıfı, yardımcı öğretmen destekli genel eğitim sınıfı, gezici öğretmen destekli genel eğitim sınıfı, kaynak

18 18 oda destekli genel eğitim sınıfı ve genel eğitim sınıfına yarı zamanlı katılımlı özel eğitim sınıfı düzenlemesi şeklinde sıralanmaktadır (Timuçin, 2008). Bu bölümde kaynaştırma öğrencilerine verilen özel eğitim hizmet türleri olan destek eğitim odası (kaynak oda), sınıf içi yardım, özel eğitim danışmanlığı, gezici öğretmenlik düzenlemeleri ve bu düzenlemelerin özelliklerinin neler olduğunun açıklamasına yer verilmiştir Destek Eğitim Odası (Kaynak Oda) Yetersizliği olan çocuğun gereksinim duyduğu ek öğretim, fizyoterapi, dil ve konuşma sağaltımı gibi destek ve yardımcı hizmetleri, akranlarından ayrı, okul içindeki kaynak odada aldığı eğitim ortamı kaynak oda olarak bilinen düzenlemedir (Özyürek, 2009). Bu hizmet türü normal sınıfa yerleştirilmiş ancak, yalnızca kaynak oda desteği ile başarılı olabilecek bireyler için geliştirilmiş bir sistemdir (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006). Destek eğitim odası açılan okullarda öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarına göre görme, işitme, zihinsel engelliler sınıf öğretmenleri öncelikli olmak üzere, gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, sınıf öğretmeni ve alan öğretmenleri görevlendirilir. Destek eğitim odasına öncelikle okulun öğretmenlerinden olmak üzere RAM da görevli öğretmenler ya da diğer okul ve kurumlardaki öğretmenler de görevlendirilebilir (RG. Sayı:26184, Tarih: ). Normal sınıfta eğitim görmekte olan özel gereksinimi olan öğrenciler, önemli derecede eksiklik gösterdikleri derslerde ya da ek çalışmaya gereksinim duydukları alanlarda normal sınıftan çıkartılarak kaynak odaya alınırlar (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006). Destek eğitim odasında öğrencilerin eğitim performansları dikkate alınarak birebir eğitim yapılır. Ancak, gerektiğinde eğitim performansı

19 19 bakımından aynı seviyede olan öğrencilerle grup eğitimi de yapılabilir. Öğrencinin destek eğitim odasında alacağı haftalık ders saati, haftalık toplam ders saatinin %40 ını aşmayacak şekilde planlanmalıdır (RG. Sayı:26184,Tarih: ). Kaynak oda eğitimi özel gereksinimli öğrencinin belli sürelerle de olsa normal sınıftan ayrılmasını gerektirmesi, normal sınıfta ve kaynak odada benimsenen eğitim amaçları ve gerçekleştirilen eğitim etkinlikleri arasında eşgüdüm sağlanmasının zor olması, sınıf öğretmeninin kaynak odayı, sorunlu öğrenciyi sınıftan çıkarabilme fırsatı gibi görmesine neden olması gibi nedenlerle eleştirilmektedir (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006). Ancak her ne kadar kaynak oda desteğinde öğrenci sınıf dışına çıkartılıyorsa da, öğrenciye verilecek olan destek, sınıftaki derse paralellik gösterecek ya da öğrencinin dersle ilgi eksiğini kapatacak nitelikte olmalıdır Sınıf İçi Yardım Sınıf içi yardım, sınıf içinde öğrencinin haftalık ders programında yer alan ders saatinde ve o dersle ilgili gereksinimleri doğrultusunda destek eğitim uzmanı tarafından öğrenciye verilen destek hizmet türüdür. Bu destek hizmet türünde destek hizmet uzmanı sınıf öğretmenine çeşitli şekillerde yardımcı olabilir. Ancak destek hizmet uzmanı ve sınıf öğretmeni aynı zamanlarda aynı sınıf içinde olacaklarından, çok iyi eşgüdüm içinde çalışmaları ve aynı dili konuşuyor olmaları gerekmektedir. Sınıf içi yardımı sağlayacak destek hizmet uzmanı; dil ve konuşma terapisti, özel eğitim öğretmeni ya da öğrencinin gereksinimine bağlı olarak başka bir uzman olabilir (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006). Sınıf-içi yardımda öğrenciyi destek hizmet sağlamak için sınıf dışına çıkarmak yerine, destek hizmeti öğrenci için sınıf içine almak söz konusudur. Sınıf öğretmeni ve destek hizmet uzmanı görev dağılımını

20 20 doğru yaparlarsa, sınıf-içi yardımda kaynaştırma öğrencisinin kendisini ayrıcalıklı hissetme olasılığı da kaynak oda eğitimine kıyasla daha az olacaktır (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006). Bir sınıf içinde iki öğretmenin aynı zamanda öğretim yapması iyi bir planlama yapmayı ve işbirliği içinde çalışılmasını gerektirmektedir. Bu planlama yapılmadığında öğrencileri sınıf içinde kontrol etmede zorlanma, kaynaştırma öğrencisinin kendini ayrıcalıklı hissetmesi ve fiziksel ortamın istenilen gibi kullanılamaması gibi birçok problemle karşılaşılmasına neden olacaktır. Bu nedenle hazırlanan programa uyma, öğretim ortamının düzenlenmesi, hangi zamanda hangi öğrenci ve/veya öğrencilerle hani öğretmenin çalışılacağı destek eğitim programında yer almalıdır. Ayrıca sınıftaki normal öğrencilerin kaynaştırma öğrencisini ayrıcalıklı olarak görmelerini engellemek için, sınıf öğretmeni ve destek hizmet uzmanı bazen yer değiştirerek çalışabilirler. Destek hizmet uzmanı sınıfta kaynaştırma öğrencisiyle ilgilenirken, sınıf öğretmeni sınıfıyla ilgilenebilir (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006) Özel Eğitim Danışmanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde yer almayan ancak gezici öğretmenlik düzenlemesi kapsamında yer alabilecek özel eğitim danışmanlığı danışan, danışılan, hakkında danışılan sürecini kapsayan ve diğer destek eğitim türleri olan kaynak oda ve sınıf içi yardım uygulamalarına göre öğrenci ile değerlendirmeler dışında birebir çalışılmaması açısından daha az sorumluluk gerektiren bir uygulamadır. Özel eğitim danışmanlığı ile gezici öğretmenlik düzenlemesindeki fark özel eğitim danışmanının gezici öğretmen gibi öğrenciyle doğrudan çalışmaması, sadece sınıf öğretmenine ve okuldaki diğer personele danışmanlık yapmasıdır (Şafak, 2005). Öğretmen, özel eğitim danışmanına, kaynaştırma öğrencisinin öğrenme ya da davranış sorunları için başvurabilir. Danışman ve öğretmen birlikte çalışarak, kaynaştırma öğrencisinin sorunlarının olası nedenlerini

21 21 irdelerler ve bu sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirirler. Öğretmen bu öneriler doğrultusunda, kaynaştırma öğrencisiyle sınıfta yürüttüğü çalışmaları farklılaştırır. Özel eğitim danışmanlığı, kaynaştırma öğrencisinin davranış ve öğrenme sorunlarının çözümünün, sınıf öğretmeninin kendisi tarafından gerçekleştirilmesini sağlar (Kırcaali-İftar ve Uysal, 1999). Ancak, sınıf öğretmenlerinin özel eğitim danışmanına başvurmaları için mutlaka kaynaştırma öğrencisi ile ilgili bir sorununun olması gerekmez, sınıfta herhangi bir sorunlu öğrenci ile ilgili olarak ta danışmanlık isteyebilir (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006). Özel eğitim danışmanlığında amaç danışan aracılığıyla hakkında danışılan bireyin sorununa yönelik yardımın sunulmasıdır. Danışmanlık modelinde özel eğitim öğretmeni, normal sınıf programını pekiştirici öneriler sunmalıdır. Sınıf öğretmeni de öğrencinin eğitsel programının koordinasyonunun sağlanması için bilgi sunmalıdır (Fiscus ve Mandell, 1983). BEP te önem verilen danışmanlık modeli; işbirliği ve özünde problem çözmeyi amaçlanmıştır. Morse a (1976) göre İşbirliği içinde olan danışmanlıkla problem çözümünde ortak karar varılır. Tam tersi olarak bir danışmanlık ilişkisinde uzman kişinin danışına tavsiyede bulunması o ilişkin etkililiğini azaltır (Fiscus ve Mandell, 1983) Danışmanlık Süreci Özel eğitim danışmanlığı, uygulama sırasında beş aşamadan oluşan bir süreçtir. Danışmanlık sırasında her bir basamak gerektiği şekilde yerine getirildiğinde başarılı olunması söz konusu olmaktadır. Danışman danışanı aktif şekilde dinlemesi, yargılayıcı olmaması ve özetler yapması süreç için önemlidir (Kırcaali- İftar ve Batu, 2006).

22 22 Danışmanlık sürecini oluşturan basamaklar Giriş, Sorunun Belirlenmesi, Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi, Çözüm Önerilerinin Uygulanması, Sonuçların Değerlendirilmesidir (Kırcaali-İftar ve Batu, 2006) Gezici Öğretmenlik Gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen (gezici öğretmen): Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için evde, hastanede, okul ve kurumlarda eğitim ve destek eğitim hizmetlerini yürütmekle görevlendirilen görme, işitme ve zihinsel engelliler sınıf öğretmenidir ( RG. Sayı:26184,Tarih: ). Gezici öğretmenlik uygulamasını (Özyürek, 1984; Timuçin, 1997) sınıf öğretmenine gerektiğinde danışmanlık yapılarak ve özel araç gereçle sağlanarak yetersizlikten etkilenen bireylere dolaylı olarak yardımcı hizmetlerin ve özel eğitim hizmetlerinin sağlandığı düzenlemedir şeklinde ifade etmiştir. Gezerek Özel Eğitim görevi verilen öğretmenin destek hizmetlerle ilgili görev ve sorumlulukları özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde ( RG.Sayı:26184,Tarih: ) Aşağıdaki gibi belirtilmiştir. BEP ve ölçme değerlendirme araçlarının hazırlanmasında ve uygulanmasında BEP geliştirme birimi ile iş birliği yapmak, sosyal kabul çalışmaları, eğitim ortamının düzenlenmesi, eğitim materyalleri, araçgereçler, öğretim yöntem ve teknikleri gibi konularda öğretmenlere, okul/kurum yönetimine, bireye ve aileye rehberlik ve danışmanlık yapmak, aile eğitimi çalışmalarını okul yönetimi, öğretmenler ve aileyle iş birliği yaparak planlamak ve yürütmek, öğrencilerin eğitim performansları ve yetersizlik türünü dikkate alarak gerekli öğretim materyallerini hazırlamak ve/veya temin etmek, öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla rehberlik ve danışma hizmetleri yürütme komisyonu, izleme ve yöneltme kurulu, BEP geliştirme birimi ve öğretmenlerle iş birliği yapmak, öğrencilerin yetersizliklerinden dolayı

23 23 kullandığı kişisel cihaz ve aletlerin bakımı ve kontrolüne ilişkin olarak öğretmenleri bilgilendirmek Öğrencilerin Yapabildiklerinin Belirlenmesi ve Yapabildiklerine Göre Öğretimin Planlanması Genel eğitim ortamlarına yerleştirilen öğrenciler için alınan amaçlar var olan müfredat programındaki amaçlardır ve ilköğretim programının gerektirdiği önkoşul davranışlarına sahip olmayan bu çocuklar, derslerin amaçlarını gerçekleştirmede güçlükler yaşamaktadırlar. Aynı yaş grubundaki çocuklara sağlanan eğitim olanaklarından yararlanmasını engelleyen özel eğitim gereksinimi olan bireylerin, engeli ya da yetersizliği, eğitimsel performansını olumsuz olarak etkileyen bireylerin, gereksinimlerinin karşılanması için özel düzenlenmiş destek eğitime gereksinim duyulan bireylerin toplumsal normların gerektirdiği davranışları kazanabilmeleri için bireyselleştirilmiş eğitim programının hazırlanmasına ihtiyacı var demektir. Zorunlu eğitim çağındaki özel eğitime ve ilişkili hizmetlere gereksinimi olan çocukların tümü için bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirilmiş olmalıdır. BEP mutlaka her bir çocuk için geliştirilmelidir ve tamamen öğrencinin yapabildiklerini ve gereksinimleri doğrultusunda devam etmesi beklenen okul programının gerekenlerini yerine getirmesi için uyarlamaları içermelidir (Özyürek, 2009). Bireyselleştirilmiş eğitim programı yetersizliği olan çocuğa nitelikli eğitim sağlamanın temelidir (Özyürek, 2009). Yapabildiklerine göre öğretimin düzenlenmesi, BEP nın ve BÖP nın hazırlanmasını gerektirir. BEP kaba değerlendirmeyi, kaba değerlendirme sonuçlarına göre gereksinim önceliklerinin belirlenmeyi, gereksinim önceliklerine göre uzun (yıllık) ve kısa dönemli amaçların oluşturmayı

24 24 içerir. BÖP ise uzun dönemli amaçlara ulaşmak için konulan kısa dönemli amaçları, ayrıntılı değerlendirme yapmayı, öğretim planı hazırlamayı ve yapılan öğretimin değerlendirilmesini ve sonraki öğretim amaçlarının belirlenmesini içerir (Timuçin, 2000). Ayrıca BÖP nında öğrenci ile çalışılacak konunun hangi ortamda hangi öğretim yöntemi ile ve hangi materyallerle çalışılacağı ve öğretim sonu değerlendirmenin nasıl yapılacağı yer alır. Bu kavramların açıklanmasın aşağıda yer verilmiştir Kaba Değerlendirme Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması Eğitim ortamına yerleştirilmiş öğrencinin kısa sürede neleri yapabildiğini ve neleri öğrenmeye gereksinimleri olduğunu belirleyebilmek amacı ile kaba değerlendirme yapılmaktadır. Kaba değerlendirme; görüşmelerinin yapılmasını (öğretmen görüşme formu, aileyle görüşme formu, öğrenci ile görüşme formu) ve kontrol listelerinin uygulanmasını gerektirir. Çalışmanın amacına uygun olarak görüşme formlarından sadece öğretmen görüşme (ön görüşme ve görüşme) formu ve kontrol listeleri hazırlanmıştır. Aşağıda sırası ile öğretmen görüşmesi ve kontrol listelerinin nasıl hazırlandığı ve neleri içerdiği açıklanmıştır Öğretmen Görüşme Formlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması Öğretmen görüşmelerinin, gelişim ya da disiplin alanlarında öğrencinin yapabildikleri ile ilgili olarak genel bilgiler elde ederek, kontrol listesi hazırlama, öğrencilerin davranışlarının kontrol edilmesiyle ilgili ipuçlarının belirlenmesi, öğretmenin öğrenciyle ilgili beklentilerinin belirlenmesi ya da bu amaçların bir kaçının bir arada olamaması gibi birçok amacı olabilir (Timuçin, 2000).

25 25 Bu çalışmada bilgi toplamak ve çalışmanın desenlenmesini sağlamak amacı ile öğretmenle görüşme formu hazırlanmıştır. Öğrencilerin akademik becerilerde, öğretmenlerin ise hangi alanlarla ilgili destek hizmete gereksinimlerini olduğunu kabaca saptamak ve hangi disiplin alanlarında ayrıntılı değerlendirmeye yer verileceğini belirlemek amacı ile ölçü aracı olarak Öğrenci Belirleme Ön Görüşme ve Öğretmen Görüşme Formu geliştirilmiştir Kontrol Listelerinin Geliştirilmesi ve Uygulanması Öğrencilerin gelişim ve disiplin alanlarında yapabildikleri hakkında bilgi sağlamak için kontrol listeleri geliştirilir. Öğretmen görüşmesinden alınan sonuçlar ve öğrencilerin bulundukları sınıfın Matematik, Sosyal Bilgiler, Hayat Bilgisi ve Türkçe ders kitapları incelenerek sorular hazırlanmış, bu sorular basitten zora doğru sıralanarak kontrol listeleri oluşturulmuştur Gereksinim ve Gereksinim Önceliklerinin Belirlenmesi Gereksinim, öğrencinin bulunması gereken sınıfın amaçlarının gerektirdiği davranışlarla hâlihazırda yaptığı davranışlar arasındaki farka göre belirlenir (Özyürek, 2009). Disiplin alanlarında, toplumsal, özbakım ve günlük yaşam becerileriyle ilgili kontrol listeleriyle ve gözlemlerle yetersizliği olan öğrencinin yapabildiği davranışlar belirlenir. Bu alanlarda gösterdiği davranışlarla, göstermesi gereken davranışlar arasındaki fark, çocuğun gereksinimleridir (Özyürek, 2009). Gereksinimleri belirlemenin yolu eğitsel değerlendirmenin yapılması ile mümkündür. Gereksinim önceliklerini belirlerken öğrenci için işlevsel olan ve sık kullanılan, uygulama kolaylığı gösteren, değiştirme maliyetinin uygun olduğu, öğrendiği davranışları çeşitli ortamlarda kullanmasına imkân verecek, kendine güvenini artıracak ve diğer davranışları

26 26 öğrenmesini sağlayacak, önkoşul özelliği olan beceriler olması ile yaş, cinsiyet ve kişisel isteklerine cevap verecek nitelikte beceriler olmasına dikkat edilmelidir. Bu araştırmada sadece öğrencilerin gereksinimleri değil sınıf öğretmenlerinin de kaynaştırma öğrencileri ile çalışmakta zorlandığı ve dışarıdan desteğe ihtiyaç duyduğu alanlar ve gereksinimleri belirlenmiş öğrenci ve öğretmen için özel eğitim hizmeti sağlanacak dersler tespit edilmiştir Uzun Dönemli (Yıllık) ve Kısa Dönemli Amaçların Oluşturulması Uzun dönemli amaç, mevcut programda yer alan ve öğrencinin gereksinimi olan gelişim ya da disiplin alanında bir dönemde, bir ünite sonunda ya da yılsonunda gerçekleştirebileceği kapsamdaki amaçlardır (Varol, 1992). Ancak öğrenci gereksinimlerine göre alınan amaçlarda değişiklikler yapılabilir. Uzun dönemli amaçlar öğrencinin var olan performans düzeyi ile ilgili olmalı, kısa dönemli amaçları kapsamalı, ölçülebilir ve gözlenebilir olmalıdır. Uzun dönemli amaçları belirledikten sonra kısa dönemli amaçlar belirlenmelidir. Kısa dönemli amaçlar uzun dönemli amaca ulaşmayı sağlayacak olan bildirimlerdir. Bir anlamda uzun dönemli amacın belli bir mantık çerçevesinde basamaklandırılmış şeklidir. Gerçekleştirilen her kısa dönemli amaç, uzun dönemli amaca bir adım daha yaklaştığımızın bir göstergesidir. Kısa dönemli amaçlar da ölçülebilir, gözlenebilir olarak yazılmalı ve mutlaka kabul edilebilir bir ölçüt içermelidir. Yılık ve kısa dönemli amaçlar yazılı olduğunda, tam olarak hangi kavram ve becerilerin kazandırılacağının farkında olan öğretmen, öğrencinin gereksinimlerine göre öğretimi daha iyi planlayabilir (Özyürek, 2009). Öğrencilerin eğitsel gereksinimlerinin belirlenmesi ve öncelik sırasına konulması uzun ve kısa dönemli amaçların belirlenmesinden sonra öğrenciler için Bireyselleştirilmiş Öğretim Planının Hazırlanması gerekmektedir. BÖP nda öğrenci ile çalışılacak konunun hangi ortamda hangi öğretim yöntemi ile ve hangi materyallerle çalışılacağı ve öğretim sonu değerlendirmenin nasıl yapılacağı yer alır. Bunu içinde öncelikli olarak ayrıntılı

27 27 değerlendirme yapılıp, öğretimin planlanması gerekir Ayrıntılı Değerlendirme Öğrencinin giriş davranışlarının belirlenmesi amacıyla mevcut derslerde belirlenen gereksinimlerde ayrıntılı değerlendirme yapılmaktadır (Timuçin, 2000). Ayrıntılı değerlendirme için ölçü araçlarının geliştirilmesi ve uygulanması gerekir. Ayrıntılı ölçü araçlarının uygulanması sonucunda, öğrencinin gereksinim alanlarındaki giriş davranışları ortaya çıkar ve bu giriş davranışlarına göre öğretim amaçları yazılır (Timuçin, 2000). Ayrıntılı değerlendirmeyi destek eğitim uzmanı bizzat kendi yapar ya da değerlendirmeye katılır. Öğrencinin eğitsel performans düzeyi belirlendikten sonra gereksinimlerine göre öğretim amaçları belirlenir ve daha sonra bu amaçlara ulaşmayı sağlayacak öğretim planları hazırlanır Öğretim Planı Öğrenci için belirlenen kısa dönemli amaçların gerçekleştirilmesi için öğretim planı hazırlanır. Öğretim planlarının içeriğini, öğretim amacı ve öğretim amaçlarının gerçekleştirilmesinde kullanılacak öğretim süreci ve değerlendirme oluşturulur (Timuçin, 2000). Bireyselleştirilmiş öğretim programı oluşturulması süreci, öğretimin çocuğun yapabildiklerine göre uyarlanması sadece öğretim süreçlerinde yani araç-gereç, personel ve yöntemlerde uyarlama yapmayı gerektirir (Özyürek, 2009).Öğrencinin yapabildiklerini dikkate alarak geliştirilen plan bireyselleştirilmiş öğretim planıdır.bu planda öğrencinin yapabildiği dikkate alındığından öğrenci genel eğitim sınıfında söz konusu olan amaç ve öğretim malzemelerinde olduğu kadar öğretim yönteminde de uyarlama yapılmış olur.

28 28 Uyarlanmış öğretim planını geliştirmenin ilk basamağı öğrencinin yapabildiğine göre öğretim amacının davranışsal amaç şeklinde yazımını gerektirir (Özyürek, 2009) Öğretim Amacı Kısa dönemli amaçlarla ilgili çocuğun neler yapabildiği ayrıntılı değerlendirme ve gözlemlerle ölçümlenerek giriş davranışları belirlenir. Giriş davranışları ile kısa dönemli amaç arasındaki basamaklar öğretim amacı olarak listelenir (Özyürek, 2009) Öğretim Süreci Öğrencilerde öğretim amaçlarını gerçekleştirmek için öğretim sürecine yer verilir. Hangi personel, araç gereç ve düzenlemeyle yaşantıların nasıl sunulacağı öğretim süreçlerinde belirtilir (Özyürek, 2009). Öğrenci için belirlenen öğretim amaçları doğrultusunda, öğretim teknikleri doğru uygulanır ve etkili öğretim malzemeleri kullanılırsa, öğretim planının nitelikli olması sağlanmış olur (Özyürek, 2009). Bu nedenle öğrencilerde öğretim amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlama öğretilecek konunun ve öğrencinin öğrenme kanallarına uygun öğretim süreç ve yöntemlerin belirlenmesi ile olur. Öğretim amaçlarının gerçekleştirilebileceği yönteme karar verilmesiyle birlikte, bu öğretim amaçlarının gerçekleştirilebileceği yönteme göre öğretim ve değerlendirme araçları hazırlanır (Timuçin, 2000). Tüm sınıfın öğretme sorumluluğu üzerinde olan sınıf öğretmeni öğrencilerin öğretim amaçlarını gerçekleştirmelerini sağlayacak öğretim süreçlerini belirlemeli ve bunları günlük planlarında göstermelidir. Bu planlamayı yaparken öğrencilerin bireysel gereksinimlerini de göz önünde bulundurmak ve planlamayı buna göre yapmak zorundadır.

29 29 Bu nedenle öğrencinim gereksinimlerinin belirlenip bu gereksinimlerin karşılanması için süreçte, materyalde ve değerlendirme yöntemlerinde uyarlama yapılmalıdır. Gezici özel eğitim öğretmeni ve sınıf öğretmeninin birlikte çalışması personelde yapılan uyarlamadır. Gezici öğretmenin öğretmene yaptığı danışmanlık ve öğrenciye yapmış olduğu çalışmalar da öğretim yönteminde yapılan uyarlamadır (Özyürek, 2009). Sınıf içinde belirli akademik becerileri gerçekleştirmekte güçlük yaşayan öğrenciler için programların bireyselleştirilmesi gerekmektedir. Bireyselleştirilmiş öğretimi de sınıf öğretmeni ya da destek eğitim uzmanı verebilir Öğretim Amaçlarının Değerlendirilmesi ve Sonraki Öğretim Amaçlarının Belirlenmesi Öğrencinin, öğretim sırasında ve öğretim sonunda sürekli olarak değerlendirilmesi gerekir (Varol, 1992). Bu değerlendirme, öğrenci/öğrencilerde yapılan öğretimler sonucunda belirlenen öğretim amaçlarına ulaşılıp ulaşılmadığını ve ilerlemeleri tespit etmeye yarar.bunun için daha çok öğretim amaçlarının değerlendirilmesini amaçlayan ölçüt bağımlı öğretmen yapımı ya da formal ölçü araçlarından yararlanılmaktadır Yurt Dışında ve Türkiye de Öğrencilerin Yapabildiklerine Göre Düzenlenmiş Öğretimler ve Kaynaştırma İle İlgili Yapılmış Araştırmalar Bu bölümde Yurt dışında ve Türkiye de öğrencilerin yapabildiklerine göre yapılmış öğretim düzenlemeleriyle ile kaynaştırma ile yapılmış araştırmalara ve bu araştırmaların açıklamalarına yer verilmiştir.

30 Yurt Dışında Yapabildiklerine Göre Düzenlenmiş Öğretimler ve Kaynaştırma İle İlgili Yapılmış Araştırmalar Carlberg ve Kavele (1990) kaynaştırma ve alt özel sınıfta verilen eğitimin etkililiğini araştırmışlardır. Bulgular, kaynaştırma programının engelli öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimleri yönünden diğer programa kıyasla daha etkili olduğunu göstermiştir (Kırcaali, 1992). Bricker, Bailey ve Slentz (1990), B.E.P. nda akademik ilerlemelere yönelik çalışmaların bulunmamasını, B.E.P. larını hazırlamanın işlem süreçlerini karşılamanın güçlüğünden kaynaklanabileceğini belirtmişlerdir (Timuçin, 2000). Maher (1983) Bütüncül Program ve Hizmet Sistemi ile Hazırlanan B.E.P larının etkinliğini, öğretmen memnuniyetinin ve B.E.P larının sağladığı yararlarını araştırmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre bütüncül program ve hizmet sistemi ile hazırlanan BEP larının uygulanmasında geleneksel yaklaşıma göre olandan, daha fazla amaç gerçekleştirdiği, öğretmenlerin daha olumlu görüş bildirdiği, mevcut programlardan daha açık ve kesinlik taşıdığı için yararlılığının daha fazla olduğu izleniminim edinildiği belirtilmiştir (Şimşek, 2009). Simith ve Simpson (1989), 214 özel eğitim öğrencisinin B.E.P. larını değerlendirmek için yaptıkları çalışmada ilköğretim birinci kademedeki öğrencilerin, ikinci kademe ve lise öğrencilerine göre kısa dönemli amaçları gerçekleştirmede daha başarılı olduklarını bulmuşlardır. Araştırmacılar, B.E.P. nın akademik sonuçlarına ilişkin araştırmaların olmamasının, programın etkililiğine yönelik ölçütlerin kesin olarak belirli olmamasından kaynaklandığını belirtmişlerdir (Kıraç, 2009).

31 Türkiye de Zihinsel Engelli Öğrencilerin Yapabildiğini Dikkate Alarak Hazırlanmış Öğretimler ve Kaynaştırma İle İlgili Yapılan Çalışmalar Bu bölümde ülkemizde zihinsel engelli öğrencilerin yapabildiği dikkate alınarak hazırlanmış öğretimler ile kaynaştırma ile yapılmış çalışmalara yer verilmiştir Zihinsel Engelli Öğrencilerin Yapabildiğini Dikkate Alarak Hazırlanmış Öğretimler İle İlgili Yapılmış Araştırmalar Timuçin (2000) zekâ bölümü dikkate alınarak tıp modeline göre eğitim ortamına yerleştirilmiş öğrencilerin bulunduğu sınıfta, öğrencilerin yapabildiklerine göre hazırlanan ve sınıf öğretmenine verilen öğretim planı ile yapılan öğretimin, zihinsel yetersizliği olan öğrencilerde ders amaçlarının gerçekleşmesine yol açıp açmadığını araştırmıştır. Araştırmanın bulguları, öğrencilerin yapabildiklerine göre hazırlanarak sınıf öğretmenine verilen öğretim planının sınıf öğretmenince uygulanmasının, zihinsel yetersizliği olan öğrencilerde matematiğe hazırlık amaçlarının gerçekleşmesine yol açtığı, aynı sürede geleneksel öğretimin, hayat bilgisi dersi Evimiz Ailemiz Ünitesinin kavramları ile ilgili amaçların öğrencilerde gerçekleşmesine yol açmamıştır. Şimşek (2009) özel eğitim sınıfına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrencilerin yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planı ile geleneksel yöntemle hazırlanan öğretim planının öğrencilerin amaçları gerçekleştirmelerindeki etkililiğini araştırmıştır. Araştırmada tek denekli desenlerden uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar deseni kullanılmıştır. Araştırmanın deneklerini, öğretim yılında Gazi Osmanpaşa İlköğretim Okulu Özel Eğitim Sınıfı Öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanabilmesi için ayrıntılı değerlendirme ölçü aracı geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Araştırma sonucunda yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planları ile öğretimin amaçları gerçekleştirmelerine yol açtığı, geleneksel öğretimin ise öğrencilerin tümünde amaç gerekleştirmelerine yol açmadığı izlenimi edinildiği belirtilmiştir.

32 32 Ayrı eğitim ortamlarında öğrencilerde yapabildikleri dikkate alınarak yapılan öğretim öğrencilerin öğrenmesine yol açarken,yapabildiği dikkate alınmadan yapılan öğretim uygun öğrenme yaşantılarını yaratmak için yeterli olmadığı görülmektedir. Aynı zamanda ülkemizde öğrencilerin yapabildiklerine göre hazırlanmış bireyselleştirilmiş kavram öğretim materyallerinin etkililiğine bakan araştırmalar vardır. Bu araştırmalara aşağıda yer verilmektedir. Varol (1992) renk, büyük, şekil, sayı ve kalın kavramlarında eşleme ölçü aracında eşleme önkoşullarını yerine getiren zihinsel engelli çocukların renk, büyük, şekil, sayı ve kalın kavramlarında performans düzeyleri dikkate alınarak hazırlanan Açık Anlatım Yöntemi İle Sunulan Bireyselleştirilmiş Kavram Öğretim Materyali nin renk, büyük, şekil, uzun, sayı ve kalın kavramları ile ilgili amaçların gerçekleştirilmesinde ve çocuklarda gerçekleşen alt amaçların sürekliliğinde etkili olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırma sonunda, renk, büyük, şekil, uzun, sayı ve kalın kavramları ile ilgili alt amaçların gerçekleştirilmesinde Açık Anlatım Yöntemi İle Sunulan Bireyselleştirilmiş Kavram Öğretim Materyali nin Geleneksel Yöntemle sunulan Kavram Öğretimin Materyaline göre daha etkili olduğu bulunmuştur. Gürsel (1993) Sayı Öncesi Kavramlar Ölçü Aracı önkoşul davranışları yerine getiren zihinsel engelli öğrencilerin, 1-10 arası doğal sayılarında Doğal Sayı Ölçü Araçlarında belirlenen performans düzeylerine göre hazırlanan Bireyselleştirilmiş Doğal Sayı Öğretim Materyalinin Basamaklandırılmış Yöntemle Sunulmasının bu sayıların gerçek nesnelerle eşleme, resimlerle eşleme, sayı sembolleri gösterildiğinde söyleme basamakları ile ilgili alt amaçlarının gerçekleştirilmesinde ve öğrencilerde gerçekleşen alt amaçlarının sürekliliğinde, geleneksel yönteme göre etkililiğini araştırmıştır. Araştırmanın sonunda, zihinsel engelli öğrencilerin her birinde 1-10 arası sayıların gerçek nesnelerle eşleme, resimlerle eşleme, semboller gösterildiğinde söyleme basamaklarının alt amaçlarının gerçekleştirilmesine Basamaklandırılmış Yöntemle Sunulan Bireyselleştirilmiş Doğal Sayı Öğretim Materyallerinin Geleneksel Yöntemle Sunulan Sayı Öğretim Materyalinden daha etkili olduğu izlenimini vermektedir.

33 33 Etkili öğretim yöntemleri ve öğrencinin yapabildiklerini dikkate alarak yapılan öğretim zihinsel engelli öğrencilerin bilişsel davranışları kazanmalarına yol açarken yapabildikleri dikkate alınmadan yapılan öğretim uygun öğrenim yapamaz Kaynaştırma İle İlgili Yapılmış Araştırmalar Özel Eğitim Hizmetlerinin Etkililiğine Bakan Çalışmalar Akçamete (1988) bireyselleştirilmiş ek özel eğitimin ağır işiten çocukların sözel iletişimlerine etkisini incelediği çalışmasında anaokuluna devam eden işitme engelli öğrenciler için işitme, konuşma ve konuşma okumasına ilişkin konularda hazırladığı bireyselleştirilmiş ek özel eğitim hizmetinin etkiliğine bakmıştır. Bu araştırmada, öntest, sontest, kontrol gruplu deneysel model kullanılmıştır. Araştırmanın deneklerini, Ankara ilinde oturan 4-6 yaşlarındaki ağır işiten çocuklar arasından, zekâ düzeyleri normal ve normale yakın, işitme aracı kullanan, önceden eğitim almamış ve anaokuluna gitmemiş olan ağır işiten çocuklar arasından, araştırmanın amacına uygun olarak seçilen 4 kız ve 10 erkek oluşturmuştur. Deney grubundaki çocuklara, 6 ay süresince ana okuluna devam etmiş ve ek özel eğitim (BEKÖZE) uygulaması yapılmıştır. Bu uygulamadan önce ve sonra, deney ve kontrol gruplarına Sözel İletişim Değerlendirme Aracı (SİDA) uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre BEKÖZE programının, ağır işiten çocukların sözel iletişimlerinin gelişimine olumlu katkısı olduğu anlaşılmıştır. Normal işitenlerle birlikte kaynaştırılan 4-6 yaşlarındaki ağır işiten çocukların sözel iletişimlerini geliştirmek amacıyla, ek özel eğitim programları hazırlanmasının ve uygulanmasının sözel iletişim becerilerinin geliştiği bulunmuştur. Kırcaali-İftar ve Uysal (1999) Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen bir araştırmada, sınıfında kaynaştırılmış zihin engelli öğrenciler bulunan sınıf öğretmenlerine sağlanan özel eğitim danışmanlığının, öğrencilerin ilk okuma yazma edinimleri üzerindeki etkililiği araştırılmıştır. Araştırma deneklerini kaynaştırma sınıflarına devam eden dört zihinsel engelli öğrenci ve araştırmada gönüllü olarak yer almayı kabul eden sınıf öğretmenleri oluşturmuştur. Araştırma deseni olarak tek denekli

34 34 araştırma modellerinden beceriler arası çoklu yoklama modeli, öğretim yöntemi olarak resimli fişlerle okuma yazma öğretim yaklaşımı kullanılmıştır. Danışmanlık aracığıyla tüm öğrencilerde fiş okuma -yazma becerilerini geliştirdiğini göstermiştir. Batu (2000a) kaynaştırma uygulaması yapılmakta olan bir Kız Lisesi nde görev yapan ve kaynaştırma öğrencisi bulunan öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerilerini belirlemek amacı ile bir araştırma yapmıştır. Niteliksel olarak yapılan bu araştırmada, sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan 19 öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen veriler, tümevarımsal veri analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Öğretmenlerin genel görüşü, meslek derslerinde öğrencilerin kültür derslerinde olduklarından daha başarılı oldukları yönündedir. Öğretmenlerin büyük bir bölümü derslerinde kaynaştırma öğrencileri için farklı etkinlikler yaptıklarını söylerken, çok azı normal öğrencilerden farklı bir şey yapmadıklarını belirtmişlerdir. Farklı etkinlik yaptıklarını söyleyen öğretmenlerin yaptıklarını söyledikleri etkinlikler araştırmacı tarafından kaynaştırma öğrencilerinin öğrenmesine yönelik etkinlikler olarak görülmemiştir. Görüşülen öğretmenlerin çoğu destek hizmet almayı isteyeceklerini belirtirken, öğretmenlerden hiçbirisi kaynak oda destek hizmet türünü seçmemiştir. Öğretmenler öğrenciyi sınıf dışına çıkaran bu destek hizmet türünü tercih etmediklerini belirtirken, çoğu öğretmen özel eğitim danışmanlığı destek hizmet türünü tercih etmişlerdir. Kıraç (2009) özel eğitim danışmanlığı yoluyla düşük akademik performanslı öğrencilerin yapabildiklerini dikkate alarak öğretim düzenlemesinin amaçları gerçekleştirmesindeki etkililiğini belirlemek amacıyla desenlediği çalışmasında tek denekli deneysel desenlerden uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar desenini kullanmıştır. Çalışmada araştırmanın deneklerini, öğretim yılında ayrı üçüncü sınıf şubesine devam eden iki öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanabilmesi için, öğretmen görüşme formu, Hayat Bilgisi, Matematik ve Türkçe dersi kontrol listeleri, Saat Okuma ve Atatürk ün Hayatı ayrıntılı değerlendirme ölçü aracı, sosyal geçerlilik formu geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde grafiksel analiz kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular şu şekildedir: Özel eğitim danışmanlığı yoluyla düşük akademik performans gösteren öğrencilerin yapabildiklerini dikkate alarak

35 35 yapılan öğretim düzenlemeleri Matematik ve Hayat Bilgisi disiplin alanlarında amaçları gerçekleştirmelerine yol açmıştır. Geleneksel yönteme göre yapılan öğretim düzenlemeleri düşük akademik performans gösteren öğrencilerin tümünde Matematik ve Hayat Bilgisi disiplin alanlarında amaçları gerçekleştirmelerine yol açmamıştır. Ancak 1 no.lu öğrencinin amaçları gerçekleştirmesine yol açmıştır. Özel eğitim danışmanlığı yoluyla yapabildiklerini dikkate alarak yapılan öğretim düzenlemeleri düşük akademik performanslı öğrencilerin Matematik ve Hayat Bilgisi disiplin alanlarında amaçları gerçekleştirmelerinde geleneksel yönteme göre yapılan öğretim düzenlemelerinden daha etkilidir. Özel eğitim danışmanlığı yoluyla yapabildiklerini dikkate alarak yapılan öğretim düzenlemeleri Matematik ve Hayat Bilgisi disiplin alanlarında düşük akademik performanslı öğrencilerin kazandıkları amaçları farklı ortam ve kişiye genellemelerinde etkili olduğu izlenimi edinilmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenler özel eğitim danışmanlığı yoluyla yapabildiklerini dikkate alarak yapılan öğretim düzenlemeleriyle ilgili olarak öğrencilerin öğrenmesine yol açtığını ve öğrencilerin özelliklerine göre planların verilmesinin kullanışlılığı hakkında olumlu görüş bildirmişlerdir. Ülker (2009) Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrencinin özel eğitim danışmanlığıyla farklı disiplin alanlarında yapabildikleri dikkate alınarak yapılan öğretimin amaçları gerçekleştirmesine olan etkisini belirlemek amacı ile desenlendiği çalışmasında tek denekli deneysel desenlerden davranışlar arası çoklu yoklama desenini kullanmıştır. Araştırmanın deneğini, öğretim yılında ilköğretim 3.sınıfa devam eden bir kız öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanabilmesi için, öğretmen görüşme formu, Hayat Bilgisi, Matematik ve Türkçe dersi kontrol listeleri, Saat Okuma, Atatürk ün Hayatı ve Noktalama İşaretleri ayrıntılı değerlendirme ölçü aracı, sosyal geçerlilik formu geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde grafiksel analiz kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular şu şekildedir: Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrencinin özel eğitim danışmanlığı yoluyla Matematik, Türkçe ve Hayat Bilgisi derslerinde yapabildiklerini dikkate alarak yapılan öğretim öğrencilerin alınan disiplin alanlarında amaçları gerçekleştirmelerine yol açmıştır. Özel eğitim danışmanlığıyla yapabildiği dikkate alarak düzenlenen öğretimin Matematik, Türkçe ve Hayat Bilgisi

36 36 disiplin alanlarında öğrencinin kazandığı amaçları farklı ortam ve kişiye genellemelerinde etkili olduğu izlenimi edinilmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenler özel eğitim danışmanlığıyla yapabildiği dikkate alınarak düzenlenen öğretimin kullanışlılığı hakkında olumlu görüş bildirmişlerdir İş Birliği İle Öğretim Yaklaşımının Etkililiğine Bakan Çalışmalar Gürgür (2005) kaynaştırma uygulamasının yapıldığı bir ilköğretim sınıfında İşbirliği ile öğretim yaklaşımını incelemiştir. Araştırma eylem araştırması olarak desenlenmiştir. Araştırmaya katılanlar, bir sınıf öğretmeni, özel gereksinimli iki öğrenci ile birlikte otuz beş öğrencinin olduğu 2/B sınıfıdır. Araştırma verileri saha gözlemleri, görüşme, kontrol listeleri, bireysel değerlendirme, belge inceleme, videoteyp kayıtları, birlikte planlama ve yansıtma toplantıları, ders planları ve günlük veri toplama teknikleri ile toplanmıştır. Veriler araştırma sürecinde ve sonunda çeşitli analiz teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, İşbirliği ile öğretim yaklaşımının uygulanması sürecinde sınıf öğretmeninin uygulama etkinliklerinde öğrencileri aktif olarak derse katma, ders araç gereçlerini kullanma, dersi sunma ve değerlendirme açısından mesleki gelişmelerinden söz edilebilir. Özellikle özel gereksinimli öğrenciler ile iletişim kurma, derse katılımlarını sağlama ve dönüt verme konusunda öğretmen davranışlarında gelişmeler gözlenmiştir. Sınıf öğretmeninin işbirliği ile öğretim yaklaşımının uygulanması sürecinde yaşadığı sorunlar olarak ise zamanının olmadığını ifade etmesi ve sınıfta video çekimi yapılmasının kendisi için bir sorun olduğunu açıklaması olduğu belirlenmiştir. Diğer yandan, öğretmenin uygulamalarını planlaması ve işbirliği becerilerinde önemli düzeyde gelişmelerin gözlenemediği sonucu çıkarılabilir. Ayrıca sınıf öğretmeninin, işbirliği ile öğretim yaklaşımına karşı olumlu görüşlere sahip olduğu ve özel gereksinimli öğrenciler için gerekli ve faydalı bir yaklaşım olduğunu düşündüğü belirlenmiştir. Sonuç olarak, araştırmadan elde edilen bulgulara göre İşbirliği ile öğretim yaklaşımının kaynaştırma sınıfında özel gereksinimli ve özel gereksinimli olmayan öğrencilerin akademik ve sosyal performanslarının gelişimine katkıda bulunduğu söylenebilir. Ayrıca,

37 37 İşbirliği ile öğretim yaklaşımının uygulanması sürecinin, sınıf öğretmeni ve özel eğitim öğretmeninin mesleki gelişimleri açısından da katkıda bulunduğu vurgulanabilir Gezici Öğretmenliğin Etkililiğine Bakan Çalışmalar Şafak (2005) akademik ve görme yetersizliğinin sınırlılığa yol açtığı alanlarda sınırlılıkların üstesinden gelmede yapabildiklerine göre desenlenen destek eğitim planlarının, gezici öğretmenlik düzenlemesine göre özel eğitim öğretmeni tarafından sağlanmasının etkili olup olmadığını ve doğal sayılar ve rotada bağımsız hareket etmeyle ilgili amaçlarda belirtilen davranışları kazanmalarına yol açıp açmadığını araştırmıştır. Araştırma sonuçlarına göre yapabildiklerine göre desenlenen eğitim planlarının gezici öğretmenlik düzenlemesine göre özel eğitim öğretmeni tarafından uygulanmasının, akademik ve görme yetersizliğinin sınırlılığa yol açtığı alanlarda sınırlılıkların üstesinden gelmede etkili olduğu izlenimin edinilmiştir.

38 BÖLÜM 3 YÖNTEM Bu araştırmanın genel amacı, birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrenciye özel eğitim hizmeti ile yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanmış öğretim planlarının sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının öğrencinin disiplin alanlarında belirlenen öğretim amaçları gerçekleştirmesindeki etkililiğini belirlemektir. Bu bölümde, araştırma deseni, denekler ve seçimi, kullanılan bilgi toplama araçları, öğretim plan ve materyallerinin geliştirilmesi, verilerin analizi ve deney sürecine ilişkin açıklamalara yer verilmektedir Araştırma Deseni Bu araştırma; tek denekli deneysel desenlerden çoklu başlama düzeyi modellerinin bir uyarlaması olan davranışlar arası çoklu yoklama modeli ne göre planlanmıştır. Bu bölümde sırası ile tek denekli araştırma yöntemlerinden çoklu yoklama desenleri, davranışlar arası çoklu yoklama modeli, davranışlar arası çoklu yoklama modelinin bu araştırmada kullanılması, verilerin analizi, grafiğin yorumu, etkililik ve deneysel kontrolü sağlama açıklanmıştır Çoklu Yoklama Desenleri Bir öğretim ya da davranış değiştirme programının etkililiğini birden fazla durumda değerlendirmeyi amaçlayan Çoklu Yoklama Modelleri, çoklu başlama modellerinin bir uyarlamasıdır (Kırcaaali İftar ve Tekin 2004). Bu araştırmada da çoklu yoklama modellerinden davranışlar arası çoklu yoklama modeli kullanılmıştır.

39 Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modeli Davranışlar arası çoklu yoklama modelinde, birinci durumda (davranışta, ortamda ya da denekte) sürekli olarak başlama düzeyi verisi toplanırken, diğer durumlarda başlama düzeyi evrelerinin yalnızca birinci oturumlarında veri toplanır. Ölçümlerde kararlılık sağlanıncaya kadar sürekli olarak veri toplanırken, diğer durumlar için, yalnızca birinci oturumda veri toplanır. Sürekli olmayıp yalnızca bir oturumda yapılan değerlendirmeye yoklama (probe) adı verilir (Tawney ve Gast,1984; Kırcaaali İftar ve Tekin 1997). Birinci durumda başlama düzeyi verileri kararlılık gösterdikten sonra, öğretim yöntemi uygulanmaya başlanır. Birinci durumda uygulamanın başladığı oturumda, ikinci durumda başlama düzeyi verileri toplanmaya başlanır ve üçüncü durumda yoklama verisi alınır. Birinci durumda uygulama evresinde ölçüt karşılanınca, ikinci durumda uygulamaya başlanır ve üçüncü durumda başlama düzeyi verisi toplanır. İkinci durumda ölçüt karşılanınca, üçüncü durumun uygulanmasına başlanır. Sonraki durumlarda sürekli uygulama verisi toplanırken, önceki durumlarda bazı oturumlarda izleme amacıyla yoklama verisi alınır (Alberto ve Troutman 1990;Cooper ve diğerleri 1987;Tawney ve Gast,1984; Kırcaaali İftar ve Tekin 1997; Richards ve diğerleri,1999 Wolery ve diğ., 1988). Davranışlar arası çoklu yoklama deseninde aynı deneğe uygulanan ve aynı yöntemle değişebilecek olan birden fazla hedef davranış seçilmelidir. Belirlenen hedef davranışlar aynı yöntemle değiştirilebilir olması açısından benzeş, yapılan öğretimlerin birbirini etkilememesi yönüyle bağımsız olmalıdır (Alberto ve Troutman 1990;Cooper ve diğerleri 1987;Tawney ve Gast,1984; Kırcaaali İftar ve Tekin 1997; Richards ve diğerleri,1999 Wiersma,1995; Wolery ve diğ., 1988) Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinin Araştırmada Kullanılması Araştırmada davranışlar arası çoklu başlama düzeyi modeli, Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler disiplin alanlarında öğrencinin yapabildiklerine göre düzenlenen öğretim planlarının öğrencinin amaçları gerçekleştirmelerinde etkililiklerini belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Araştırmada desenin gereği olarak bir öğrenci ile çalışılmıştır. Öğrencinin en

40 40 çok uyarlamaya ihtiyaç duyduğu Matematik, Türkçe ve Sosyal Bilgiler derslerinde yapabildiğine göre öğretimin planlanması amaçlanmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri, öğrencinin Matematik dersinde Çember Türkçe dersinde Noktalama İşaretleri ve Sosyal Bilgiler dersinde Atatürk ün Hayatı konularında ölçü aracında belirlenen düzeyleridir. Bağımsız değişkenleri Çember, Noktalama İşaretleri ve Atatürk ün Hayatı konularında özel eğitim hizmetiyle öğrencinin yapabildiklerine göre yapılan öğretim düzenlemeleridir. Özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre yapılan öğretim düzenlemelerinin etkiliğini belirlemek için birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş bir kaynaştırma öğrencisi araştırma sürecine alınmıştır. Yapabildiğine göre yapılan öğretim düzenlemesinin bağımsız değişkenin dışındaki etmenlerin deney sürecini etkilemesini kontrol altına almak için eşit zorluk düzeyinde ve işlevsel olarak benzer ama birbirinden bağımsız Çember, Noktalama İşaretleri ve Atatürk ün Hayatı konuları seçilmiştir. Seçilen konulardan çember kavramı öğrencinin öğretim hayatında yer alan temel kavramlardan olması, daha sonraki öğrenmelerine temel oluşturması ve günlük yaşantısında pek çok alanda örneklerine rastlaması, noktalama işaretleri tüm öğretim yaşantısına temel oluşturuyor olması ve Atatürk ün Hayatının tüm öğretim hayatında yer alan temel kavramlardan biri olması ve yapabildiklerine göre planlanan öğretimlerle değiştirilebilir olması açısından işlevsel olarak benzer, özel eğitim hizmetiyle yapılan öğretimlerin birbirlerini etkilememesi açısından birbirinden bağımsız olarak kabul edilmiştir. Araştırmada öğrenciyle hangi konunun, hangi derste çalışılacağı öğrencinin haftalık ders programına göre belirlenmiştir. Araştırmada; Sosyal Bilgiler dersi Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı ile ayrı ayrı üçer oturumluk başlama düzeyi verisi alınırken, Matematik disiplin alanında Çember, Türkçe disiplin alanında Noktalama İşaretleri ile ilgi birinci yoklamalar alınmıştır. Sosyal Bilgiler dersi ile ilgili bir oturumluk öğretim yapıldıktan sonra, Atatürk ün Hayatı konusu ile ilgili öğretim sonu değerlendirmesi yapılmış, Noktalama İşaretleri ile ilgili başlama düzeyi verisi, Çember ile ikinci yoklama verisi alınmıştır. Noktama İşaretleri ile ilgili bir

41 41 oturumluk öğretim yapıldıktan sonra, Noktama İşaretleri konusu ile ilgili öğretim sonu değerlendirmesi yapılmış, Çember ile ilgili üçer oturumluk başlama düzeyi verisi alınmıştır. Çember ile ilgili bir oturumluk öğretim yapıldıktan sonra, Çember konusu ile ilgili öğretim sonu değerlendirmesi yapılmıştır. Davranışlar arası çoklu yoklama modelinin araştırmada kullanılması Tablo-1 de gösterildiği gibidir.

42 42 Tablo - 1. Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinin Araştırmada Kullanılması Günler Saat Başlama Düzeyi Pazartesi Salı Çarşamba 14:50-15:05 15:20-15:35 15:45-16:00 A. H.Ö. A. B.D.1 A. H.Ö. A. B.D.2 A. H.Ö. A. B.D.3 Yoklama Yapabildiğine Göre Öğretim Uygulaması 16:10-16:25 N.İ.Ö.A 16:35-16:50 Ç.Ö.A. 13:00-13:40 A.H.Ö.P 13:45-14:00 A.H.Ö.S.D 14:10-14:25 14:30-14:45 15:00-15:15 N.İ.Ö.A.B.D.1 N.İ.Ö.A.B.D.2 N.İ.Ö.A.B.D.3 15:40-15:55 Ç.Ö.A. 15:30-16:10 N.İ.Ö.P 16:15-16:30 N.İ.Ö.S.D 16:35-16:50 16:55-17:10 Ç.Ö.A.B.D.1 Ç.Ö.A.B.D.2 17:15-17:30 Ç.Ö.A.B.D.3 Perşembe 16:20-17:00 Ç.Ö.P Ç.Ö.S.D A.H.Ö.P:Atatürk ün Hayatı Öğretim Planı A.H.Ö.S.D.: Atatürk ün Hayatı Öğretim Sonu Değerlendirme A. H.Ö. A. B.D.: Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı Başlama Düzeyi N.İ.Ö.P: Noktalama İşaretleri Öğretim Planı N.İ.Ö.A.B.D.: Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı Başlama Düzeyi N.İ.Ö.S.D.: Noktalama İşaretleri Öğretim Sonu Değerlendirme Ç.Ö.P: Çember Öğretim Planı Ç.Ö.A.B.D.: Çember Ölçü Aracı Başlama Düzeyi Ç.Ö.S.D.: Çember Öğretim Sonu Değerlendirme

43 Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinde Verilerin Analizi Çoklu yoklama deseninde veriler, diğer tek denekli desenlerde olduğu gibi grafiksel olarak analizle edilir ( Kırcaaali İftar ve Tekin 1997; Richards ve diğerleri, 1999). Tek denekli deneysel desenlerden Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinin kullanıldığı bu araştırmada, veriler grafiksel olarak analiz edilmiş ve grafikler niteliksel olarak yorumlanmıştır. Davranışlar arası çoklu yoklama deseninde grafikleri analiz yapabilmek için çizgi grafiği kullanılmıştır. Grafik analizinin yatay eksenine, yapabildiğine dayalı hazırlanan planlar ile yapılan öğretime ait başlama düzeyi, öğretim sonu düzeyi ve süreklilik düzeyi yerleştirilmiştir. Yatay eksende yer alan her bir oturuma karşılık gelen amaç gerçekleştirme yüzdesi, düşey eksen üzerinde arasında eşit aralıklarla gösterilmiştir. Yatay eksene dik çizilen düşey çizgiler, öğretim öncesi, öğretim sonu ve sürelilik aşamalarının birbirinden ayrılarak gösterilmesi için kullanılmıştır. Bu araştırmada, öğrencilerin yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planlarının öğrencinin Sosyal Bilgiler, Matematik, Türkçe derslerindeki amaçları gerçekleştirmelerine yol açıp açmamasına yönelik olarak, öğrencilerin sağaltım eğrileri, başlama düzeyleri dikkate alınarak karşılaştırıldığında sağaltım eğrileri başlama düzeyindeki eğrilerden ve yatay ekseninden uzaklaşıyorsa, uygulanan öğretim planlarının öğrencilerin Matematik, Sosyal Bilgiler ve Türkçe öğretim amaçlarını kazanmalarına yol açtığı sonucuna varılmıştır. Özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine dayalı yapılan öğretimlerin etkisini belirlemeye yönelik olarak, öğrencinin yapılan öğretim sırasında amaç gerçekleştirme düzeyini gösteren eğrilerin eğim yolu ve yönünün arttığı buna rağmen öğretime yer verilmeden önce alınan yoklama ve başlama düzeyi eğrilerinde diğer davranışlarda amaç gerçekleştirme veri eğim ve düzeylerinde değişiklik olmaması, özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine dayalı yapılan öğretimin etkili olduğu sonucunu ortaya koymuştur.

44 Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinde Grafiğin Yorumu Grafiğin yorumu veri noktalarının yatay eksenden uzaklaşıp uzaklaşmadığına bakılarak yapılır (Tawney ve Gast,1984). Çoklu yoklama deseninde bağımsız değişkenin etkililiği, bağımlı değişkene uygulandığında evredeki veri noktaları, başlama düzeyi veri noktaları ile karşılaştırılarak yorumlanır. Tüm deneklerde sağaltım uygulanmadan önceki başlama düzeyi ve yoklama verileri sabit kalıyor, hedef davranışta sadece sağaltım uygulandığında ilerleme kaydediliyorsa, uygulanan sağaltımın etkili olduğu söylenebilir. Bu araştırmada grafik yorumlanırken, veri noktalarının yatay eksenden uzaklaşması, bağımlı değişkenin yani özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre hazırlanarak yapılan öğretim planlarının amaçları gerçekleştirmesine yol açtığı şeklinde yorumlanmıştır. Öğrencinin özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine dayalı yapılan öğretimin etkisini belirlemeye yönelik olarak, öğrencinin yapılan öğretim sırasında amaç gerçekleştirme düzeyini gösteren eğrilerin eğim yolu ve yönünün arttığı buna rağmen öğretime yer verilmeden önce alınana yoklama ve başlama düzeyi eğrilerinde diğer davranışlarda amaç gerçekleştirme veri eğim ve düzeylerinde değişiklik olmaması, özel eğitim hizmeti ile yapabildiklerine dayalı öğretimin etkili olduğu şeklinde yorumlanmıştır Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinde Etkililik Etkililik, değiştirilmesi ya da kazandırılması hedeflenen davranışta değişiklik yaratan güç olarak tanımlanmaktadır (Kırcaaali İftar ve Tekin, 2004). Bu araştırmada, birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrenciye özel eğitim hizmetiyle yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanmış öğretim planlarının sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının öğrencinin disiplin alanlarında belirlenen amaçları gerçekleştirmesinde etkili olup olmadığı araştırılmıştır.

45 Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinde Deneysel Kontrolü Sağlama Deneysel kontrol, uygulamanın yapıldığı durumda verilerin düzeyinde ya da eğiliminde değişikliğe yol açması; henüz uygulamanın başlatılmadığı durumların veri düzey ya da eğilimlerinde değişiklik olmaması; aynı şekilde, diğer durumlarda da uygulama gerçekleştikçe verilerin eğilim ya da düzeyinde benzer değişikliğin ard-zamanlı olarak tüm durumlarda gerçekleşmesi ile kurulur (Blackhurst ve diğ., 1994; Kırcaaali İftar ve Tekin, 2004). Araştırmada, özel eğitim hizmetlerine göre, zihinsel yersizlikten etkilenmiş öğrencinin yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planlarının belirlenen amaçları gerçekleştirmelerinde etkili olup olmadığına davranışlar arası çoklu yoklama deseni kullanılarak bakılmıştır. Araştırmada deneysel kontrol, Sosyal Bilgiler disiplin alanında yapabildiklerine göre düzenlenen öğretim planının uygulanmasından sonra veri düzey ve eğiliminde değişiklik olması; henüz yapabildiklerine göre düzenlenen öğretim planının uygulanmasının yapılmadığı Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında veri düzey ve eğimde değişiklik olmaması; aynı şekilde Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında yapabildiklerine göre öğretim planlarının uygulanması gerçekleştikçe, verilerin eğilim veya düzeyinde benzer değişikliğin ard zamanlı olarak tüm disiplin alanlarında gerçekleşmesi ile kurulmuştur Denekler Ve Seçimi Denekler Araştırmanın ön uygulama, uygulama ve yedek deneklerini öğretim yılında Ankara İli Çubuk İlçesinde kaynaştırma uygulaması yapılan ilköğretim okullarının 5. Sınıfına devam eden zihinsel engelli öğrenciler ve bu öğrencilerin sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır.

46 Deneklerin Seçimi Ankara İli Çubuk İlçesinde yer alan ilköğretim okulları listesi hazırlanmış ve merkeze en yakın okullar seçilerek bu okullar ziyaret edilmiştir. Okul idaresine yapılacak çalışma hakkında kısa bilgi verilerek okullarında kaynaştırma eğitimine alınmış zihinsel yetersizliğe olan öğrencilerin olup olmadığı sorulmuş ve idarenin yönlendirmesine göre sınıf öğretmenleri ve/veya rehber öğretmenle görüşmeler yapılmıştır. Rehber öğretmenle yapılan görüşmelerde rehber öğretmene zihinsel yetersizlik tanısı konmuş ve kaynaştırma eğitimine almış öğrencilerinin olup olmadığı sorulmuştur. Rehber öğretmenden alınan öğrenci listesine göre sınıf öğretmenleri ile görüşülmüştür. Sınıf öğretmenleri ile birebir görüşmeler yapılmış, ön görüşme (Ek-1.1.) ve öğretmen görüşme formları (Ek-1.2.) uygulanmıştır. Öğrencilere ise kontrol listeleri uygulanmıştır. (Ek- 1.3.) Bu araştırmaya katılacak deneklerin seçimi yapılırken araştırmacının ulaşım ve uygulama kolaylığı da düşünülerek, kaynaştırma uygulaması yapılan okullardaki, öğretmen görüşme formu ile kontrol listesinin uygulanması sonucunda, öğretmen tarafından davranış problemi olmadığı söylenen ve uygulayıcı tarafından da derslerde ve kontrol listelerinin uygulanması sırasında yapılan gözlemler sonucunda davranış problemi olmadığı ve akademik derslerde gereksinimi olduğu belirlenen öğrenci ve bu öğrencilerle ilgili destek hizmet almak ve bu araştırmada yer almayı gönüllü olarak katılmak isteyen sınıf öğretmenleri çalışma kapsamına alınmıştır. Görüşme ve kontrol listelerinin uygulanması sonucunda, akademik gereksinimleri işlevsel bakımdan benzer özellikler taşıyan ve beşinci sınıfına devam eden ve benzer özellikler gösteren, araştırmanın uygulanmasında yaşanabilecek olası problemleri daha önceden belirleyebilmek ve öğretimin planlamasını sağlamak amacı ile biri ön uygulama, öğretim planlarının uygulanmasının yapılacağı biri uygulama ve denek kaybından çıkabilecek olası durumlarda çalışmaya devam edilebilecek biri yedek öğrenci olmak üzere üç öğrenci belirlenmiştir.

47 Deneklerin Özellikleri Araştırmaya katılan öğrencilerin Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik derslerindeki eğitsel performans düzeyleri aşağıda belirtildiği gibidir. Ön uygulama deneği: 1998 doğumlu ve 11 yaşında beşinci sınıfa devam eden bir kız öğrencidir. Türkçe Dersi Eğitsel performans Düzeyi: Sesli ve sesiz harfleri, işlek heceleri bağımsız okur. Verilen metni heceleyerek ve yardımla okur, noktalama işaretlerinden virgül ve soru işaretini gösterir. Matematik Dersi Eğitsel performans Düzeyi:1 den başlayarak 1 er 1 er 89 a kadar sayar, 10 ar 10 ar ve 5 er 5 er 100 e kadar sayar, 33 e kadar olan sayıları okur, 93 e kadar olan sayıları söylendiğinde yazar; geometrik şekillerden üçgeni gösterir; bütünlük kavramından bütün olanı gösterir, Sosyal Bilgiler Dersi Eğitsel Performans Düzeyi: Aile, Okul ve Toplum Hayatı ile ilgili sorulan sorulardan kendini tanıtır, Atatürk ün annesinin ve babasının adını söyler, şeklindedir. Uygulama deneği: 1998 doğumlu ve 11 yaşında beşinci sınıfa devam eden bir kız öğrencidir. Türkçe Dersi Eğitsel performans Düzeyi: Sesli harfleri bağımsız okur, işlek hece ve kelimeleri bağımsız okur, verilen metni heceleyerek ve yardımla okur. Matematik Dersi Eğitsel performans Düzeyi: 19 a kadar bağımsız sayar, verilen sayıdan başlayarak sayar, 20 ye kadar olan sayıları okur, 1 den 10 a kadar olan sayıları söylendiğinde yazar. Geometrik şekillerden daire, üçgen ve kareyi gösterir. Sosyal Bilgiler Dersi Eğitsel Performans Düzeyi: Aile, Okul ve Toplum Hayatı ile ilgili sorulan sorulardan kendini tanıtır, Atatürk ün annesinin ve babasının resimlerini gösterir, şeklindedir Kullanılan Bilgi Toplama Araçları Bu araştırma kullanılan bilgi toplama araçları iki amaçla geliştirilmiştir; birincisi, öğrenci ve öğrenci gereksinimlerinin belirlenmesi, ikincisi araştırma verilerinin toplanması içindir. Bu bölümde hazırlanan ölçü araçlarının geliştirilmesi, özellikleri ve uygulanması ile ilgili açıklamalar yer almaktadır.

48 Öğrenci ve Öğrenci Gereksinimlerinin Belirlenmesi İçin Kullanılan Ölçü Araçları (Ek-1) Araştırmada yer alacak öğrencilerin ve gereksinimlerinin belirlenmesi için öğrencilerin en fazla destek hizmete gereksinim duyduğu derslerde bilgi toplamak amacı ile Öğretmen Görüşme (Ön görüşme ve görüşme) Formu, 1-5. Sınıflar Matematik, Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler kontrol listeleri geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Aşağıda sırasıyla bu formların hazırlanması, uygulanması, kayıt edilmeleri ve puanlamaları ile ilgili açıklamalara yer verilmiştir Kaba Değerlendirme Ölçü Aracının Geliştirilmesi Öğrencilerin akademik becerilerde, öğretmenlerin ise hangi alanlarla ilgili destek hizmete gereksinimlerini olduğunu kabaca saptamak ve hangi disiplin alanlarında ayrıntılı değerlendirmeye yer verileceğini belirlemek amacı ile kaba değerlendirme ölçü aracı olarak Öğretmen görüşme (ön görüşme ve görüşme) formu ve kontrol listeleri geliştirilmiştir. Bu bölümde ölçü araçlarının geliştirilmesi, ön uygulamaları, uygulanmaları ve kayıt edilmeleri açıklanmıştır Görüşme Formları Öğrenci Belirleme Ön Görüşme Formu ve Geliştirilmesi Rehberlik ve Araştırma Merkezi tarafından tam zamanlı kaynaştırma uygulamasına yerleştirme kararı çıkmış öğrencilerden davranış problemi olmayan (öğrencilerin) deneklerin bulunmasında, öğretmen gereksinimlerinin belirlenmesinde ve öğrenci devam devamsızlık durumları ile okul saatlerinin belirlenmesine ön hazırlık olması amacı ile Öğrenci Belirleme Ön Görüşme Formu (Ek-1.1.) hazırlanmış ve sınıf öğretmenlerine uygulanmıştır. Formun kullanma yönergesi hazırlanarak kullanılma kolaylığı sağlanmıştır. (Ek-1.1.1)

49 Öğretmen Görüşme Formu ve Geliştirilmesi Çalışmada bilgi toplamak ve çalışmanın desenlenmesini sağlamak amacı ile öğretmenle görüşme formu hazırlanmıştır. Öğrencilerin akademik becerilerde, öğretmenlerin ise hangi alanlarla ilgili destek hizmete gereksinimlerini olduğunu kabaca saptamak ve hangi disiplin alanlarında ayrıntılı değerlendirmeye yer verileceğini belirlemek amacı ile ölçü aracı olarak Öğretmen Görüşme Formu (Ek-1.2.) geliştirilmiştir. Öğrencilerin yapabildiklerinin ve gereksinimlerinin öğretmen görüşlerine göre belirlenebilmesi için ilköğretim 1,2,3,4,5. Sınıf Matematik, Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders ve çalışma kitapları incelenmiş ve öğretmen görüşme formu hazırlanmıştır. Formda, formun amacı, kapsamı, uygulama yönergesi yer almaktadır. Form öğrenciler ile ilgili istenilen bilgilerin alınmasını sağlayacak ve evet/ hayır gibi kısa cevaplar yerine açıklama yapmayı gerektirecek sorulardan oluşmaktadır. Zamanı iyi değerlendirmek ve araştırma verilerini güvenilir bir şekilde toplayabilmek için kolay kayıt edilebilen bir form geliştirilmiş ve öğretmenlerin söyleyebileceği ek bilgiler için Açıklama bölümleri yer almıştır. Formun kullanma yönergesi hazırlanarak daha sonraki çalışmalarda kullanılma kolaylığı sağlanmıştır. Bu yönergede öğretmen görüşme formunun nasıl uygulanacağı, soruların nasıl ve hangi sıra ile sorulması gerektiği, öğretmen cevaplarının kayıt formuna nasıl işaretlenmesi gerektiği betimlenmiştir.(ek ) Öğretmen Görüşme Formunun Ön Uygulaması Öğretmen görüşme formunda yer alan soruların anlaşılır olup olmadığın belirlenmesi ve kayıt kolaylığının olup olmadığına bakılması için görüşme formlarının ön uygulaması yapılmıştır. Görüşme formları lisans çıkışı farklı alandan bir özel eğitim öğretmenine uygulanmış ve uygulanan öğretmen tarafından soruların net olarak anlaşıldığı ifade edilmiştir. Ayrıca

50 50 form bir sınıf öğretmenine de uygulanmış sınıf öğretmeni tarafından da soruların anlaşıldığı ve ders konularını kapsadığı belirtilmiştir. Formu uygulama sırasında verilen cevapların rahat bir şekilde kaydedildiği belirlenmiştir. Görüşme yaklaşık olarak 20 dakika sürmüştür. Belirlenen süre çalışmanın zamanlamasında kullanılmıştır Öğretmen Görüşme Formunun Uygulanması ve Kayıt Edilmesi Form uygulanmadan önce uygulayıcı ve uygulama yapılacak öğretmen için uygun olan tarih, saat ve uygulama yapılacak mekân belirlenmiştir. Öğretmen görüşme formu sınıf öğretmenleriyle birebir olarak uygulanmıştır. Formun amacı ve uygulanmasının yaklaşık olarak ne kadar süreceği öğretmene açıklanmıştır. Sorular sırayla öğretmene sorulmuş öğretmenin verdiği cevaplar kayıt çizelgesinde uygun olan bildirimin karşında yer alan kayıt bölümüne öğrencinin beceri basamağına sahip olduğunu söylüyorsa (+), öğrencinin beceri basamağına sahip olmadığını söylüyorsa (-) olarak kayıt edilmiştir. Öğretmenin ilgili bildirimler dışında verdiği bilgiler Açıklama bölümüne yazılarak kayıt edilmiştir. Görüşme sonunda öğretmene teşekkür edilerek görüşme bitirilmiştir Kontrol Listeleri Öğrencilerin akademik becerilerde neler yapabildiğini ve yapabildiklerine göre gereksinimlerini belirlemek amacı ile ölçü aracı olarak Matematik, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ve Türkçe dersleri ile ilgili kontrol listeleri hazırlanmıştır. Öğretmen görüşmesinden alınan sonuçlar ve öğrencilerin bulundukları sınıfın Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Türkçe ders kitapları incelenerek sorular hazırlanmış ve kontrol listeleri oluşturulmuştur. Ayrıca öğretmen görüşmesinden alınan sonuçlara göre değerlendirmeye nereden başlanacağına karar verilmiştir.

51 Kontrol Listeleri ve Geliştirilmesi Öğrencilerin seçilmesi için kullanılan kontrol listeleri aynı zamanda öğrencilerin yapabildiklerinin belirlenmesi ve gereksinimlerinin ortaya çıkarılması için kullanılmıştır. Öğrencilerin Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi ve/veya Sosyal Bilgiler disiplin alanlarında neleri yapabildiğini ve nelere gereksinimi olduğunu belirlemek amacıyla Matematik (Ek ), Türkçe (Ek ), Sosyal Bilgiler Kontrol Listeleri (Ek ) ve Hayat Bilgisi (Ek ) Kontrol Listeleri hazırlanmıştır. Kontrol listesi hazırlanırken önce ilköğretim 1.,2.,3.,4.,5. ders ve çalışma kitapları incelenmiş, Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders konuları analiz edilerek basitten zora doğru sıralanmış ve öğretmen görüşmesinden çıkan sonuçlarda dikkate alınarak öğrencilerin performanslarını belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Kontrol listesi, bildirimler, sorular ve kayıt çizelgesinden oluşmaktadır. Kontrol listesi geliştirilirken uygulamanın kolay, anlaşılır ve hızlı yapılabilmesi için bildirimler, sorular ve kayıt etme bölümleri uygulayıcının aynı anda görebileceği şekilde düzenlenmiştir. Ayrıca Kontrol listesinin daha sonra yapılacak çalışmalarda kullanılabileceği düşünülerek kullanma kolaylığı sağlamsı açısından Kontrol Listelerinin Kullanma Yönergeleri (Ek ), (Ek ), (Ek ), (Ek ) hazırlanmıştır. Kontrol Listesi kullanma yönergesinde, kontrol listesinin amacı, kapsamı, uygulama ortamı, uygulama ve kayıt etme süreci açıklanmıştır. Türkçe kontrol listesi, okuma-yazma, okuduğunu-okunanı anlama, dilbilgisi ve noktalama işaretleri konularını, Matematik kontrol listesi; sayma, doğal sayılar, dört işlem, para, zaman ve uzunluk ölçüleri, bütünlük- kesirler, geometrik şekiller konularını,

52 52 Hayat Bilgisi kontrol listesi; Okul Heyecanım, Benim Eşsiz Yuvam, Vücudumuz ve Sağlığımız, Meslekler, Atatürk ve Hizmetleri Hayat Bilgisi temalarını, Sosyal Bilgiler kontrol listesi; Aile, Okul ve Toplum Hayatı, Vatan, Ulus Kavramları, İlimiz, Yaşadığımız Bölge ve Yönetim, Türkiye nin Coğrafi Konumu ve Özellikleri Sosyal Bilgiler temalarını içermektedir Kontrol Listelerinin Ön Uygulaması Kontrol listelerinin ön uygulamasına kontrol listelerinde yer alan soruların istenilen şeyi ölçüp ölçmediğine ve öğrenciler tarafından anlaşılıp anlaşılmadığına öğrencilerin verdikleri yanıtlara bakarak karar verilmesi amacı ile yer verilmiştir. Araştırmada Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi ve/veya Sosyal Bilgiler kontrol listesinin uygulanması sırasında, kontrol listesinde yer alan soruların öğrenci tarafından anlaşılıp anlaşılmadığını, kontrol listesinin kullanım kolaylığını belirlemek amacıyla, kontrol listesinin ön uygulamasına yer verilmiştir. Ön uygulama sonucunda, kontrol listesinde yer alan soruların anlaşılır olduğu, öğrencinin verdiği cevapların uygun ve rahatlıkla kaydedilebildiği görülmüştür Kontrol Listelerinin Uygulanması ve Kayıt Edilmesi Kontrol listeleri uygulanmadan önce hangi saatlerde hangi öğrenci ile çalışılacağı belirlenmiş ve sınıf öğretmenine bilgi verilmiştir. Kontrol listesini uygulamaya başlamadan önce kullanılacak araçlar kullanım sırasına dizilerek hazırlanmıştır. Kontrol listelerine göre öğrenciyi değerlendirmeye orta güçlükte bir bildirimden başlanmıştır. Öğrenci sorulan bildirimi gerçekleştiriyorsa bir sonraki bildirimin uygulanmasına geçilmiştir. Öğrencinin gerçekleştirebildiği en son bildirime kadar kontrol listesi uygulanmaya devam edilmiştir. Sorulan bildirimi gerçekleştiremediyse bir önceki soruya geçilerek kontrol listesi uygulanmaya devam edilmiştir. Öğrencinin sorulan sorulara verdiği doğru ve yanlış cevaplara hiçbir tepki gösterilmemiştir ve diğer soru sorulmuştur. Öğrenci tepki

53 53 vermediğinde ise 1 2 saniye beklenmiş ve soru tekrar sorulmuştur. Öğrenci yine tepki vermediyse yanlış cevap olarak kayıt edilmiştir. Kontrol listelerinde (+) ile işaretlenen kısımlar öğrencinin yapabildiklerini (-) ile işaretlenen kısımlar ise öğrencinin gereksinimlerini belirtmektedir. Öğrenci gereksinimleri öncelik sırasına konularak ayrıntılı değerlendirme ölçü araçları hazırlanmıştır Araştırma Verilerin Toplanması ve Öğretim Planlarının Hazırlanmasında Kullanılacak Veri Toplama Araçları Bu bölümde öğrenci gereksinimlerine göre araştırma verilerini toplayabilmek için ölçüt bağımlı ölçü araçları ve verilen destek hizmeti sonucunda öğretmenin uyguladığı işlem süreciyle öğretim yapılırken ve yapılıktan sonra ilerlemelerin kaydedileceği kayıt çizelgelerinin hazırlanması, uygulanması ve kayıt edilmesi bölümlerinin açıklanmasına yer verilecektir Öğretim Planlarının Hazırlanması ve Araştırma Verilerinin Toplanması İçin Geliştirilen Ölçü Araçları (Ek-2) Öğrencilerin gereksinim önceliklerine göre belirlenen Çember ve Atatürk ün Hayatı ve Noktalama İşaretleri ile ilgili amaçlardaki düzeyini belirleyerek öğretim planlarını hazırlamak, deneklerin başlama ve öğretim sonu düzeylerini belirleyebilmek ve kazanılan amaçların öğretim bittikten sonrada sürüp sürmediğini belirleyebilmek amacıyla Çember Ölçü Aracı, Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı ve Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı geliştirilmiştir. Aşağıda bu ölçü araçlarının özellikleri, geliştirilmesi ve uygulanması açıklanmıştır Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı ve Geliştirilmesi (Ek-2.1.) Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı, öğrencinin Atatürk ün Hayatı ile ilgili amaçlardaki öğretim öncesi ve öğretim sonrası düzeyini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Atatürk ün Hayatı Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracının geliştirilmesi için tema analiz edilerek

54 54 öğrencilerin yapması beklenen davranışlar basitten zora doğru sıralanmıştır. Buna göre Atatürk ün Hayatı, okul hayatı, yaptığı yenilikler ve Kurtuluş savaşı ile ilgili yirmi üç davranış belirlenmiştir. Belirlenen bu davranışlar bildirimler olarak yazılmış ve her bildirim için ölçütü karşılayacak kadar soru hazırlanmıştır. Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracında yirmi üç bildirim ve her bildirimi ölçen üçer sorudan toplam 69 soru yer almaktadır. Öğrencinin, her bir bildirimde belirtilen davranışları gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemek amacıyla 3/2 lik ölçüt belirlenmiş ve ölçütleri karşılayacak kadar soru hazırlanmıştır. Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracının uygulamada ve uygulama sonrası çalışmalarda kullanılma kolaylığı için Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı Kullanma Yönergesi (Ek-2.1.1) hazırlanmıştır. Kullanma Yönergesi formun amacı, uygulama ortamı, ölçü aracının uygulanması, kayıt etme ve puanlama bölümlerinden oluşmaktadır Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracının Ön Uygulaması Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracının uygulanması sırasında, ölçü aracında yer alan soruların öğrenci tarafından anlaşılıp anlaşılmadığını, hazırlanan materyallerin bildirimde yer alan soruları ölçemeye uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığı ve ölçü aracının kullanım kolaylığını belirlemek amacıyla, ölçü aracının ön uygulamasına yer verilmiştir. Ön uygulama sonucunda, ölçü aracında yer alan soruların anlaşılır olduğu, materyallerin soruları ölçmeye uygun olarak hazırlandığı ve öğrencinin verdiği cevapların rahatlıkla kaydedilebildiği görülmüştür Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracının Uygulanması, Kayıt Edilmesi ve Puanlanması Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı çalışmaya katılan öğrencilere yapabildiğine göre öğretim planlarının uygulanmasından önce, öğretim bittikten sonra ve süreklilik aşamasında bire bir uygulanmıştır.

55 55 Uygulama sırasında öğrenci ile karşılıklı oturulmuştur. Kendisi ile bir çalışma yapılacağı ve bu çalışma sırasında uyması gereken kuralların neler olduğu açıklanmıştır. Sorular öğretmen tarafından okunmuş ve öğrenciden soruların cevabını işaretlemesi istenmiştir. Öğrencinin vermiş olduğu cevaplara hiçbir tepkide bulunulmamış, çalışma davranışları ve uygun oturması harikasın, çok güzel arkana yaslanmış oturuyorsun vb. denilerek pekiştirilmiştir. Öğrenciye soru sorulduktan 2-3sn. İçinde tepki alınmadıysa soru uygulayıcı tarafından tekrarlanmıştır. Öğrenci yine cevap vermediyse kayıt çizelgesine (-) işareti konulmuştur. Ölçü aracı kayıt çizelgesi olarak ta kullanılabilecek özellikte hazırlanmıştır. Doğru cevapları kayıt çizelgesinde (+), yanlış cevapları da (-) konularak işaretlenmiş ve öğrencinin sözlü olarak verdiği cevaplar öğrencinin söylediği şekilde yazılarak kayıt edilmiştir. Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı nda bildirimlerde belirtilen ölçüt karşılandığında bu bildirimle ilgili amacı yerine getirdiği, ölçütü karşılamadığında bildirimle ilgili amacı yerine getirmediği şeklinde değerlendirilmiştir. Örneğin bildirimde yer alan 3 sorudan 2 sine doğru yanıt verdiğinde öğrenci o bildirimi gerçekleştiriyor olarak kabul edilmektedir. Ölçütü karşıladığı bildirimler yapabildikleri olarak, gerçekleştiremedikleri gereksinimleri olarak yazılmalıdır Çember Ölçü Aracı ve Geliştirilmesi (Ek-2.2 ) Çember Ölçü Aracı, öğrencinin Çember ile ilgili amaçlardaki öğretim öncesi ve öğretim sonrası düzeyini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Çember Ölçü Aracının geliştirilmesi için ilköğretim matematik kitapları analiz edilerek öğrencilerin yapması beklenen davranışlar basitten zora doğru sıralanmıştır. Çemberi, çemberin iç ve dış bölümlerini, merkezini, çap ve yarıçapını gösterme, çemberin özelliklerini söyleme çemberle daire arsındaki fark Çember ölçü aracının bildirimleridir. Her bildirim için ölçütü karşılayacak kadar soru hazırlanmıştır.

56 56 Çember Ölçü Aracı öğrencinin Çember ile ilgili amaçlardaki düzeyini belirlemeye yönelik on beş bildirim ve her bildirimi ölçen üçer sorudan toplam 45 sorudan oluşmuştur. Öğrencinin, her bir bildirimde belirtilen davranışları gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemek amacıyla 2/3 lük ölçüt belirlenmiş ve ölçütleri karşılayacak kadar soru hazırlanmıştır. Öğrencinin verdiği cevapları kayıt edebilmek için Çember Ölçü Aracı Kayıt Çizelgesi (Ek ) hazırlanmıştır. Kayıt çizelgesinde öğrencinin adı soyadı, uygulama tarihleri ve saatleri ile sorular ve üç soruya da verilecek doğru ve yanlış cevapları kayıt edecek alanlar yer almaktadır. Doğru cevapları kayıt çizelgesinde (+), yanlış cevapları da (-) konularak işaretlenmiş ve kayıt edilmiştir. Çember Ölçü Aracının uygulamada ve uygulama sonrası çalışmalarda kullanılma kolaylığı için Çember Ölçü Aracı Kullanma Yönergesi (Ek ) hazırlanmıştır. Kullanma Yönergesinin amacı, uygulama ortamı, ölçü aracının uygulanması, kayıt etme ve puanlama bölümlerinden oluşmaktadır Çember Ölçü Aracının Ön Uygulaması Çember Ölçü Aracının uygulanması sırasında, ölçü aracında yer alan soruların öğrenci tarafından anlaşılıp anlaşılmadığını ve ölçü aracının kullanım kolaylığını belirlemek amacıyla, ölçü aracının ön uygulamasına yer verilmiştir. Ön uygulama sonucunda, ölçü aracında yer alan soruların anlaşılır olduğu ve öğrencinin verdiği cevapların rahatlıkla kaydedilebildiği görülmüştür Çember Ölçü Aracının Uygulanması, Kayıt Edilmesi ve Puanlanması Çember ölçü aracı çalışmaya katılan öğrencilere yapabildiğine göre öğretim planlarının uygulanmasından önce, uygulama devam ederken, öğretim bittikten sonra ve süreklilik aşamasında bire bir uygulanmıştır.

57 57 Uygulama sırasında öğrenci ile karşılıklı oturulmuştur. Kendisi ile bir çalışma yapılacağı ve bu çalışma sırasında uyması gereken kuralların neler olduğu açıklanmıştır. Soruların öğretmen tarafından öğrenciye sırasına uygun olarak sorulmuştur. Öğrencinin vermiş olduğu cevaplara hiçbir tepkide bulunulmamış, çalışma davranışları ve uygun oturması harikasın, çok güzel arkana yaslanmış oturuyorsun vb. denilerek pekiştirilmiştir. Öğrenciye soru sorulduktan 2-3sn. İçinde tepki alınmadıysa soru uygulayıcı tarafından tekrarlanmıştır. Öğrenci yine cevap vermediyse kayıt çizelgesine (-) işareti konulmuştur. Öğrencinin verdiği cevapları kayıt edebilmek için Çember Ölçü Aracı Kayıt Çizelgesi (Ek ) hazırlanmıştır. Doğru cevapları kayıt çizelgesinde (+), yanlış cevapları da (-) konularak işaretlenmiş ve kayıt edilmiştir. Çember Ölçü Aracı da bildirimlerde belirtilen ölçüt karşılandığında bu bildirimle ilgili amacı yerine getirdiği, ölçütü karşılamadığında bildirimle ilgili amacı yerine getirmediği şeklinde değerlendirilir. Örneğin bildirimde yer alan 3 sorudan 2 sine doğru yanıt verdiğinde öğrenci o bildirimi gerçekleştiriyor olarak kabul edilmektedir. Ölçütü karşıladığı bildirimler yapabildikleri olarak, gerçekleştiremedikleri gereksinimleri olarak yazılmalıdır Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı ve Geliştirilmesi (Ek-2.3.) Noktalama İşaretleri Ölçü, öğrencinin Noktalama İşaretleri ile ilgili amaçlardaki öğretim öncesi ve öğretim sonrası düzeyini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı geliştirilmesi için noktalama işaretleri konusu analiz edilerek öğrencilerin düzeylerini belirlemeye yönelik sorular hazırlanmıştır. Belirlenen bu davranışlar bildirimler olarak yazılmış ve her bildirim için ölçütü karşılayacak kadar soru hazırlanmıştır. Nokta işareti ve kullanımı, virgül işareti ve kullanımı, soru işareti ve kullanımı, ünlem işareti ve kullanımı ölçü aracının bildirimleridir. Ölçü Aracı öğrencinin Noktalama İşaretleri ile ilgili amaçlardaki düzeyini belirlemeye yönelik yirmi bildirim ve her bildirimi ölçen üçer sorudan toplam 60 sorudan oluşmuştur. Öğrencinin, her bir

58 58 bildirimde belirtilen davranışları gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemek amacıyla 2/3 lük ölçüt belirlenmiş ve ölçütleri karşılayacak kadar soru hazırlanmıştır. Öğrencinin verdiği cevapları kayıt edebilmek için Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı Kayıt Çizelgesi (Ek ) hazırlanmıştır. Kayıt çizelgesinde öğrencinin adı soyadı, uygulama tarihleri ve saatleri ile sorular ve üç soruya da verilecek doğru ve yanlış cevapları kayıt edecek alanlar yer almaktadır. Doğru cevapları kayıt çizelgesinde (+), yanlış cevapları da (-) konularak işaretlenmiş ve kayıt edilmiştir. Noktalama İşaretleri Ölçü Aracının uygulamada ve uygulama sonrası çalışmalarda kullanılma kolaylığı için Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı Kullanma Yönergesi ( Ek ) hazırlanmıştır. Kullanma Yönergesinin amacı, uygulama ortamı, ölçü aracının uygulanması, kayıt etme ve puanlama bölümlerinden oluşmaktadır Noktalama İşaretleri Ölçü Aracının Ön Uygulaması Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı uygulanması sırasında, ölçü aracında yer alan soruların öğrenci tarafından anlaşılıp anlaşılmadığını, hazırlanan materyallerin ve ölçü aracının kullanım kolaylığını belirlemek amacıyla, ölçü aracının ön uygulamasına yer verilmiştir. Ön uygulama sonucunda, ölçü aracında yer alan soruların anlaşılır olduğu, materyallerin bildirimlere uyun olarak hazırlandığı ve öğrencinin verdiği cevapların rahatlıkla kaydedilebildiği görülmüştür Noktalama İşaretleri Ölçü Aracının Uygulanması, Kayıt Edilmesi ve Puanlanması Noktalama İşaretleri ölçü aracı çalışmaya katılan öğrencilere yapabildiğine göre öğretim planlarının uygulanmasından önce, uygulama devam ederken, öğretim bittikten sonra ve süreklilik aşamasında bire bir uygulanmıştır.

59 59 Uygulama sırasında öğrenci ile karşılıklı oturulmuştur. Kendisi ile bir çalışma yapılacağı ve bu çalışma sırasında uyması gereken kuralların neler olduğu açıklanmıştır. Soruların öğretmen tarafından öğrenciye sırasına uygun olarak sorulmuştur. Öğrencinin vermiş olduğu cevaplara hiçbir tepkide bulunulmamış, çalışma davranışları ve uygun oturması harikasın, çok güzel arkana yaslanmış oturuyorsun vb. denilerek pekiştirilmiştir. Öğrenciye soru sorulduktan 2-3sn. İçinde tepki alınmadıysa soru uygulayıcı tarafından tekrarlanmıştır. Öğrenci yine cevap vermediyse kayıt çizelgesine (-) işareti konulmuştur. Öğrencinin verdiği cevapları kayıt edebilmek için Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı Kayıt Çizelgesi (Ek ) hazırlanmıştır. Doğru cevapları kayıt çizelgesinde (+), yanlış cevapları da (-) konularak işaretlenmiş ve kayıt edilmiştir. Noktalama İşaretleri nde bildirimlerde belirtilen ölçüt karşılandığında bu bildirimle ilgili amacı yerine getirdiği, ölçütü karşılamadığında bildirimle ilgili amacı yerine getirmediği şeklinde değerlendirilir. Örneğin bildirimde yer alan 3 sorudan 2 sine doğru yanıt verdiğinde öğrenci o bildirimi gerçekleştiriyor olarak kabul edilmektedir. Ölçütü karşıladığı bildirimler yapabildikleri olarak, gerçekleştiremedikleri gereksinimleri olarak yazılmalıdır Uygulama Güvenilirliği Veri Toplama Formu (Ek-5) Araştırmada, uygulama güvenilirliği verileri toplanmıştır. Bu amaçla, özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerini dikkate alarak hazırlanmış öğretimin planlandığı gibi sınıf öğretmeni tarafından güvenilir biçimde uygulanıp uygulanmadığını değerlendirmek amacıyla Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildiklerine Göre Yapılan Öğretim Düzenlemesi Uygulama Güvenilirliği veri toplama formu düzenlenmiştir. Özel eğitim hizmeti ile yapabildiklerini dikkate alarak hazırlanmış öğretim planı uygulama güvenilirliği veri toplama formlarında öğretim planlarının basamakları formun sol sütununda yer almaktadır. Formlarda evet ve hayır sütunları açılmıştır. Öğretmenin yapabildiğine göre hazırlanan öğretim planlarını güvenilir bir şekilde uygulayıp uygulamadığını belirleyebilmek için tüm oturumlar kamera ile kayıt edilmiştir. Daha sonra iki özel eğitim uzmanı, öğretmenin bu basamakları yerine getirip getirmediğini kamera

60 60 kaydından izleyerek, uygunsa evet sütununa (+), değilse hayır sütununa (+) işareti koyarak formu doldurmuştur. Uygulama güvenilirliği, verilerinin alandan olan kişilerin uygulamayı yürüttükleri durumlarda oturumların %20 sinde; alandan olmayan kişilerin uygulamayı yürüttükleri durumlarda ise %30 ve üzerinde toplanıldığı belirtilmektedir (Tekin, 1999). Bu açıklamaya göre, uygulamacıların sınıf öğretmeni olması nedeniyle, bu araştırmada oturumların %30 unda uygulama güvenilirliği verisi toplanılmıştır. Uygulama güvenilirliği kat sayısı, gözlenen uygulamacı davranışının, planlanan uygulamacı davranışına bölünerek yüzdesinin alınması ile hesaplanmıştır. Buna göre, sınıf öğretmeni öğrencilerin yapabildiği dikkate alınarak yapılan Atatürk ün Hayatı Öğretim Planını % 80, Noktalama İşaretleri Öğretim Planını % 90, Çember Öğretim Planını % 90 güvenilir uygulamıştır Sosyal Geçerlilik Formu (Ek-4) Araştırmaya katılan öğrencilerin sınıf öğretmenlerinin, öğrencilerin yapabildiklerine göre yapılan öğretim düzenlemelerinin uygulanmasına ilişkin görüşlerini almak amacıyla Sosyal Geçerlilik Formu hazırlanmış ve uygulanmıştır. Formda on üç soru yer almaktadır. Formda bulunan on üç sorudan 9 u likert tipidir ve soruların altında evet, düşünüyorum ( ), hayır, düşünmüyorum ( ), kararsızım ( ) şeklinde bölümler yer almaktadır. Diğer dört soru ise açık uçlu olarak hazırlanmıştır. Formda araştırmaya katılan sınıf öğretmenine verilerek soruları cevaplaması istenmiştir.

61 Süreklilik Sürecinde Veri Toplama Deneklerin, Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri ile ilgili kazandıkları amaçları öğretimden on beş gün sonrada gerçekleştirip gerçekleştirmediklerini değerlendirmek için süreklilik oturumuna yer verilmiştir. Uygulama deneğine öğretim oturumlarından on beş gün sonra uygulayıcı tarafından Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri ölçü araçları bir kez daha uygulanmıştır Öğretim Planlarının Ve Materyallerinin Geliştirilmesi (Ek-3) Araştırmada öğrencilerin yapabildiklerine göre yapılan öğretim düzenlemelerinin öğrencilerin amaçları gerçekleştirmelerinde etkililiklerini belirlemek amaçlandığından yapabildiklerini dikkate alarak yapılan öğretim düzenlemeleri ile materyalleri geliştirilmiştir Yapabildiklerine Göre Hazırlanmış Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri Öğretim Planları ( Ek-3.1), ( Ek-3.2), ( Ek-3.3) ve Materyalleri (Ek ), (Ek ), (Ek ) Bu bölümde, yapabildiğine göre yapılan öğretim düzenlemelerinden Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri öğretimlerinde yapılan öğretim düzenlemeleri ile kullanılan materyallerinin geliştirilmesi, ön uygulaması ve uygulanması bölümlerine yer verilmiştir Yapabildiklerine Göre Hazırlanmış Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri Öğretim Planları ve Materyallerini Geliştirilmesi Kontrol listelerinin uygulanması sonucu öğrencinin öncelikli gereksinimleri belirlenmiştir. Öğrencinin kontrol listelerinin uygulanması sonucu farklı derslerde birden fazla gereksinimi olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle öğrencinin en çok uyarlamaya gereksinim duyduğu dersler öğretmen görüşmesinden ve kontrol listelerinin

62 62 uygulanmasından sonra değerlendirilmiş ve Matematik, Sosyal Bilgiler ve Türkçe dersleri öncelikli gereksinimleri olarak belirlenmiştir. Öncelikli dersler belirlendikten sonra dersin içeriğindeki öncelikli gereksinimlerin neler olduğu belirlenmesi basamağına geçilmiştir. Öğrencinin gereksinimleri ve sınıfın yıllık ders planları da dikkate alınarak öğrencinin öncelikli gereksinimlerine göre Çember, Noktalama İşaretleri ve Atatürk ün Hayatı konuları araştırma kapsamına alınmıştır. Çember, Noktalama İşaretleri ve Atatürk ün Hayatı konuları analiz edilerek basitten zora doğru sıralanmış ve bildirimler oluşturulmuştur. Konu analizleri yapılırken 5.sınıf ders ve çalışma kitapları incelenmiş konular analiz edilerek öğrenci için uyarlamalar yapılmıştır. Bu bildirimler arasından yapabildikleri belirlendikten sonra sonraki basamaklar gereksinimleri olarak kabul edilmiştir. Gereksinimlerine göre amaçlar oluşturulmuş ve bu amaçlara yönelik olarak öğretim süreçleri ve etkinlikler geliştirilmiştir. Öğrenci için yapabildiğine göre Çember (Ek-3.2.), Noktalama İşaretleri (Ek-3.3.) ve Atatürk ün Hayatı (Ek- 3.1.) öğretim planları ve materyalleri geliştirilmiştir. Öğretim planları geliştirilirken sınıfa anlatılacak konuların anlatımı ile ilgili sınıf öğretmenleri ile görüşülerek dersleri nasıl işledikleri öğrenilmiş ve öğretim planlarını hazırlanmasında kullanılmıştır. Öğretim planlarının ön uygulamasına yer verilerek, öğretim süreçlerinin uygulanabilirliliğini, öğretimin ne kadar zaman aldığını ve uygulamada karşılaşılacak güçlüklerin önceden belirlenmesi ve eksikliklerin giderilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca sınıfa verilecek etkinlikler 5.Sınıf öğrencilerine yaptırılarak etkinlikleri ne kadar sürede yaptıkları belirlenmiş ve dersin zamanlamasında kullanılmıştır. Öğretim planlarında, amaç, araç-gereçler, öğrencilere sorulacak sorular, ortam ve öğretim süreci yazılmıştır. Amaç, bireysel çalışılacak öğrenci için yapabildiği dikkate alınarak davranışsal amaç şeklinde, sınıf için ise yıllık plana göre kazanımlar olarak yazılmıştır. Atatürk ün Hayatı öğretim planları (Ek-3.1.), bireysel öğrenci için; Atatürk ün Soyağacı, Atatürk ün aile bireylerini tanıma, sınıf için; Atatürk ün Hayatı ve yaptığı yenilikler amacını kazandırmaya yönelik; Noktalama İşaretleri öğretim planı (Ek-3.3.) bireysel öğrenci için nokta işaretini tanıma ve kullanıldığı yerlerden cümle sonu ve tarihlerin arasında kullanımı kazandırma sınıf için; noktalama işaretlerinden virgül ve

63 63 noktanın kullanımı amaçlarını kazandırmaya yönelik; Matematik öğretim planı (Ek-3.2.) bireysel öğrenci için çemberi, çemberin merkezini, çemberin iç ve dış bölgelerini gösterme sınıf için; çemberin çap, yarıçap ve merkezini kazandırma ile ilgili amaçlara yönelik olarak hazırlanmıştır Yapabildiklerine Göre Hazırlanmış Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri Öğretim Planlarının Özellikleri Öğretim planları, öğretim amacı, öğretim ortamı, öğretim basamaklarına göre öğretimde kullanılacak araçlar ve işlemler, Atatürk ün Hayatı, Çember, Noktalama İşaretleri öğretim süreçlerinden oluşmaktadır. Öğretim süreçleri yazılırken öğretmenin bireysel çalışılacak öğrenciye kazandıracağı amaçlara yönelik anlatımlar koyu ve sınıfa kazandıracağı amaçlara yönelik anlatımlar açık tonlarda yazılmıştır. Öğretim süreçleri yazılırken sınıf öğretmeninin bireysel öğrenci ve sınıfa yapacağı anlatımlar farklı paragraflarda yazılarak planda yer almıştır. Yapabildikleri dikkate alınarak yapılan öğretim düzenlemesinde öğretmenin öğretim yöntemine müdahale edilmemiştir. Öğretim düzenlemesi sınıfa yönelik etkinlikler, bireysel çalışılacak öğrenciye yönelik etkinlikler ve hem sınıfa hem de bireysel çalışılacak öğrenciyle birlikte yapılacak etkinlikler şeklinde düzenlenmiştir. Böylece öğretmene sınıftaki öğrencileri ödevlendirdiğinde bireysel çalışılacak öğrenciye öğretim yapma, bireysel çalışılacak öğrenciyi ödevlendirdiğinde ise sınıftaki diğer öğrencilere öğretim yapma fırsatı sağlanmıştır. Ayrıca tüm sınıfa yapılan sunumlara bireysel öğrencide zaman zaman dahil edilerek öğrencinin ders dinleme, öğretimi takip etme ve daha fazla amaç kazanması amaçlanmıştır Deney Süreci Araştırmanın bu bölümünde, öğrencilerin yapabildiklerine göre hazırlan Atatürk ün Hayatı, Çember, Noktalama İşaretleri uygulama gün, saat ve süreleri, öğretimlerin uygulama sürecinin açıklanmasına yer verilmiştir.

64 Yapabildiğine Göre Hazırlanan Atatürk ün Hayatı, Noktama İşaretleri Ve Çember Öğretim Planlarıyla Yapılan Öğretimlerin Gün ve Saatleri Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri konularının öğretim günleri ve uygulama saatleri aşağıda Tablo 2 de gösterildiği şekilde uygulanmıştır. Tablo-2. Öğretim Oturumları Gün ve Saatleri Uygulama Günleri Uygulama Saati Yapabildiğine Göre Hazırlanan Öğretim Planı Salı 13:00-13:40 Atatürk ün Hayatı Öğretim Planı Çarşamba 15:30-16:10 Noktalama İşaretleri Öğretim Planı Perşembe 16:20-17:00 Çember Öğretim Planı Atatürk ün Hayatı, Noktama İşaretleri ve Çember Öğretim Süreleri Deney sürecinde denek için belirlenen amaçların kazandırılmasına yönelik öğretim oturumları yapılmıştır. 40 dk. Ders saati dikkate alınarak bireysel çalışılacak öğrenci ve sınıf için öğretim oturumları planlanmıştır. Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri öğretim süreci toplam 3 gün ve 120 dakika sürmüştür ve öğretimleri sınıf öğretmeni yapmıştır. Ders akışında tüm öğrencilerin derse aktif olarak katılmasını sağlayacak özellikte olması için bireysel öğrenci ve sınıfın tümü için etkinlikler hazırlanmıştır. Böylece öğretmene sınıftaki öğrencileri ödevlendirdiğinde bireysel çalışılacak öğrenciye öğretim yapma, bireysel çalışılacak öğrenciyi ödevlendirdiğinde ise sınıftaki diğer öğrencilere öğretim yapma fırsatı sağlanmış ve öğrencilerin boş durmasından kaynaklı sorunlar ortadan giderilmeye çalışılmıştır. Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri öğretim süreleri aşağıda Tablo 3 te gösterildiği şekildedir.

65 65 Tablo-3. Öğretim Süreleri Konular Atatürk ün Hayatı Noktalama İşaretleri Çember Yapabildiğine Göre Hazırlanan Öğretim Planları Öğretim Süresi 1 x 40 dakika 1 x 40 dakika 1 x 40 dakika Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Düzenlenen Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretler Öğretim Süreçleri Bu bölümde, özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre düzenlenen Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretleri öğretim süreçlerine yer verilmiştir Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Atatürk ün Hayatı Öğretim Süreci Atatürk ün Hayatı Öğretim Süreci Salı günü 1.ders Sosyal Bilgiler dersinde uygulanmıştır. Bireysel olarak çalışılacak E için amaç olarak Atatürk ün ailesindeki kişilerin annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Bey, kardeşi Makbule olduğunu işaretleme alınmıştır. Sınıftaki diğer öğrencilerle yıllık plana uygun olarak Adım Adım Türkiye Teması -Cumhuriyet Öncesi ve sonrası konusu işlenmiştir. Kazanım olarak Atatürk ün Ülkemize Getirdiği Yenilikleri Söyleme alınmıştır. Öğretim uygulamalarını sınıf öğretmeni gerçekleştirmiştir. Öğretmene uygulama kolaylığı sağlamak için, sınıf için yapılacaklar plan üzerinde açık renk ile bireysel öğrenci için yapılacaklar koyu renk yazılarak gösterilmiştir. Uygulama süreci kamera ile kayıt edilmiştir. Öğretmen çalışmaya önce sınıfın geneline dersin adı söylenerek başlanmıştır. Öğretmen Dersimiz Sosyal Bilgiler bu ders sizlerle Atatürk ün ülkemize getirdiği yeniliklerin

66 66 neler olduğunu öğreneceğiz demiştir. Ama önce Atatürk ile ilgili öğrendiklerimizi tekrar edelim demiştir. Bir öğrenciyi yanına çağırarak etkinlik kâğıtlarını dağıtmalarını istemiştir. Öğrenci etkinlik kâğıtlarını dağıtırken öğretmen şimdi size dağıttığım kâğıtlardaki kelimeleri cümlelerdeki boş olan yerlerden uygun olanlara yerleştirmenizi istiyorum demiştir. Bitirenlerin sessizce beklemesini istemiştir.(ek ) Öğretmen bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gitmiş ve E sende bu dersimizde Atatürk ün ailesindeki kişilerinin isimlerini öğrenelim mi demiştir. Önceden hazırlanmış üzerinde Atatürk ün babasının resminin ve adının yazılı olduğu çalışma kâğıdını öğrenciye göstermiş, bu Atatürk ün babası, Atatürk ün babasının adı Ali Rıza Bey dir demiştir. Atatürk ün babasının adı neymiş? diye sormuştur. E, Ali Rıza Bey derse evet çok güzel demiştir.şimdi sana vereceğim çalışma kâğıdındaki isimler arasından Atatürk ün babasının isminin yazılı olduğu yeri bulmanı ve yanına işaret koymanı istiyorum demiştir. Etkinlik 1 i vermiş ve yanıtlamasını beklemiştir. Doğru olanların yanına (+) işareti koymuştur.( Ek ) Sınıfa dönmüş ve öğrencilerden kâğıtları değiştirip kontrol etmelerini istemiştir. Kontrol ettikten sonra herkes kendi çalışma kâğıdını alsın, cevaplarınızı daha sonra birlikte kontrol edeceğiz demiştir. Bireysel öğrencinin yanına gitmiştir. Öğrencinin bulduğu isimlere bakmış doğru bulduklarını göstererek aferin demiş ve yanına (+) işareti koymuştur. Yanlış işaretlediklerine hayır bu doğru değil demiştir. Şimdi senle Atatürk ün aile ağacını yapalım demiştir. Soy ağacını göstermiş ve Atatürk ün babasının adının yazılı olduğu yeri göster demiştir. E gösterince aferin güzel demiştir. Ali Rıza Bey in resmini öğrenciye vermiş ve Bu resmi adının altına yapıştır demiştir.(ek ) Öğrenci resmi yapıştırırken sınıfa dönmüş Şimdi size yeni bir çalışma kâğıdı vereceğim demiştir. Bir öğrenciye çalışma kâğıtlarını dağıttırmış ve çalışmasını bitirenler sessizce beklesin demiştir.(ek ) Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gitmiştir. Şimdi senle Atatürk ün ailesindeki kişilerin adlarını öğrenmeye devam edelim demiştir. Atatürk ün annesi Zübeyde Hanımın resminin ve adının yazılı olduğu kâğıdı göstermiş Bu Atatürk ün annesi. Atatürk ün annesinin ismi Zübeyde

67 67 Hanım dır demiştir. Atatürk ün annesinin adı neymiş? diye sormuştur. Öğrencinin Zübeyde Hanım cevabına evet çok güzel demiştir. Şimdi sana vereceğim çalışma kâğıdındaki isimler arasından Atatürk ün annesinin adını bulmanı ve bulunca yanına işaret koymanı istiyorum demiştir (Ek ) Öğrencinin yanıtlamasını beklemiştir. Öğrencinin doğru işaretlediklerine (+) işaretini koymuştur. Atatürk ün soyağacını yapmaya devam edelim demiştir. Zübeyde Hanımın resmini öğrenciye vermiş. Bu resmi adının altına yapıştır demiştir. Öğrenci resmi yapıştırmasını beklemiş ve isimleri tekrar ettirmiştir. (Ek ) Sınıfa dönerek öğrencilerden kâğıtları değiştirip kontrol etmelerini istemiştir. Kontrol ettikten sonra herkes kendi çalışma kâğıdını alsın ve diğer çalışma kâğıdınızın yanına koysun demiştir. Çalışmasını bitirenler sessizce beklesin demiştir. Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gitmiştir. Şimdi bir kez de bana okur musun adlarını demiştir. Öğrencinin okumasını aferin diyerek pekiştirmiştir. Atatürk ün ailesindeki kişilerin adlarını öğrenmeye devam edelim demiştir. Kardeşinin resminin ve adının yazılı olduğu çalışma kâğıdını öğrenciye göstermiş, bu Atatürk ün kardeşi Atatürk ün kardeşinin adı Makbule demiştir. Atatürk ün kardeşinin adı neymiş? diye sormuştur. Makbule cevabını çok güzel diyerek pekiştirmiştir. Şimdi sana vereceğim çalışma kâğıdındaki isimler arasından Atatürk ün kardeşinin adının yazılı olduğu kâğıdı bulmanı ve bulunca yanına işaret koymanı istiyorum demiştir (Ek ). Öğrencinin bulmasını beklemiş öğrencinin doğru işaretlediklerini aferin diyerek pekiştirmiştir. Aile ağacından Makbule yazısını bulmasını ve ağaçta adının altına yapıştırmasını istemiştir.( Ek ) Sınıf çalışmasını bitirmediği için E ile çalışmaya devam etmiştir. Bireysel çalışacak öğrencinin yanına gitmiş Etkinlik 4 ü vermiştir. Burada Atatürk ün annesinin, babasının ve kardeşinin fotoğrafları ve isimleri var. Fotoğraflara bak, isimlerini oku demiştir. ( Ek ) Öğrenciyle birlikte isimlerini okumuştur. Şimdi bana Atatürk ün annesinin adını söyle demiştir. Doğru cevabı çok güzel diyerek pekiştirmiştir. Sırayla Atatürk ün babasının ve kardeşinin isimlerini sormuş ve Etkinlik 5 i vermiştir. Atatürk ün annesinin, babasının ve kardeşinin isimlerinin yan yana verildiği yerleri bulmanı ve işaretlemeni istiyorum demiştir.( Ek ) Doğru işaretlediğinin yanına (+ ) koyarak bunlar doğru demiştir. Yanlış işaretlediği varsa doğrusunu söyleyip tekrar ettirmiş ve çalışma kâğıdı üzerinde düzelttirmiştir. Öğretmen E ye Atatürk ün annesinin babasının, kardeşinin adını tekrar ettirmiştir.

68 68 Öğretmen sınıfa dönmüş Çocuklar Atatürk ülkemiz için pek çok yenilik yapmıştı dimi demiştir. Atatürk ün yaptığı yeniliklerle ilgili öğrencilere söz hakkı vermiştir. Öğrencilerin doğru olarak söylediklerine evet çok güzel, harika, vb. demiştir. Öğrencilerin yanlış cevaplarını düzeltmiştir. Doğru cevapları ve eksik bıraktıklarını tamamlamıştır. Evet bu söyledikleriniz Atatürk ün ülkemiz için yaptığı yeniliklerdi demiştir. Öğretmen sınıfa dönmüş Evet, yaşamımıza yenilikler getiren bu önemli olayı kim söylemek ister demiştir. Öğrencilerin birkaçından cevaplarını almış ve öğrencilerden doğru söyleyenlere evet Cumhuriyetin ilanı doğru söyledin demiştir. Şimdi size Atatürk ün yaptığı yeniliklerle ilgili bir çalışma vereceğim, çalışmanızı bitirince beni sessizce bekleyin demiştir. (Ek ) Ders sona ermiştir Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Noktalama İşaretleri Öğretim Süreci Noktalama İşaretleri Öğretim Süreci Çarşamba günü 3. ders Türkçe dersinde uygulanmıştır. Bireysel olarak çalışılacak öğrenci için amaç olarak virgül, ünlem, soru işareti, nokta arasından noktayı işaretler; farklı noktalama işaretlerinin kullanıldığı cümlelerde nokta işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretler; cümle sonuna nokta konulması gerektiğini işaretler; tarihlerin yazımında gün, ay ve yıl belirten sayıların arasına nokta kullanılması gereken şıkkı işaretler alınmıştır. Sınıftaki diğer öğrencilerle sınıfın gereksinimine göre Noktalama işaretlerinden nokta ve virgül işaretlerinin kullanımı kazanımının öğretimi yapılmıştır. Öğretim uygulamalarını sınıf öğretmeni gerçekleştirmiştir. Öğretmene uygulama kolaylığı sağlamak için, sınıf için yapılacaklar plan üzerinde açık renk ile bireysel öğrenci için yapılacaklar koyu renk yazılarak gösterilmiştir. Uygulama süreci kamera ile kayıt edilmiştir. Öğretmen çalışmaya önce sınıfın geneline dersin adını ve çalışılacak konuyu söyleyerek başlamıştır. Herkes hazır mı? diye sormuştur. E sende hazır mısın? diye sormuştur. Türkçe defterlerini çıkartmalarını istemiştir. Bir öğrenciyi çağırarak Akıllı Karga okuma metnini dağıtmalarını istemiştir. Öğrenciler kâğıtları dağıtırken şimdi size verdiğim kâğıdı

69 69 ikiye katlamanızı ve ilk hikâyeyi okumanızı istiyorum ve okumasını bitirenler sessizce beklesin demiştir. Bireysel öğrenciye de okuma metnini vermiştir. Öğrencilerin okumalarını beklemiştir. Öğrenciler hikâyeyi okurken öğretmen bir sonraki etkinliğin cümlelerini tahtaya yazmıştır. Evet, hikâyeyi okudunuz. Aynı hikâye sayfanın altında bu sefer noktalama işaretleri konmuş şekilde yazılmıştır. Aynı hikâyeyi noktalama işaretlerine dikkat ederek bir kez daha okuyun demiştir. Öğrencilerin hikâyeyi okumalarını beklemiştir. Sınıfa dönerek aynı hikâyeyi iki defe okudunuz. Hangisini okurken daha rahat okudunuz ve daha iyi anladınız? diye sormuştur. Öğrencilere söz hakkı vermiştir. Öğrencilerin verdiği cevapları evet güzel diyerek pekiştirmiştir. Öğretmen tahtaya gitmiş ve tahtaya bazı cümleler yazdım, daha sonra bu cümleleri defterinize yazmanız için zaman vereceğim demiştir. Sonbahar insanlarda hüzün yaratmaya devam ediyor Spor yapmak benim için büyük bir keyif Sınıfa dönmüş ve Çocuklar nokta ne zaman kullanılırdı? diye sormuştur. Öğrencilerden cevabı almıştır. Peki burada eksik olan ne? diye sormuştur. Öğrencilerin nokta cevabını almış ve cümlenin sonuna nokta koymuştur. Bireysel öğrenciyi yanına çağırmıştır. Sınıfa da dönerek bu cümleleri defterlerinize yazın demiştir. E ye cümlenin sonundaki noktayı göstermiş bu cümlenin sonuna nokta işareti koyduk, bu nokta demiştir. E ye noktayı göstererek bu cümlenin sonuna ne koyduk? diye sormuştur. E nin nokta cevabını aferin diyerek pekiştirmiştir. Öğretmen sınıfa dönmüş ve sonuna nokta konulacak üç cümle bulup onları defterinize yazmanızı istiyorum demiştir. Cümleleri yazmanız bitince arkanıza yaslanarak beni sessizce bekleyin demiştir. Bireysel çalışacak öğrencinin yanına giderek ve etkinlik 2 yi vermiştir. Üstteki nokta işaretini göstermiş ve bu nokta demiştir. Şimdi sen söyle demiştir. Öğrencinin nokta cevabını aferin çok güzel diyerek pekiştirmiştir. Şimdi aşağıda gördüğün noktalama işaretlerinden nokta olanları daire içine al demiştir.(ek ) Öğrencinin nokta olanları daire içine almasını beklemiştir. Bu arada sınıfa dönerek cümleleri yazıp yazmadıklarını sormuştur. Öğrencilerin hepsi

70 70 cümlelerini yazmadığı için biraz daha zaman vermiştir. E nin etkinliğinde doğru olanların yanına (+) koymuştur. Öğrenciye Etkinlik 3 ü vermiştir. Şimdi aşağıda gördüğün işaretlerden nokta olmayanı daire içine almanı istiyorum demiştir (Ek ). E nin nokta olmayanları bulmasını beklemiştir. Bu arada tekrar sınıfa dönerek cümleleri yazmayı bitirdiniz mi? diye sormuştur. Öğrencilerin evet cevabından sonra şimdi yanınızdaki arkadaşınızla defterlerinizi değiştirmenizi ve birbirinizin yazdığı cümleleri kontrol etmenizi istiyorum demiştir. E nin etkinliği bitirmesini beklemiştir. Doğru yaptıklarına bu nokta değil diyerek (+) koymuştur. Yanlış yaptıklarını düzelttirmiştir. Sınıfa dönmüş ve E sende dinle demiştir. Öğrencilerden yazdıkları cümleleri okumalarını istemiştir. Evet, bu cümleler sonuna nokta koymamızı gerektiren cümleler demiştir. Nokta bizim en çok kullandığımız noktalama işaretlerinden biridir demiştir. Peki, biz noktayı sadece cümlelerin sonunda mı kullanıyoruz? diye sormuştur. Öğrencilerden hayır cevabını almıştır. Şimdi sizinle nokta işaretinin kullanıldığı cümlelerle ilgili çalışacağız, size bir yazı vereceğim bu yazıyı okumanızı ve nokta işaretinin nerelerde kullanıldığını bulmanızı ve yazmanızı istiyorum demiştir ve bir öğrenciye etkinlik kâğıtlarını dağıttırmıştır. Çalışmanız bitince beni sessizce bekleyin demiştir.(ek ) Bireysel çalışacak öğrencinin yanına giderek, etkinlik 4 ü vermiş. Şimdi aşağıda gördüğün işaretlere bakmanı ve nokta işareti olanları daire içine almanı istiyorum demiştir. Öğrencinin nokta olanları daire içine almasını beklemiştir. Doğru olanların yanına (+) koymuştur. Güzel bu işaretlediklerin nokta demiştir ve artıları kadar kâğıdına yıldız atmıştır.(ek ) Sınıfa dönerek, E sende dinle demiştir. Evet, nokta işaretinin nerelerde kullanıldığını buldunuz mu? diye sormuştur. Öğrencilerin cevaplarını almış ve doğru bulduklarını evet güzel nokta orda da kullanılır diyerek pekiştirmiştir. Eksik bıraktıklarını tamamlamıştır. Etkinlik kâğıtlarını bireysel öğrenci ve başka bir öğrenciye vererek sınıf dağıtmalarını istemiştir. Şimdi çalışmanızı yapın sonrada sessizce beni bekleyin demiştir. (Ek ) Bireysel çalışacak öğrencinin yanına giderek Etkinlik 5 i vermiş ve senden burada yazan cümleleri okumanı ve sonuna nokta işareti konmuş cümleleri işaretlemeni istiyorum demiştir. Öğrencinin işaretlemesini beklemiş ve doğru işaretlediklerine (+) koyarak evet tebrik ederim demiş ve yıldız atmıştır. (Ek )

71 71 Öğretmen sınıfa dönerek Şimdi herkes arkasına yaslansın demiştir. Yaptığı etkinliğin cevaplarını öğrencilerden almıştır. E ye etkinlik kâğıdını verip bu kâğıtta yazılanları incele demiştir. (Ek ) Sınıfa dönmüş ve Tahtaya bir işaret koyacağım ben sormadan bu işaretin adını kimse söylemesin demiştir. Tahtaya virgül işareti koymuştur. Bu işaretin adı ne? dermiştir. Öğrencilerden birine söz vermiştir. Sınıfa etkinlik kâğıtlarını vermiş. Bitirenler sessizce beni beklesin demiştir. (Ek ) Bireysel öğrencinin yanına giderek birlikte etkinliği yapmışlardır. Doğru olanların yanına (+) işareti koymuş ve artıları kadarda kâğıda yıldız atmıştır. Sınıfa dönmüş ve öğrencilere çalışmanız bitince kâğıtlarınızı yanınızdaki arkadaşınızla değiştirin ve cevaplarınızı kontrol edin demiştir. Bireysel öğrencinin yanına giderek etkinlik kâğıdını vermiştir. Cümlelerin sonuna nokta konulur demiştir. Şimdide noktanın kullanıldığı diğer yerleri öğrenelim demiştir. Nokta tarihlerin arasında da kullanılır demiştir. O günün tarihinin olduğu çalışma kâğıdını öğrenciye göstermiştir. Bak bu tarihin arasına da nokta işareti konulur demiştir. Tarihlerin arasına nokta işaretini koymuştur. Şimdi sana vereceğim tarihlerin arasına sende nokta işaretlerini koy demiştir. (Ek ) İşaretlemesini beklemiştir. Doğru yaptıklarına (+) koymuştur. Diğer etkinliği vererek incelemesini istemiştir. Sınıfa dönerek cevapları kontrol etmiştir. Doğru olanlara evet güzel der. Yanlış cevaplara hayır dikkat et burada virgül kullanılmaz demiştir. Cevapları kontrol etmiş ve dersi bitirmiştir Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildiklerine Göre Hazırlanan Çember Öğretim Süreci Çember Öğretim Süreci Perşembe günü 4. ders Matematik dersinde uygulanmıştır. Bireysel olarak çalışılacak öğrenci için amaç olarak gösterilen geometrik şekiller arasından çemberi, çember ile ilgili özellikler arasından iç bölgesini, çember ile ilgili özellikler

72 72 arasından dış bölgesini ve çemberin merkezini işaretleme alınmıştır. Sınıftaki diğer öğrencilerle sınıfın gereksinimine göre Çemberin merkezini, yarıçapını ve çapını belirtme ve pergel ve cetvelle çember çizerek merkezini, çapını ve yarıçapını adlandırma kazanımının öğretimi yapılmıştır. Öğretim uygulamalarını sınıf öğretmeni gerçekleştirmiştir. Öğretmene uygulama kolaylığı sağlamak için, sınıf için yapılacaklar plan üzerinde açık renk ile bireysel öğrenci için yapılacaklar koyu renk yazılarak gösterilmiştir. Uygulama süreci kamera ile kayıt edilmiştir. Öğretmen çalışmaya önce sınıfın geneline dersin adını ve çalışılacak konuyu söyleyerek başlamıştır. Öğretmen tahtaya farklı geometrik şekiller çizmiş (üçgen, çember, kare) ve tahtadaki bu şekillere bakın bakalım demiştir. Bu şekillerden çember olanı kim göstermek ister? diye sormuştur. Öğrencilerden parmak kaldıranlardan bir öğrenciyi tahtaya kaldırmıştır. Çember olan şekli doğru gösterirse bu çember diyerek öğrenciyi pekiştirmiştir. Sonra bireysel öğrenciyi yanına çağırmış..sende çemberi göster demiştir. Öğrenci çember gösterince evet güzel bu çember demiştir. Öğretmen, öğrencilere çocuklar kültürümüzün bir parçası olan simidi hepiniz biliyorsunuz dimi? diye sorar. Öğrencilerden evet cevabını alır. Şimdi çok severek yediğimiz simidin şeklini bir düşünün bakalım demiştir. Sınıfa dönerek evet, söyleyin bakalım simidin şekli nasılmış kim söyleyecek demiştir. Birkaç öğrenciden cevap almıştır. Çember cevaplarını aferin, çok güzel vs. diyerek pekiştirmiştir. Çembere benzeyen nesnelerden örnekler vermiştir ve şimdi bizde sınıfta bir çember oluşturalım demiştir. Bireysel öğrenci ve sınıftan seçtiği öğrencilerle çember oluşturmuşlardır. Öğrenciler yerlerine geçtikten sonra öğretmen sınıfa dönmüş şimdi sizde şekilleri çembere benzeyen nesneler düşünün ve defterinize 3 tane çembere benzeyen nesne yazın demiştir. Bitirenler arkalarına yaslanıp sessizce beklesin demiştir.

73 73 Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gitmiş ve öğrenciye etkinlik kâğıdını vermiştir. Bu kâğıtta çember olanları bulmanı ve yanına işaret koymanı istiyorum demiştir. İşaretlemen bitince arkana yaslan ve beni sessizce bekle demiştir. (Ek ) Öğretmen sınıfa dönmüş ve verilen etkinliğin cevaplarını birkaç öğrenciden almıştır. Örneklerden doğru olanlara çok güzel, evet bu da söylediğim şekillere benziyor vs diyerek pekiştirmiştir. Şimdi defterlerinize pergelle farklı boyutlarda 3 tane çember çizin demiştir. Çizimlerini bitirenler sessizce beni beklesinler demiştir. Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gitmiş doğru olanların yanına (+ ) koymuş, aferin doğru yapmışsın, işaretlediğin şekillerin hepsi çember demiştir. Yanlış işaretlediklerini etkinlik üzerinde düzelttirmiştir. Öğrenciye çemberin iç bölgesinin boyalı olduğu çemberleri göstermiş ve bu çemberin içi demiştir. Etkinlik kâğıdını vererek bu çemberlerin boyalı yerlerine bak demiş ve şimdi sana vereceğim kâğıttaki çemberlerin iç bölgesini gösteren çemberlerin altına işaret koymanı istiyorum demiştir. (Ek ) Öğretmen sınıfı dolaşarak çizilen çemberlere bakmıştır. Öğretmen sınıfa dönerek çemberi öğrenirken çemberin özelliklerinden de bahsedeceğiz demiştir. Öğrencilere karenin, üçgenin, dikdörtgenin özelliklerini sormuştur. Öğrencilerden cevapları almıştır. Çemberin kenarı köşesi yok diye bunun bir özelliği yok mu? sizce diye sormuştur. Öğrencilerin hayır cevaplarına aferin demiştir. Evet şimdi sizinle çemberin özelliklerinden merkezinin, yarıçapının ve çapının ne olduğunu öğrenelim demiştir. Tanımlarını söyleyerek tahtaya çizmiştir. Ders kitabınızdan çemberin merkezinin, çapının ve yarıçapının tanımlarını öğrencilere okutturmuştur. Şimdi tanımları defterinize yazıp bitirince de arkanıza yaslanarak sessizce beklemenizi istiyorum demiştir. Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına giderek etkinliği kontrol etmiştir. Doğru işaretlediklerine (+) koymuştur. Yanlış işaretlerini düzelttirmiştir. Şimdi senle yeni bir çalışma yapacağız demiştir. Çemberin dış bölgesini gösteren çemberleri bulacağız demiştir. Dış bölgesi taralı kısımları gösteren çemberi göstererek burası çemberin dış bölgesi demiştir. Şimdi sen göster demiştir. Öğrenci gösterdiğinde evet doğru

74 74 gösterdin demiştir. Etkinlik kâğıdını vererek bu kâğıttaki çemberlere bak, çemberin dış bölgesini gösteren çemberlerin altına işaret koy demiştir. ( Ek ) Öğretmen sınıfa dönerek herkes beni dinlesin demiştir. Tanımları okudunuz demiştir. Şimdi okuduğunuz tanımlardan yola çıkarak çizdiğiniz çemberlerin merkezlerini işaretleyip, merkeze göre yarıçap ve çaplarını çizin demiştir. Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına giderek verdiği etkinliği kontrol etmiştir. Doğru yaptıkların (+) koymuştur. Yanlış işaretlediğine bu çemberin dış bölgesini göstermiyor demiştir. Yanlışları etkinlik üzerinde değiştirmiştir. Öğretmen sınıfa dönerek Şimdi beni izleyin demiştir. E sende beni izle demiştir. Tahtaya bir çember çizerek Önce çemberin iç ve dış bölgelerinin olduğu yerleri tekrar edelim demiştir. Bu çemberin iç bölgesini kim göstermek ister? demiştir. Bir öğrenci göstermesini istemiştir. Evet demiştir. E yi çağırmış şimdi sen çemberin iç bölgesini göster demiştir. Öğrenci gösterirse çok güzel demiştir. Peki, kim çemberin dış bölgesini gösterecek? demiştir. Bir öğrenci göstermiştir. Öğretmen evet güzel demiştir. E yi çağırmış sen de çemberin dış bölgesini göster demiştir. Gösterince çok güzel E demiştir. Sınıfa dönerek Şimdi kim gelip bu çemberin merkezini işaretlemek ister? demiştir. E sende izle demiştir. Bir öğrenci kalkıp merkezi işaretlemiştir. Çok güzel burası çemberin merkezi demiştir. Çemberin merkezi M ile ifade edilir demiştir. M harfini koymuştur. E sen de gel çemberin merkezini göster demiştir. Gösterirse evet çok güzel demiştir. Sırayla öğrencilere yarıçapı, çapı çizdirmiştir. Kısaltmalarını söylemiş ve yazmıştır. Şimdi size vereceğim çalışma kâğıdındaki boşlukları doldurmanızı istiyorum demiştir. Etkinlik kâğıdını iki öğrenciye dağıttırmış ve çalışmasını bitirenler sessizce beklesin demiştir. Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına giderek kâğıda merkezi işaretli çemberi göstermiştir. Bu çemberin merkezi demiştir. Sende çemberin merkezini göster demiştir.

75 75 Öğrenci gösterirmiş çok güzel demiştir. Şimdi sana verdiğim çemberleri incelemeni ve çemberin merkezinin işaretli olduğu çemberin altına işaret koymanı istiyorum demiştir. (Ek ) Etkinliği bitirmesini beklemiştir. Doğru yaptıklarına (+) işareti koymuş ve kâğıdın kenarına yıldız atmıştır. Sınıfa dönerek Kâğıtlarınızı yanınızdaki arkadaşınızla değiştirerek cevaplarınızı kontrol edin demiştir. E ye Şimdi senden sana verdiğim çemberlerin merkezlerini işaretlemeni istiyorum demiştir. (Ek )İşaretlemesini beklemiştir. E işaretlerken bir öğrenciye etkinlik kâğıdını vermiş ve dağıtmasını istemiştir. E nin etkinliğini yapmasını kontrol etmiş ve dersi bitirmiştir Öğretim Sonu Verilerinin Toplanması Uygulama deneğine Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler derslerinde birer saatlik yapılan öğretimlerin sonunda, öğretim sonu verileri toplanmıştır Süreklilik Verilerinin Toplanması Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrencinin özel eğitim hizmetiyle yapabildikleri dikkate alınarak yapılan öğretimlerin uygulamasının sonucunda, öğrencinin Noktalama İşaretleri, Çember ve Atatürk ün Hayatı konularında kazandıkları amaçları belli bir süre sürüp sürmediğini belirlemek amacı ile öğretim bittikten on beş gün sonra süreklilik verisi toplanmıştır. 3.6.Verilerin Analizi Tek denekli deneysel desenlerden davranışlar Arası Çoklu Yoklama Modelinin kullanıldığı bu araştırmada, veriler grafik olarak analiz edilmiş ve grafikler niteliksel olarak yorumlanmıştır. Grafiksel analiz tekniklerinden de çizgisel grafik kullanılmıştır. Grafik

76 76 analizinin yatay eksenine, yapabildiğine dayalı hazırlanan planlar ile yapılan öğretime ait başlama düzeyi, öğretim sonu düzeyi süreklilik düzeyi yerleştirilmiştir. Yatay eksende yer alan her bir oturuma karşılık gelen amaç gerçekleştirme yüzdesi, düşey eksen üzerinde arasında eşit aralıklarla gösterilmiştir Özel Eğitim Hizmetiyle Öğrencinin Yapabildiğine Göre Hazırlanan Öğretim Planları İle Yapılan Öğretimler Sonucunda Öğrencinin Amaç Gerçekleştirme Düzeyine Yönelik Verilerin Analizi Bu araştırmada, yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan öğretim planları ile yapılan öğretimlerin, öğrencinin belirlenen disiplin alanlarındaki belirlenmiş amaçları gerçekleştirmesine yol açıp açmadığı amacına yönelik olarak, öğrencinin öğretim uygulamasından sonraki eğriler, başlama düzeyleri dikkate alındığında, başlama düzeyindeki eğrilerden ve yatay ekseninden uzaklaşıyorsa, uygulanan öğretim planının, öğrencinin belirlenen disiplin alanındaki belirlenmiş amaçları kazanmalarına yol açtığı sonucuna varılmıştır Özel Eğitim Hizmetiyle Öğrencinin Yapabildiğine Göre Hazırlanan Öğretim Planları İle Yapılan Öğretimler Sonucunda Öğrencinin Amaç Gerçekleştirmeye Etkisine Yönelik Verilerin Analizi Bu araştırmada, yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan öğretim planları ile yapılan öğretimlerin, öğrencinin belirlenen disiplin alanlarındaki belirlenmiş amaçları gerçekleştirmesinde etkili olup olmadığı amacına yönelik olarak, öğrencinin öğretim uygulamasından sonraki eğriler, başlama düzeyindeki ve yoklamalardaki eğrilerden ve yatay ekseninden uzaklaşıyorsa, uygulanan öğretim planının, öğrencinin belirlen disiplin alanındaki belirlenmiş amaçları kazanmalarında etkili olduğu sonucun varılmıştır.

77 BÖLÜM 4 BULGULAR VE YORUMLAR Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrencinin özel eğitim hizmetiyle akademik alanlarda yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının, akademik derslerde öğrencinin akademik alandaki öğretim amaçlarını gerçekleşmesinde etkili olup olmadığını belirlemeyi amaçlayan araştırmanın bu bölümünde, araştırma amaçlarındaki sıra ile bulgular ve yorumlara yer verilmiştir Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildikleri Dikkate Alınarak Yapılan Öğretimler Sonucunda Öğrencinin Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler Disiplin Alanlarındaki Amaçları Gerçekleştirme Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar Bu bölümde öğrencinin özel eğitim hizmetiyle yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planları ile yapılan öğretimlerin, öğrencinin Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler disiplin alanlarında amaçları gerçekleştirmesine yol açıp açmadığına ilişkin bulgulara ( Grafik-1) yer verilmiştir.

78 78

79 Sosyal Bilgiler Disiplin Alanında Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildiğine Göre Yapılan Öğretim Sonucunda Öğrencinin Amaç Geçekleştirme Düzeyine İlişkin Bulgular Ve Yorumlar Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye sağlanan özel eğitim hizmetiyle Sosyal Bilgiler disiplin alanında yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının, öğrencinin Sosyal Bilgiler disiplin alanında (Atatürk ün Hayatı) öğretim amaçlarını kazanmasına yol açıp açmadığı araştırılmıştır. Özel eğitim hizmetiyle Sosyal Bilgiler dersinde öğrencinin yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan ve uygulanan öğretimle ilgili bulgular Grafik-1 de gösterilmiştir. Öğrencinin Sosyal Bilgiler dersi Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracında gerçekleştirmesi beklenen 23 amaç yer almaktadır. Grafik-1 de görüldüğü gibi, öğrenci başlama düzeyinin üç oturumunda da Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı ile ilgili sıfır amaç gerçekleştirmiştir. Özel eğitim hizmeti ile öğrencinin Atatürk ün Hayatıyla ilgili yapabildiği belirlenerek hazırlanmış öğretim planının sınıf öğretmenince bir ders saatlik öğretim uygulaması sonunda öğrenci Atatürk ün Hayatı ile ilgili hedeflenen dört amaçtan üçünü yani % 75 ini gerçekleştirmiştir. Özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre yapılan öğretim öğrencinin Atatürk ün Hayatı ile ilgili amaçları gerçekleştirmesine yol açtığı izlenimi edinilmiştir. Grafik-1 incelendiğinde, başlama düzeyi evresindeki Atatürk ün Hayatı ile ilgili gerçekleştirilen amaç gerçekleştirme düzeyini gösteren eğri, öğretim sonunda Atatürk ün Hayatı ile gerçekleştirilen amacı belirten noktayla karşılaştırıldığında, öğretim sonundaki nokta başlama düzeyindeki eğriden ve yatay (x) eksenden daha fazla uzaklaştığı görülmektedir. Buna göre, özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planının sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesine yol açmıştır.

80 Türkçe Disiplin Alanında Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildiğine Göre Yapılan Öğretim Sonucunda Öğrencinin Amaç Geçekleştirme Düzeyine İlişkin Bulgular Ve Yorumlar Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye sağlanan özel eğitim hizmetiyle Türkçe disiplin alanında yapabildiğini dikkate alarak hazırlanan öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının, öğrencinin Türkçe disiplin alanında (Noktalama İşaretleri ) öğretim amaçlarını kazanmasına yol açıp açmadığı araştırılmıştır. Özel eğitim hizmetiyle Türkçe dersinde öğrencinin yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan ve uygulanan öğretimle ilgili bulgular Grafik- 1 de gösterilmiştir. Öğrencinin Türkçe dersi Noktalama İşaretleri ölçü aracında gerçekleştirmesi beklenen 20 amaç yer almaktadır. Grafik-1 de görüldüğü gibi, öğrenci başlama düzeyinin üç oturumunda da noktalama işaretleri ile ilgili amaçlardan sıfır amaç gerçekleştirmiştir. Özel eğitim hizmeti ile öğrencinin Noktalama İşaretleriyle ilgili yapabildiği belirlenerek hazırlanmış öğretim planının sınıf öğretmenince bir ders saatlik öğretim uygulaması sonunda noktalama işaretleri ile ilgili hedeflenen dört amaçtan dördünü yani % 100 ünü gerçekleştirmiştir. Özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre yapılan öğretim öğrencinin noktalama işaretleri ile ilgili amaçları gerçekleştirmesine yol açtığı izlenimi edinilmiştir. Grafik-1 incelendiğinde, yoklama, başlama düzeyi evresindeki noktalama işaretlerinde gerçekleştirilen amaç gerçekleştirme düzeyi gösteren eğri, öğretim sonunda noktalama işaretlerinde gerçekleştirilen amacı belirten noktayla karşılaştırıldığında, öğretim sonundaki nokta başlama düzeyindeki eğriden ve yatay (x) eksenden daha fazla uzaklaştığı görülmektedir. Buna göre, özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planının sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesine yol açmıştır.

81 Matematik Disiplin Alanında Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildiğine Göre Yapılan Öğretim Sonucunda Öğrencinin Amaç Geçekleştirme Düzeyine İlişkin Bulgular Ve Yorumlar Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye sağlanan özel eğitim hizmetiyle Matematik disiplin alanında yapabildiği dikkate alınarak göre desenlenen öğretim planının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının, öğrencinin Matematik disiplin alanında (Çember) öğretim amaçlarını kazanmasına yol açıp açmadığı araştırılmıştır. Özel eğitim hizmeti ile Matematik dersinde öğrencinin yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan ve uygulanan öğretimle ilgili bulgular Grafik- 1 de gösterilmiştir. Öğrencinin Matematik dersi Çember Ölçü Aracında gerçekleştirmesi beklenen 15 amaç yer almaktadır. Grafik-1 de görüldüğü gibi, Öğrenci Matematik disiplin alanı başlama düzeyinin üç oturumunda da çember ile ilgili sıfır amaç gerçekleştirmiştir. Özel eğitim hizmeti ile öğrencinin Çemberle ilgili yapabildiği belirlenerek hazırlanmış öğretim planının sınıf öğretmenince bir ders saatlik öğretim uygulaması sonunda çember ile ilgili hedeflenen dört amaçtan üçünü yani % 75 ini gerçekleştirmiştir. Özel eğitim hizmeti ile yapabildiklerine göre yapılan öğretim öğrencinin çember ile ilgili amaçları gerçekleştirmesine yol açtığı izlenimi edinilmiştir. Grafik-1 incelendiğinde, yoklama, başlama düzeyi evresindeki çemberde gerçekleştirilen amaç gerçekleştirme düzeyini gösteren eğri, öğretim sonunda çember ile gerçekleştirilen amacı belirten noktayla öğretim karşılaştırıldığında, öğretim sonundaki nokta başlama düzeyindeki eğriden ve yatay (x) eksenden daha fazla uzaklaştığı görülmektedir. Buna göre, özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planının sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesine yol açmıştır.

82 Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildikleri Dikkate Alınarak Yapılan Öğretimler Sonucunda Öğrencinin Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler Disiplin Alanlarındaki Amaçları Gerçekleştirmesindeki Etkililiğine İlişkin Bulgular ve Yorumlar Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrencinin özel eğitim hizmetiyle, Türkçe, Sosyal Bilgiler ve Matematik disiplin alanlarındaki yapabildikleri dikkate alınarak yapılan öğretimlerin amaçları gerçekleştirmesinde etkili olup olmadığı araştırılmıştır. Özel eğitim hizmetiyle Türkçe, Sosyal Bilgiler ve Matematik derslerinde öğrencinin yapabildiği dikkate alınarak hazırlanan ve uygulanan öğretimler ile ilgili bulgular Grafik-1 de verilmiştir. Grafik-1 de görüldüğü gibi, Sosyal Bilgiler disiplin alanında öğrenci başlama düzeyinin üç oturumunda da Atatürk ün Hayatı konusu ile ilgili belirlenen 23 amaçtan hiç birini gerçekleştirememiştir. Öğrencinin başlama düzeyinde üç oturumda amaçları gerçekleştirme düzeyi % 0 düzeyindedir. Özel eğitim hizmeti ile yapabildiği dikkate alınarak sınıf içinde yapılan bireyselleştirilmiş öğretim planı ile yapılan öğretim sonunda öğretimi yapılan birinci (Atatürk ün babasının ismini işaretleme) ikinci (Atatürk ün annesinin ismini işaretleme) ve üçüncü (Atatürk ün kardeşinin ismini işaretleme) amaçları gerçekleştirmiştir. Dördüncü (Atatürk ün ailesindeki kişilerin ismini işaretleme) amacı ise gerçekleştirememiştir. Öğrencinin öğretim oturumu sonunda amaç gerçekleştirme yüzdesi % 75 düzeyindedir. Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında ise alınan yoklamalarda öğrenci amaçlardan hiç birini gerçekleştirememiştir. Buda çocukta meydana gelen davranış değişikliğine yapabildiği dikkate alınarak yapılan öğretimin yol açtığı izlenimini vermektedir. Öğrencinin Türkçe dersi Noktalama İşaretleri başlama düzeyinin üç oturumunda da noktalama işaretleri ile ilgili belirlenen 20 amaçtan hiçbirini gerçekleştirememiştir. Öğrencinin başlama düzeyinin üç oturumunda da amaçları gerçekleştirme yüzdesi % 0 düzeyindedir. Özel eğitim hizmeti ile yapabildiği dikkate alınarak yapılan öğretim oturumunda öğretimi yapılan birinci (noktayı işaretleme) ikinci( noktanın kullanıldığı

83 83 cümleyi işaretlemeyi) üçüncü (cümlede boş bırakılan yere nokta işaretinin geleceğini işaretlemeyi) ve dördüncü (tarihlerin arasına nokta işaretini koymayı) amaçları gerçekleştirmiştir. Öğrencinin öğretim oturumu sonunda amaç gerçekleştirme yüzdesi % 100 düzeyindedir. Alınan yoklama ile başlama düzeyi verileri arasında bir değişiklik olmamıştır. Arada öğrenme gerçekleştirmemiştir. Matematik dersinde 2.yoklama alınmış düzey % 0 çıkmıştır. Yine çocukta Türkçe dersinde noktalama işaretlerinde meydana gelen değişikliğe yapabildiğine dayalı öğretim yol açmıştır. Matematik disiplin alanında, öğrenci başlama düzeyinin üç oturumunda da Çember Ölçü Aracında yer alan on beş amaçtan hiç birini gerçekleştirememiştir. Öğrencinin başlama düzeyinde üç oturumunda da amaçları gerçekleştirme yüzdesi % 0 düzeyindedir. Özel eğitim hizmetiyle yapabildiği dikkate alınarak sınıf içinde yapılan bireyselleştirilmiş öğretim planı ile yapılan öğretim sonunda öğretimi yapılan birinci (çemberi işaretleme) ikinci (çemberin iç bölgesini işaretleme) ve dördüncü (çemberin merkezini işaretleme) amaçları gerçekleştirmiş. Öğretimi yapılan üçüncü (çemberin dış bölgesini işaretleme) amacını gerçekleştirememiştir. Öğrencinin öğretim oturumu sonun da amaç gerçekleştirme yüzdesi % 75 düzeyindedir. Alınan yoklama ile başlama düzeyi verileri arasında bir değişiklik olmamıştır. Arada öğrenme gerçekleşmemiştir. Yine çocukta Matematik dersinde çember konusunda meydana gelen değişikliğe yapabildiğine dayalı öğretim yol açmıştır. Türkçe, Sosyal Bilgiler ve Türkçe disiplin alanlarında özel eğitim hizmetiyle yapabildiklerini dikkate alarak hazırlanmış bireyselleştirilmiş öğretim planıyla öğretmen tarafından yürütülen öğretim Grafik -1 de görüleceği gibi başlama evresindeki eğriler yatay eksene uzaklığı sabit kalırken uygulama evresindeki noktalar yatay eksenden uzaklaştığından ve her bir derste amaçlar gerçekleştiğinden konular değişmiş olmasına rağmen amaçlarda değişiklik meydana yol açtığından özel eğitim hizmetiyle öğrencinin yapabildiğini dikkate alarak hazırlanan öğretim geldiğinden planının sınıf öğretmeni tarafından uygulanması zihinsel engelli öğrencinin amaçları kazanmasında etkili olduğu belirtilebilir.

84 84

85 85 Bu bulgular değerlendirildiğinde birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenci için Türkçe, Matematik, Sosyal Bilgiler disiplin alanlarında yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planlarının özel eğitim hizmetiyle sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının öğrencinin amaçları gerçekleştirmesinde etkili olduğu bulunmuştur Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildikleri Dikkate Alınarak Yapılan Öğretimler Sonucunda Öğrencinin Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler Disiplin Alanlarındaki Amaçların Sürekliliğine Yönelik Bulgular ve Yorumlar Araştırmanın alt amacından, Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrencinin Matematik, Sosyal Bilgiler ve Türkçe derslerinde yapabildiğine göre hazırlanan öğretim planlarının özel eğitim hizmetiyle sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının sonucunda, öğrencinin Noktalama İşaretleri, Atatürk ün Hayatı, Çember konularında gösterdikleri artışların, öğretimin tamamlanmasından 15 gün sonra da sürmekte olup olmadığına ilişkin bulgular Grafik-2 de gösterilmektedir. Grafik-2 de görüldüğü gibi Atatürk ün Hayatı, Çember, Noktalama İşaretleri ile ilgili 15 gün sonra yapılan öğretim sonu değerlendirmelerde öğrencinin Noktalama İşaretleri ile ilgili kazandığı amaçları % 100, Çember ile ilgili kazandığı amaçları % 75 ve Atatürk ün Hayatı ile ilgili kazandığı amaçları % 75 düzeyinde gerçekleştirdiği görülmüştür. Bu bulgular ışığında, birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş öğrenci için akademik alanlardan Matematik, Sosyal Bilgiler ve Türkçe derslerinde yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planlarının özel eğitim hizmetiyle sınıf öğretmeni tarafından uygulanması sonucu öğrenci tarafından gerçekleştirilen amaçların öğretim bittikten 15 gün sonra da sürdürülmesinde etkili olduğu izlenimi edinilmiştir. Ayrıca öğrenci Noktalama işaretleri ile ilgili daha önce gerçekleştiremediği bir amacı daha gerçekleştirmiştir.

86 86

87 Özel Eğitim Hizmetiyle Yapabildikleri Dikkate Alınarak Hazırlanmış Öğretim Planlarının Uygulanmasına İle İlgili Öğretmen Görüşüne İlişkin Bulgular ve Yorumlar Araştırmaya katılan öğrencilerin sınıf öğretmenlerinin, öğrencilerin yapabildiğine göre hazırlanan öğretim planları ve uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşünü almak amacıyla Öğretmene Yönelik Sosyal Geçerlilik Formu (Ek-4) çalışmaya göre uyarlanmış ve kullanılmıştır. Araştırmanın uygulama kısmı bittikten sonra, sınıf öğretmenine Öğretmenlere Yönelik Sosyal Geçerlilik Formu uygulanmıştır. Uygulamayı yapan sınıf öğretmeni özel eğitim hizmetiyle yapabildiğini dikkate alarak hazırlanan öğretimler ile bu öğretimlerin daha sonra uygulanabilirliğine ilişkin olumlu görüş bildirmiştir. Yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planlarının uygulanmasının birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş kaynaştırma öğrencisinde belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirdiğini, öğrencinin yapabildiklerinin, dönem başında belirlenip öğretimin planlanarak verilmesinin yapılacak öğretimi/öğretimleri kolaylaştıracağını, yapabildiğine göre hazırlanan öğretim planları ile yapılan öğretimlerde, öğrencinin öğretime daha katılımcı olduğunu belirtmiştir. Yapabildiğine göre yapılan öğretimlerin bu dersler ile ilgili bundan sonra yapacağı öğretimlere, farklı ders ve farklı kaynaştırma öğrencilere yapacağı uyarlamalara dair fikir verdiğini belirtmiştir. Yapabildiğine göre hazırlanan öğretimlerin uygulanması sırasında problem yaşadınız mı? sorusuna öğretmen hayır yaşamadım cevabını işaretlemiş ve plan doğru uygulandığında sınıftaki ders işleyişinin oldukça güzel olduğunu ve bireysel öğrencinin derse katılımının fazla olmasının öğrenciyi tatmin ettiğini belirtmiştir. Yapabildiğine göre hazırlanan öğretimlerin en çok hoşunuza giden yanlarını söyler misiniz? diye sorulduğunda her iki grubun tatmin edildiğini gözlediğini, bireysel öğrenciye yönelik hazırlanmış plan ve uygulama sonunda öğrencinin her konuda diğer öğrenciler kadar olmasa da akademik bilgi edinebileceğini fark ettiğini ve kaynaştırma öğrencisinin mutlu olduğunu gözlemlediğini belirtmiştir. Bu çalışma sonunda öğrencinizde gördüğünüz değişiklikleri açıklar mısınız? sorusuna ise başarmanın verdiği özgüven ve mutluluğunun olduğunu ve çalışmanın yapıldığı 3 gün boyunca derse karşı daha istekli olduğunu belirtmiştir.

88 88 Çalışma sonunda sınıfınızdaki diğer öğrencilerin kaynaştırma öğrencinize olan davranışlarında değişiklik olduğunu düşünüyor musunuz? Sorusuna ise kaynaştırma öğrencisinin 1.Sınıftan beri öğrencisi olduğunu ve öğrencilerine ona karşı sorumluluk verdiği için onu kabullendiklerini bu nedenle performansına hayranlık duyduklarını ve başarısından dolayı mutlu olduklarını belirtmiştir. Bu çalışma sonunda kaynaştırma öğrencinize yönelik düşüncelerinizin neler olduğunu söyleyebilir misiniz? sorusuna ise psikomotor beceriler dışında da derse katılmasının öğrenciye verdiği mutluluğu ve başardığını hissetmesini gördüğünü belirtmiştir.

89 BÖLÜM 5 ÖZET, YARGI VE ÖNERİLER Araştırmanın bu bölümünde sırası ile araştırmanın özetine, yargıya ve önerilere yer verilmektedir Özet Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda tüm çocukların eğitim hakkı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 42. maddesinde de açık olarak belirtilmiş ve 6-14 yaş arasındaki tüm çocuklar için 8 yıllık temel eğitimi zorunlu tutularak toplumsal normların gerektirdiği davranışların da çocuklara kazandırılması için okullardan yararlanılması ön görülmüştür. Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş çocukların da zorunlu eğitime devam edebilmeleri ve özel eğitim hizmetlerinden yararlanabilmeleri için özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde belirtildiği şekilde tanılanmalarını ve tanılanmaları sonucunda kendileri için uygun olan bir etiketle adlandırılmalarını gerektirmektedir. Hafif, orta, ağır veya çok ağır düzeyde yetersizlikleri olan ve bu yetersizlikleri onaylanan öğrencilerde zorunlu eğitimden yaralanabilmek için yetersizliklerine göre ayrı ya da genel eğitim ortamlarından birine yerleştirilmektedir. Hafif ve orta düzeyde zihinsel yetersizlik tanısı konmuş çocuklardan bir kısmı kaynaştırma öğrencisi olarak genel eğitim ortamlarına yerleştirilmektedir (Resmi Gazete Sayı: 26184, Tarih: ). Birlikte eğitim ortamına yerleştirme herhangi bir önlem alınmadan zihinsel engelli öğrencilerin genel eğitim sınıflarına yerleştirilmesidir (Özyürek, 1984).

90 90 Ancak zihinsel engelli öğrenciler genel eğitim sınıflarına özel eğitim hizmeti sağlanarak yerleştirilmediğinden sadece birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş olmaktadırlar (Özyürek, 1984). Yerleştirme kararı çıkmış özel gereksinimli öğrenciler için Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının hazırlanması gerekmektedir. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği MADDE 69 da (1) Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP), özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin gelişim özellikleri, eğitim performansları ve ihtiyaçları doğrultusunda hedeflenen amaçlara yönelik hazırlanan ve bu bireylere verilecek destek eğitim hizmetlerini de içeren özel eğitim programıdır şeklinde ifade edilmiş ve gereksinimi olan her öğrenci için BEP hazırlanması zorunlu hale gelmiştir. Ancak birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş özel eğitime gereksinimi olan bu çocuklar için bireysel eğitim planlarını öngören yönetmeliğe rağmen bireyselleştirilmiş eğitim planı hazırlanmamakta ve var olan amaçlarda uyarlamalara gidilmeden bu öğrenciler kaynaştırma eğitimi adı altında sınıflara yerleştirilerek sınıflarda diğer öğrenciler arasında sadece birlikte eğitim almaktadırlar. Kaynaştırma eğitimi adı altında sınıflara yerleştirilen öğrenciler geleneksel yöntemlerle yapılan ders programlarına uyum sağlayamamakta, bunun sonucunda belirlenen öğretim amaçları gerçekleştiremeyen, sınıflarda öğretmenler ve diğer öğrenci velileri tarafından istenmeyen, başarısız ya da problem öğrenciler olarak okul hayatlarını sürdürmektedirler. Oysaki yapabildiği dikkate alınarak yapılan öğretim planlarıyla zihinsel engelli ve diğer yetersizliği olan öğrencilerin öğrenebildikleri yapılan çalışmalarla gösterilmiştir (Akçamete, 1988; Varol, 1992; Gürsel, 1993; Timuçin, 2000; Şafak, 2005; Şimşek, 2008; Ülker, 2009; Kıraç, 2009). Kaynaştırma öğrencilerine de özel eğitim hizmeti verilerek yerleştirildikleri sınıfın amaçlarını gerçekleştirmeleri ve başarılı olmaları sağlanabilir.

91 91 Kaynaştırma öğrencisi olarak genel eğitim sınıfına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrencilere özel eğitim hizmeti verildiğinde, bu öğrenciler sınıftan çıkarılarak akranlarından ayrılmamış olacak, akranlarıyla birlikte öğrenebilecek ve sınıf öğretmeni özel eğitim hizmeti yoluyla öğrendiği bilgi ve becerileri uygulama fırsatı bulacak ve bu uygulamaları başka kaynaştırma öğrencileri ile de yaptığı çalışmalarda kullanabilecektir. Özel eğitim hizmeti sonucunda da sınıf öğretmenlerine birden fazla ve değişik öğrenme özelliklerinde olan kaynaştırma öğrencileriyle çalışmalarının yolu açılacaktır. Bu nedenle bu çalışma, birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle akademik alanlarda yapabildiklerine göre yapılan öğretim planlarının, sınıf öğretmeni tarafından uygulanmasının, öğrencinin akademik derslerde amaçları gerçekleştirmesinde etkili olup olmadığı sorusuna cevap bulmak için desenlenmiştir. Araştırmanın amaçlarını gerçekleştirmek için, tek denekli deneysel desenlerden Davranışlar Arası Çoklu Yoklama Deseni kullanılmıştır. Araştırmanın deneğini, öğretim yılında Çubuk İlköğretim Okulu 5.Sınıfına devam eden bir kız öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanabilmesi için, Öğretmen Görüşme(Ön görüşme ve görüşme) Formu, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik Kontrol Listeleri, öğrencinin Atatürk ün Hayatı, Çember ve Noktalama İşaretlerinde düzeylerinin belirlenebilmesi için Noktalama İşaretleri, Atatürk ün Hayatı ve Çember Ölçü Araçları ve yapabildiğine göre hazırlanan ders planları ve etkinlikleri geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde, grafiksel analiz kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular şu şekildedir:

92 92 Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle Türkçe dersinde yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planının sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Türkçe disiplin alanında belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesine yol açmıştır. Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle Matematikte dersinde yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planının sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Matematikte disiplin alanında belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesine yol açmıştır. Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle Sosyal Bilgiler dersinde yapabildiklerine göre hazırlanan öğretim planının sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Sosyal Bilgiler disiplin alanında belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesine yol açmıştır. Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında yapabildiklerine göre yapılan öğretimlerin sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmesinde etkilidir. Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrenciye özel eğitim hizmetiyle Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında yapabildiklerine göre yapılan öğretimlerin sınıf öğretmeni tarafından uygulanması, öğrencinin Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik disiplin alanlarında kazandığı amaçları öğretim bittikten 15 gün sonrada sürdürmesinde ve Noktalama İşaretleri ile ilgili daha önce gerçekleştirmediği bir amacı gerçekleştirmesinde etkili olduğu izlenimi edinilmiştir. Araştırmaya katılan sınıf öğretmeni özel eğitim hizmetiyle yapabildiği dikkate alınarak düzenlenen öğretimlerin uygulanması ile ilgili olumlu görüş bildirmiştir.

93 Yargı Araştırma bulgularına göre; özel eğitim hizmetiyle öğrencinin yapabildiklerine göre hazırlanarak yapılan öğretimler öğrencinin Matematik, Türkçe ve Sosyal Bilgiler disiplin alanları ile ilgili amaçları gerçekleştirmesine yol açmıştır. Araştırmanın sonuçları, özel eğitim hizmetiyle öğrencilerin yapabildiklerine göre yapılan öğretim uygulamalarının, etkili olduğunu göstermektedir. Araştırmada özel eğitim öğretmeni öğrencinin yapabildiklerini ve gereksinimlerini belirleyebilmek için kaba değerlendirme araçları hazırlayarak bu değerlendirme araçlarını öğrencilere uygulamış ve kaba değerlendirmeden çıkan sonuçlara göre de öğrencinin sınıf içinde akran grubu ile beraber derse katılımını sağlayacak bir öğretim programı hazırlamıştır. Öğretim planlanırken öğrencinin yapabildikleri ve sunum sırasında kazanabileceği davranışlarda göz önünde bulundurularak ders planlanmış, planlama yapılırken bireysel öğrencinin ara ara sınıfın geneline yapılan sunuya katılması sağlayacak öğretim planlamasına yer vermiştir. Yapılan bu çalışma sonucunda; İlköğretim 1.Kademeden bu öğretim yılı sonunda mezun olacak öğrenci, özel eğitim öğretmeninin hazırladığı yapabildiklerine dayalı öğretim planı ile normal akranlarıyla beraber gerekli program uyarlamaları yapılarak 5.sınıfa kadar gerçekleştiremediği amaçlardan belirlenen derslerde belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmiştir. Bu sonuç özel eğitim hizmetlerinin gerekliliğini ortaya koymuştur. Yapılan çalışmanın devamlılığı sağlanarak öğrencinin 2.Kademede daha başarılı olmasını sağlanabilir. Bu da özel eğitim hizmetlerinin sürekliliğinin sağlanması ile mümkündür. Öğrencilerin özel eğitim hizmetleriyle yapabildikleri belirlenip, gereksinimleri sıralandıktan sonra bu gereksinimlere ve yapabildiklerine göre öğretimlerin düzenlenmesi onların sosyal gelişimlerinde ve disiplin alanlarında ilerlemelerini sağlayabilir. Şimşek (2009), Timuçin (2000), Varol ( 1996), Gürsel (1993), Smith ve Simpson (1989), Maher (1983) yaptıkları çalışmalarda, özel eğitim okul ve sınıflarına devam eden öğrencilerin yapabildiklerine dayalı öğretim materyali ve yapabildiklerine göre hazırlanan

94 94 öğretim planlarıyla yapılan öğretimlerin daha çok amaç gerçekleştirmelerine yol açtığını belirtmişlerdir. Kıraç (2009), Ülker (2009), Ünal (2008), Şafak (2005), birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş, yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere sağlanan destek eğitim hizmetlerinin öğrencilerde belirlenen öğretim amaçlarını gerçekleştirmelerinde etkili olduğunu belirtmişlerdir. Bu çalışmanın sonuçlarında da, ülkemizde özel eğitim okul ve sınıflarında ve birlikte eğitim ortamlarında yapılan çalışmaların sonuçlarını desteklemekte ve paralellik göstermektedir. Özel eğitim hizmetiyle öğrencilerin yapabildiğini belirleyip yapabildiğine göre öğretimi düzenleyerek yapılan öğretim uygulamaları yetersizlikten etkilenmiş öğrencilerin yeni davranışlar kazanmalarına ve kazandıkları davranışları sürdürmelerini sağlamaktadır. Ayrıca, öğretmenlerin yaptıkları işten doyum sağlamalarına yol açmaktadır. Ancak sonuçlar yorumlanırken birer ders saatlik öğretim oturumlarının uygulanması ve birer saatlik özel eğitim hizmetinin verilmiş olması ile öğrencinin davranış probleminin olmaması dikkate alınmalıdır. Öğrencilerin daha fazla amaç gerçekleştirememelerinin nedenlerini araştırmak bu çalışmanın amacı olmamakla birlikte öğrencilere daha nitelikli eğitim hizmetlerinin sunulması ve eksikliklerin giderilmesi açısından değerlendirilmelidir. Bu araştırmada öğrencinin daha fazla amaç gerçekleştirememiş olmasının nedeni sınıftaki öğrencilerin performans düzeyleri ile bireysel öğrencinin performansı arasındaki fark olabilir. Ayrıca sınıf öğretmeninin ilk defa bu çalışmaya katılmış olması da daha az amaç gerçekleşmesine neden olmuş olabilir. Bu sonuçlar, zihinsel engelli öğrencilerin, var olan programda yer alan amaçları gerçekleştirebilmeleri için eğitim programı kadar öğretimlerde de çocuğun yapabildiğine

95 95 göre uyarlamalar yapılması gerektiğini göstermektedir. Programı uyarlama, gelişim ve disiplin alanlarında kaba değerlendirme ile öğrenci gereksinimlerinin belirlenerek bu gereksinimlere uygun ayrıntılı değerlendirme yapmayı, çıkan sonuca göre giriş davranışlarının belirlenmesini, giriş davranışlarına uygun öğretimsel amaçların yazılmasını, amaçların gerçekleşmesine yol açacak şekilde öğretimde düzenlemelerinin yapılmasını, öğretim ve değerlendirme araçlarının hazırlanmasını gerektirmektedir. Amacımız yetersizlikten etkilenmiş tüm çocukları en az sınırlayıcı eğitim ortamlarına yerleştirmek ve yerleştirildikleri kurum/ okullar da başarılı olmalarını sağlayacak düzenlemeleri onlara sunabilmektir. Yetersizlikten etkilenen öğrenciler için özel eğitim hizmetleri sağlandığında başarılı olmaları olası olacaktır. Bu nedenle ülkemizde de kaynaştırma ile ilgili yapılan çalışmalar hız kazanmış, var olan durumu saptamak ve daha iyi hale getirmek için çalışmalara yön verilmiştir. Ayrıca araştırmadan çıkan sonuçlardan biri de verilen özel eğitim hizmetinin öğrencilerin amaçları gerçekleştirmesine yol açmasının dışında öğrenci ile ilgili; derse katılma isteğini artırması, özgüven duygusunu geliştirmesi, öğretmen açısından ise; öğrenciye karşı tutumunun değişmesini, kaygılarının giderilmesini, gerekli eğitsel düzenlemeler yapıldığında özel gereksinimli öğrencilerinde öğrenebileceğinin gösterilmesidir Öneriler Bu bölümde eğitime, uygulamaya ve ileri araştırmalara yönelik olarak önerilere yer verilmiştir Eğitim ve Uygulamaya Yönelik Öneriler Özel eğitim hizmeti verecek personel ile ilgili kadrolar açılarak birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrencilere ve öğretmenlerine özel eğitim hizmeti sağlanmalıdır.

96 96 Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrencilerin sınıf ve branş öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenleri bireyselleştirilmiş eğitim planlarının ve bireyselleştirilmiş öğretim planlarının hazırlanması ve uygulanması yönelik ile işbirliği içinde bulunmalıdır. Özel eğitim hizmeti verecek personel tarafından öğretim yılı başında birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrencilerin yapabildikleri belirlenerek; öğretim amaçları, yapabildiklerine dayalı öğretim planları ve ders için gerekli etkinlikler hazırlanarak sınıf öğretmenine verilmelidir. Özel eğitim hizmeti 2. kademedeki birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrencilerin branş öğretmenlerine de yapılarak orta öğretimdeki zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin gereksinimlerine yönelik çalışmalara yer verilmelidir. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde (2006) özel eğitim hizmetlerinin tanımı, neler olduğu ve özel eğitim hizmetlerini verecek olan öğretmenlerin görev tanımları açıklanmalı ve yönetmelikte yer almalıdır. Kaynaştırma uygulamasının yapılacağı sınıf mevcutlarının mümkün olduğunca az sayıda öğrencinin olduğu sınıflardan seçilmesine önem verilmelidir. Sınıf öğretmenlerine verilen özel eğitim hizmetinin süresini artırarak sınıf öğretmenlerinin planları uygulamasına pratiklik kazandırılmalıdır İleri Araştırmalara Yönelik Öneriler Matematik, Sosyal Bilgiler, Türkçe derslerinden başka derslerde de birlikte eğitim ortamlarına yerleştirilmiş öğrencilerin yapabildikleri dikkate alınarak hazırlanan öğretim planının öğrencilerin amaçları gerçekleştirmesine yol açıp açmadığına bakılabilir.

97 97 Zihinsel yetersizliğin yanı sıra diğer yetersizlik gruplarından etkilenmiş birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş öğrencilerin sınıf öğretmenlerine verilen özel eğitim hizmeti sonucu, yapılan öğretimlerin öğrencilerin amaçları gerçekleştirmesine yol açıp açmadığına bakılabilir. Farklı öğretim yöntemleri ile yapabildiğine göre hazırlanan öğretim planlarının farklılaşan etkililiğine bakılabilir. Farklı özel eğitim hizmetleri karşılaştırılarak hangisinin daha etkili olduğuna bakılabilir. Özel eğitim hizmetlerinin birlikte eğitim ortamlarına yerleştirilmiş öğrencilerin sosyal becerileri kazanmasına etkisine bakılabilir. Özel eğitim hizmetlerinin davranış problemlerini gidermeye ya da azaltmaya etkisi araştırılabilir. Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrencilerin sınıf öğretmenlerine özel eğitim hizmetinin verildiği ve verilmediği durumlarda özel eğitim hizmetinin etkililiğine bakılabilir.

98 98 KAYNAKÇA Akçemete, G. (1988). Bireyselleştirilmiş ek özel eğitimin ağır derecede işiten çocukların sözel iletişimlerine etkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi). Batu, E.S. (2000a). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü (Doktora Tezi). Batu, E.S. (2000b). Kaynaştırma, Destek Hizmetler ve Kaynaştırmaya Hazırlık Etkinlikleri. Özel Eğitim Dergisi, 2.(4), Bricker, Bailey ve Slentz (1990). Reliability, Validity and U tility of the Evaluation and Programming System for Infannts and Young Children (IEP-I) Journal of Early Intervention.14, s: Eripek,S.(1986). Engelli Çocukların Normal Sınıflara Yerleştirilmesi Kaynaştırma. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1.2: Fiscus, E.D.; Mandell, J.C. (1983). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Geliştirilmesi, Doç. Dr. Akçamete, G (Ed). Çev. Şenel, H.G.; Tekin,E.Ankara:Özkan Matbaacılık Sanayi. Gürgür, H. (2005). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı bir ilköğretim sınıfında işbirliği ile öğretim yaklaşımını incelemesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Gürsel,O.(1993). Zihinsel engelli çocukların doğal sayıları gerçek nesneleri kullanarak eşleme, resimleri işaret ederek gösterme, rakamlar gösterildiğinde söyleme

99 99 becerilerinin gerçekleştirilmesinde bireyselleştirilmiş öğretim materyalinin basamaklandırılmış yöntemle sunulmasının etkililiği. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. Kıraç, S. (2009). Özel eğitim danışmanlığı yoluyla düşük akademik performanslı Öğrencilerin yapabildiklerini dikkate alarak yapılan öğretim düzenlemesinin amaçları gerçekleştirmesindeki etkililiği. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Kırcaali-İftar, G.; Tekin, E. (1997). Tek Denekli Araştırma Yöntemleri. (1. Basım.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Kırcaali-İftar, G.; Tekin,E. (2004). Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık. Kırcaali-İftar, G.; Uysal A. (1999). Zihin Özürlü Öğrencilere Özel Eğitim Danışmanlığı Aracılığıyla Uygulanan Resimli Fişler Okuma-Yazma Öğretiminin Etkililiği. Özel Eğitim Dergisi 2.(3)3-13. Kıcaali-İftar, G.; S. Batu (2006). Kaynaştırma. (2.Basım). Ankara: Kök Yayıncılık. Maher, C. (1983) Developing AND Implementation of Effective Individualized Education Programs: Evaluation of Two Team Approaches. Journal f Scholl Psyclogy, Özyürek, M. (1984). Birlikte ve Ayrı Eğitimin Etkililiği; Benlik Kavramı ve Denetleme Odağı Açısından. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını... (1985). Ortopedik Arızalıların Eğitim Ortamlarına Yerleştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 17.(1-2),

100 100 (1990). Özel Eğitimde Normalleştirmenin Doğurguları. Eğitim Bilimleri 1. Ulusal Kongresi. Bildiriler IV. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.. (2009). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı; Geliştirme ve Temelleri. (5.Basım). Ankara: Kök Yayıncılık. Resmi Gazete (2006). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Sayı: (Değişiklik: ) Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Sayı: (Değişiklik: Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği.Sayı: Smıth,S., Sımpson, R.(1989) An analysis of Indıvidualized education programs (IEPs) for students with behavioral disorders. Behavioral Disorders. 14, s: Şafak, P. (2005). Birlikte eğitim ortamındaki görme yetersizliğinden etkilenmiş öğrencilere gezici öğretmenlik düzenlemesine göre verilen destek hizmetin etkililiği. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi (Doktora Tezi). Şimşek, Ö. M. (2009). Öğretmen tarafından hazırlanan ve hazır verilen bireyselleştirilmiş öğretim planlarının farklılaşan etkililiği. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Tekin-İftar, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2004). Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri.(2.Baskı).Ankara: Nobel Yayıncılık. Timuçin, U. (2000). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin yapabildiklerine göre hazırlanarak sınıf öğretmenine verilen öğretim planının ders amaçlarını gerçekleştirme düzeyi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisan Tezi).

101 101. (2008). Doğrudan davranışsal danışmanlığın birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş yetersizliği olan öğrencilerin problem davranışlarını azaltmadaki etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Ödev. Sayı: (1982) MADDE 42: Eğitim ve Öğrenim Hakkı Ülker, S. (2009). Birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş zihinsel yetersizliği olan öğrencinin özel eğitim danışmanlığıyla farklı disiplin alanlarında yapabildikleri dikkate alınarak yapılan öğretimin amaçları gerçekleştirmesine olan etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Varol, N. (1996). Down Sendromuna Genel Bakış; Nedenler, Tedavi, Plastik Cerrahi Yaklaşımlar, Özel Eğitimde Kaynaştırma ve Psikolojik Danışmanlık Panelde Sunulan Bildiri. (1992). Zihinsel engelli çocuklara kırmızı, sarı, büyük, daire, üçgen, uzun, bir tane, iki tane ve kalın kavramlarını kazandırmada açık anlatım yöntemiyle sunulan bireyselleştirilmiş kavram öğretim materyalinin etkililiği. Yayınlanmış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.

102 102 EKLER Sayfa No Ek 1 Öğrenci ve Öğrenci gereksinimlerinin Belirlenmesine Yönelik Geliştirilen Ölçü Araçları Ek 1.1. Öğrenci Belirleme Ön Görüşme Formu Ek Öğrenci Belirleme Ön Görüşme Formu Kullanma Yönergesi 108 Ek 1.2. Öğretmen Görüşme Formu ve Kayıt Çizelgesi Ek Öğretmen Görüşme Formu Kullanma Yönergesi 122 Ek Sınıf Kontrol Listeleri Ek Matematik Kontrol Listesi 126 Ek Matematik Kontrol Listesi Kullanma Yönergesi 135 Ek Matematik Kontrol Listesi Soru Kağıdı. 138 Ek Türkçe Kontrol Listesi Ek Türkçe Kontrol Listesi Kullanma Yönergesi 151 Ek Türkçe Kontrol Listesi Soru Kâğıdı. 154 Ek Sosyal Bilgiler Kontrol Listesi Ek Sosyal Bilgiler Kontrol Listesi Kullanma Yönergesi Ek Hayat Bilgisi Kontrol Listesi Ek Hayat Bilgisi Kontrol Listesi Kullanma Yönergesi 168 Ek 2 Araştırma Verilerinin Toplanması ve Öğretim Planlarının Hazırlanması İçin Geliştirilen Ölçü Araçları 170 Ek 2.1. Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı Ek Atatürk ün Hayatı Ölçü Aracı Kullanma Yönergesi ve Kayıt Çizelgesi. 180 Ek 2.2. Çember Ölçü Aracı Ek Çember Ölçü Aracı Kullanma Yönergesi 190 Ek Çember Ölçü Aracı Kayıt Çizelgesi 192 Ek 2.3. Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı 195 Ek Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı Kullanma Yönergesi 203 Ek Noktalama İşaretleri Kayıt Çizelgesi 205

103 103 Ek 3 Öğretim Planları ve Materyallerinin Geliştirilmesi Ek Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Hazırlanan Atatürk ün Hayatı Öğretim Planı 209 Ek Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Hazırlanan Atatürk ün Hayatı Öğretim Planı Materyalleri Ek Atatürk ün Soyağacı Bireysel Etkinlik 214 Ek Ali Rıza Beyin İsmini Bulma Bireysel Etkinlik. 216 Ek Zübeyde Hanımın İsmini Bulma Ek Makbule nin İsmini Bulma Bireysel Etkinlik. 222 Ek Atatürk ün Ailesindeki Kişileri Bulma Bireysel Etkinlik 225 Ek Atatürk İle İlgili Etkinlik Sınıf İçin. 228 Ek Atatürk İle İlgili Etkinlik Sınıf İçin 230 Ek Atatürk ün Getirdiği Yenilikler Okuma Metni Sınıf İçin Etkinlik Ek İnkılâplar Sınıf İçin Etkinlik 234 Ek Cumhuriyetten Önce ve Sonra Sınıf İçin Etkinlik Ek 3.2. Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Hazırlanan Çember Öğretim Planı 239 Ek Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Hazırlanan Çember Öğretim Planı Materyalleri. 244 Ek Çember Sınıf İçin Etkinlik 245 Ek Çember Sınıf İçin Etkinlik 247 Ek Çember Sınıf İçin Etkinlik(Yedek) Ek Çember Olanı Bulma Bireysel Etkinlik 251 Ek Çemberin İç Bölgesini Bulma Bireysel Etkinlik Ek Çemberin Dış Bölgesini Bulma Bireysel Etkinlik 255 Ek Çemberin Merkezini Bulma Bireysel Etkinlik. 257 Ek Çemberin Merkezini İşaretleme Bireysel Etkinlik Ek Merkezin Kısaltmasını Bulma Bireysel Etkinlik Ek Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre Hazırlanan Noktalama İşaretleri Öğretim Planı 263 Ek Özel Eğitim Hizmeti İle Yapabildiklerine Göre

104 104 Hazırlanan Noktalama İşaretleri Öğretim Planı Materyalleri. 267 Ek Tüm Sınıf İçin Akıllı Karga Okuma Metni 268 Ek Noktanın Kullanıldığı Yerleri Bulma Sınıf İçin Etkinlik Ek Nokta İşaretinin Kullanımı Sınıf İçin Etkinlik Ek Virgül İşaretinin Kullanımı Sınıf İçin Etkinlik. 274 Ek Nokta ve Virgül İşaretinin Kullanımı Sınıf İçin Etkinlik Ek Nokta Olanı Bulma Bireysel Etkinlik 278 Ek Nokta Olmayanı Bulma Bireysel Etkinlik 280 Ek Nokta Olanı Bulma çoktan seçmeli Bireysel Etkinlik 282 Ek Noktanın Kullanıldığı Cümleyi Bulma Bireysel Etkinlik Ek Cümle Sonuna Noktanın Kullanıldığını Bulma Bireysel Etkinlik. 286 Ek Tarihlerin Arasına Nokta Koyma Bireysel Etkinlik 288 Ek Kısaltmalardan Sonra Nokta Koyma Bireysel Etkinlik Ek 4 Öğretmenlere Yönelik Sosyal Geçerlilik Formu. 292 Ek 5 Güvenilirlik Formları.. 295

105 105 EK 1 ÖĞRENCİ VE ÖĞRENCİ GEREKSİNİMLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK ÖLÇÜ ARAÇLARI

106 106 EK 1.1 ÖĞRENCİ BELİRLEME ÖN GÖRÜŞME FORMU

107 107 ÖĞRENCİ BELİRLEME ÖN GÖRÜŞME FORMU GÖRÜŞME YAPILAN ÖĞRETMENİN ADI SOYADI: OKUTTUĞU SINIFI VE ŞUBESİ: OKULUN ADI: 1.Sınıfınızda, kaynaştırma eğitimi alması için karar çıkmış ve zihinsel yetersizlik tanısı konmuş öğrenci/öğrencilerinizin adlarını ve doğum tarihlerini söyler misiniz? Öğrenci Adı Soyadı Doğum Tarihi 2.Sınıfınızdaki kaynaştırma öğrenci/öğrencilerinizin davranış problemi olup olmadığını söyler misiniz? Öğrenci Adı Soyadı Davranış problemi Var Yok Açıklama Açıklama: 3. Bu öğrenci/öğrencilerinizin okula devam durumlarını belirtir misiniz? ÖĞRENCİ ADI SOYADI DEVAMLI DEVAMSIZ Açıklama: 4. Kaynaştırma öğrencilerinizin akademik becerilerde öncelikli olarak neleri öğrenmeye gereksinimleri olduğunu sıralar mısınız? 5. Okulda bulunduğunuz öğretim zamanını ve derse giriş çıkış saatlerini belirtir misiniz? Tam gün eğitim Sabahçı Öğlenci

108 108 EK ÖĞRENCİ BELİRLEME ÖN GÖRÜŞME FORMU KULLANMA YÖNERGESİ

109 109 ÖĞRENCİ BELİRLEME ÖN GÖRÜŞME FORMU FORMUN AMACI: Rehberlik ve Araştırma Merkezi tarafından kaynaştırma öğrencisi olarak genel eğitim sınıfına yerleştirilmiş zihinsel engelli öğrenciler arasından davranış problemi olmayan öğrencileri belirlemek, sınıf öğretmenlerinin gereksinim duyduğu alanları tespit etmek, öğrenci devam devamsızlık durumları ile okulun eğitim öğretim sürelerini belirlemek amacı ile bu form hazırlanmıştır. FORMLARIN UYGULANACAĞI GRUP: Rehberlik ve Araştırma Merkezi tarafından kaynaştırma öğrencisi olarak genel eğitim sınıfına yerleştirilmiş öğrencilerin sınıf öğretmenlerine uygulanacaktır. FORM KULLANMA YÖNERGESİ: 1.Görüşme içim uygun bir saat ve mekân belirleyiniz. 2.Öğretmenle karşılıklı oturunuz. 3.Formun kullanım amacını öğretmene söyleyiniz. 4.Form uygulayıcı tarafından sınıf öğretmenleri ile birlikte doldurulacaktır. 5.Eklenmek istenen bilgiler için soruların altında açıklama bölümü bulunmaktadır. Ek bilgiler bu bölüme yazılabilir. 6.Öğretmenin verdiği cevapları ilgili sütuna (+) işareti koyarak işaretleyiniz. 7.Öğretmen öğrencinin davranış problemi olmadığını söylerse öğretmen görüşme formunun uygulamasına geçebilirsiniz.

110 110 EK 1.2 ÖĞRETMEN GÖRÜŞME FORMU VE KAYIT ÇİZELGESİ

111 111 ÖĞRETMEN GÖRÜŞME FORMU VE KAYIT ÇİZELGESİ ÖĞRENCİNİN KİMLİK BİLGİLERİ Adı Soyadı: Doğum Tarihi: Okulu: Sınıfı: Öğrenci Telefon No: UYGULAYICI- GÖRÜŞME YAPILAN ÖĞRETMEN Görüşme Yapılan Öğretmen: Görüşme Tarihi: Görüşme Saati: Görüşme Yeri: Okul Telefonu: Görüşmeyi Yapan Kişi: Görüşme Formunun Amacı: Öğrencinin disiplin alanlarından Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Türkçe derslerinde neler yapabildiğini ve buna bağlı olarak kaba değerlendirmeye nereden başlanacağını belirlemek ve kontrol listelerini hazırlamak amacı ile öğretmen görüşme formu geliştirilmiştir. Görüşme Formunun Uygulanacağı Öğretmen Grubu: Hazırlanan öğretmen görüşme formu sınıflarında kaynaştırma öğrencisi olan İlköğretim 1.kademedeki sınıf öğretmenlerine uygulanabilir. A. MATEMATİK DİSİPLİN ALANI... nın matematik dersinde yapabildikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz? 1.MATEMATİĞE HAZIRLIK KAVRAMLARI... nın bildiği kavramlar hakkında neler söyleyebilir misiniz?(.. nın nesnelerin büyük-küçük, uzun-kısa, kalın-ince gibi kavramların özelliklerinden neleri bildiğini söyler misiniz?) VARLIKLAR ARASI ÖĞRENCİNİN YAPABİLDİĞİ İLİŞKİLER EŞLEME DÜZEYİ KAVRAM DÜZEYİ AÇIKLAMA Büyüklük Büyük Küçük Uzunluk Uzun Kısa

112 112 Kalınlık Kalın İnce Azlık-Çokluk Çok Az Konum Altında Üstünde İçinde Dışında Altında Üstünde Yanında Yön Sağda Solda Önde Arkada Diğer Kavramlar Boş Dolu Ağır Hafif Bütünlük Tam Yarım Çeyrek Bildiği başka kavramlar varsa lütfen ekleyin. 2. SAYI SAYMA BECERİLERİ...nın sayma becerileri ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? SAYMA BECERİLERİ 1 erli kaça kadar sayar. 5 erli kaça kadar sayar. 10 arlı kaça kadar sayar. Verilen herhangi bir sayıdan başlayarak sayabilir mi? Geriye doğru sayması ile ilgili ne söyleyebilirsiniz? ÖĞRENCİNİN YAPABİLDİĞİ AÇIKLAMA

113 113 Diğer sayı sayma becerileri ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? 3. SAYI KAVRAMI a. SAYI OKUMA -YAZMA BECERİLERİ... nın sayıları okuma ve yazması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? SAYI KAVRAMI ÖĞRENCİNİN YAPABİLDİĞİ AÇIKLAMA İstenilen sayıda nesne verir. Önüne konulan nesnelerin kaç tane olduğunu söyler. Tek basamaklı doğal sayıları OKUR YAZAR İki basamaklı doğal sayıları Üç basamaklı doğal sayıları b. BASAMAK DEĞERİ.. nın sayı çözümlemesi ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? İki basamaklı doğal sayıların basamak değerini söyler. Üç basamaklı doğal sayıların basamak değerini söyler. 4. GEOMETRİK ŞEKİLLER..nın geometrik şekillerle ilgili yapabildikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz? ŞEKİLLER GÖSTERİR SÖYLER ÖZELLİKLERİNİ SÖYLER Daire Üçgen Kare Dikdörtgen AÇIKLAMA Diğer geometrik şekilleri tanıması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? 5. DÖRT İŞLEM BECERİLERİ a. Toplama... nın toplama işlemi ile ilgili neler yapabildiğini söyler misiniz?

114 114 İŞLEM BASAMAKLARI Tek basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı yan yana toplar. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Tek basamaklı doğal sayı ile tek basamaklı doğal sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde alt alta toplar. İki basamaklı Sayılarla tek basamaklı Sayıları sonuç elde gerektirmeyecek şekilde toplar. Üç tek bas. Sayıyı alt alta toplar. İki bas. Sayılarla bir bas. Sayıları sonuç elde gerektirecek şekilde toplar. İki bas. Sayılarla iki bas. Sayıları birler ya da onlar bas. Sayıları sonuç elde gerektirecek şekilde toplar.. nın sözlü problemleri yapması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz peki? b. Çıkarma... nın çıkarma işlemi ile ilgili neler yapabildiğini söyler misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Tek basamaklı sayıdan tek basamaklı sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde çıkarır. İki basamaklı sayıdan tek basamaklı sayıyı sonuç iki basamaklı çıkacak şekilde deste bozmadan çıkarır. İki basamaklı sayıdan Sonu 0 la biten iki basamaklı sayıyı çıkarır. İki basamaklı sayıdan tek basamaklı sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde çıkarır. İki basamaklı sayıdan iki basamaklı sayıyı deste bozarak çıkarır. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA. nın sözlü problemleri yapması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? c. Çarpma... nın çarpma işlemi ile ilgili neler yapabildiğini söyler misiniz?

115 115 İŞLEM BASAMAKLARI Tek basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde çarpar. İki basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı sonuç iki basamaklı çıkacak şekilde eldesiz çarpar. İki basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı elde gerektirecek şekilde çarpar. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA. nın sözlü problemleri yapması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? d.bölme... nın bölme işlemi ile ilgili neler yapabildiğini söyler misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Tek basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıya kalansız böler. İki basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde kalanlı böler. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA. nın sözlü problemleri yapması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? e. Problem Çözme nın işlemlerde yapabildiği en son düzeyi söyleyebilir misiniz? PROBLEMLER Verilen tek işlemli problemleri çözer. Verilen iki işlemli problemleri çözer. Verilen üç işlemli problemleri çözer. ÖĞRENCİNİN YAPABİLDİĞİ AÇIKLAMA 6. SAAT OKUMA BECERİSİ..nın sat okuma becerileri ile ilgili neler söyleyebilirsiniz. İŞLEM BASAMAKLARI Tam saatleri okur. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Yarım saatleri okur. Çeyrek geçeyi okur. Kalaları okur.

116 PARA TANIMA BECERİSİ nın para ile ilgili neler yapabildiğini söyler misiniz? a.kâğıt paraların miktarını söyler. İŞLEM BASAMAKLARI 10 TL BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA 20TL 50TL 100TL b.bozuk paraların miktarını söyler. 8.KESİRLER.nın kesirlerle ilgili neler yapabildiğini söyler misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Kesir çeşitlerin neler olduğunu söyler. Verilen şekillerdeki taralı kısımların kesirli ifadelerini yazar/söyler. Söylenen kesirli ifadeleri şekil üzerinde gösterir. Kesirlerle dört işlem yapar. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA 9. KÜMELER..nın kümeler ile ilgili neler yaptığını söyleyebilir misiniz? 10.GRAFİKLER..nın grafikleri okuması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? 11. ÖLÇÜ BİRİMLERİ.ölçü birimleri ile ilgili neler yapıyor. Hangi becerilere sahip?

117 117 a.zaman Ölçüleri İŞLEM BASAMAKLARI Bir haftada kaç gün olduğunu söyler. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Bir günün 24 saat olduğunu söyler. Bugün, dün, yarın kavramlarını söyler. b.uzunluk Ölçüleri İŞLEM BASAMAKLARI 1. a.karışla ölçüm yapar. b.adımla ölçüm yapar. c. Cetvelle ölçüm yapar. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA 2. a.metreyle ölçüm yapar b.metrenin as katların neler olduğunu söyler c.metrenin katlarının neler olduğunu söyler. c.diğer Ölçü Birimleri..nın litre, gram, kütle ve alan ölçüleri ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz?

118 118 B. HAYAT BİLGİSİ DİSİPLİN ALANI a... Hayat Bilgisi dersinde neler yaptığını bana anlatır mısınız? Öncelikle temalarla ilgili konularda neler yaptığından konuşalım isterseniz. 1.Okulumuz Teması ile ilgili neler biliyor, hangi kavramlara sahip? 2.Evimiz-Ailemiz Teması ile ilgili neler biliyor? 3.İletişim Teması ile ilgili neleri bildiğini söyleyebilir misiniz? 4.Vücudumuz ve Sağlığımız ile ilgili neleri bildiğini söyleyebilir misiniz? 5.Taşıtlar ve Trafik Teması ile ilgili hangi kavramlara sahip olduğunu söyleyebilir misiniz? 6.Canlılar Ünitesi ile ilgili neler yapabildiğini söyleyebilir misiniz? 7.Meslekler ve özellikleri ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz? 8.Atatürk, yaşamı ve yaptıkları ile ilgili neler biliyor, hangi kavramlara sahip? 9.Milli Bayramlarımız ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz? b...nın Hayat Bilgisi dersinde yaptıkları ya da bildikleri hakkında eklemek istediğiniz başka şeyler var mı?

119 119 C. TÜRKÇE DİSİPLİN ALANI 1.OKUMA BECERİSİ... Okuma becerileri ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Sesli Harfleri Okur. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Heceleri okur. Kelimeleri Okur. Fişleri Okur. Verilen metni okur. 2.OKUDUĞUNU ANLAMA BECERİSİ... Okunan metinle ilgili sorulara nasıl cevaplar veriyor söyleyebilir misiniz?...okuduğu parça ile ilgili sorulara nasıl cevap verebildiğini söyleyebilir misiniz? 3.YAZMA BECERİLERİ.nın yazma becerileri ile ilgili neler söyleyebilirsiniz. a.örneğe bakarak yazar. b.söyleneni yazar. 4.NOKTALAMA İŞARETLERİ nın noktalama işaretlerini kullanması ile ilgili neler söyleyebilirsiniz. 5.SES BİLGİSİ.. Alfabede yer alan sesleri ve seslerin özelliklerini biliyor mu? Bununla ilgili neler söyleyebilirsiniz? 6.DİLBİLGİSİ nın Dilbilgisi becerileri ile ilgili neler yapabildiğini söyleyebilir misiniz? a.sözcük çeşitleri ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz?

120 120 İŞLEM BASAMAKLARI Eş anlamalı sözcüklere örnek verir. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Eş sesli sözcüklere örnek verir. Karşıt anlamlı sözcüklere örnek verir. b.tümce yapısı ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Kurallı tümcenin nasıl olduğunu söyler. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Kurallı tümce yazar. Tümcede yer alan özne, yüklem ve tümleci gösterir. Tümcedeki ad, önad, adıl ve eylem olan sözcükleri gösterir.

121 121 D. SOSYAL BİLGİLER DİSİPLİN ALANI..nın Sosyal Bilgiler dersinde yapabildikleri ile ilgili bana neler söyleyebilirsiniz? 1.Aile, Okul ve Toplum Hayatı ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Kendini Tanıtır. (Adını soyadını, yaşını, cinsiyetini, nerede doğduğunu, doğum tarihi söyler.) Ailenin görevlerini söyler. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Okulun kazandırdıklarını söyler. Cumhuriyet Yönetiminin özelliklerini söyler. Atatürk ün yaşamı ile ilgili olay ve olguları söyler. Atatürk ün ilke ve inkılâplarının neler olduğunu söyler. 2.Vatan ve Ulus Kavramları ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Ulus kavramının özelliklerini söyler. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Vatan kavramının özelliklerini söyler. Türk Ulusunun özelliklerini söyler.

122 122 3.İlimiz, Yaşadığımız Bölge ve Yönetim ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Haritayı gösterir. BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Harita çeşitlerini söyler. Haritadaki söyler. yönleri Yaşadığı köyü İlçeyi İli Haritadan gösterir. Yaşadığı İli, İlçeyi, köyü kimin yönettiğini söyler. 4. Türkiye nin coğrafi konumu ve özellikleri ile ilgili neler bildiğini söyleyebilir misiniz? İŞLEM BASAMAKLARI Türkiye nin bölgelerini gösterir. coğrafi haritada BECERİ BASAMAĞINA SAHİP BECERİ BASAMAĞINA SAHİP DEĞİL AÇIKLAMA Türkiye nin bölgelerinin söyler. Coğrafi adlarını Doğal afetlerin neler olduğunu söyler. Türkiye de yetişen tarım ürünlerinin neler olduğunu söyler. E. a...ile çalışma sırasında ya da çalışma bittikten sonra ödül olarak kullanabileceğimiz yapmaktan hoşlandığını düşündüğünüz etkinlikler, sözel ifadeler, sevdiği yiyecekler ya da ilgisini çekebileceğini düşündüğünüz başka şeyler ile ilgili neler söyleyebilirsiniz. Sevdiği yiyecekler: Yapmaktan Hoşlandığı Etkinlikler: Kullandığınız ödül sözcükleri: b.öğretim oturumlarında sınıf için kullandığınız pekiştireç ve ödüllerle ilgili neler söyleyebilirsiniz? Açıklama:

123 123 EK ÖĞRETMENLE GÖRÜŞME FORMU KULLANMA YÖNERGESİ

124 124 ÖĞRETMENLE GÖRÜŞME VE KAYIT FORMUNUN KULLANMA YÖNERGESİ Görüşme Formunun Amacı: Öğrencinin disiplin alanlarından Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Türkçe derslerinde neler yapabildiğini ve buna bağlı olarak kaba değerlendirmeye nereden başlanacağını belirlemek ve kontrol listelerini hazırlamak amacı ile öğretmen görüşme formu geliştirilmiştir. Görüşme Formunun Uygulanacağı Öğretmen Grubu: Hazırlanan öğretmen görüşme formu sınıflarında kaynaştırma öğrencisi olan İlköğretim 1.kademedeki sınıf öğretmenlerine uygulanabilir. Öğretmen Görüşme Formu Kullanma Yönergesi: Görüşme formunu kullanmadan önce gözden geçiriniz. Görüşmeyi yapacağınız öğretmen için uygun bir saat belirleyiniz. Görüşmeyi yapabileceğiniz uygun bir mekân belirleyiniz. Görüşme sırasında öğretmenle karşılıklı oturunuz. Görüşmenin amacını ve tahmini olarak ne kadar süreceğini öğretmene söyleyiniz. Hakkında bilgi alacağınız öğrenci 1.,2. veya 3.sınıfta ise Hayat Bilgisi Kontrol Listesini 4.veya 5.sınıfta ise Sosyal Bilgiler Kontrol Listesini Uygulayınız. Matematik ve Türkçe Dersi Kontrol Listeleri uygulama kolaylığı açısından 1.Kademedeki (1.,2.,3.,4.,5.sınıf ) tüm ders konularını içerecek şekilde hazırlanmıştır. Bu nedenle 1. Kademedeki öğrencilerin tümüne Matematik ve Türkçe Kontrol Listelerini uygulayabilirsiniz. Açık uçlu sorular sorunuz.(soruları mümkün olduğunca forma bakmadan sormaya çalışınız) Öğretmenin verdiği cevapları sorduğunuz soruların seçeneklerini karşılıyorsa işaretleme bölümüne (+) koyarak cevaplamıyorsa açıklama bölümüne yazarak kayıt edin. Öğretmene öğrencinin.nın matematik dersinde yapabildikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz sorusu yöneltildikten sonra öğretmen öğrencinin toplama, çıkarma işlemleri vb. daha ileri düzey becerileri yapabildiğini söylerse matematiğe hazırlık kavramları,sayma becerileri ve sayılar ilgili sorular sormanıza gerek yoktur. Gerektiğinde öğretmenin öğrencinin yapabildiğini söylediği konuyla ilgili daha belirgin yanıtlar verebilmesi amacıyla kayıt formundaki basamakları soru şeklinde sorabilirsiniz.(örneğin geometrik şekiller ile ilgili nın daire üçgen, kare, dikdörtgen kavramlarından hangilerine sahip olduğunu söyleyebilir misiniz?) Öğrenci bir disiplin alanındaki alt becerilerle ilgili hiçbir basamağı gerçekleştiremiyorsa, o disiplin alanında başka bir soru sormadan diğer disiplin alanına geçebilirsiniz. Görüşme bitince öğretmene teşekkür ediniz.

125 125 EK SINIF KONTROL LİSTELERİ

126 126 EK MATEMATİK KONTROL LİSTESİ

127 127 MATEMATİK KONTROL LİSTESİ Uygulama Tarihi: Uygulanan Mekân: Uygulayıcı: Öğrencinin Adı Soyadı: Okulun Adı: Sınıfı: 1. Sayma Becerileri Kullanım Yönergesi: Öğrenciye soruları sormaya 3.sorudan başlayınız. Eğer öğrenci verilen sayıdan başlayarak sayamazsa 1. ve 2. soruyu sorunuz. Öğrenci verilen sayıdan başlayarak sayarsa 2 şerli saymaya geçiniz. Öğrenci 2 şerli sayarsa ölçü aracını uygulamaya devam ediniz. Doğru cevaplayamazsa 5 er ve 10 ar saymasını isteyiniz. Öğrenci doğru sayarsa bir sonraki basamağa geçiniz. Araç gereç: Çalışmanın başında öğrencinin önüne çalışma defterini ve kalemi veriniz. BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME 1.a.1 den başlayıp 1 er er sayar. Yönerge: 1 DEN BAŞLAYARK 1 ER ER SAYABİLDİĞİN KADAR SAY denir. b.20 ye kadar olan sembolleri sayar. Yönerge: Öğrenciye kâğıda çizilmiş çizgiler gösterilerek BURADA ÇİZİLİ OLAN ÇİZGİLERE BAK. ÇİZGİLERİ SAY, KAÇ ÇİZGİ VAR SÖYLE denir. ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı Eğer öğrenci çizgileri sayamazsa başka bir sayı(7) ile çizgileri tekrar saymasını isteyiniz. Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak saydığı son sayıyı yazın. Kayıt Etme: Öğrenci çizgileri doğu sayarsa kayıt çizelgesine + işareti konur. Eğer öğrenci çizgilerin bir kısmını doğru olarak sayarsa doğru olarak saydığı çizgi sayısını yazın. 2.İstenilen sayıda çizgi çizer. 3.Verilen sayıdan başlayarak sayar ar ritmik sayar. 5.5 er ritmik sayar. 6.2 şer ritmik sayar. Yönerge: Öğrenciye kâğıt kalem verilir. 12 TANE ÇİZGİ ÇİZ denir. Eğer öğrenci 12 tane çizgi çizemezse başka bir sayı(8) ile soruyu tekrar sorunuz. Yönerge: Öğrenciye 8 DEN BAŞLAYARAK 1 ERLİ SAYABİLDİĞİN KADAR SAY denir. Eğer öğrenci saymaya başlayamazsa ya da başlayıp hata yaparsa farklı bir sayı ile (4) yönerge tekrarlanır. Yönerge: a.öğrenciye 10 AR 10 AR SAY denir. Sayarsa diğer basamağa geçilir. b.öğrenciye 5 ER 5 ER SAY denir. Sayarsa diğer basamağa Kayıt Etme: Öğrenci istenilen sayıda çizgi çizerse kayıt çizelgesine + işareti konur. Kayı Etme: Öğrenci verilen sayıdan başlayarak sayabiliyorsa kayıt çizelgesinde ilgili yere + işareti konulur. Eğer başka bir sayı verildiyse saymaya başladığı sayı ve kaça kadar saydığı kayıt çizelgesine yazılır. Kayıt Etme: Öğrenci 10arlı,5 erli,2 şerli sayabildiği basamak için kayıt çizelgesinde ilgili yere + işareti konur ve kaça kadar saydığı yazılır

128 128 7.Verilen sayıdan geriye doğru sayar. geçilir. c.öğrenciye 2 ŞER 2 ŞER say denir. Yönerge: Öğrenciye 13 TEN GERİYE DOĞRU SAY denir. Eğer öğrenci saymaya başlamazsa ya da başlayıp hata yaparsa farklı bir sayı (8) ile yönerge tekrarlanır. Kayıt Etme: Öğrenci verilen sayıdan başlayarak geriye doğru sayabiliyorsa kayıt çizelgesinde ilgili yere + işareti konulur. Eğer başka bir sayı verildiyse saymaya başladığı sayı kayıt çizelgesine yazılır Sayı Okuma ve Yazma, Basamak Değeri Kullanım Yönergesi: Öğrenciye soruları sormaya üçüncü sorudan başlayınız. Eğer öğrenci sayıları doğru olarak söyleyemezse birinci ve ikinci soruları sorunuz. Öğrenci bu bölümdeki sorulara doğru cevap veremezse ölçü aracını uygulamayı burada bitiriniz, geometrik şekillerle ilgili bölümü uygulamaya geçiniz. BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye kâğıda yazılı sayılar karışık olarak gösterilir BU SAYIYA BAK. BU SAYININ KAÇ OLDUĞUNU SÖYLE denir. 1.1 den ya kadar olan sayıları gösterildiğinde okur Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak okuduğu sayıların yanındaki kutuya kayıt çizelgesinde + işareti konur. Eğer öğrenci cevap vermezse cv(-),yanlış cevap verirse söylediği sayıyı yazın den ya kadar olan sayıları söylendiğinde yazar. 3.2 basamaklı sayıları basamak değerine ayırır. 4.3 basamaklı sayıları basamak değerine ayırır. Yönerge: Öğrencinin önüne defter ve kalem konur.1..arası sayılar karışık olarak söylenerek yazması istenir. 6 SAYISINI YAZ denir. Diğer sayılar içinde yönerge tekrar edilir Yönerge: Öğrenciye soru kâğıdı verilir ve (15) sayı gösterilerek BU SAYIYA BAK BİRLER BASAMAĞINDAKİ SAYI KAÇ SÖYLE denir. 48 sayısı gösterilerek BU SAYIYA BAK ONLAR BASAMAĞINDAKİ SAYI KAÇ SÖYLE denir. Yönerge: Öğrenciye soru kâğıdı verilir ve (314) sayı gösterilerek Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak yazdığı sayıların yanındaki kutuya kayıt çizelgesinde + işareti konur Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak basamak değerine ayırdığı sayıların yanındaki kutucuğa kayıt çizelgesinde + işareti konur Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak basamak değerine ayırdığı

129 129 BU SAYIYA BAK BİRLER BASAMAĞINDAKİ SAYI KAÇ SÖYLE denir. Onlar ve yüzler basamağı için yönerge tekrar edilir. sayıların yanındaki kutucuğa kayıt çizelgesinde + işareti konur Bütünlük -Kesirler Kullanım Yönergesi: Öğrenciye ilk önce kesir yazma ile ilgili soruyu sorunuz. Doğru cevap verirse ölçü aracını uygulamaya diğer bölümle devam edininiz. Eğer doğru cevap vermezse kesir boyamaya geçiniz boyayamazsa yarım kavramını sorunuz. Doğru cevap verirse çeyrek kavramına geçiniz. Doğru cevap veremezse bütün kavramını sorunuz. a.bütün, Yarım, Çeyrek BÜTÜN BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Aynı türde aynı tipte bütün yarım Yönerge: Öğrenciye nesneler tek çeyreğin örnekleri arasından bütün olanı gösterir. tek inceletilir. AŞAĞIDAKİ ŞEKİLLERE BAK. BÜTÜN OLANI GÖSTER denir. Kayıt Etme: Öğrenci bütün olanı doğru olarak gösterirse kayıt çizelgesine + olarak işaret konur. YARIM BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Aynı türde aynı tipte bütün yarım çeyreğin örnekleri arasından yarım olanı gösterir. Yönerge: Öğrenciye nesneler tek tek inceletilir. BU ŞEKİLLERE BAK. YARIM OLANI GÖSTER denir. Kayıt Etme: Öğrenci yarım olanı doğru olarak gösterirse kayıt çizelgesine + olarak işaret konur. ÇEYREK BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Aynı türde aynı tipte bütün yarım çeyreğin örnekleri arasından çeyrek olanı gösterir. Yönerge: Öğrenciye nesneler tek tek inceletilir. BU ŞEKİLLERE BAK ÇEYREK OLANI GÖSTER denir. Kayıt Etme: Öğrenci çeyrek olanı doğru olarak gösterirse kayıt çizelgesine + olarak işaret konur. b.kesirli İfadeleri tabloda gösterme BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye şekil gösterilir, BU ŞEKLİN BÜTÜNÜNÜ BOYA denir. Verilen kesir ifadelerini Gösterilen şekli tarayarak/boyayarak gösterir. Kayıt Etme: Öğrenci kesiri doğru olarak boyarsa kayıt çizelgesine + olarak işaret konur.

130 130 Yönerge: Öğrenciye şekil gösterilir, BU ŞEKLİN YARISINI BOYA denir. Yönerge: Öğrenciye şekil gösterilir, BU ŞEKLİN ÇEYREĞİNİ BOYA denir. c. Kesir Yazma BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye dörtte biri taranmış bütün gösterilerek TARALI KISMI KESİR OLARAK YAZ denir. Bir bütünün taranmış kısımlarını kesir olarak yazar. Kayıt Etme: Öğrenci kesiri doğru olarak yazarsa kayıt çizelgesine + olarak işaret konur. 4.Geometrik Şekiller Kullanım Yönergesi: Öğrenciye 2.bildirimden başlayarak soruları sormaya başlayın. Öğrenci şekillerin adını doğru olarak söylerse bölgesel alanların kaç tane olduğunu ve şekillerin özelliklerini söylemeyle ile ilgili soruları sorun. Öğrenci şekillerin adını söyleyemezse adı söylenen şekli gösterme basamağına geçin.

131 131 BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME 1.4 Farklı geometrik şekil arasından. yı göster denildiğinde. Gösterir. Yönerge: Farklı malzeme ve boyuttaki şekiller sistematik olmayan sıra ile öğrencinin önüne dizilir. Şekiller tek tek inceletilir. DAİRE ŞEKLİNİ GÖSTER denir. Diğer şekiller içinde aynı yönerge tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrenci şekli doğru olarak gösterirse doğru gösterdiği şekille ilgili basamağın karşısına kayıt çizelgesinde + olarak işaret konur. Daire Üçgen Kare Dikdörtgen 2.Gösterilen karışık şekilli bir nesnenin Olan kısmı gösterilip bu şeklin adı ne diye sorulduğunda Olduğunu söyler. 3.Gösterilen şekilde kaç tane geometrik şekil olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye nesne inceletilir Şekli gösterilir. BU ŞEKLE BAK. BU ŞEKLİN ADI NE SÖYLE denir. Diğer şekiller içinde aynı yönerge tekrar edilir. Yönerge: Öğrenciye nesne inceletilir. KAÇ TANE ÜÇGENSEL BÖLGE VAR SÖYLE denir. Diğer şekiller içinde aynı yönerge tekrar edilir. a.dairesel b.üçgensel c.dikdörtgensel d.karesel Kayıt Etme: Öğrenci şeklin adını doğru olarak söylerse + işareti koyun yanlış söylerse söylediği kelimeyi söylediği şekilde yazarak kayıt edin. Daire Üçgen Kare Dikdörtgen Kayıt Etme: Öğrenci kaç tane.. Sel bölge oluğunu doğru olarak söylerse + işareti koyun yanlış söylerse söylediği sayıyı söylediği şekilde yazarak kayıt edin. a.dairesel b.üçgensel c.dikdörtgensel d.karesel

132 132 4.Gösterilen ya da adı söylenen şeklinin özelliklerini söyler. Yönerge: Öğrenciye ŞEKLİNİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrenci Şeklinin özelliklerini doğru olarak söylerse + işareti koyun yanlış söylerse söylediği şekilde yazarak kayıt edin. Daire: Üçgen: Kare: Dikdörtgen: 5.Dört İşlem Kullanım Yönergesi: Öğrenciye toplama, çıkarma, çarpma işlemlerin olduğu soru kâğıdını veriniz. Toplama işlemlerini yaparsa çıkarma işlemlerini yapmasını isteyiniz. Çıkarma işlemlerini de doğru yaparsa kâğıttaki diğer işlemleri yapmaya devam etmesini söyleyiniz. + işaretini gösterme ve söyleme: = işaretini gösterme ve söyleme: TOPLAMA BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye soru kâğıdı ve kalem verilir. İşlemler gösterilerek ÖNÜNDEKİ TOPLAMA İŞLEMLERİNE BAK. İŞLEMİ YAP. SONUCU KUTUNUN İÇİNE YAZ denir. 3+2= Tek basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı yan yana toplar. Kayıt Etme. Öğrencinin doğru olarak yaptığı işlemlerin altındaki kutucuğa kayıt çizelgesinde + işareti konur. Tek basamaklı doğal sayı ile tek basamaklı doğal sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde alt alta toplar İki basamaklı Sayılarla tek basamaklı Sayıları sonuç elde gerektirmeyecek şekilde toplar İki bas. Sayılarla bir bas. Sayıları sonuç elde gerektirecek şekilde toplar

133 133 ÇIKARMA BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye soru kâğıdı ve kalem verilir. İşlemler gösterilerek ÖNÜNDEKİ ÇIKARMA İŞLEMLERİNE BAK. İŞLEMİ YAP. SONUCU KUTUNUN İÇİNE YAZ denir. Tek basamaklı sayıdan tek basamaklı sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde çıkarır. Kayıt Etme. Öğrencinin doğru olarak yaptığı işlemlerin altındaki kutucuğa kayıt çizelgesinde + işareti konur. 8-4 İki basamaklı sayıdan tek basamaklı sayıyı sonuç iki basamaklı çıkacak şekilde deste bozmadan çıkarır İki basamaklı sayıdan tek basamaklı sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde çıkarır İki basamaklı sayıdan iki basamaklı sayıyı deste bozarak çıkarır ÇARPMA BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye soru kâğıdı ve kalem verilir. İşlemler gösterilerek ÖNÜNDEKİ ÇARPMA İŞLEMLERİNE BAK. İŞLEMİ YAP. SONUCU KUTUNUN İÇİNE YAZ denir. Tek basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı sonuç tek basamaklı çıkacak şekilde çarpar. Kayıt Etme. Öğrencinin doğru olarak yaptığı işlemlerin altındaki kutucuğa kayıt çizelgesinde + işareti konur. 2 * 4 İki basamaklı sayıyla tek basamaklı sayıyı sonuç iki basamaklı çıkacak şekilde çarpar. 12 * 3

134 134 6.Saat Okuma Kullanım Yönergesi: Öğrenciye ilk önce yarım saatleri sorunuz. Doğru cevap vermezse tam saatleri sorunuz. Eğer doğru cevap verirse çeyrek saatleri sorunuz. Çeyrek saatlere doğru cevap verirse tüm saatleri sorunuz. BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Tam saatleri okur. Tam saat okuma yönergesi: Maket Kayıt Etme: Öğrencinin doğru saatte saat4.00 yapılarak BU olarak verdiği cevaplar kâğıt SAATE BAK. SAAT KAÇ çizelgesindeki kutucuğa + olarak SÖYLE denir. işaretlenir. Başka bir cevap verirse verdiği cevap aynen yazılır. 04:00 4:00 Yarım saatleri okur. 06:00 11:00 Yarım saat okuma yönergesi: Maket saatte saat 3.30 yapılarak BU SAATE BAK. SAAT KAÇ SÖYLE denir. 3:30 5:30 8:30 06:00 11:00 Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak verdiği cevaplar kâğıt çizelgesindeki kutucuğa + olarak işaretlenir. Başka bir cevap verirse verdiği cevap aynen yazılır. 3:30 5:30 8:30 Çeyrek geçe olan saatleri okur. Çeyrek kala olan saatleri okur. 5 geçe olan saatleri okur. Çeyrek saat okuma yönergesi: Maket saatte saat 5.45 yapılarak BU SAATE BAK. SAAT KAÇ SÖYLE denir Tüm saat okuma yönergesi: Maket saatte saat 9.10 yapılarak BU SAATE BAK. SAAT KAÇ SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak verdiği cevaplar kâğıt çizelgesindeki kutucuğa + olarak işaretlenir. Başka bir cevap verirse verdiği cevap aynen yazılır. 2:15 5:45 9:45 Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak verdiği cevaplar kâğıt çizelgesindeki kutucuğa + olarak işaretlenir. Başka bir cevap verirse verdiği cevap aynen yazılır. 9:10 7:05 6:20

135 135 EK MATEMATİK KONTROL LİSTESİ KULLANMA YÖNERGESİ

136 136 MATEMATİK KONTROL LİSTESİ VE KAYIT ÇİZELGESİ KULLANMA YÖNERGESİ Kontrol Listesinin Amacı: Öğrencilerin matematik disiplin alanında neleri yapabildiğini ve nelere gereksinimi olduğunu belirlemek amacı ile matematik ölçü aracı hazırlanmıştır. Kontrol Listesinin Kapsamı: Bu kontrol listesi matematik ölçü aracından, kayıt çizelgesinden ve soru kâğıdından oluşmaktadır. Matematik ölçü aracı sayma becerileri, sayı okuma-yazma, basamak değeri, kesirler, toplama, çıkarma, çarpma işlemleri, saat okuma, geometrik şekiller, ölçüler, grafikler matematik konularını kapsamaktadır. Kontrol Listesi Uygulama Ortamı: Kontrol listesini uygulamadan önce okul idaresi ve sınıf öğretmeni ile görüşerek hangi öğrenci ile hangi gün, saat ve yerde çalışacağınızı belirleyiniz. Çalışma ortamının ısısını, havalandırma durumunu dikkat dağıtacak uyaranların olup olmadığını çalışmaya başlamadan önce kontrol ediniz ve gerekli düzenlemeleri yapınız. Çalışma yapılacak alan 3.30 x 4.50 boyutlarında, 40cm genişliğinde pencereleri olan, iki masa, üç sandalye, bir materyal dolabı ve harf panosunun duvarda asılı olduğu okulun destek eğitim odasıdır. Ölçü aracını uygularken öğrenci ile karşılıklı oturunuz. Ölçme sırasında kullanılacak araçları kullanım sırasına göre hazır bir şekilde, kayıt çizelgesi uygulayıcının rahat işaretleme yapacağı öğrencinin çalışmasını engellemeyecek ve dikkatini çekmeyecek bir şekilde masanın bir kenarına koyunuz. Kontrol Listesi Uygulama Yönergesi: *Uygulanacak her bölümün başında o bölümle ilgili uygulama yönergesi yer almaktadır. Ölçü aracını bu yönergeleri okuduktan sonra uygulayınız. *Ritmik sayma, saat okuma toplama, çıkarma ile ilgili bildirimler basitten zora hiyerarşik bir sıra ile oluşturulmuştur. Öğrenci sıralı basamakların ilk üçünü yapamıyorsa diğer soruları sormayınız. *Kontrol listesinin daha kolay ve kısa zamanda uygulanabilmesi için, öğretmen görüşmesinden alınan bilgilere göre kontrol listesini uygulamaya başlayınız (örneğin öğretmen görüşme sırasında öğrencinin toplama işlemlerini gerçekleştirebildiğini söylediyse kontrol listesini uygulamaya işlemler bölümünden başlayınız).öğrenci söylenen bölümle ilgili soruları yanıtlarsa kontrol listesini kaldığınız yerden uygulamaya devam edebilirsiniz. Eğer öğrenci bölümle ilgili sorulara cevap veremediyse bir önceki bildirimlere dönerek kontrol listesini uygulamaya devam edebilirsiniz. * Öğrencinin verdiği cevapları Ölçü Aracı Kayıt Çizelgesine kayıt ediniz. *Kontrol listesinin uygulanması sırasında öğrencinin verdiği doğru ve yanlış cevaplara tepkisiz kalırken çalışma kurallarına uyma davranışlarını öğrencinin hoşuna gidebileceğini daha önceden belirlediğiniz pekiştireçlerle pekiştiriniz.

137 137 Kontrol Listesi Uygulama Süreci: Öğrenci Öğretmen Öğrenci ile karşılıklı oturun. Kontrol listesini uygulamaya başlamadan önce şimdi seninle bir çalışma yapacağız. Bu çalışma sırsında uyman gereken kurallar var. Sandalyende arkana yaslı ellerin sıranın altında sessizce oturacaksın. Benim sana sorduğum sorulara cevap vereceksin, diyerek çalışma sırasında uyması gereken kuralları söyleyin. Bu kurallara uyduğunda daha önceden belirlediğiniz öğrenci için etkili bir pekiştireci kazanacağını söyleyiniz. Çalışmanın sonunda tüm olumlu çalışma davranışlarını betimleyerek öğrenciyi ödüllendirin. Puanlama: Kontrol listesi bir oturumda uygulanacaktır. Sayma becerileri (ritmik ve nesne), kesirler, rakam okuma-yazma, geometrik şekiller birer bildirimlik sorulardan diğer bildirimler 3 er sorudan oluşmaktadır. 3 sorudan ikisini doğru olarak cevaplarsa ölçütü karşılamaktadır. Öğrencinin yapabildiği sütuna (+) işareti konularak işaretleme yapınız. Ölçütü karşıladığı bildirimleri yapabildikleri olarak yapamadıkları ya da cevap veremediklerini gereksinimleri olarak listeleyiniz. Kayıt Etme: Öğrenciden sözlü ve yazılı olarak sorulan sorulara cevap vermesi beklenir. Soru kâğıdı aynı zamanda kayıt çizelgesi olarak kullanılacaktır. Verilen cevaplar ilgili sütundaki kutucuklara yapabildiyse (+), yapamadıysa (- ) işareti, cevap vermediyse CV(-) yazılarak kayıt edilmelidir.

138 EK MATEMATİK KONTROL LİSTESİ SORU KÂĞIDI 138

139 139 MATEMATİK ÖLÇÜ ARACI SORU KÂĞIDI ve KAYIT ÇİZELGESİ Uygulama Tarihi: Uygulanan Mekân: Uygulayıcı: Öğrencinin Adı Soyadı: Okulun Adı: Sınıfı: Yönerge: Soru kâğıdını uygularken öğrenci ile karşılıklı oturun. Öğrenciye soracağınız soru ile ilgili bildirimin yönergesini söyleyin. Öğrenci tepkisiz kalırsa yönergeyi tekrar edin. Kayıt Etme: Aşağıda ritmik sayma, sayı okuma-yazma, basamak değeri, kesirler, geometrik şekiller, toplama, çıkarma ve çarpma işlemleri ile ilgili sorular yer almaktadır. Öğrenciden sözlü ve yazılı olarak sorulan sorulara cevap vermesi beklenir. Verilen cevaplar ilgili sütundaki kutucuklara yapabildiyse (+), yapamadıysa (- ) işareti, cevap vermediyse CV(-) yazılarak kayıt edilir. Öğrencinin sözlü cevapları söylediği şekli ile kayıt edilir. 1.Ritmik Sayma 1 den başla 1 er 1er sayabildiğin kadar say. 4 ten başlayarak 1 er 1er..say. 8 ten başlayarak 1 er 1er..say. 10 ar 10 ar say. 5 er 5 er say. 2 şer 2 şer say. 13 ten başlayarak 1 er 1er geriye doğru say.

140 140 2.Nesne Sayma a. Kâğıda çizili çizgilere bak. Kaç tane çizgi var söyle b. 8 tane çizgi çiz 12 tane çizgi çiz. 3.Sayı Okuma Gösterdiğim sayıya bak. Bu sayı kaç söyle Sayı Yazma Söylediğim sayıyı kutunun içine yaz.

141 141 5.Basamak Değeri Bu sayıya bak. Birler basamağındaki sayı kaç söyle. Bu sayıya bak. Onlar basamağındaki sayı kaç söyle. Bu sayıya bak. Yüzler basamağındaki sayı kaç söyle Geometrik şekiller 1. Önündeki şekillere bak.. Göster. 2.a. Bu şekle bak. Bu şeklin adı ne söyle. a.daire b.üçgen c.kare d.dikdörtgen b. Aşağıdaki şekle bak. Kaç tane üçgensel bölge var. Söyle a.üçgensel bölge c.karesel bölge b.dairesel Bölge d.dikdörtgensel bölge

142 şeklinin özelliklerini söyle. Daire: Üçgen: Kare: Dikdörtgen: 7.Saat Okuma 1. Bu saate bak. Saat kaç söyle. a.04:00 b.06:00 c.11:00 2. Bu saate bak. Saat kaç söyle. a.03:30 b.05:30 c.08:30 3. Bu saate bak. Saat kaç söyle. a.2:15 b.5:45 c.9:45 4. Bu saate bak. Saat kaç söyle. a.9:10 b.7:05 c.6:20

143 143 8.Bütünlük- Kesirler 1. Önündeki şekillere bak olanı göster. a.bütün b.yarım c.çeyrek 2.a. Bu şekle bak. Bütününü boya. b. Bu şekle bak. Yarımını boya. c. Bu şekle bak. Çeyreğini boya. 3. Bu kesri yaz.(2/4)

144 144 9.Dört İşlem 1.Toplama Önündeki toplama işlemlerine bak. Sonucu bul ve kutucukların içine yaz = Çıkarma Önündeki çıkarma işlemlerine bak. Sonucu bul ve kutucukların içine yaz Çarpma Önündeki çıkarma işlemlerine bak. Sonucu bul ve kutucukların içine yaz * 4 * 3

145 145 EK TÜRKÇE KONTROL LİSTESİ

146 146 TÜRKÇE KONTROL LİSTESİ Uygulama Tarihi: Uygulanan Mekân: Uygulayıcı: Öğrencinin Adı Soyadı: Okulun Adı: Sınıfı: 1.Okuma BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Gösterilen sesli harfi okur. Yönerge: Öğrenciye a harfi gösterilir. BU HARFİ OKU denir. Diğer harfler içinde aynı yönerge tekrar edilir. Gösterilen kelimeleri okur. Yönerge: Öğrenciye sıra ile kelimeler gösterilir. GÖSTERDİĞİM YERE BAK. BURADA NE YAZIYOR, OKU denir. Kayıt Etme: Öğrenci doğru okursa + işareti kutucuğun içine konur. A, e, ı, i,o, ö, u, ü Kayıt Etme: Öğrenci doğru okursa kutucuğun içine + işareti konur. Ela Lale el Ete assa Ali unu oyna ütü Gösterilen fişleri okur. Verilen metni okur. Yönerge: Öğrenciye sıra ile fişler gösterilir. GÖSTERDİĞİM YERE BAK. BURADA NE YAZIYOR, OKU denir. Yönerge: Öğrenciye okuma metni gösterilir. BURADA NE YAZIYOR OKU denir. Okumak hayatta en çok sabır isteyen iştir. Okumanın insana kazandırdıkları, su damlalarının taş üzerinde bir yere sürekli düşerek bıraktıkları izlere benzer. Okumaya ve düşünmeye, kafa yormak diyenler bu sözü boşuna söylememişlerdir. İnsan kafa yorarak ayrılır diğer canlılardan. Cemile SÜMEYRA Kayıt Etme: Öğrenci doğru okursa kutucuğun içine + işareti konur. Ela lale al. Mine elma al,tat. Rana olta aldı. Talat ata ot at. Kayıt Etme: Öğrenciye verilen metinden bir tanede öğretmenin önünde olacaktır. Öğrenci okurken öğretmen kendi önündeki metinden takip ederek doğru okuduklarına( + )işareti koyar.

147 147 2.Yazma BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrencinin önüne defter ve kalem konulur. Harf gösterilir. BU HARFE BAK SENDE AYNISINI ÇİZ denir. Tek satır aralığına gösterilen harfi çizer. Kayıt Etme: Öğrenci harfi doğru olarak çizerse kayıt çizelgesine + işareti konur. Söylenen harfi yazar. Yönerge: Öğrencinin önüne çalışma kâğıdı ve kalem konulur. ŞİMDİ BENİ DİKKATLE DİNLE,.HARFİNİ YAZ denir. Kayıt Etme: Öğrenci harfi doğru olarak yazarsa kayıt çizelgesine + işareti konur. Söylenen kelimeyi yazar. Söylenen cümleyi(fişi) yazar. Kuralına uygun olarak verilen metni yazar. A,e,o,ö,ü,u,ü,i,ı T,k,l,m,p,ş,v,z,b Yönerge: Öğrencinin önüne defter ve kalem konulur. ŞİMDİ BENİ DİKKATLE DİNLE,. YAZ denir. Ali,et, asile,ela,lale Yönerge: Öğrencinin önüne defter ve kalem konulur. ŞİMDİ BENİ DİKKATLE DİNLE SANA SÖYLEDİĞİM CÜMLEYİ ÖNÜNDEKİ DEFTERE YAZ denir. Kasa kasa elma al, tat. Baba bana bal al. Rana makarna yer. Tane tane nar ye. Sarı saat al. İşte bu kaba yemek koy. İki dere ikisi de kirli dere Yönerge: Öğrencinin önüne defter ve kalem konulur. ŞİMDİ BENİ DİKKATLE DİNLE SANA SÖYLEDİKLERİMİ DEFTERE YAZ denir. HOROZ VE İNCİ Horoz çöplükte gezinirken bir inci bulmuş. Ne kadar da şansızım! diye söylenmiş. Bu benim ne işime yarar ki! Keşke bunun yerine bir buğday tanesi bulsaydım. İnciyi alan horoz, onu bir kuyumcuya götürmüş. Al şu inciyi de bana buğday Kayıt Etme: Öğrenci kelimeyi doğru olarak çizerse kayıt çizelgesine + işareti konur. Kayıt Etme: Öğrenci cümleyi doğru olarak yazarsa kayıt çizelgesine + işareti konur. Kayıt Etme: Öğrencinin kuralına uygun olarak yazdığı her basamağın karşısına kayıt çizelgesine + işareti konur.

148 148 ver. demiş. Çünkü benim için buğday inciden daha değerlidir. Mehmet VURAL Ev ve Sınıf Etkinlikleri Antolojisi a.yazmak için hazırlık yapar. b.kelime cümle satır aralarında uygun boşlukları bırakır. c.imla kurallarına uygun şekilde yazar. d.sayfa düzeni ve temizliğine dikkat eder. 3.Okuduğunu Anlama BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye şimdi sana bir hikâye okuyacağım. Daha sonra okuduğun bu hikâye ile ilgili sana soru soracağım bu yüzden beni dikkatli bir şekilde Okunan metin ile ilgili sorulara cevap verir. dinlemeni istiyorum denir.(hikâye öğrenciye iki defa okunur.) a.bu hikâyede kimler var? b.bu hikâye nerede/ne zaman geçiyor? c.bu hikâyede neler oldu anlat. Kayıt Etme: Öğrencinin verdiği cevaplar kayıt çizelgesine aynen yazılarak kayıt edilir. Okuduğu metinle ilgili sorulan sorulara cevap verir. Yönerge: Öğrencinin önüne okuma metni verilir. Bu hikâyeyi dikkatli bir şekilde oku daha sonra sana bu hikâyeyle ilgili sorular soracağım denir. Hikâye öğrenciye iki defa okutturulur.) a.bu hikâyede kimler var? b.bu hikâye nerede/ne zaman geçiyor? c.bu hikâyede neler oldu anlat. Kayıt Etme: Öğrencinin verdiği cevaplar kayıt çizelgesine aynen yazılarak kayıt edilir.

149 149 4.Noktalama İşaretleri BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Verilen cümledeki noktalama Yönerge: Noktalama işaretlerinin Kayıt Etme: Öğrenci noktalama işaretlerini gösterir. yer aldığı cümle öğrenciye işareti doğru olarak gösterirse gösterilir. BU CÜMLEYE BAK. kayıt çizelgesine + işareti konur. NOKTA İŞARETİNİ GÖSTER denir. Aynı yönerge virgül, soru işareti ve ünlem içinde tekrar edilir. Ayşe, Ali ve Hakan bu gün okula Nokta İşareti başladı. Virgül İşareti Eyvah, işe geç kaldık! Ünlem İşareti Pazartesi sinemaya gidelim mi? Noktalama İşaretlerinin nokta, virgül, ünlem, soru işareti olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye NOKTALAMA İŞARETLERİ NELERDİR SÖYLE denir. Soru İşareti Kayıt Etme: Öğrenci noktalama işaretlerinin hepsini söylerse kayıt çizelgesine + işareti konur. Eksik söylerse söylediği noktalama işaretleri Söylediği şekli ile yazılır. Noktalama imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine nokta, virgül, soru işareti ve ünlem işaretlerini koyar. Yönerge: Öğrencinin önüne metin konulur. Öğrenciye, BAK BU YAZIDA NOKTALAMA İŞARETLERİNİ KOYMAYI UNUTMUŞLAR. SEN BU YAZIYI OKU VE BOŞ OLAN YERE GELECEK NOKTALAMA İŞRETİ HANGİSİ İSE O NOKTALAMA İŞARETİNİ KOY denir. Hacivat- Uğurlar olsun Karagözüm Ben de dükkânıma gidiyordum birlikte yürüyelim Karagöz-Birlikte yün yiyelim Hacivat-Ne yün yemesi canım yani beraber gidelim Karagöz- Hangi berbere gidelim 2.sınıf Türkçe ders kitabı Kayıt Etme: Öğrencinin noktalama işaretlerinden doğru olarak yerlerine koyduklarına kayıt çizelgesinde + işareti konur.

150 150 5.Ses Bilgisi BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Ünlü ve ünsüz sesler nelerdir söyle denildiğinde ünlü ve ünsüz seslerin neler olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye ÜNLÜ SESLER NELERDİR SÖYLE denir. Aynı yönerge ünsüz sesler içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak söylediği ünlü ve ünsüz sesler kayıt çizelgesine + işareti konularak kayıt edilir. a.a e ı i o ö u ü b.c,ç,d,f,g,h,j,k,l,m,n,p,,r,s,ş,t,v,y,z Büyük ve küçük ünlü uyumuna uyan sözcüklere örnek verilmesi istendiğinde büyük ve küçük ünlü uyumuna uyan sözcükler söyler. Yönerge: Öğrenciye BÜYÜK ÜNLÜ UYUMUNA UYAN BİR SÖZCÜK SÖYLE denir. Aynı yönerge küçük ünlü uyumu içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak söylediği sözcükler kayıt çizelgesine + işareti konularak kayıt edilir. Büyük ünlü uyumu Küçük ünlü uyumu 6.Dil Bilgisi BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Eş anlamlı, eşsesli, karşıt anlamlı sözcüklere örnek verilmesi istendiğinde eşanlamlı, eşsesli ve karşıt anlamlı sözcükler söyler. Yönerge: Öğrenciye EŞANLAMLI BİR SÖZCÜK SÖYLE denir. Aynı yönerge eşsesli, karşıt anlamlı sözcükler içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak söylediği sözcükler kayıt çizelgesine + işareti konularak kayıt edilir. Eşsesli Eş anlamlı Karşıt anlamlı Kurallı bir tümce yazması ya da söylenmesi istendiğinde kurallı bir tümce yazar/söyler. Yönerge: Öğrenciye KURALLI BİR CÜMLE SÖYLE/YAZ denir Kayıt Etme: Öğrencinin doğru olarak söylediği /yazdığı cümle kayıt çizelgesine + işareti konularak kayıt edilir.

151 151 EK TÜRKÇE KONTROL LİSTESİ KULLANMA YÖNERGESİ

152 152 TÜRKÇE KONTROL LİSTESİ VE KAYIT ÇİZELGESİ KULLANMA YÖNERGESİ Kontrol Listesinin Amacı: Öğrencinin Türkçe dersi ile ilgili neyi ne kadar yaptığını ve gereksinimlerini belirlemek amacı ile hazırlanmıştır. Kontrol Listesinin Kapsamı: Bu kontrol listesi Türkçe ölçü aracından, kayıt çizelgesinden ve soru kâğıdından oluşmaktadır. Türkçe ölçü aracı okuma yazma, okuduğunu anlama, noktalama işaretleri, ses bilgisi ve dilbilgisi konularını kapsamaktadır. Kontrol Listesi Uygulama Ortamı: Kontrol listesini uygulamadan önce okul idaresi ile görüşerek hangi öğrenci ile hangi gün saat ve yerde çalışacağınızı belirleyiniz. Çalışma ortamının ısısını, havalandırma durumunu dikkat dağıtacak uyaranların olup olmadığını çalışmaya başlamadan önce kontrol ediniz ve gerekli düzenlemeleri yapınız. Çalışma yapılacak alan3.30 x 4.50 boyutlarında, 40cm genişliğinde pencereleri olan boyutlarında iki masa, üç sandalye, bir materyal dolabı ve harf panosunun duvarda asılı olduğu okulun destek eğitim odasıdır. Ölçü aracını uygularken öğrencinin yazı yazdığı eli tarafında oturunuz. Çalışma sırasında kullanılacak araçları kullanım sırasına göre hazır tutunuz. Kontrol Listesinin Kullanım Yönergesi: * Uygulanacak her bölümün başında o bölümle ilgili uygulama yönergesi yer almaktadır. Ölçü aracını bu yönergeleri okuduktan sonra uygulayınız. * Öğrenciye ilk olarak kısa bir metin verin ve okumasını isteyin. Okursa yazma ile ilgili bölüme geçin. Okuyamazsa fiş okuma bölümüne geçin. Okuyamazsa öğrencinin gerçekleştirdiği bildirime gelinceye kadar bir önceki bildirime geçerek ölçü aracını uygulamaya devam edin. * Okuma ile ilgili bölüm bitince yazma ile ilgili kısma geçin. Uygulama sırasında çizgili öğrenci defteri ve kalemi öğrencinin önüne koyunuz. Söylediğiniz metni yazmasını isteyin yazarsa okuduğunu anlama bölümüne geçin. Yazamazsa sıra ile bir alt basamağa inerek ölçü aracını uygulamaya devam edin. (Örneğin öğretmen görüşmesinde öğretmen öğrencinin heceleri yazabildiğini söylüyorsa istendiğinde heceleri yazar bildiriminden uygulamaya başlayın. Bu bildirimi gerçekleştirirse bir sonraki bildirime geçiniz.) * Kuralına uygun şekilde yazma bildiriminin basamaklarını yazma ölçü aracının uygulanması sırasında değerlendirebilirsiniz. *Okuma ve yazma bölümlerinden sonra noktalama işaretlerinin kullanılması ile ilgili bölümün uygulanmasına geçiniz. Öğrenciye noktalama işaretleri konulmamış bir metin verin ve eksik olan noktalama işaretlerini koymasını isteyin. Eğer öğrenci bu bildirimi gerçekleştiremezse bir önceki bildirime dönerek kontrol listesini uygulamaya devam edin. *Öğrenci okuma ve yazma ile ilgili bildirimleri gerçekleştirirse ses bilgisi ve dilbilgisi ile ilgili bildirimleri uygulamaya geçiniz. *Son olarak okuduğu metni ya da okunan metni anlama ile ilgili bölümün uygulamasına geçin. Öğrenci okuma becerisine sahipse öğrenciye metni 2 kez yüksek sesle okutun ve soruları cevaplamasını isteyin. Okuma becerilerine sahip değilse metni uygulayıcı öğrencinin anlayabileceği hızda ve rahat duyabileceği bir ses tonunda 2 defa öğrenciye okumalıdır.

153 153 * Kontrol listesinin uygulanması sırasında öğrencinin verdiği doğru ve yanlış cevaplara tepkisiz kalırken çalışma kurallarına uyma davranışlarını öğrencinin hoşuna gidebileceğini daha önceden belirlediğiniz pekiştireçlerle pekiştiriniz. Kontrol Listesi Uygulama Süreci: Öğretmen Öğrenci Çalışma sırasında öğrencinin yazı yazdığı eli tarafında oturunuz. Kontrol listesini uygulamaya başlamadan önce şimdi seninle bir çalışma yapacağız. Bu çalışma sırsında uyman gereken kurallar var. Sandalyende arkana yaslı ellerin sıranın altında sessizce oturacaksın. Benim sana sorduğum sorulara cevap vereceksin, diyerek çalışma sırasında uyması gereken kuralları söyleyin. Bu kurallara uyduğunda daha önceden belirlediğiniz öğrenci için etkili bir pekiştireci kazanacağını söyleyiniz. Çalışmanın sonunda tüm olumlu çalışma davranışlarını betimleyerek ödüllendirin. Kayıt Etme: Öğrenciden sözlü ve yazılı olarak sorulan sorulara cevap vermesi beklenir. Soru kâğıdı aynı zamanda kayıt çizelgesi olarak kullanılacaktır. Öğrenciye gösterilen metin, fiş, kelime, hece ve seslerden doğru okuduklarına ve yazdıklarına (+) işareti konur. Doğru olarak okumadıkları öğrencinin söylediği şekilde aynen yazılır, defterine yazdıkları soru kâğıdıyla eşleştirilerek doğru yazdıklarına (+) işareti konur. Cevap vermezse ya da yazmazsa CV(-) şeklinde işaretleme yapılır.

154 154 EK TÜRKÇE KONTROL LİSTESİ SORU KÂĞIDI

155 155 TÜRKÇE ÖLÇÜ ARACI SORU KÂĞIDI ve KAYIT ÇİZELGESİ Uygulama Tarihi: Uygulanan Mekân: Uygulayıcı: Öğrencinin Adı Soyadı: Sınıfı: 1.OKUMA Bu gösterdiğim yazıya bak. Burada yazanları oku. Okumak hayatta en çok sabır isteyen iştir. Okumanın insana kazandırdıkları, su damlalarının taş üzerinde bir yere sürekli düşerek bıraktıkları izlere benzer. Okumaya ve düşünmeye, kafa yormak diyenler bu sözü boşuna söylememişlerdir. İnsan kafa yorarak ayrılır diğer canlılardan. Gösterdiğim yazıya bak burada ne yazıyor oku. Ela lale al. Mine elma al, tat. Rana olta aldı. Talat ata ot at. Gösterdiğim yere bak. Burada ne yazıyor oku. Ela Lale el Ete assa Ali Unu oyna ütü ördek Cemile SÜMEYRA A E I İ O Ö U Ü 2.YAZMA Şimdi sana söylediklerimi önündeki deftere yaz.

156 156 HOROZ VE İNCİ a. Horoz çöplükte gezinirken bir inci bulmuş. Ne kadar da şansızım! diye söylenmiş. Bu benim ne işime yarar ki! Keşke bunun yerine bir buğday tanesi bulsaydım. İnciyi alan horoz, onu bir kuyumcuya götürmüş. Al şu inciyi de bana buğday ver. demiş. Çünkü benim için buğday inciden daha değerlidir. b. Kasa kasa elma al, tat. Baba bana bal al. Rana makarna yer. Tane tane nar ye. Sarı saat al. İşte bu kaba yemek koy. İki dere ikisi de kirli dere c. Ali, et, as ile Ela, Lale d. a,e,o,ü,o,ö,u,i,ı, T,k,l,m,p,ş,v,z,b e. Gösterdiğim harfe bak. Sende örneğe bakarak aynısını çiz. 3.OKUDUĞUNU ANLAMA BAHAR YAĞMURU Güzel bir bahar günüydü. Ömer yatağından kalktı. Neşeyle giyindi. Öğretmeni ve arkadaşları ile hayvanat bahçesine gideceklerdi. Dışarıda güneş pırıl pırıl parlıyordu. Hava çok güzeldi. Ömer üstüne ince bir gömlek ve pantolon giydi. Tam evden çıkıyordu ki annesi ona: -Oğlum, baharda havanın nasıl olacağı belli olmaz. Yanına ceketini ve ya hırkanı al, dedi. Ömer: -Anneciğim hava çok güzel. Hiç gerek yok, diyerek dışarı çıktı. Ömer, öğretmeni ve arkadaşları ile hayvanat bahçesine gitti. Birden hava bozdu. Yağmur yağmaya rüzgâr esmeye başladı. Ömer çok üşümüştü. Ömer eve döndüğünde çok hastalandı. Baharda güzel havaya aldanıp ince giyinmemesi gerektiğini anlamıştı. a.bu hikâyedeki olay ne zaman geçmektedir? Söyle. b.bu hikâyedeki olay nerede geçmektedir? Söyle.

157 157 c.bu hikâyede kimler bulunuyor? Söyle. d.bu hikâyede neler olduğunu anlat. 4.NOKTALAMA İŞARETLERİ a. Bak bu yazıda noktalama işaretlerini koymayı unutmuşlar. Sen bu yazıyı oku ve boş olan yere gelecek noktalama işreti hangisi ise o noktalama işaretini koy. Hacivat- Uğurlar olsun Karagözüm Ben de dükkânıma gidiyordum birlikte yürüyelim Karagöz-Birlikte yün yiyelim Hacivat-Ne yün yemesi canım yani beraber gidelim Karagöz- Hangi berbere gidelim b. Noktalama işaretleri nelerdir söyle? c. Gösterdiğim cümleye bak. Nokta (virgül, ünlem, soru işareti) işaretini göster. Ayşe, Ali ve Hakan bu gün okula başladı. Eyvah, işe geç kaldık! Pazartesi sinemaya gidelim mi? 5.SES BİLGİSİ a. Ünlü sesler nelerdir söyle. b. Ünsüz sesler nelerdir söyle. c. Büyük ünlü uyumuna örnek ver. d. Küçük ünlü uyumuna örnek ver. 6.DİL BİLGİSİ a. Eş anlamlı bir sözcük söyle. b. Eş sesli bir sözcük söyle. c. karşıt anlamlı bir sözcük söyle. d. Kurallı bir tümce söyle/yaz.

158 158 EK SOSYAL BİLGİLER KONTROL LİSTESİ

159 159 SOSYAL BİLGİLER KONTROL LİSTESİ VE KAYIT ÇİZELGESİ Uygulama Tarihi: Uygulanan Mekân: Uygulayıcı: Öğrencinin Adı Soyadı: Okulun Adı: Sınıfı: 1.Aile, Okul ve Toplum Hayatı BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Öğrenciye kendini tanıt denildiğinde öğrenci adını soyadın Yönerge: Öğrenciye KENDİNİ TANIT denir. yaşını, nerede oturduğunu.söyler. Ailenin görevleri nelerdir diye sorulduğunda ailenin görevlerinin.. Söyler. Yönerge: Öğrenciye AİLENİN GÖREVLERİ NELERDİR, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Okula gelmek bizlere neler kazandırır diye sorulduğunda okulun kazandırdıklarını söyler. Yönerge: Öğrenciye OKUL BİZLERE NELER KAZANDIRIR, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Cumhuriyet Yönetiminin özellikleri nelerdir söyle denildiğinde Cumhuriyet yönetiminin özelliklerini söyler. Atatürk ün nerede doğdu Ne zaman doğduğu, Annesinin, babasının,kardeşinin adı ne diye sorulduğunda.olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye CUMHURİYET YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİNİ, SÖYLE denir. Yönerge: Öğrenciye sıra ile Atatürk ile ilgili bilgiler sorulur. ATATÜRK NE ZAMAN DOĞDU SÖYLE denir. Aynı yönerge diğer bilgiler içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Atatürk ün ilkeleri /İnkılâpları nelerdir diye sorulduğunda.. Olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye ATATÜRK ÜN İLKELERİ NELERDİR, SÖYLE denir. Aynı yönerge inkılâpları içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir.

160 160 2.Vatan, Ulus Kavramları BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Ulus kavramının özellikleri Yönerge: Öğrenciye ULUS Kayıt Etme: Öğrencinin nelerdir diye sorulduğunda ulus kavramının özelliklerini söyler. KAVRAMININ ÖZELLİKLERİ NELERDİR, söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. SÖYLE denir. Vatan kavramının özellikleri nelerdir diye sorulduğunda vatan kavramının özelliklerini söyler. Türk Ulusunun özellikleri nelerdir söyle denildiğinde Özellikleri olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye VATAN KAVRAMININ ÖZELLİKLERİ NELERDİR, SÖYLE denir. Yönerge: Öğrenciye TÜRK ULUSUNUN ÖZELLİKLERİNİ, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 3.İlimiz, Yaşadığımız Bölge ve Yönetim BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME a.haritayı göstermesi istendiğinde haritayı gösterir. b. Haritada yönleri göstermesi istendiğinde yönleri gösterir. Yaşadığı ili, ilçeyi, köyü haritada gösterir. İli kim yönetir diye sorulduğunda Valinin yönettiğini söyler. Yönerge: Öğrenciye HARİTAYI GÖSTER denir. Yönerge: Öğrenciye HARİTADA KUZEYİ GÖSTER denir. Aynı yönerge diğer yönler içinde tekrar edilir. Yönerge: Öğrenciye YAŞADIĞIN İLİ HARİTADA GÖSTER denir. Aynı yönerge ilçe ve köy içinde tekrar edilir. Yönerge: Öğrenciye İLİ KİM YÖNETİR, SÖYLE denir. Aynı yönerge ilçe ve köy içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrenci haritayı /yönleri doğru olarak gösterirse kayıt çizelgesine + işareti konur Kayıt Etme: Öğrenci yaşadığı ili haritada doğru olarak gösterirse kayıt çizelgesine + işareti konur. İl İlçe Köy Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. İl İlçe Köy

161 161 4.Türkiye nin Coğrafi Konumu ve Özellikleri BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME a.türkiye nin coğrafi bölgelerini haritada göster denildiğinde coğrafi bölgeleri haritada gösterir. b.türkiye nin coğrafi bölgeleri nelerdir diye sorulduğunda coğrafi bölgelerin adlarını söyler.. Yönerge: Öğrenciye İÇ ANADOLU BÖLGESİNİ GÖSTER denir. Aynı yönerge diğer bölgeler içinde tekrar edilir. Yönerge: TÜRKİYE NİN BÖLGELERİ SÖYLE denir. Öğrenciye COĞRAFİ NELERDİR Kayıt Etme: Öğrenci.doğru olarak gösterirse kayıt çizelgesine + işareti konur Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir Türkiye de yetişen tarım ürünleri nelerdir diye sorulduğunda yetişen ürünleri söyler. Yönerge: Öğrenciye, TÜRKİYE DE HANGİ TARIM ÜRÜNLERİ YETİŞİR, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Doğal afetler nelerdir diye sorulduğunda. Söyler. Yönerge: Öğrenciye DOĞAL AFETLER NELERDİR SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir

162 162 EK SOSYAL BİLGİLER KONTROL LİSTESİ KULLANMA YÖNERGESİ

163 163 SOSYAL BİLGİLER KONTROL LİSTESİ VE KAYIT ÇİZELGESİ UYGULAMA YÖNERGESİ Kontrol Listesinin Amacı: Öğrencinin Sosyal Bilgiler dersi ile ilgili neyi ne kadar yaptığını ve gereksinimlerini belirlemek amacı ile hazırlanmıştır. Kontrol Listesinin Kapsamı: Bu kontrol listesi Sosyal Bilgiler ölçü aracından ve kayıt çizelgesinden oluşmaktadır. Ölçü aracı Sosyal Bilgiler ders konularını kapsamaktadır. Kontrol Listesi Uygulama Ortamı: Kontrol listesini uygulamadan önce okul idaresi ile görüşerek hangi öğrenci ile hangi gün saat ve yerde çalışacağınızı belirleyiniz. Çalışma ortamının ısısını, havalandırma durumunu dikkat dağıtacak uyaranların olup olmadığını çalışmaya başlamadan önce kontrol ediniz ve gerekli düzenlemeleri yapınız. Çalışma yapılacak alan3.30 x 4.50 boyutlarında, 40cm genişliğinde pencereleri olan boyutlarında iki masa, üç sandalye, bir materyal dolabının ve duvarda harf panosunun asılı olduğu okulun destek eğitim odasıdır. Kontrol Listesinin Kullanım Yönergesi: * Uygulanacak her bölümün başında o bölümle ilgili uygulama yönergesi yer almaktadır. Ölçü aracını bu yönergeleri okuduktan sonra uygulayınız. * Ünite konuları birbirinden bağımsız olduğu için öğrenci bir ünite ile ilgili sorulara cevap veremezse diğer ünitenin sorularına geçerek ölçü aracını uygulamaya devam ediniz. * Kontrol listesinin uygulanması sırasında öğrencinin verdiği doğru ve yanlış cevaplara tepkisiz kalırken çalışma kurallarına uyma davranışlarını öğrencinin hoşuna gidebileceğini daha önceden belirlediğiniz pekiştireçlerle pekiştiriniz. Kontrol Listesi Uygulama Süreci: Öğrenci Öğretmen Öğrenci ile karşılıklı oturun. Kontrol listesini uygulamaya başlamadan önce şimdi seninle bir çalışma yapacağız. Bu çalışma sırsında uyman gereken kurallar var. Sandalyende arkana yaslı ellerin sıranın altında sessizce oturacaksın. Benim sana sorduğum sorulara cevap vereceksin, diyerek çalışma sırasında uyması gereken kuralları söyleyin. Bu kurallara uyduğunda daha önceden belirlediğiniz öğrenci için etkili bir pekiştireci kazanacağını söyleyiniz. Çalışmanın sonunda tüm olumlu çalışma davranışlarını betimleyerek ödüllendirin. Kayıt Etme: Öğrenciden sözlü olarak sorulan sorulara cevap vermesi beklenir. Ölçü aracı aynı zamanda kayıt çizelgesi olarak kullanılacaktır. Öğrenci sorulan sorulara doğru olarak cevap verirse kayıt çizelgesine (+) işareti konur. Doğru olarak cevap vermedikleri öğrencinin söylediği şekilde aynen yazılır. Cevap vermezse CV(-) şeklinde işaretleme yapılır.

164 164 EK HAYAT BİLGİSİ KONTROL LİSTESİ

165 165 Uygulama Tarihi: Uygulanan Mekân: Uygulayıcı: Öğrencinin Adı Soyadı: Okulun Adı: Sınıfı: 1.Okul Heyecanı HAYAT BİLGİSİ KONTROL LİSTESİ BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Bulunduğu sınıfı ve şubesi, Yönerge: Öğrenciye Kayıt Etme: Öğrencinin okulunun adı, okulunun yeri BULUNDUĞUN SINIFI söyledikleri söylediği şekli ile soruluğunda.olduğunu SÖYLE denir. kayıt edilir. söyler. Aynı yönerge okul adı, yeri içinde tekrar edilir. Okula gelmek bizlere neler kazandırır diye sorulduğunda okulun kazandırdıklarını söyler. Yönerge: Öğrenciye OKUL BİZLERE NELER KAZANDIRIR, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Okulda ve sınıfta uymamız gereken kurallar nelerdir diye sorulduğunda Olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye OKULDA UYMAMIZ GEREKEN KURALLAR NELERDİR, SÖYLE denir. Aynı yönerge sınıf içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 2.Evimiz Ailemiz-Benim Eşsiz Yuvam BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME Yönerge: Öğrenciye KENDİNİ TANIT denir. 1.Öğrenciye kendini tanıt denildiğinde adını soyadını yaşını, cinsiyetini söyler. 2.Evinizde kimlerle yaşıyorsun ve adları ne diye sorulduğunda.. Olduğunu söyler. 3.Ailede bulunan kişilerin görevleri neler diye sorulduğunda anne, baba, çocuğun görevlerinin neler olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye AİLENDE KİMLER VAR SÖYLE denir. Yönerge: Öğrenciye BABANIN AİLEDEKİ GÖREVİ NE SÖYLE denir. Aynı yönerge anne, çocuk içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 4.Evin bölümleri ve bu bölümde yapılan işler nelerdir diye sorulduğunda yapılan işlerin neler olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye EVİN BÖLÜMLERİ NELERDİR SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir.

166 166 3.Vücudumuz ve Sağlığımız BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME 1.Vücudumuzun bölümlerinden başı(gövde, kollar ve bacaklar) göster denildiğinde başını gösterir. Yönerge: Öğrenciye BAŞINI GÖSTER denir. Aynı yönerge gövde, kollar ve bacaklar içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrenci doğru gösterirse (+) olarak kayıt edilir. Baş Gövde Kollar ve Bacaklar 2.Vücudumuzun bölümleri nelerdir söyle denildiğinde Olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye VÜCUDUMUZUN BÖLÜMLERİ NELERDİR, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 3.Duyu organlarımızdan burnu (göz, kulak, dil, deri) göster denildiğinde burnunu gösterir. 4.Duyu organlarımız nelerdir diye sorulduğunda duyu organlarının neler olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye BURNUNU GÖSTER denir. Aynı yönerge göz, kulak, dil, deri içinde tekrar edilir. Yönerge: Öğrenciye DUYU ORGANLARIMIZ NELERDİR, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrenci doğru gösterirse (+) olarak kayıt edilir. Burun Göz Deri Kulak Dil Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 5.Duyu organlarımızdan burun (göz, kulak,dil,deri)ne işe yarar söyle denildiğinde..yaradığını söyler Yönerge: Öğrenciye BURUN NE İŞE YARAR, SÖYLE denir. Aynı yönerge göz, kulak, dil, deri içinde tekrar edilir Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 6.Sağlığımızı korumak için neler yapmalıyız söyle denildiğinde sağlığımızı korumak için yapmamız gerekenleri söyler. Yönerge: Öğrenciye SAĞLIĞIMIZI KORUMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 4.Meslekler BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME 1.Çevresinde gördüğü insanların mesleklerinin neler olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye ÇEVRENDE GÖRDÜĞÜN İNSANALRIN MESLEKLERİ NELERDİR SÖYLE denir. Aynı yönerge öğretmen, kasap, manav, terzi, fırıncı, itfaiyeci içinde tekrar edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir.

167 167 2.Adı söylenen mesleğin özelliklerini söyler. 3.Meslekler hayatımızı nasıl kolaylaştırır söyle denildiğinde mesleklerin hayatımızı nasıl kolaylaştırdığını söyler. 4.Eski meslekler nelerdir diye sorulduğunda eski mesleklerin neler olduğunu söyler. Yönerge: Öğrenciye DOKTOR NE İŞ YAPAR, SÖYLE denir. Yönerge: Öğrenciye MESLEKLER HAYATIMIZI NASIL KOLAYLAŞTIRIR, SÖYLE denir. Yönerge: Öğrenciye ESKİ MESLEKLER NELERDİR, SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. 5.Atatürk ve Hizmetleri BİLDİRİMLER SORULAR KAYIT ETME 1.Atatürk ün nerede doğdu Ne zaman doğduğu, Annesinin, babasının,kardeşinin adı ne diye sorulduğunda.olduğunu söyler. 2.Atatürk ülkemiz için neler yaptı söyle denildiğinde ülkemiz için yaptıklarını söyler. Yönerge: Öğrenciye sıra ile Atatürk ile ilgili bilgiler sorulur. ATATÜRK NE ZAMAN DOĞDU SÖYLE denir. Aynı yönerge diğer bilgiler içinde tekrar edilir. Yönerge: Öğrenciye ATATÜRK ÜLKEMİZ İÇİN NELER YAPTI SÖYLE denir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir. Kayıt Etme: Öğrencinin söyledikleri söylediği şekli ile kayıt edilir.

168 168 EK HAYAT BİLGİSİ KONTROL LİSTESİ KULLANMA YÖNERGESİ

169 169 HAYAT BİLGİSİ KONTROL LİSTESİ VE KAYIT ÇİZELGESİ UYGULAMA YÖNERGESİ Kontrol Listesinin Amacı: Öğrencinin Hayat Bilgisi dersi ile ilgili neyi ne kadar yaptığını ve gereksinimlerini belirlemek amacı ile hazırlanmıştır. Kontrol Listesinin Kapsamı: Bu kontrol listesi Hayat Bilgisi ölçü aracından ve kayıt çizelgesinden oluşmaktadır. Ölçü aracı Hayat Bilgisi dersi ünite konularını kapsamaktadır. Kontrol Listesi Uygulama Ortamı: Kontrol listesini uygulamadan önce okul idaresi ile görüşerek hangi öğrenci ile hangi gün saat ve yerde çalışacağınızı belirleyiniz. Çalışma ortamının ısısını, havalandırma durumunu dikkat dağıtacak uyaranların olup olmadığını çalışmaya başlamadan önce kontrol ediniz ve gerekli düzenlemeleri yapınız Çalışma yapılacak alan3.30 x 4.50 boyutlarında,40cm genişliğinde pencereleri olan boyutlarında iki masa, üç sandalye, bir materyal dolabının ve duvarda harf panosunun asılı olduğu okulun destek eğitim odasıdır. Ölçü aracını uygularken öğrenci ile karşılıklı oturunuz. Kontrol Listesinin Kullanım Yönergesi: * Uygulanacak her bölümün başında o bölümle ilgili uygulama yönergesi yer almaktadır. Ölçü aracını bu yönergeleri okuduktan sonra uygulayınız. * Ünite konuları birbirinden bağımsız olduğu için öğrenci bir ünite ile ilgili sorulara cevap veremezse diğer ünitenin sorularına geçerek ölçü aracını uygulamaya devam ediniz. * Kontrol listesinin uygulanması sırasında öğrencinin verdiği doğru ve yanlış cevaplara tepkisiz kalırken çalışma kurallarına uyma davranışlarını öğrencinin hoşuna gidebileceğini daha önceden belirlediğiniz pekiştireçlerle pekiştiriniz. Kontrol Listesi Uygulama Süreci: Öğrenci Öğretmen Öğrenci ile karşılıklı oturun. Kontrol listesini uygulamaya başlamadan önce şimdi seninle bir çalışma yapacağız. Bu çalışma sırsında uyman gereken kurallar var. Sandalyende arkana yaslı ellerin sıranın altında sessizce oturacaksın. Benim sana sorduğum sorulara cevap vereceksin, diyerek çalışma sırasında uyması gereken kuralları söyleyin. Bu kurallara uyduğunda daha önceden belirlediğiniz öğrenci için etkili bir pekiştireci kazanacağını söyleyiniz. Çalışmanın sonunda tüm olumlu çalışma davranışlarını betimleyerek ödüllendirin. Kayıt Etme: Öğrenciden sözlü olarak sorulan sorulara cevap vermesi beklenir. Ölçü aracı aynı zamanda kayıt çizelgesi olarak kullanılacaktır. Öğrenci sorulan sorulara doğru olarak cevap verirse kayıt çizelgesine (+) işareti konur. Doğru olarak cevap vermedikleri öğrencinin söylediği şekilde aynen yazılır. Cevap vermezse CV(-) şeklinde işaretleme yapılır.

170 170 EK 2 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN TOPLANMASI VE ÖĞRETİM PLANLARININ HAZIRLANMASI İÇİN GELİŞTİRİLEN ÖLÇÜ ARAÇLARI

171 171 EK 2.1. ATATÜRK ÜN HAYATI ÖLÇÜ ARACI

172 172 ATATÜRK ÜN HAYATI ÖLÇÜ ARACI ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI: SINIFI: UYGULAYICI: UYGULAMA TARİHİ: BİLDİRİMLER ÖLÇÜT SORULAR B.D1 B.D2 B.D3 ÖSD SRK. 1.Öğrenci Atatürk ün babasının adının Ali Rıza Bey olduğu seçeneği işaretler. 2/3 1. 1) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün babasının adıdır? İşaretle. a.ahmet Bey b.ali Rıza Bey c.hasan Bey d.murat Bey 2) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün babasının adıdır? İşaretle. a.ali Rıza Bey b. Hasan Bey c. Murat Bey d. Ahmet Bey 3) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün babasının adıdır? İşaretle. a.ahmet Bey b.murat Bey c.ali Rıza Bey d.hasan Bey 2.Öğrenci Atatürk ün annesinin adının Zübeyde Hanım olduğu seçeneği işaretler. 2/3 2. 1) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün annesinin adıdır? İşaretle. a. Zübeyde Hanım b.melek Hanım c.sevgi Hanım d.ayşe Hanım 2) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün annesinin adıdır? İşaretle. a.melek Hanım b. Zübeyde Hanım c. Ayşe Hanım d. Sevgi Hanım 3) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün annesinin adıdır? İşaretle. a. Sevgi Hanım b. Ayşe Hanım c. Zübeyde Hanım d. Melek Hanım 3.Öğrenci Atatürk ün kardeşinin adının Makbule olduğu seçeneği işaretler. 4. Öğrenci Atatürk ün ailesinde annesi Zübeyde Hanım,babası Ali Rıza Bey,Kardeşi 2/3 3. 1) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün kardeşinin adıdır? İşaretle. a.melek b. Makbule c. Hatice d. Fatma 2) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün kardeşinin adıdır? İşaretle. a. Fatma b. Hatice c. Melek d. Makbule 3) Aşağıdakilerin hangisi Atatürk ün kardeşinin adıdır? İşaretle. a. Hatice b. Fatma c. Makbule d. Melek 2/3 4.1) Atatürk ün ailesindeki kişiler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?işaretle. a. Annesi Zübeyde Hanım,babası Ali Rıza Bey,Kardeşi Makbule b. Annesi Aliye Hanım,babası Ali Rıza Bey,Kardeşi Melek

173 173 Makbule nin olduğu seçeneği işaretler. c. Annesi Zehra Hanım,babası Ahmet Rıza Bey,Kardeşi Makbule d. Annesi Zübeyde Hanım,babası Hakan Bey,Kardeşi Melek 2) Atatürk ün ailesindeki kişiler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?işaretle. a. Annesi Zehra Hanım,babası Ahmet Rıza Bey,Kardeşi Makbule b. Annesi Zübeyde Hanım,babası Ali Rıza Bey,Kardeşi Makbule c. Annesi Zübeyde Hanım,babası Hakan Bey,Kardeşi Melek d. Annesi Aliye Hanım,babası Ali Rıza Bey,Kardeşi Melek 3) Atatürk ün ailesindeki kişiler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?işaretle. a. Annesi Aliye Hanım,babası Ali Rıza Bey,Kardeşi Melek b.annesi Zübeyde Hanım,babası Hakan Bey,Kardeşi Melek c.annesi Zübeyde Hanım,babası Ali Rıza Bey,Kardeşi Makbule d. Annesi Zehra Hanım,babası Ahmet Rıza Bey,Kardeşi Makbule 5. Öğrenci Atatürk ün 1881 yılında doğduğu cevabı işaretler. 2/3 5.1) Aşağıdaki tarihlere bak.atatürk hangi tarihte doğmuştur? İşaretle. a.1881 b c.1882 d ) Aşağıdaki tarihlere bak.atatürk hangi tarihte doğmuştur? İşaretle. a b c d ) Aşağıdaki tarihlere bak.atatürk hangi tarihte doğmuştur? İşaretle. a b.1923 c.1891 d Öğrenci Atatürk ün Selânik te doğduğu seçeneği işaretler. 2/3 6.1) Aşağıdaki seçeneklere bak.atatürk nerede doğmuştur? İşaretle. a.ankara b.selanik c. İstanbul d.samsun 2) Aşağıdaki seçeneklere bak.atatürk nerede doğmuştur? İşaretle. a. Selanik b. İstanbul c. Samsun d. Ankara 3) Aşağıdaki seçeneklere bak.atatürk nerede doğmuştur? İşaretle. a. İstanbul b. Samsun c. Ankara d. Selanik 7. Öğrenci Atatürk ün gittiği okulları işaretlemesi istendiğinde 2/3 7.1) Atatürk ün gittiği okullar aşağıdakilerin hangisinde tam olarak verilmiştir?işaretle. a. Şemsi Efendi İlkokulu,Mahalle İlkokulu,Manastır Lisesi

174 174 Mahalle mektebi, Şemsi Efendi İlkokulu, Selanik Askeri ortaokulu, Manastır Askeri Lisesi ve Harp Okulunun olduğu seçeneği işaretler. b.mahalle mektebi, Şemsi Efendi İlkokulu, Selanik Askeri ortaokulu, Manastır Askeri Lisesi,Harp Okulu c.selanik Askeri Ortaokulu Harp Okulu,Öğretmen Lisesi d.mahalle İlkokulu,Şemsi Efendi Ortaokulu,Harp Lisesi 2) Atatürk ün gittiği okullar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?işaretle. a.selanik Askeri Ortaokulu Harp Okulu,Öğretmen Lisesi b.mahalle İlkokulu,Şemsi Efendi Ortaokulu,Harp Lisesi c.mahalle mektebi, Şemsi Efendi İlkokulu, Selanik Askeri ortaokulu, Manastır Askeri Lisesi,Harp Okulu d. Şemsi Efendi İlkokulu,Mahalle İlkokulu,Manastır Lisesi 3) Atatürk ün gittiği okullar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?işaretle. a.mahalle İlkokulu,Şemsi Efendi Ortaokulu,Harp Lisesi b. Şemsi Efendi İlkokulu,Mahalle ilkokulu,manastır Lisesi c.mahalle İlkokulu,Şemsi Efendi Ortaokulu,Harp Lisesi d.mahalle mektebi, Şemsi Efendi İlkokulu, Selanik Askeri ortaokulu, Manastır Askeri Lisesi,Harp Okulu 8. Öğrenci Atatürk ün kişisel özelliklerinden planlı, çalışkan, yenilikçi, sabırlı olduğu cevabı işaretler. 9. Öğrenci Kurtuluş savaşının başladığı 19 Mayıs 1919 tarihini işaretler. 2/3 8.1) Atatürk ün kişisel özellikleri aşağıdakilerin hangisinde tam olarak verilmiştir? İşaretle. a.hızlıdır,çabuk yorulur,çalışkandır. b.çalışkandır,planlıdır,yenilikçidir,sabırlıdır. c.kararsızdır,sabırlıdır,hayalcidir. d.plansızdır,heyecanlıdır,kararsızdır. 2) Atatürk ün kişisel özellikleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? İşaretle. a.çalışkandır,planlıdır,yenilikçidir,sabırlıdır. b.kararsızdır,sabırlıdır,hayalcidir. c.plansızdır,heyecanlıdır,kararsızdır. d. Hızlıdır,çabuk yorulur,çalışkandır. 3) Atatürk ün kişisel özellikleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? İşaretle. a.plansızdır,heyecanlıdır,kararsızdır. b.hızlıdır,çabuk yorulur,çalışkandır c. Çalışkandır,planlıdır,yenilikçidir,sabırlıdır. d. Kararsızdır,sabırlıdır,hayalcidir. 2/3 9.1)Aşağıdaki tarihlere bak. Kurtuluş Savaşının başladığı tarihi işaretle. a.23 Nisan 1920 b.19 Mayıs 1919 c.29 Ekim 1923 d.10 Kasım ) Aşağıdaki tarihlere bak. Kurtuluş Savaşının başladığı tarihi işaretle. a.19 Mayıs 1919 b. 29 Ekim 1923 c. 10 Kasım 1938 d. 23 Nisan ) Aşağıdaki tarihlere bak. Kurtuluş Savaşının başladığı tarihi işaretle. a.29 Ekim 1923 b.10 Kasım 1938c. 23 Nisan 1920 d. 19 Mayıs 1919

175 Öğrenci Atatürk ün Kurtuluş savaşını Samsunda başlattığını işaretler. 2/3 10.1) Aşağıdaki il adlarını oku.atatürk Kurtuluş savaşını hangi ilde başlatmıştır? İşaretle. a.sivas b.samsun c.ankara d.erzurum 2) Aşağıdaki il adlarını oku.atatürk Kurtuluş savaşını hangi ilde başlatmıştır? İşaretle. a.samsun b.erzurum c.sivas d.ankara 3) Aşağıdaki il adlarını oku.atatürk Kurtuluş savaşını hangi ilde başlatmıştır? İşaretle. a.ankara b.sivas c.erzurum d.samsun 11. Öğrenci T.B.M.M nin 23 Nisan 1920 de açıldığını işaretler. 2/3 11.1)Aşağıdaki tarihlere bak.t.b.m.m nin açıldığı tarihi işaretle. a.23 Nisan 1920 b.19 Mayıs 1919 c.29 Ekim 1923 d.10 Kasım ) Aşağıdaki tarihlere bak.t.b.m.m nin açıldığı tarihi işaretle. a.19 Mayıs 1919 b. 29 Ekim 1923 c. 10 Kasım 1938 d. 23 Nisan ) Aşağıdaki tarihlere bak.t.b.m.m nin açıldığı tarihi işaretle. a.29 Ekim 1923 b.10 Kasım 1938c. 23 Nisan 1920 d. 19 Mayıs Öğrenci T.B.M.M nin Ankara da açıldığını işaretler. 2/3 12.1)Aşağıdaki il adlarına bak.t.b.m.m nerede açılmıştır?işaretle. a.istanbul b.ankara c. Samsun d.erzurum 2)Aşağıdaki il adlarına bak.t.b.m.m i nerede açılmıştır?işaretle. a. Samsun b. Erzurum c. İstanbul d. Ankara 3)Aşağıdaki il adlarına bak.t.b.m.m i nerede açılmıştır?işaretle. a. Ankara b. Erzurum c. Samsun d. İstanbul 13. Öğrenci Cumhuriyetin ilan edildiği tarihi işaretler. 2/3 13.1) Cumhuriyetin ilan edildiği tarihi işaretle. a.23 Nisan 1920 b.19 Mayıs 1919 c.29 Ekim 1923 d.10 Kasım ) Cumhuriyetin ilan edildiği tarihi işaretle. a.19 Mayıs 1919 b. 29 Ekim 1923 c. 10 Kasım 1938 d. 23 Nisan ) Cumhuriyetin ilan edildiği tarihi işaretle. a.29 Ekim 1923 b.10 Kasım 1938c. 23 Nisan 1920 d. 19 Mayıs 1919

176 Öğrenci Atatürk ün ülkemize getirdiği yeniliklerin Cumhuriyeti kurduğunu,kılık kıyafeti değiştirdiğini, alfabeyi değiştirdiğini, soyadı kanunu getirdiğini, kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdığını işaretler. 2/3 14.1) Atatürk ün ülkemize getirdiği yenilikler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? İşaretle. a. Saltanatı getirdi, Kılık kıyafeti değiştirdi, Alfabeyi değiştirdi, Soyadı kanunu getirdi. b. Soyadı kanunu getirdi, kılık kıyafeti değiştirdi, alfabeyi değiştirdi,kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdı,cumhuriyeti kurdu c.seyahat etme hakkı tanıdı,seçme seçilme hakkı tanıdı,şapka kanununu çıkardı. d.kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdı,erkeklere gezme hakkı tanıdı,ticaret yapma hakkı verdi. 2) Atatürk ün ülkemize getirdiği yenilikler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? İşaretle. a.soyadı kanunu getirdi, kılık kıyafeti değiştirdi, alfabeyi değiştirdi,kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdı,cumhuriyeti kurdu. b. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdı,erkeklere gezme hakkı tanıdı,ticaret yapma hakkı verdi. c. Seyahat etme hakkı tanıdı,seçme seçilme hakkı tanıdı,şapka kanununu çıkardı. d. Saltanatı getirdi, Kılık kıyafeti değiştirdi, Alfabeyi değiştirdi, Soyadı kanunu getirdi,. 3) Atatürk ün ülkemize getirdiği yenilikler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?işaretle. a.kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdı,erkeklere gezme hakkı tanıdı,ticaret yapma hakkı verdi. b. Seyahat etme hakkı tanıdı,seçme seçilme hakkı tanıdı,şapka kanununu çıkardı. c. Saltanatı getirdi, Kılık kıyafeti değiştirdi, Alfabeyi değiştirdi, Soyadı kanunu getirdi,. d.soyadı kanunu getirdi, kılık kıyafeti değiştirdi, alfabeyi değiştirdi,kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıdı,cumhuriyeti kurdu. 15. Öğrenci Atatürk ün İlkelerinin Laiklik,Cumhuriy etçilik,halkçılık, Devletçilik,İnkılâ pçılık ve Milliyetçilik olduğunu işaretler. 2/3 15.1) Atatürk ün İlkeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? İşaretle. a.laiklik,.cumhuriyetçilik,.halkçılık,.devletçilik,.inkılap çılık,milliyetçilik b.ulusçuluk, İnkılâp,Saltanatçılık,Yenilikçilik c.araştırmacılık,girişimcilik,milliyetçilik,devletçilik. d.cumhuriyetçilik,barışçılık,halkçılık,hilafetçilik. 2) Atatürk ün İlkeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? İşaretle. a.araştırmacılık,girişimcilik,milliyetçilik,devletçilik. b.cumhuriyetçilik,barışçılık,halkçılık,hilafetçilik. c.laiklik,.cumhuriyetçilik,.halkçılık,.devletçilik,.inkılâp çılık,milliyetçilik d. Ulusçuluk, İnkılap,Saltanatçılık,Yenilikçilik. 3) Atatürk ün İlkeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? İşaretle.

177 177 a.cumhuriyetçilik,barışçılık,halkçılık,hilafetçilik. b.laiklik,.cumhuriyetçilik,.halkçılık,.devletçilik,.inkılâp çılık,milliyetçilik. c. Ulusçuluk, İnkılâp,Saltanatçılık,Yenilikçilik,İlkecilik d.araştırmacılık,girişimcilik,milliyetçilik,devletçilik. 16.Öğrenci Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasının Atatürk ün ilkelerinden Laiklik ilkesi olduğunu işaretler. 2/3 16.1) Aşağıdaki seçenekleri oku.din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.halkçılık b.laiklik c.devletçilik d.inkılapçılık 2) Aşağıdaki seçenekleri oku.din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.laiklik b.halkçılık c. İnkılapçılık d.devletçilik 3) Aşağıdaki seçenekleri oku.din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.milliyetçilik b.inkılâpçılık c.laiklik d.halkçılık 17. Öğrenci Ulusun egemenliğinin kayıtsız şartsız halkın olduğu yönetim biçiminin Atatürk ün ilkelerinden Cumhuriyetçilik ilkesi olduğunu işaretler. 18. Öğrenci toplumsal, ekonomik ve kültürel kalkınmada devletin üstlenmesi gereken görevlerin Atatürk ün ilkelerinden Devletçilik ilkesi olduğunu işaretler. 19. Öğrenci ülke yönetiminin halkın elinde bulunmasının 2/3 17.1) Aşağıdaki seçenekleri oku.ulus egemenliğinin kayıtsız şartsız halkın olduğu yönetim biçimi Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. A.Halkçılık b.laiklik c.devletçilik d.cumhuriyetçilik 2) Aşağıdaki seçenekleri oku.ulus egemenliğinin kayıtsız şartsız halkın olduğu yönetim biçimi Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.cumhuriyetçilik b.halkçılık c. İnkılapçılık d.devletçilik 3) Aşağıdaki seçenekleri oku.ulus egemenliğinin kayıtsız şartsız halkın olduğu yönetim biçimi Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.milliyetçilik b.cumhuriyetçilik c.laiklik d.halkçılık 2/3 18.1) Aşağıdaki seçenekleri oku.toplumsal, ekonomik ve kültürel kalkınmada devletin üstlenmesi gereken görevler Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.cumhuriyetçilik b.halkçılık c. İnkılapçılık d.devletçilik 2) Aşağıdaki seçenekleri oku.toplumsal, ekonomik ve kültürel kalkınmada devletin üstlenmesi gereken görevler Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.halkçılık b.laiklik c.devletçilik d.cumhuriyetçilik 3) Aşağıdaki seçenekleri oku.toplumsal, ekonomik ve kültürel kalkınmada devletin üstlenmesi gereken görevler Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.milliyetçilik b.devletçilik c.laiklik d.halkçılık 2/3 19.1) Aşağıdaki seçenekleri oku.ülke yönetiminin halkın elinde bulunması Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle.

178 178 Atatürk ün ilkelerinden Halkçılık ilkesi olduğunu işaretler. a.milliyetçilik b.devletçilik c.laiklik d.halkçılık 2) Aşağıdaki seçenekleri oku.ülke yönetiminin halkın elinde bulunması Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.cumhuriyetçilik b.halkçılık c. İnkılapçılık d.devletçilik 3) Aşağıdaki seçenekleri oku. Ülke yönetiminin halkın elinde bulunması Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.halkçılık b.laiklik c.devletçilik d.cumhuriyetçilik 20. Öğrenci Türk toplumunu her yönden ilerletmek ve çağdaş uygarlığın üzerine çıkarmak için yapılan köklü değişikliklerin Atatürk ün ilkelerinden İnkılâpçılık ilkesi olduğunu işaretler. 21.Atatürk ün 10 Kasım 1938 yılında öldüğü tarihi işaretler. 2/3 20.1) Aşağıdaki seçenekleri oku Türk toplumunu her yönden ilerletmek ve çağdaş uygarlığın üzerine çıkarmak için yapılan köklü değişiklikler Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.milliyetçilik b.halkçılık c. İnkılâpçılık d.devletçilik 2) Aşağıdaki seçenekleri oku Türk toplumunu her yönden ilerletmek ve çağdaş uygarlığın üzerine çıkarmak için yapılan köklü değişiklikler Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.cumhuriyetçilik b.halkçılık c.devletçilik d.inkılâpçılık 3) Aşağıdaki seçenekleri oku.türk toplumunu her yönden ilerletmek ve çağdaş uygarlığın üzerine çıkarmak için yapılan köklü değişiklikler Atatürk ün ilkelerinden hangisinin tanımıdır,işaretle. a.halkçılık b.laiklik c.devletçilik d.inkılâpçılık 2/3 21.1) Aşağıdaki seçenekleri oku. Atatürk ün öldüğü tarihi işaretle. a.23 Nisan 1920 b.19 Mayıs 1919 c.29 Ekim 1923 d.10 Kasım ) 1) Aşağıdaki seçenekleri oku.atatürk ün öldüğü tarihi işaretle. a.19 Mayıs 1919 b. 29 Ekim 1923 c. 10 Kasım 1938 d. 23 Nisan ) Aşağıdaki seçenekleri oku.atatürk ün öldüğü tarihi işaretle. a.29 Ekim 1923 b.10 Kasım 1938 c. 23 Nisan 1920 d. 19 Mayıs Atatürk ün Dolmabahçe Sarayında öldüğünü işaretler. 2/3 22.1) Aşağıdaki seçenekleri oku. Atatürk nerde ölmüştür?işaretle. a.yıldız Sarayı b. Çırağan Sarayı c. Topkapı Sarayı d. Dolmabahçe Sarayı 2) Aşağıdaki seçenekleri oku. Atatürk nerde ölmüştür?işaretle. a. Dolmabahçe Sarayı b. Çırağan Sarayı c. Topkapı Sarayı d. Yıldız Sarayı

179 179 3) Aşağıdaki seçenekleri. Atatürk nerede ölmüştür?işaretle. a. Topkapı Sarayı b. Çırağan Sarayı c. Dolmabahçe Sarayı d. Yıldız Sarayı 23. Atatürk ün mezarının Anıtkabirde olduğunu işaretler. 2/3 23.1) Aşağıdaki seçenekleri oku.atatürk ün mezarı nerededir İşaretle. a.anıtkabir d.selanik b.topkapı Sarayı c.dolmabahçe Sarayı 2) Aşağıdaki seçenekleri oku.atatürk ün mezarı nerededir İşaretle. a. Selanik b.topkapı Sarayı c.dolmabahçe Sarayı d. Anıtkabir 3) Aşağıdaki seçenekleri oku.atatürk ün mezarı nerededir İşaretle. a. Dolmabahçe Sarayı b. Anıtkabir c Selanik. d. Topkapı Sarayı

180 180 EK ATATÜRK ÜN HAYATI ÖLÇÜ ARACI KULLANMA YÖNERGESİ VE KAYIT ÇİZELGESİ

181 181 ATAÜRK ÜN HAYATI ÖLÇÜ ARACI KULLANMA YÖNERGESİ Ölçü Aracının Amacı: Bu ölçü aracı, öğrencinin Atatürk ün kendi ve aile hayatı, öğrenim hayatı, ülkemize ve toplum hayatımıza getirdiği yenilikler ve ilkeleri ile ilgili bildiklerini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Uygulama Ortama: Çalışma okulun destek eğitim odasında yapılacaktır. Çalışma yapılan mekânda iki adet masa, 3 adet sandalye, bir tane materyal dolabı, duvarda harf tablosu vardır. Çalışma sırasında öğrencinin dikkatini çekecek uyaranlar ortamdan kaldırılır. Odanın ısısı çalışma öncesi kontrol edilir. Kayıt çizelgesi öğrencinin dikkatini çekmeyecek şekilde masanın bir kenarına konulur. Atatürk ün Hayatı Ölçeğin Uygulanması: Uygulayıcı ve öğrenci karşılıklı oturur. Çalışma sırasında uyması gereken kurallar öğrenciye söylenir. Her soru ile ilgili ölçüt ölçü aracında yazılmıştır. Her soru öğrenciye ile ilgili ölçütü karşılayacak şekilde sorulur. Örneğin 3/2 ölçütü olan bir soru için yönerge 3 kez verilir. Üç sorudan ikisinde ölçütü karşılıyorsa kayıt çizelgesine (+) işareti konulur ve diğer bildirimin uygulanmasına geçilir. Eğer iki kez yanlış verdiğinde ya da ya da hiç tepki vermediğinde ölçütü karşılayamadı için kayıt çizelgesine ( ) işareti konulur. Uygulama sırasında öğrencinin verdiği doğru ve yanlış cevaplara tepkisiz kalınır. Çalışma bitince daha önceden belirlenen pekiştireç öğrenciye verilir. Kayıt Etme ve Puanlama: Atatürk ün Hayatı ölçü aracı bir üç başlama düzeyi, bir öğretim sonu değerlendirme ve bir süreklilik oturumda uygulanacaktır. Doğru yaptıklarına(+) yanlış yaptıklarına (-) işareti konulacaktır. Ölçü aracı aynı zamanda kayıt çizelgesi olarak kullanılacaktır. Her bildirim üç sorudan oluşmaktadır. Üç bildirimden ikisini doğru olarak yaparsa o bilirimi geçekleştiriyor kabul edilir. Öğrenci bir bildirimi ölçütü karşılayacak şekilde gerçekleştiriyorsa bir sonraki bildirimin uygulanmasına geçilir. Gerçekleştiremezse ölçü aracının uygulanmasına son verilir.

182 182 EK 2.2. ÇEMBER ÖLÇÜ ARACI

183 183 ÇEMBER ÖLÇÜ ARACI BİLDİRİMLER ÖLÇÜT SORULAR 1.Öğrenci gösterilen kare, 2/3 dikdörtgen, üçgen ve çember 1)Aşağıdaki geometrik şekillere bak. Çemberi işaretle. şekilleri arasından çemberi işaretler. 2)Aşağıdaki geometrik şekillere bak. Çemberi işaretle. 3)Aşağıdaki geometrik şekillere bak. Çemberi işaretle. 2.Öğrenci çemberin iç bölgesini işaretler. 2/3 1) Aşağıda kırmızı ile boyanmış bölgelerden hangisi çemberin iç bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy. 2) Aşağıda mavi ile boyanmış bölgelerden hangisi çemberin iç bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy. 3) Aşağıda yeşille boyanmış bölgelerden hangisi çemberin iç bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy. 3.Öğrenci çemberin dış bölgesini işaretler. 2/3 1) Aşağıda kırmızıyla boyanmış bölgelerden hangisi çemberin dış bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy.. 2) Aşağıda maviyle boyanmış bölgelerden hangisi çemberin dış bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy.

184 184 3) Aşağıda yeşille boyanmış bölgelerden hangisi çemberin dış bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy. 4.Öğrenci Çemberin düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktalar kümesine denildiğini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki tanımları oku. Çemberin tanımını işaretle. A. Yarıçapı her taraftan sabittir. b.tüm açıları eşittir. c.düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktalar kümesidir. d.dörtkenarı vardır. 2)Aşağıdaki tanımları oku. Çemberin tanımını işaretle. a.dört kenarı vardır. b.düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktalar kümesidir. c. Tüm açıları eşittir. d. Yarıçapı her taraftan sabittir. 3)Aşağıdaki tanımları oku. Çemberin tanımını işaretle. a.tüm açıları eşittir. b. Dörtkenarı vardır. c. Yarıçapı her taraftan sabittir d.düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktalar kümesidir.

185 185 5.Öğrenci Çemberin özelliklerinden köşelerinin olmadığını, içinin boş olduğunu alanının olmadığını, merkez noktasının olduğunu, yarıçapın her tarafından sabit olduğunu belirten şıkkı işaretler. 2/3 1)Çemberin özellikleri aşağıdaki ifadelerin hangisinde doğru verilmiştir. İşaretle. a.dört köşesi vardır, iç açıları eşittir, merkezi vardır. b. Çemberin köşeleri yoktur, bir merkez noktası vardır, içi boş olduğu için alanı yoktur. c.tüm açıları eşittir, yarıçapı her taraftan sabittir. d.içi boştur, dörtkenarı vardır. 2) Çemberin özellikleri aşağıdaki ifadelerin hangisinde doğru verilmiştir. İşaretle. a. İçi boştur, dörtkenarı vardır, açıları eşittir. b. Dört köşesi vardır, iç açıları eşittir, merkezi vardır. c. Köşeleri yoktur, yarıçapı her tarafından sabittir, içi boş olduğu için alanı yoktur. d. Tüm açıları eşittir, yarıçapı her taraftan sabittir. 3) Çemberin özellikleri aşağıdaki ifadelerin hangisinde doğru verilmiştir. İşaretle. a. Dört köşesi vardır, iç açıları eşittir, merkezi vardır. b.içi boştur, dörtkenarı vardır, açıları eşittir. c. Tüm açıları eşittir, yarıçapı her taraftan sabittir. d.köşeleri yoktur, yarıçapı her tarafından sabittir, içi boş olduğu için alanı yoktur. 6.Öğrenci çemberin merkezinin işaretli olduğu çemberi işaretler. 2/3 1)Çemberin merkezi aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy. 2) Çemberin merkezi aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy.

186 186 3) Çemberin merkezi aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy. 7.Öğrenci Çemberde merkezin M ile ifade edildiğini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde Merkez ne ile ifade edilir işaretle. a.m b.r c.k d.2r 2)Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde Merkez ne ile ifade edilir işaretle. a. 2r b.r c.y d. M 8.Öğrenci merkezin çember üzerindeki her noktaya eşit uzaklık olduğunu işaretler. 3)Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde Merkez ne ile ifade edilir işaretle. a. r b.2r c.m d. l 2/3 1)Merkezin tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a.merkez çemberim merkezidir. b. Merkez çember üzerindeki her noktaya eşit uzaklıktır. c.merkez yarıçapla çap arasındaki uzaklıktır. d.merkez noktaların sabit olmasıdır. 2.Merkezin tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Merkez çember üzerindeki her noktaya eşit uzaklıktır. b. Merkez yarıçapla çap arasındaki uzaklıktır. c. Merkez noktaların sabit olmasıdır. d. Merkez çemberim merkezidir. 3)Merkezin tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Merkez noktaların sabit olmasıdır. b. Merkez çemberim merkezidir. c. Merkez çember üzerindeki her noktaya eşit uzaklıktır. d. Merkez yarıçapla çap arasındaki uzaklıktır. 9.Öğrenci çemberin yarıçapının çizili olduğu çemberi işaretler. 2/3 1) Çemberin yarıçapı aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy. 2) Çemberin yarıçapı aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy.

187 187 3) Çemberin yarıçapı aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy. 10.Öğrenci çemberde yarıçapın r harfi ile ifade edildiğini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde yarıçap ne ile ifade edilir işaretle. a.m b.r c.ç d.2r 2)Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde yarıçap ne ile ifade edilir işaretle. a. 2r b. ç c. r d. M 3)Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde yarıçap ne ile ifade edilir işaretle. a. r b.2r c.m d. ç 11.Öğrenci yarıçapın merkezden çembere çizilen doğru parçası olduğunu işaretler. 2/3 1) Yarıçapın tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Yarıçap merkezden çembere çizilen doğru parçasıdır. b.yarıçap merkezdeki uzaklıktır. c.yarıçap noktalar kümesidir. d.yarıçap çapın yarısıdır. 2) Yarıçapın tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Yarıçap noktalar kümesidir. b. Yarıçap merkezdeki uzaklıktır. c. Yarıçap çapın yarısıdır. d. Yarıçap merkezden çembere çizilen doğru parçasıdır. 3) Yarıçapın tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Yarıçap çapın yarısıdır. b. Yarıçap merkezden çembere çizilen doğru parçasıdır. c. Yarıçap noktalar kümesidir. d. Yarıçap merkezdeki uzaklıktır. 12.Öğrenci çemberin çapının çizili olduğu çemberi işaretler. 2/3 1) Çemberin çapı aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy.

188 188 2) Çemberin çapı aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy. 3) Çemberin çapı aşağıdakilerin hangisinde gösterilmektedir. Çemberin altındaki kutuya işaret koy. 13. Öğrenci çemberde çapın 2xr ile ifade edildiğini işaretler. 14.Öğrenci çapın merkezden geçen ve çemberi iki eşit parçaya bölen doğru parçası olduğunu işaretler. 2/3 1)Çemberde çap ne ile ifade edilir işaretle. a.m b.r c.ç d.2r 2)Çemberde çap ne ile ifade edilir işaretle. a. 2r b.r c.y d. M 3) Çemberde çap ne ile ifade edilir işaretle. a. r b.2r c.m d. ç 2/3 1)Çapın tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a.çap yarıçapın iki katıdır. b.çap çemberde iki eşit doğrudur. c.çap yarıçapla merkez arsındaki doğrudur. d. Çap merkezden geçen ve çemberi iki eşit parçaya bölen doğru parçasıdır. 2)Çapın tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Çap çemberde iki eşit doğrudur. b. Çap merkezden geçen ve çemberi iki eşit parçaya bölen doğru parçasıdır. c. Çap yarıçapın iki katıdır. d. Çap yarıçapla merkez arsındaki doğrudur. 3)Çapın tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Çap yarıçapla merkez arsındaki doğrudur. b. Çap çemberde iki eşit doğrudur. c. Çap merkezden geçen ve çemberi iki eşit parçaya bölen doğru parçasıdır. d. Çap yarıçapın iki katıdır. 15.Öğrenci çemberle daire arasındaki ilişkinin çembersel bölgeye daire denildiğini işaretler. 2/3 1)Aşağıdakilerin hangisinde çemberle daire arasındaki ilişki doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Çembersel bölgeye daire denir. b.daire çemberin tüm halidir. c.çember dairenin simetriğidir. d.daire çemberi oluşturan taralı alandır. 2)Aşağıdakilerin hangisinde çemberle daire arasındaki ilişki doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Daire çemberin tüm halidir.

189 189 b. Çembersel bölgeye daire denir. c. Daire çemberi oluşturan taralı alandır. d. Çember dairenin simetriğidir. 3)Aşağıdakilerin hangisinde çemberle daire arasındaki ilişki doğru olarak verilmiştir, işaretle. a. Daire çemberi oluşturan taralı alandır. b. Çember dairenin simetriğidir. c. Çembersel bölgeye daire denir. d. Daire çemberin tüm halidir.

190 190 EK ÇEMBER ÖLÇÜ ARACI KULLANMA YÖNERGESİ

191 191 ÇEMBER ÖLÇÜ ARACI VE KAYIT ÇİZELGESİ KULLANMA YÖNERGESİ Ölçeğin Amacı: Öğrencinin çember ve çemberin özellikleri ile ilgili düzeyini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Uygulama Ortama: Çalışma okulun destek eğitim odasında yapılacaktır. Çalışma yapılan mekânda iki adet masa, 3 adet sandalye, bir tane materyal dolabı, duvarda harf tablosu vardır. Çalışma sırasında öğrencinin dikkatini çekecek uyaranlar ortamdan kaldırılmıştır. Odanın ısısı çalışma öncesi kontrol edilmiştir.kayıt çizelgesi öğrencinin dikkatini çekmeyecek şekilde masanın bir kenarındadır. Çember Ölçü Aracının Uygulanması: Uygulayıcı ve öğrenci karşılıklı oturur. Çalışma sırasında uyması gereken kurallar öğrenciye söylenir. Bildirimlere ait soruları öğrenciye sıra ile sorar. Doğru cevap verirse kayıt çizelgesine (+) işareti konur. Öğrenci tepki vermezse soruyu tekrarlar. Uygulayıcı 2-3 sn bekler Öğrenci yine tepki vermezse yanlış tepki olarak kabul edilir ve kayıt çizelgesine (- ) işareti konulur. Birinci bildirimin ikinci sorusuna geçilir. Sıradaki soru ilgili yönerge verilerek ölçü aracı uygulanmaya devam edilir. Öğrenci ölçü aracındaki 1.Bildirimle ilgili sorulara doğru cevap veremezse ölçü aracını uygulamaya son verilir. Uygulama sırasında öğrencinin verdiği doğru ve yanlış cevaplara tepkisiz kalınır. Çalışma bitince daha önceden belirlenen pekiştireç öğrenciye verilir. Kayıt Etme ve Puanlama: Çember ölçü aracı iki yoklama üç başlama düzeyi, bir değerlendirme, bir süreklilik oturumda uygulanacaktır. Çember ölçü aracı kayıt çizelgesine öğrencinin verdiği cevaplar kayıt edilir. Her bildirim üç sorudan oluşmaktadır. Üç sorudan ikisini doğru olarak yaparsa o bilirimi geçekleştiriyor kabul edilir. Öğrenci bir bildirimi ölçütü karşılayacak şekilde gerçekleştiriyorsa bir sonraki bildirimin uygulanmasına geçilir. Gerçekleştiremezse ölçü aracının uygulanmasına son verilir.

192 192 EK ÇEMBER ÖLÇÜ ARACI KAYIT ÇİZELGESİ

193 193 ÇEMBER ÖLÇÜ ARACI KAYIT ÇİZELGESİ ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI: SINIFI: UYGULAYICI: GÜNLER/ TARİH SORULAR 1.Aşağıdaki geometrik şekillere 1. bak. 2. Çemberi işaretle. 3. YKL1 YKL2 BD1 BD2 BD3 Değ. Sür. 2.Aşağıda Kırmızı/mavi/yeşil ile boyanmış bölgelerden hangisi çemberin iç bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy Aşağıda Kırmızı/mavi/yeşil ile boyanmış bölgelerden hangisi çemberin dış bölgesidir, alttaki kutuya işaret koy. 4.Aşağıdaki tanımları oku. Çemberin tanımını işaretle. 5.Çemberin özellikleri aşağıdaki ifadelerin hangisinde doğru verilmiştir. İşaretle Çemberin merkezi aşağıdakilerin 1. hangisinde gösterilmektedir. 2. Çemberin altındaki kutuya işaret koy Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde Merkez ne ile ifade edilir işaretle. 8.Merkezin tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir, işaretle Çemberin yarıçapı aşağıdakilerin 1. hangisinde gösterilmektedir. 2. Çemberin altındaki kutuya işaret koy. 3.

194 Aşağıdaki ifadelere bak. Çemberde yarıçap ne ile ifade edilir işaretle Yarıçapın tanımı aşağıdakilerin 1. hangisinde doğru olarak 2. verilmiştir, işaretle Çemberin çapı aşağıdakilerin 1. hangisinde gösterilmektedir. 2. Çemberin altındaki kutuya işaret koy Çemberde çap ne ile ifade 1. edilir işaretle Çapın tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak 2. verilmiştir, işaretle Aşağıdakilerin hangisinde 1. çemberle daire arasındaki ilişki 2. doğru olarak verilmiştir, işaretle

195 195 EK 2.3. NOKTALAMA İŞARETLERİ ÖLÇÜ ARACI

196 196 NOKTALAMA İŞARETLERİ ÖLÇÜ ARACI BİLDİRİMLER ÖLÇÜT SORULAR 1.Öğrenci nokta, virgül, ünlem, soru işretleri arasından nokta işaretini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi noktadır, işaretle. a)? b)! c), d). 2) Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi noktadır, işaretle. a)! b). c)? d), 3)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi noktadır, işaretle. a), b)! c). d)? 2.Öğrenci farklı noktalama işaretlerinin kullanıldığı cümlelerde nokta işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümlelere bak. Nokta işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a.ayşe bu gün okula geldi mi? b.yaşasın kazandım! c.portakal, elma en sevdiğin meyveler mi? d.sonbahar mevsimi çok güzel geçiyor. 2)Aşağıdaki cümlelere bak. Nokta işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a.bugün sınıf çok kalabalıktı. b. Ne zaman yemek yiyeceğiz? c.eyvah köpek var! d.vücudumuzun bölümleri şunlardır: 3)Aşağıdaki cümlelere bak. Nokta işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a.saçlarını mı kestirdin? b.yarın hava çok güzel olacak. c.türkiye nin komşuları şunlardır: d. Aaa Bak Hasan geldi! 3.Öğrenci cümle sonuna nokta konulması gerektiğini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Resim yapmak, günlük tutmanın başka yoludur( ) a). b)! c), d)? 2) Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Oyunla büyüyen çocuk mutludur( ) a)! b). c)? d), 3) Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Okullar bir hafta tatil oldu( ) a), b)! c). d)?

197 197 4.Öğrenci tarihlerin yazımında gün, ay ve yıl belirten sayıların arasına nokta kullanılması gereken şıkkı işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki tarihin boş bırakılan yerlerine hangi noktalama işareti gelmelidir, işaretle. 14 ( ) 10 ( ) 2009 a)! b). c)? d), 2)Aşağıdaki tarihin boş bırakılan yerlerine hangi noktalama işareti gelmelidir, işaretle. 18 ( ) 12 ( ) 2010 a), b)! c). d)? 3)Aşağıdaki tarihin boş bırakılan yerlerine hangi noktalama işareti gelmelidir, işaretle. 29( ) 05 ( ) 1979 a). b)! c), d)? 5.Öğrenci kısaltmalardan sonra nokta kullanılması gereken şıkkı işaretler. 2/3 1) Aşağıdaki kısaltmada boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Tlf( ) a). b)! c), d)? 2) Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. P( )T( )T ( ) a)? b)! c), d). 3) Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Prof ( ) a), b)! c). D)? 6.Öğrenci sıra bildiren sayılardan sonra nokta kullanılması gereken şıkkı işaretler. 2/3 1) Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. 5 ( ) sınıf a)! b). c)? d), 2) Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. 1 ( ) sıra a), b)! c). d)? 3) Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. 4 ( ) deneme sınavı a). b)! c), d)? 7.Öğrenci nokta işaretinin kullanıldığı cümleleri işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine nokta işareti konmalıdır. Nokta işaretini koy. a.geldin mi( )? b.yarın sinemaya gideceğiz( ) c.ah yandım( ) d.ali ( ) Ayşe yemek yer misiniz( )?

198 198 2)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine nokta işareti konmalıdır. Nokta işaretini koy. a.ay çocuk düştü( ) b.yağmur mu yağdı ( ) c.dr( ) d.ben Bir İnsan adlı oyuna gittin mi( )? 3) Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine nokta işareti konmalıdır. Nokta işaretini koy. a b.dur orası kirli basma( ) c.yaramaz bir çocuk mu( ) d.yanlış olan şudur( ) 8. Öğrenciye nokta, virgül, ünlem, soru işretleri arasından virgül işaretini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi virgüldür, işaretle. a)? b)! c), d)! 2) Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi virgüldür,,işaretle. a)! b). c)? d), 3)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi virgüldür, işaretle. a), b)! c). d)? 9.Öğrenci farklı noktalama işaretlerinin kullanıldığı cümlelerdeki virgül işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümlelere bak. Virgül işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a.bu kitap, kalem kimin? b.okulu süslemek için balon, elişi kâğıdı, bant aldım. c.eyvah! Annem, ablam yağmurda ıslandı. d.bu sabah ki derste Emel, Işık, Ahmet yoktu. 2)Aşağıdaki cümlelere bak. Virgül işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a.terzinin iğnesi, ipliği her zaman yanındadır. b.10. sıradan yedek olarak kazandım sınavı. c. Ben Bir İnsan adlı oyuna gittin mi? d.şimdi sen söyle: 3) Aşağıdaki cümlelere bak. Virgül işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a. Dur orası kirli basma! b. Yaz, kış, bahar Türkiye de tüm mevsimler çok güzel. c. Eline ne oldu? d. Güneş bu gün çok yakıcı. 10. Öğrenci sıralı cümle ve kelimelerin arasına virgül işaretinin kullanılacağını işaretler. 2/3 1) Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Evimizi ( )okulumuzu temiz tutmalıyız. a). b)! c), d)?

199 199 2) Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Haziran( ) Temmuz ( )Ağustos ayları sıcak geçiyor. a)! b). c)? d), 3. Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Kerem ( ) Aslı ( ) ile kütüphaneye gideceğiz. a), b)! c). d)? 11.Öğrenci virgül işaretinin kullanıldığı cümleleri işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine virgül işareti konmalıdır. Virgül işaretini koy. a.geldin mi( ) b.yarın sinemaya gideceğiz( ) c.ah yandım( ) d.ali ( ) Ayşe yemek yer misiniz( ) 2)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine virgül işareti konmalıdır. Virgül işaretini koy. a. Sıralar( ) dolaplar ( ) sandalyeler hepsi kırılmıştı. b.yağmur mu yağdı ( ) c.dr( ) d. Ay çocuk düştü( ) 3)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine virgül işareti konmalıdır. Virgül işaretini koy. a. 30( ) 09 ( ) 1928 b. ( ) c.sevgi ( ) saygı ( ) sabır bu işin sırrı. d.( ) Bu problemi kim çözecek( ) 12. Öğrenci nokta, virgül, ünlem, soru işretleri arasından soru işaretini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi soru işaretidir, işaretle. a)? b)! c), d)! 2)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi soru işaretidir, işaretle. a). b)! c), d)! 3)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi soru işaretidir, işaretle. a), b)! c). d)? 13.Öğrenci farklı noktalama işaretlerinin kullanıldığı cümlelerde soru işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümlelere bak. Soru işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a. Annen ne zaman gelir? b.okulu süslemek için balon, elişi kâğıdı, bant aldım. c.eyvah! Annem, ablam yağmurda ıslandı. d.bu sabah ki derste Emel, Işık, Ahmet yoktu.

200 200 2)Aşağıdaki cümlelere bak. Soru işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a. Yarın sinemaya gideceğiz. b.en çok sevdiğin spor hangisi? c.bahçe kötü durumda ne desem. d. Dedem gelmiş yaşasın! 3)Aşağıdaki cümlelere bak. Soru işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a doğmuş. b.yok yok o değil! c.yolun sonu burası mı? d.cuma, cumartesi günleri izinli. 14. Öğrenci soru cümlelerinin sonunda soru işaretinin kullanıldığını işaretler. 2/3 1) Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Eviniz sıcak oluyor mu( ) a). b)! c), d)? 2) Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Oyun oynayalım mı( ) a)! b). c)? d), 3) Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Alış verişe neden gitmedin( ) a), b)! c). d)? 15. Öğrenci soru işaretinin kullanıldığı cümleleri işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine soru işareti konmalıdır. Soru işaretini koy. a.geldin mi( ) b.yarın sinemaya gideceğiz( ) c.ah yandım( ) d. Ayşe yemek yemedi ( ) 2)Aşağıdaki cümleleri incele.boş bırakılan yerlerden hangisine soru işareti konmalıdır. Soru işaretini koy. a.ay çocuk düştü( ) b.yağmur mu yağdı ( ) c.doktor dedi ki: d.ben Bir İnsan adlı oyuna gittin mi( ) 3)Aşağıdaki cümleleri incele.boş bırakılan yerlerden hangisine soru işareti konmalıdır. Soru işaretini koy. a. 15 ( ) 10 ( ) 2009 b.dur orası kirli basma( ) c.yaramaz bir çocuk mu( ) d.( ) Bu problemi kim çözecek( ) 16. Öğrenci nokta,virgül,ünlem,soru işretleri arasından ünlem işaretini işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi ünlemdir, işaretle. a)? b)! c), d)! 2) Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi ünlemdir,,işaretle. a)! b). c)? d),

201 201 3)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi ünlemdir, işaretle. a), b)! c). d)? 17. Öğrenci farklı noktalama işaretlerinin kullanıldığı cümlelerde ünlem işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümlelere bak.ünlem işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a. Annen ne zaman gelir? b.okulu süslemek için balon,elişi kâğıdı,bant aldım. c.eyvah!annem,ablam yağmurda ıslandı. d.bu sabah ki derste Emel,Işık,Ahmet yoktu. 2)Aşağıdaki cümlelere bak. Ünlem işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a. Yarın ki gündem: b.en çok sevdiğin spor hangisi? c. Yarın sinemaya gideceğiz. d. Kazaya bak! 3)Aşağıdaki cümlelere bak. Ünlem işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. a.balığım öldü. b. Gel ne olursan ol yine gel! c.handan ile Hilal yolu mu kaybetti? d.hastanın durumu pekiyi değil yazık ki 18.Öğrenci sevinç, korku,şaşkınlık,öfke bildiren cümlelerden sonra ünlem işaretinin kullanıldığını işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. Ah arı soktu( ) a). b)! c), d)? 2)Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir? işaretle. Yaşasın birinci oldum ( ) a)! b). c)? d), 3)Aşağıdaki cümlenin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir? işaretle. Dur o değil ( ) a), b)! c). d)? 19.Öğrenci ünlem işaretinin kullanıldığı cümleleri işaretler. 2/3 1)Aşağıdaki cümleleri incele.boş bırakılan yerlerden hangisine ünlem işareti konmalıdır. Ünlem işaretini koy. a.geldin mi( ) b.yarın sinemaya gideceğiz( ) c.ah yandım( ) d.ali ( ) Ayşe yemek yer misiniz( ) 2)Aşağıdaki cümleleri incele.boş bırakılan yerlerden hangisine ünlem işareti konmalıdır. Ünlem işaretini koy. a.ayy çok sıcak ( ) b.kar mı yağdı ( )

202 202 c.sınav bitmiştir ( ) d.tiyatroya gidelim mi ( ) 3) Aşağıdaki cümleleri incele.boş bırakılan yerlerden hangisine ünlem işareti konmalıdır. Ünlem işaretini koy. a. İşler çok yoğun( ) b. 12( ) 10 ( ) 1928 c.parmağımı kestim( ) d. Aman tanrım su taştı ( ) 20.Öğrenci noktalama işaretleri verilmeden hazırlanmış bir cümlenin gerekli yerlerine nokta,virgül,soru işareti ve ünlem işaretlerinden kullanılması gereken işareti koyar. 2/3 1)Bu cümleye bak boş olan yerlere uygun noktalama işaretini koy. a.ah elim yandı( ) Çay çok sıcakmış( )Neden söylemedin( ) 2)Bu cümleye bak boş olan yerlere uygun noktalama işaretini koy. b.bu hafta Cumhuriyet Bayramını kutlayacağız( ) Hazırlıklar tamam mı acaba( ) 3)Bu cümleye bak boş olan yerlere uygun noktalama işaretini koy. c.yaşamak çok güzel şey( ) Yaşasın hayat( )

203 203 EK NOKTALAMA İŞARETLERİ ÖLÇÜ ARACI KULLANMA YÖNERGESİ

204 204 NOKTALAMA İŞARETLERİ ÖLÇÜ ARACI KULLANMA YÖNERGESİ Ölçeğin Amacı: Öğrencinin noktalama işaretlerinden. Ve işaretlerini gösterme, adını söyleme, kullanıldığı yerleri gösterme ve uygun yerlerde kullanma ile ilgili düzeyini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Uygulama Ortama: Çalışma okulun destek eğitim odasında yapılacaktır. Destek eğitim odası 3.30 x 4.50 boyutlarında, 40cm genişliğinde pencereleri olan, iki adet masa, 3 adet sandalye, bir tane materyal dolabı, duvarda harf tablosu vardır. Çalışma sırasında öğrencinin dikkatini çekecek uyaranlar ortamdan kaldırılır. Odanın ısısı çalışma öncesi kontrol edilir. Kayıt çizelgesi öğrencinin dikkatini çekmeyecek şekilde masanın bir kenarına konulur. Noktalama İşaretleri Ölçü Aracının Uygulanması: Uygulayıcı ve öğrenci karşılıklı oturur. Çalışma sırasında uyması gereken kurallar öğrenciye söylenir. Bildirimlere ait sorular öğrenciye sıra ile sorar. Doğru cevap verirse kayıt çizelgesine (+) işareti konur. Öğrenci tepki vermezse soruyu tekrarlar. Uygulayıcı 2-3 sn bekler. Öğrenci yine tepki vermezse yanlış tepki olarak kabul edilir ve kayıt çizelgesine (- ) işareti konulur. Birinci bildirimin ikinci sorusuna geçilir. Sıradaki soru ile ilgili yönerge verilerek ölçü aracı uygulanmaya devam edilir. Öğrenci ölçü aracındaki 1.Bildirimle ilgili sorulara doğru cevap veremezse ölçü aracını uygulamaya son verilir. Uygulama sırasında öğrencinin verdiği doğru ve yanlış cevaplara tepkisiz kalınır. Çalışma bitince daha önceden belirlenen pekiştireç öğrenciye verilir. Kayıt Etme ve Puanlama: Noktalama İşaretleri ölçü aracı bir yoklama, üç başlama düzeyi bir değerlendirme, bir genelleme oturumda uygulanacaktır. Öğrencinin verdiği cevaplar Noktalama İşaretleri Ölçü Aracı Kayıt Çizelgesine kayıt edilecektir. Her bildirim dört sorudan oluşmaktadır. Dört işlemden üçünü doğru olarak yaparsa o bilirimi geçekleştiriyor kabul edilir. Öğrenci bir bildirimi ölçütü karşılayacak şekilde gerçekleştiriyorsa bir sonraki bildirimin uygulanmasına geçilir. Gerçekleştiremezse ölçü aracının uygulanmasına son verilir.

205 205 EK NOKTALAMA İŞARETLERİ ÖLÇÜ ARACI KAYIT ÇİZELGESİ

206 206 NOKTALAMA İŞARETLERİ ÖLÇÜ ARACI KAYIT ÇİZELGESİ Öğrenci Adı Soyadı: Sınıfı: Okulu: Uygulayıcı: YKLM BD1 BD2 BD3 Değ. Sür. GÜNLER/ TARİH SORULAR 1)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi Noktadır, işaretle. 2)Aşağıdaki cümlelere bak. Nokta işaretinin Kullanıldığı cümleyi işaretle. 3)Cümlede boş bırakılan yere hangi Noktalama işareti gelmelidir işaretle. 4) Tarihinin arasına hangi noktalama işareti Konulur işaretle. 5)Kısaltmasında hangi noktalama işareti Kullanılmalıdır işaretle. 6)Boş bırakılan yere hangi noktalama İşareti gelmelidir, işaretle. 7)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan Yerlerden hangisine nokta işareti konmalıdır. Nokta işaretini koy. 8) Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi virgüldür, işaretle. 9) Aşağıdaki cümlelere bak.virgül işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. 10) Cümlede boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir işaretle. 11)Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine virgül işareti konmalıdır. Virgül işaretini koy

207 207 12)Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi soru işaretidir, işaretle. 13) Aşağıdaki cümlelere bak. Soru işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. 14)..Cümlesinin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir, işaretle ) Aşağıdaki cümleleri incele. Boş 1. bırakılan yerlerden hangisine soru işareti 2. konmalıdır. Soru işaretini koy ) Aşağıdaki noktalama işaretlerinden 1. hangisi ünlemdir, işaretle ) Aşağıdaki cümlelere bak. Ünlem işaretinin kullanıldığı cümleyi işaretle. 18). cümlesinin sonuna hangi noktalama işareti gelmelidir, işaretle. 19) Aşağıdaki cümleleri incele. Boş bırakılan yerlerden hangisine ünlem işareti konmalıdır. Ünlem işaretini koy. 20) Bu cümleye bak boş olan yerlere uygun noktalama işaretini koy

208 208 EK- 3 ÖĞRETİM PLANLARI

209 209 EK ÖZEL EĞİTİM HİZMETİ İLE YAPABİLDİKLERİNE GÖRE HAZIRLANAN ATATÜRK ÜN HAYATI ÖĞRETİM PLANI

210 210 ÖĞRENCİNİN YAPABİLDİĞİNE GÖRE HAZIRLANAN ATATÜRK ÜN HAYATI ÖĞRETİM PLANI Ders: Sosyal Bilgiler Süre:40 Öğrencinin Performans Düzeyi: Atatürk ün babasının, annesinin resmini gösterir. Öğretimsel amaç (Bireysel ): 1. Atatürk ün babasının adını diğer isimler arasından 2/3 te seçer. 2.Atatürk ün annesinin adını diğer isimler arasından 2/3 te seçer. 3. Atatürk ün kardeşinin adını diğer isimler arasından 2/3 te seçer. 4. Atatürk ün ailesindeki kişilerin adlarını diğer isimler arasından 2/3 te seçer. Sınıftaki diğer öğrenciler ile Atatürkçülük konusu işlenecektir. Kazanım(Sınıf): Kanıt kullanarak Atatürk İnkılâplarının öncesi ve sonrasında toplumdaki günlük yaşamı karşılaştırır. Araç Gereçler: Bireysel çalışılacak öğrenci için etkinlik kâğıtları Sınıf için ders ve çalışma kitabı, etkinlik kâğıtları ve Atatürk ün ülkemize getirdiği yenilikler okuma metni Öğretim Süreci: Öğretmen Dersimiz Sosyal Bilgiler bu ders sizlerle Atatürk ün ülkemize getirdiği yeniliklerin neler olduğunu öğreneceğiz der. Ama önce Atatürk ile ilgili öğrendiklerimizi tekrar edelim der. Sınıfa döner iki öğrenciyi yanına çağırır. Etkinlik kâğıtlarını dağıtmalarını ister. Öğrenci etkinlik kâğıtlarını dağıtırken öğretmen şimdi size dağıttığım kâğıtlardaki kelime ve cümleleri eşleştirmenizi istiyorum der. Çalışmanız bitince sessizce bekleyin der.(sınıf etkinlik boşluklara uygun kelimeleri yazma) Öğretmen bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gider. E Sende bu dersimizde Atatürk ün hayatını, aile bireylerinin isimlerini öğreneceksin der. Önceden hazırlanmış üzerinde Atatürk ün babasının resminin ve adının yazılı olduğu çalışma kâğıdını öğrenciye gösterir, bu Atatürk ün babası, Atatürk ün babasının adı Ali Rıza Bey dir der. Atatürk ün babasının adı neymiş? der. Ali Rıza cevabını verirse evet çok güzel diyerek pekiştirir. Yanlış cevap verir ya da cevap vermezse Ali Rıza Bey diyerek cevabı söyler. Şimdi sana vereceğim çalışma kâğıdındaki isimler arasından Atatürk ün babasının isminin yazılı olduğu yeri bulmanı ve yanına işaret koymanı istiyorum der. Sınıfa döner ve öğrencilerden kâğıtları değiştirip kontrol etmelerini ister. Kontrol ettikten sonra herkes kendi çalışma kâğıdını alsın der. Çalışma kâğıtlarınızı daha sonra sizden geri alacağım der.

211 211 Bireysel öğrenciye döner. Öğrencinin bulduğu isimlere bakar. Doğru bulduklarını gösterir aferin der ve yanına (+) işareti koyar. Yanlış bulursa bulduğu adın yanlış olduğunu söyler. Şimdi senle Atatürk ün aile ağacını yapalım der. Soy ağacını gösterir. Atatürk ün babasının adının yazılı olduğu yeri göster der. Öğrenci gösterir evet güzel der. Ali Rıza Bey in resmini öğrenciye verir. Bu resmi adının altına yapıştır der. Öğrenci resmi yapıştırır.(etkinlik 2) Öğrenci resmi yapıştırırken sınıfa döner. Şimdi size yeni bir çalışma kâğıdı vereceğim der. Bir öğrenciye çalışma kâğıtlarını dağıttırır. Çalışmasını bitirenler sessizce beklesin der.(sınıf için etkinlik 2) Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gider. Şimdi senle Atatürk ün ailesindeki kişilerin adlarını öğrenmeye devam edelim der. Atatürk ün annesi Zübeyde Hanımın resminin ve adının yazılı olduğu kâğıdı gösterir. Bu Atatürk ün annesi. Atatürk ün annesinin ismi Zübeyde Hanımdır der. Atatürk ün annesinin adı neymiş? Der. Öğrenci Zübeyde Hanım derse evet çok güzel der. Öğrenci yanlış cevap verir ya da cevap vermezse öğretmen Zübeyde Hanım der. Şimdi sana vereceğim çalışma kâğıdındaki isimler arasından Atatürk ün annesinin adını bulmanı ve bulunca yanına işaret koymanı istiyorum der. Öğrencinin yanıtlamasını bekler. Öğrencinin doğru işaretlediklerine + işaretini koyar. Yanlış olanlara bu adın Atatürk ün annesinin adı olmadığını söyler. Atatürk ün soyağacını yapmaya devam edelim der. Zübeyde Hanımın resmini öğrenciye verir. Bu resmi adının altına yapıştır der. Öğrenci resmi yapıştırır. Öğretmen Atatürk ün babasının ve annesinin isimlerini tekrar eder.(etkinlik 2 ye devam edilir) Sınıfa döner ve öğrencilerden kâğıtları değiştirip kontrol etmelerini ister. Kontrol ettikten sonra herkes kendi çalışma kâğıdını alsın der. Diğer çalışma kâğıdınızın yanına koyun der. Çalışmasını bitirenler sessizce beklesin der. Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gider. Şimdi bir kez de bana okur musun adlarını der. Öğrenci okur aferin diyerek pekiştirir. Yanlış okursa doğrularını söyler. Atatürk ün ailesindeki kişilerin adlarını öğrenmeye devam edelim der. Kardeşinin resminin ve adının yazılı olduğu çalışma kâğıdını öğrenciye gösterir, bu Atatürk ün kardeşi Atatürk ün kardeşinin adı Makbule der. Atatürk ün kardeşinin adı neymiş? der. Makbule cevabını verirse çok güzel diyerek pekiştirir. Yanlış cevap verir ya da cevap vermezse Makbule diyerek cevabı tekrarlar. Şimdi sana vereceğim çalışma kâğıdındaki isimler arasından Atatürk ün kardeşinin adının yazılı olduğu kâğıdı bulmanı ve bulunca yanına işaret koymanı istiyorum der. Öğrencinin bulmasın bekler. Öğrenci bulursa aferin diyerek pekiştirir. Yanlış bulursa bulduğu adın yanlış olduğunu söyler. Aile ağacında

212 212 Makbule yazısını bulmasını ister. Öğrenci gösterir. Çok güzel der. Aile ağacında adının altına yapıştır der.(etkinlik 2 ye devam edilir) Öğretmen sınıfa döner. E sende dinle der. Yaptığınız etkinlikte Atatürk ün ailesindeki kişilerin adlarının ne olduğu yazılıydı. Kim söyleyecek bana Atatürk ün babasının ismi neymiş der. Bir öğrenciye söz verir. Bireysel öğrenciye döner. Sen söyle E Atatürk ün babasının adı neymiş der. Ali Rıza Bey derse aferin der. Bireysel çalışacak öğrencinin yanına gider. Etkinlik 4 ü verir. Burada Atatürk ün annesinin, babasının ve kardeşinin fotoğrafları ve isimleri var. Fotoğraflara bak, isimlerini oku der. Öğretmen sınıfa döner. Çocuklar Atatürk ülkemiz için pek çok yenilik yapmıştı dimi der. Öğrencilerin evet cevaplarını alır. Peki bu yenilikleri hangi önemli olaydan sonra yapmıştı sessiz bir şekilde düşünün ve cevabını defterinize yazın bakalım der. Çalışmasını bitirenler sessizce beklesin der. Bireysel çalışacak öğrencinin yanına gider. Şimdi bana Atatürk ün annesinin adını söyle der. Doğru cevabı çok güzel diyerek pekiştirir. Sırayla Atatürk ün babasının ve kardeşinin isimlerini sorar. Etkinlik 5 i verir. Atatürk ün annesinin babasının ve kardeşinin isimlerinin yan yana verildiği yerleri bulmanı ve işaretlemeni istiyorum der.(etkinlik 5) Öğretmen sınıfa döner. Evet, yaşamımıza yenilikler getiren bu önemli olayı kim söylemek ister der. Öğrencilerin birkaçından cevaplarını alır. Öğrencilerden doğru söyleyenlere evet Cumhuriyetin ilanı doğru söyledin der. Yanlış verdikleri cevapları düzeltir. Öğrenciler cevap vermezse Atatürk Cumhuriyetin ilanından sonra ülkemiz için pek çok yenilik yaptı der. Şimdi sizlere okumanız için bir yazı vereceğim, verdiğim yazıyı herkes okusun ve bitirenler arkasına yaslanıp beklesin der. (Atatürk ün Yaptığı Yenilikler okuma metni - Sınıf İçin Etkinlik 3 ) Bireysel çalışılacak öğrencinin yanına gider. Öğrenciye Atatürk ün ailesindeki kişilerin adlarını bul der. Etkinliği öğrenciyle birlikte yapar. Yaptıklarını kontrol eder. Doğru işaretlediğinin yanına + koyar. Bunlar doğru der. Yanlış işaretlediği varsa doğrusunu söyleyip tekrar ettirir ve çalışma kâğıdı üzerinde düzelttirir. Öğretmen Evet, Atatürk ün annesinin adı babasının..kardeşinin adı.? der. Tüm sınıfa döner. E sende dinle der. Size verdiğim yazıda nelerden bahsediyordu diye sorar. Öğrencilere söz hakkı verir. Öğrencilerin doğru olarak söylediklerine evet çok güzel, harika, vb. der. Öğrencilerin yanlış cevaplarını düzeltir. Doğru cevapları ve eksik bıraktıklarını tamamlar. Evet bu söyledikleriniz Atatürk ün ülkemiz için yaptığı yeniliklerdi der. Şimdi size Atatürk ün yaptığı yeniliklerle ilgili bir çalışma vereceğim, çalışmanızı bitirince beni sessizce bekleyin der. Etkinlik 4 ü verir. Dersi bitirir.

213 213 EK ÖZEL EĞİTİM HİZMETİ İLE YAPABİLDİKLERİNE GÖRE HAZIRLANAN ATATÜRK ÜN HAYATI ÖĞRETİM PLANI MATERYALLERİ

214 214 EK ATATÜRK ÜN SOYĞACI ETKİNLİĞİ

215 215

216 216 EK ALİ RIZA BEYİN İSMİNİ BULMA ETKİNLİĞİ

217 ALİ RIZA BEY 217

218 218 Aşağıdaki isimleri oku. Atatürk ün babasının adının yanına işaret koy. HASAN BEY ALİ RIZA BEY ALİ TALAT BEY MAHMUT RIZA BEY ALİ RIZA BEY AHMET BEY RIZA BEY MAHMUT BEY CEMİL RIZA BEY ALİ RIZA BEY

219 219 EK ZÜBEYDE HANIMIN İSMİNİ BULMA ETKİNLİĞİ

220 ZÜBEYDE HANIM 220

221 221 Aşağıdaki isimleri oku. Atatürk ün annesinin adının yanına işaret koy. FATMA HANIM ZÜBEYDE HANIM MÜCELLA HANIM SACİDE HANIM ZÜBEYDE HANIM MÜNEVVER HANIM BEHİYE HANIM ALİYE HANIM ZÜBEYDE HANIM

222 222 EK MAKBULE İSMİNİ BULMA EKİNLİĞİ

223 MAKBULE 223

224 224 Aşağıdaki isimleri oku.atatürk ün kardeşinin adının yanına işaret koy. MAKBULE MELEK FATMA AYŞE ALİYE MAKBULE ZÜBEYDE KADRİYE HALİDE MAKBULE ZÜBEYDE

225 225 EK ATATÜRK ÜN AİLESİNDEKİ KİŞİLERİ BULMA ETKİNLİĞİ

226 MAKBULE -ZÜBEYDE HANIM-ALİ RIZA BEY 226

227 227 Aşağıdakilerin hangisinde Atatürk ün annesinin,babasının ve kardeşinin adları doğru verilmiştir?işaretle ZEYNEP HANIM- ALİ BEY- MELEK ALİ RIZA BEY- ZÜBEYDE HANIM- MAKBULE KEMAL BEY- FATMA HANIM- AYŞE ZÜBEYDE HANIM- MAKBULE- ALİ RIZA BEY HASAN BEY- ZEHRA- LALE HANIM OYA HANIM - TALAT BEY- EMEL MAKBULE- ALİ RIZA BEY- ZÜBEYDE HANIM

228 228 EK SINIF İÇİN ATATÜRK İLE İLGİLİ ETKİNLİK

229 229 Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz. 1.Atatürk 1881 yılında..doğdu. 2.Zübeyde Hanım Atatürk ün.. adıdır. 3.Atatürk ün babasının adı.....dır. 4.Mustafa Kemal vatanın kurtulması için çok. 5.Mustafa Kemal düzenli ve planlı çalıştığı için... oldu. 6.Atatürk vatanını ve çok seviyordu. 7.Çalışkan, kararlı, barışçıl, cesur, planlı, vatansever gibi Özellikler Atatürk ün..özellikleridir. 8.Atatürk vatanımızın kurtulmasında yaptı. 9. Atatürk birçok güçlükle karşılaşmasına..yılmadı. 10.Atatürk öldü hala düşüncelerimizde yaşıyor. Önderlik yaptı Baarılı Fakat rağmen Kiisel

230 230 EK SINIF İÇİN ATATÜRK İLE İLGİLİ ETKİNLİK

231 231 1.Atatürk yılında.. te doğdu. 2.Atatürk ün annesinin adı, babasının adı, kız kardeşinin adı..dir. 3.Atatürk ün gittiği ilkokul.... dır. 4.Atatürk e Kemal ismini...vermiştir. 5.Atatürk yurdumuzu düşmanlardan kurtarmak için Savaşını yapmıştır. 6.Atatürk 29 Ekim 1923 te....ilan etmiştir. 7.Atatürk ün yaptığı mesleklerden iki tanesi yazın... 8.Türkiye Büyük Millet Meclisi Atatürk ü ilk..seçti. 9.Atatürk Kurtuluş Savaşını. yılında. da başlatmıştır. 10.Atatürkçülüğün nitelikleri..dır. 11.Atatürk ilke ve inkılâplarının dayandığı temel esaslar....dır dır. 12.Atatürk ü hangi yönüyle örnek almak istersiniz?

232 232 EK ATATÜRK ÜN YAPTIĞI YENİLİKLER OKUMA METNİ (SINIF İÇİN)

233 233 ATATÜRK ÜN YAPTIĞI YENİLİKLER Atatürk 29 Ekim 1923 te Cumhuriyeti kurduktan sonra Türkiye Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı olmuş ve on beş yıl cumhurbaşkanlığı yapmıştır. Cumhurbaşkanlığı süresince yeni kurduğu Cumhuriyetle birlikte günümüzde de halen kullanılmakta olan tüm toplumu etkileyecek,,yurdumuzun kalkınmasını, gelişmesini, çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmasını sağlayacak eğitimden toplumsal yaşama, yönetimden ekonomiye pek çok alanda yenilikler yapmıştır. Yazımı ve okuması zor olan Arap harflerini kaldırarak, yeni Türk harflerini getirmiş; çarşaf, fes gibi eski kıyafetleri kaldırıp kılık kıyafette yenilikler yaparak kıyafetlerdeki düzensizliği ortadan kaldırmıştır. Zaman içerisinde yetersiz kalmış eski kanunun yerine Türk Medeni Kanunu hazırlatmış ve bu kanunla Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanımıştır. Askere alma, okul, tapu ve miras işlerinde yaşanan zorlukları ortadan kaldırmak ve kişilerin kimliğinin tam olarak belirlemek için Soyadı Kanunu çıkarmış buna göre her Türk, kendi adından başka, ailesinin ortak olarak kullanacağı bir soyadı almıştır. Batılı ülkelerle ticari ilişkileri düzenleyebilmek, günlük hayatı kolaylaştırmak için takvim, saat, uzunluk ve ağırlık ölçülerinde yenilikler yapılarak ülkenin gelişmesine katkıda bulunulmuştur. Tarım, Ticaret ve Sanayi alanlarında da yapılan yeniliklerle desteklenen Yeni Türkiye cumhuriyeti hızlı bir gelişme sürecinin içine girmiştir. Görüldüğü üzere Atatürk tüm hayatı boyunca vatanına ve milletine hizmet etmiş milli birliğimizi sağlamak için çok çalışmıştır. Bizlerde Türk Gençliği olarak Atatürk ün bizlere emanet ettiği Cumhuriyete ve getirdiği yeniliklere sahip çıkıp onları korumayı bir görev olarak bilmeliyiz.

234 234 EK İNKILÂPLAR (SINIF İÇİN ETKİNLİK )

235 235 İNKILÂPLAR Aşağıda belirtilen inkılâpları belirtilen kutucuklara yazınız. Siyasal Alanda Yapılan İnkılâplar Hukuk Alanında Yapılan İnkılâplar Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılâplar Toplumsal Alanda Yapılan İnkılâplar

236 236 EK SINIF İÇİN ETKİNLİK (YEDEK)

237 237

238 238