Tasarruf Alışkanlığı Olan Bir Dünya Yaratmak 2015 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

Transkript

1 Tasarruf Alışkanlığı Olan Bir Dünya Yaratmak 2015 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

2 Emeklilik geliri sorumlulukları Emekliliğe hazırlık, erken yaşlarda başlamanız gereken bir iştir. Emekliliğinizi ne kadar erken planlamaya başlarsanız, o kadar fazla yarar sağlarsınız. İşte bu nedenle anket raporumuzda küçük çocukları, yetişkin birer insan rolünde resmeden fotoğraflar kullandık. Bu fotoğraflarda resmedilen çocuklar, yeni bir iş kurmak, aynı alanda çalışmayı sürdürmek ve seyahat etmek gibi en yaygın emeklilik dönemi isteklerini temsil etmektedir.

3 İçindekiler Önsöz 1 Giriş Anketi 4 Özet 5 Bölüm 1: 2015 Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi - Ana Bulgular 7 Bölüm 2: Emekliliğe Hazırlık Oranları Artış Gösteriyor: Gerçek mi, İllüzyon mu? 11 Bölüm 3: Tasarruf Alışkanlığını Küresel Bir Trend Haline Getirmek Ortak Sorumluluğumuzdur 15 Bölüm 4: Paradigmaları Değiştirmek: Aktif Bir Emeklilik Hayatını Herkesin Benimsediği Bir Yaşam Tarzı Haline Getirmek 21 Öneriler 31 Sözlük 34 Aegon Uzun Yaşam ve Emeklilik Merkezi Hakkında, Transamerica Emeklilik Araştırmaları Merkezi ve Cicero Grubu 36 Teşekkür 37 Referanslar ve Notlar 38 Ek 1: Yöntem 39 Ek 2: Aktüeryal tablolar 40 Ek 3: Ülke Karşılaştırmaları 42 The Aegon Retirement Readiness Survey 2015

4 Arkadaşlarla ve aileyle daha fazla vakit geçirmek Önsöz Aegon un misyonu insanlara finansal geleceklerinin sorumluluğunu almaları konusunda yardımcı olmaktır. Bugün bu sorumluluk daha önce hiç olmadığı kadar önemli hale gelmiştir. İnsanların eskiye göre çok daha uzun yaşıyor oldukları gerçeği elbette sevindirici bir olgu. Ancak bir yandan insanların büyük çoğunluğu eski nesillerin hayal bile edemeyecekleri olanaklara sahip olarak çok daha uzun bir emeklilik dönemi düşlerken, diğer yandan yaşlanan dünya nüfusu çözüm bekleyen sorunları da beraberinde getirmektedir. Dünya genelinde insanlar finansal olarak emekliliğe ne kadar hazırlar? Emeklilik hedeflerini gerçekleştirmek için yeterince birikim yapıyorlar mı? Ve bu konuda bireyler, iş verenler ve devletler nasıl bir rol üstlenmeli? İşte, Aegon un 4. Emekliliğe Hazırlık Anketinde bizler bu soruları ve daha birçoğunu ele alıyoruz. Ayrıca bu yılki raporumuzda, emekliliğe kademeli geçiş yapmak isteyenlere uygun iş yeri ortamı oluşturmak için şirketlerin geliştirdikleri en iyi örnekleri içeren vaka çalışmaları ve emekli olanların emekliliğe hazırlananlara verdiği tavsiyeler gibi yenilikler de yer alıyor. 1 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

5 Bu yılın sonuçları, Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi nde az da olsa bir yükselme olduğunu göstermektedir. Bu ümit verici bir bulgu olsa da yeterli değildir ve gelişmekte olan bir süreç olarak tanımlanabilir. Çünkü insanların birçoğu hala ileride arzuladıkları standartlardaki emekliliği güvence altına almak için gereken birikimi yapmamaktadır. Diğer yandan düzenli birikim yapanların, yapmayanlara göre finansal anlamda emekliliğe daha hazırlıklı oldukları gerçeği şaşırtıcı olamamakla birlikte bu iki grup arasında rahat bir emeklilik ve potansiyel fakirlik şeklinde ifade edilebilecek dev bir uçurum oluşmaktadır. İşte bu nedenle biz, nasıl tasarruf alışkanlığı olan bir dünya yaratabileceğimizi araştırarak bu bağlamda bireylere, işverenlere ve devletlere önerilerde bulunuyoruz. Bilgi insanlara bilinçli karar verebilmeleri ve finansal anlamda güvence altına alınmış, aktif bir emeklilik hayatı kurabilmeleri için güç verir. Araştırma sonuçlarımız iyi bir sağlığa sahip olmanın, insanların emekliliğe olumlu bir yaklaşım geliştirmelerini sağlayan ve emeklilik dönemlerinde hayattan ne kadar keyif alacaklarını belirleyen önemli bir faktör olduğunun altını çizmektedir. Ayrıca birikim yapmaya erken yaşlarda başlamanın ve aktif bir yaşam tarzını benimseyerek daha uzun bir çalışma hayatına sahip olmanın insanların emeklilik gelirleri üzerinde önemli ölçüde etkili olduğu görülmektedir. Bu yıl ilk kez olarak söz konusu anket raporumuz, Aegon Uzun Yaşam ve Emeklilik Merkezi tarafından yayınlanıyor. Genel merkezi Lahey de bulunan bu merkezin üstlendiği misyon, yaşlanma ve emeklilik hakkında küresel bir diyalog ortamı oluşturarak insanları bilgilendirmek amacıyla kar amacı gütmeyen ABD merkezli Transamerica Emeklilik Araştırmaları Merkezi ile birlikte Aegon un Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarındaki faaliyetlerinden edindiği deneyimi bir araya getirerek paylaşmaktır. Sizin için hazırlamış olduğumuz bu raporun emeklilik ile ilgili kapsamlı bir doküman olmasının yanı sıra, daha iyi yarınlar için tasarruf, yatırım ve emeklilik planlaması konularında küresel farkındalık düzeyini artırma çabamızda bize katılmanızı sağlayacak bir kaynak olacağını ümit ediyoruz. Alex Wynaendts CEO Aegon Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

6 Giriş Elinizdeki Tasarruf Alışkanlığı Olan Bir Dünya Yaratmak raporu, dünyanın her yerinde görülen ortalama ömür beklentisindeki artışların, finansal planlama dünyasını nasıl değiştirdiğini ve ileri yaşlar için beklentileri ve arzuları nasıl şekillendirdiğini araştırmaktadır yılındaki bulgular, küresel olarak emekliliğe duyulan güven hakkında giderek daha olumlu bir tablo ortaya koymaktadır. Bu araştırmanın ilk yapıldığı 2012 yılına göre küresel ekonomideki fırsatların daha da artmış olması, insanların ekonomik görünüm hakkındaki düşüncelerini açıkça etkilemektedir. Önceki yıllara kıyasla, kendi finansal durumları hakkında olumlu düşünen insanların sayısında bir artış olduğu görülmektedir. Giderek iyileşen bu olumlu beklentiler, gelecek nesil emeklilerin emeklilik beklentileri hakkında da olumlu sinyaller vermektedir. Gelecek nesiller hakkında olumlu düşünenlerin oranı sadece %17 olsa da, bu rakam önceki yılın aynı dönemine kıyasla artmıştır. Bu olumlu yaklaşım, pek fazla olmasa da bu yılın Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi ne (ARRI) de sevindirici bir şekilde yansımıştır. Ancak, emekliliğe hazırlık konusundaki bu olumlu beklenti, tasarruf davranışları açısından bakıldığında ise sadece kısmi bir değişiklik sağlanabilmiş durumdadır. Gerek emeklilikleri için, gerekse düzenli bir şekilde birikim yapanların sayılarında artışlar görülse de, bunun daha çok bazı insanların iyileşen ekonomik ortamdan cesaret alması sonucu meydana geldiğini gözler önüne sermektedir. Halen emeklilikleri için birikim yapmaya önem vermeyen birçok insan olduğu gibi, düzenli şekilde birikim yapanların sayısı da oldukça azdır. Küresel ölçekte hesaplandığında, çalışanların sadece %39 u birikim yapma alışkanlığı olanlar olarak sınıflandırılıyor. Bu grup, emeklilikleri için birikim yapmayı asla unutmadıklarını söyleyenlerden oluşmaktadır. Bu grubun yüksek bir Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notu elde etme olasılığı, genel ortalamanın neredeyse iki katıdır. Toplamda bu grubun üçte biri yüksek bir puan alırken, dörtte üçü (%75) de en azından orta düzeyde bir puan almaktadır. Bu nedenle düzenli birikim yapmayı, emeklilik planlamamızın altın standardı olarak kabul etmekteyiz. Burada asıl zor olan husus, birikim yapmayı küresel bir trend haline getirerek tasarruf alışkanlığı olan bir dünya yaratmaktır. Küresel tabloya baktığımızda bazı önemli faklılıklar olduğunu görülmektedir. Olumlu beklentilerin ve emekliliğe hazırlık için olumlu görüşlerin en güçlü olduğu bölgeler BRIC ekonomilerinde yer almaktadır (Araştırmamız bu ekonomiler arasında sadece Brezilya, Çin ve Hindistan ı kapsamaktadır). Daha yüksek büyüme hızına sahip bu toplumlarda emeklilik tasarruflarının değerinin, daha yüksek faizler sayesinde güçlenmiş olması da şüphe götürmez bir gerçektir. Örnek vermek gerekirse, Batı Avrupa da ve Kuzey Amerika da faiz oranları %0,05 ve %0,75 arasında değişirken Brezilya da ve Hindistan da sırasıyla %13,25 ve %7,5 gibi oranları görebilmek mümkündür. Gelişmekte olan pazarlardaki daha yüksek enflasyon oranlarına rağmen genel olarak insanlar Avrupa ya kıyasla daha yüksek reel faizlerden yararlanmayı sürdürmektedirler. 1 İnsanların beşte ikisinin (%39) emekliliklerini fonlamak için bir ölçüye kadar kendi birikimlerine güvendiği bir dünyada faiz oranlarının düzeyi elbette ki kilit belirleyici faktör olacaktır. Bugün bireysel birikimler, küresel bazda sırasıyla insanların %26 sı ile %24 ünün kullandığı tanımlı fayda ve bireysel emeklilik esasına dayalı emeklilik planlarına göre çok daha yaygın bir araçtır. Emeklilik konusunda bireysel birikimlere bu denli önem verilmesi, kişilerin emeklilikle ilgili daha isabetli karar verebilmek için desteğe ve yönlendirmeye ihtiyaç duyduklarını göstermektedir. Tasarrufların ve yatırımların uygun şekilde dağıtılmasında veya düzenli birikim yapma konusunda karşılaşılan güçlükler, bireylerin değişen davranışları üzerine neden eğilmemiz gerektiğini açık şekilde göstermektedir. Ayrıca bireyler, işverenler ve devletler nezdinde, tasarruf alışkanlığı olan bir dünya yaratmanın haline getirmenin ortak bir sorumluluk olduğu da bilinmelidir. Ancak, emeklilik yaşına yaklaşan kişilerle ilgili finansal yükleri ve riskleri paylaşacak bir işbirliği yaklaşımını benimsemek suretiyle gelecekte emeklilik konusundaki refahı güvence altına almayı umut edebiliriz. 3 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

7 İş kurmak 2015 Anketi Bu raporun ortaya koyduğu bulgular, Avrupa, Asya ve Amerika kıtalarında 15 ülkedeki bireyin anket sorularına verdiği cevaplar esas alınarak derlenmiştir. Bu ülkeler alfabetik sırayla Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Fransa, Hindistan, Hollanda, İspanya, Japonya, Kanada, Macaristan, Polonya ve Türkiye dir. Mülakatlar 6-23 Şubat 2015 tarihleri arasında yapılmıştır. Bölüm 1 İş yeri emeklilik planlarının ve sosyal güvenlik reformlarının emeklilik beklentilerini şekillendirme üzerindeki etkisini ve ülkeler arasındaki beklenti farklarını ön plana çıkararak Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) bulgularının anlık görüntüsünü sunmaktadır. Bölüm 2 Emeklilik ve finansal planlama doğrultusundaki tutum ve davranışların incelenmesinin yanı sıra emeklilik birikimleri konusunda atılması gereken adımlar ve genel finansal dayanıklılığı artırmak için bir B Planı geliştirmenin önemi vurgulanmaktadır.. Bölüm 3 Birikim Yapma Alışkanlığı Olanlar (halihazırda düzenli şekilde birikim yapanlar) ve Birikim Yapmak İsteyenler (birikim yapmaya başlamak isteyenler) olmak üzere iki temel birikim grubu tanımlamasına yer verilmiştir. Bölüm 4 Emeklilik paradigmasının nasıl değiştiğine ışık tutan bu bölümde günümüz çalışan neslinin aile hayatı, boş vakit ve çalışma hayatını bir arada yürütmek istedikleri yeni bir emeklilik dönemi tablosu çizilmektedir. Bölüm 5 Raporun bu bölümünde, insanların emekliliğe hazırlanmasında hayati rol oynayan devletler, işverenler ve bireyler için çeşitli önerilerden bahsedilmektedir. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

8 Özet Ortalama ömür beklentilerindeki iyileşme artık hayatın yadsınamayacak bir gerçeği. Artık birçok ülkede insanların 80 yaşının çok üzerinde yaşamasının beklendiği günümüzde, anketimize katılanlar, emekli olduktan sonra ortalama 20 yıl daha yaşamayı beklediklerini söylemektedirler. Günümüzde emeklilik dönemi beklentisinin çocukluktan çok daha uzun süreceği yönünde olması, emekliliğin yaşamın yeni bir safhası olarak algılandığını gösteriyor. Durum böyle olunca da finansal planlamaya sağlam bir yaklaşım zorunlu hale geliyor. Ancak insanların emeklilikte geçen zamanın uzadığını bilmesi, maalesef bunun uzun dönemli finansal planlamalarına yansıdığı anlamına gelmiyor. Birikim yapma alışkanlığını küresel bir trend haline getirmek ortak sorumluluğumuzdur 2015 yılında emeklilik birikimleri için yeni bir yol haritası sunuyoruz: Emeklilik için birikim yapma alışkanlığını küresel bir trend haline getirmek. Bu da emeklilik planlamasının kolay hale getirilmesine odaklanmamızı gerektiriyor. İnsanlar çoğu zaman algılanan zorluklar veya emeklilik birikimlerinin maliyeti nedeniyle emeklilikleri için birikim yapmayı ertelerler. Söz konusu engeller insanların birikime yönelmesini önleyen en büyük etkenlerdir. Neredeyse 10 kişiden 4 ü emeklilik için hiç birikim yapmazken, bunların yarısı aslında emeklilik için birikim yapmayı istemektedirler. Ücretlere zam yapılması (%45) veya daha cömert vergi avantajları sağlanması (%33) gibi finansal teşvikler aslında hiç birikim yapmayan birçok insandaki birikim potansiyelinin ortaya çıkarılmasında yardımcı olabilir. Aynı şekilde yatırım ürünlerinin basitleştirilmesi de hiç birikim yapmayanların beşte birinin birikime yönelmesine sebep olabilir. Bu gibi engellerin aşılmasıyla birikim yapmak isteyenleri, birikim yapma alışkanlığı olan bireylere dönüştürebilmek, bu yılın bulguları içinden çıkan en önemli olan mesaj. Aslında kişinin uzun dönemli emeklilik görünümünü iyileştirebilmesi için en iyi yol düzenli birikim yapma alışkanlığı kazanabilmesidir. Birikim yapma alışkanlığı olanların dörtte üçü orta düzeyde veya yüksek bir Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notu elde ederken, ara sıra birikim yapanlar arasında benzer puanları elde edenlerin oranı yarıdan azdır (%46). Birikim yapma alışkanlığı olanların ortalama gelirinin yıllık yaklaşık ABD doları olduğu düşünülürse aslında çoğu insan için birikim yapmayı bir alışkanlık haline getirmenin gayet gerçekçi bir istek olduğu net bir şekilde görülebilir. Gelişmekte olan ekonomilerde ABD dolarına düşen bu rakam, araştırmaya dahil ettiğimiz birçok ülkedeki ortalama gelirle genel itibariyle paralel seviyelerdedir. 2 Erken yaşta tasarruf etmeye başlandığında birikim yapma alışkanlığının etkisi çok daha fazla artmaktadır. Birikim Yapma Alışkanlığı Olanların yıllık ortalama gelirleri yaklaşık ABD doları olduğundan bu kişiler aslında 30 yaşına kadar 10 yıl beklemek yerine daha 20 yaşından itibaren birikim yapmaya başlamaları halinde, yıllık emeklilik gelirlerini ABD dolarına kadar artırabilmeleri mümkündür. İşverenler çalışanlarının emeklilik dönemlerindeki refahlarını artırmak için önemli adımlar atmaktadır Anket iş yeri emeklilik planlarının kapsamının oldukça geniş olduğunu ve personelin dörtte birinden fazlasının (%26) tanımlı fayda esasına dayalı emeklilik planı modelini (nihai maaş veya ortalama gelir bazında) ve %18 inin de tanımlı katkı veya diğer adıyla düzenli gelir (ödenti) satın alma modelini seçtiğini göstermektedir. Sonuçta çalışanların %41 i işverenin katkıda bulunduğu bir iş yeri emeklilik planına katılma hakları olduğunu söylemektedir. Öte yandan %24 ü de işverenin herhangi bir katkıda bulunmadığı bir plana katılmış olduklarını belirtmektedir. İş yeri emeklilik planlarına katkıda bulunmanın dışında işverenler daha başka bir çok sosyal hak konusunda da katkı sağlamaktadırlar. İşverenlerin yarıdan fazlası (%57) hali hazırda özel sağlık sigortası sağlarken, %38 i hayat sigortası ve beşte birinden fazlası (%21) da hisse alım planı sunmaktadır. Bunların hepsi personelin çalışma ve emeklilik hayatları boyunca finansal dayanıklılığını arttırmak için işverenlerin çalışanlara ne gibi farklı katkılarda bulunduğunu göstermektedir. Ancak işverenler emekliliğe hazırlık konusunda çalışanlarına yardımcı olmak suretiyle daha da fazla katkıda bulunabilirler. İş yeri emeklilik planı tasarımlarının değiştirilmesi bu iş için esastır. Bazı ülkelerdeki işverenler, hali hazırda otomatik katılım ve katılım payı artışı gibi özellikler sunarak zaten büyük bir rol üstelenmiş durumdadırlar. Özellikle Hollanda da uygulanan zorunlu katılım modeli, çalışanların %88 inden fazlasının bireysel emeklilik sistemi kapsamına dahil edilmesini sağlamaktadır. 3 Bu gibi özelliklerin, birikim yapmak isteyenlerin hedeflerine 5 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

9 ulaşabilmelerine yardımcı olduğunu görüyoruz. Aslında birikim yapmak isteyip de bunu gerçekleştiremeyen çalışanların %55 i kendilerine, sadece %6 katkıda bulunulması kaydıyla bir iş yeri emeklilik planına otomatik katılım olanağı verilmesini, cazip bir seçenek olarak görebileceklerini belirtiyorlar. Ayrıca işverenler de iş yerindeki emeklilik bilinci programlarını, birikim yapmaya daha fazla motive etmesi muhtemel olan maaş zammı tarihlerine denk getirecek şekilde planlayabilirler. Hiç birikim yapmayanların yaklaşık yarısı da (%45), ücretlerine zam yapılması halinde emeklilik için birikim yapmaya başlayabileceklerini belirtmektedir. Bu da ilerideki maaş zamlarına bağlı olarak katkı paylarını otomatik olarak arttırmak suretiyle çalışan davranışlarında değişikliği temelden etkileyebilecek büyük bir fırsatı gözler önüne sermektedir. Araştırma bulguları, çalışanlara sağlanan faydalar konusunda işverenlere gerçek kolaylıklar sağlandığını da ortaya koymaktadır. İşverenlerin beşte üçü, emeklilik planları sayesinde çalışanların kendilerini daha değerli hissedip işverenlerine daha sadık kaldıklarını belirtmektedir. İşverenlerin %70 i iş yeri emeklilik planlarının, işverenin temel ücretlendirme politikalarının bir parçası olması gerektiğini söylerken, dörtte biri de (%26) işverenin, çalışanla katkı payını eşit oranda paylaştığı emeklilik planlarının personeli birikim yapmaya daha çok teşvik edebileceğini söylemektedir. Devletler çalışanlara daha uzun süreyle çalışmak ve daha fazla birikim yapmak konusunda ciddi teşvikler sağlayabilirler Devletler, emeklilik maaş ve ikramiyeleri yoluyla bir yandan emeklilik gelirlerinin arttırılmasını sağlarken bir yandan da çalışanların kendi emekliliklerini güvence altına almaları için daha fazla sorumluluk üstlenmelerine yardımcı olmaktadırlar. Ayrıca işveren emeklilik planlarında ve iş kanunlarında reformlar yapmak suretiyle de çalışanların daha uzun süreyle çalışmalarını önleyen engelleri ortadan kaldırabilirler. Bu reformlar en azından, danışmanlığa, bilgiye ve yönlendirmeye erişim sağlamak suretiyle daha iyi kararlar verilmesini kolaylaştıracak ve çalışanların emeklilik yaşından sonra da verimli şekilde çalışmaya devam etmelerine izin verecek değişiklikleri iş yerinde gerçekleştirmek suretiyle işveren emeklilik planlarına katılımı teşvik edecek tedbirler içermelidir. Küresel ölçekte katılımcıların üçte biri, uzun vadeli birikim ve emeklilik ürünleri için daha cömert vergi avantajları sağlanmasının, emeklilik birikimlerinin daha da arttırılmasına yardımcı olacağını ifade etmektedirler. Birçok ülkede kamu kaynakları üzerindeki baskılar göz önüne alınacak olursa, devletlerin uzun vadeli birikimlere teşvik amaçlı verdikleri vergi avantajı taahhütlerinin arkasında durmalarının taşıdığı hayati önem çok daha iyi anlaşılacaktır. İnsanların yaklaşık beşte biri (%18), finansal konularda verilecek eğitimlerin kendilerine emekliliklerini planlamak için neye ihtiyaçları olacağını anlamaları konusunda yardımcı olacağını ifade ederken, yine benzer orandaki (%17) bir grup da ne tür adımlar atmaları gerektiği konusunda kendilerine kişisel finansal danışmanlık verecek kişilere erişim olanaklarının da yardımcı olacağını belirtmektedirler. Anketimizde yer alan birçok ülkede hükümetler, bilgiye ve danışmanlığa erişim teşvikleri konusunda üstlendikleri rolleri gayet iyi bilmekle birlikte, bu konuda daha çok ilerleme kaydedilmesi gerekmektedir. Aktif emeklilik: Emeklilikte daha sağlıklı ve aktif bir yaşamın teşvik edilmesi Sağlıklı olmak ve düzenli şekilde birikim yapmak, birlikte var olan olgulardır. Araştırmaya katılanlardan kendilerini sağlık durumu oldukça iyi olarak tanımlayanların %77 si emeklilikleri hakkında olumlu konuşurken bu oran sağlığı iyi olmayanlar arasında %49 düzeyindedir. Henüz emekli olmamış kişilerin %42 sinin sağlık durumları oldukça iyi olması ile rahat bir emeklilik dönemi geçirilebileceğine duyulan güven arasında bir korelasyon olduğunu düşünmektedir (sağlığı iyi olmayanlarda bu oran sadece %7 dir). Birikim yapma alışkanlığı olanların dörtte üçü (%74) sağlıkları için oldukça veya çok iyi derken, hiç birikim yapmayanlar arasında bu oran %62 dir. Daha sağlıklı ve aktif olmayı teşvik etme ihtiyacı, insanların arzuladıkları aktif emeklilik yaşamlarından keyif almalarına yardımcı olmak açısından çok önemlidir. Ankete katılanların yarısı emekli olduklarında yeni hobilere daha fazla zaman ayırmak istediklerini belirtmektedir. Üçte ikisi daha fazla seyahat etmeyi düşlerken, yaklaşık altıda biri de emekli olduktan sonra aynı alanda çalışmaya devam etmek istemektedir. Ancak tabi ki bütün bunlar ilerideki yıllarda sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmakla mümkün olabilecektir. Bu nokta da devletler ve işverenler, daha yaşlı personele iş olanakları ve sağlık hizmeti desteği sağlama görevini üstlenebilirler. Berrak bir zihin, insanların kendilerini daha aktif hissetmesine yardımcı önemli bir faktördür. Hali hazırda emeklilerin %24 ü normal emeklilik yaşları geldiğinde kendilerine tam zamanlı bir işten yarı zamanlı bir işe geçme fırsatı verildiğini söylemektedirler. Sadece %19 u da, ne zaman emekli olacaklarını kendilerinin belirlediği esnek bir emeklilik planı seçme haklarının olmasından memnun olduklarını ifade etmektedirler. Son olarak da çok az sayıda çalışana, ilerideki yıllarda ekonomik açıdan aktif ve sağlıklı yaşam için tasarlanmış bir sağlık hizmeti paketine erişim olanağı sunulmaktadır. Ancak çalışma hayatlarını uzatmak isteyenlerin üçte birine yakını maalesef bu şansa muhtemelen sahip olamayacaktır. Bırakın emekliliklerinde çalışma arzularını gerçekleştirmelerini, erken emekliliğe mecbur bırakılmaları bile söz konusudur. Bu trendin ana nedenlerinden biri sağlık olduğu için, daha yaşlı çalışanlara yönelik sağlık hizmetlerine odaklanmak suretiyle, çok sayıda çalışanın arzu ettiği aktif emekliliğe ciddi katkılar sağlayabileceğimizi düşünüyoruz. Bu, aynı şekilde işverenler için de mümkündür. Örnek vaka çalışmalarımızda da görüleceği gibi, 50 yaş üstü personelin iş yerlerinde istihdamının devam ettirilmesi, müşteri memnuniyetinin iyileştirilmesine yardımcı olabileceği için şirketlerin karlarının arttırılmasına da yardımcı olacaktır. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

10 Yeni hobiler edinmek Bölüm 1: 2015 Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi - Ana bulgular 2015 bulguları, insanların emekliliğe hazırlık bilincinde az da olsa iyileşmenin devam ettiğini göstermektedir. İnsanların emekliliğe hazırlık düzeylerini, 2012 yılında geliştirilen Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) yardımıyla ölçmekteyiz. Soruları yanıtlayan katılımcılar, 10 üzerinden değerlendirilen Endeks notlarının, yüksek (8 ve üstü), orta düzeyde (6 ile 7.9 arası) veya düşük (6 nın altında) olması doğrultusunda gruplandırılmışlardır. Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) ve nasıl hesaplandığı hakkında daha fazla bilgi için lütfen Ek 1 e bakınız. 7 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

11 Grafik 1: Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi bazında ölçülen emekliliğe hazırlık düzeyleri önceki yılın aynı dönemine göre artış göstermiştir , TOPLAM Japonya Macaristan İspanya Polonya Türkiye Fransa Hollanda Avustralya Kanada Birleşik Krallık Almanya ABD Çin Brezilya Hindistan 2012 (10 ülke) 2013 (12 ülke) 2014 (15 ülke) 2015 (15 ülke) Çalışma yaşındaki nüfusun emekliliğe hazırlığı günümüz nesli açısından genel trend olarak iyileşme gösteriyor. 10 üzerinden verilen toplam küresel ARRI not ortalaması 2014 yılındaki 5,76 dan az da olsa artışla 2015 yılında 5,86 ya yükselmiştir. Bu oran araştırmanın başladığı 2012 yılından bu yana elde edilen en yüksek not olma özelliğini taşımaktadır. Gelişmekte olan pazarlar hızla ilerlemeye devam ediyor... İş yeri emeklilik planları, emekliliğe hazırlık bilincinin daha da geliştirilmesini sağlıyor... Bu arada sosyal güvenlik reformları konusundaki mevcut endişeler devam ediyor... Emekliliğe hazırlık bilincinin en yüksek olduğu bölgeler, geçtiğimiz birkaç on yılda reel gelirlerin en hızlı artış gösterdiği gelişmekte olan pazarlardan meydana gelmektedir. Bu ülkelerdeki insanlar ayrıca tasarruflarının değerini arttırırken emekliliğe hazırlık bilinci de oluşturan yüksek faiz oranı ortamından da yararlanmaktadırlar (aşağıda Grafik 2 ye bakınız). Her ne kadar Brezilya da düşük ekonomik büyüme ve yüksek enflasyon sonucu ARRI notunda düşüş görülse de araştırmaya katılan Hindistan, Brezilya ve Çin dahil olmak üzere ARRI sıralamasında en üst sıralarda yer alan BRIC ülkelerinin tamamında aynı durum söz konusudur. Sanayileşmiş ülkeler arasında emekliliğe hazırlık bilinci en yüksek olanlar, iş yeri emeklilik planlarıyla ilgili köklü düzenlemeler gerçekleştirmiş olan ülkelerdir. Avustralya, Kanada, Almanya, Hollanda, ABD ve Birleşik Krallık, bu ülkeler arasında yer almaktadır. Bu arada Japonya, belki de ülkedeki sıfır faiz ortamının ve son yıllarda yapılan emeklilik reformlarının etkisiyle, insanların emekliliğe hazır olmadıkları hissine kapıldıkları en uç konumdaki ülkedir. Devletlerin sağladığı emeklilik maaş ve ikramiyelerinin, emeklilik gelirlerinin büyük kısmını oluşturacağı düşünülen ülkelerde, emeklilik sistemlerin sürdürebilirliğine ve ileride yapılabilecek reformlarla bazı hakların azaltılabileceğine dair endişeler taşıyan insanlar, genellikle kendilerini emeklilik için daha az hazırlıklı hissetmektedir. Günümüzde çalışma yaşındaki nüfus daha şimdiden sosyal güvenlik sisteminin gelecekte daha az cömert olacağını düşünmektedir. Grafik 2: Düşük faiz oranları Avrupa da ve Kuzey Amerika da tasarruf sahiplerini zorluyor ARRI araştırmasına katılan ülkelerde merkez bankası baz faiz oranları 4 Avustralya %2.00 Almanya %0.05 Polonya %1.50 Brezilya %13.25 Macaristan %1.80 İspanya %0.05 Kanada %0.75 Hindistan %7.50 Türkiye %7.50 Çin %5.35 japonya %0.0 Birleşik Krallık %0.50 Fransa %0.05 Hollanda %0.05 ABD %0.25 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

12 Grafik 3: Küresel ölçekte katılımcıların çoğu düşük seviyede Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notu aldı toplam %52 %29 %18 Hindistan ABD Brezilya Birleşik Krallık Kanada Çin Avustralya Almanya Hollanda Fransa İspanya Türkiye Macaristan Polonya Japonya %30 %37 %33 %41 %29 %30 %36 %34 %29 %51 %25 %24 %49 %29 %22 %37 %43 %20 %54 %26 %20 %50 %32 %18 %55 %28 %16 %62 %26 %13 %64 %24 %12 %64 %25 %11 %66 %23 %11 %66 %24 %10 %77 %20 %4 Net: Düşük Endeks (0-5.9) Net: Orta Düzey Endeks (6-7.9) Net: Yüksek Endeks (8-10) Çalışanların çoğunun hala düşük Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notu aldığı bir dünyada, emekliliğe hazırlık konusundaki hali hazırda mevcut ilerleme hızının çok düşük olduğu gayet açıktır. İnsanların emekliliklerini nasıl planlayacakları konusunda daha hızlı bir değişim yaratılması için oldukça büyük bir çaba harcanması gerekmektedir. Raporun ilerleyen bölümlerinde, iyileştirme konusunda çok çabuk sonuç sağlayabilecek olan, özellikle otomatik katılımın ve katılım payı artışının standart uygulama haline getirilmesi gibi, daha iyi emeklilik planı tasarımlarını içeren değişiklikleri ele alacağız. Grafik 4: Birikim Yapma Alışkanlığı Olanlar, daha yüksek emekliliğe hazırlık puanı alma eğilimindeler TOPLAM %52 %29 %18 Birikim Yapma Alışkanlığı Olanlar Ara Sıra Birikim Yapanlar Eskiden Birikim Yapanlar Birikim Yapmak İsteyenler Hiç Birikim Yapmayanlar %25 %38 %36 %54 %35 %10 %63 %28 %9 %85 %12 %3 %83 %12 %5 Net: Düşük Endeks (0-5.9) Net: Orta Düzey Endeks (6-7.9) Net: Yüksek Endeks (8-10) Bulgular, birikim yapma alışkanlığı olanların emeklilik konusunda kendilerini çok daha hazırlıklı hissettiklerini göstermektedir. Birikim yapma alışkanlığı olanların üçte birinden fazlası (%36) yüksek emekliliğe hazırlık endeksi notu (10 üzerinden 8-10 arası) almıştır. Öte yandan birikim yapmak isteyenlerin sadece %3 ü yüksek endeks notu (10 üzerinden 8-10 arası) alabilmiştir. Dolayısıyla insanların emeklilikleri için her ay düzenli olarak kenara ufak miktarlarda para ayırma alışkanlığı bile, onları emekliliğe hazırlık konusunda kendilerini güvende hissetmeleri için yeterlidir. Bu basit tasarruf davranışını benimsemek pek çok kişi açısından çok da zor olmayan gerçekçi bir istektir. Birikim yapma alışkanlığı olanların profiline baktığımızda bu kişilerin aşırı varlıklı insanlar olmadıklarını görmekteyiz. Aslında bu kişilerin ortalama ABD doları olan yıllık kazançları araştırmaya katılan ülkeler genelindeki tipik yıllık kazançlardan çok da yüksek değildir (gelişmekte olan ülkelerde bu ortalama ABD doları civarındadır). 9 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

13 Grafik 5: Kadınlar ve gençler emeklilik birikimleri ortalamasının gerisinde kalıyor TOPLAM %52 %29 %18 Erkek %47 %31 %21 Kadın %57 %27 % %59 %27 % %56 %29 % %57 %28 % %52 %29 % %44 %32 % %39 %29 %32 Net: Düşük Endeks (0-5.9) Net: Orta Düzey Endeks (6-7.9) Net: Yüksek Endeks (8-10) Risk grupları 2012 yılından beri özellikle kadınların ve gençlerin, Emekliliğe Hazırlık konusunda sürekli zorluklarla karşılaştığını görüyoruz. Normalde bu grupların birikim yapma konusunda tipik olarak istekli oldukları gözlemleniyor. Bu istekler, söz konusu grupların birikim yapma istekleri önündeki engelleri ortadan kaldırmak için daha yoğun çaba harcamak suretiyle somut adımlara dönüştürülebilir. Kadınlar emeklilik konusundaki güvenceleri açısından erkeklerden geride kalıyor. Kazançlarının düşük olması, iş gücünden daha uzun süre uzak kalmaları (çocukların ve aile fertlerinin bakımı için), ve yarı zamanlı çalışma oranlarının fazlalığı, kadınların tasarruf güçlerini ve emekliliğe hazırlıklarını etkileyen önemli faktörler arasında yer alıyor. Kadınların %57 si düşük Endeks puanı (6 nın altında) alırken, erkeklerin daha çok orta ve üst düzey pozisyonlarda çalışıyor olmaları sebebiyle düşük Endeks puanı seviyesi %47 dir. Gençler de aynı şekilde emekliliğe hazırlık konusunda zorluk çekenler arasında. Gençleri yaşadığı bu zorluk belirli ölçekte beklenilen bir durum çünkü bir emeklilik planı oluşturmak ve bu plan doğrultusunda düzenli birikim yapmak uzun soluklu bir süreç. Diğer yandan gençlerin öncelikleri arasında, aldıkları eğitim kredilerini geri ödemek veya ev almak için para biriktirmek gibi başka ihtiyaçların yer alması da çok normal. Fakat asıl endişe veren durum, genç yaş grupları arasındaki emekliliğe hazırlık oranlarında hiçbir değişiklik göremiyor olmamızdan kaynaklanmaktadır. Ve bu kişiler 40 lı yaşların ortalarına gelinceye kadar da hazırlık konusunda kayda değer bir değişiklik göstermemektedir. Bu nedenle ARRI skalasında sürekli düşük not alan yaş arasındaki grubun oranı ısrarlı şekilde yüksek kalmaya devam etmektedir (%56-%59 arasında). Çıkan sonuç, bu insanların emeklilik tasarruflarının istenilen düzeye çıkabilmesi için çok daha genç yaşlardan itibaren birikim yapma alışkanlığı kazanmalarının gerekliliğini vurgulamaktadır. Yine de tabi ki birikim yapmaya başlamak için hiçbir zaman geç olmadığı gibi emeklilik için bir plan geliştirmek de her zaman yararlı olacaktır. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

14 Aynı alanda çalışmaya devam etmek Bölüm 2: Emekliliğe Hazırlık Oranları Artış Gösteriyor: Gerçek mi, İllüzyon mu? Anket sonuçları, Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) puanlarında az da olsa kesintisiz devam eden bir iyileşme olduğunu gösteriyor. Ancak sonuçlar akla şu soruyu getiriyor: Bu iyileşme, tasarruf davranışında gerçek bir değişikliği mi yansıtıyor, yoksa insanların 2012 yılından bu yana küresel ekonomik ortamda gözlemlenen genel iyileşme sonucu finansal imkanlar konusunda kendilerini daha fazla güven içerisinde hissetmelerinden mi kaynaklanıyor? 11 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

15 Gerçekten de daha ayrıntılı şekilde incelendiğinde bulgular, yükseliş trendinde olan iyimserlik atmosferine rağmen insanların emeklilik beklenti ve isteklerinin her an için bir hayal kırıklığına dönüşebileceğine dikkat çekiyor. Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) sonuçlarına bakınca çalışanların tutumdan daha çok davranış boyutları açısından daha düşük not aldıklarını görüyoruz. Bu da bize, toplumdaki emekliliğe hazırlık bilincinin aslında çalışanların kendilerini iyi hissetmeleri nedeniyle abartılmış olabileceğini gösteriyor. Ancak bu durum da, ekonomik ve finansal olarak kendini iyi hissetme halinin, tasarruf davranışlarındaki ciddi bir değişiklikten ziyade, ekonomideki genel iyileşme havasından kaynaklamış olabileceğine işaret ediyor. Gerçekten de insanların emeklilik hayallerini gerçekleştirme konusundaki beklentilerini göz önüne aldığımızda, oldukça iç karartıcı bir tablonun ortaya çıktığını görüyoruz. Yarıdan azı, emekli olduktan sonra yaşamak için yeterli paraları olacağı konusunda iyimserlik içinde. Emekli olacakları zamanı kendilerinin seçebileceğinden veya çalışma koşullarını değiştirip yarı zamanlı çalışma olanağı bulabileceklerinden emin olanların oranı da bundan çok farklı değil. Bugün emeklilikte geçecek sürenin, çocukluk yıllarında geçen süreye göre çok daha uzun olacağını düşünen insanlar, emeklilik döneminin ortalama olarak 20 yıl sürebileceğini konuşuyorlar! Buna rağmen an itibarıyla elinde yazılı bir emeklilik stratejisi bulunan nüfusun oranı küresel bazda sadece %13 iken, böyle bir stratejisi olmayanların oranı ise neredeyse %39. Grafik 6: Birçok insan emeklilik için düzgün bir planlama yapmıyor. Hali hazırda elinde yazılı bir emeklilik planı olan nüfusun genele oranı ankete katılan hiçbir ülkede dörtte biri geçmiyor. ABD dışında en aktif şekilde emeklilik planı yapan ülkeler, BRIC (Çin, Hindistan ve Brezilya) pazarlarında yer alıyor %39 %4 %13 TOPLAM %43 Brezilya ABD Hindistan İspanya Kanada Almanya Avustralya Birleşik Krallık Çin Türkiye Fransa Hollanda Macaristan Polonya Japonya %23 %47 %28 %3 %21 %21 %44 %61 %31 %17 %4 %2 %20 %16 %15 %14 %12 %28 %42 %43 %40 %41 %47 %39 %37 %43 %43 %5 %4 %5 %4 %3 %12 %10 %62 %47 %24 %40 %1 %3 %8 %8 %6 %6 %5 %25 %32 %47 %34 %37 %57 %52 %41 %55 %49 %9 %8 %5 %5 %9 Yazılı bir planım var Planım var ancak yazılı değil Bir planım yok Bilmiyorum Grafik 7: Emekli maaşı kaynakları En yaygın uygulama devlet sistemine dayalı olanlar %30 %20 %31 %26 %26 %23 %25 %30 %29 %34 %33 %31 %47 %30 %27 %36 %14 %25 %22 %37 %19 %15 %34 %28 %18 %29 %26 %23 %26 %26 %27 %30 %45 %43 %51 %40 %45 %63 %53 %55 %42 %40 %40 %51 %24 %44 %50 %37 TOPLAM Hollanda Almanya Birleşik Krallık Fransa İspanya Polonya Macaristan ABD Kanada Çin Japonya Hindistan Brezilya Türkiye Avustralya Bireysel emeklilik hesaplarınız (IRA) dahil tasarruflarınız ve yatırımlarınız Mevcut/eski işvereniniz (iş yeri emeklilik planları vasıtasıyla) planları vasıtasıyla) Devlet (sosyal güvenlik sistemi ve kamu kaynaklı diğer maaş ve ikramiyeler vasıtasıyla) Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

16 Yaygın bir emeklilik planlaması uygulamasının olmayışı, birçok insanın hala devletlerin verdiği emeklilik maaş ve ikramiyelerine bel bağlamaya devam etmesine sebep olmaktadır. Örneğin İspanya da insanların beşte üçü (%63) emeklilikte kendilerine devletin maaş bağlamasını beklerken, üçte birinden fazlası da (%35), emeklilere verdiği maaş ve ikramiyelerde herhangi bir kısıntıya gitmeksizin, vergilere zam yapmak suretiyle sosyal güvenlik sistemine sağladığı kaynakları arttırması gerektiğini düşünüyor. Bu görüş neredeyse tüm dünyada benzer ölçüde kabul görmektedir. Ankete katılanların %30 u devletin emeklilere verdiği maaş ve ikramiyelerde kısıntıya gitmek yerine vergileri arttırmak suretiyle bu yardımları sürdürmesi gerektiğine inanıyor. Ancak gerçekte devletin verdiği maaş ve ikramiyeler birçok ülkede azaltılıyor. Bu özellikle, devletin sosyal güvenlik ve sağlık harcamalarının GSYİH nin %27 sini oluşturduğu Batı Avrupa için geçerli bir durum. 5 Kemer sıkma politikalarının etkin olduğu bu dönemde, geçmişteki harcama düzeylerinin sürdürülebilmesi maalesef pek mümkün görünmemekte. Yaygın finansal dayanıklılık eksikliği Bulgular, artan emeklilik iyimserliğine rağmen emeklilik planlaması eksikliğinin devam ettiğini ortaya koyuyor. Emeklilik için sağlam bir plan geliştirilmesi, uzun vadede bireyin finansal olanaklarının daha dayanıklı hale getirilmesini sağlayacak en iyi araçlardan biridir. Yirmi yıl sürebilecek bir emeklilik hayatı olasılığı karşısında insanların emeklilik hayatları boyunca yetecek birikime sahip olmasını sağlamak kritik önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra finansal imkanların beklenmedik olaylara karşı hazırlıklı ve dayanıklı olabilmesi de aynı şekilde önemlidir. Bu olaylar olumsuz pazar koşullarından, emeklilikten önce karşılaşılabilecek planlanmamış büyük harcamalara kadar herşey olabilir. Ancak en iyi hazırlanmış emeklilik planları bile, uzun süreli işsiz kalma hali veya kronik hastalık gibi nedenlerle, planlanmış rotasından büyük ölçüde sapmak zorunda kalabilir. Bu riskler de insanların düşündüğünden çok daha büyük olabilir. Sadece ABD de kendisine kritik hastalık teşhisi konması nedeniyle her üç dakikada bir kişi iflas talebinde bulunmaktadır. 6 Anket bulgularımız da aynı noktayı farklı bir açıdan ortaya koyuyor: Tamamen emekli olanların %41 i planladıkları tarihten daha önce işten ayrılmak zorunda kalırken erken emeklilik vakalarının üçte birinde ayrılma nedeni sağlık sorunları. Hayatta sık sık karşılaştığımız sağlığın kötüleşmesi, işsiz kalmak ve hasta aile fertlerine bakmak zorunda olmak gibi nedenler kişilerin uzun vadeli finansal imkanları üzerinde ciddi sorunlar yaratmakta ve birçok durumda da insanlar emekli olmadan çok önce emeklilik birikimlerini kullanmak zorunda bırakabilmektedir. Bu nedenle de çalışanların sadece bir emeklilik planı geliştirmesi değil, aynı zamanda beklenmedik olaylara karşı bir de B Planı oluşturmaları çok önemlidir. Yineden vurgulamak gerekirse çok az kişi böyle bir plan geliştirmiş durumdadır. Sorulara yanıt verenlerin neredeyse beşte üçünün (%59) hemen hiçbir B planı olmadığı belirtilmiştir. Grafik 8: Yaygın finansal dayanıklılık eksikliği - B planı olmaması %10 Evet Hayır Bilmiyorum %31 %59 Planlamanın daha sık görüldüğü yer Planlamanın olmadığı yer Hindistan nüfusunun %56 sının bir B planı var Hollandalıların %75 i bir B plan larının olmadığının farkında Çinlilerin %43 ünün bir planı var Macarların %72 sinin de aynı şekilde B plan ları yok Amerikalıların %40 ının bir B planı var Fransızların %70 inin beklenmedik durumlara karşı destek planları yok 13 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

17 Grafik 9: Peki plan nedir? Bir B Planı yapmış olan kişiler, böyle bir ihtiyacın ortaya çıkması halinde daha çok birikimlerine güveniyorlar 7 Birikimlerim Eşim / hayat arkadaşım çalışıyor Kritik hastalıklar sigortası Küçük eve geçme / İkinci evi satma Gelir koruması İşveren destekli maluliyet sigortası Devletin işsizlik sigortası Miras Devletin maluliyet sigortası İşsizlik sigortası Mortgage Kredisi Sigortası Hediyeler / Aileden/arkadaşlardan alınan borçlar Bankadan alınan krediler vb. Emeklilik hesabından erken çekimler (Sadece ABD için geçerli) Yukarıdakilerden hiçbiri Diğer Bilmiyorum %61 %30 %22 %21 %21 %20 %16 %16 %16 %15 %10 %9 %9 %2 %2 %10 %1 Bir B Planı yapmış olanlar arasında, en sık rastlanan zorunlu başvuru kaynağı karşılaşılabilecek beklenmedik durumlar için yapılan birikim ve yatırımlar. Ancak uzun süreli hastalık dönemlerinde yapılan birikimler çok çabuk şekilde tükenebilmektedir. Diğer alternatifler arasında sigorta veya korunma poliçeleri yer almakta. Bunlar da uzun süreli işsizlik veya hastalık halinde ana riskleri güvence altına alacak yeterli teminatı sunabilmektedir. Ayrıca kayda değer diğer bir nokta da sorulara cevap verenlerin %30 unun B Planı olarak eşlerinin gelirini düşünüyor olmaları. Bu görüşün de yine kadınlar arasında (%34) erkeklere göre (%27) daha yaygın olduğu görülmekte. Fakat çift gelire alışmış bir hane halkı için bu durum ciddi bir finansal dar boğaz tablosu yaratabilir. Emeklilik ve beklenmedik durum planlarının, hayatın rutin bir gerçeği olarak teşvik edilmesi, gerçek bir emekliliğe hazırlık bilincinin oluşturulabilmesi için hayati öneme sahiptir. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

18 Gönüllü işlerde çalışmak Bölüm 3: Birikim Yapma Alışkanlığını Küresel Bir Trend Haline Getirmek Ortak Sorumluluğumuzdur Hemen bütün belli başlı ekonomilerde görülen ortalama ömür beklentisindeki artışlar karşısında bugün bireyler kendi emekliliklerini planlayıp finanse etmek konusunda daha fazla sorumluluk almaya davet edilmektedir. Bu çetin görevin üstesinden gelme gayretinin bir parçası olarak birikim yapma alışkanlığını, emeklilik için küresel bir trend haline getirmek zorundayız. Bulgularımız bu çetin görevin insanları sadece tasarrufa başlatmak için atılması gereken adımları değil, aynı zamanda kişileri uzun vadede birikim yapma alışkanlığına yönlendirecek çabanın da sarf edilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Toplumu bu şekilde birikim yapma alışkanlığına özendirmeyi başarabilmek için de, sadece bireylerin değil aynı zamanda devletlerin ve işverenlerin de bu konuda çaba göstermesi gerekmektedir. 15 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

19 Ana tasarruf grubu 1 Birikim yapma alışkanlığı olanlar Araştırmamıza katılan kişiler arasından yazılı bir planı olduğunu söyleyenlerin %75 i birikim yapma alışkanlığı olan kişilerdir. Bu yılın raporunun önemli başlıklarından biri de birikim yapma alışkanlığının küresel bir trend haline getirilebilmesi için hangi adımların atılması gerektiğidir. Ana tasarruf grubu 2 Birikim yapmak isteyenler Yine başka bir başlık da birikim yapmak isteyen fakat bu isteklerini hayata geçiremeyenlerin potansiyelinin devreye sokulması gereği üzerine odaklanmaktadır. Birikim yapmak isteyen bu gruptaki kişiler tüm çalışan nüfusunun beşte birinden fazlasını (%22) oluşturmakta. Bunların arasında kadınlar ve gençler gibi düşük Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notu alan gruplar da var. Bütün işverenlerin, bireylerin ve devletlerin hedefi birikim yapmak isteyenleri, birikim yapanlara ve ara sıra birikim yapanları da birikim yapma alışkanlığı olanlara dönüştürmeye yardımcı olabilecek bir emeklilik ortamı yaratmak olmalıdır. Grafik 10: Birikim yapma alışkanlığı olanlar ve birikim yapmak isteyenler çalışan nüfusun önemli bölümünü temsil ediyor Birikim Yapmayanlar Emeklilik için hiç birikim yapmadım ve yapmaya da niyetim yok Birikim yapmak isteyenler İstememe rağmen emeklilik için birikim yapamıyorum %22 %6 %39 Birikim yapma alışkanlığı olanlar Emeklilik için birikim yapmaya her zaman özen gösteririm %11 Birikim yapmayı bırakanlar Şu an emeklilik için birikim yapamıyorum fakat eskiden yapıyordum %21 Ara sıra birikim yapanlar Emekliliğim için sadece ara sıra birikim yapabiliyorum Grafik 11: Birikim yapma alışkanlığı olanların portresi %74 ünün sağlığı çok iyi/oldukça iyi durumda %3 ünün sağlığı iyi değil %34 ü önümüzdeki 12 ayda ekonominin iyileşeceğini düşünüyor %39 u önümüzdeki 12 ayda finansal durumlarının iyileşeceğini düşünüyor %80 i emeklilik konusunda olumlu %36 sı rahat bir emeklilikleri olacağından emin %25 i rahat bir emeklilikleri olacağından emin değil %25 inin yazılı bir planı var %54 nün yazılı olmayan bir planı var %48 inin bir B planı var %72 si, otomatik katılım seçeneğini %6 oranla cazip buluyor %68 si, otomatik katılım seçeneğini %8 oranla cazip buluyor Birikim yapma alışkanlığı olanlar Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi

20 Genç yaşta ne kadar erken sağlam bir emeklilik fonu oluşturmaya başlarsanız uzun vadede getirisi o kadar yüksek olacaktır. Böyle bir birikim, belli bir yaşa gelince emekli olmak yerine finansal açıdan yeterince güçlü duruma geldiğinizi hissettiğinizde emekli olmanızı sağlayabilir... Bugün ne kadar özveride bulunursanız yarın bu konuyu o kadar düşünmek zorunda kalmazsınız. Avustralya dan bir emekli Tasarruf Alışkanlığı Emeklilikle ilgili gözünüzün önüne getirebileceğiniz en olumlu tablo, birikim yapma alışkanlığı olan bir kişidir. Emeklilikleri için düzenli şekilde birikim yapmayı hiçbir zaman ihmal etmediklerini söyleyen bu kişiler, küresel ankete katılanların %39 unu teşkil etmektedir. Birikim yapma alışkanlığı olanları daha iyi anlayabilmek için onların karakteristik özelliklerini incelememiz faydalı olacaktır. Emeklilik birikimlerine gelince bireysel sorumluluğun en güzel örneğini teşkil eden bu kişiler, birikim yapma alışkanlığı için birer rol model olarak, insanlara bu özellikleri kazandırmak konusunda etkileyici olabilirler. Tasarruf daha çok erkekler arasında yaygın bir alışkanlık. Erkeklerin %42 si alışkanlık şeklinde birikim yaparken kadınlarda bu oran %36. Geçen seneki 2014 Emekliliğin Değişen Yüzü raporumuzda da vurguladığımız gibi - Erkeklere göre çok daha fazla sayıda kadının, gerek çocukların ve gerekse yaşlıların bakımıyla ilgili olarak yarı zamanlı çalışma şeklinde birçok ek sorumluluk üstlenmiş olması emeklilik birikimlerinde kayba neden olmaktadır. Artık emeklilikte cinsiyet farkına son verme gayretinin bir parçası olarak, istihdamda da cinsiyet ve ücret farkını kapatmak zorundayız. Kadınların düzenli şekilde birikim yapmalarını sağlamak için devletlerin ve işverenlerin atabilecekleri birçok adım var. Örneğin, basit ve cazip birikim ürünleri yaratmak veya iş yeri emeklilik planlarına erişim olanaklarını genişletmek bu adımlardan bazıları olabilir. Birikim yapma alışkanlığı olanların genellikle daha yaşlı kişiler olduğu gözlenmektedir. Bu sonuç bize, bu davranışın daha ileri yaşlarda kazanıldığını gösteriyor. Yaşamın evreleri tarafından etkileniyor olması dahi mümkün (insanlar emekliliğin artık ertelenemeyecek kadar yakınlaştığını fark etmeye başlıyorlar). Emeklilik öncesi yaş grubunun (55-64 yaş) %45 i bir alışkanlık olarak birikim yaparken yaş grubunda bu oran %29. Bu noktada genç nüfusu daha erken yaşta birikim yapmaya teşvik etmek için müdahale etmemiz gerektiğini açıkça görüyoruz. Genç çalışanların sisteme otomatik katılımının etkisini değerlendiriyoruz. Birikim yapma alışkanlığı olanlar büyük olasılıkla emeklilik konusunu kişisel bir sorumluluk olarak alıyorlar. Beşte dördünün (%79) emeklilik planlama stratejisi var. Hiç birikim yapmayanlar arasında bu oran sadece %13. Birikim yapma alışkanlığı olanların daha çok finansal dayanıklılıklarını iyileştirmek için önlemler aldıklarını görüyoruz. Birikim yapma alışkanlığı olanların neredeyse yarısının (%48), beklenmedik olaylar sonucu finansal anlamda sıkıntıya düşme olasılığına karşı bir B planları var. Hiç birikim yapmayanlar arasında bu oran sadece %11. Her şeyden önemlisi, birikim yapma alışkanlığı olanlar emeklik geliri yaratmak konusunda daha dengeli bir yaklaşım izleyen kişiler. Ortalama olarak emeklilik gelirlerinin sadece üçte birinin devlet kaynaklı sosyal güvenlik programlarından gelmesini beklerken, geri kalanının iş yeri emeklilik maaş ve ikramiyelerinden ve şahsi birikim ve yatırımlardan gelmesini planlıyorlar. Daha net olarak belirtmek gerekirse, emeklilik gelirlerinin dörtte birinin iş yeri emeklilik maaş ve ikramiyelerinden geleceğini düşünüyorlar. Birikim yapma alışkanlığı olanların gerçekte varlıklı insanlar olması şart değil. Yıllık ortalama kazançları ABD doları. Ancak bu rakam, yılda yaklaşık ABD doları seviyesinde kazanıp da hiç birikim yapmamış olan kişilerin kazançlarına göre çok daha yüksek. Öte yandan ankete katılanların genel kazanç ortalaması ise yıllık ABD doları. Sonuç olarak gelir düzeyinin, insanların emeklilikleri için düzenli birikim yapmaları konusunda önemli bir engel teşkil etmediğini göstermekteyiz. Yıllık 41,000 ABD doları gelirle düzenli şekilde birikim yapabilmek birçok insan için ulaşılabilir bir hedef. Ancak küresel anlamda düzenli bir tasarruf kültürü yaratmak, insanların sadece kendi emeklilikleri için daha fazla sorumluluk alması gerektiği anlamına gelmiyor. Bu, emeklilik için planlama yapmak gibi yeni bir yaklaşım da gerektiriyor. İşte bu noktada da devlete ve işverenlere önemli görevler düşüyor. 17 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015

21 Emeklilik birikimlerine yeni bir yaklaşım: İşi kolaylaştırmak Geçen yıl emeklilik için yeni bir yol haritası sunduk: İşi kolaylaştırmak. Bu da, bireylerin ihtiyaçlarını daha iyi anlamak, emeklilik planları ve hazırlığı önündeki engelleri kaldırmak anlamına geliyor. Ortak sorumluluğun bir parçası olarak, devletlerin bu süreçte, ayrı bir yeri, özel bir rolü olacaktır. Bu konuda devletlerin gerçek fark yaratabileceği iki alandan biri emeklilere gelir sağlamak ve diğeri de insanların kendileri için daha iyi geçim fırsatları yaratmasına yardımcı olmak. 1. Emeklilere gelir sağlamak: Araştırmaya katılan ülkelerin çoğunda devletler, vatandaşlar için emeklilikte önemli bir gelir kaynağı. Küresel ölçekte bakıldığında çalışanların, emeklilik gelirlerinin %45 inin sosyal güvenlik sistemi tarafından sağlanmasını beklediğini tespit ettik. Bu da mevcut sistemin insanlara, emeklilik planlamasında yardımcı olmak için büyük katkısı olduğunu gösteriyor. Bazı ülkelerde devletin üstlendiği bu rol çok daha büyük. Örneğin İspanya da çalışanlar emeklilikteki gelirlerinin %63 ünün devlet tarafından karşılanması gerektiğini düşünüyor. Ancak elimizdeki veriler, hala birçok ülkede gerçekleştirilmeye çalışılan emeklilik sistemi reformu süreçleri içerisindeki süren tartışmaların daha çok devletin verdiği emeklilik maaş ve ikramiyeleri kısması ve emeklilik yaşını yükseltmesi üzerinde yoğunlaşması sebebiyle insanların geleceklerini planlama konusunda güvenlerinin ciddi şekilde sarsılmış durumda olduğunu gösteriyor. 2. İnsanların kendi emeklilik gelirleri için birikim yapmaya yönelmelerine yardımcı olmak: Devletler, vatandaşları birikime teşvik etmek suretiyle süreci kolaylaştırmak adına çeşitli adımlar atabilir. Küresel ankete katılanların üçte biri uzun vadeli birikim ve emeklilik ürünleri için daha cömert vergi avantajlarının sağlanmasının bu kişileri emeklilik için daha fazla birikim yapmaya yönlendireceğini düşünüyor. Bu arada yaklaşık her beş kişiden biri (%18), finansal konulardaki eğitimlerin, emeklilik planlamasında ne yapılması gerektiği konusunda daha bilinçli hale gelmeleri için yardımcı olacağını söylemekte. Aşağıda da görülebileceği gibi artık devletler, çalışanların otomatik olarak emeklilik planlarına dahil olmalarını sağlayacak standart emeklilik tasarruf planları için adımlar atmaktadır. Bu sayede emeklilik planlarının kapsamını genişletme konusunda ciddi bir etki yaratacabilecekleri gibi, aralarında birçok kadının ve gencin de bulunduğu birikim yapmak isteyen grubun tasarruf düzeylerini de yukarı çekebileceklerdir. Bu ortak yaklaşımın bir parçası olarak emeklilik planlamasını kolaylaştırmak aynı zamanda, işverenle çalışanın birlikte çalışmasının yaratacağı kapasitenin daha yararlı şekilde kullanılabileceği anlamına gelmektedir. İşverenlerin çalışanlarına bir tür emeklilik planı sunma ihtiyacı, bu yaklaşımın dayanak noktasını oluşturmaktadır.. Birikim yapmaya başlamak için emekliliğin yaklaşmasını beklemeyin Çok küçük miktarlarda olsa da genç yaşlarda başlayın. Birikimleriniz nasılsa zamanla büyüyecektir. ABD den bir emekli Birikim yapma alışkanlığı Grafik 12: İş yeri emeklilik planları çalışanların kendilerini değerli hissetmesinde önemli rol oynarlar Emeklilik planları, ücretin ve çalışma koşullarının temel parçalarından biri olmalıdır %3 %3 %35 %35 Emeklilik planları, çalışanların kendilerini değerli hissederek sadakatlerinin artmasında önemli rol oynar %5%6 %33 %27 Hiç Katılmıyorum Bazı Yönlerden Katılmıyorum Bir ölçüde Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi