KUTADGU BİLİG DEKİ OĞUZCA UNSURLAR

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KUTADGU BİLİG DEKİ OĞUZCA UNSURLAR"

Transkript

1 The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number: Number: 37, p , Autumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi KUTADGU BİLİG DEKİ OĞUZCA UNSURLAR ELEMENTS OF OGHUZ TURKIC IN THE KUTADGU BILIG Yrd. Doç. Meltem GÜL Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Dili Anabilim Dalı Özet İnsanlar arasında ortak bir yazı dili olmasına rağmen farklı diyalektlerin kullanılmasının tarihi Eski Türkçe dönemine kadar gitmektedir. XI. yüzyılda bilinen tek yazı dili Hakaniye Türkçesi olarak adlandırılan Kutadgu Bilig in dili olmasına rağmen Kaşgarlı Mahmut Divanında Orta Türkçe döneminde birçok diyalektin kullanıldığını örnekleriyle belirtmiştir. Kutadgu Bilig de de bugün birçok farklı diyalektlerin belirtileri görülmektedir. Oğuz, Karluk, Kıpçak, Yağma, Oğrak, Suvar, Peçenek diyalektleri bunlardan sadece birkaçıdır. Bu makalede Karahanlı Türkçesinin en hacimli eseri olan Kutadgu Bilig de Oğuz lehçesinin özellikleri incelenmiştir. Makalenin giriş kısmında Oğuzlar ve Oğuzca hakkında bilgi verildikten sonra eserdeki Oğuzca unsurlara geçilmiştir. Oğuzca unsurlar belirlenirken ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz varlığı olmak üzere ana başlıklar belirlenmiştir. Oğuzca ses bilgisi özellikleri bölümünde b > m değişimi, i > é değişimi, ön seste y- türemesi, hece kaynaşması, hece yutulması ve ses düşmesi olaylarının yer alması, b- > v- değişimi, t- > d- değişimi, d- > y- değişimi, önseste k- > g- değişimi, ñ> n değişimi, à / g ünsüzlerinin durumu, sıfat yapan aú / ek ekinin kullanımı, şekil bilgisi bölümünde Oğuz lehçelerinde +I/+U şeklindeki belirtme ekinin ilk hali olan + Ig / +Ug şeklinin varlığı, yön gösteren öñ adından dın / -din eki ile yapılmış öñdün zarfının kullanımı, tamlayan ekinin +(n) I ñ / +ni ñ şeklinde kullanılması, ikinci tekil şahıs zamirinin sen şeklinde kullanılması, ikinci tekil ve ikinci çoğul kişi emir ekinin kullanılışı, geniş zaman kipinin r eki ile kullanımı, görülen geçmiş zaman kipinin kullanımı, duyulan geçmiş zaman kipinin kullanımı, mış/miş; -àan/-gen; - àuluk/-gülük; -àlı/ -glı ; -àuçı /- güçi; -teçi / -taçı eklerinin sıfat-fiil olarak kullanımı, söz varlığı bölümünde ise dönüşlülük zamiri olarak öz / kentü; tap-/bul-; eliğ, el/kol; kizle-/yaşur-; meñze- /okşa-; şeklinde dek çiftler halindeki kullanım üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: Kutadgu Bilig, Oğuzca, Oğuzca Unsurlar, Tarihi Türk Lehçeleri, Ses ve Şekil Bilgisi Abstract Despite the existence of a common written language between peoples, the history of the use of different dialects extends as far back as the Old Turkic period. Although the only written Turkic language known to exist in the 11th century, Hakaniye Turkic, was the language of the Kutadgu Bilig, Mahmud al-kashgari, in his Dīwānu l-luġat al-turk, showed that in fact a number of dialects were in use at that time (now identified as the Middle Turkic period). Evidence of many different dialects is found today in the Kutadgu Bilig; Oghuz, Karluk, Kipchak, Yaghma, Oghrak, Suvar, and Pechenek are just some of these. In this article, the Oghuz dialect found in the Kutadgu Bilig, the longest literary work in Karakhanid Turkic, will be examined. After providing a brief overview of the Oghuz people and their language in the introduction, Oghuz elements in the Kutadgu Bilig will be discussed. Having defined the elements of Oghuz, separate sections under the headings of phonetics, morphology and

2 254 Meltem GÜL vocabulary are designated. In the section on Oghuz phonetics, the following phenomena are discussed: nasalization of b > m, the i > é sound change, word-initial y glide formation, syllabic fusion, haplology, and elision, the sound changes b- > v-, t- > d-, and d- > y-, word-initial k- > g- voicing, the ñ> n sound change, the status of the consonants à / g, and use of the adjectival suffix aú / ek. The topics covered in the morphology section are: the presence of + Ig / +Ug which is the original form of the accusative case, use of the adverb öñdün derived from the noun öñaffixed with the dın / -din suffix indicating direction, use of the genitive suffix in the form of +(n)ing / +ning, use of the second person singular pronoun sen, use of the second person singular and plural imperative affix, use of the aorist tense suffixed with r, use of the past definite and past indefinite tenses, and use of the suffixes - mış/miş; -àan/-gen; -àuluk/-gülük; -àlı/ -glı ; -àuçı /- güçi; -teçi / -taçı as verbal adjectives. In the section on vocabulary, the following points are discussed: the reflexive pronoun öz / kentü; tap- / bul-, eliğ, el / kol; kizle- / yaşur-, meñze- / okşa-, and the use of equivalent pairs. Key Words: Kutadgu Bilig, Oghuz Turkic, Oghuz Elements, Historical Turkic Dialects, Phonetics and Morphology GİRİŞ Eski Türkçe döneminde Türkler tarafından Göktürkçe adı verilen yazı dili Oğuz, Karluk, Kıpçak diyalektlerinin özelliklerini taşımaktaydı. Bu diyalektler Uygurlar döneminde n ve y olmak üzere kesin bir şekilde ayrılmış ve belirginleşmiştir. Oğuzlar ve Oğuzca hakkındaki en eski toplu bilgileri Divanü Lûgat-it-Türk ten öğreniyoruz. Kaşgarlı Mahmud, eserinde yalnız Oğuzlar ve Oğuz ili hakkında değil, aynı zamanda Oğuz Türkçesi hakkında da oldukça geniş bilgiler vermiştir. Kaşgarlı Mahmud un Karahanlı (Hakaniye) Türkçesi bir yana, öteki Türk lehçelerine oranla Oğuzcaya vermiş olduğu bu geniş yer, yalnız Oğuzların XI. yüzyıldaki genel durumunu belirlemekle kalmamış; dolayısıyla Oğuzcanın XI-XIII. yüzyıllar arasındaki gelişme sürecine de ışık tutarak bir anahtar vazifesi görmüştür. Bilindiği gibi Oğuzcanın bir yazı dili olarak varlığını ortaya koyması oldukça geçtir. Başlangıcı, Oğuzların Anadolu da kurdukları Anadolu Selçuklu Devleti nin sonlarına rastlar. Selçuklu Devleti nin resmî dili Farsça olduğu için XIII. yüzyılın ikinci yarısında yazılmış olan eserler de nitelik bakımından daha çok halka seslenen basit içerikli dinî eserlerdir. Selçukluların devamı niteliğindeki Anadolu Beylikleri döneminde ise, Oğuz Türkçesi artık çok yönlü yüzlerce telif ve tercüme eserlerle olgunluğa erişmiş bir yazı dili durumuna gelmiştir. Eski Anadolu Türkçesi veya Eski Türkiye Türkçesi diye adlandırdığımız bu dönem XIII-XV. yüzyıllar arasını kaplar. Oğuzlar VI. yüzyıldan beri var olmalarına rağmen bağımsız bir devlet kuramadıkları için kullanmış oldukları lehçenin yazı diline dönüşmesi gecikmiştir. Göktürk yazıtlarından beri Oğuzlar a ait bazı özellikler bilinmektedir. VI.-XI. yüzyıl arasında Oğuzlar bağımsız bir devlet kuramadıkları gibi bağımsız bir yazı diline de sahip olamamışlardır. XI.-XIII. yüzyıllar Oğuzların İslamiyeti kabul edip büyük bir çoğunluğunun yerleşik hayata geçtiği dönem olarak görülür. Bu tarihlerde Harezm bölgesinin yeni yazı dillerinin oluşmasına kaynaklık ettiği görülmektedir. Karahanlı, Harezm Türkçesi temelinde bir yazı dili kurarken, Batı Türkçesinin kuzey kolunu oluşturan Kıpçak Türkçesiyle güney kolunu oluşturan Oğuz Türkçesi ilk oluşumlarına başlamıştır. Oğuzların en erken XIII. yüzyılın sonlarında kendi lehçelerine dayalı eserler verdikleri görülmektedir (Korkmaz, 2010, s. 30). XIII. yüzyılda Karahanlı Türkçesi ortak yazı dili olmasına rağmen XII. yüzyıl ile XIII. yüzyılın ikinci yarısına ait bu eserlerin hem Karahanlıca hem de Oğuzcanın özelliklerini taşıyarak karışık dil özellikleri gösterdiği görülmektedir. Bu eserlerin dil özellikleri Kaşgarlının Divanü Lûgat-it-Türk te vermiş olduğu Oğuzcanın özellikleriyle karşılaştırıldığında benzeşen ve ayrılan yönlerinin olması Oğuzcanın bir geçiş dönemi yaşadığını göstermektedir. Bu durum Orta Türkçe dönemine ait bir eser olan Kutadgu Bilig in dili için de geçerlidir. Yapılan inceleme Kutadgu Bilig in dili ile Oğuzcanın ses, şekil bilgisi ve dilin içerdiği sözcük dağarcığı bakımından ciddi benzerlikler olduğunu göstermektedir. Oğuzca Ses Bilgisi Özellikleri: Kaşgarlı eserindeki lehçe ve ağız ayrılıklarını anlatan bölümde bazı harflerin yerine başka harflerin gelmesi şeklinde kelimenin kendisinde bir değişiklik olduğunu belirtmiştir (Atalay, 1985, s ). Kaşgarlının bu düşünce şeklinden hareket edilirse Karahanlı Türkçesiyle Oğuzca arasında özellikle ses değişimlerine dayanan bir ayrılık olması gerekmektedir.

3 Kutadgu Bilig deki Oğuzca Unsurlar 255 b > m değişimi: b > m değişikliği Türkçede kelime başında görülen bir değişikliktir. Bu değişikliğe genel olarak uzak damaksı benzeşmesinin sebep olduğu düşünülmektedir. Bu ses değişimiyle daha çok Eski Anadolu devresinde karşılaşırız. b ve m birkaç kelimenin başında karışık olarak kullanılmıştır. Batı Türkçesinin Osmanlı sahası bu m seslerini terk etmiş tamamen b tarafını tutmuştur (Ergin, 2003, s. 90). Oğuzcanın b > m değişimi noktasında daha çok b sesini kullandığı fakat çok az kelimede kelime başında m sesinin kullanıldığı görülmektedir. Kaşgarlı Divanında sözcük başındaki b > m değişimine Oğuzca örnek olarak barmak, birmek, bolmak kelimelerini vermiştir. Bu durum o dönemde Oğuzcada başta henüz bir b > m değişiminin olmadığını göstermektedir (Korkmaz, 1973, s. 244). Kutadgu Bilig de b > m değişikliğinin henüz başlamadığı ve kelime başlarında m sesinin kullanıldığı görülmektedir. i > é değişimi Eski Türkçe alanında çalışma yapan Gabain bu ses değişiminin bir ağız olma ihtimali üzerinde durmuş, simσk, sσmσk orman, yinσ, yσnσ yine, tarıà, taraà ekin, amıl, amal sakin, balık, balak balık şeklinde örnekler vermiştir (Gabain, 1995, s. 37). Korkmaz da é sesinin Kültiğin, Bilge Kağan, Tonyukuk Yazıtları ve Brahmi metinlerinde de bulunduğunu belirtmiş ve bunu Eski Türkçedeki Oğuzca bir unsur olarak değerlendirmiştir (Gülsevin, 2004, s. 1). Kutadgu Bilig metninde bu ses değişiminin olduğuna dair örnekler bulunmaktadır. yana cem ü tefrîk misâhatka öt yéti kat felekni yatur yamça tut (4381) ewin teg yarır bu yéti kat köküg adırttıbiçim teg yér erse kaş (2787) alıbarsa éltür bu keldürmişin yağız yérke ildrür kötürmiş başın (3081) Ön seste y- türemesi Kaşgarlı, Karahanlı Türkçesinde ön ses y lerin Kıpçakça ve Oğuzcada eriyip kaybolduğunu ya da c- ye dönüştüğünü yazmıştır. Bu konuda yaptığı açıklama şu şekildedir: Oğuzlarla Kıpçaklar baş tarafında y bulunan isim ve fiillerin ilk harfini elife yahut c- ye çevirirler. Ancak c/y değişimi XI. yüzyıldan sonraki dönemde yalnız Kıpçak metinlerinde görülmektedir (Korkmaz, 1972, s. 246). Yıàaç, yırak, yinçü, yığla-, yıldız, yılan, yırla-, yinçke, yit- vb. örneklerde başta y sesinin kullanılır olması Kutadgu Bilig de başta y seslerinin korunduğu ve bu ses değişiminin henüz yaşanmadığı görülmektedir. Hece kaynaşması, hece yutulması ve ses düşmesi olaylarının yer alması: Kaşgarlı bazı kelimelerdeki hece kaynaşması ve hece yutumu olaylarının Oğuzca ile ilgili bir özellik olduğunu belirterek, bunu örneklendirmek için de uwutlandı > utandı sözcüklerini ele almıştır. Bu örnek Oğuzların bu ses değişiminde birkaç harfi birden attıklarına işarettir. Kaşgarlı yine söylenişi kolaylaştırmak için sesler arasında yer değişimi yani metastazın örneğini örçük örülmüş saç sözünün örgüç sözünden çevrildiğini belirterek vermiştir (Korkmaz, 1972, s. 247). Bu kullanım Eski Türkçe döneminden beri var olmuştur. Bar-ır yerine bar var, Σr-ür+kΣn yerine ΣrkΣn iken şeklindeki kullanım buna örnektir (Gabain, 1995, s. 41). ot-a-daçı > otaçı değişimini gösteren beyit Kutadgu Bilig de bu ses olayının nadir olarak görüldüğünün işaretidir. kerek tut otaçı kerek erse kam ölüglike hergiz asığ kılmaz em (1065) b- > v- değişimi: Kaşgarlı, b ile f arasında boğumlanan w sesinin Oğuzca v sesine döndüğünü belirtmiştir. Bu değişimin daha çok iç ses ve son seste olduğu görülmektedir. Kutadgu Bilig incelendiğinde b- > v- değişiminin henüz tam olarak gerçekleşmediği ama bu değişime giderken b- > w- > v- aşamasının ortalarında bulunulduğu görülmektedir. sarây karşı itme ay ilig kutı anundı saña ew kara yér katı (1418)

4 256 Meltem GÜL kılınçıoñay bolsa kılkı köni sewinçin keçer kör uş ol beg küni (1977) köñül kodkıbolsa sewitür kişig sewitmiş kişiler awıtur işig (2230) yana aydı mundın barur-men turup ilig tapğıña bu özüm yüz urup (476) alıedgü bolmak tilese özüñ yorıedgülük kıl kesildi sözüñ (227) olarka yéme ök katıl ay kadaş birü tur olarka yégü içgü aş (4330) t- > d- değişimi: Oğuzlarla onlara yakın olanlar kelimedeki t- harfini d- harfine çevirirler. Türkler (Karahanlılar) deve ye tewey, bunlar devey derler. Bunun gibi delik manasına gelen kelime Türklerde öt bunlarda öd olur demektir (I, ve öt.). Bu açıklamayı XI. yüzyılın ikinci yarısında Oğuzcada t- > d- değişimi başlamıştı biçiminde değerlendirebiliriz. Kaşgarlının verdiği bu bilgiyi XI. yüzyıl sonrası Oğuzcasında kurallı bir t- > d- değişiminin varlığı şeklinde anlamaya imkân yoktur. Çünkü Kaşgarlının söylediklerini tanıklamak üzere verdiği bu örnekler dışında eserde t- > d- değişiminin genel durumunu yansıtacak pek çok örnek vardır (Korkmaz, 1972, s.244). Kutadgu Bilig in İndexsi incelendiğinde taà, taàıt-, ùaúı, tal, tam-, tara-, tarıà, tarıàçı, tarıàlaà, tarıt-, tavar, tayaú, tayan-, teg-, tegme, tegür- vb fiilerin t sesi kullanılarak yazıldığı görülmektedir. Bu durumda Kutadgu Bilig de t- > d- değişiminin henüz gerçekleşmediğini göstermektedir. d- > y- değişimi: Korkmaz aynı dönemi anlatan Kaşgarlı Mahmut ve Oğuz Türkçesi adlı makalesinde Divan ın hem ses hem de şekil bilgisi açısından Oğuzca özellikler gösterdiğini ve d > y ses değişiminin tamamlandığını belirtmiştir. d > y değişimi XI.-XIII. yüzyıllar arasında tamamlanmış bir olay durumunda olmasına rağmen Kutadgu Bilig de böyle bir değişimi görmemekteyiz. Eserde geçen adıg, adıgla-, adıladır-, adırt-, adırtla-, adış, ardıl-, adruk, udı-, ud-, udıt-, udku, öd, ödle, ödlek, odun, kadgu vb fiil ve isimlerin hiçbirinde bu ses değişikliği görülmemektedir. Önseste k-> g- değişimi: Kaşgarlı Divânında k- > g- değişimi ile ilgili herhangi bir açıklama yapmamıştır. Bu ses değişimiyle ilgili örnekler vermemiştir. Kutadgu Bilig incelendiğinde kir-, kit, kiter-, kizle-, köngel-, köñül, köñlek, köñgüldeş, kötür-, körün-, köründür- vb. fiillerin g harfiyle değil de k harfiyle yazıldığını ve bu ses değişiminin olmadığını görmekteyiz. ñ> n değişimi: Eski Türkçe döneminden başlayarak Karahanlı Türkçesinde kullanılan ñ damak ünsüzünün Oğuzcada da aynı şekilde kullanıldığı bilinmektedir. Kutadgu Bilig deki sözcükler incelendiğinde hem sözcük içinde hem de eklerde ñ> n değişiminin olmadığı kelimelerin hiçbirinin damak ünsüzüyle yazılmadığı ayıñla-, apañ, aña, añla-, apañ, eñ, kiñe-, kiñgü-, kiñgür-, kuluñ, seniñ, meniñ, meñü, meñzetme-, meñgülük, úarañúu karanlık örneklerinden hareketle anlaşılmıştır. Bu durum XI. yüzyılın sonlarında Oğuzcada ñ > n değişiminin hiçbir şekilde başlamadığını göstermektedir. à / g Ünsüzlerinin Durumu: Eski Türk yazı dili ile Oğuz Türkçesini birbirinden ayıran önemli ayraçlardan biri de à / g ünsüzlerinin durumudur. Bilindiği gibi, Eski Türkçenin birden çok heceli sözcüklerinin sonundaki à / g ünsüzleri ile ek ve hece başlarındaki à / g ünsüzleri XIII. yüzyıl sonlarında Oğuz Türkçesinde artık eriyip yok olmuştur. Bu değişimin XI. yüzyıldaki durumuyla ilgili Kaşgarlı yaptığı açıklamada isim ve fiil soyundan sözcüklerin iç seslerindeki à/g erimesi için çumàuk/çumuk alakarga, tamàak/tamak, baragan/baran, uraàan/uran (I. 33 ve öt.), kuruà/ kuru kuru (I, 122), buşàaú/buşaú içi sıkıntılı (I, 154) örneklerini vermiştir. Ancak eserde serpintiler halinde Oğuzca için baràan, uràan, úurgan, úakılàan, soúulgan sevilndirilgen gibi sözcüklerin g li ve g siz türleri ile tarıà darı, satàa-, satàaş- rastlamak, çatışmak vb. ünsüzlerini kaybetmemiş örnekleri de sıralandığına göre bu olayın başlamış ancak daha

5 Kutadgu Bilig deki Oğuzca Unsurlar 257 gelişmesini tamamlamamış olduğunu örneklendirmiştir (Korkmaz, 1972, s ). Bütün bu bilgiler ışığında Kutadgu Bilig e bakıldığında baràal- gitmek, úuruà kuru, satıàçı satıcı, satıà satış, úapuà kapı, úapuàçı kapıcı, tatıà lezzet, tatàan- tat almak, tutàun esir, tutuà esir, rehin, vb örnekler böyle bir ses değişiminin olmadığını göstermektedir. Sıfat yapan aú / ek ekinin kullanımı: Kaşgarlı, Karahanlı Türkçesindeki àan/-gen ekinin Oğuzcada àak/-gek olarak yer aldığı, sonraki dönemde ise başta bulunan g lerin düştüğü ve Oğuzlarda sondaki n harfinin ú ya dönüştüğünü belirtmiştir (Atalay, 1985, s ). Kutadgu Bilig in metni tarandığında bu eklerle yapılan bir sıfat ekinin olmadığı fakat bu eke kaynaklık ettiği düşünülen àan /-gen ekinin törütgen yaratan, igitgen doyuran, keçürgen, bağışlayan vb. birçok örnekte yer aldığı görülmektedir. ŞEKİL BİLGİSİ AÇISINDAN Oğuz lehçelerinde +I/+U şeklindeki belirtme ekinin ilk hali olan + Ig / +Ug şeklinin varlığı Eski Türkçede başlangıçta isimlerden sonra ıg, -ıà; iyelik ekli kelimelerden sonra n, zamirlerden sonra nı, -ni olmak üzere üç türlü akuzatif eki kullanılırdı (Ergin, 2003, s. 232). tσñri +g, adıà+ıà, Σw+ig, saw+aà vb. (Gabain, 1995, s. 64) İsimlerden sonra kullanılan ıg, -ıà akuzatif eki konsonantla biten isimlerde önüne gelen yardımcı vokali sonradan kendi bünyesine alarak ıg, -ià, -ug, -üà şekline geçmiştir. Batı Türkçesine gelince sondaki g ve à sesleri düştüğü için isimlerden sonra gelen akuzatif eki ı, -i şekline geçmiş ve aynı zamanda sahasını genişleterek zamirlerden ve iyelik eklerinden sonra kullanılmaya başlanmıştır (Ergin, 2003, s. 232). Bu kullanım Oğuzca olan Azerbaycan ve Türkmen Türkçelerinde ünsüzle bitenlere +ı,ünlü ile bitenlere +nı olarak eklenmektedir (Gülsevin, 2007, s. 278). Kutadgu Bilig incelendiğinde belirtme eklerinin tamamının kullanıldığı örnekler bulunmaktadır. kalıedgü ögdi tilese özüñ bularnı bularnı sewindür kesildi sözüg (4398) basa keldi şâ ir bu söz térgüçi kişig öggüçiler yéme yérgüçi (4392) törütti tilek teg tüzü âlemığ yaruttı ajunka künüg hem ayığ (125) Yön Gösteren öñadından dın / -din eki ile yapılmış öñdün zarfının kullanımı: Yön gösteren öñ kelimesinden dın / -din ekiyle öñdün zarfının kullanılması Oğuzca bir özellik olarak görülmektedir. Bu şekil bilgisine ait örneklerin Kutadgu Bilig de yer aldığı görülmektedir. başıerdi öñdün kamuğ başçıka kédin boldıtamğa kamuğ sawçıka kişi imîni kör osallık kılur yağıyetse öñdün osallar ölür (4444) (45) çerigde bir ança busuğka kigür yadağ okçıtüşrüp sen öñdün yügür (2370) Tamlayan eki +(n) Ing/ +ning şeklinde kullanılması: Eski Türkçe tamlayan eki kelime ünlü ile bitmişse +niñ şeklinde, ünsüz ile bitmişse +ıñ şeklinde olur (Erdal, 2004, s.168). sσniñ, sizlσrniñ. Türük bodunıñ ilin törüsin tuta birmiş, iti birmiş (Tekin, 2003, s. 62) Göktürkçedeki bu iki şekil daha sonra Orta Türkçe döneminde ayrı diyalektlerin temsilcisi olmuştur. +(n)iñ şekli Oğuz yazı dilinde +niñ ise Oğuzca olmayan lehçelerde yaşamıştır. Kutadgu Bilig deki genel kullanım incelendiğinde + niñ şeklinin genel olarak kullanıldığı Oğuzca diyalekti yansıtan +ıñ şeklinin ise nadiren kullanıldığı görülmektedir.

6 258 Meltem GÜL kimiñ atıkul bolsa kılkıtapuğ tapuğsuz kul atımecâz ol kamuğ kimiñ oğlıkalsa atada kédin atama anısen tirigde adın kimiñ oğlıkalsa atada kédin atama anısen tirigde adın (3252) (3374) (3416) İkinci Tekil Şahıs Zamirinin Sen Şeklinde Kullanılması: Kaşgarlı Divanda ikinci tekil şahıs zamirinin diğer Türklerdeki kullanımına bakarak bunu Oğuz Türklerindeki kullanımla karşılaştırmıştır. Sen zamirinin Çiğil, Yağma, Toxsı dillerinde sön şeklinde, Kençek dilinde sin olarak; Suvarlar, Kıpçaklar, Türkler ve Oğuzlarda ise sen şeklinde olduğunu belirtmiştir (Atalay, 1985, s. 140). Kutadgu Bilig de de Oğuzca bir özellik olarak ikinci tekil şahıs zamirinin sen olarak kullanıldığı görülmektedir. kisi alma alsa özüñke kurı sen alğıl sakınuk erenler eri (4483) ay körklüg koluğlımunıkolmağıl kızıl meñziñi sen sarığ kılmağıl (4485) Kaşgarlı Çigilcede büyüklere saygıyı ifade etmek için sen yerine siz kullanıldığı fakat Oğuzlarda böyle bir kullanımın olmadığı belirtmiştir (Atalay, 1985, s. 124). Eserde sadece bir beyitte siz kelimesinin geçtiği görülmektedir. séni siz téseler anısiz tégil takıanda yégrek yanut sözlegil (4310) İkinci Tekil ve İkinci Çoğul Kişi Emir Ekinin Kullanılışı: Kaşgarlı Divanın fiillerle ilgili bölümünde emir kipinde Karahanlıların ikinci şahıs teklik çekiminde gıl/-gil, -úıl/úil çokluk çekiminde ñlar/-ñlar eklerini getirmelerine karşılık Oğuzlarla Kıpçakların ikinci tekil şahıs için yalnız fiil kök ve tabanını kullandıkları, çokluk için de ıñ/-iñ ekini eklediklerini belirtmiştir. ıñ/-iñ ekinin kullanımı Kutadgu Bilig de oldukça azdır (Ercilasun, 1984, 184). Kaşgarlı Oğuzcadaki emir eki için de Oğuzların tek kişiye bar, birkaç kişiye barıñ dediğini, çokluk ifadesi olan ları attıklarını belirtmiştir (Korkmaz, 1972, s ). Kutadgu Bilig de hem Karahanlı Türkçesinin özelliğini yansıtan gıl/-gil eki hem de aşağıdaki beyitlerde yer aldığı gibi Oğuz Türkçesinin özelliğini yansıtan eksiz kullanım yer almaktadır. muñar meñzetü aydışâ ir bu beyt işiñ tüşse iwme sabır birle ayt (586) yorıbar meniñdin yéme ök ayıt negü ol igin kör me köñlin awıt (6282) sözümni tutuñlar kalıtutmasa yarın kelge barça bu kün bütmese (4867) Kaşgarlı Divanda üçüncü şahıs emir kipinin tüm Türk dillerinde ortak olarak sun/-sün eki ile kurulduğunu belirtmiştir (Atalay, 1985, s. 64). Kutadgu Bilig de de bunun örnekleri görülmektedir.

7 Kutadgu Bilig deki Oğuzca Unsurlar 259 barayın bu sözni añar sözleyin ilig barmasun men anıkeldreyin (4943) Geniş zaman kipinin r eki ile kullanımı: Oğuzcada geniş zamanın r eki ile yapılması kural durumundadır. Fakat fiil kök ve tabanı ile geniş zaman eki arasında hangi ünlünün yer alacağı tam olarak belirtilmemiştir. Eski Türkçe döneminde ar, -Σr ekleri tart- tartmak, al- almak, úan- kanmak, uú- anlamak vb. fiilere, -ır, -ir: bar- varmak, kσl- kalmak, arıt- temizlemek, bil- bilmek ; -yur şekli ise başla- başlamak, boşa- kurtarmak gibi fiilere gelmiştir (Gabain, 1995, s. 80). Kaşgarlının Divanında vermiş olduğu örnekler incelendiğinde ar/-er, ır/-ir, ur/-ür eklerinin karışık olarak kullanıldığı görülmektedir. Ercilasun Kutadgu Bilig Grameri adlı eserinde geniş zaman eklerinin fiillere göre geldiğini açıklamıştır (Ercilasun, 1984, s ). Kutadgu Biligincelendiğinde eklerin karışık olarak fiillere eklendiği görülmüştür. telim tüş bolur yψm içimke barır yarağsız yψmiş bolsa teñsiz kelir (6005) takı bir tüş ol kör bu yıl faslıña tadusı küçenip barır aslıña (6006) Ayrıca Kutadgu Bilig de hem Eski Türkçe dönemindeki ur /-ür şeklindeki çekim hem de Kaşgarlı Mahmut un Divanında Argulara ait bir kullanım olduğunu söylediği -(y)ur /- (y)ür lü çekim de görülmektedir (Gülsevin, 2007, s. 280). muñar meñzeyür kör otaçısözi tadu bilgüçi köñli bilgi yazı (4673) muñar meñzer emdi bu beyt ay akı ukayın tése sen munukıokı (5098) Yine Oğuzlar geniş zamanın kullanımında sonu r ile biten fiillerin harflerinden birini atarak kısaltma yapmışlardır: men barır men yerine men baran gibi. Bu kullanıma Kutadgu Bilig de rastlanmamıştır. Geniş zamanın olumsuzunun kullanımında Türklerle Oğuzlar arasında fark görülmemektedir. Aynı kullanım Kutadgu Bilig de de yer almaktadır. barayın bu sözni añar sözleyin ilig barmasun men anı keldreyin (4943) tözüke tegür aşkörü kodmağıl söke barmasunlar açın ıdmağıl (4659) Görülen geçmiş zaman kipinin kullanımı: Eski Türkçe döneminde fiil tabanı t veya d ye iyelik ekleri ile ifade edilen şahıslar getirilerek oluşturulan görülen geçmiş zaman kipi şahıslara göre tım, -tıñ, tı, -tımız, -tıñız,-tıları şeklinde kullanılmaktadır (Gabain, 1995, s. 80). Kaşgarlı geçmiş zaman kipi kullanımının bütün Türklerde aynı olduğunu sadece birinci ve üçüncü şahıs teklik ve çokluk kullanımlarında kişi eki olarak k harfinin kullanıldığını, Divanda ol ya kurduk ve men ya kurduk şeklinde örneklerin yer aldığını belirtmiştir. Ayrıca üçüncü şahıslarda kişi ekini

8 260 Meltem GÜL belirten k eki olmadan da bardı, keldi, kirdi..vb. şekilde örneklerin olduğundan bahsetmiştir. Kutadgu Bilig incelendiğinde bu ikinci kullanıma uyan örneklerin olduğu görülmektedir. Kutadgu Bilig de geçmiş zaman eki dı,-di, -du,-dü,-tu,-tü şeklindedir. Ancak üçüncü şahıslarda ek dayima düz şekilde olup yuvarlak şekilleri hiç görülmemiştir. Üçüncü şahıslarda ise ekin ünlüsünün bütün nüshalarda ye harfi ile yazıldığı görülmüştür (Ercilasun, 1984, s. 125). bu sözke tanukımunu keldi söz bu sözni eşitgil sözüg munda üz (153) yüzi körki kılkıkılınçıözi kamuğ yakşıkördi tili uz sözi (531) Bu zaman kullanımın olumsuzu tüm Türk topluluklarında aynıdır. büte boldıilig yüzin körmedim sakınç kadğu birle yorıp külmedim (1587) Duyulan geçmiş zaman kipinin kullanımı: Duyulan geçmiş zaman ekinin mış/-miş eki ile kullanılması Oğuzca özellik olarak görülmüştür. Kutadgu Bilig de öğrenilen geçmiş zaman eki mış, -miş tir. Yuvarlak şekilleri bulunmayan ekin yazılışı A ve C nüshalarında aynıdır. Kutadgu Bilig de öğrenilen geçmiş zaman ekinin çok sık kullanılmadığı var olan şekillerinin tamamen teklik üçüncü şahsa ait olduğu, teklik birinci ve ikinci şahıs için de bir iki örneğin yer aldığı görülmüştür (Ercilasun, 1984, 133). Zaman anlamının dışında bu kip eki sıfat fiil eki olarak da kullanılmıştır. Kutadgu Bilig de de bu ikinci kullanımın örnekleri görülmektedir. Sıfat-fiil olarak kullanımı: -mış, -miş geçmiş zaman sıfat fiil eki Kutadgu Bilig de çok sık kullanılır. Çoğunlukla sonra gelen ismin sıfatı durumundadır. Geçissiz fiilerden yapılan mış, -miş li sıfat fiiller, fiilden etkilenen, fiilin ifade ettiği harekete maruz kalan nesneyi veya şahsı nitelerler. negü tér eşitgil sınamış kişi sınap edgü isizni bilmiş kişi (1616) çerig sançmış alp er tutuzmış ayu maña tört miñ er sü tükel sü téyü (2335) Görülen geçmiş zaman eki olarak kullanımı: çawıkmış kür alp er yéme sözlemiş er üdrüm kerek sü tolumluğ témiş (2337) Sıfat-Fiil Kullanımı -àan/-gen eki: Kaşgarlının Oğuzca olarak belirttiği eklerden biri de -àan/-gen ekidir. Bu ek için Kaşgarlı, işi devam ettirmekle tanınan fail (II, 256) ve fiilin devamı ile vasıflanan fail sıgası (II, 318) gibi bir niteleme yapmıştır (Korkmaz, 1972, s. 251)

9 Kutadgu Bilig deki Oğuzca Unsurlar 261 bayat atıbirle sözüg başladım törütgen égidgen keçürgen idim bayat atıbirle sözüg başladım törütgen igidgen keçürgen idim negü tér eşitgil özin kısğan er esen tirlür inçin özin basğan er (1) (124) (965) asığ kılsa azğan anıñ men kulı çéçek yaslığ erse biçer-men ulı (2573) -àuluk/-gülük eki: Bu ek +luú la genişletilmek suretiyle sıfat yapar. bışrınàuluú iş alışılacak iş, oúşatàuluksuz Σdgülük umuà başkalarıyla karşılaştırılması mümkün olmayan iyi iş, tuyàuluú bilgülüú yol duyulacak, bilinecek yol, oluràuluú orun oturulacak yer şeklindeki sıfat fiil kullanımları mevcuttur (Gabain, 1995, s. 57). otunluk iweklik yinik kurğuluk kara kılkıol bu yırak turğuluk (2078) Kaşgarlı bu eki bir işi işlemek öznenin hakkı olmak, o işi işlemeyi içinden kurmak ya da işlemeye azmetmek anlamında sıfat-fiiller türeten bir ek olarak görmektedir (Atalay, 1985, s. 56). -àlı/ -glı eki: Bu ek Eski Türkçe döneminde de sıfat yapıcı bir fonksiyonda kullanılmıştır. oúıàlı üntσgli tσñri çağıran ve cevap veren tanrı, buzuàlı mahvedici, artatıglı tahrip edici şeklinde örnekleri bulunmaktadır (Gabain, 1995, s. 56). -àlı/ -glı partisipleri çoğunlukla müstakil olarak, ismi fail gibi kullanılır ve cümlede fail görevinde bulunur. Kaşgarlı Mahmut, bu ekle yapılan ismi faili anlatırken fail, bir işi işlemeyi kendinde gizlemekle vasıflanır der ve men sanga barıglı men= ben sana gitmeği içimde gizlemişim gibi örnekler verir (Ercilasun, 1984, s.222). Karahanlılarda ve Oğuzlarda ortak olarak kullanılan bir sıfat fiil ekidir. Kutadgu Bilig de de örnekleri bulunmaktadır. ölümke tuğar bu tuğuğlıkişi atın iz kodur bu ölügli kişi keçer uş munukıbu künki künüm bulurmu özüm bu keligli tünüm (5264) (5696) tañ ermez ölüm tuğsa yalñuk ölür kamuğ tın tokığlıölümke törür (6073) -àuçı /- güçi eki: Bu ek Oğuz, Balasagun, Barsgan, Argu, Uygur ve Kaşgar Türklerinde ortak olarak kullanılan bir sıfat-fiil ekidir (Atalay, 1985, s. 49). Kutadgu Bilig de de çok sık kullanıldığı görülmektedir. idi sarp bolur bu yañıkelgüçi bilişi yok erse muñadsa tuçı (492)

10 262 Meltem GÜL muñar meñzetü aydışi r ayğuçı okığıl munısen ayâ bilgüçi negü tér eşit dünyâ aybın bilip saña sözlegüçi ukuştın alıp (1181) (1407) -teçi / -taçı eki Bu ek tamamen Oğuzca bir ek olarak özel bir yere sahiptir. Kaşgarlı Divanında başka dillerde guçı/ -güçi ile kullanılan bu ekin Oğuzcada taçı /-teçi ile karşılandığını belirtmiştir. Divan da öbür Türklerin dilinde tapınàuçı, yüküngüçi olan ism-i fail tapındaçı, yükündeçi şeklini alır (II 168) (Korkmaz, 1972, s. 253). -taçı/-teçi eki Divanda fail bahsinde işlenir ve daçı /-deçi partisipleri için fiilden yapılmış sıfatlar ibaresi kullanılır. Kaşgarlı Mahmut a göre bu şekil Oğuz, Kıpçak, Yağma, Oğrak, Suvarlar ve Rus diyarına değin Peçenekler tarafından kullanılır. Çiğil, Kaşgar, Balasagun, Argu, Barsgan, Yukarı Çine kadar Uygur dillerinde ise bunun yerine guçı /-güçi kullanılır. Kutadgu Bilig de her iki şekli de vardır (Ercilasun, 1984, s. 228). -güçi/ àuçı eki Oğuzlarda kullanılmasına rağmen asıl kullanılan ek taçı/-teçi ve daçı/-deçi dir. uluğ künde körkit olarnıñ yüzin elig tuttaçı kılğıl edgü sözin emanet atıbar kanıkıldaçı nasîhat sözi bar kanıtuttaçı habîb sewer yolıméni yetteçi ol ok sawçıbolsu elig tuttaçı (32) (6471) (388) Söz Varlığı Oğuzca unsurlar sadece ses ve şekil bilgisiyle sınırlı olmayıp kelimelerde de kendini göstermektedir. Kaşgarlı Divan da Oğuzca olan kelimeleri belirtmesine rağmen kayıt altına alınmayan birçok kelimenin Oğuzca olduğu bilinmektedir. Gülsevin in bu konuyla ilgili çok detaylı bir çalışması vardır. Biz burada örnek teşkil etmesi anlamında birkaç denk kullanılan kelimeyi inceledik. Dönüşlülük zamiri olarak öz / kentü kullanımı: Kutadgu Bilig de dönüşlülük zamiri olarak hem öz hem de kendü zamiri kullanılmıştır. Bu kullanım sadece yaşayan Oğuz lehçe ve şivelerine ait bir özellik olarak görülmektedir. (Komisyon, 1991, s. 466). ağın kendü berklig tili sözlemez biligsiz tili ol sözin kizlemez bu küçkey kişi kendü beglik yémez bu küçkey küçini bodun kötrümez (970) (2030) negü tér eşitgil yağıçıkür er bu saklık bile öz yağısın urar (2019)

11 Kutadgu Bilig deki Oğuzca Unsurlar 263 tap-/bul- şeklindeki kullanım: bulmak kelimesi Oğuzca bir kullanım şeklidir. Kutadgu Bilig de genel olarak bulmak kelimesi geçmesine rağmen çok nadir olarak da tapmak fiili geçmektedir. kut ol beg yakın bolsa kutka kişi tilekin bulur barça étlür işi serinse kişi öz tilekin tapar serip turdaçıer ürüñ kuş tutar (606) (1319) eliğ, el/kol şeklindeki kullanım: Oğuzlar elig ve el kelimelerini kullanırken diğer diyalektler kol kelimesini kullanmışlardır. Kutadgu Bilig de Oğuzca bir özellik olarak elig kelimesi geçmektedir. Kol kelimesinin ise sadece iki kere geçtiği görülmektedir. közin kökke tikti kötürdi elig şahâdet bile kesti teprer tilig (1519) okıdı kör ay toldıka kıldıyol bu ay toldıkirdi kawuşturdıkol (766) kizle-/yaşur- şeklindeki kullanım: kizle fiili Oğuzlara ait bir kullanımken yaşur- şekli diğer diyalektlere aittir. Kutadgu Bilig de sadece bir yerde yaşur şekli kullanılırken metnin tümünde kizle kelimesinin kullanıldığı görülmektedir. tirig bolsa yalñuk kalısözlemez kerekligni sözler kişi kizlemez (977) iligke baka kördi yaşru közin kaşıközi tügmiş açıtmış yüzin (770) SONUÇ b > m değişiminde Oğuzca unsur olan b sesinin kelime başlarında kullanılmadığı bunun yerine kelime başlarında m sesinin yer aldığı görülmüştür. Kutadgu Bilig de i > é değişiminin yéti kat, éltür, yağız yérke şeklindeki örneklerine rastlanmıştır. Ön seste y- sesinin zamanla erimesi bir Oğuzca özellik olarak görülmektedir. Metnin tamamı incelendiğinde başta y sesinin kullanıldığı görülmüştür. Hece kaynaşması, hece yutulması ve ses düşmesine örnek olarak 1065 nolu beyitte ot-a-daçı > otaçı şeklindeki kelime bulunmuştur. b- > v- değişiminin henüz gerçekleşmediği ama bu değişime gidişi belirten b- > w > v- sıralamasında w sesinin kullanıldığı görülmüştür. t- > d- değişiminde henüz Oğuzca bir özellik olan d sesinin kullanılmadığı görülmektedir. Kutadgu Bilig tarandığında genel anlamda d > y değişimi örneklerinin olmadığı görülmektedir. Kutadgu Bilig incelendiğinde önseste k-> g- değişiminin olmadığı ve kir-, kit, kiter-, kizle-, köngel-, köñül, köñlek, köñgüldeş, kötür-, körün-, köründür-, vb. fiillerin g harfiyle değil de k harfiyle yazıldığı görülmüştür. Kutadgu Biligdeki sözcükler incelendiğinde hem sözcük içinde hem de eklerde ñ> n değişiminin olmadığı ve kelimelerin damak ünsüzüyle yazıldığı görülmüştür.

12 264 Meltem GÜL Kutadgu Bilig de ye alan baràal- gitmek, úuruà kuru, satıàçı satıcı, satıà satış, úapuà kapı, úapuàçı kapıcı, tatıà lezzet, tatàan- tat almak, tutàun esir, tutuà esir, rehin, vb örnekler kelime içindeki ve kelime sonundaki à / g ünsüzlerinin erimediğini olduğu gibi kaldığını göstermiştir. Kutadgu Bilg in metni tarandığında sıfat yapan aú / ek ekinin kullanılmadığı bu eklerle yapılan bir sıfat ekinin olmadığı fakat bu eke kaynaklık ettiği düşünülen àan /-gen eklerinin yer aldığı görülmüştür. Oğuz lehçelerinde +I/+U şeklindeki belirtme ekinin ilk hali olan + Ig / +Ug şeklinin kullanıldığı görülmüştür. Yön gösteren öñkelimesinden dın / -din ekiyle öñdün zarfının türetildiği ve kullanıldığı görülmüştür. Kutadgu Bilig de tamlama eki + niñşeklinin genel olarak kullanıldığı Oğuzca diyalekti yansıtan +ıñşeklinin ise nadiren kullanıldığı görülmüştür. Kutadgu Bilig de Oğuzca bir özellik olarak ikinci tekil şahıs zamiri sen olarak kullanılmıştır. İkinci tekil ve ikinci çoğul kişi emir ekinin kullanımında hem Karahanlı Türkçesinin özelliğini yansıtan gıl/-gil eki hem de Oğuz Türkçesinin özelliğini yansıtan eksiz kullanımın yer aldığı görülmüştür. Geniş zaman kipi için ar/-er, ır/-ir, ur/-ür eklerinin karışık olarak kullanıldığı görülmüştür. Oğuzca bir özellik olarak görülen geçmiş zaman kipi dı/-di, -tı/-ti şeklinde kullanılmıştır. Duyulan geçmiş zaman ekinin mış/-miş eki ile kullanılması Oğuzca özellik olarak görülmüştür. Aynı zamanda bu kip eki sıfat fiil eki olarak da kullanılmıştır. Oğuzca bir özellik olarak -àan/-gen; -àuluk/-gülük; -àlı/ -glı; -àuçı /- güçi; -teçi / -taçı eklerinin Sıfat fiil eki olarak kullanıldığı görülmüştür. Oğuzca unsurlar sadece ses ve şekil bilgisiyle sınırlı olmayıp kelimelerde de kendini göstermektedir. Bununla ilgili olarak Dönüşlülük zamiri olarak öz / kentü; tap-/bul-; eliğ, el/kol kizle-/yaşur- şeklindeki denk çift kullanımlarının yer aldığı görülmüştür. KAYNAKÇA Arat, Reşit Rahmeti, (1979), Kutadgu Bilig I Metin, (2. baskı) Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara..., Reşit Rahmeti, (1979), Kutadgu Bilig III İndeks, (neşre hazırlayanlar: K.Eraslan, O.F. Sertkaya, N.Yüce), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, İstanbul..., Reşit Rahmeti, (1985), Kutadgu Bilig II Çeviri, (3. baskı), Türk Tarih Kurumu Yayımları, Ankara. Atalay, Besim, (1985), Divanü Lugat-it-Türk Dizini (Endeks) IV, (2. baskı), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara., Besim, (1985), Divanü Lugat-it-Türk Tercümesi I, (2. baskı) Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara., Besim, (1985), Divanü Lugat-it-Türk Tercümesi II, (2. baskı) Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara., Besim, (1985), Divanü Lugat-it-Türk Tercümesi III, (2. baskı) Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Ercilasun, Ahmet Bican, (1984), Kutadgu Bilig Grameri Fiil, Gazi Üniversitesi Yayınları, Ankara. Erdal, Marcel, (2004), A Grammar of Old Turkic, Brill Leiden-Boston. Ergin, Muharrem, (2003), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayımları, İstanbul. Gabaın, Annamaria von, (1988), Eski Türkçenin Grameri, çev: Mehmet Akalın, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Gülsevin, Gürer, (2007), Kutadgu Bilig in Dilinde Lehçelerin Özellikleri: denk çiftler Turkish Studies, Türkoloji Araştırmaları Volume 2/2 Spring, s Gülsevin, Gürer, (1998), Köktürk Bengü Taşlarındaki Oğuzca Özellikler, Kardeş Ağızlar, (Türk Lehçe ve Şiveleri Dergisi), S. 7., s.12-18, Ankara. Komisyon (Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü), (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. Korkmaz, Zeynep, (1973), Kaşgarlı Mahmut ve Oğuz Türkçesi, Türk Dili, S.253 Divanu Lügati t-türk Özel Sayısı, TDK Yayınları, s. 3-19, Ankara.

13 Kutadgu Bilig deki Oğuzca Unsurlar 265, Zeynep, (2010), Oğuz Türkçesinin Tarihi Gelişimi ve Süreçleri, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/1Winter, s Tekin, Talat, (2003), Orhon Yazıtları, Yıldız Dil ve Edebiyat 1, İstanbul.

14 266 Meltem GÜL

(TÜRKÇE) I. (Ana sayfada görünecektir.)

(TÜRKÇE) I. (Ana sayfada görünecektir.) (TÜRKÇE) I. (Ana sayfada görünecektir.) Adı Soyadı (Unvanı) Akartürk Karahan (Yrd.Doç.Dr.) Doktora: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009 E-posta: (kurum/özel) akartrk@yahoo.com Web sayfası

Detaylı

KİTÂBİYAT KARAHAN, AKARTÜRK (2013), DÎVÂNU LUGATİ T-TÜRK E GÖRE XI. YÜZYIL TÜRK LEHÇE BİLGİSİ, TDK YAY., ANKARA.

KİTÂBİYAT KARAHAN, AKARTÜRK (2013), DÎVÂNU LUGATİ T-TÜRK E GÖRE XI. YÜZYIL TÜRK LEHÇE BİLGİSİ, TDK YAY., ANKARA. KİTÂBİYAT KARAHAN, AKARTÜRK (2013), DÎVÂNU LUGATİ T-TÜRK E GÖRE XI. YÜZYIL TÜRK LEHÇE BİLGİSİ, TDK YAY., ANKARA. 11. yüzyılda yaşamış olan büyük dil bilgini Kâşgarlı Mahmut Dîvânu Lugati t-türk adlı eserini

Detaylı

BURSA GÖÇMEN AĞIZLARI FİİL İŞLETİMİNDE ŞİMDİKİ ZAMAN Şükrü BAŞTÜRK * Mustafa ULUOCAK ** Erol OGUR *** Süleyman EROĞLU **** Hatice ŞAHİN ***** ÖZET

BURSA GÖÇMEN AĞIZLARI FİİL İŞLETİMİNDE ŞİMDİKİ ZAMAN Şükrü BAŞTÜRK * Mustafa ULUOCAK ** Erol OGUR *** Süleyman EROĞLU **** Hatice ŞAHİN ***** ÖZET YAZ SUMMER 2013 SAYI NUMBER 6 SAYFA PAGE 7-13 BURSA GÖÇMEN AĞIZLARI FİİL İŞLETİMİNDE ŞİMDİKİ ZAMAN Şükrü BAŞTÜRK * Mustafa ULUOCAK ** Erol OGUR *** Süleyman EROĞLU **** Hatice ŞAHİN ***** ÖZET Anadolu'da

Detaylı

OSMANİYE AĞZINDA KULLANILAN FİİLDEN AD TÜRETEN gel EKİ ÜZERİNE Yrd. Doç. Dr. Mustafa TANÇ

OSMANİYE AĞZINDA KULLANILAN FİİLDEN AD TÜRETEN gel EKİ ÜZERİNE Yrd. Doç. Dr. Mustafa TANÇ OSMANİYE AĞZINDA KULLANILAN FİİLDEN AD TÜRETEN gel EKİ ÜZERİNE Yrd. Doç. Dr. Mustafa TANÇ Özet Ağızlar bir dilin ölçünlü dilden ayrılan konuşma biçimleridir. Ölçünlü dilden farklı olarak ses bilgisi, şekil

Detaylı

Karahanlı Eserlerindeki Söz Varlığı Hakkında

Karahanlı Eserlerindeki Söz Varlığı Hakkında Akademik İncelemeler Cilt:3 Sayı:1 Yıl:2008 Karahanlı Eserlerindeki Söz Varlığı Hakkında Emek Üşenmez 1 fahemek@gmail.com ÖZET Karahanlı Türkçesi Türk dilinin önemli devrelerinden birisini oluşturmaktadır.

Detaylı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ PROGRAMI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ PROGRAMI I. SINIF / I. YARIYIL YDİ101 YDF101 Temel Yabancı Dil (İngilizce) Temel Yabancı Dil (Fransızca YDA101 Temel Yabancı Dil (Almanca) 4 0 4 4 1 ATA101 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi 2 0 2 2 1 TDİ101 Türk

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖNSÖZ DİL NEDİR? / İsmet EMRE 1.Dil Nedir?... 1 2.Dilin Özellikleri.... 4 3.Günlük Dil ile Edebî Dil Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar... 5 3.1. Benzerlikler... 5 3.2. Farklılıklar...

Detaylı

ÖZET ON MORPHOLOGIC STRUCTURE KAŞ DIALECT ABSTRACT

ÖZET ON MORPHOLOGIC STRUCTURE KAŞ DIALECT ABSTRACT YAZ SUMMER 2011 SAYI NUMBER 2 SAYFA PAGE 29-40 KAŞ (ANTALYA) AĞZI ŞEKİL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE Mehmet Dursun ERDEM * Ramazan BÖLÜK ÖZET Türk dilinin ses yapısını anlamak, sadece yazı dilini incelemekle mümkün

Detaylı

Karahan, Akartürk (2013), Dīvānu Luġati t Türk e Göre XI. Yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi, Ankara, TDK Yayınları 657s., ISBN:

Karahan, Akartürk (2013), Dīvānu Luġati t Türk e Göre XI. Yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi, Ankara, TDK Yayınları 657s., ISBN: Dil Araştırmaları Sayı: 15 Güz 2014, 287-292 ss. Karahan, Akartürk (2013), Dīvānu Luġati t Türk e Göre XI. Yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi, Ankara, TDK Yayınları 657s., ISBN: 978-975-16-2577-9 Gülşah Yılmaz

Detaylı

Köktürkçe armakçı+sin+ (KT.G.9) Halaç Türkçesi b ba+si babası ; hav+i evi 11

Köktürkçe armakçı+sin+ (KT.G.9) Halaç Türkçesi b ba+si babası ; hav+i evi 11 KARDEŞ AĞIZLAR/ (Türk Lehçe ve Şiveleri Dergisi) / 7. Sayı, Ankara 1998, s.12-18 KÖKTÜRK BENGÜ TAŞLARINDAKİ OĞUZCA ÖZELLİKLER Gürer GÜLSEVİN Türk soy adımızın devletimizin adı olarak ilk kez Kök Tür(ü)k

Detaylı

GÖKTÜRK HARFLİ YAZITLARDA gali EKİ ÜZERİNE

GÖKTÜRK HARFLİ YAZITLARDA gali EKİ ÜZERİNE GÖKTÜRK HARFLİ YAZITLARDA gali EKİ ÜZERİNE Özcan TABAKLAR* ÖZET Bugün Türkiye Türkçesinde -dan beri anlamıyla kullanılan Alı zarf-fiil eki, Eski Türkçede gali şeklinde karşımıza çıkar. Göktürk harfli yazıtlarda

Detaylı

1. Yarıyıl. Türk Dili ve Edebiyatı Programı Ders Listesi KODU DERSİN ADI Z/S T P K AKTS İNG127 TEMEL İNGİLİZCE I Z

1. Yarıyıl. Türk Dili ve Edebiyatı Programı Ders Listesi KODU DERSİN ADI Z/S T P K AKTS İNG127 TEMEL İNGİLİZCE I Z 1. Yarıyıl Türk Dili ve Edebiyatı Programı Ders Listesi KODU DERSİN ADI Z/S T P K AKTS İNG127 TEMEL İNGİLİZCE I Z 2 2 3 3 TDE111 TÜRKİYE TÜRKÇESİ I Z 3 0 3 4 TDE113 TÜRKÇE KOMPOZİSYON I Z 2 0 2 3 TDE115

Detaylı

Feryal KORKMAZ. Feryal KORKMAZ/ Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Cilt/Sayı: XLVIII

Feryal KORKMAZ. Feryal KORKMAZ/ Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Cilt/Sayı: XLVIII 152 RUNİK HARFLİ TÜRK YAZITLARINDA ij ÜNSÜZÜ ÜZERİNE ij CONSANANT IN THE TURKISH SCRIPT WITH RUNIC ALPHABET Feryal KORKMAZ ÖZET Türk Dilinin ilk yazılı metinleri runik alfabe ile yazılmıştır. Bu çalışmada,

Detaylı

Güner, Galip, Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul, 2013, 371 S.

Güner, Galip, Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul, 2013, 371 S. Dil Araştırmaları Sayı: 12 Bahar 2013, 297-301 ss. Güner, Galip, Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul, 2013, 371 S. Melike Uçar * 1 Kıpçak Türkçesi, XIX. yüzyıldan bu yana bilim adamları

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR 1. Edebiyat tarihinin incelediği konuları açıklar. 2. Edebî eserlerin yazıldığı dönemi temsil eden belge olma niteliğini sorgular 3. Uygarlık tarihiyle edebiyat

Detaylı

10.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

10.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI 1 EDEBİYAT TARİHİ / TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERE AYRILMASINDAKİ ÖLÇÜTLER 1.Edebiyat tarihinin uygarlık tarihi içindeki yerini.edebiyat tarihinin

Detaylı

Doç.Dr. ENGİN ÇETİN ÖZGEÇMİŞ DOSYASI

Doç.Dr. ENGİN ÇETİN ÖZGEÇMİŞ DOSYASI Doç.Dr. ENGİN ÇETİN ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1977 DÖRTYOL T: 32233860842443 3223387528 F: ecetin@cu.edu.tr

Detaylı

Tezkire-i Şeyh Safî (İnceleme-Metin-Dizin) Cilt I

Tezkire-i Şeyh Safî (İnceleme-Metin-Dizin) Cilt I Tezkire-i Şeyh Safî (İnceleme-Metin-Dizin) Cilt I Yazar Feyza Tokat ISBN: Takım Numarası: 978-605-9247-50-4 (Tk) Cilt I: 978-605-9247-51-1 (1.c) 1. Baskı Nisan, 2017 / Ankara 100 Adet Yayınları Yayın No:

Detaylı

KUTADGU BİLİGDE ḳıl- YARDIMCI FİİLİNİN FİİL+FİİL ŞEKLİNDE KURULAN BİRLEŞİK FİİL YAPILARINDAKİ KULLANIMI ÜZERİNE

KUTADGU BİLİGDE ḳıl- YARDIMCI FİİLİNİN FİİL+FİİL ŞEKLİNDE KURULAN BİRLEŞİK FİİL YAPILARINDAKİ KULLANIMI ÜZERİNE KUTADGU BİLİGDE ḳıl- YARDIMCI FİİLİNİN FİİL+FİİL ŞEKLİNDE KURULAN BİRLEŞİK FİİL YAPILARINDAKİ KULLANIMI ÜZERİNE Mustafa YILDIZ * ÖZET Türk dilinin çeşitli devir ve dönemlerinde isim+fiil şeklinde kurulan

Detaylı

Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri

Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ TDE729 1 3 + 0 6 Sosyal bilimlerle ilişkili

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ : 05306010760. : cuneyt.akin@hotmail.com

ÖZGEÇMİŞ : 05306010760. : cuneyt.akin@hotmail.com ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Cüneyt Akın İletişim Bilgileri Adres : DUMLUPINAR M. MURAT ÇELEBİ C. AYDINALP APT. BİNA NO: 32 K: 4 DAİRE NO: 11 Telefon Mail : 05306010760 : cuneyt.akin@hotmail.com 2. Doğum Tarihi

Detaylı

BURSA YERLİ AĞIZLARINDA BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLER ÜZERİNE ON PRIMARY LONG VOWEL IN NATIVE DIALECTS OF BURSA

BURSA YERLİ AĞIZLARINDA BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLER ÜZERİNE ON PRIMARY LONG VOWEL IN NATIVE DIALECTS OF BURSA KIŞ WINTER 2012 SAYI NUMBER 5 SAYFA PAGE 1-7 BURSA YERLİ AĞIZLARINDA BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLER ÜZERİNE Hatice ŞAHİN * ÖZET Ana Türkçede, tarihi Türk dillerinde, Anadolu ağızlarında birincil ünlü uzunluklarının

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI 1 2 EDEBİ BİLGİLER (ŞİİR BİLGİSİ) 1. İncelediği şiirden hareketle metnin oluşmasına imkân sağlayan zihniyeti 2. Şiirin yapısını çözümler. 3. Şiirin

Detaylı

ÖZET ON MORPHOLOGIC STRUCTURE KAŞ DIALECT ABSTRACT

ÖZET ON MORPHOLOGIC STRUCTURE KAŞ DIALECT ABSTRACT YAZ SUMMER 2011 SAYI NUMBER 2 SAYFA PAGE 29-40 KAŞ (ANTALYA) AĞZI ŞEKİL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE Mehmet Dursun ERDEM * Ramazan BÖLÜK ÖZET Türk dilinin ses yapısını anlamak, sadece yazı dilini incelemekle mümkün

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. : Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. : :

ÖZGEÇMİŞ. : Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. : : ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Feridun TEKİN Adres Telefon E-posta : Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü : 310 54 84 : feridun.tekin@giresun.edu.tr 2. Doğum Tarihi : 30.05. 1964 3. Unvanı :

Detaylı

KÖKTÜRK TÜRKÇESİNDEKİ BİR ÇİFT ÜNSÜZ İŞARETİ ÜZERİNE

KÖKTÜRK TÜRKÇESİNDEKİ BİR ÇİFT ÜNSÜZ İŞARETİ ÜZERİNE KÖKTÜRK TÜRKÇESİNDEKİ BİR ÇİFT ÜNSÜZ İŞARETİ ÜZERİNE Özet Köktürk Türkçesinde bulunan ve çift ünsüz okutan bir işaret ( ) incelenmiş ve bu işaret için başka bir okuma teklifi getirilmiştir. Anahtar sözcükler:

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm ÖABT Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Konu Anlatımlı Soru Bankası ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ...

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm ÖABT Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Konu Anlatımlı Soru Bankası ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ... İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm... 7 ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ... 8 Türk Dillerinin Sınıflandırılması... 14 Türk Dillerinin Ses Denklikleri Bakımından Sınıflandırılması... 16 Altay Dilleri Teorisini Kabul

Detaylı

ANADOLU AĞIZLARINDA GÖRÜLEN DİL UYUMSUZLUĞU ÜZERİNE EK DÜZEYİNDE BİR İNCELEME * ÖZET

ANADOLU AĞIZLARINDA GÖRÜLEN DİL UYUMSUZLUĞU ÜZERİNE EK DÜZEYİNDE BİR İNCELEME * ÖZET - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, p. 143-148, ANKARA-TURKEY ANADOLU AĞIZLARINDA GÖRÜLEN DİL UYUMSUZLUĞU ÜZERİNE EK DÜZEYİNDE BİR İNCELEME * Özlem

Detaylı

Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Selçuk Üniversitesi 1979-1984. Y. Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Cumhuriyet Üniversitesi 1992-1993

Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Selçuk Üniversitesi 1979-1984. Y. Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Cumhuriyet Üniversitesi 1992-1993 1. Adı Soyadı: H. İbrahim DELİCE 2. Doğum Tarihi: 01 Nisan 1964 3. Unvanı: Prof. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Selçuk Üniversitesi 1979-1984 Y. Lisans

Detaylı

Danışman: Prof. Dr. H.Ömer KARPUZ

Danışman: Prof. Dr. H.Ömer KARPUZ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Ahmet AKÇATAŞ Doğum Tarihi: 22 Şubat 1970 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edeb. Öğr. Selçuk Üniversitesi 1992 Y.

Detaylı

PROF. DR. HÜLYA SAVRAN. hsavran@balikesir.edu.tr. 4. ÖĞRENİM DURUMU Derece Alan Üniversite Yıl Lisans

PROF. DR. HÜLYA SAVRAN. hsavran@balikesir.edu.tr. 4. ÖĞRENİM DURUMU Derece Alan Üniversite Yıl Lisans PROF. DR. HÜLYA SAVRAN ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı Hülya SAVRAN İletişim Bilgileri Adres Telefon Mail Balıkesir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümü 10145 Çağış Yerleşkesi / BALIKESİR 0 266 612 10 00

Detaylı

DOÇ. DR. SERKAN ŞEN İN ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DERSLERİ ADLI ESERİ ÜZERİNE

DOÇ. DR. SERKAN ŞEN İN ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DERSLERİ ADLI ESERİ ÜZERİNE DOÇ. DR. SERKAN ŞEN İN ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DERSLERİ ADLI ESERİ ÜZERİNE Kuban SEÇKİN 1. Doç. Dr. Serkan Şen in Öz Geçmişi 09.04.1976 Samsun doğumlu olan Şen, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türk Dili

Detaylı

Karay The Trakai Dialect, Timur Kocaoğlu-Mykolas Firkovičius, Lincom Europa, 2006, 242 P.

Karay The Trakai Dialect, Timur Kocaoğlu-Mykolas Firkovičius, Lincom Europa, 2006, 242 P. TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 273 Karay The Trakai Dialect, Timur Kocaoğlu-Mykolas Firkovičius, Lincom Europa, 2006, 242 P. Karay The Trakai Dialect, Timur Kocaoğlu-Mykolas Firkovičius, Lincom Europa,

Detaylı

Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal o f Turkish World Studies, Cilt: VI, Sayı 2, Sayfa: , İZMİR 2006.

Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal o f Turkish World Studies, Cilt: VI, Sayı 2, Sayfa: , İZMİR 2006. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal o f Turkish World Studies, Cilt: VI, Sayı 2, Sayfa: 289-296, İZMİR 2006. KUTADGU B İLİG DE KÜ * K ü in Kutadgu-Bilig Özet Bu yazıda şöhret anlamına gelen KÜ

Detaylı

DR. MUSTAFA SARI, TÜRKÇEDE ART ZAMANLI DEĞİŞMELER (YÜZ HADİS YÜZ HİKÂYE ÖRNEĞİ), PEGEMA YAYINCILIK, ANKARA 2007, 358 S.

DR. MUSTAFA SARI, TÜRKÇEDE ART ZAMANLI DEĞİŞMELER (YÜZ HADİS YÜZ HİKÂYE ÖRNEĞİ), PEGEMA YAYINCILIK, ANKARA 2007, 358 S. - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1 Winter 2013, p.2951-2955, ANKARA-TURKEY DR. MUSTAFA SARI, TÜRKÇEDE ART ZAMANLI DEĞİŞMELER (YÜZ HADİS

Detaylı

DR. NURŞAT BİÇER İN TÜRKÇE ÖĞRETĠMĠ TARĠHĠ ADLI ESERĠ ÜZERİNE

DR. NURŞAT BİÇER İN TÜRKÇE ÖĞRETĠMĠ TARĠHĠ ADLI ESERĠ ÜZERİNE POLATCAN, F. (2017). Dr. Nurşat Biçer in Türkçe Öğretimi Tarihi Adlı Eseri Üzerine. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(4), 2890-2894. DR. NURŞAT BİÇER İN TÜRKÇE ÖĞRETĠMĠ TARĠHĠ ADLI

Detaylı

Dr. Mikail CENGİZ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Fakültesi

Dr. Mikail CENGİZ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Fakültesi Ö Z G E Ç M İ Ş Dr. Mikail CENGİZ Adı Soyadı: Mikail CENGİZ Unvanı: Araştırma Görevlisi Dr. Yabancı Diller: İngilizce, Rusça E-posta: mikail@hacettepe.edu.tr Telefon: +90 312 780 71 49 ÖĞRENİM DURUMU:

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ TARİHİ II Ders No : 0020110014 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim

Detaylı

Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı

Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı III. ÜNİTE TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ ( BAŞLANGIÇTAN X. YÜZYILA KADAR ) A- TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI I-Türk Adının Anlamı

Detaylı

Adjectives in Turkish Language. . Abstract

Adjectives in Turkish Language. . Abstract [433] Adjectives in Turkish Language Abstract Adjectives in Turkish Language come before the nouns An adjective is known by the word which explains the meanings of nouns, its characteristics and things

Detaylı

YÛSUF HÂS HÂCİB. Kutadğu Bilig Metin. Hazırlayan Mustafa S KAÇALİN

YÛSUF HÂS HÂCİB. Kutadğu Bilig Metin. Hazırlayan Mustafa S KAÇALİN YÛSUF HÂS HÂCİB Kutadğu Bilig Metin Hazırlayan Mustafa S KAÇALİN KUTADGU BİLİG 1 T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3137 KÜLTÜR ESERLERİ 420 ISBN 978-975-17-3359-7

Detaylı

INTRODUCTION. B.A. (Hons.) Turkish Language and Literature Course Duration: Six Semesters Course Method: Lectures and Tutorials Credits: 72

INTRODUCTION. B.A. (Hons.) Turkish Language and Literature Course Duration: Six Semesters Course Method: Lectures and Tutorials Credits: 72 INTRODUCTION B.A. (Hons.) Turkish Language and Literature Course Duration: Six Semesters Course Method: Lectures and Tutorials Credits: 72 The course, to begin with, seeks to acquaint the students with

Detaylı

RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE

RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 51, ERZURUM 2014, 471-475 RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE ABOUT RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK Ahmet DEMİRTAŞ * Resim 1: Kitaba ait kapak görüntüsü Çizmecilik /

Detaylı

TÜRKÇEDE BAGLAYICI (YARDIMCI) SES KONUSU ÜZERİNE

TÜRKÇEDE BAGLAYICI (YARDIMCI) SES KONUSU ÜZERİNE TÜRKÇEDE BAGLAYICI (YARDIMCI) SES KONUSU ÜZERİNE Prof. Dr. Efrasiyap GEMALMAZ * Bilindigi gibi Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Yani bu dildeki görev ögeleri dizim (syntaxe) içerisinde görevlerini belirleyecekleri

Detaylı

Dr. Mikail CENGİZ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Fakültesi

Dr. Mikail CENGİZ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Fakültesi Ö Z G E Ç M İ Ş Dr. Mikail CENGİZ Adı Soyadı: Mikail CENGİZ Unvanı: Dr. Öğr. Üyesi Yabancı Diller: İngilizce, Rusça E-posta: mikail@hacettepe.edu.tr Telefon: +90 312 780 71 49 ÖĞRENİM DURUMU: Derece Alan

Detaylı

-DUK Eki Ve Divânü Lûgati't Türk'te -DUK Ekli Görülen Geçmiş Zaman Çekimi

-DUK Eki Ve Divânü Lûgati't Türk'te -DUK Ekli Görülen Geçmiş Zaman Çekimi -DUK Eki Ve Divânü Lûgati't Türk'te Mehmet Vefa Nalbant* "Ekler, dil denen canlı organizmanın bir parçası olarak zaman içinde fonetik ve semantik değişmeye uğrayabilirler. Genellikle kalıplaşma ve kullanılış

Detaylı

Dal - mış - ım. Dal - mış - sın. Dal - mış. Dal - mış - ız. Dal - mış - sınız. Dal - mış - lar. Alış - (ı)yor - um. Alış - (ı)yor - sun.

Dal - mış - ım. Dal - mış - sın. Dal - mış. Dal - mış - ız. Dal - mış - sınız. Dal - mış - lar. Alış - (ı)yor - um. Alış - (ı)yor - sun. EYLEM ve EYLEMSİ FİİL (EYLEM) İsimler varlıkları, kavramları karşılayan sözcüklerdir. Fiiller ise hareketleri, oluşları, durumları karşılar. Fiiller genel olarak mastar hâlinde ifade edilir. Mastar hâlinde

Detaylı

Zeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Şubat :20 - Son Güncelleme Pazartesi, 15 Şubat :23

Zeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Şubat :20 - Son Güncelleme Pazartesi, 15 Şubat :23 Yazı İçerik Nedir Ünlü Daralması Kaynaştırma Harfleri Ulama Ses Düşmesi Ünlü Düşmesi Ünsüz Düşmesi Ses Türemesi Ünsüz Benzeşmesi Ünsüz Yumuşaması ÜNLÜ DARALMASI Sözcüklerin sonlarında bulunan geniş ünlüler

Detaylı

Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım

Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR 1. İletişim 2. İnsan, İletişim ve Dil 3. Dil Kültür İlişkisi DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ 1. Dillerin Sınıflandırılması

Detaylı

A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 53, ERZURUM 2015, 149-153. TÜRK DİLİNDE BİR GEÇMİŞ ZAMAN EKİ -çi

A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 53, ERZURUM 2015, 149-153. TÜRK DİLİNDE BİR GEÇMİŞ ZAMAN EKİ -çi A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 53, ERZURUM 2015, 149-153 TÜRK DİLİNDE BİR GEÇMİŞ ZAMAN EKİ -çi Özet Türk Dilinde birbirinden farklı kaynaklara dayanan ve farklı işlevleri taşıyan

Detaylı

Tez adı: Neva'i Mecalisü'n-Nefa'is metin-inceleme (2 cilt) (1990) SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ/TÜRK DİLİ ANABİLİM DALI

Tez adı: Neva'i Mecalisü'n-Nefa'is metin-inceleme (2 cilt) (1990) SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ/TÜRK DİLİ ANABİLİM DALI VAHİT TÜRK Adres İstanbul Kültür Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Ataköy Yerleşkesi/Bakırköy-İstanbul ÖZGEÇMİŞ YÜKSEKÖĞRETİM KURULU 15.05.2014 Telefon E-posta 2124984370- Doğum Tarihi

Detaylı

Baleybelen Müfredatı

Baleybelen Müfredatı Baleybelen Müfredatı Dil veya Lisan, İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal veya yapay bir araç, kendisine özgü kuralları olan ve ancak bu kurallar içerisinde gelişen canlı bir varlık, temeli tarihin

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ A ÖĞRENCİ İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI

ANKARA ÜNİVERSİTESİ A ÖĞRENCİ İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI ANKARA ÜNİVERSİTESİ A EĞİTİMÖĞRETİM YILI: 018019 FAKÜLTE/YÜKSEKOKUL ADI : DİL VE TARİHCOĞRAFYA FAKÜLTESİ PROGRAM ADI : TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 1. SINIF / 1. YARIYIL* ANADAL EĞİTİM PROGRAMI ZORUNLU DERSLERİ

Detaylı

CJ MTP11 AYRINTILAR. 5. Sınıf Türkçe. Konu Tarama Adı. 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I. 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II

CJ MTP11 AYRINTILAR. 5. Sınıf Türkçe. Konu Tarama Adı. 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I. 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II 5. Sınıf Adı Öğrenme Alanı 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II 03 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - III (Sözcükte Anlam) 04 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam -

Detaylı

TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE TARİH İFADE ETMEK İÇİN KULLANILAN YAPILARIN SÖZ DİZİMİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ *

TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE TARİH İFADE ETMEK İÇİN KULLANILAN YAPILARIN SÖZ DİZİMİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ * TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE TARİH İFADE ETMEK İÇİN KULLANILAN YAPILARIN SÖZ DİZİMİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ * EXAMINATION OF THE WORDS DESCRIBING DATE IN TERMS OF SYNTAX IN TURKEY TURKISH Sedat BALYEMEZ ** Özet:

Detaylı

MU ÎNÜ L-MÜRÎD DE OĞUZCA SES VE ŞEKİL ÖZELLİKLERİ PHONETIC AND MORPHOLOGICAL FEATURES OF OGHUZ DIALECT AT MU INU L-MURID

MU ÎNÜ L-MÜRÎD DE OĞUZCA SES VE ŞEKİL ÖZELLİKLERİ PHONETIC AND MORPHOLOGICAL FEATURES OF OGHUZ DIALECT AT MU INU L-MURID MU ÎNÜ L-MÜRÎD DE OĞUZCA SES VE ŞEKİL ÖZELLİKLERİ MU ÎNÜ L-MÜRÎD DE OĞUZCA SES VE ŞEKİL ÖZELLİKLERİ Doç. Dr., Dumlupınar Üniversitesi, baktan55@gmail.com ÖZET: XIII. yüzyıldan itibaren Harezm ve Sirderya

Detaylı

TDE 101 Türkiye Türkçesi I Turkey Turkish I TDE 102 Türkiye Türkçesi II Turkey Turkish II

TDE 101 Türkiye Türkçesi I Turkey Turkish I TDE 102 Türkiye Türkçesi II Turkey Turkish II 01.Yarıyıl Dersleri 02.Yarıyıl Dersleri Ders Adı İngilizce Ders Adı TE PR KR AKTS Ders Adı İngilizce Ders Adı TE PR KR AKTS TDE 101 Türkiye Türkçesi I Turkey Turkish I 3 0 3 5 TDE 102 Türkiye Türkçesi

Detaylı

TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 11.Hafta

TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 11.Hafta TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI 11.Hafta Yapım Ekleri ve Uygulaması Fiilden İsim Yapma Ekleri Sıfat Fiil Ekleri Fiilden Fiil Yapma Ekleri Zarf Fiil Ekleri Fiilden İsim Yapma Ekleri Fiil

Detaylı

Kazak Hanlığı nın kuruluşunun 550. yılı dolayısıyla Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümümüzce düzenlenen Kazak

Kazak Hanlığı nın kuruluşunun 550. yılı dolayısıyla Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümümüzce düzenlenen Kazak Kazak Hanlığı nın kuruluşunun 550. yılı dolayısıyla Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümümüzce düzenlenen Kazak Hanlığı ve Kazakistan konulu bu toplantıda Kısaca Kazak

Detaylı

ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ. Yüksek Lisans Bilimsel Hazırlık Sınıfı Dersleri. Dersin Türü. Kodu

ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ. Yüksek Lisans Bilimsel Hazırlık Sınıfı Dersleri. Dersin Türü. Kodu ABANT İET BAYAL ÜNİVERİTEİ OYAL BİLİMLER ENTİTÜÜ Yüksek Lisans Bilimsel Hazırlık ınıfı Dersleri ANABİLİM DALI :Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı : Türk Dili Birinci Yarıyıl/First emester Dersi Adı T U

Detaylı

DERSLER VE AKTS KREDİLERİ

DERSLER VE AKTS KREDİLERİ DERSLER VE AKTS KREDİLERİ 1. Yarıyıl Ders Listesi TDP-101 TOPLUMSAL DUYARLILIK PROJESİ I Zorunlu 1+0 1 1 YDBI-101 İNGİLİZCE Zorunlu 2+0 2 2 TDE-155 KLASİK TÜRK EDEBİYATI TEMEL BİLGİLER-I Zorunlu 2+0 2

Detaylı

HOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin]

HOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin] HOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin] Yazar Prof. Dr. Funda Toprak ISBN: 978-605-9247-65-8 1. Baskı Ağustos, 2017 /Ankara 500 Adet Yayınları Yayın No: 237 Web: grafikeryayin.com Kapak ve

Detaylı

Karamanlıca Resimli Bir Çocuk Dergisi: Angeliaforos Çocuklar İçün (1872)

Karamanlıca Resimli Bir Çocuk Dergisi: Angeliaforos Çocuklar İçün (1872) Karamanlıca Resimli Bir Çocuk Dergisi: Angeliaforos Çocuklar İçün (1872) Yazar Hayrullah Kahya ISBN: 978-605-9247-66-5 Ağustos, 2017 / Ankara 100 Adet Yayınları Yayın No: 238 Web: grafikeryayin.com Kapak,

Detaylı

TÜRKÇEDE ÜÇÜNCÜ GRUP (ARA) EKLER

TÜRKÇEDE ÜÇÜNCÜ GRUP (ARA) EKLER 1 TÜRKÇEDE ÜÇÜNCÜ GRUP (ARA) EKLER Cahit BAŞDAŞ * Türkçede anlamlı kelimelerin yanında, doğrudan kavram karşılığı bulunmayan pek çok görevli ses veya ses birliği kullanılmaktadır. Evrendeki nesne, kavram,

Detaylı

2. Yıl / III. Dönem (Second Year Third Semester)

2. Yıl / III. Dönem (Second Year Third Semester) 1. Yıl / I. Dönem (First Year First Semester) TDE101 Osmanlı Türkçesi I (Ottoman Turkish I) 4 1 7 Tr AZ TDE103 Türkiye Türkçesi I: Ses Bilgisi (Turkish Language: Phonology) 3 0 5 Tr AZ TDE157 Türk Edebiyatı:

Detaylı

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ HEDEFLER İÇİNDEKİLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ Türk Dilinin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri Türk Dilinin Gelişmesi ve Tarihî Devreleri TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türk dilinin dünya dilleri

Detaylı

Selahittin Tolkun, Özbekçede Fiilimsiler, Dijital Sanat Yayıncılık, Kadıköy, İstanbul, 2009, s. 269.

Selahittin Tolkun, Özbekçede Fiilimsiler, Dijital Sanat Yayıncılık, Kadıköy, İstanbul, 2009, s. 269. Selahittin Tolkun, Özbekçede Fiilimsiler, Dijital Sanat Yayıncılık, Kadıköy, İstanbul, 2009, s. 269. Birçok dilde olduğu gibi Türkçede de kelimeler isim ve fiil olarak iki temel gruba ayrılır. Diğer kelime

Detaylı

OĞUZCA OLMAYAN TÜRK LEHÇELERİNDEKİ OĞUZCA UNSURLAR VE BUNLARA TEORİK BİR YAKLAŞIM *

OĞUZCA OLMAYAN TÜRK LEHÇELERİNDEKİ OĞUZCA UNSURLAR VE BUNLARA TEORİK BİR YAKLAŞIM * OĞUZCA OLMAYAN TÜRK LEHÇELERİNDEKİ OĞUZCA UNSURLAR VE BUNLARA TEORİK BİR YAKLAŞIM * ÖZET Gürer GÜLSEVİN ** Günümüzde Oğuzcanın lehçeleri ile Oğuzca olmayan lehçeler arasında belirli bazı farklılıklar vardır

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Şefik Şenlik TDE103 Türkiye Türkçesi I: Ses Bilgisi (Turkish Language: Phonology) 3 0 3 5 Tr AZ 40 5

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Şefik Şenlik TDE103 Türkiye Türkçesi I: Ses Bilgisi (Turkish Language: Phonology) 3 0 3 5 Tr AZ 40 5 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI MÜFREDAT 1.yıl / I. Dönem (First Year First Semester) TDE101 Osmanlı Türkçesi I (Ottoman Turkish I) 4 1 5 7 Tr AZ 40 5 TDE103 Türkiye Türkçesi I: Ses Bilgisi (Turkish Language: Phonology)

Detaylı

İSLÂMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI İSLÂMİ İLK ESERLER SORU PROĞRAMI AHMET ARSLAN

İSLÂMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI İSLÂMİ İLK ESERLER SORU PROĞRAMI AHMET ARSLAN İSLÂMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI İSLÂMİ İLK ESERLER SORU PROĞRAMI AHMET ARSLAN 1) XI. Yüzyıl dil ürünlerinden olan bu eserin değeri, yalnızca Türk dilinin sözcüklerini toplamak, kurallarını ve

Detaylı

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TDE 515 CUMHURİYET DÖNEMİ HİKAYE VE ROMANI Yarıyıl Kodu Adı T+U 1 TDE 515 Öğrenim Türü Örgün Öğretim Dersin Dili Türkçe Dersin Düzeyi Yüksek Lisans

Detaylı

ARZU ATİK, Yard. Doç. Dr.

ARZU ATİK, Yard. Doç. Dr. ARZU ATİK, Yard. Doç. Dr. arzuuatik@gmail.com EĞİTİM Doktora 2003-2009: Marmara Üniversitesi, Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Tez konusu:

Detaylı

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI:

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: Bu formun ç kt s n al p ço altarak ö rencilerinizin ücretsiz Morpa Kampüs yarıyıl tatili üyeli inden yararlanmalar n sa layabilirsiniz.! ISBN NUMARASI: 65482464 ISBN NUMARASI: 65482464! ISBN NUMARASI:

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Afyonkarahisar Kocatepe

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Afyonkarahisar Kocatepe ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Adı Soyadı: Cüneyt AKIN Doğum Tarihi: 10.03.1982 Öğrenim Durumu: Doktor Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Afyonkarahisar Kocatepe 1998-2002 Üniversitesi

Detaylı

3. Yarıyıl. 4. Yarıyıl. Eski Türk Edebiyatı Programı Ders Listesi KODU DERSİN ADI Z/S T P K AKTS TDE ÖZEL KONULAR Z

3. Yarıyıl. 4. Yarıyıl. Eski Türk Edebiyatı Programı Ders Listesi KODU DERSİN ADI Z/S T P K AKTS TDE ÖZEL KONULAR Z 3. Yarıyıl Eski Türk Edebiyatı Programı Ders Listesi TDE600-01 ÖZEL KONULAR Z 4 0 0 30 Zorunlu Olarak Alınması Gereken AKTS Toplamı 4 0 0 30 Seçmeli Olarak Alınması Gereken AKTS Toplamı 0 3. Yarıyılda

Detaylı

KARAHANLI ESERLERİNDEKİ SÖZ VARLIĞI HAKKINDA

KARAHANLI ESERLERİNDEKİ SÖZ VARLIĞI HAKKINDA 1915 KARAHANLI ESERLERİNDEKİ SÖZ VARLIĞI HAKKINDA ÜŞENMEZ, Emek TÜRKİYE/ТУРЦИЯ ÖZET Karahanlı Türkçesi Türk dilinin önemli devrelerinden birisini oluşturmaktadır. Bu dönemde yazılan eserler, Türk dil tarihinin

Detaylı

SȖDȂN SEYAHȂTNȂMESİ: METİN VE İNCELEME

SȖDȂN SEYAHȂTNȂMESİ: METİN VE İNCELEME T.C. FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI SȖDȂN SEYAHȂTNȂMESİ: METİN VE İNCELEME Khalid Khater Mohemed Ali 130101036 TEZ DANIŞMANI Prof.

Detaylı

KÜL TİGİN ABİDESİ VE KUTADGU BİLİG DEKİ ORTAK FİİLLERİN TAMLAYICI İLİŞKİSİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

KÜL TİGİN ABİDESİ VE KUTADGU BİLİG DEKİ ORTAK FİİLLERİN TAMLAYICI İLİŞKİSİ AÇISINDAN İNCELENMESİ KÜL TİGİN ABİDESİ VE KUTADGU BİLİG DEKİ ORTAK FİİLLERİN TAMLAYICI İLİŞKİSİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Talat DİNAR * ÖZET Türk dilinin ana kaynakları arasında yer alan Kül Abidesi ve Kutadgu Bilig hem içerik

Detaylı

Fiilden İsim Yapma Ekleri

Fiilden İsim Yapma Ekleri Fiil kök ve gövdelerinden, isimler yapmakta kullanılan eklerdir. Bu eklerin sayıca çok ve işlek olması, Türkçenin fiilden isim yapmaya elverişli bir dil olduğunun da göstergesidir. 1. -gan, -gen; -kan,

Detaylı

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Y. Lisans Türk Dili ve Edebiyatı İstanbul Üniversitesi 2001

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Y. Lisans Türk Dili ve Edebiyatı İstanbul Üniversitesi 2001 Adı Soyadı: Enfel Doğan Doğum Tarihi: 05.04.1977 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı İstanbul Üniversitesi 1998 Y. Lisans Türk Dili ve Edebiyatı İstanbul Üniversitesi

Detaylı

ÜNİTE NO: VII YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER

ÜNİTE NO: VII YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER ÜNİTE NO: VII YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER (Bu ünite 10. Hafta nın devamı niteliğindedir. 10. Hafta nın ders notlarını almayı unutmayınız.) AMAÇLAR: 1. Dilimizin yapısını tanıtmak 2. Dilimizin sözcük türetme

Detaylı

ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE /duk/ EKLİ GEÇMİŞ ZAMAN ÇEKİMİ. Mustafa KOÇ *

ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE /duk/ EKLİ GEÇMİŞ ZAMAN ÇEKİMİ. Mustafa KOÇ * Türkbilig, 2012/23: 11-18. ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE /duk/ EKLİ GEÇMİŞ ZAMAN ÇEKİMİ Mustafa KOÇ * Özet: Geçmiş zaman sıfat-fiili olan /duk/ ekli yapılardan gelişen çekimli fiiller üzerinde yeterince çalışma

Detaylı

On The Usage of Auxiliary Verb TUR- Hüseyin Kahraman MUTLU

On The Usage of Auxiliary Verb TUR- Hüseyin Kahraman MUTLU TUR- YARDIMCI FİİLİNİN KULLANIMI HAKKINDA On The Usage of Auxiliary Verb TUR- Hüseyin Kahraman MUTLU ÖZET Eski Türkçe döneminden günümüzdeki yaşayan Türk yazı dillerine kadar farklı yapı ve işlevleriyle

Detaylı

KUTADGU BİLİG İN DİLİNDE LEHÇELERİN ÖZELLİKLERİ: denk çiftler. Gürer GüLSEVİN *

KUTADGU BİLİG İN DİLİNDE LEHÇELERİN ÖZELLİKLERİ: denk çiftler. Gürer GüLSEVİN * KUTADGU BİLİG İN DİLİNDE LEHÇELERİN ÖZELLİKLERİ: denk çiftler Gürer GüLSEVİN * ÖZET: Köktürkçe döneminde farklı diyalektler konuşan Türk halkları olmasına rağmen, devletin ortak bir edebi yazı dili de

Detaylı

İSLAM UYGARLIĞI ÇEVRESINDE GELIŞEN TÜRK EDEBIYATI. XIII - XIV yy. Olay Çevresinde Gelişen Metinler

İSLAM UYGARLIĞI ÇEVRESINDE GELIŞEN TÜRK EDEBIYATI. XIII - XIV yy. Olay Çevresinde Gelişen Metinler İSLAM UYGARLIĞI ÇEVRESINDE GELIŞEN TÜRK EDEBIYATI XIII - XIV yy. Olay Çevresinde Gelişen Metinler OLAY ÇEVRESINDE GELIŞEN EDEBI METINLER Oğuz Türkçesinin Anadolu daki ilk ürünleri Anadolu Selçuklu Devleti

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Yrd. Doç. Dr. Unvanı. 05. 09. 1969 (Resmi), Ardahan. Doğum Tarihi ve Yeri

ÖZGEÇMİŞ. Yrd. Doç. Dr. Unvanı. 05. 09. 1969 (Resmi), Ardahan. Doğum Tarihi ve Yeri ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı Ayvaz MORKOÇ Unvanı Doğum Tarihi ve Yeri Görevi Görev Yeri İdari Görevi Yrd. Doç. Dr. 05. 09. 1969 (Resmi), Ardahan Celal Bayar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı

Detaylı

Doktora Tezi ve Tez Danışman(lar)ı : Abdulvehhâb bin Yusuf un Müntahab-ı Fi t Tıbbı (Dil İncelemesi-Metin Dizin) Prof DR. H.

Doktora Tezi ve Tez Danışman(lar)ı : Abdulvehhâb bin Yusuf un Müntahab-ı Fi t Tıbbı (Dil İncelemesi-Metin Dizin) Prof DR. H. ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Meriç GÜVEN Doğum Tarihi: 29.12.1958 Öğrenim Durumu: Doktora Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Atatürk Üniversitesi 1977-1981 Y. Lisans Halk Edebiyatı

Detaylı

ZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir

ZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir ZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir çünkü zamirler isimlerin yerine geçen sözcüklerdir sözcüğün neyin yerine, nasıl geçtiğini kavramak

Detaylı

ORTA ASYA (ANONİM) KURAN TERCÜMESİ ÜZERİNDE ÖZBEKİSTAN DA YAPILMIŞ BİR İNCELEME. ТУРКИЙ ТAФСИР (XII-XII acp) *

ORTA ASYA (ANONİM) KURAN TERCÜMESİ ÜZERİNDE ÖZBEKİSTAN DA YAPILMIŞ BİR İNCELEME. ТУРКИЙ ТAФСИР (XII-XII acp) * - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, p.981-986, TURKEY ORTA ASYA (ANONİM) KURAN TERCÜMESİ ÜZERİNDE ÖZBEKİSTAN DA YAPILMIŞ BİR İNCELEME ТУРКИЙ ТAФСИР

Detaylı

AN EVALUATION OF THE USAGE FEATURES OF PLURAL SUFFIX IN NEW HITIT TURKISH LESSON BOOK FOR FOREIGNERS AND LALE TUKISH LESSON BOOK FOR FOREIGNERS I

AN EVALUATION OF THE USAGE FEATURES OF PLURAL SUFFIX IN NEW HITIT TURKISH LESSON BOOK FOR FOREIGNERS AND LALE TUKISH LESSON BOOK FOR FOREIGNERS I www.jedus.net ISSN: 2199-2053 YENİ HİTİT YABANCILAR İÇİN TÜRKÇE DERS KİTABI 1 VE LALE TÜRKÇE DERS KİTABI 1 DE ÇOKLUK EKİNİN KULLANIM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME AN EVALUATION OF THE USAGE FEATURES

Detaylı

KUTADGU BİLİG'DE"KÜ" "Kü" in "Kutadgu-Bilig"

KUTADGU BİLİG'DEKÜ Kü in Kutadgu-Bilig 289 Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi i Journal ofturkish World Studies, Cilt: VL Sayı 2, Sayfa: 289-296, İZMİR 2006. KUTADGU BİLİG'DE"KÜ" "Kü" in "Kutadgu-Bilig" ErdoğanBOZ Özet Bu yazıda "şöhret" anlamına

Detaylı

-DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI

-DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI 2012 -DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI AYDIN ARIDURU BİLGİSAYAR 1 ÖĞRETİM GÖREVLİSİNİN ADI: YRD. DOÇ. NURAY GEDİK 05.12.2012 İÇİNDEKİLER İçindekiler... 1 -de da ve ki nin yazımı konu anlatımı... 2-6 -de da ve

Detaylı

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Güvenevler Mahallesi Cinnah Caddesi No:16/A 06690 Çankaya-ANKARA

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Güvenevler Mahallesi Cinnah Caddesi No:16/A 06690 Çankaya-ANKARA ÖZGEÇMİŞ (TÜRKÇE) I. (Ana sayfada görünecektir.) Adı Soyadı (Unvanı) Hülya Gökçe (Yrd. Doç. Dr) Doktora Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 E-posta:(kurum/özel) hgokce@ybu.edu.tr; hulyagokce06@gmail.com

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Yüksek Lisans Tezi: Çin in Ming Döneminde Yapılmış olan Türkçe-Uygurca Sözlük: Ġdikut Mahkemesi Sözlüğü (1997 Ankara)

ÖZGEÇMİŞ. Yüksek Lisans Tezi: Çin in Ming Döneminde Yapılmış olan Türkçe-Uygurca Sözlük: Ġdikut Mahkemesi Sözlüğü (1997 Ankara) ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Mağfiret Kemal YUNUSOĞLU 2. Doğum yeri ve tarihi: DT, Gulca 3. Çalıştığı kurum: T.C. Beykent Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 4. Unvanı: Yar.Doç.Dr. 5. Öğrenim Durumu:

Detaylı

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda 30 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TÜRK DİLİ EDEBİYATI Tamamı Çözümlü DENEME

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda 30 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TÜRK DİLİ EDEBİYATI Tamamı Çözümlü DENEME Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 30 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI Tamamı Çözümlü 15 DENEME Komisyon ÖABT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 15 DENEME ISBN 978-605-318-945-9

Detaylı

Fatih KİRİŞÇİOĞLU **2. Dil Araştırmaları, Bahar 2016/18: 18-28

Fatih KİRİŞÇİOĞLU **2. Dil Araştırmaları, Bahar 2016/18: 18-28 ... TÜRK LEHÇELERİNİN SINIFLANDIRILMASINDA UYGULANABİLECEK BAZI MORFOLOJİK KRİTERLER-I *1 Some Morphological Criteria That Can Be Applied To The Classification Of Turkish Dialects-I Fatih KİRİŞÇİOĞLU **2

Detaylı

KIŞ WINTER 2011 SAYI NUMBER 3 SAYFA PAGE ÖZET

KIŞ WINTER 2011 SAYI NUMBER 3 SAYFA PAGE ÖZET KIŞ WINTER 2011 SAYI NUMBER 3 SAYFA PAGE 53-58 BETER SÖZCÜĞÜNÜN FARKLI BİR KULLANIMI Gülsel SEV * ÖZET Zarfların çeşitlerinden biri olan azlık çokluk zarfları, bir sıfatta, bir zarfta, bir oluş veya kılışta

Detaylı

DR. YONG-SŎNG LI VE ORHON TÜRKÇESİ GRAMERİ ADLI ESERİN KORECEYE TERCÜMESİ ÜZERİNE

DR. YONG-SŎNG LI VE ORHON TÜRKÇESİ GRAMERİ ADLI ESERİN KORECEYE TERCÜMESİ ÜZERİNE DR. YONG-SŎNG LI VE ORHON TÜRKÇESİ GRAMERİ ADLI ESERİN KORECEYE TERCÜMESİ ÜZERİNE Özet Eski Türkçe Dönemi hakkında yayımladığı kitaplar, makaleler, bildiriler ve çalışmalarıyla tanınan Yong-Sŏng Li son

Detaylı

FUNDA KARA VE ZEBÂN-I TÜRKÎ (KÉLÜR-NÂME) İNCELEME-METİN-DİZİN ADLI ESERİ

FUNDA KARA VE ZEBÂN-I TÜRKÎ (KÉLÜR-NÂME) İNCELEME-METİN-DİZİN ADLI ESERİ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/1 2013s. 296-301, TÜRKİYE FUNDA KARA VE ZEBÂN-I TÜRKÎ (KÉLÜR-NÂME) İNCELEME-METİN-DİZİN ADLI ESERİ 1. Doç. Dr. Funda KARA nın Öz Geçmişi Bahri

Detaylı

Journal of International Social Research, Volume: 4, Issue: 19, Fall 2011, s. 115-169.

Journal of International Social Research, Volume: 4, Issue: 19, Fall 2011, s. 115-169. 1. Adı Soyadı: Emek ÜŞENMEZ 2. Doğum Tarihi: 26 Kasım 1981 3. Unvanı: Dr. 4. Öğrenim Durumu: Doktora (PhD) ÖZGEÇMİŞ (ÖRNEK FORM) 5. Akademik Unvanlar: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Selçuk

Detaylı