PLUS. Doğalgaz tüketiminde artış beklentisi. Araçlarda CNG yakıtı kullanımı yaygınlaşacak 5

Transkript

1 Yıl:1 Sayı: 8 27 Mart 2017 Araçlarda CNG yakıtı kullanımı yaygınlaşacak 5 Türkiye de benzin, motorin ve LPG ye alternatif olarak araçlarda kullanılmaya başlayan sıkıştırılmış doğalgazın (CNG) iletim hattına uzak istasyonlara da iletilerek kullanımı yaygınlaştırılacak. 3 yıl sonra petrolde arz krizi yaşanabilir Hasan Tahsin Turan Serhat Uludağ 10 Petrol fiyatlarında yaşanan düşüş sektöre yapılan yatırımların da gerilemesine neden oldu. Uzmanlar yatırımların artmaması halinde 3 yıl sonra arzın hızla artacak talebi karşılamayacağını belirtiyor. Naturelgaz da Görev Değişimi 3 Türkiye nin Yenilenebilir Enerji Fırsatı 4 Doğalgaz tüketiminde artış beklentisi 2016 yılında, bir önceki yıla göre %4 düşüşle 45.9 milyar metreküp olarak gerçekleşen doğalgaz tüketiminin, 2017 yılı sonunda 47.8 milyar metreküpe ulaşması bekleniyor. Alternatifleri ile rekabette, fiyat ve verimlilik avantajı ile açık ara önde olan doğalgazın tüketiminin, 2017 yılında bir önceki yıla göre artış göstermesi bekleniyor. GAZBİR tarafından yayınlanan 2016 yılı Doğalgaz Dağıtım Sektörü Değerlendirme Raporu na göre geçen yıl 45.9 milyar metreküp olarak gerçekleşen doğalgaz tüketimi, bu yılın sonunda 47.8 milyar metreküpe ulaşacak. Elektrik üretiminde kullanılan doğalgazın payı geçen yıl, bir önceki seneye göre yaklaşık %12 oranında azalmış, buna karşın konut tüketimleri %5 oranında artarak 11.5 milyar metreküpe ulaşmıştı. Türkiye deki en yüksek CNG dolum kapasiteli tesis ağına, en geniş CNG dağıtım filosuna ve en büyük CNG stoklama altyapısına sahip Naturelgaz ın öncülük ettiği doğalgaz piyasasında, 2020 yılında nüfusun %77 sinin doğalgaz kullanması bekleniyor. Ulusal doğalgaz tüketiminin ise yıllık 52 milyar metreküpe yaklaşması öngörülüyor. Bu tüketimin %28,7 si konutlar, % 31,7 si elektrik santralleri, %29,1 i sanayi, %7,8 i hizmet ve kalan %2,7 lik kısmı da diğer sektörler tarafından yapılacak. GAZBİR in raporuna göre Türkiye de abone başına yıllık ortalama tüketim miktarı 934 milyon metreküp olarak gerçekleşti. Abone başına yıllık ortalama tüketiminin en yüksek olduğu iller arasında metreküple Ardahan ilk sırada yer aldı. Ardahan ı 1413 metreküple Karabük izlerken, sırasıyla, Kars, Van, Gaziantep, Gümüşhane, Bayburt, Kırklareli, Erzincan ve Kastamonu abone başı yıllık ortalama tüketimin en yüksek olduğu ilk 10 şehir oldu. Öte yandan, abone başı yıllık ortalama tüketimin en düşük olduğu il 701 metreküple Antalya oldu. Antalya yı Mersin, Yalova, Hatay, Osmaniye, Kırşehir takip etti. DOĞALGAZ PİYASASINA BORSA DOPİNGİ Türkiye doğalgaz piyasasının gelişimini tamamlayan piyasalar seviyesine gelerek hem tüketicilere hem de tedarikçilere daha çağdaş olanaklar sunması için de 2017 yılı büyük önem taşıyor. Mart ayı içerisinde EPDK tarafından yürürlüğe koyulan Organize Doğalgaz Toptan Satış Piyasası Yönetmeliği, doğalgazın tıpkı elektrikte olduğu gibi saatlik ve günlük ticaretinin EPİAŞ bünyesinde ticaretine imkan sağlayacak. Doğalgaz borsasına ilişkin simülasyonların bu yıl içerisinde tamamlanarak borsanın işlerlik kazanması bekleniyor.

2 İçerik PLUS MART 2017 SAYI: 8 5 Doğalgaz depolama tarifesinde yüksek artış beklentisi EPDK dan doğalgaz borsası için tarihi karar Ocak ta enerji sektörüne 1.5 milyar TL teşvik verildi TANAP inşaatının %65 i tamamlandı YAYIN SAHİBİ NATURELGAZ SANAYİ VE TİC. A.Ş BİR GLOBAL YATIRIM HOLDİNG İŞTİRAKİDİR YAYIN SAHİBİ MERSİS NO GENEL YAYIN YÖNETMENİ Korin Toledo EPDK dan dağıtım şirketlerine geçici sistem kullanım bedeli kararı 7 YAYIN DANIŞMA KURULU Fırat Temel Murat Kulak 7 EPDK 15. yılını Ankara da törenle kutladı EPDK Daire Başkanlıklarına yeni atamalar BOTAS ın 2017 yılı iletim şebekesi yatırım tavanı belirlendi Tuz Gölü Yeraltı Depolama tesisi kapasite artış projesine C ED olumlu kararı verildi Cari açık Ocak ta 2.76 milyar dolara geriledi Rus-Türk Yatırım Fonu için imzalar atıldı Rusya dünyanın en büyük petrol üreticisi oldu Mario Dalsarfati YAYINA HAZIRLAYAN CEEN Enerji Bilgi Servisleri, Danışmanlık, Organizasyon ve Tic. Ltd. Şti. TELEFON E- POSTA info@ceenenerji.com İLETİŞİM YAYIN SAHİBİNİN ADRESİ Global İş Merkezi Rıhtım Cad/ 51 Karaköy TELEFON FAKS E- POSTA info@naturelgaz.com 9 Petrol fiyatlarında üretimin artması ile geçici düşüş telafi ediliyor Türkiye nin enerji ithalatı yüzde 42 arttı 2017 enerji sektöründe büyük yatırımların yılı olacak 9 11 NATURELGAZ tarafından hazırlanan NATURELGAZ PLUS Dergisi, baskı yapılmadan sadece internet üzerinden elektronik ortamda abonelerine dağıtılmaktadır. NATURELGAZ PLUS Dergisi nde yer alan haberlere ve verilere dayanılarak alınan ticari kararlardan sorumlu tutulamaz. İzinsiz dağıtımı ve kopyalanması yasaktır. Haberler ve yorumlar kaynak gösterilerek kullanılabilir. 2

3 Gaz Ticareti Direktörü Hasan Tahsin Turan Naturelgaz CEO su Naturelgaz da Görev Değişimi Şirketimizde, 2012 yılından bu yana Naturelgaz Yönetim Kurulu üyeliğini ve Ağustos 2015 yılından itibaren de CEO luğunu yürüten Kanat Emiroğlu görevini Hasan Tahsin Turan a devretti. Kanat Emiroğlu, Türkiye ye gelmeden önceki 14 yıllık kariyerini geçirdiği Londra daki profesyonel hayatına geri dönme kararı alırken, hissedarı da olduğu Şirketimizde Yönetim Kurulu na Kıdemlı Danışman olarak destek vermeye ve Naturelgaz stratejisinin devamlılığına yardım etmeye devam edecek. Öte yandan, 2000 yılında Global Yatırım Holding bünyesinde kariyerine başlayan Hasan Tahsin Turan, Global Yatırım Holding ve iştiraklerinde çeşitli görevlerde bulunmuş, son olarak da Global Menkul Kıymetler de Finans, Operasyon ve Teknoloji den sorumlu CFO olarak görev yapmıştır. Hasan Tahsin Turan, Mart 2017 tarihinden itibaren Naturelgaz CEO Vekili olarak görevine başladı. Kanat Emiroğlu, Naturelgaz son yıllardaki hızlı büyümesine devam edebilmek için önemli fırsatlara sahip bir şirket. Hem Hasan Tahsin e, hem icra komitesi üyelerine, hem de gece gündüz çalışan tüm Naturelgazcılara güvenim tamdır. Yolları açık olsun. dedi. Hasan Tahsin Turan ise Kanat Bey e bugüne kadar Şirkete kattığı tüm değerler için teşekkür ederek, bundan sonra da kendisinden destek almaktan duyacağı mutluluğu ifade etti. Gerek CNG pazarını büyütmek gerekse de Pazar payını yükseltmek için tüm Naturelgaz takımı ile birlikte çalışacaklarını, son yıllarda sergilenen operasyonel verimliliği artırarak devam ettirmeyi hedeflediklerini, Şirketin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki çizgisinden taviz vermeden daha karlı, daha verimli ve yenilikçi bir konumda olmasını amaçladıklarını belirtti. 3

4 Gaz Ticareti Direktörü Türkiye nin Yenilenebilir Enerji Fırsatı Serhat Uludağ Türkiye nin petrol ve doğalgaz kaynakları yönünden şanssız olduğu devamlı olarak dile getirilir. Bu kaynaklarımız olsaydı ne kadar daha hızlı gelişebileceğimiz söylenir. Türkiye nin istenen gelişmişlik seviyesinde olmaması sıkça buna bağlanır. Ancak petrol ve doğalgaz kaynaklarının olmaması, gelişme önünde bir engel mi, aslında tam aksine Türkiye nin enerji devrimini yakalama şansı olabilir mi? Fosil kaynak açısında zengin olan ülkeler, petrol ve doğalgazın kullanımının artışı ile birlikte hızlı bir zenginleşme yaşadılar, hayat standartlarını hızlı bir şekilde iyileştirdiler. Ancak bu fayda ülkelerin demokratik olgunluklarına, toplumsal, sanayi ve bilimsel gelişmişliklerine bağlantılı olarak farklı sonuçlar doğurdu. Norveç, 1970 lerin başlarında Kuzey Denizi nde büyük petrol ve doğalgaz yataklarının keşiflerinden sonra, hızlı bir şekilde tarım ve balıkçılık toplumundan, enerji ve küçük/ orta büyüklükte sanayi toplumuna geçiş yaptı. Demokrasisini geliştirdi, eğitim, araştırma, sağlık, altyapı alanlarına ve toplumu adına geliri devamlı kılacak uzun vadeli yatırım fonlarına önemli yatırımlar yaptı. Diğer yandan, Ortadoğu ve Asya coğrafyasında bulunan birçok ülkenin ekonomileri ise uzun süre fosil yakıtların kazandırdığı zenginliğe bağımlı kaldı. Zenginlik genellikle yöneticilerin gücünü pekiştirmek için kullanıldı. Toplumsal, sanayi ve bilimsel gelişmişliğe çok az yatırım yapıldı. Petrol devrinden sonraki dönemin refah ve gelir ihtiyacı göz ardı edildi. Ancak petrol devrinin son dönemine girildiği bu günlerde bazı ülkelerin geleceklerine yatırım yaptığını görüyoruz. Petrol ve doğalgaz kaynakları açısından zengin olmayan bazı ülkeler enerji konusunda kendilerine bir şans ve avantaj yaratabilmişler mi? Evet! Farklı yöntem ve örnekleri var: Fosil yakıtların ticaret merkezini oluşturarak bu kaynakları kendine çekenler olmuş veya yenilenebilir enerji gibi diğer kaynaklara odaklananlar, üretim teknolojilerini geliştirenler olmuş. Örneğin İspanya LNG terminal kapasitesi, Avrupa nın toplam kapasitesinin %38 ini oluşturuyor. Böylece İspanya, Avrupa ve bölgesel LNG ticaretinin merkezi haline gelmiş durumda. Yine İspanya rüzgar ve güneş enerjisi konusunda stratejik yaklaşımı ile önemli bir donanım üretim merkezi ve yatırımcı haline geldi nın ilk yarısında, yenilenebilir enerji İspanya nın elektrik ihtiyacının %50 sinden fazlasını karşıladı. Almanya ise Enerji Dönüşümü projesi kapsamında nükleer ve kömür santrallerinin payını azaltıp, yenilenebilir enerji teknolojilerine ve enerji üretimine ağırlık vermiş. Türkiye rüzgar enerjisi potansiyelinde 48,000 MW potansiyeli ile Avrupa nın ikinci ülkesi, güneş enerjisinde de kurulabileceği değerlendirilen 40,000 MW potansiyeli ile en önemli ülkesi konumundadır. Diğer yandan bir tarım ve turizm ülkesi olarak, 9,000 MW civarında, oldukça yüksek bir biyogaz potansiyeli taşımaktadır. Ne kadarı yapılmış? TEİAŞ verilerine göre, kurulu gücümüz Şubat 2017 itibarı ile rüzgarda 5,882 MW, güneşte 899 MW, biyogazda ise 475 MW civarında! Almanya örneği yenilenebilir enerjiden bir sektör oluşturmanın yol haritası gibi... Önce, sanayi-üniversitedevlet işbirliği ile ar-ge şirketleri kuruluyor ve bu faaliyetlere vergi indirimleri ve muafiyeti getiriliyor. Bankalar uzun vadeli finansman sağlıyor. Bu şirketler teknoloji geliştiriyor. Teknoloji akredite kuruluşlarca sertifikalandırılıyor ve dünyaya satılabilir hale geliyor. Devlet enerji alımına teşvik vererek bu teknolojilerin kullanılmasını sağlıyor. Tüketicilerin birer küçük enerji üreticisi olması sağlanıyor. Kırsal kesimde biyogazdan enerji üretimi için kooperatifler kuruluyor. İstihdam artıyor. Katma değer ve kazanç topluma yayılıyor. Önceleri yüksek birim maliyetlerine maruz kalan üretim ve yatırım faaliyetleri, ölçek ekonomisi devreye girdikten sonra, geleneksel (doğalgaz, kömür) santrallerle bile rekabete girebilecek maliyet seviyelerine düşüyor. Böylece Almanya, 2016 sonu itibarı ile rüzgar enerjisinde 50,000 MW a, güneş enerjisinde 30,000 MW ı çatılarda olmak üzere toplam 40,000 MW a ve biyokütlede (biyogaz dahil) 10,000 tesisle 5,000 MW kurulu güce ulaşmış durumda. Rüzgar, güneş ve biyogaz teknolojisinde dünyada önde gelen ülkelerden biri haline gelen Almanya, mühendis ve danışman şirketleri ve Alman bankalarla birlikte yurtdışına büyük miktarda hizmet, ürün ve sermaye satıyor. Doğal zenginliği olan yenilenebilir enerji ile, Türkiye nin önünde, teknolojik sıçrama yapabilmesi, genç nüfusuna yeni ve büyüyen iş sahaları açması, çiftçisini enerji üreticisi yaparak tarımı sürdürülebilir hale getirebilmesi için çok önemli bir fırsat var. Ülke olarak bu fırsatı yakalayabilirsek, bizden sonraki nesillere çok daha güçlü ve yaşanabilir bir ülke bırakabileceğiz. Kalın sağlıcakla.. 4

5 HABERLER Araçlarda CNG yakıtı kullanımı yaygınlaşacak Türkiye de benzin, motorin ve LPG ye alternatif olarak araçlarda kullanılmaya başlayan sıkıştırılmış doğalgazın (CNG) iletim hattına uzak istasyonlara da iletilerek kullanımı yaygınlaştırılacak. AA muhabirinin, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) yetkililerinden aldığı bilgiye göre, yapılması planlanan yönetmelik değişikliğiyle CNG (Otogaz) lisansına sahip şirketler, CNG dolum istasyon ve tesislerine satış yapabilecek. Söz konusu CNG lisansı sahibi şirketler, mevcut şartlarda doğalgaz iletim şebekesi üzerinden temin edilen CNG yi şebekeye uzak istasyonlara da gönderebilecek. Büyük tüpler içinde karayolu üzerinden taşınacak CNG, gerekli mevzuat hükümlerini yerine getiren akaryakıt istasyonlarında alternatif bir yakıt olarak satışa sunulacak. TÜRKİYE DE 27 CNG İSTASYONU VAR Dünyada kullanımı giderek artan CNG, ABD de bin 650, İtalya da bin 40, Almanya da 920, Türkiye de ise 27 istasyonda satışa sunuluyor. En fazla CNG ile çalışan araç 900 bin adet ile İtalya da bulunuyor. Bu ülkeyi, 150 bin araçla ABD ve 100 bin araçla Almanya izliyor. Türkiye de ise CNG ile çalışan araç sayısı 4 bini buluyor. Türkiye de CNG kullanımına uygun araçların tamamının bu yakıtı kullanması halinde, ülkedeki doğalgaz pazarının da yaklaşık yüzde 50 büyüyeceği öngörülüyor. Çevreci bir yakıt türü olan CNG nin araçlarda kullanımının yaygınlaşmasıyla, karbon salınımı da azalacak. CNG ile çalışan araçlar, LPG kullanan araçlara göre yüzde 15, dizel yakıtla çalışan araçlara göre ise yüzde 8 daha az karbon salınımı yapıyor. Diğer akaryakıt türlerine göre birim maliyeti daha ucuz olan CNG nin akaryakıt istasyonlarında kullanımı, Türkiye de CNG uyumlu çalışan araç sayısını da artıracak. Öte yandan, gerekli şartları yerine getiren CNG lisans sahipleri, herhangi bir bedel ödemeden lisanslarını CNG (satış) veya CNG (Otogaz) lisansına dönüştürülebilecek. EPDK dan doğalgaz borsası için tarihi karar EPDK, haftalık olağan Kurul toplantısında, geçen yılın sonunda görüşe açılan Doğalgaz Piyasası Organize Toptan Satış Piyasası Yönetmeliği ni görüştü ve onayladı. EPDK, geçen yıl Ekim ayında görüşe açılan Doğalgaz Piyasası Organize Toptan Satış Piyasası Yönetmeliği ni 9 Mart 2017 tarihinde gerçekleştirdiği haftalık Kurul toplantısında görüştü. Piyasadan gelen görüşlerle revize edilen taslak, ilk kez bir süre önce Kurul gündemine girmiş ama ilave çalışmalar gerektiği için karar alınamamıştı. Enerji IQ nun EPDK dan edindiği bilgiye göre yönetmelik, 9 Mart 2017 tarihli Kurul toplantısında kabul edildi. Yönetmeliğin bir kaç gün içerisinde Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte, EPİAŞ ın da bir süredir sürdürdüğü altyapı ve yazılım çalışmaları tamamlanacak ve simülasyon için ortak bir takvim belirlenecek. EPDK, organize doğalgaz toptan satış piyasası için simülasyona bu yılın ikinci yarısında başlamayı hedefliyor. Ancak sektör temsilcileri, maliyet bazlı fiyatlandırmanın olmadığı aşırı düzenlemeye tabi piyasa yapısı içerisinde sistemin ancak çok sınırlı bir derinlikle çalışabileceğini ifade ediyorlar. Doğalgaz depolama tarifesinde yüksek artış beklentisi Mart ayı içerisinde belirlenmesi gereken yeraltı doğalgaz depolama şirketlerinin tarifesine ilişkin bekleyiş sürüyor. EPDK tarafından en geç Mart ayı içerisinde belirlenmesi gereken yeraltı doğalgaz depolama tesislerinin tarifeleri için çalışmalar sürüyor. Silivri doğalgaz deposunun geçtiğimiz yıl içerisinde TPAO dan BOTAŞ a satılması nedeniyle, bu tesise ilişkin depolama tarifesinde yeni bir metodolojinin ortaya konulması bekleniyor. Depolama tarifesinin 120 TL/ 000 m3 civarında olan bugünkü seviyesinin üzerinde belirlenmesi kesinlik kazanırken, artış oranın çok yüksek olacağı yönündeki beklentiler, sektörü endişelendiriyor. Geçen yıl, ithalatçı şirketlere %6, toptan satış şirketlerine %2 oranında getirilen depolama yükümlülüğü, kar marjının oldukça daraldığı ve fiyat artışı yapılmazsa negatife düşeceği bu yıl içerisinde taşıtanlar için kritik bir maliyet unsuru olarak dikkat çekiyor. Diğer yandan, toptan satış şirketlerine getirilen %2 yükümlülükle ilgili, bu yükümlülüğün mükerrer olması ve serbest piyasa oluşum sürecinin henüz tamamlanmamış olması nedeniyle yapılan itiraz başvuruları da devam ediyor. Kısa bir süre önce hizmete açılan ve gaz enjekte edilmeye başlanan Tuz Gölü yeraltı doğalgaz deposunun tarifesine ilişkin belirsizlikler ise sürüyor. 5

6 HABERLER Ocak ta enerji sektörüne 1.5 milyar TL teşvik verildi Ekonomi Bakanlığı, 2017 yılı Ocak ayında verilen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 8 milyar TL lik sabit yatırım tutarının 1.5 milyar TL sinin enerji sektöründe olduğunu açıkladı. Ekonomi Bakanlığı, 2017 yılı Ocak ayında, öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 8 milyar TL olan 528 adet yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Söz konusu dönemde düzenlenen 528 adet yatırım teşvik belgesinin 510 adedi yerli firmalar, 18 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firmalara düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 6.1 milyar TL olurken, yabancı sermayeli firmalara düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 1.9 milyar TL oldu. Ocak ayında verilen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 8 milyar TL lik sabit yatırım tutarının 3.9 milyar TL si hizmetler sektöründe, 2.5 milyar TL si imalat sektöründe, 1.5 milyar TL si enerji sektöründe, 92 milyon TL si ise madencilik sektöründe oldu. Son üç yılın Ocak ayında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin genel karakteristikleri aşağıdaki şekilde: Yıl (Ocak) Belge Adedi Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (milyon TL) Yabancı Yerli Toplam Toplam Yabancı Yerli TANAP inşaatının %65 i tamamlandı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Güney Gaz Koridoru Danışma Kurulu 3. Bakanlar Toplantısı nda yaptığı konuşmada, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı inşaatının yaklaşık %65 inin tamamlandığını ve 2018 in ikinci yarısı itibarıyla boru hattını gaz ile doldurmaya hazır hale getireceklerini kaydetti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Güney Gaz Koridoru Danışma Kurulu 3. Bakanlar Toplantısı nda açıklamalarda bulundu. Albayrak, Türkiye nin bölgedeki enerji projeleri için kolaylaştırıcı rol üstlenmeye devam edeceğine dikkati çekerek, Tüm paydaşların çıkarına olan ve adil bir paylaşımı amaçlayan projelerin barışa, huzura ve istikrara yapacağı katkıya inandığımız için, Dünya Enerji Kongresi nde Barış İçin Paylaş sloganını seçtik. ifadelerini kullandı. Bundan 10 yıl önce ilk kez dile getirilen Güney Gaz Koridorunun belkemiği olarak Azerbaycan ile TANAP projesinin geliştirildiğini anımsatan Albayrak, şöyle devam etti: Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı ilgili tüm paydaşlarına hizmet eden bölgesel iş birliğinin mükemmel ve tarihi bir örneği durumundadır. İnşaatın yaklaşık %65 i tamamlanmış olup, 2018 ikinci yarısı itibarıyla boru hattını gaz ile doldurmaya hazır hale getireceğiz. Bu kapsamda, 2020 itibarıyla 10 milyar m3 Azeri gazını TAP a (Trans Adriyatik Boru Hattı) iletebileceğiz. Bakan Albayrak, TANAP ın, ilgili tüm paydaşlarına hizmet eden bölgesel iş birliğinin mükemmel ve tarihi bir örneği olduğunu anlattı. 6

7 HABERLER EPDK 15. yılını Ankara da törenle kutladı EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, Enerji Uzmanları Derneği tarafından EPDK nın kuruluşunun 15 inci yılı nedeniyle düzenlenen yemekte enerji piyasasına ilişkin açıklamalarda bulundu. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ın da katıldığı, Enerji Uzmanları Derneği tarafından EPDK nın kuruluşunun 15 inci yılı nedeniyle düzenlenen yemekte konuştu. Enerji piyasalarının adil ve sürdürülebilir şekilde işleyişinin devamı için hassas bir çizgide görev yaptıklarını ifade eden Yılmaz şunları kaydetti: Bu piyasayı herkesin faydasını gözeterek, adaletle işletmek ve geliştirmek gibi zor ve hassas bir görevimiz var. Biz bunun bilincindeyiz ve bu gayretle çalışıyoruz. Bunu yaparken olmazsa olmazımız her zaman istişare etmek. Sektör temsilcileriyle, tüketicilerimizle, bakanlıktaki arkadaşlarımızla hep istişare içerisinde ülkemiz için sektörümüz için doğruyu yapmaya gayret ediyoruz. Düzenlemelerimizi yaparken hem vatandaşlarımızın çıkarları hem de sektörümüzün menfaati doğrultusunda ve elbette hükümetimizin enerji politikaları çerçevesinde yapıyoruz. Bu noktada sayın Bakanımıza ortaya koyduğu vizyon nedeniyle ayrıca teşekkür ediyorum. Yılmaz, bundan sonrası için de en iyi şekilde hizmet verebilmek adına yoğun bir çalışma içerisinde olma zorunluluklarının da bilincinde olduklarını dile getirdi. EPDK dan dağıtım şirketlerine geçici sistem kullanım bedeli kararı EPDK, doğalgaz dağıtım şirketleri için yeni tarifeler belirlenene kadar, bu şirketler tarafından uygulanacak geçici sistem kullanım bedellerine ilişkin bir Kurul kararı aldı. EPDK, 16 Şubat 2017 tarihli Kurul toplantısında, 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu kapsamında dağıtım lisansını EPDK nın yaptığı ihale ile alan dağıtım şirketlerine yönelik tarife kararları aldı. Bu kapsamda EPDK, ihale şartnamelerinde belirtilen sürenin dolduğu tarihten sonra, yeni tarife uygulama dönemi başlayana kadar geçecek sürede geçerli olacak geçici sistem kullanım bedelleri için karar aldı. EPDK nın bu kararı üzerine Tarifeler Dairesi Başkanlığı bünyesinde, dağıtım şirketleri için geçici sistem kullanım bedellerinin belirlenmesine yönelik çalışmalar başladı. EPDK nın kararına göre, geçici sistem kullanım bedeli uygulanan süre boyunca dağıtım şirketleri için gelir farkları oluşursa, bu farklar yeni dönem tarife hesaplamalarında ayrıca dikkate alınacak. EPDK Daire Başkanlıklarına yeni atamalar EPDK da Denetim, Kamulaştırma, Hukuk ve LPG Piyasası Dairesi Başkanlıklarına yeni atamalar yapıldı. Bu çerçevede, Hukuk Dairesi Başkanı Avukat Murat Baykara Kamulaştırma Dairesi Başkanlığına, LPG Piyasası Dairesi BaşkanıYılmazTamer Denetim Dairesi Başkanlığına, Grup Başkanlarından Elif Yıldırım Hukuk Dairesi Başkanlığına, Muhammed Demir ise LPG Piyasası Dairesi Başkanlığına atandı. Uzun yıllardır Denetim Dairesi Başkanı olarak görev yapan Mehmet İbiş ise Başkan Danışmanlığına getirildi. 7

8 EKONOMİ BOTAS ın 2017 yılı iletim şebekesi yatırım tavanı belirlendi EPDK, BOTAS ın transit doğalgaz iletimi da hil, 2017 yılı iletim şebekesi yatırımlarının tavanını 592,318,000 TL olarak onaylandı. EPDK, BOTAŞ ın transit doğalgaz iletimi da hil, 2017 yılı iletim şebekesi yatırımlarının tavanını 592,318,000 TL olarak onaylandı. Söz konusu Kurul kararı, 15 Mart 2017 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kurul tarafından onaylanan 2017 yılı ulusal iletim şebekesi yatırım programı gelişimi 1 Ocak 30 Haziran, 1 Temmuz 31 Aralık dönemlerini kapsayacak şekilde dönem sonlarını takip eden en geç 30 gün içerisinde Kuruma bildirilecek. 9 Haziran 2016 tarihli Kurul toplantısında 406,863,000 TL olarak belirlenen BOTAŞ ın 2016 yılı iletim şebekesi yatırımlarının tavanı, 16 Şubat 2017 tarihli Kurul toplantısında 390,291,000 TL olarak değiştirilmişti. Tuz Gölü Yeraltı Depolama tesisi kapasite artış projesine C ED olumlu kararı verildi BOTAS tarafından Tuz Gölü yeraltı doğalgaz depolama tesisinin kapasitesinin 6 milyar Nm3 e çıkarılmasına ilişkin proje için C ED olumlu kararı verildi. BOTAŞ tarafındantuz Gölü yeraltı doğalgaz depolama tesisinin kapasitesinin 6 milyar Nm3 e çıkarılmasına ilişkin proje için ÇED olumlu kararı verildi. Mevcut durumda inşaat çalışmaları sürdürülen her biri Nm3 ziksel hacimli olan 12 adet depolama mağarasından (kaverna) oluşantuz Gölü yeraltı doğalgaz depolama tesisinde ilk altı depo, 10 Şubat 2017 tarihinde devreye alındı. Bu aşamada 500 milyon Nm 3 lük depolama kapasitesine ulaşıldı. İkinci grup altı deponun ise 2020 yılında tamamlanarak toplamda 1 milyar Nm3 lük depolama kapasitesine ulaşılacak. Cari açık Ocak ta 2.76 milyar dolara geriledi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre cari işlemler açığı, önceki aya göre gerilerken, geçen yılın Ocak ayına göre 561 milyon dolar artarak milyon dolar oldu. Bunun sonucunda, 12 aylık cari işlemler açığı milyon dolar oldu. Beklenti cari açığın 2.85 milyar dolar olmasıydı. Bir önceki aya ilişkin veri 4.27 milyar dolardan 4.29 milyar dolara revize edildi. Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 420 milyon dolar artarak milyon dolara yükselmesi ve hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirlerin 232 milyon dolar azalarak 578 milyon dolara gerilemesi etkili oldu. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 125 milyon dolar azalarak 589 milyon dolara düştü. Rus-Türk Yatırım Fonu için imzalar atıldı Türkiye ve Rusya ka rlı yatırım fırsatlarını değerlendirmek üzere 1 milyar dolar büyüklüğünde ortak yatırım fonu kuracak. Türkiye Varlık ve Yatırım Fonu ile Rusya Yatırım Fonu arasında 1 milyar dolar büyüklüğünde ortak yatırım fonu kurulmasına yönelik Mutabakat Anlaşması imzalandı. Her iki ülke Türkiye-Rusya Yatırım Fonu na 500 er milyon dolara kadar çıkabilecek bir yatırım yapacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin in katılımıyla imzalanan anlaşma kapsamında Türkiye ve Rusya, ikili ekonomik bağları güçlendirebilecek ve iki ülke arasındaki yatırım akışını artırabilecek cazip yatırım projelerini belirlemek için birlikte çalışacaklar. 8

9 EKONOMİ Petrol f iyatlarında üretimin artması ile geçici düşüş telafi ediliyor Petrol fiyatları, ABD de petrol üreticilerinin faaliyetlerini artırması ve bunun da küresel arz fazlasını azaltmak için OPEC in üretim kısıntısı çabalarını dengelemesi ile birlikte geçici düşüşünü sürdürdü. Vadeli petrol kontratları New York ta, geçen haftaki yüzde 9.1 lik kaybın ardından yüzde 1.2 daha düştü ve kayıplarını altıncı güne taşıdı. Ancak sonrasında kayıplarını telafi etmeye başladı. Baker Hughes Inc. nin açıkladığı verilere göre, ABD de aktif petrol sondaj kuyusu sayısı Eylül 2015 ten bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Petrol geçen hafta, Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu (OPEC) ve diğer 11 üretici ülkenin 1 Ocak tan itibaren küresel arz fazlasını azaltmak için üretimi kısmaya başlamasından beri üzerinde seyrettiği varil başına 50 dolar seviyesinin altına geriledi. ABD de ham Petrol stokları rekor seviyeye çıkarken ve üretim bir yılı aşkın sürenin en yüksek seviyesine ulaşırken, Suudi Arabistan Petrol Bakanı Khalid Al-Falih, küresel arzın beklenenden daha yavaş azaldığını söyledi. Rusya dünyanın en büyük petrol üreticisi oldu Rusya, Aralık ayında Suudi Arabistan ı geride bırakarak dünyanın en büyük petrol üreticisi unvanını aldı. Riyad merkezli Joint Organisations Data verilerine göre Rusya Mart 2016 dan bu yana ilk kez Suudi Arabistan ı geride bıraktı. Aralık ayında Rusya nın üretimi Kasım ayına göre 29 bin varil/gün azalarak 10,49 milyon varil/gün olurken, Suudi Arabistan ın üretimi de 10,72 milyon varil/günden 10,46 milyon varil/güne indi. ABD de 8,8 milyon varil/günlük üretimi ile üçüncü büyük üretici oldu. Aralık ayında Suudi Arabistan ın ihracatı da 8.26 milyon varil/günden 8 milyon varil/güne geriledi. Türkiye nin enerji ithalatı yüzde 42 arttı Türkiye nin enerji ithalatı Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 42,4 artış kaydetti. Türkiye İstatistik Kurumu ndan (TÜİK) yapılan açıklamaya göre, Türkiye nin en büyük ithalat kalemlerinden olan mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler ithalatı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 42,4 artarak 3 milyar 197,5 milyon dolar oldu. Geçen yıl aynı ayda ithalat 2 milyar 246,1 milyon dolar olmuştu. 9

10 RAPOR 3 yıl sonra petrolde arz krizi yaşanabilir Petrol fiyatlarında yaşanan düşüş sektöre yapılan yatırımların da gerilemesine neden oldu. Uzmanlar yatırımların artmaması halinde 3 yıl sonra arzın hızla artacak talebi karşılamayacağını belirtiyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) yeni üretim yatırımlarında son 2 yıldır yaşanan düşüşün, petrol üretiminde atıl kapasite seviyesini son 14 yılın en düşük seviyesine indirdiğine işaret ederek 2020 den sonra arzın talebi karşılamakta zorlanacağını ve fiyatlarda keskin düşüşe yol açacağını savundu. IEA, gelecek 5 yıllık dönem için piyasayı analiz ettiği Petrol 2017 başlıklı raporda, petrol fiyatlarında yakın zamanda keskin bir artış beklemediğine işaret etti. Ancak raporda 2015 ve 2016 da petrol arama-üretim harcamalarının 800 milyar dolardan 450 milyar dolara inmesinin taşıdığı riske de işaret edilerek yeni projelerin devreye alınmaması halinde dünyanın bir petrol arz sıkışıklığı yaşayabileceği uyarısı yapıldı. FİYAT ARTIŞI ÖNEMLİ Petrol fiyatlarının 60 dolar/varil seviyelere yakın kalmaya devam etmesi halinde 2022 yılına kadar global petrol arzının, büyük bölümü ABD kaya gazı üretiminden gelmek üzere 1.4 milyon varil artacağını tahmin eden IEA, fiyatların daha yüksek olması halinde üretimin daha güçlü artabileceğini de vurguladı. IEA raporunda, Eğer fiyatlar 80 dolar/varile yükselir ise ABD nin üretimi 5 yılda 3 milyon varil/gün artabilir değerlendirmesi yapılırken, 50 dolar/varile yakın bir fiyatta ise ABD nin kaya gazı üretiminin düşebileceğine dikkat çekildi DE GÜNDE 103 MİLYON VARİL PETROL TÜKETİLECEK 2022 yılına kadar global petrol üretim kapasitesinin 5.6 milyon varil/gün artmasını bekleyen IEA, OPEC in üretim DÜNYANIN PETROL REZERVİ 2.6 TRİLYON VARİL SEVİYESİNDE Halen dünyada günlük olarak tüketilen petrol miktarı toplam 96 milyon varil seviyesinde. Araştırmalara göre dünya üzerinde kalan toplam petrol miktarının ise 2,6 trilyon varil olduğu belirtiliyor. Bu petrolün büyük bölümü okyanus ve kutup bölgelerinde bulunuyor. Çıkarılma maliyetleri de çok yüksek. Maliyetlerin yükselmesi petrol şirketlerini yeni petrol kaynaklarını arama projelerinden uzak tutuyor. Gelecek 5 yıl içerisinde talepte yaşanacak hızlı bir artış arz tarafından karşılanamayacak. kapasitesinin ise 2022 ye kadar mevcut 35.9 milyon varil/ günden milyon varil/güne yükseleceğini tahmin etti ye kadar OPEC dışı arzın 3.3 milyon varil/gün artarak 60.9 milyon varil/güne yükseleceğini tahmin eden IEA, petrol talebinin ise 2019 yılında 100 milyon varil/ güne, 2022 de milyon varil/ güne yükseleceğini öngörüyor. 10

11 RAPOR 2017 enerji sektöründe büyük yatırımların yılı olacak KPMG Türkiye nin Enerji Sektör Raporu na göre, 2017 yenilenebilir enerji santralleri, yerli kömür sahaları, doğalgaz santralleri ve elektrik dağıtımı varlıklarında bol işlemli bir yıl olacak. Sektörde özelleştirme ve satın almalara ek olarak büyük yatırımlar bekleniyor. Elektrik dağıtımdaki karlı yapı, yeni ortaklıkları gündeme getirebilir. KPMG tarafından hazırlanan 2017 Enerji Sektör Raporu yayımlandı daki enerji politikalarının devamında 2017 nin sektörde büyük yatırımların yılı olacağını belirten KPMG Türkiye Enerji Sektörü Lideri Onur Okutur a göre yenilenebilir enerji de yatırımcı çekecek. Okutur, elektrik dağıtım alanının da büyük yabancı grupların takibinde olduğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı: 2011 de dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesiyle devletin kasasına 12 milyar USD den fazla kaynak aktarıldı. Firmalar ciddi miktarda altyapı yatırımı ve müşteri memnuniyetini artırıcı yatırımlar gerçekleştirdi. Son zamanlarda işlem gerçekleşmese de çeşitli yabancı gruplar, elektrik dağıtım şirketlerinde ortaklık ve satın alma konularını değerlendiriyor. Elektrik dağıtım sektöründe devlet tarafından garantili kar marjı, elektrik dağıtım şirketlerinin geniş müşteri portföyüne ve düzgün nakit akışına sahip olması bu varlıkları yeni ortaklıkları açık hale getiriyor sonunda Zorlu Enerji nin Osmangazi EDAŞ ı satın almasıyla başlangıcını gördüğümüz bu tür birleşme ve satın almaların devamı gelebilir. ELEKTRİKTE REKOR KIRILDI - Almus ve Köklüce hidroelektrik santrallerinin özelleştirme ihalesinde en yüksek teklifi 750,5 milyon TL ile Gül Enerji verdi. İşlemin onay süreci devam ediyor. - Şanlıurfa Hidroelektrik Santrali özelleştirmesinde en yüksek teklifi 247,5 milyon TL ile Rönesans Enerji verdi. İşlem 2017 başında ÖYK tarafından onaylandı. - Elektrik piyasasında 2016 sonunda toplam kurulu güç %7 lik artışla 78 bin 500 MW a çıktı. Kurulu gücün %34 ü hidrolik santrallerden, %29 u doğalgazdan, %22 si kömür santrallerinden geliyor. - Toplam kurulu gücünün düşük olması nedeniyle istatistiklere büyük etkisi olmasa da lisanssız güneş enerjisinden elektrik üretimi kapasitesinde %229 luk artış yakalandı, kapasite 820 MW a ulaştı da 5350 MW kurulu güce sahip 807 santral yatırımı yapıldı. Böylece elektrik enerjisi üretim santrali sayısı 2 bin 321 e yükseldi da lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi 270 milyon MWh a ulaştı da elektriğin üçte ikisi termik santrallerde üretildi, hidroliğin payı %26 ya yakındı. 2016, yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi için gelişmelerin hızlandığı bir yıldı. Rüzgar, güneş, jeotermal ve hidroelektrik kaynaklı üretim, son yıllarda çok hızlı büyüyerek 2016 da üretimin % 32 sini oluşturdu da elektrik tüketimi 274 milyar KWh oldu. Geçen yıla göre %2.1 lik artış görüldü. - Günlük elektrik tüketiminde yeni rekorlar kırıldı, 27 Temmuz 2016 da bir günde 878,5 milyon KWh lık elektrik tüketimi rekor olarak istatistiklere geçti. 11

12 RAPOR NÜKLEER ENERJİDE 42 MİLYAR USD BEKLİYOR - Toplam yatırım tutarı 42 milyar USD yi bulan üç nükleer enerji projesi için 2017 kritik bir yıl olacak. Rusya ile normalleşen siyasi ilişkilerle birlikte Akkuyu nükleer santralinin inşaatına 2018 yılı sonuna kadar başlanması öngörülüyor. İlk ünitesinin 2023 te diğer ünitelerin de birer yıl arayla 2026 sonuna kadar işletmeye alınması planlanıyor. Akkuyu Nükleer Santrali devreye girdiğinde toplam elektrik enerjisi ihtiyacının %9 unu karşılayacak. - Mayıs 2013 te Japonya ile imzalanan anlaşmaya göre Sinop ta kurulacak dört ünite nükleer santralin inşasına 2019 yılı sonuna kadar başlanması bekleniyor. - Üçüncü nükleer santral projesinin geliştirilmesi için 2014 sonunda EÜAŞ ile Westinghouse EC ve SNPTC şirketleri arasında mutabakat zaptı imzalandı. Santral için Kırklareli başta olmak üzere farklı bölgelerde yer tespit çalışmaları sürüyor DA NELER OLDU - Rusya gazını Türkiye ye ve Türkiye üzerinden Avrupa ya taşıması planlanan Türk Akımı projesinin anlaşması resmen yürürlüğe girdi. Proje kapsamında her biri yaklaşık 15,75 milyar metreküp kapasiteli iki boru hattının inşası planlanıyor. - Dünya Bankası, TANAP için Türkiye ye 400 milyon USD ve Azerbaycan a 400 milyon USD tutarındaki kredileri onayladı. - TPAO AŞ nin özelleştirme ihalesinde 490 milyon TL ile en yüksek teklifi veren Zülfikarlar Holding e ait işlemin nihai onay süreci devam ediyor. Şirketin 400 e yakın istasyonu ve pazarda %4,4 payı bulunuyor. - OMV, 2010 da satın aldığı Petrol Ofisi ni satışa çıkardı. Türkiye nin en büyük akaryakıt dağıtım ağına sahip olan köklü markası Petrol Ofisi, önemli oyunculardan ilgi gördü. OMV nin ayrıca Aliağa daki depolama tesislerinin SOCAR a satışı için de anlaşmaya varıldı. - Eskişehir, Afyonkarahisar, Bilecik, Eskişehir, Kütahya ve Uşak illerinde, 1,5 milyon aboneye elektrik dağıtımı gerçekleştiren Osmangazi EDAŞ, 2016 yılı sonunda Zorlu Enerji ye satıldı. Bu satın almayla Zorlu Enerji de elektrik dağıtım bölgesi olan enerji grupları arasına katıldı. - Doğalgaz, yıl içerisinde dolar kurundaki değişiklikler ve dış ilişkiler nedeniyle çok hareketli günler geçirdi. Özellikle Aralık ayında yaşanan gaz kesintileri nedeniyle, doğalgaz kombine çevrim santralleri kapanma noktasına geldi. Bu nedenle, elektrik fiyatları gün içi piyasasında rekor fiyatlara ulaştı, 2016 yılında ortalama 140 TL/MWh olarak gerçekleşen piyasa takas fiyatı, 23 Aralık ta 1900 TL/MWh e ulaştı DE NELER OLACAK - Bu yıl şirket birleşme ve satın alma işlemlerinin özellikle yenilenebilir enerji santralleri, yerli kömür sahaları, doğalgaz santralleri ve elektrik dağıtım varlıklarında gerçekleşmesi bekleniyor. - Yenilenebilir enerjiyi ve yerli üretimi, enerji bağımsızlığı ve cari açık başlıklarını destekleyen politikalar 2017 de de sürecek de enerji sektöründe özelleştirme ve satın almalara ek olarak büyük yatırımlar bekleniyor. Örneğin Türkiye nin en büyük perakende satış ağına sahip Petrol Ofisi nin satışının 2017 nin ilk yarısında tamamlanması öngörülüyor. - Nisan 2017 de gerçekleşecek rüzgar enerjisi ihaleleri ve YEKA kurulumları yatırımcı çekmeye devam edecek. - Çayırhan dışında yeni yerli kömür sahaları kömür santrali kullanımına açılacak. Sabit fiyatlı alım garantisi getirecek bu enerji santrali projeleri özellikle Asya kökenli finans kaynaklarını Türkiye de çekecek. - Son yıllarda özelleştirilen hidroelektrik santraller ve yerli küçük yatırımcıların kurduğu hidroelektrik santrallerin ideal standartlarda yönetilmemesi ve sıradaki yeni özelleştirmeler, bu varlıkları daha etkin ve verimli işletebilecek Türk ve uluslararası kurumsal firmaların ilgisini çekiyor. - YEKDEM kaynakları ciddi yatırım fırsatları sunuyor. YEKDEM den yararlanan jeotermal, rüzgar ve güneş santrallerinin şebekeye bağlanması son yıllarda artış gösterdi. Bu alanda 2017 de yatırımlar artacağı için birleşme ve satın alma işlemlerinin de çoğalacağı öngörülüyor. - Elektrik fiyatlarının düşmesi özellikle doğalgaz santrallerinde refinansman ihtiyacı doğurdu. Üreticilerin borç yapılarının düzeltilmesi veya ek finansman kaynakları bulmaları gerekiyor. EÜAŞ ın yayınladığı kapasite artış yönetmeliği ile kapasite piyasasının oluşturulması doğalgaz santrallerini olumlu etkileyecek. Yönetmelik, devletin doğalgaz santrallerine üretim yapmadıkları durumlarda bile şebeke güvenliği için yedek kapasite tutma hizmetleri için mali destek öngörüyor. Bu gelişme hem yerli hem yabancı yatırımcının ilgisini çekiyor. Bazı santraller yeni ortaklıklar ve yapılandırma işlemlerine konu olabilir. - Dicle Nehri üzerinde 10 yıl önce yapımına başlanan Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali 2017 de faaliyete geçecek. Büyüklük olarak Atatürk Barajı ndan sonra ikinci sırada yer alan baraj yılda yaklaşık 4 milyar 120 milyon KWh enerji üretecek. 12