KİMYASAL RİSK ETMENLERİ GİRİŞ. Doç. Dr. Filiz DEREKAYA

Transkript

1 KİMYASAL RİSK ETMENLERİ GİRİŞ Doç. Dr. Filiz DEREKAYA

2 Sanayileşmede, kimya endüstrisi insan sağlığının gerekli önlemler alınmaması durumunda en fazla zarar göreceği sanayi dalıdır. Kimyasal madde üreten, işleyen, depolayan veya taşıyan sektörlerdeki onbinlerce maddenin neden olabileceği sorunlar önceden saptanıp iyi kontrol edilmezse ve gerekli önlemler alınmazsa oluşan olaylar sonucunda işyerinde çalışanlar, çevrede ikamet eden insanların sağlığına büyük zararlar gelebilir. Dünyada farklı türlerde, bilinen 5-7 milyon kimyasal madde vardır. Her yıl çeşitli sektörlerde 400 milyon ton kimyasal madde üretilmektedir. Yalnızca Kuzey Amerika da yılda 1200 adet yeni kimyasal madde geliştirilmektedir.

3 Kullanılan ve geliştirilen kimyasal maddelerin sağlığa etkileri konusunda bilinenler azdır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelerde yasaklanmış kimyasallar bu gerçek bilinmeden ve gerekli koruma yöntemlerinden uzak kullanılmaktadır. Çalışanlar karşılaştıkları kimyasallara farklı fizyolojik tepkiler verirler. Bu nedenle bazı işverenler dayanıklı işçileri işe almaya özen göstermektedirler. Bu nedenden dolayı işe giriş muayenelerinin önemi büyüktür. Ancak işyeri tüm çalışanlar için güvenli olmak zorundadır. Kadın yada erkek hatta hassas durumdaki çalışanların bile işleri nedeniyle sağlıkları etkilenmeden çalışabilecekleri güvenli ortam oluşturulmalıdır.

4 Kullanılan kimyasallar ve atıkları sadece işyerinde değil çevre içinde büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Kimyasal maddeler, ortama verildiği noktada kalırlar, aktif ve pasif olarak hava, su, canlılar ve toprakta dağılırlar. Dağılım havada konveksiyon, türbülans, difüzyon yolları ile oluşurken suda daha karmaşık mekanizmalarla meydana gelir. İklim koşulları havadaki kimyasal kirleticilerin toprağa ve suya ulaşmasında en önemli etkenlerden birisidir. Toprakta dağılım ise kirleticinin toprağın dokusu, yapısı, nem, ph, sıcaklık vb. faktörlere bağlıdır. Ayrıca giysi ve vücutta taşınarak evlerde de etki görülebilmektedir.

5 KİMYASAL MADDE TEHLİKELERİ Günümüzde yaklaşık 70,000-80,000 ticari madde bir veya daha fazla tehlikeli özelliğe sahiptir. Yanabilir sıvılar, parlayabilir aerosol ler (gazlar, sıvılar, katılar), oksitleyiciler, havayla temas edince parlayıcı/yanıcı maddeler, sıkıştırılmış gazlar, patlayıcılar, organik peroksitler, kararsız maddeler, su ile tehlikeli reaksiyonlar veren maddeler fiziksel tehlikeleri oluştururlar. Tahriş ediciler, deriye(cilde) tehlikeli olanlar, zehirli maddeler, aşındırıcı (korozif) maddeler, göz de tehlike oluşturanlar, kan veya hematopoetik sistemler üzerinde etki eden maddeler, kısırlaştırıcılar, kanserojenler, doğruma sistemi zehirleri, hepatotoksinler, nefrotoksinler, nevrotoksinler, akciğerlere hasar veren maddeler de tehlikeleri oluştururlar.

6 Al, Sb, As, Ba, Be, Br, Cd, Cl, Cr, Co, Cu, F, Hf, In, Pb, Mn, Hg, Mo, Ni, Pt, Rh, Se, Si, Ag, Te, Tl, Sn, W, U, Y, Zr elementlerinin potansiyel sağlık tehlikeleri vardır. Tehlikeli maddeler listesi bulundukları iş kollarına tekstil, toprak, petro-kimya.. Adlandırıldıkları isim gruplarına yapıştırıcılar, aerosoller, katalizörler, boyalar, pestisitler, solventler. çeşitli şekillerde de belirtilebilir.

7 KİMYASAL MADDELER 2

8 İçerik Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) Kimyasalların üretimi, taşınması, depolanması ve kontrolü Kimyasalların isimlendirilmesi, etiketlenmesi ve sınıflandırılması Kanserojen, mutajen ve toksik maddeler Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı kimyasal maddeler Asbest ve diğer lifli kimyasal maddeler 5

9 Kimyasal Madde Tanımı Doğal halde bulunan Üretilen Bir işlem sonrasında oluşan Atık olarak meydana gelen Kazara oluşan Her türlü element, bileşik veya karışımlardır 6

10 Kimyasalların; Üretilmesi Kullanımı Doğal ortamdan alınarak değiştirilmesi Yeniden üretilmesi veya Sentetik yollarla yeni kimyasalların üretilmesi Yaşamı kolaylaştıracağı gibi Yaşam için zararlı sonuçlar da yaratabilir 7

11 Bu sonuçların; Bir kısmı tolere edilebilir Bir kısmı tolere edilemeyebilir, tolere edilemediği durumlarda; canlılar ve ekosistem için risk oluşturur 8

12 Kimyasalların Bazı Özellikleri Kokulu veya kokusuz olabilirler. Hepsinin tehlike ve zararları farklıdır. Yutularak alınan bir kimyasal gözleri kör edebilir. (İspirto-Sahte rakı-metanaol) Ciltten emilen bir kimyasal daha tehlikeli olabilir. (Savaş gazları hardal ve sinir gazı) Renkli veya renksiz olabilirler. Suyla temas eden bir kimyasal yanıcı gaz çıkarabilir. (Karpit) İki zararsız kimyasal bir araya gelince zararlı olabilir. (N, C ve Siyanür) İki tehlikeli kimyasal bir araya gelince zararsız olabilir. (H2, O2 ve Su) Havadan hafif yada daha ağır olabilirler. (LPG (sıvılaştırılmış petrol gaz -NLG (sıvılaştırılmış doğal gaz )) 9

13 Tehlikeli Kimyasallar Kadar Kanserojen Zararlı Kimyasal madde var! ton/yıl üretim! 10

14 Kimyasalların Zararları Tehlikeli kimyasallar; sağlığa, güvenliğe ve çevreye akut veya kronik zarar veya hasar verebilen kimyasallar olarak tanımlanabilir. Bu zararlar da üç ana başlık altında toplanabilir: 1- Ani, tekrarlanan veya uzun süreli maruziyet sonunda sağlığa zararlı olanlar ; 2- Fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle fiziksel ve kimyasal zarar verme riski taşıyanlar; 3-Çevreye zarar veren kimyasallar şeklindedir; 13

15 Ani, tekrarlanan veya uzun süreli maruziyet sonunda sağlığa zararlı olanlar Zehirli veya çok zehirli, Zararlı, Aşındırıcı, Tahriş edici, Duyarlılık yaratan veya alerjik tepkileri provake eden, Kanserojen, Mutajen, Teratojen,(hamilelikte alındığında bebeğe zararlı olan madde) Üreme sistemine zarar veren, Genetik olmayan doğum anormalliklerine sebep olan maddeler 14

16 Fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle fiziksel ve kimyasal zarar verme riski taşıyanlar Patlayıcı Oksitleyici -- Parlayıcı,çok parlayıcı ve çok kolay parlayıcı maddeler olmak üzere beş sınıfa ayrılır 15

17 Çevreye zarar verenler 1. Canlı organizmalar için zehirli ve zararlı olan 2. Çevrede yok olmayıp kimyasal artıklar olarak kalıcı olan, 3. Biyolojik anlamda birikim yaratan maddelerdir.

18 TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN RİSKLERİ AKUT SAĞLIK RİSKLERİ KRONİK SAĞLIK RİSKLERİ EKOTOKSİK RİSK YANGIN RİSKİ DİĞER FİZİKSEL RİSKLER 17

19 Sağlığa Olan Etkileri DOZ ilaç zehir İlaç ile zehir arasındaki farkı doz belirler

20 Sağlığımıza Etkileri Nelerdir? Temas yerlerinde tahriş yaparlar Kana karışarak sistemik etki yaparlar Hedef organ etkisi Basit bir cilt kızarıklığından kansere kadar değişen çeşitli hastalıklara neden olurlar! Ölü doğum - Düşükler Sakat doğum Kısırlık Çeşitli kanserler Daha sık görülmektedir! 23

21 Gazlar ve Dumanların Akut Etkileri Gözlerimizi ve cildimizi tahriş ederler Koklama Solunum yollarını tahriş ederler Sinir sistemini etkilerler zehirlenmelere yol açarlar Gözlerde Ciltte kızarıklık/yanma öksürük Hırıltılı solunum Nefes darlığı Bronşit AC ödemi Pnomoni Mide bulantısı - Kusma İştahsızlık Yavaş sindirim gibi sorunlar oluşur Adale krampları ve Davranış bozuklukları Ölüm 24

22 Gazlar Ve Dumanların Kronik Etkileri Kronik etkiler: Akciğer kanseri riski çok yüksektir. Larinks kanseri (yutak kanseri) Mesane kanseri Kronik bronşit Astım Akciğer kapasitesinin azalması Böbrek bozuklukları Sperm miktarı azalması ve kısırlık (kaynakçı eşlerinde geç gebelik, düşükler) Merkezi sinir sistemi etkilenmeleri (konuşma ve hareket yeteneği azalması) 25

23 Organik fosforlar Böcek ilaçları Kurşun Cıva Manganez Arsenik Asbest Silisyum Pamuk tozu Kadmiyum Berilyum Dizel gazlar Asbest Nitrozaminler Dumanlar Kurşun Kurşun Nikel, Katran, Benzen, Akrilik, Epoksi reçineleri Karbon monoksit Vinil klorür Tiner Benzen Tolüen Karbon tetraklorür Vinil klorür Tiner Benzidin boyalar Betanaftilamin Cıva Mangal dumanları 26

24 AKUT SAĞLIK RİSKLERİ Tahriş ediciler; Temas ettiği yerde kimyasal bir etkiyle, eski durumuna gelebilen kızarıklığa neden olur. NO, NaOCI, SnCI2 Deriye (cilde) ait tehlikeler; Derinin dış tabakasına etki ederek, koruyucu yağ tabakasını bozan, kızarıklığa veya deri tahrişlerine neden olur. Aseton, klorlu bileşikler Zehirli maddeler; Hayvanlar üzerinde yapılan bir takım testlerle öldürücü etki ve dozları saptanan maddelerdir. Epiklorohidrin, akrilonitril, anilin Çok zehirli maddeler; Aldirin, etilenamin ve hidrojen sülfür, Hardal gazı (iperit), 27

25 AKUT SAĞLIK RİSKLERİ Aşındırıcı (yakıcı, çürütücü, korozif) maddeler; Temas ettikleri dokularda, kimyasal reaksiyon sonucu, geri dönüşsüz, görülebilir tahribatlara neden olur. NaOH, H2SO4, Gözler için tehlikeli olanlar; Göz veya görme yeteneğine etki eden maddelerdir. Bunlar konjonktivit ve kornea ya zarar verebilir. Solventler, asitler ve alkaliler, Kan ve Hematopoietik sistemler üzerine etkisi olan maddeler; Bu maddeler hemoglobin'in fonksiyonlarını (işlevlerini) azaltarak vücut dokularını oksijensiz bırakır. Bilinç kaybı tipik hastalık belirtisidir. Karbon monoksit, siyanürler, nitrobenzen, hidrokinon, anilin, arsin 28

26 Hassaslaştırıcılar; Belli süre maruz kalındığında normal dokularda alerjik reaksiyonlara neden olur. hidrokinon, brom, platin bileşikleri, izosiyanatlar ve ozon. Kanserojenler; Yetkili kuruluşlarca kanserojen olduğu saptanan asbest(ler), benzen (benzol), berilyum, kurşun kromat, formaldehit, vinil klorür, trikloroetilen ve karbon tetraklorür bu sınıfa girer. Üreme zehirleri; AKUT SAĞLIK RİSKLERİ Bu sınıfa giren maddeler doğum kusurlarına veya kısırlığa neden olurlar. Bazı bilim adamları, kadınların, doğurma döneminde hiçbir kimyasal maddeye maruz kalmamalarını öneriyor. Bu sınıfa giren maddelere örnek olarak Polybrominated biphenyl PBB'ler, Polychlorinated biphenyl PCB'ler, selenyum bileşikleri ve vinil klorür verilebilir. 29

27 KRONİK SAĞLIK RİSKLERİ Hepatotoksinler (karaciğer hücrelerini yok eden toksinler); Karaciğer büyümesi veya sarılık gibi karaciğerde hasara neden olur. karbon tetraklorür, nitrosaminler, vinil klorür, klorobenzen, trikloretilen, kloroform ve etilalkol. Nefrotoksinler (böbrek dokusunu yok eden toksinler); ödem veya idrarda protein bulunması (proteinuria) gibi böbrek hasarlarına neden olur. Halojenli hidrokarbonlar, uranyum, vinil klorür, trikloroetilen ve etil alkol Nevrotoksinler (sinir dokusunu harap eden toksinler); Merkezi sinir sitemine etki ederek davranış değişiklikleri, motor fonksiyonlarının azalması ve uyuşukluğa neden olur. civa, karbon sülfür, etil alkol, asetilen, mangan, talyum ve kurşun tetraetil'dir. Akciğerlerde hasara neden olan maddeler; Solunum sistemi dokularını tahrip eden maddelerdir. Bu maddeler öksürük, göğüste sıkılık, ve nefes darlığına neden olurlar. Silisyum dioksit, asbest(ler), pamuk lifleri, kömür tozu ve toluen diizosiyanat'lar bu sınıfa girer. 30

28 EKOTOKSİK RİSK Serbest halde bulunmaları durumunda, biyoakümülasyon yoluyla çevre üzerinde ani veya gecikmeli olarak olumsuz ve biyotik sistemlerde toksik etkiler yaratan maddelerdir. Bu tehlikeli özellikleri taşıyan maddelerin Depolanması sırasında Taşınması sırasında Maddenin çevre için olan tehlikelerini Koruma tedbirleri ve Tehlikeli özelliğini belirten işaret ve yazıları taşıyan etiketlerin üzerinde bulunması gerekmektedir. 31

29 DİĞER FİZİKSEL RİSKLER Basınçlı gazlar; Tüplerde basınç altında gaz olduğu için patlama tehlikesi vardır. Yangında ısınırsa kabının patlamasına neden olabilir. Azot, oksijen, argon, asetilen, propan ve karbon dioksit, Patlayıcılar; Nitrogliserin, barut ve diasetil peroksit, Kararsız maddeler; Benzoil peroksit, akrilonitril ve bütadien gibi birçok tehlikeli madde bu sınıfa girer. Su ile şiddetli reaksiyon veren maddeler; Asetik anhidritleri, sodyum metal'i, ve kalsiyum karpit örnek olarak verilebilir. Çok dengesizdirler. Su ile reaksiyona girince zehirli veya yakıcı gazlar çıkarır. Şok, sürtünme ve sıcaklık artışı sonucu olarak parlayabilir. Ayrıca kapalı bir kapta ısıtılırsa patlayabilir. 32

30 Gazlar tozlar dumanlar Vücudumuza nasıl girerler? Ciltten temas / emilme yoluyla Solunum yollarından Sindirim Kanalından emilerek Vücudumuza girerler! 34

31 Solunum yolu ile Kimyasallar işyeri havasında toz, sis, duman, gaz ve buhar şeklinde dağılmış olabilir ve solunabilir. Bu yolla bu maddelerin etki alanı içinde bulunan işçiler pek çok kaynaktan ortaya çıkan kimyasal karışımlara maruz kalabilirler. 35

32 Deri ve gözlerden absorbsiyon yolu Solunum yolu ile maruziyetten sonra en çok mesleki maruziyetin meydana geldiği yoldur. Özel önlem alınmamış ve uyarı bulunmayan bazı kimyasallara dokunulması veya bu maddelerle koruyucusuz çalışılması, işçilerin pek çok kimyasalın zararlı miktarlarına deri yolu ile maruz kalma riskini ortaya çıkarır. Deri yolu ile absorblanma genellikle sıvı haldeki kimyasalları için geçerli ise de, tozlarda eğer ter ile ıslatılırsa deriden emilebilir. Bazı. kimyasallar hiçbir etki uyandırmadan deriden geçebilir. Deride tahrişe neden olan NaOH, HCl, H2SO 4 vb aşındırıcı maddelerin aksine herhangi bir tahriş hissedilmez. Bu da tehlikenin fark edilmemesine yol açabilir 36

33 Sindirim yolu ile Solunan havada bulunan tozların yutulması, Kimyasal bulaşmış ellerin temizlenmeden yemek yenilmesi, Sigara içilmesi veya Yanlışlıkla yutma yoluyla, gaz, toz, buhar, duman, sıvı veya katı maddeler vücuda sindirim yoluyla da girebilir. Bu gibi yollarla vücuda giren kimyasallar dolaşım sistemine girerek bütün vücuda yayılır. Bu yolla sadece etkiye maruz kalan organ değil doğrudan bu etkiye hiç maruz kalmayan organları etkileyebilir ve plesenta yoluyla anne karnındaki bebeğe de geçebilir. 37

34 MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI (MSDS) 38

35 Tehlike Tanımı Tehlike: Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyelidir. Risk: Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya etkileşim koşullarında ortaya çıkması olasılığıdır. Sınıflandırma Yapısal özellik Faaliyet türü Risk değerlendirmesi Risk kontrolü Risk iletişimi Ambalajlama Taşıma Depolama Elleçleme Mühendislik hizmetleri KKE Etiket GBF (Güvenlik Bilgi formu) 39

36 Kimyasallarla Çalışırken Neleri Bilmeliyim? Kimyasallarla çalışanlar aşağıdaki soruları kendilerine sormalıdır! Bu maddenin bana zararı var mı? Varsa zararı nasıl dokunur? Kendimi nasıl koruyabilirim? ACİL Durumlarda ne yapabilirim? Bu soruların cevabını nereden bulabilirim? 40

37 Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (Material Safety Data Sheet) MSDS nedir? Kimyasal maddelerin kullanımı ve depolanması sırasında oluşabilecek riskleri ortadan kaldırmaya yönelik kullanıcıyı doğru ve yeterli düzeyde bilgilendirmek amacıyla hazırlanan, ilgili kimyasal maddelerin tehlike ve riskleri ile diğer bilgileri içeren dökümanlara Malzeme Güvenlik Bilgi Formu adı verilir. 41

38 Bütün kimyasallar; Güvenlik Bilgi Formlarındaki bilgilere uygun olarak kullanılmalıdır.!!! 42

39 Malzeme GÜVENLİK FORMU NELERİ İÇERİR? Madde/Müstahzar(ürün) ve Şirket/İş Sahibinin Tanıtımı, Bileşimi/İçeriği Hakkında Bilgi, Tehlikelerin Tanıtımı, İlk Yardım Tedbirleri, Yangınla Mücadele Tedbirleri, Kaza Sonucu Yayılmaya Karşı Tedbirler, Depolama, Maruziyet Kontrolleri/Kişisel Korunma, Fiziksel ve Kimyasal Özellikler, Kararlılık ve Tepkime, Toksikolojik Bilgi, Ekolojik Bilgi, Bertaraf Bilgileri, Taşımacılık Bilgileri, Mevzuat Bilgileri, Diğer Bilgiler. 43

40 GBF=MSDS Kimyasalın Tanımı Bu bölümde ürünün kimyasal ismi ve ticari ismi yer alır. Kimyasalın isminin ve diğer bilgilerin etiketteki bilgilerle aynı olması gerekir. Kimyasalın Kullanımı Kimyasal maddenin amaçlanan veya önerilen kullanım biçimleri/ alanları belirtilmelidir. Çok sayıda olası kullanım biçimi / alanı bulunması halinde. yalnızca en önemli veya en yaygın kullanım biçimleri/alanları, kimyasal maddenin (yangın yavaşlatıcı, oksitlenmeyi engelleyici gibi) ne işe yaradığı belirtilmelidir. Firma Bilgileri Kimyasalı üreten, ithal eden veya dağıtanın adı, firma adı, açık adresi, telefon ve faks numaraları ve acil durumlarda başvurmak üzere söz konusu firmanın veya yetkili kurumun acil durum telefon numaraları belirtilmelidir. 44

41 Tehlikeli Kimyasalların Bileşimi Bu bölümde kimyasalın/bileşenin sağlık ve güvenlik açısından tehlikeli olan özellikleriyle ilgili bilgiler yer almalıdır. Tehlikeli bileşenlerin adları (herkesçe bilinen ve kimyasal adları) ve mümkünse bileşiğin tümü içindeki oranları belirtilmelidir. Ancak kimyasalın tam bileşim yapısının (bileşenlerin yapısı ve konsantrasyonları) verilmesi zorunlu değildir. Bileşimdeki maddelerin genel tanımı ve konsantrasyonları yeterlidir Kimyasal tek bir madde değil de bir karışım ise karışım içinde bulunanlardan, tehlikeli kimyasallar listesinde olan ve ürünün yüzde birini (%1) veya daha fazlasını oluşturan maddelerin belirtilmesi gereklidir. Bileşik içinde kanserojen, teratojen ve mutajenik kimyasallar var ise, söz konusu kimyasal, bileşiğin binde birini (% 0,1) bile oluşturuyorsa listede belirtilmelidir. Tehlikeli kimyasal maddelerin sınıflandırması; maddenin fiziko-kimyasal, sağlık ve çevresel zararlarına göre belirlenmiş tehlike işareti ve risk durumları ile birlikte belirtilmeli, bu maddelerin isimleri, EEC numaraları CAS numarası ve IUPAC adı da yazılmalıdır 45

42 Fiziksel ve Kimyasal Özellikler Bu bölümde maddenin kimyasal ve fiziksel özellikleri yer almalıdır. Normal görünüş ve kokusu, Buhar basıncı, Buhar yoğunluğu, Suda çözünürlüğü; Erime noktası, Özgül ağırlığı, Buharlaşma oranı, Kaynama noktası, Parlama noktası, 46

43 Yangın ve Patlama Bilgileri Parlama, yanma veya alt ve üst patlama sınırlarını (LEL, UEL) yangın söndürmede kullanılacak araçları, varsa yangınla özel mücadele yöntemleri belirtilmelidir. Sağlık için Yarattığı Tehlike Bilgileri Kimyasalın vücuda giriş yolları (solunum, deri absorbsiyonu, sindirim, ağızoral) sağlık üzerinde yarattığı akut ve kronik etkileri, maruziyet belirtileri ve maruziyet sınırı, ürünün kanserojen olup olmadığı, etkilenme durumunda görülen sağlık sorunları ve öneriler ilkyardım/acil tedavi işlemleri bu bölümde yer almalıdır. Kullanım Sırasında Alınması Gereken Önlemler Acil durumlarda gereken bilgiler, dökülmeler sonrasındaki temizlik işlemleri, güvenli bir şekilde depolama, kullanma önlemleri ve kaza ile ortama karışması halinde uygulanacak önlemler yer almalıdır. 47

44 İlk yardım Bilgileri İlk yardım önlemleri tanımlanmalı, acil tıbbi müdahale veya uyarı gerekiyor ise öncelikle bu durum mutlaka belirtilmelidir. İlk yardım konusundaki bilgiler, kısa, kazazede ve kazazedenin yanındakilerle ilk yardım görevlileri tarafından kolayca anlaşılır olmalıdır. Belirtiler (semptomlar) ve etkiler açıkça özetlenmelidir. Talimatlarda; herhangi bir kaza anında kaza yerinde yapılması gerekenler ve maruz kalınmasından sonra takip eden dönemde ortaya çıkması muhtemel gecikmiş etkiler, doktorun profesyonel yardımının gerekli olup olmadığı veya önerildiği durumlar ile doktora iletilmesi gereken özel bilgiler, var ise antidotu, kimyasalın özelliğine bağlı olarak işyerinde yapılması gereken özel ve acil işlemler için gerekebilecek özel önlemler de belirtilmelidir. İlk yardım konusundaki bilgileri solunursa, cilt ve göz ile temas ederse ve yutulursa gibi değişik maruz kalma biçimlerine göre ayrı alt başlıklar halinde olmalıdır. 48

45 Risk Durumları Risk Durumlarının Kombinasyonu Risk İbaresi R1 R2 R3 Risk İbaresinin Açık İfadesi Kuru halde patlayıcıdır. Şok, sürtünme, alev ve diğer tutuşturucu kaynakları ile temasında patlama riski. Şok, sürtünme, alev ve diğer tutuşturucu kaynakları ile Risk İbaresi R 15 /14 R 29/15 Risk İbaresinin Açık İfadesi Su ile kolay alevlenebilir gaz oluşumuna yol açan şiddetli reaksiyon. Su ile temasında toksik ve kolay alevlenebilir gaz çıkarır. 49

46 Güvenlik Tavsiyeleri Güvenlik Tavsiyelerinin Kombinasyonları Güvenlik İbaresi Güvenlik İbaresinin Açık İfadesi S1 S2 S3 Güvenlik İbaresi Kilit altında muhafaza edin. Çocukların ulaşabileceği yerlerden uzak tutun. Serin yerde muhafaza edin. Güven Güvenlik İbaresinin Açık İfadesi S 1/2 S 3/7 S 3/9/14 Kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı bir yerde muhafaza edin. Kabı, serin bir yerde ve ağzı sıkıca kapalı olarak muhafaza edin. Serin, iyi havalandırılan bir yerde... 'den uzak tutarak muhafaza edin. 50

47 Mevzuat!!! Ülkemizde MSDS in nasıl hazırlanabileceği 26 Aralık 2008 tarih ve (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Tehlikeli Maddeler ve Müstahzarlara(ürünlere) İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik te verilmiştir. Yönetmelik gereğince, gerek ithalat gerek üretim yolu ile piyasaya sunduğunuz kimyasal ürünleriniz için, profesyonel kullanıcılara, en geç satış anında, bu konuda lisanslı kişilerce hazırlanmış Güvenlik Bilgi Formu sunma yükümlülüğünü getirmektedir. 52

48 53

49 GBF(MSDS) Birçok kimyasal günümüzde endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu kimyasallar yapıları gereği çoğunlukla toksik, korozif ve kolay alev alabilme gibi özellik taşımaktadır. Ancak risk taşıyan özellikleri ile kullanımı ve depolanmalarında alınması gereken önlemler bilindiğinde güvenli bir şekilde kullanılabilmektedirler. Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (Material Safety Data Sheet-MSDS) birçok ülkede tehlikeli ya da potansiyel anlamda tehlike taşıyan maddelerin güvenli kullanımları ile ilgili gerekli bilgileri sağlamak için kullanılmaktadırlar. Bu nedenle GBF(MSDS) çalışma ortamdaki kimyasal tehlike ve riskleri kontrol etmek amacı ile önemli bir rol oynamakta, adeta o kimyasalın bir prospektüsü olmaktadır. 54

50 56

51 57

52 58

53 59

54 60

55 61