Vektör veri. Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 1

Transkript

1 Vektör veri Nokta, çizgi ve alanların temsilinde kullanılır. Bunların hepsi koordinatlar kullanılarak mekansal temsilde kullanılır. Noktalar en küçük boyutsuz gösterimlerdir Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 1

2 Vektör veri Vektörel model coğrafik varlıkların kesin konumlarını tanımlamada son derece yararlı bir modeldir. Süreklilik özelliği gösteren coğrafik varlıkların, örneğin toprak yapısı, bitki örtüsü, jeolojik yapı ve yüzey özelliklerindeki değişimlerin ifadesinde daha az kullanışlı bir model olarak bilinir Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 2

3 Noktasal gösterimler Toprak örnekleri Tip PH Kirlilik Elektrik Direkleri Sahip Yükseklik İlgili parçalar Kaza Lokasyonları Kaza No Saçılma şekli genişlik Parsel merkezleri Bölüm/Blok/HisseNo. Adres Malik Değerlendirme verisi Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 3

4 Çizgi yada Arc sal gösterimler Çizgiler tek boyutlu uzunluğu olan ama alanı olmayan objeleri ifade etmede kullanılır. Her bir çizgi bir düğüm noktasında başlar ve biter Sokak orta çizgileri Sokak adı Adres sırası Su hatları Boru ebatı Boru cinsi Monte tarihi Dereler Depth Quality Flow Rate Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 4

5 Poligon ya da kapalı çizgiler Poligonlar herhangi bir şekildeki kapalı ifadelerdir. Birbirine bağlanmış çizgi serilerinden oluşurlar. Parsel Parsel ID No Boyut ve alan Toprak sınırları Çeşit geçirgenlik Taşkın sahaları Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 5

6 Vektör Data tabakalanabilir Lake Features: Line Points: Connected Detached Area Text Mekansal veri analizi N E N E Coğrafi objeler temalarına göre tabakalara ayrılırlar Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 6

7 Vektörler topoloji bilgisini saklayabilirler. İlk başlarda CBS de vektör veri ve kartografik spagetti yapıları kullanılmıştır. Vektör veri yapısı 1960 larda arc/node modelinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Arc/node modelinde poligonlar çizgilerden, çizgiler ise noktalardan oluşur. Noktalar, çizgiler ve poligonlar birbirleriyle ilişkilendirilerek kendi dosyalarında saklanabilir. Topolojik vektör modeli çizgiyi (arc) temel birim olarak kullanır. Alanlar (poligonlar) arc lardan meydana gelir. Bir çizginin (arc) son noktasına node denir. Çizgilerin birbirleriyle kesiştikleri noktalar da node olarak adlandırılır. Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 7

8 Topoloji Topoloji: Topolojik dönüşümler sonucu değişmeden kalan geometrik özellikler ile ilgilenen bir bilim dalı. CBS dahil pek çok konuda uygulamaları vardır Topolojik dönüşümler? Bir pafta deforme edilirse, buruşturulursa, tekrar düzeltilirse, detaylardaki belirli özellikler değişmeden kalacaktır: Kapalı bir alanın içindeki, sınırındaki, dışındaki noktalar, çizgilerin başlangıç, bitiş noktaları Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 8

9 Topoloji CBS yazılımlarının temelinde topolojik veri yapısı yatmaktadır. Topoloji ile hatalar otomatik olarak tespit edilip giderilebilir. Sayısallaştırılmış veya import edilmiş haritalar genellikle topolojik olarak temiz değildir. Bir CBS yazılımı, birleşmemiş arc lar arasında topoloji kurabilecek özellikte olmalıdır. Topoloji sayesinde birbirine yakın olan node lar yakalanır (snap). Topoloji ile çift sayısallaştırma neticesinde oluşan parçalar (sliver) ve çakışmalar temizlenir. Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 9

10 Topoloji Topolojik anlamda aşağıdaki iki şekil birbirine eşittir. Bozulanlar: Koordinatlar, uzunluklar, alanlar Bozulmayanlar: Her bir noktada birleşen çizgi sayısı, noktalar arasındaki çizgiler, her kenarın iki yanındaki alanlar-komşuluk ilişkisi.... a d. a d e b c b c Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 10

11 Topoloji Topolojik ilişkiler: Birbiriyle sınırı olan yada ortak noktası olan kapalı alan (polygon), çizgi (arc), çizgi başlangıç ve bitiş noktaları (node), ve noktaları (points) arasındaki mekansal ilişkiler : kapsama, bitişiklik, bağlantı CBS de mekansal modelleme işlemlerinde topolojik bilgiler kullanılır, hesaptan sonra sonuçları koordinatlar ekranda göstermek içindir. Örneğin en uygun yol belirleme işlemi Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 11

12 Topoloji Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 12

13 Topoloji Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 13

14 Topoloji Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 14

15 Topoloji Sınırda olan kenarlar Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 15

16 Topoloji Şu sorular yanıtlanabilir. Hangi kapalı alanlar A ile komşudur? A yı tanımlayan kenarların (arcs) negatif yönlerdeki durumları ile diğerleri tanımlanıyor mu? 3 noktasından 2 ye en kısa yol hangisidir? (Node listesinden mesafeler hesaplanarak uzunlukları bulunur, karşılaştırılır) Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 16

17 Topoloji Özelliklerde değişikliklere yol açabileceğinden yakalama (snap), temizleme ve birleştirme toleranslarının çok dikkatlice belirlenmesi gereklidir. Tamamlanmış topoloji ile harita çakıştırma uygun şekilde gerçekleştirilebilir. Topoloji sayesinde birçok CBS işlemi, nokta dosyalarına erişmeye gerek kalmadan gerçekleştirilebilir. Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 17

18 Birleşmemiş node lar Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 18

19 ArcGIS Topoloji Kuralları Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 19

20 Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 20

21 Vektörmü Raster mi? Hiç Bilenle Bilmeyen bir olur mu? Zümer

22 Vektör & Raster? Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 22

23 Vektör & Raster? Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 23

24 Vektör & Raster? raster veri gösterimi: zoom in yaparsak pikseller görünür, piksel görünmesine karşı raster verinin nasıl yeniden ölçeklendiğini gördük vektör veri gösterimi ölçeklenebilir zoom in de biçim korunur Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 24

25 Vektör & Raster? Avantajlar; Gerçek dünyanın tasviri daha kolay Kompak veri yapısı Topoloji sağlanabilir Dezavantajlar; Karmaşık veri yapısı Simülasyon güçlüğü Bazı mekansal analizlerin zorluğu Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 25

26 Vektör & Raster? Avantajlar; Basit veri yapısı Kolayca çakıştırılabilme Çok çeşitli mekansal analizler Uniform büyüklük ve şekil Ucuz teknoloji Dezavantajlar; Yoğun veri Projeksiyon güçlüğü Tabakalar arasındaki farklı ölçekler sıkıntı olabilmekte Genelleştirmede veri kaybı Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 26

27 Vektör & Raster?! Verinin miktarı Piksel değeri küçüldükçe hassasiyet artmakla beraber veri miktarı artmakta Uzaktan algılama, yükseklik verisi raster formdadır. Vektör data genellikle idari veriler, iyelik verileri için kullanışlıdır. Yazılım Bazı yazılımlar raster için bazıları da vektör için uygundur. Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 27

28 Vektör & Raster? İnsanlar sıklıkla coğrafik objelerin raster mi yoksa vektör olarak mı CBS de daha iyi olacağını sorar. Cevap aslında hiçbiri ve ikisi.şöyle ki; hiçbir veri modeli her durum için daha iyi değildir ve ver iki veri modeli de CBS de özel roller üstlenir. Bu örnekte vektör data kıyı şeridini detaylı göstermekte ve muhtemelen buyuk doğrulukla. Vektör veri raster veriye göre bilgiyi daha öz şekilde depolar ve lineer objelerde daha iyi çalışır. Ancak raster veri modeller doğada devam eden durumların gösterimi için daha iyiydir; örneğin komşu objeler arasında ki sıcaklık farkı gösterimleri. Shoreline Land Wate Vector Shoreline Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 28

29 Dönüşüm? CBS yazılımı tarafından sağlanır Bazı umulan hatalar Vektör den hücresel veriye Vektör prezisyonu kaybolur Hücresel veriden vektöre Veri çeşitliği kaybolur Vektör ve hücre arasında birebir tersine dönüşüm mümkün değildir Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 29

30 Coğrafi bilgiye tekrar dönersek; Coğrafi bilgi genellikle bir yerle yada bazen zamanla ve o yerin yada zamanın özellikleriyle ilgilidir. Sıcaklık 34 N 120 W bölgesinde yerel saatle öğlen vakti günü 18 C idi Özelliklerin sayısı oldukça fazladır. CBS terminolojisinde buna öznitelik deriz. Öznitelikler fiziki, sosyal, ekonomik demografik ve çevresel faktörler olabilir. Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 30

31 Öznitelik Öznitelik verisi coğrafi objelere ait özellikleri içerirler ve bir veri tabanında depolanırlar ve bir tabakadaki coğrafi objelerle ilişkilendirilerek CBS ortamına girerler CBS özniteliklerin coğrafi bir lokasyona linklenmesine ve burada editlenmesine izin verirler.. Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 31

32 Öznitelik Çeşitleri Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 32

33 Coğrafi objeler Haritalarda yada ekranda görülen grafikler coğrafi obje ya da obje olarak adlandırılır. Bunlar doğal ya da yapay yapılardır. Coğrafi objeleri ve değişim kavramlaştıran 2 yol vardır. Coğrafi gösterimdeki en temel fark Ayrık objeler Sınırlarıyla iyi tanımlanmış objeler Alanlar Değişken özellikler Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 33

34 Ayrık Objeler Nokta, çizgi alanlar Sayılabilir Biyolojik organizmalar Hayvanlar, ağaçlar İnsan yapısı objeler Araçlar evler yangın vanaları Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 34

35 Alanlar Mekanda sürekli değişen özellikler Değer, lokasyonun bir fonksiyonudur. Özellik yön kavramını içeren herhangi bir öznitelik olabilir. Dünya yüzeyindeki her noktada tekil bir değer Örnek olarak yükseklik Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 35

36 Alan Örnekleri Toprak özellikleri ph, nem Nüfus yoğunluğu, Atmosferik değişkenler sıcaklık, nem, basınç Çevresel değişkenler,.... Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN 36