KİLO KONTROLÜNDE DOĞAL DESTEK ÜRÜNLERİ. Prof.Dr. Didem DELİORMAN ORHAN

Transkript

1 KİLO KONTROLÜNDE DOĞAL DESTEK ÜRÜNLERİ Prof.Dr. Didem DELİORMAN ORHAN

2 Dietary Supplement Health and Education Act (DSHEA)-1994 Gıda destekleri sağlık ve eğitim yasası FDA nin gıda bütünleyicileri üzerindeki etkinliği kalktı Kronik bir hastalığın önlenmesinde etkili olduğu gösterilen bitkisel droglar gıda bütünleyici kapsamına alındı Bu bitkilerin gıda maddesi olarak tablet, kapsül, sıvı dozaj formu tanımlarıyla satışları mümkün hale geldi

3 Mevzuttaki ikilem DSHEA ya göre gıda desteklerinde; Herhangi bir sağlık iddiası bulunamaz, Hastalığı tedavi ettiğini veya şiddetini azalttığını belirten bir ibare yazılamaz! Oysa tüm gıda destekleri bir amaca yönelik olarak yapılıyor!!!!!!!

4 1994 den sonra tüm dünyada baş döndürücü ürün trafiği-çeşitliliği Tüm dünyada 60 milyar dolardan fazla gıda destekleri pazarı oluştu Oluşan pazarda 2 amaca yönelik üretilen ürünler büyük yer tuttu

5 1-Afrodizyak Amaçlı Ürünler

6 2-Kilo Kontrolü Amaçlı Ürünler

7 OBEZİTE Vücuttaki yağ miktarının sağlığı bozacak düzeyde artması Normal koşullarda enerji alımının enerji daha fazla olduğu durumlarda ortaya çıkar tüketiminden

8 Obezite verileri (DSÖ) Bel/Kalça Oranı: Kadınlarda > 0,85 Erkeklerde >1 den fazla ise 2010 da 400 milyon ÜZERİ obez 1.6 milyardan FAZLA kilolu 2015 te 700 milyon obez 2.3 milyar kilolu Türkiye deki Obezlik oranı %22

9 estetik metabolik psikolojik sistemik OBEZİTE sosyal organik fizyolojik hormonal

10 Obezite-Mortalite Hiç sigara içmemiş yaş arası yaklaşık kadın ve erkekte yapılan bir araştırmada BKI > 29 olanlarda kardiyovasküler mortalitenin 2 kat, BKI > 32 olanlarda ise 4 kat arttığı bildirilmiş

11 Vücut ağırlığının %10 kaybı ile risk artısında %50 azalma meydana gelmekte

12 Obezite Tedavisi Egzersiz Diyet Davranış değişikliği İlaç tedavisi??? Cerrahi tedavi

13 FDA ONAYLI MOLEKÜLER KISA SÜRELİ KULLANILACAKLAR Desoxyephedrine 1947 Phenmetrazine 1956 Phentermine 1959 Diethylpropion 1959 Phendimetrazine 1959 Benzphetamine 1960 Mazindol 1973 Fenfluramine 1973 UZUN SÜRELİ KULLANILACAKLAR Dexfenfluramine Sibutramine Orlistat 1999

14 KİLO KONTROLLÜNDE BESLENME DESTEK ÜRÜNLERİ NEDEN BU KADAR POPÜLER? Diyet ve egzersizin yorucu ve sıkıcı olması Sentetik ilaçların yan etkileri ve sayılarının azlığı Destek ürünlere reçetesiz ulaşabilme kolaylığı Doğal tedavinin çekiciliği Reklamlardaki abartılı iddialar

15 Basında ZAYIFLAMA reklamları ABARTILI KİLO VERDİRME İDDALARI HER ÜNLÜYLE ÖZDEŞLEŞMİŞ BİR ÜRÜN HER YIL YENİ BİR ÜRÜN

16 BU KADAR KİLO VERDİRMELERİ MÜNKÜN MÜ? FDA GUIDANCE FOR INDUSTRY(Şubat 2007) Buna göre: 1 yılın sonunda %5* EMEA (Avrupa İlaç İdaresi) ya göre 1 yılın sonunda % 10 *: Deneklerin en az % 35 inde bu etki görülmelidir.

17

18

19

20

21 Her yıl yeni ürün-moda ÜRÜN? Fx-15 Elma krom Meksika biberi Lahana kapsülü Formula 7 Samandağ biberi Acai Altın çilek Summer 7-keto Afrika mangosu Summer -7 mirror.??????..??????

22 Bu kadar ürün piyasaya nasıl-neden çıkıyor?

23

24

25 İLAÇ- GIDA DESTEĞİ İKİLEMİ DRUGS Must be proven safe before approved for market. SUPPLEMENTS Must be proven harmful before removed from market.

26 Zayıflama ilaçlarındaki tehlike Uzakdoğu'dan gelen zayıflama tabletlerinde tiroit bezi ekstrelerine, kalp krizine yol açabilen sibutramin maddesine ve ölüme yol açtığı için ABD'de yasaklanan amfetamine rastlandı. ntvmsnbc ve Ajanslar 11 Mart 2010 Perşembe

27 Kilo kontrolü amacıyla neler kullanılıyor?

28 KİLO KONTROLÜNDE KULLANILAN BİTKİSEL DESTEKLER 1-Metabolizmayı Hızlandıranlar-Enerji Tüketimini Artıranlar- Termojenikler Efedrin, Sinefrin,Kafein ve Kapsaisin içeren bitkiler 2-Absorbsiyonu Engelleyenler ve Tokluk Hissi Verenler a)diyet lif-müsilaj içeren bitkiler b)yağ Tutucular Lipaz inhibitörleri c)karbonhidrat emilimini engelleyenler Alfa amilaz ve glikozidaz inhibitörleri

29 3-Santral Etkililer-İştahı Baskılayanlar Seratonin geri alım inhibitörü etkili bitkiler 4-Su Atılımını Arttıranlar-Diüretikler Fenolik bileşiklerce zengin bitkiler 5-Barsak Hareketlerini Hızlandıranlar-Laksatifler Antrakinon içeren bitkiler

30 1-Metabolizmayı Hızlandıranlar- Enerji Tüketimini Artıranlar-Termojenikler Efedrin, Sinefrin, Kafein ve Kafein türevlerini içeren bitkiler Ephedra sinica Deniz üzümü Citrus aurantium Turunç Camelia sinensis Yeşil çay

31 1-Metabolizmayı Hızlandıranlar- Enerji Tüketimini Artıranlar-Termojenikler Efedrin, Sinefrin, Kafein ve Kafein türevlerini içeren bitkiler Ilex paraguariensis Mate yaprağı Paullinia sorbilis Guarana Capsicum annuum Meksika Biberi

32 Deniz üzümü, Ephedra (Ephedra sinica) Orta Asya da yayılış gösteren çalımsı bir bitkidir Kullanılan kısım: Toprak üstü kısımları Etkili bileşikler: Efedrin, norefedrin, pseudoefedrin, norpsödoefedrin Standardizasyon :? Etkin doz:?

33 Tüm yan etki ve tehlikelerine rağmen piyasada Ephedra (20 mg efedrine eşdeğer), kafein içeren guarana, kola meyvası, mate, yeşil çay ve huş ağacı kabuğu ekstresi (veya aspirin) kombinasyonlarını içeren tablet ve kapsül formunda ürünler satılmaktadır Dikkat!!! Bitki, hipertansiyon, taşikardi, kalp krizi, aritmi, felç, psikoz, nöbetler ve ölüm gibi birçok ağır yan etkiye sebep olabilmektedir.

34 EFEDRİN-KAFEİN KARIŞIMLARI Efedrin, termojenik etkiyi arttırmak amacıyla kafein gibi metilksantinler ile kombine edilmekte Kafein, sinaptik aralıkta norepinefrinin yıkımını azaltır Yalnız başına efedrin de kafein de belirgin olarak kilo verdirmezken 6 aydan fazla efedrin-kafein kombinasyonu kullanımı ile %16 ya varan oranda kilo kaybı görülebileceği bulunmuştur

35 ABD de yılları arasında besin destek ürünlerinin neden olduğu ölümlerin %59 unu ephedra oluşturmuştur yılında Ephedra türlerinin kullanımı FDA tarafından yasaklanmıştır.

36 Turunç, Bitter orange (Citrus aurantium) Kullanılan kısım: Meyve Etkili bileşikler: Hesperidin, neohesperidin, naringin, tangaretin gibi flavonoidler, uçucu yağ, furanokumarinler ve aminler (sinefrin = oksidrin % oranında ve oktopamin) Standardizasyon : Doz başına mg sinefrin Etkin doz: mg sinefrin

37 SİNEFRİN-KAFEİN KARIŞIMLARI Turunç ekstresini yalnız veya kafein gibi diğer stimulanlarla beraber KULLANILDIĞINDA iskemik şok, taşiaritmi, kardiyak arrest, bayılma, kalp spazmı, myokard enfaktüsü, ventriküler aritmi ve ölüm görülmüştür.

38 Dikkat!!! Efedrin ve sinefrin taşıyan ürünlerin sporcular tarafından çok kullanıldığı bilinmektedir ancak bu maddelerin doping testlerinde pozitif sonuca neden olabileceği unutulmamalıdır.

39 Kafein ve Kafein Taşıyan Bitkiler Kafein, güvenilir bir termojeniktir. Yetişkinlerde kısa süreli toksik dozu günlük damar içi veya oral yolla alınan 5-10 gram olarak hesaplanmıştır. Termojenik etki mekanizması; Noradrenalin yıkımından sorumlu fosfodiesterazları inhibe eder Serbest yağ asidi-trigliserit siklusunu ve glikojen ile glikozun laktata dönüşümü sağlayan Cori siklusunu uyarır Kafein yüksek dozda ve uzun süre kullanımda kan basıncında artış, nabızda yükselme, çarpıntı anksiyete, baş ağrısı, baş dönmesi gibi yan etkilere sebep olabilmektedir

40 Yeşil çay, (Camellia thea = C. sinensis) Kullanılan kısım: Yaprak Etkili bileşikler:kafein, fenolik bileşikler (epikateşin, epikateşin gallat, epigallokateşin, epigallokateşin gallat [EGCG], kesretin, mirsetin) Standardizasyon : Ekstre %25-36 kateşin taşıyacak şekilde standardize edilmiştir Etkin doz: 270 mg/gün EGCG içerecek ekstre

41 Camellia sinensis bitkisinin yapraklarınının topladıktan hemen sonra hızla kavrulması ile elde edilir Etki şekli ve klinik özellikler Kateşinlerin noradrenalini parçalayan kateşol-ometil- transferaz (KOMT) enzimini inhibe ederek termojenik etki gösterirler.

42 Çay hem kafein sayesinde fosfodiestreaz inhibisyonu hem de kateşinler sayesinde KOMT inhibisyonu ile termojenik etki göstermektedir. EGCG nin anjiyogenez inhibisyonu ile adipoz dokunun gelişimini engelleyebileceği böylece obeziteden korunma ve verilen kiloların geri alınmasını önleme amacıyla kullanılabileceği bulunmuştur.

43 270 mg EGCG içeren yeşil çay ekstresi uygulanmış bir klinik çalışmada 24 saat sonunda; Enerji harcanmasında: %4 artış Solunum katsayısında %3.4 azalma Yağların oksidasyonunda: % 35 artış İdrardaki norepinefrin konsantrasyonunda %40 artış İki hafta süren başka bir klinik çalışmada 0.4 mg kapsaisin, 625 mg yeşil çay ekstresi (125 mg kateşin ve 50 mg kafein) hastalara uygulanmış ve hastaların vücut ağırlıklarında ortalama 0.46 kg düşüş görülmüştür.

44 Hem siyah çay hem de yeşil çay kan basıncını arttırabilir. Varfarin gibi ilaçlar kullanan hastalarda yeşil çay kateşinlerinden ötürü antiplatelet etkinin artabileceği unutulmamalıdır.

45 Exolise: (%80 etanolle hazırlanmış ekstrenin kuru formu ve bu ekstre %25 kateşin taşıyacak şekilde standardize edilmiştir.) Epigallokateşin gallat, epikateşin gallat, kafein, epikateşin, gallokateşin gallat ve diğer metilksantinleri içerir in vitro deneylerde; Doğrudan gastrik ve pankreatik lipaz inhibisyonu

46 Enerji dengesinin düzenlenmesinde noradrenalin aracılıklı sempatik sinir sisteminin aktivitesi önemli bir rol oynar. Yeşil çay, NA nin enzimatik olarak bozulmasını azaltarak etki süresini uzatmaktadır. Bu şekilde, termogenesis uyarılmaktadır. * Klinik çalışmalarda 3 ay boyunca kullanan kişilerde vücut ağırlığı % 4.6 azalmıştır. İnsan deneyleri; *İyi tolerans, Enerji harcanmasında anlamlı bir artış, Azalan vücut ağırlığı

47 Guarana (Paullinia sorbilis = P. Cupana) Amazon Havzası, özellikle de Brezilya da yetişen tırmanıcı bir bitkidir. Kullanılan kısım: Tohum Etkili bileşikler: Kafein (%2-4.5) teofillin ve teobromin Standardizasyon :??? Etkin doz: Günde 3 defa 200 mg dır Dikkat!!! 3 gramdan fazla kullanılmamalıdır.

48 Etki şekli ve klinik özellikler 180 obez ile, 24 hafta süresince Ephedra ile kombine guarana verilen hastalarda belirgin kilo kaybı görülmüştür. Bir diğer çalışmada kan basıncında ve kalp hızında kısa süreli artış görülürken termojenik etkinin kalıcı olduğu görülmüştür. Yapılan bu çalışmalarda Guarana nın Ephedra ile kombinasyonları kullanılmıştır.

49 Bitkinin etkinliği konusunda kesin bilgi edinebilmek için yalnız Guarana tohumlarının etkisinin incelendiği klinik çalışmaların yapılması gerekmektedir.

50 Meksika Biberi, Mexican Pepper (Capsicum annuum) Kullanılan kısım: Meyve Etkili bileşikler: Kapsaisin, dihidrokapsaisin Standardizasyon :? Etkin doz:?

51 Hayvan deneylerinde kapsaisinin doza bağlı olarak adrenal medulladan kateşolamin salıverilmesini arttırarak termojenezi arttırdığı bulunmuştur. Dikkat!! Asetil salisilik asit, sefaleksin ve digoksinin absorbsiyonunu azaltabileceği, siprofloksasin ve teofilinin etkinliğini arttırabileceği, pentobarbital ve fenazonun metabolizasyonunu engelleyebileceği düşünülmektedir.

52 Klinik çalışmalarda kırmızı biberli yemekler yenen bir öğünün hemen sonrasında kontrole kıyasla vücuttaki enerji tüketiminde belirgin artış görülmüştür.

53 2-Absorbsiyonu Engelleyenler ve Tokluk Hissi Verenler (Diyet lif içeren bitkiler) Amorphophallus konjac Konyak Bitkisi Irvingia gabonensis: Afrika mangosu Suda çözünen diyet lif içeririler, Musilaj (glukomannan, galaktomanan) Plantago ovata: Sinirli ot, Psyllium Opuntia ficus indica: Dikenli İncir, opuntia kaktüs

54 Diyet lif Nişastasız polisakkaritler ve ligninden ibarettir. A) Suda çözünen veya şişen kısmında; pektinler, beta-glukanlar, zamklar ve müsilajlar (glikomannanlar) B) Suda çözünmeyen kısmında; selüloz, lignin ve hemi-selülozdan Diğer besinlerin emilimini azaltırlar, tokluk hissi verirler

55 3 farklı randomize klinik çalışma glukomannanın 3-4 g/gün dozda kilo vermeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Toplam diyet lif bayanlarda 25g/gün, erkeklerde 38 g/gün olmalıdır Dikkat!!! Diğer ilaçların etkinliğini azaltabilir.

56 Amorphophallus konjac (Konyak Bitkisi) Kullanılan kısım: Toprak altı gövdesi Etkili bileşikler: Glukomannanlar Standardizasyon :? Etkin doz: 3-4 g/gün Yapılan 3 farklı randomize klinik çalışmada glukomannanın günlük 3-4 gr kullanıldığında kilo vermeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Dikkat!!! Diğer ilaçların etkinliğini azaltabilir.

57 Sinir otu, Sinirli ot, Psyllium, Ispaghula (Plantago ovata) Kullanılan kısım: Tohum kabuğu Etkili bileşikler: Müsilaj Standardizasyon : Etkin doz: Müsilaj içeriğinin, Tip II diyabet hastalarında lipit ve glikoz metabolizmasını düzenlediği, tokluk hissi meydana getirdiği görülmüştür. Dikkat!!! Tohumların yüksek miktarda kullanımı şişkinlik, bulantı, gibi gastrointestinal yan etkilere sebep olabilmektedir.

58 Etki şekli ve klinik özellikler Orlistat tedavisi sırasında görülen (yağlı feçes, gaz vb) yan etkileri önlemek için psyllium kullanımını önerilmektedir. Her orlistat alımıyla beraber 6 g veya yatmadan önce 12 g psyllium alımının orlistat kullanımına bağlı gastrointestinal yan etkileri %40 oranında azalttığı bulunmuştur.

59 Glukomannan ve diğer lifler oral yolla alınan ilaçların emilimini azaltabilirler. Bu nedenle ilaç kullanan hastaların, ilaçlarını lifli ürünlerden 1 saat önce yada 4 saat sonra kullanmaları önerilmelidir

60 Garsinya, Garcinia (Garcinia cambogia) Kullanılan kısım: Meyve ve meyve kabuğu Etkili bileşikler: Hidroksisitrik asit (HCA) Standardizasyon : Hidroksisitrik asit (HCA) (%50) Etkin doz:??? Alfa amilaz ve alfa glukozidazı inhibe eder.(in-vitro) İştahı baskıladığı, hepatik glikojen sentezini arttırdığı, sitrat liyaz inhibisyonu ile karbonhidratların yağlara dönüşümünü ve vücut ağırlığı artışını engellediği düşünülmektedir.

61 Ancak son yıllarda obezite hastaları üzerinde yapılan randomize çift körlü plasebo kontrollü çalışmalarda meyve ekstresinin kısa ve uzun süreli uygulamalarda (3 ay) kilo kaybına sebep olmadığı ve tokluk hissi yaratmadığı görülmüştür Dikkat!!! Yüksek dozlarda etkili ancak hayvanlarda testislerde atrofi yapmış

62 3-Santral Etkililer-İştahı Baskılayanlar Çarkıfelek (Passiflora incarnata) Sarı kantaron (Hypericum perforatum) Standardize ekstreleri stres P57 Hoodya, Hoodia (Hoodia gordonii) ve anksiyete nedeniyle beslenme düzeni bozulan kişilerde kullanılabilmektedir.

63 Hoodya, Hoodia (Hoodia gordonii) Afrika nın güneyinde yer alan Kalahari Çölü nde yetişen bir kaktüstür Kullanılan kısım: toprak üstü kısmı Etkili bileşikler: oksipregnan tipi triglikozitler Standardizasyon : P57 Etkin doz:???

64 Bu bileşiğin sinir sistemini etkileyerek tokluk hissini oluşturduğu düşünülmektedir. Kilolu fakat sağlıklı gönüllülerle yapılan 15 günlük plasebo kontrollü bir klinik çalışmada, Hoodya ekstresi verilen grubun kontrol grubuna göre günlük kalori ihtiyacının ve vücut yağ miktarının azaldığı belirlenmiştir. Çalışmada gönüllülerin hiç birinde ciddi bir yan etkiye rastlanmamıştır. Dikkat!!! P57 molekülü glikoz sinyalini taklit eder, hipolatamusa vücudun tok olduğu hissi uyandırarak yeme isteğini azaltır ve durdurur.

65 4-Su Atılımını Arıtanlar-Diüretikler (Fenolik bileşiklerce zengin bitkiler) Helichrysi flos Equeiseti herba Erica folium Juniperi fructus Millefolii herba Urticae folium Taraxacum flos.... Equisetum arvense Urtica dioica Helichrysum plicatum Taraxacum officinale Yapılan çalışmalarda su kaybının kilo vermede büyük bir etkisinin bulunmadığı görülmüştür. Diüretiklerin uzun süreli kullanımında vücutta dehidratasyon ve sıvı-elektrolit dengesinde bozukluklarına sebep olabileceği unutulmamalıdır!!!

66 5-Bağırsak Hareketlerini Hızlandıranlar-Laksatifler Ravent (Rheum sp.) Barut ağacı (Rhamnus sp) Sarısabır (Aloe sp.) Sinameki (Cassia acutifolia, C. angustifolia) DİKKAT!!! Kilo vermede etkileri vardır. Ancak spazmodik gastrointestinal rahatsızlıklar, hipersensitivite reaksiyonları (kaşıntı, ürtiker), bağırsak tembelliği ve su-elektrolit dengesi bozukluğu yapabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle sadece kabızlık tedavisinde kısa süreli kullanılmalıdırlar.

67 Obezite Tedavisinde Kullanılan Diğer Destek Ürünleri 5-hidroksitriptofan (5-HTP) Kitosan (Chitosan) L-Karnitin, L-Carnitine Konjuge Linoleik Asit (KLA), Conjugated linoleic acid (CLA) Krom, Chromium

68 FAT BLOCK

69 FatBlock yüksek viskoziteye sahip bir polisakkarit olan Captoglicolipid içermektedir bu sayede günlük besinlerle alınan lipitleri yüksek kapasitede bağlayarak emilmesini önlemektedir. Captoglicolipid'in etkin maddesi Chitosan, karides gibi deniz kabukluları ile bazı bitkilerden elde edilen polisakkarit yapıda doğal bir bileşendir.

70

71 Her kapsül, yüksek genişleme kapasiteli lif olan Glukomannan içermektedir. ObesiStop vejetaryen kullanıma uygundur.

72 XLS Medical İştah Azaltıcı Redusure adı verilen patentli bir karışım mevcut. Doğal Liflerden oluşmuştur. XLS Karbonhidrat Önleyici GDO suz sebze kaynaklarından elde edilen bir kompleks konsantre gliko proteindir.

73 TIBBİ CİHAZ İnsanda kullanıldıklarında aslî fonksiyonunu, farmakolojik, kimyasal, immünolojik veya metabolik etkiler ile sağlamayan; fakat, fonksiyonunu yerine getirirken bu etkiler tarafından desteklenebilen ve insan üzerinde bir hastalığın, yaralanmanın, sakatlığın tanısı, tedavisi, izlenmesi ve kontrol altında tutulması, hafifletilmesi veya mağduriyetin giderilmesi, anatomik veya fizyolojik bir işlevin araştırılması, değiştirilmesi veya yerine başka bir şey konulması, doğum kontrolü veya sadece ilaç uygulamak amacıyla üretilmiş, tek başına veya birlikte kullanılabilen, amaçlanan işlevini yerine getirebilmesi için gerekiyorsa bilgisayar yazılımı ile de kullanılan ve cansız hayvanların dokularından da elde edilen ürünler dahil olmak üzere, her türlü araç, alet, cihaz, aksesuar veya diğer malzemeleri

74 Sonuç Kafein ve kafein taşıyan bitkiler uygun dozda kullanıldıklarında kilo kontrolüne yardımcı olabilirler. Yeşil çay içerdiği kateşinler ve kafein nedeniyle yağ metabolizmasını arttırarak, kilo kontrolüne yardımcı olmaktadır.

75 Sonuç Diyet lif içeren bitkilerin uygun kısımlarından hazırlanan güvenilir ürünler kilo kontrollüne yardımcı olmaktadırlar. Toplam alınması gereken DİYET LİF 25 g/gün bayan, 38 g/gün erkek Kapsaisin içeren preparatlar da termojenezisi artırırırlar ve kilo kontrollüne destek olabilirler. Ancak reklamlardaki abartılı kilo kaybına sebep olamazlar. (12 haftada 0.5 kg) 6 mg/gün kapsaisin.

76 Sonuç Diüretik etkili bitkiler Laksatif etkili bitkiler Ciddi yan etkilerinden dolayı zayıflama amacıyla kullanılmamalıdır!!!

77 Sonuç Destek Ürünlerindeki Temel Problemler Klinik çalışmaların kalitesi tartışmalı Bağımlı?-bağımsız? laboratuvarlar-objektif çalışma? Denek sayısı? Kullanılan ürünlerin kalitesi? İn vitro sonuçlara göre ürün geliştirilmesi Hayvan deneylerinin sonuçlarına göre ürün geliştirilmesi Ticari amaçla ürün geliştirme!!!! Çoklu karışımlar

78 Sonuç NASIL KARAR VERECEĞİZ? GMP kurallarına uygun üretilmiş ürünler tercih edilmeli Üretici firma? Ürün dünyanın hangi ülkelerinde kullanılıyor? İçerik nasıl? Miktarlar uygun mu? Bitkinin doğru kısmı kullanılmış mı? Sezonluk ürünlerden uzak durun

79 Unutmayınız!! Bitkisel zayıflama ürünleri mucize yaratmaz/yaratamaz. Diyet ve spor aktiviteleri ile beraber kullanıldıklarında faydalı olurlar Gerçek danışmanlık doğru bilgilendirme ile mümkündür GIDA DESTEKLERİNİN YERİ ECZANE OLACAKSA FARKIMIZI ORTAYA KOYMAMIZ GEREKİYOR

80 Obezite Tedavisine Yardımcı Olarak Kullanılan Doğal Ürünler emi/makale/ obezite_ted_kul_d ogal_urunler.pdf