ÜRÜN TASARIM SÜRECİNDE BULANIK KALİTE FONKSİYON GÖÇERİMİ VE BULANIK HATA TÜRÜ VE ETKİLERİ ANALİZİNİN KULLANIMI

Transkript

1 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 5 ÜRÜN TASARIM SÜRECİNDE BUANIK KAİTE FNKSİYN GÖÇERİMİ VE BUANIK HATA TÜRÜ VE ETKİERİ ANAİZİNİN KUANIMI Esra AYTAÇ * Muhs ÖZDEMİR ** Sel BEKÇİĞU *** ÖZET İşleteler kedler farklılaştırarak rekabet ortaıda ayakta kalableler; kalte yaratılası, koruası, gelştrles ve yleştrles gb koulara eğleler le ükü olaktadır. Bu aaçla brçok kalte yleştre yöte gelştrlştr. Bu yöteler başıda Kalte Foksyo Göçer (KFG) ve Hata Türü ve Etkler Aalz (HTEA) gelektedr. Yöteler bazı eksklkler buluaktadır. teratürde bu eksklkler gderek ç KFG ve HTEA, bulaık atık ve bulaık küe teors le brleştrlerek bulaık HTEA ve bulaık KFG olarak düzeleştr. Bu çalışada da bulaık KFG ve HTEA ı kablo sektörüde uygulaablrlğ gösterleye çalışılış, bulaık KFG le br kablo şletes ç ürü gelştrlş ve bu ürüü gerçekleşes esasıda çıkablecek hata türler, bulaık HTEA le belrleş ve rsklere göre sıralaıştır. Tü değerledre süreçlerde karar vercler, doğal dle dayaa sözel terler kullaıştır. Aahtar sözcükler: KFG, HTEA, Bulaık Küeler, Bulaık KFG, Bulaık HTEA JE Kodları: C44, C6, 5, 60, M * Yrd. Doç. Dr., Paukkale Üverstes ** Yrd. Doç. Dr., Ada Mederes Üverstes *** Prof. Dr., Ada Mederes Üverstes

2 52 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU THE USAGE F FUZZY QUAITY FUNCTIN DEPYMENT AND FUZZY FAIURE MDE AND EFFECTS ANAYSIS AT PRDUCT DESIGN PRCESS ABSTRACT The survval of the copaes by dfferetatg theselves a copettve arket s oly possble by tedg the ssues such as creato, protecto, developet ad proveet of the qualty. That requres the qualty to be easured ad aalyzed. Wth ths a ay qualty proveet ethods have bee developed. Qualty Fucto Deployet (QFD) ad Falure Mode ad Effects Aalyss (FMEA) coe at the begg of these ethods. Qualty Fucto Deployet (QFD) s a custoer-drve qualty aageet ad product developet syste for achevg hgher custoer satsfacto. The basc cocept of QFD s to traslate the custoer requreets to product desg or egeerg characterstcs ad subsequetly to parts characterstcs, process plas ad producto requreets. Each traslato uses a atrx, called the house of qualty (HQ) whch provdes a coceptual ap for the desg process, as a costruct for uderstadg custoer requreets ad establshg prortes of egeerg characterstcs to satsfy the. Decso akg process of QFD s based o subjectve judgets ad evaluatos ad lgustc ters such as low portace, hgh portace, strog relatoshp ad weak relatoshp are usually used by decso akers. Most of these lgustc put varables are assued to be precse ad treated as uercal data. Ad also the data avalable for product desg s ofte lted ad ay be accurate because of the ucertates the desg process especally whe a ew product s developed, a certa degree of vagueess s ofte evtable. Falure Mode ad Effects Aalyss (FMEA) s a powerful ethod for syste safety ad the relablty aalyss of products ad processes a wde rage of dustres. FMEA s a ethod that deteres curret or possble falure odes the product, the process or the syste as well as the causes, the effects ad the occurrece frequecy of these falure odes. FMEA also raks the falure odes accordg to ther rsks as a result of these deteratos. So the a objectve of FMEA s to detere ad prortze the potetal falure odes that could have a detretal effect o the syste ad ts perforace. FMEA uses the rsk prorty uber (RPN) whle rakg the falure odes. The RPN s obtaed by ultplyg of three factors, whch are the probablty of falure, the severty of the falure ad the probablty of ot detectg the falure. Soe drawbacks have eerged as a result of creasg dustral applcatos of FMEA. The a drawback of RPN s varous sets of probablty of falure, the severty of the falure ad the probablty of ot detectg the falure ay produce sae value of RPN, however, the rsk plcato ay be totally dfferet ad ay result hgh-rsk evets gog uotced. The other portat drawback of the RPN rakg ethod s that t eglects the relatve portace aog probablty of falure, the severty of the falure ad the probablty of ot detectg the falure. The three factors are assued to have the sae portace but ths stuato s ot sutable real lfe practcal applcatos. Ad also FMEA has ablty of odelg the qualtatve data appled durg evaluato perod as well as the abguty of expert judgeets used the case of adequate hstorcal data regardg the product ad process uder exaato. I order to elate these drawbacks of QFD ad FMEA, the lterature these ethods have bee cobed wth fuzzy logc ad fuzzy set theory ad orgazed as

3 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 53 fuzzy QFD ad fuzzy FMEA. Fuzzy sets ad fuzzy logc are powerful atheatcal tools for odelg ucerta systes ay areas whle akg decsos the absece of coplete ad precse forato. A fuzzy set s a exteso of a crsp set ad t s characterzed by a ebershp fucto whch assgs to each object a grade of ebershp ragg betwee zero ad oe. I ths study efforts have bee ade order to dcate the feasblty of fuzzy FMEA ad fuzzy QFD the cable producto sector. These ethods have bee appled to a real dustral case, whch refers to oe of the bggest cable copay operated Dezl, Turkey. A product for a cable copay has bee developed usg fuzzy QFD. I ths study the four-phase decso process has bee cosdered. Frst of all the house of qualty has begu wth the custoer attrbutes about the cable ad the egeerg characterstcs have bee defed by the copay. The body ad the roof of the house have bee flled ad the ost portat egeerg characterstc has bee foud. I the ext phase of ths ethod, part atrx has bee orgazed wth the result of the frst phase ad the ost portat part characterstc of the cable has bee foud. I the thrd phase process atrx has bee orgazed ad the ost portat process durg producg the cable has bee foud. Ad fally the producto atrx has bee orgazed ad the ost portat producto requreet or cotrol acto whch s eeded durg the desg ad producto processes for the cable has bee foud. After defg the ost portat egeerg characterstc, part, process ad cotrol acto of the cable, potetal falure odes whch ght occur the egeerg ad part characterstc, producto process ad the cotrol acto have bee detered ad evaluated ters of occurrece of falure, the teral severty of the falure, the exteral severty of the falure ad ot detectg the falure by the decso akers. The decso akers the cable copay have used lgustc varables durg evaluato process. Fally the detered falure odes have bee ordered usg fuzzy FMEA accordg to ther rskess. So the dffcultes lke the lack of eough forato durg the product developet process or probles regardg the o-assget of precse values for the rsk factors cocerg falure odes have bee elated va fuzzy logc approach. Fro ow o, the copay wll get a ew rakg for every ew product by addg ew falure odes ad be careful agast the uexpected stuato durg the ew product developet. It s thought that these ethods wll serve as early warg syste for the copay. Keywords: QFD, FMEA, Fuzzy Sets, Fuzzy QFD, Fuzzy FMEA JE Codes: C44, C6, 5, 60, M. GİR İşleteler faalyetler gerçekleştrrke farklı edelerde kayaklaa hatalar le karşılaşaktadır. Öel ola ürü heüz tasarı aşaasıda ke hataları tah edlerek ortaya çıkasıı öleek veya ortaya çıktığıda buları kotrol ede yöteler veya düzeltc tedbrler uygulayablektr. Bu edele ürüler hatasız tasarııa yöelk kalte yleştrede çeştl yöteler kullaılaktadır. Buları başıda ürüler veya hzetler üşter gerekslere göre tasarlaası

4 54 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU gerektğe dayaa (Hauser ve Clausg, 988: 63) Kalte Foksyo Göçer (KFG) ve sste, tasarı, süreç veya hzette oluşablecek hataları değerledres yapa (Akı, 998: 2) Hata Türü ve Etkler Aalz (HTEA) gelektedr. Bu aalzler, farklı kayaklarda brçok blg toplaasıı gerektrekte ve üret süreçler, tasarı paraetreler gb farklı faktörlerdek değşkelk edeyle kes olayış veya belrszlk çerektedr (Yadav vd., 2008: 746). Ayrıca geçştek blgler de ürüler, süreçler veya ssteler gelecektek durularıı tah etede yetersz kalaktadır (Shara vd., 2007: 320). Bu edele kes yere, yaklaşık değerler kullaarak yaklaşık düşüe tekkler, belrszlğe belrllk kataktadır. Bu tekkler arasıda bulaık küe teors ve bulaık atık yaygı olarak kullaılaktadır. Teelde belrszlğ yattığı ve Zadeh tarafıda ortaya atıla bulaık atığı aa aacı, herhag br problede ta ve kes olaya blgler var olduğuda salara doğru ve tutarlı blgler vereblektr. Bulaık küe teors se, bulaık atık veya şlecler oluşturak ç gerekl alt yapıyı sağlaaktadır. Bulaık küeler, farklı üyelk derecelere sahp elealarda oluşa, üyelkte üye olaaya geçş kesk olayıp, derecel olduğu topluluktur (Bella ve Zadeh, 977: 06). Az, çok gb sözel fadeler kullaılarak bulaık küelere eseklk kazadırılakta ve esek geçş, üyelk foksyoları le sağlaaktadır (Jag vd., 997: 3). E evresel küesde taılı bulaık A kües, μ A üyelk foksyou le taılaakta ve μ A : E [ 0,] şeklde gösterlektedr. μ A (x) değer, x eleaıı üyelk dereces gösterektedr. teratürde üçgesel, yauksal, Gaussa, ça eğrs gb farklı üyelk foksyoları taılaıştır. Bu çalışada bulaık KFG ve bulaık HTEA brlkte kullaılarak br ürüü hatasız ve güvelr br şeklde gelştrleblese lşk br uygulaa gösterlştr. Çalışaı kc ve üçücü bölüüde, KFG ve HTEA kısaca taıtılış ve bulaık KFG ve HTEA üzerde duruluştur. Dördücü bölüde uygulaa aşaasıda kullaıla bulaık KFG ve HTEA adıları alatılıştır. Beşc bölüde kablo sektörüde br uygulaa gösterlştr ve souç bölüü le çalışa taalaıştır.

5 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs BUANIK KAİTE FNKSİYN GÖÇERİMİ KFG, kalte ev dele br atrsle çalışaktadır. Kalte ev satırlarıda üşter gereksler; sütularıda tekk gereksler; gövdesde bular arasıdak lşkler; çatısıda se tekk gereksler korelasyoları buluaktadır (Park ve K, 998: 570). Kalte ev, 4 aşaalı odel veya atrsler atrs şeklde ardışık olarak ürü, ürü parça, üret sürec ve üret plalaa şeklde kullaılaktadır (Hauser ve Clausg, 988: 73). KFG de subjektf yargılar ve değerledreler (Shpley vd., 2004: 295) kullaılakta ve bular, düşük öel, güçlü lşk gb belrsz ve kes olaya fadeler şeklde belrtlektedr (Zha vd., 2008: 65). Bu fadeler kes olduğu düşüülekte ve sayısal değerlerle değerledrlektedr. ysa k sözel fadelere kes değerler yere belrsz değerlerle yaklaşak daha doğrudur (She vd., 200: 65,67). Ayrıca ürüler tasarııda şlete elde ürüe lşk hç blg buluayablekte veya sıırlı blg buluablektedr. Bu edele belrszlk kaçıılaz olaktadır (Che vd., 2006: 554). Bu belrszlğ yok etek ç yöte bulaık küe teors le brleştrlştr. Bu çalışalar arasıda Khoo ve Ho (996), bulaık KFG y üçgesel bulaık sayılar kullaarak gerçekleştrştr. Vaegas ve Tabb (200), KFG optu hedeflere karar verek ve yargılardak belrszlğ odelleyeblek ç br yöte öerş ve bulaık sayıları kullaarak üşter gereksler le tekk gereksler arasıdak lşky odelleeye çalışıştır. She vd. (200), KFG dek tekk özellkler sıralaasıdak duyarlılığı durulaştıra yöte ve üyelk foksyoları bakııda değerledrştr. Fug vd. (2005), KFG plalaa aşaası ç foksyoel lşkler tah etede bulaık doğrusal regresyou öerştr. 3. BUANIK HATA TÜRÜ VE ETKİERİ ANAİZİ HTEA, hataları rskler belrleek ve hataları sıralaak ç rsk öcelk sayısıı (RÖS) kullaaktadır. RÖS, hataı şddet (hata ortaya çıktığıda ç veya dış üşter karşılaştığı duru), hataı ortaya çıka sıklığı ve hataı tespt edleblrlğ (hatalı ürü, üşterye

6 56 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU ulaşada şlete tarafıda fark edles) faktörlere lşk dereceler çarpııdır. HTEA ı uygulaalarda brtakı eksklkler buluduğuda lteratürde bulaık küeler le brleştrlerek bulaık HTEA olarak düzeleştr. Yöte, bulaık HTEA olarak düzelees gerektre eksklkler şu şekldedr: HTEA tü rsk faktörlere eşt ağırlık verdğ ç (Bragla vd., 2003a: 503; Shara vd., 2005: 989) RÖS tek faktörler değerler farklı olsa ble, hesaplaa soucuda ayı RÖS değerde brde fazla hata türü çıkablekte ve hatalar, ayı sıralaaya sahpş gb değerledrleblektedr. Bu duru yüksek şddetl herhag br hata türüü dkkatte kaçasıa (Shara vd., 2008: 566), kayak ve zaa srafıa, yüksek rskl br olayı fark edleese ve ölü, yaralaa gb cdd problelere yol açablektedr (Pllay ve Wag, 2003: 72). Bu duru, rsk faktörlere ağırlık verekle gderleblektedr. Bu ağırlıklar ç, lteratürde kabul görüş değerler buluaakta, bular da belrsz olup, şlete yapısıa, sürece veya sstee göre farklılık gösterektedr (Tay ve, 2006: 050). Rsk faktörler değerler, öcede hazırlaış değerledre tablolarıda ataakta aa tablolardak dereceledreler belrleek özellkle tasarı aşaasıda kolay olaaktadır (Chag vd., 999: 078). Özellkle güvelrlğe lşk perforas, eyet gb kavralara kes değerler ataak kolay değldr (Xu vd., 2002: 7; Wag vd., 2009: 96). Buları yere; az, öel, yüksek gb sözel terler kullaak, daha kolay ve gerçekç olaktadır (Xu vd., 2002: 7). RÖS te karar vercler, her potasyel proble ç deeyler ve yargılarıı kullaakta (Peleaz ve Bowles, 994: 450,45), karar vercler blg ve deey farklılıkları da HTEA ı souçlarıı etkleye öel br kou olaktadır. Bu edele HTEA dak karar verclere, blg ve deeylere göre ağırlık verek, aalz doğruluğuu olulu yöde etkleyecektr. Karar verclere ataacak bu ağırlıklar da kes olaakta ve yaklaşık olarak fade edleblektedr. Bu alada HTEA da kullaıla brçok blg, bulaık atığı yapısıa uygu olup (Xu vd., 2002:

7 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 57 8), kullaıla blgler, sözel terlerle fade etek aalze katılalar açısıda daha alaşılır olaktadır. teratürde yapıla çalışalara bakıldığıda bulaık kural tabaları yardııyla Peleaz ve Bowles (994), su takıı vaasıdak; Xu vd. (2002), ekak br sstedek; Guaraes ve apa (2004), kyasal ve deb kotrol sstedek; Shara vd. (2005) ve Shara vd. (2007), br kâğıt değre beslee ve yıkaa sstedek; Tay ve (2006) br yarı letke üretcs fradak hata türler rsklere göre sıralaıştır. Chag vd. (999), Pllay ve Wag (2003), Shara vd. (2008), HTEA da bulaık ve gr teory brlkte kullaıştır. Bragla vd. (2003b), bulaık TPSIS ve HTEA yöteler brlkte br buzdolabı üretcs frada uygulaıştır. Garca vd. (2005), HTEA yı bulaık atık ve ver zarflaa aalzyle brleştrştr. Zafropoulos ve Dalyas (2005), elektrok aygıttak hata türler bulaık HTEA le sıralaıştır. Ch vd. (2008), ye br ürü gelştrede ateryal ve parça seç kalte ve güvelrlk değerledresde bulaık HTEA kullaıştır. Wag vd. (2009), bulaık HTEA da bulaık ağırlıklı geoetrk ortalaa yöte taıtıştır. Che ve Ko (2009a, 2009b), yarı letke abalaj kutusuu tasarııda; u (2009), vakulu araçları tasarııda Bulaık KFG le bulaık HTEA yı brlkte kullaıştır. 4. YÖNTEM 4.. Bulaık KFG Çalışa lk olarak bulaık KFG uygulaasıyla başlaaktadır. Bulaık KFG her aşaasıdak atrsler hazırlaasıda şu adılar zler: Müşter gereksler belrlees: luşturula KFG takıı, üşter gereksler belrleş ve buları, kalte ev satırlarıa yerleştrştr. Müşter gereksler ağırlıkladırılası: Bu adıda gereksler, üşter açısıda öe derecelere göre sıralaası yapılıştır. Bu sıralaa ç lteratürdek bazı çalışalarda, Saaty (970) gelştrdğ, krterler kl karşılaştıralarıa dayaa,

8 58 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU krterler brbrlere göre e kadar öel ve terch edlr olduğuu değerledre (Özgörüş vd., 2005: 2) Aaltk Hyerarş Sürec (AHS) kullaılaktadır. Karar vercler krterler değerledrrke kes yargılarda buluaadıkları ve belrszlğ yasıtaadıkları ç AHS, bulaık küeler le brleştrlş ve kl karşılaştıra atrsde bulaık sayılar ve şleler kullaılıştır (Gügör vd., 2009: 642). Bu çalışada üşter gereksler ağırlıkladırılasıda Buckley (985) tarafıda öerle bulaık AHS kullaılıştır. Yöte adıları şu şekldedr: Adı : Hyerarşk sste çde tü krterler arasıda kl karşılaştıra atrsler (Eştlk ) (Hseh vd., 2004: 576), Çzelge de gösterle sözel terler kullaılarak oluşturuluştur. a A =. a 2 a 2. a a a 2 = / a.. / a 2 a 2. / a a a 2. Burada aj, karar verc br krter dğerde e kadar terch ettğ göstere kl karşılaştıradır (Cebec, 2009: 8907). Çzelge. Bulaık Öe Dereceler () Kayak: Chag, D.Y. (996). Applcato of the extet aalyss ethod o fuzzy AHP. Europea Joural of peratoal Research, 95 (3), s. 65. Adı 2: İkl karşılaştıra atrsleryle her krter ağırlıklarıı buluası ç bulaık geoetrk ortalaa yöte kullaılıştır. r ( / a a2... a ) = a w = j= ( ) r r + r r j /, =, 2,, (2) = (3)

9 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 59 Burada r,. krter dğer krterlerle ola bulaık karşılaştıra değerler geoetrk ortalaasıı, w,. krter bulaık ağırlığıı gösterektedr (Hseh vd., 2004: 577). a üçgesel bulaık sayıı alt, orta ve üst değerler sırasıyla a,j, a M,j, a U,j olarak yazıldığıda Eştlk (2) şu şekl alaktadır: = (r, r M, r U )= ( ( ) /, ( ) / r ( ) / a U,j a,j j a M,j, ) j=,., (4). krter bulaık ağırlığıı alt, orta ve üst değerler, Eştlk (5) le hesaplaablektedr (Gügör vd., 2009: 644): w r = ( w, w M, w U ) = ( r U = r, r M M = ru, r = ) =,, (5) Her krter ç bulua bulaık ağırlıklar, Eştlk (6) le bulaık olaya tek değere çevrlektedr. Burada a, a 2, a 3 ; üçgesel bulaık sayıı sırasıyla alt (), orta (M) ve üst (U) değer gösterektedr. (a +4a 2 +a 3 )/6 (6) Tekk gereksler belrlees: Tekk gereksler, üşter gereksler asıl gerçekleştrleceğe lşk teel tasarı özellkler olup şlete tarafıda belrleştr. Tekk gereksler korelasyolarıı kurulası: Kalte ev çatısıdak lşkler ç güçlü ( ), orta (), zayıf (Δ) olarak üç sözel ter kullaılıştır. Bu sözel terlere güçlü (0,6, 0,8, ), orta (0,2, 0,5, 0,8) ve zayıf (0, 0,2, 0,4) olak üzere üçgesel bulaık sayılar ataıştır. Müşter gereksler le tekk gereksler arasıdak lşkler kurulası: Bu lşkler ç de zayıf, orta ve güçlü olarak üç sözel ter kullaılıştır. Çalışada kalte ev çatısıda taılaa lşkler tekk gereksler ağırlıkladırılasıda kullaıldığı ve Wassera (993) tarafıda öerle oralze edlş lşk forülüü, Che ve Weg (2003) tarafıda düzeleş şekl kullaılıştır.. üşter gereks le j. tekk gereks arasıdak oralze edlş bulaık lşky göstere R j, farklı -keselerde hesaplaablektedr. Bulaık küelerde kes kües, çoklu klask küe olarak

10 60 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU belrleeblekte (Baykal ve Beya, 2004: 87), kapalı aralık şekldek bu keseler, bulaık sayı şleler gb düşüülekte ve aralık şleler yapılablektedr. Bu şeklde R j, farklı -keselerde alt () ve üst (U) sıırları, Eştlk (7a) ve (7b) le hesaplaablektedr (Che ve Weg, 2003: 563): (R k ) ( γ kj ) k= R j = (7a) U U (R ) ( γ ) + (R ) ( γ ) ( ) ( ) l= k= l j k kl k= k (R k ) ( γ kj ) U k= R j = (7b) U U (R ) ( γ ) + (R ) ( γ ) l= k= l j k kl U k= Burada ( R k ) ve ( R U k ),. üşter gereks le k. tekk gereks arasıdak bulaık lşk R k ı farklı - keselerdek alt U ve üst sıırlarıı; ( γ kj) ve ( γ kj), se k. tekk gereks le j. tekk gereks arasıdak bulaık lşk γ ) - keselerdek alt ve üst sıırlarıı gösterektedr. Tekk gereksler ağırlıkladırılası: Bu adı, tekk gereksler her bre ağırlık ataak alaıdadır. Çalışada bu ağırlıklar ç br öcek adıda hesaplaa oralze lşk değerler le üşter gereksler ağırlığı kullaılıştır. Bua göre her tekk gereks farklı -keselerdek ağırlığı şöyle buluuştur (Che ve Weg, 2003: 564): U k ( kj U ( W ) = [( W ),( W ) ]= U ( ) ( ). R, k. R j j j = j = kj kj k (8) Burada k,. üşter gereks ağırlığıı (=,2,,), R j,. üşter steğ le j. tekk gereks arasıdak oralze edlş bulaık lşk dereces gösterektedr. j

11 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs Bulaık HTEA Rsk faktörler belrlees ve ağırlıklarıı buluası Bu çalışada bulaık KFG le oluşturula kalte evlerdek e yüksek ağırlık değere sahp sütu eleaı ç bulaık HTEA uygulaası yapılarak bu sütu eleaları gerçekleştrlrke karşılaşılablecek hata türler belrleş ve bu hatalar, rsklere göre sıralaıştır. Bu değerledrede hataı ortaya çıka sıklığı (), hataı tespt edleeyeblrlğ (T) faktörler kullaılırke hataı şddete lşk faktör, hataı ç üşterye ola çsel şddet () ve dış üşterye ola dışsal şddet (DŞ) olak üzere kye ayrılıştır. Karar vercler hata türler rsk faktörler bazıda değerledrebleler ç sözel terler, sözel terlere de üçgesel bulaık sayılar ataış ve Çzelge 2 de verlştr. luşturula takıdak karar vercler (KV) blg ve deeyler brbrde farklı olduğu düşüülerek, her karar vercye ağırlık ataıştır. Karar vercler ağırlıkları, uygulaa süresce sabt tutulayarak KFG aşaalarıa paralel olarak belrleş ve hata türler değerledrlesde, karar vercler her aşaadak blg ve deeylere göre değştrlştr. Bu çalışada rsk faktörlere üçgesel bulaık sayı olarak ağırlıklar ataıştır. Rsk faktörler bulaık ağırlıklarıı buluablesde bulaık AHS yöte kullaılıştır. Bua göre rsk faktörlere ataacak ağırlıkları karar vercde karar vercye değşebleceğ düşüülerek, her karar verc, rsk faktörler arasıda kl karşılaştıra yapak suretyle ked bulaık ağırlığıı belrleştr. Karar vercler bazıda belrlee her farklı bulaık ağırlık, karar vercler deeylere göre değerledrlerek rsk faktörlere lşk çalışada kullaıla bütüleştrlş bulaık ağırlıklar elde edlştr. Bütüleştrlş bulaık ağırlıklar, Eştlk (9)-(2) le hesaplaıştır: = = w h j w j h jw j, h jw jm, h jw ju (9) j= j= j= j= = = w h j w j h jw j, h jw jm, h jw ju (0) j= j= j= j=

12 62 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU DŞ = DŞ = DŞ DŞ DŞ w h j w j h jw j, h jw jm, h jw ju () j= j= j= j= T = T = T T T w h j w j h jw j, h jw jm, h jw ju (2) j= j= j= j= Burada h j : j. karar verc ç ataa ağırlığı (j =, 2,, ); w j, w DŞ j, w T j ve w j : j. karar verc belrledğ ortaya çıka sıklığıı, çsel şddet, dışsal şddet ve tespt edleeyeblrlğ bulaık ağırlığıı; w, w, DŞ w ve ağırlığıı gösterektedr. T w : Her rsk faktörüü bütüleştrlş bulaık Çzelge 2. Rsk Faktörler Değerledrlesde Kullaıla Sözel Terler

13 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs Hata türler rsk faktörler bazıda değerledrles Karar vercler tarafıda belrlee her hata türüü rsk faktörler bazıda Çzelge 2 de verle sözel terler kullaarak değerledrles gerekektedr. Her karar verc tarafıda yapıla ayrıtılı değerledre, hata türler rsklere göre sıralaasıda kullaılables ç tek br değere döüştürüles gerekektedr. Her karar verc tarafıda yapıla ayrıtılı değerledreler, Eştlk (3)-(6) kullaılarak tek br değere döüştürülüştür: = = R h jr j h jr j, h jr jm, h jr ju, =,, (3) j= j= j= j= = = R h jr j h jr j, h jr jm, h jr ju =,, (4) j= j= j= j= DŞ = DŞ = DŞ DŞ DŞ R h jr j h jr j, h jr jm, h jr ju =,, (5) j= j= j= j= T = T = T T T R h jr j h jr j, h jr jm, h jr ju =,, (6) j= j= j= j= Burada H ( =,..., ): Belrlee hata türler; R DŞ j, R j ve R j, T R j : j. karar verc tarafıda. hata türü ç belrlee ortaya çıka sıklığıı, çsel şddet, dışsal şddet ve tespt edleeyeblrlğ bulaık değerler; R, R DŞ, R T ve R :. hata türü ç rsk faktörler bütüleştrlş bulaık değerler gösterektedr Hata türler sıralaası Bu aşaada hata türler sıralaası ç bulaık rsk öcelk sayısı (BRÖS) bulualıdır. Bu çalışada BRÖS hesaplaası, Wag, Ch, Poo ve Yag (2009) tarafıda öerle yöte le yapılıştır. BRÖS, bulaık sayılar olarak fade edle rsk faktörler ve rsk ağırlıkları kullaılarak elde edlştr. Bu şeklde. hata türü ç BRÖS şöyle buluaktadır:

14 64 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU BRÖS = DŞ T w ( ) w DŞ T DŞ T DŞ T DŞ T ( ) w ( ) w ( ) DŞ T R w w w w R w w w w R x x w + w + w + w x w + w + w + w R (7) Eştlk (7), bulaık ağırlıklı geoetrk ortalaa kavraıa dek düşektedr. Bulaık ağırlıklı ortalaa probleler çözüüde br yol, ateatksel progralaa olup, bu çalışada ateatksel progralaaya dayaa Wag, Ch, Poo ve Yag (2009) tarafıda öerle bulaık ağırlıklı geoetrk ortalaa yöte kullaılıştır. Bulaık ağırlıkları w,..., w ola x,..., x şekldek tae poztf bulaık sayıı fade edlektedr: y G yg bulaık ağırlıklı geoetrk ortalaası şu şeklde 2 ( x ) ( ) 2 ( ) + w w. x + w w... + w w = = w w w 2 w x w w w = = w ( x ) (8) Bu hesaplaalar soucu hesaplaa y G değer, -keseler ve geşlete presb le hesaplaablekte ve ( U yg ) = [( yg ),( yg ) ] aralığı, farklı -keselerdek alt ve üst sıırları olaktadır. yg Bu alt ve üst sıırlar, Model (9a) ve (9b) de verle ateatksel odeller le çözülektedr: w = y = M (x (9a) ( ) G ) = w Kısıtlar ( ) ( ) U w w w, =,, ( x ) x ( x ) U, =,, w U = ( y ) = Max (x (9b) G ) = w

15 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 65 Kısıtlar ( w ) ( ) U w w ( x ) x ( x ) U, =,,, =,, Bu foksyoları da arta foksyo olduğu düşüüldüğüde Model (20a) ve (20b) şu şeklde yazılablektedr: w l(x ) y (20a) ( ) = = G M exp = w Kısıtlar ( ) ( ) U w w w, =,, U ( ) = = G Max exp = w U w l(x ) y (20b) Kısıtlar ( ) ( ) U w w w, =,, Model (20a) ve (20b) y doğrusal progralaaya döüştürek ç z = / = w ve u = z(w ) ( =, 2,, ) olarak alıdığıda Modeller (20a) ve (20b), Modeller (2a) ve (2b) dek gb yazılablektedr: Aaç fok. M z = l( ) u (2a) = Kısıtlar u + u u 2 = U ( w ).z u ( w ). z z 0 x, =,, Aaç fok. Max z 2 = l( ) u (2b) = U x Kısıtlar u + u u 2 = U ( w ).z u ( w ). z z 0, =,, Bu odellerde elde edle optal aaç foksyou değerler z * ve y = exp z * z 2 olduğu düşüüldüğüde, bu değer yardııyla, ( G ) ( ) U * ve ( y ) = exp( z ) G 2 elde edlektedr (Wag vd., 2009: ). Bu şeklde bu çalışada BRÖS ü farklı keselerdek alt ve üst sıırları, Model (22a) ve (22b) çözüü le elde edlektedr. *

16 66 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU M z = u DŞ T l(r ) + u 2 l(r ) + u 3 l(r ) + u 4 l(r ) u + u 2 + u 3 + u 4 = U ( w ).z u ( w ). z U ( w ).z u 2 ( w ). z DŞ DŞ U ( w ).z u 3 ( w ). z T T U ( w ).z u ( w ). z 4 z 0 (22a) Max z 2 = u U U DŞ U T U l(r ) + u 2 l(r ) + u 3 l(r ) + u 4 l(r ) u + u 2 + u 3 + u 4 = U ( w ).z u ( w ). z U ( w ).z u 2 ( w ). z DŞ DŞ U ( w ).z u 3 ( w ). z T T U ( w ).z u ( w ). z 4 z 0 (22b) Model (22a) ve (22b) çözüü soucu elde edle optal * değerler üstel foksyolarıı alıası le ( BRÖS ) = exp( z ) ve U * ( BRÖS ) = exp( z 2 ) buluaktadır. Bulua bu değerler, BRÖS ü farklı keselerdek alt ve üst sıırlarıdır (Wag vd., 2009: ). Bulaık sayı olarak elde edle RÖS değer, sıralaa aaçlı kullaılables ç Eştlk (6) le durulaştırılış ve hata türler, rsklere göre sıralaıştır. 5. UYGUAMA Çalışada celee şlete, Dezl İalat Saay de faalyet göstere br kablo üretcs ve hracatçısıdır. Çalışa, dört karar vercde oluşa br takıı kurulası le başlaıştır. Bu takıda şlete

17 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 67 üret bölüüde, kalte kotrol bölüüde 2 ve plalaa bölüüde karar verc buluaktadır. Karar vercler le şlete gelştrek stedğ kablou seç yapılıştır. Kablou seç esasıda şlete br üşters talebde yola çıkılıştır. Seçle kablo, yagıa dayaıklı ve eerj letde açık ve kapalı alalarda kullaıla toprak altı alçak gerl kablosudur. Kablou daar sayısı, kest gb klğ belrleye teel blgler oluşturulasıda sora bulaık KFG ye geçlştr. 5.. Ürü Matrs luşturulası Ürü atrsdek üşter gereksler ç şlete üşter teslcler le görüşülüş ve üşterde gele htyaçlar gruplaıştır. Müşter gereksler; kablou bakır ve çelk tel letkelğ (C ), yagı esasıdak davraışları (C 2 ), soğuk havaya dayaıklılığı (C 3 ), daar ve kılıf reg (C 4 ), yırtıla drec (C 5 ), eseklğ (C 6 ) ve fyatı (C 7 ) olarak belrleştr. Müşter gereksler ağırlıkları ç, Çzelge 3 te verle kl karşılaştıra atrs oluşturuluş ve Buckley (985) tarafıda öerle bulaık AHS le üşter gereksler bulaık ağırlıkları hesaplaıştır. Müşter gereksler karşılaak ç şlete tarafıda belrlee tekk gereksler; kullaılacak bakır ktarı (E ), galvazl çelk tel ktarı (E 2 ), ka bat ktarı (E 3 ), boyaı tp ve ktarı (E 4 ), kılıf alzees tp ve ktarı (E 5 ), dolgu alzees tp ve ktarı (E 6 ), zolasyo alzees tp ve ktarı (E 7 ) olarak belrleştr. luşturula takı, kalte evdek lşkler belrlee sözel terler yardııyla değerledrş ve KFG ürü kavraıa lşk lk kalte ev (Şekl ) oluşturuluştur. Eştlk (7a) ve (7b) le hesaplaa oralze edlş lşk değerler, üşter gereksler ağırlık verler kullaılarak tekk gereksler farklı - keselerdek ağırlıkları Eştlk (8) le hesaplaış ve Çzelge 4 oluşturuluştur. Eştlk (6) le durulaştırıla bu ağırlıkları oralze edlş değerler, Çzelge 4 ü so k satırıda görülektedr. Bua göre kullaılacak kılıf alzees tp ve ktarı e yüksek ağırlığa sahp tekk gereks olarak buluuştur.

18 68 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU Şekl. Ürü Matrs 5... Hata türler sıralaası Bu aşaada e yüksek ağırlığa sahp kılıf alzees tp ve ktarı olarak belrlee tekk gereks üzerde duruluştur. Öcelkle rsk faktörler ağırlıklarıı bulaık AHS le hesaplaası ç her karar verc tarafıda Çzelge 5a 5d de verle kl karşılaştıra atrsler oluşturuluş ve rsk faktörler karar vercler bazıda bulaık ağırlıkları hesaplaıştır. Çalışaı brc aşaası ç karar verclere blg ve deeylere göre ağırlıklar;. karar verc ç % 20, 2. karar verc ç % 25, 3. karar verc ç % 35, 4. karar verc ç % 20 olarak belrleştr. Bua göre Eştlk (9)-(2) le brc aşaa ç rsk faktörlere ataacak bütüleştrlş bulaık ağırlıklar hesaplaış ve Çzelge 6 da verlştr. luşturula takı le kılıf alzeese lşk hataı çıkableceğ her oktaı ayrıtılı aalz yapılarak hata türler; kullaılacak kılıf alzees sparş hatalı verles (H ), sparş edle le fabrkaya gele kılıf alzees farklı olası (H 2 ), gele kılıf alzees ktarıı yetersz olası (H 3 ), gele kılıf alzees abalajıı bozuk olası (H 4 ), plastğ el olası (H 5 ), kılıf alzees fabrkaya ulaştırılasıda eydaa gele hasarlar (H 6 ) olarak belrleştr. Belrlee hata türler her karar verc tarafıda sözel terler le değerledrlş ve Çzelge 7 oluşturuluştur. Bu sözel değerledreler, Eştlk (3)-(6) le bütüleştrlş değerlere

19 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 69 çevrlştr. Bütüleştrlş bu değerler, rsk faktörler bulaık ağırlıkları, Model (22a) ve (22b) le hata türler BRÖS değerler hesaplaış ve Çzelge 7 de verlştr. Hesaplaa BRÖS değerler durulaştırılış ve Çzelge 7 so sütuuda verlştr. Çzelge 7 ye göre kılıf alzeesde, plastğ el olası rsk e yüksek hata türü olarak buluuştur Ürü Parça, Üret Süreçler ve Üret Matrsler luşturulası Ürü parça atrsde ürü kavraı, ürü parçalarıa döüşüştür. Kalte ev satırlarıda, br öcek kalte ev sütularıdak tekk gereksler yer alıştır. Bu aşaaı lk grds, br öcek kalte ev çıktısı ola ve Çzelge 4 te verle tekk gereksler ağırlığıdır. Kalte ev sütularıda se, ürüü oluştura parçalar ola bükülü bakır (P ), zole (P 2 ), dolgu (P 3 ), zırh (P 4 ) ve dış kılıf (P 5 ) yer alış ve Şekl 2 dek kalte ev oluşturuluştur. Üret süreçler atrsde ürü parça kavraı, parçaları oluştura üret süreçlere döüştürülüştür. Kalte ev satırlarıda, br öcek kalte ev sütularıdak ürüü teel parçaları yer alıştır. Üret süreçler se; tel çeke (Ü ), ekstrüzyo [zole (Ü 2 ), dolgu (Ü 3 ), kılıf (Ü 4 )], soğuta [zole (Ü 5 ), dolgu (Ü 6 ), kılıf (Ü 7 )], büke [(tel (Ü 8 ), zole (Ü 9 ), zırh (Ü 0 )], kılıf arkalaa (Ü ), abalaj, etketlee ve sevkyat (Ü 2 ) olarak belrleş ve Şekl 3 tek kalte ev oluşturuluştur. Üret atrsde üret süreçler, bu üret süreçler gerçekleştrlrke veya gerçekleştrldkte sora yere getrles gereke kotrol faalyetlere döüştürülüştür. Kalte ev satırlarıda, br öcek kalte ev sütularıdak üret süreçler buluaktadır. Kalte ev sütularıda se; dreç kotrolü (ÜK ), çap kotrolü (ÜK 2 ), et kalılığı kotrolü (ÜK 3 ), yüzey kotrolü (ÜK 4 ), gerl ve kopukluk kotrolü (ÜK 5 ), uzaa ve ukaveet kotrolü (ÜK 6 ), etre ve arkalaa kotrolü (ÜK 7 ), akara blgler kotrolü (ÜK 8 ) ve alev testler (ÜK 9 ) yer alış ve Şekl 4 tek kalte ev oluşturuluştur. Her kalte evde oralze edlş lşk değerler, br öcek aşaadak sütu ağırlık değerler ve Eştlk (8) kullaılarak üret

20 70 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU parçalarıı, üret süreçler ve üret kotroller ağırlıkları hesaplaıştır. Bu hesaplaalar Çzelge 8-0 da görülektedr. Bu çzelgelerde ürü parçalarıda dış kılıfı, üret süreçlerde zole ekstrüzyou ve üret kotrollerde yüzey kotrolüü e yüksek ağırlığa sahp olduğu görülektedr. Çzelge 3. Müşter Gereksler İç İkl Karşılaştıra Matrs Çzelge 4. Farklı Keselerde Tekk Gereksler Bulaık Ağırlıkları Çzelge 5a. KV ç Rsk Faktörler İkl Karşılaştıra Matrs Çzelge 5b. KV 2 ç Rsk Faktörler İkl Karşılaştıra Matrs

21 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 7 Çzelge 5c. KV 3 ç Rsk Faktörler İkl Karşılaştıra Matrs Çzelge 5d. KV 4 ç Rsk Faktörler İkl Karşılaştıra Matrs Çzelge 6. Rsk Faktörler Bulaık Ağırlıkları (. aşaa) Hata türler belrlees ve sıralaası Çalışaı bu aşaasıda ürü parçaları çde e yüksek ağırlığa sahp ürü parçası ola dış kılıfa lşk hata türler; dış kılıflı kablodak letke drec stadart değerde yüksek olası (H 7 ), dış kılıfı setes kayası (H 8 ), dış kılıflı kablo çapıı stele değerde küçük veya büyük çıkası (H 9 ), dış kılıfı uzaa ve ukaveet değerler stadart değerde düşük çıkası (H 0 ), dış kılıf yüzey bozuk olası (H ), dış kılıflı kablou yüksek gerl ve kopukluk test olusuz geles (H 2 ), dış kılıflı kablou alev testler olusuz geles (H 3 ), sarı sırasıda alt ucu akara çde kalası (H 4 ), arkalaada kest, daar sayısı vb. blgler yalış yazılası (H 5 ), arkalaada blgler et br şeklde okuaası (H 6 ), dış kılıflı kablou sarııı bozuk yapılası (H 7 ) olarak belrleştr. İkc

22 72 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU aşaa ç çalışaya katıla karar verclere ataa ağırlık, brc aşaadak le ayı tutuluş ve brc aşaada kullaıla karar vercler ağırlıkları le rsk faktörler ağırlıkları (Çzelge 6) kullaılıştır. Üret süreçler çde e yüksek ağırlığa sahp süreç ola zole ekstrüzyoa lşk hata türler; operatör tarafıda yalış bakırı takılası (H 8 ), operatör tarafıda yalış plastğ seçles (H 9 ), operatör tarafıda yalış takıı seç (H 20 ), zolede kullaılacak plastğ el olası veya çe yabacı adde gres (H 2 ), katalzörü veya boyaı bozuk olası (H 22 ), üret forlarıdak ayar değerler veya katalzör blgler sstee doğru grlees (H 23 ), üret başlagıcıda sete kaçıklığıı olası (H 24 ), zolasyo alzees yaası (H 25 ), otaı, ekstrüdere plastk verees (H 26 ), zolode spark açıklarıı buluası (H 27 ), spark test chazıı (yüksek A.C.) devre dışı kalası (H 28 ) olarak belrleştr. Üçücü aşaa ç karar verclere ataa ağırlıklar değştrlş ve. karar verc ç % 20, 2. karar verc ç % 35, 3. karar verc ç % 25, 4. karar verc ç % 20 olarak belrleştr. Bu ağırlık değerler ve Çzelge 5a - 5d de verle kl karşılaştıra atrsler yardııyla üçücü aşaadak rsk faktörler bulaık ağırlıkları, Çzelge dek gb oluşturuluştur. Çzelge 7. Kılıf Malzeese İlşk Hata Türler Sözel Terler le Değerledrles, BRÖS Değerler ve BRÖS ü Bulaık laya Değerler

23 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 73 Şekl 2. Ürü Parça Matrs Şekl 3. Üret Süreçler Matrs Şekl 4. Üret Matrs

24 74 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU Çzelge 8. Farklı Keselerde Üret Parçalarıı Bulaık Ağırlıkları (2. aşaa) Çzelge 9. Farklı Keselerde Ürü Süreçler Bulaık Ağırlıkları (3.aşaa) Çzelge 0. Farklı Keselerde Üret Kotroller Bulaık Ağırlıkları (4. aşaa) Çzelge. Rsk Faktörler Bulaık Ağırlıkları (3. ve 4. aşaa)

25 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 75 Çzelge 2. Dış Kılıfa İlşk Hata Türler Sözel Terler İle Değerledrles, BRÖS Değerler ve BRÖS ü Bulaık laya Değerler Çzelge 3. İzole Ekstrüzyo ç Hata Türler Sözel Terler le Değerledrles, BRÖS ve BRÖS ü Bulaık l. Değerler Çzelge 4. Yüzey Kotrolü ç Hata Türler Sözel Terler le Değerledrles, BRÖS ve BRÖS ü Bulaık l. Değerler Üret kotroller çde e yüksek ağırlığa sahp yüzey kotrolüe lşk hata türler; yüzeydek probleler operatörü gözüde kaçası (H 29 ), operatörü yüzeydek problee lşk syatf kullaası ve proble öeseees (H 30 ), operatörü problel yüzey sarıı altıda kaldığı ç göreees (H 3 ) olarak belrleştr. Dördücü aşaa ç karar verclere ataa ağırlıklar değştrlş ve. karar verc ç % 30, 2. karar verc ç % 0, 3. karar verc ç % 35, 4. karar verc ç % 25 olarak belrleştr. Bu ağırlık değerler ve Çzelge 5a 5d de verle kl karşılaştıra atrsler yardııyla dördücü

26 76 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU aşaadak rsk faktörler bulaık ağırlıkları, Çzelge dek gb oluşturuluştur. Karar vercler, hata türler sözel terler le değerledrş (Çzelge 2-4) ve elde edle bütüleştrlş değerler ve Model (22a)- (22b) kullaılarak BRÖS değerler elde edlş, BRÖS değerler durulaştırılış ve Çzelge 2-4 ü so sütularıda verlştr. Bua göre dış kılıfta, dış kılıflı kablou yüksek gerl ve kopukluk test olusuz geles; zole ekstrüzyoda, zolode spark açıklarıı buluası ve spark test chazıı (yüksek A.C.) devre dışı kalası; yüzey kotrolüde operatörü problel yüzey sarıı altıda kaldığı ç göreees e rskl hata türler olarak belrleştr. 6. SNUÇ Br ürü ç tasarı, sadece parçaları veya üret süreçler tasarııda geçeekte ürüü güvelrlğ de bu aşaada tasarlaası gerekektedr. Bu edele bu çalışada üşterye özel ürüü gelştrles ç bulaık KFG, ürüü üret esasıda çıkablecek hatalar ve buları etkler, hataları rsklere göre sıralaası ç bulaık HTEA kullaılıştır. Yöteler barıdırdığı belrszlkler, ürüü başlagıç aşaasıda hata, arıza vb. kavralarla le lgl yeterl blg buluayışı, karar vercler subjektf görüşler, görüşler aalze aktarılası vb. durular bulaık atık ve bulaık küe teors le destekleş ve gerekl şleler gerçekleştrlştr. Elde edle souçlar, şleteye bldrlş ve çıka souçlar, şlete tarafıda alalı buluuştur. İşlete buda sora her farklı ürü ç, çıkablecek dğer hata türler de ekleyerek ye br sıralaa elde edeblecek ve üret esasıda hazırlıklı olablecek ve yöteler, erke uyarı sste şeklde görev yapacaktır. Yapıla çalışa, br ürü ç gerçekleştrlese rağe souçlar gücelleerek, ayı özellklerdek ürü gruplarıı da kapsayacak şeklde geelleeblr. Gelecek çalışalarda sözel terlere farklı şekllerde bulaık sayılar da ataablr. Ayrıca hata türler rskler hesaplaırke şlete aacıa, htyacıa uygu başka rsk faktörler ekleeblr. Rsk faktörlere ataa bulaık ağırlıklar, dğer

27 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 77 çok krterl karar vere yötelerde bryle hesaplaablr. Ayrıca aalze katıla karar vercler sayısı arttırılablr. KAYNAKÇA Akı, B. (998) IS 9000 Uygulaasıda İşletelerde Hata Türü ve Etkler Aalz (HTEA),. Bası, Bl Tekk Yayıev, İstabul. Baykal, N. ve Beya, T. (2004a) Bulaık Matık, İlke ve Teeller, Bıçaklar Ktabev, Akara. Bella, R.E. ve Zadeh,.A. (977) ocal ad Fuzzy ogcs, Moder Uses of Multple Valued ogc, Der.: J.M. Du ve G.Epste, ss.05-5, Bragla, M., Frosol, M. ve Motaar, R. (2003a) Fuzzy Crtcalty Assesset Model for Falure Modes ad Effects Aalyss, Iteratoal Joural of Qualty ad Relablty Maageet, 20 (4), ss Bragla, M., Frosol, M. ve Motaar, R. (2003b) Fuzzy TPSIS Approach for Falure Mode, Effects ad Crtcalty Aalyss, Qualty ad Relablty Egeerg Iteratoal, 9 (5), ss Buckley, J. J. (985) Fuzzy Herarchcal Aalyss, Fuzzy Sets ad Systes, 7 (3), ss Cebec, U. (2009) Fuzzy AHP-Based Decso Support Syste for Selectg ERP Systes Textle Idustry by Usg Balaced Scorecard, Expert Systes wth Applcatos, 36 (5), ss Chag, C.., We, C.C. ve ee, Y.H. (999) Falure Mode ad Effects Aalyss Usg Fuzzy Method ad Grey Theory, Kyberetes, 28 (9), ss Chag, D.Y. (996) Applcato of The Extet Aalyss Method o Fuzzy AHP, Europea Joural of peratoal Research, 95 (3), ss Che,.H ve Weg, M.C. (2003) A Fuzzy for Explotg Qualty Fucto Deployet, Matheatcal ad Coputer Modellg, 38 (5-6), ss

28 78 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU Che,.H. ve Ko, W.C. (2009a) Fuzzy ear Prograg Models for New Product Desg Usg QFD wth FMEA, Appled Matheatcal Modellg, 33 (2), ss Che,.H. ve Ko, W.C. (2009b) Fuzzy Approaches to Qualty Fucto Deployet for New Product Desg, Fuzzy Sets ad Systes, 60 (8), ss Che, Y., Fug, R.Y.K. ve Tag, J. (2006) Ratg Techcal Attrbutes Fuzzy QFD by Itegratg Fuzzy Weghted Average Method ad Fuzzy Expected Value perator, Europea Joural of peratoal Research, 74 (3), ss Ch, K.S., Cha, A. ve Yag, J.B. (2008) Developet of a Fuzzy FMEA Based Product Desg Syste, Iteratoal Joural of Advaced Maufacturg Techology, 36 (7-8), ss Fug R.Y. K., Che, Y. ve Tag, J. (2005) Estatg The Fuctoal Relatoshps for Qualty Fucto Deployet uder Ucertates, Fuzzy Sets ad Systes, 57 (), ss Garca, P. A., Schrru, A. R. ve Melo, P. F. F. (2005) A Fuzzy Data Evelopet Aalyss Approach for FMEA, Progress Nuclear Eergy, 46 (3-4), ss Guaraes, A.C.F. ve apa, C.M.F. (2004) Fuzzy FMEA Appled to PWR Checal ad Volue Cotrol Syste, Progress Nuclear Eergy, 44 (3), ss Gügör, Z., Serhadlıoğlu, G. ve Kese S.E. (2009) A Fuzzy AHP Approach to Persoel Selecto Proble, Appled Soft Coputg, 9 (2), ss Hauser, J.R. ve Clausg, D. (988), The House of Qualty, Harvard Busess Revew, ss Hseh, T.Y., u, S.T ve Tzeg, G.H. (2004) Fuzzy MCDM Approach for Plag ad Desg Teders Selecto Publc ffce Buldgs, Iteratoal Joural of Project Maageet, 22 (7), ss Jag, J.S.R., Su, C.T. ve Mzuta, E. (997) Neuro-Fuzzy ad Soft Coputg, Pretce Hall, USA.

29 SÜ İİBF Sosyal ve Ekook Araştıralar Dergs 79 Khoo. P. ve Ho, N. C. (996) Fraework of a Fuzzy Qualty Deployet Syste, Iteratoal Joural of Producto Research, 34 (2), ss u, H.T. (2009) The Exteso of Fuzzy QFD: fro Product Plag to Part Deployet, Expert Syste wth Applcatos, 36 (8), ss Özgörüş, E., Mutlu, Ö. ve Güer, H. (2005) Bulaık AHP le Persoel Seç, V. Ulusal Üret Araştıraları Sepozyuu, Kası 2005, ss. -5, İstabul. Park, T. ve K, K.J. (998) Deterato of a ptal Set of Desg Requreets Usg House of Qualty, Joural of peratos Maageet, 6 (5), ss Peleaz, C.E. ve Bowles, J. B. (994) Usg Fuzzy ogc for Syste Crtcalty Aalyss, Aual Relablty ad Mataablty Syposu, cak 994, ss , (os Agelas) USA. Pllay, A. ve Wag, J. (2003) Modfed Falure Mode ad Effects Aalyss Usg Approxate Reasog, Relablty Egeerg ad Syste Safety, 79 (), ss Shara, R.K., Kuar, D. ve Kuar, P. (2008) Fuzzy Modelg of Syste Behavor for Rsk ad Relablty Aalyss, Iteratoal Joural of Systes Scece, 39 (6), ss Shara, R.K., Kuar, D. ve Kuar, P. (2005) Systeatc Falure Mode Effect Aalyss (FMEA) Usg Fuzzy gustc Modellg, Iteratoal Joural of Qualty ad Relablty Maageet, 22 (9), ss Shara, R.K., Kuar, D. ve Kuar, P. (2007) FM a Pragatc Tool to Model, Aalyse ad Predct Coplex Behavour of Idustral Systes, Egeerg Coputatos: Iteratoal Joural for Coputer-Aded Egeerg ad Software, 24 (4), ss She, X.X., Ta, K.C. ve Xe, M. (200). The Ipleetato of Qualty Fucto Deployet Based o gustc Data, Joural of Itellget Maufacturg, 2 (), ss

30 80 Esra AYTAÇ Muhs ÖZDEMİR Sel BEKÇİĞU Shpley, M.F., Korv, A. ve Yoo, J.M. (2004) Fuzzy Qualty Fucto Deployet: Deterg The Dstrbutos of Effort Dedcated to Techcal Chage, Itl. Tras. p. Res., (3), ss Tay, K.M. ve, C.P. (2006) Fuzzy FMEA wth a Guded Rules Reducto Syste for Prortzato of Falures, Iteratoal Joural of Qualty ad Relablty Maageet, 23 (8), ss Vaegas,. ve Tabb, A. (200) A Fuzzy Qualty Fucto Deployet (FQFD) Model for Dervg ptu Targets, It. J. Producto Research, 39(), ss Wag, Y.M., Ch, K.S., Poo, G.K. ve Yag, J.B. (2009) Rsk Evaluato Falure Mode ad Effects Aalyss Usg Fuzzy Weghted Geoetrc Mea, Expert Systes wth Applcatos, 36 (2), ss Wassera, G.S (993) How To Prortze Desg Requreets Durg The QFD Plag Process, IIE Trasactos, 25 (3), ss Xu, K., Tag,.C., Xe, M., Ho, S.. ve Zhu, M.. (2002) Fuzzy Assesset of FMEA for Ege Systes, Relablty Egeerg ad Syste Safety, 75 (), ss Yadav,.M., Choudhary, N. ve Ble, C. (2008) Coplex Syste Relablty Estato Methodology The Absece of Falure Data, Qualty ad Relablty Egeerg Iteratoal, 24 (7), ss Zafropoulos, E.P. ve Dalyas, E.N. (2005) Relablty Predcto ad Falure Mode Effects ad Crtcalty Aalyss (FMECA) of Electroc Devces Usg Fuzzy ogc, Iteratoal Joural of Qualty & Relablty Maageet, 22 (2), ss Zha,.Y., Khoo,.P ve Zhog, Z.W. (2008) A Rough Set Ehaced Fuzzy Approach to Qualty Fucto Deployet, The Iteratoal Joural of Advaced Maufacturg Techology, 37 (5-6), ss