T.C. Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah GÜL ün Onurlandırdığı Özel Meclis Toplantısı

Transkript

1 T.C. Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah GÜL ün Onurlandırdığı Özel Meclis Toplantısı Ender YORGANCILAR EBSO Yönetim Kurulu Başkan kanı TOBB Yönetim Kurulu Üyesi 27 Mart 2010

2 Değişen Dünya Düzeni nde Yeni Bir Büyüme Modeli Đhtiyacı ÜRETĐM YOKSA, KALKINMA HAYALDĐR. 1

3 DEĞĐŞEN GÜÇ DENGELERĐ Kriz ülkeleri, yükselen ve gerileyen ülkeler olarak 2 ayrı gruba ayırmıştır: Dubai, Yunanistan, Portekiz, Đspanya, Meksika Yakınsama Süreci Sekteye Uğramaktadır. Kişi başına düşen gelirin ABD de kişi başına düşen milli gelire oranı Brezilya, Çin, Hindistan, Kore, Değişim sürecinden geçilen bir dönemde; Türkiye bir takım zihniyet dönüşümüne yönelik adımlar atmalıdır. Đşte böyle bir süreçte yeni bir büyüme modeli şarttır. Kaynak: TEPAV 2

4 TÜRKĐYE EKONOMĐSĐNĐN DÜNYADAKĐ YERĐ Dünyanın En Büyük Ekonomileri Satın alma gücü paritesine göre GSYH,Trilyon Dolar,2009T Avrupa nın En Büyük Ekonomileri Satın alma gücü paritesine göre GSYH,Trilyon Dolar Türkiye bugün dünyanın 17., Avrupa nın 6. büyük ekonomisidir. Goldman Sachs ın projeksiyonuna göre 2050 yılında Türkiye; dünyanın 9. büyük, Avrupa nınise 2. büyükekonomisine sahip olacaktır yılında Çin birinci, Hindistan üçüncü, Endonezya altıncı olacaktır. Buna karşın ABD ikinci, Japonya ise onuncu sıraya yerleşecektir. 3

5 ***SANAYĐ POLĐTĐKALARI EGE BÖLGESĐ SANAYĐ ODASI Türkiye nin gerçekleştirmesi gereken zihniyet dönüşümünde sanayi başrolü oynamaktadır. Tutarlı ve kapsamlı bir sanayi politikası ile Türkiye Bölgesel güç olmanın ötesine ulaşabilecektir. Sanayi politikası, kurumlar arası koordinasyonun haritasını çizmelidir. Bu harita; Bölgesel entegrasyonu sağlamalı (dış politika-dış ticaret) Teknolojik dönüşümü kolaylaştırmalı Đşgücü becerilerini geliştirmeli Hizmet sektörlerinde yol almalı (lojistik, inşaat, ulaştırma, iletişim) Yatırım ortamını iyileştirmelidir. Sanayi politikaları içinde ihracat stratejisi ilk sırada yer almalıdır. Çünkü ihracatımızın %90 ı sanayi ürünlerinden oluşmaktadır. 4

6 SANAYĐNĐN BÜYÜMEYE KATKISI 15,0 10,0 ĐMALAT SANAYĐ TOPLAM 5,0 0,0-5,0-10,0 2005/I 2005/II 2005/III 2005/IV 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I 2008/II 2008/III 2008/IV 2009/I 2009/II 2009/III Aylık -15,0-20,0-25,0 Kaynak: TÜĐK Milli gelir içinde yaklaşık dörtte bir paya sahip olan imalat sanayi 2007 den bu yana daralma sürecini devam ettirmektedir. Oysaki sürdürülebilir büyüme için yatırımı ve üretimi artırmak şarttır. 5

7 EKONOMĐYE GENEL BAKIŞ: EGE BÖLGESĐ SANAYĐ ODASI Kriz Türkiye yi 5 ayrı kanaldan etkilemiştir: 1. Kredi temini 2. Đhracat düşüşü 3. Güven bunalımı 4. Üretim azalması 5. Đşsizlik artışı Krizde Dünya Ülkelerinin Desteklediği Sektörler Brezilya : Otomotiv Japonya : Tarım Çin : Otomotiv ABD, G. Amerika, Avrupa: Bankacılık Türkiye : Otomotiv, elektronik, beyaz eşya, mobilya ve büro eşyaları Küresel Krizle Birlikte Artan Risk Unsurları 1. Đşsizlik ve sanayide istihdam kaybı 2. KOBĐ lerin finansman problemleri 3. Artan yoksulluk ve sosyal politikaların önemi 6

8 TÜRKĐYE, BUGÜN BÖLGESĐNĐN EN ÖNEMLĐ ĐMALATÇISIDIR Türkiye nin çevre ülkeler ile karşılaştırmalı ihracat göstergeleri (2008) Bölgenin toplam imalat sanayi ihracatında ilgili ülkenin payı (%) Đmalat Sanayi Đhracatının Toplam Đhracat Đçindeki Payı (%) Kaynak: TEPAV 7

9 ĐTHALAT TEŞVĐK EDĐLEREK SANAYĐMĐZ ADETA YOK EDĐLMEKTEDĐR. Đthalat, % GSYH DĐR KAPSAMINDAKĐ HER 100 DOLARLIK ĐHRACATIN 44.1 DOLARI, ĐTHAL GĐRDĐYLE GERÇEKLEŞTĐRĐLMEKTEDĐR. 0,6 0,5 0,51 Đhracat Đçindeki Payı (%) Đthalat Đçindeki Payı (%) 0,49 0,48 0,45 0,46 Ara Malı 0,4 0,3 0,2 0,1 0,13 0,14 0,15 0,15 0, Kaynak: TÜĐK Đthalatın neden olduğu haksız rekabetten yurtiçi üretimin korunması Đthalatta zorunlu standartların artırılması Girdi tedarik stratejisinin oluşturulması gerekmektedir. Sanayimizin ara malı ithaline değil üretimine yönelmesi, yatırım teşvik politikalarının şekillenmesinde ve cari açığın azaltılmasında faydalı olacaktır. Kaynak: DTM 2009 yılında DĐR kapsamında; 20,4 milyar dolar ithalat, 44,1 milyar dolar ihracat yapılmıştır. Đthalatı teşvik eder duruma gelen DĐĐB nin yurtiçi üretim için kullanılmasını teşvik eden mekanizmalar geliştirilmelidir. 8

10 ĐŞSĐZLĐK ARTMAKTA, SANAYĐDE ĐSTĐHDAM AZALMAKTADIR ,0 10,7 8,9 8,8 9,3 10,1 11,6 11,0 9,2 9,9 10,7 12,6 15,8 15,5 13,6 12,8 13,4 13,1 13,5 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4, ,0 0,0 Eyl.07 Tem.07 May.07 Mar.07 Oca.07 Kas.07 Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Eyl.09 Tem.09 May.09 Mar.09 Oca.09 Kas.08 Kas.09 Ara.09 Đşsiz Sayısı Đşsizlik Oranı Sanayi istihdamı %-5, %2,5-6,0-5,0-4,0-3,0-2,0-1,0-1,0 2,0 3,0 Kaynak: TÜĐK Sektörel olarak son 1 yılda sadece sanayi istihdamında azalma gerçekleşmiştir. Toplam 303 bin kişi işini kaybetmiştir ki bu resmi kayıtlara geçen rakamdır. 9

11 ĐŞ ARAMA SÜRELERĐ UZADIKÇA HALK; EĞĐTĐM, SAĞLIK, ELEKTRĐK GĐBĐ ZORUNLU HARCAMALAR ĐÇĐN GIDAYI 2. PLANA ATMIŞTIR. Hane halkı harcamaları Gıda Kaynak: TÜĐK 2009 da 1 yıldan fazla işsiz kalanların sayısında yıllık artış 200 bine yakın iken, 6 aydan uzun süredir işsizlerde sayı 400 bini aşmaktadır. 10

12 KORE BAŞARDIYSA BİZ DE BAŞARABİLİRİZ KORE VE TÜRKĐYE NĐN ĐŞSĐZLĐK ORANLARI (%) Türkiye KORE VE TÜRKĐYE DE TOPLAM ĐSTĐHDAM (Milyon Kişi) Türkiye Kaynak: TEPAV 2008'in son çeyreğinde bizim gibi yüzde 6 civarında küçülen, ancak alınan tedbirlere paralel 2009'un üçüncü çeyreğinde Kore %2,9 büyümüştür. Ve sonuçta işsizliği %4 lerde tutmayı başarmışlardır. 11

13 KOBİ LER VE BÜYÜKLER ARASINDAKİ MAKAS AÇILIYOR Üretimdeki Gelişmeler (%) Kredi Hacmindeki Değişim (%) 2009 Đlk Yarı ,6-11,4-23,3 Küçük Orta Büyük 2009 II. Yarı Kaynak: ISO -0,9 6,9 47,9 Küçük Orta Büyük Kaynak: MB 15, Bireysel Kredi ve Kredi Kartları 20,2 Büyük Đşletme ve Kurumsal Krediler -5,8 KOBĐ Kredileri Kamu bankalarındaki mevduatın yüzde 55 i, özel bankaların da yüzde 85 i krediye dönüşebilmektedir. Dış Krediyi 2009 yılında en çok yerli bankalar kesmiştir. 12

14 14 DARALAN TALEP ÜRETĐME OLUMSUZ YANSIMAKTADIR. Stokların Toplam Aktife Oranı ( , Yüzde) 18% 15% 15,0% 16,3% 15,6% 15,7% 15,0% 15,4% 16,0% 15,9% 15,5% 14,7% 14,0% 13,0% 12% 9% 6% 3% 0% 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I 2008/II 2008/III 2008/IV 2009/I 2009/II 2009/III Kaynak: TEPAV Daralan talep ve azalan üretim hacminin seviyesini, %13 lere düşen oran açıkça ortaya koymaktadır. Gerek ĐSO, gerek Odamız, gerekse de Merkez Bankası nın üretime yönelik yapmış olduğu çalışmalarda firmalarımızın net karının ortalama %50 oranında azaldığı gözlenmiştir. 13

15 ĐŞSĐZLĐK ORANI (%) ĐZMĐR-TÜRKĐYE BÜTÇE ĐÇĐNDEKĐ PAYI (%) 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 13,9 10,6 12,0 10,2 10,5 10,3 11,8 11,0 16,2 14, ,65 8,51 8,55 8,88 8,66 6,0 4, ,04 1,92 1,99 1,97 1,94 2,0 0,0 ĐZMĐR TÜRKĐYE ĐZMĐR TÜRKĐYE ĐZMĐR TÜRKĐYE ĐZMĐR TÜRKĐYE ĐZMĐR TÜRKĐYE Toplam Gelir Đçindeki Payı (%) Toplam Gider Đçindeki Payı (%) Ülke istihdamında yaklaşık %6 lık paya sahip Đzmir de bu oran %5,4 e gerilemiştir. Göç alan ve nüfusunu artıran Đzmir de işsizlik oranı, Türkiye ortalamasının üstündedir. Türkiye ortalamasında nüfus artış hızı %1,45 iken, Đzmir de %2 dir. Bütçeye yaptığı yüzde 8,66 lık katkıya karşılık Đzmir'in bütçe harcamalarından aldığı pay %1,94'tür. Başka bir deyişle Đzmir 4 verip 1 almaktadır. 14

16 GELECEĞĐ ŞEKĐLLENDĐRECEK ÖNEMLĐ BAŞLIKLAR Nüfus yapısının değişimi Teknolojideki eğilimler Enerji arz ve talebindeki değişimler Sürdürülebilir büyüme eğilimi 15

17 NÜFUS YAPISI Çin Rusya Đspanya AB-27 Đngiltere ABD 19,8% 14,8% 14,5% 15,4% 16,7% 20,2% Brezilya Türkiye Yunanistan Almanya Portekiz Japonya 14,3% 13,7% 16,3% 13,5% 26,7% 27,2% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% Kaynak: TÜĐK Sadece Brezilya ve Türkiye de 0-14 yaş grubu diğer ülkelere oranla açık ara öndedir. Türkiye genç nüfus kaynağını çok iyi değerlendirmeli, genç nüfusa yönelik mesleki ve teknolojik bilgiler içeren eğitim seferberliği gerçekleştirmelidir. 16

18 EGE BÖLGESĐ SANAYĐ ODASI TEKNOLOJĐDEKĐ EĞĐLĐMLER Tekstil Tekstil Demiryolu Demiryolu Otomotiv Otomotiv Bilişim Bilişim Nanoteknoloji? Nanoteknoloji ĐNOVASYON PERFORMANSIMIZ 0,700 0,600 0,500 0,400 0,300 0,200 0,100 0,000 Türkiye Bulgaristan Letonya Romanya Hırvatistan Litvanya Polonya Slovakya Macaristan Malta Đtalya Yunanistan Portekiz Đspanya Norveç Çek Cumh. Slovenya Estonya Đzlanda Kıbrıs AB Hollanda Fransa Belçika Lüksemburg Đrlanda Avusturya Đngiltere Danimarka Almanya Finlandiya Đsveç Đsviçre Kaynak: Avrupa Đnovasyon Skor Tablosu, 2009: Đnovasyon Endeksi, Avrupa Đnovasyon Skor Tablosu nun 29 adet göstergesi ile hesaplanmaktadır. Endüstri devriminin, yerini Enformasyon devrimine bırakmasıyla döneminin nanoteknolojinin altın çağı olacağı öngörülmektedir. Düşük ve orta düşük teknolojili ürünlerdeki fiyatların düştüğü bir süreçte Türkiye, katma değeri yüksek ürünlere geçişi sağlamak zorundadır. 17

19 ENERJĐ ARZ VE TALEBĐNDEKĐ DEĞĐŞĐMLER 2023 hedefinde yer alan 500 milyar dolar ihracat için, dışa bağımlı Türkiye nin yeterli enerji kaynağı yoktur. Türkiye enerji ihtiyacının %80 ini ithal etmektedir. Bu da; yenilenebilir enerji ile birlikte, nükleer ve termik santrallerin devreye girmesini zorunlu kılmaktadır. Dünya birincil enerji tüketim artışı %2.6 seviyesinde iken, Türkiye de birincil enerji tüketimi %4.3 artmaktadır. Her yıl yaklaşık 40 Milyar dolar enerjinin 16 Milyar dolarını sanayimiz ithal etmektedir. Artan girdi maliyetleri ihracatçının daralan pazarlarda iş yapmasını gittikçe zorlaştırmaktadır yılı Türkiye elektrik üretiminin %30 unun yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi hedeflenmektedir. 18

20 REKABET ETMENĐN GÜÇLÜĞÜ: Japonya Danimarka Çek Cumhuriyet Đsviçre Fransa Đtalya Finlandiya Avusturya EGE BÖLGESĐ SANAYĐ ODASI OECD ENERJĐ FĐYATLARI ENDEKSĐNDE LĐDERĐZ (8 Aylık) Đspanya Belçika Kore Polonya Portekiz Norveç Almanya Lüksemburg Đsveç Hollanda Yunanistan Kanada Đzlanda Đrlanda Meksika Đngiltere Macaristan ABD Slovakya Türkiye 597 Kaynak: EMO, TĐSK DOĞALGAZ FĐYAT ARTIŞINDA 1. SIRADAYIZ ELEKTRĐK FĐYAT ARTIŞINDA 2.SIRADAYIZ -28,0-28,8-10,5 21,4 17,2 15,0 15,0 12,5 11,1 9,5 6,0 6,0 30,3 29,1 47,9 TÜRKĐYE Çek Cumhuriyeti Slovakya Finlandiya Đrlanda Fransa Meksika Yunanistan -0,9 1,2 3,8 6 12,1 11,3 10,7 9,9 9,6 9,5 9,1 19,8 21,8 32,8 41,8 Polonya TÜRKĐYE Macaristan Norveç Đtalya Y. Zelanda G. Kore Finlandiya Çek Cumhuriyeti ABD Slovakya Đrlanda Portekiz Đsviçre Meksika Yatırımcının rekabet gücünü belirleyen en önemli 3 kriter; işçilik, hammadde ve enerji fiyatlarıdır. Rekabetçi yapımızı zayıflatan bu alanlarda mutlaka radikal çözümlere gidilmelidir. Biz bu koşullarda bugün üretim yapmaya, ürettiğimizi ihraç etmeye çalışıyoruz. 19

21 NEDEN YENĐ BĐR BÜYÜME MODELĐ? Çünkü mevcut büyüme hızı yetersizdir. Türkiye nin gereksinimi olan ve istihdamı artıracak olan büyüme oranı % 7 dir. Đthalata bağlı büyüme modeli yerine, Mali disiplinden feragat etmeyen, Yapısal reformlara odaklanan Kendi kaynaklarımızla finanse edilebilen bir büyüme modeli benimsenmelidir. Değişen dünya düzeninde yeni bir büyüme modelini, ÜRETĐM, ĐSTĐHDAM ve ĐHRACAT odaklı bir strateji ile gerçekleştirebiliriz. 20

22 ÜRETĐM, ĐHRACAT VE ĐSTĐHDAMA YÖNELĐK BEKLENTĐLERĐMĐZ Büyümede Süreklilik Sağlanmalı ve Sanayi Stratejisi Oluşturulmalıdır. Enerji Üretiminde Dışa Bağımlılık Azaltılmalı, Düşük Maliyetli Enerji Yatırımları Yapılmalı; Sanayide Kullanılan Enerji Üretimi Teşvik Edilmelidir. Yerli Üretimi ve Yerli Tüketimi Teşvik Edici Mekanizmalar Harekete Geçirilmelidir. Đhracatı Artırıcı Teşvikler Uygulanmalıdır. Yatırım Ortamı Đyileştirilmeli, Mevcut Yatırımlar Desteklenmelidir. KOBĐ lerin Finansman Sorununa Çözüm Bulunmalıdır. Dünyada 2. Sırada Olduğumuz Müteahhitlik Sektörü, Yurtiçinde de Aynı Başarıyı Sağlayabilmelidir. 21

23 TÜRKĐYE NĐN LOJĐSTĐK AVANTAJI TÜRKĐYE NĐN AVANTAJLARI Dünyada ikinci büyüyen pazar Dinamik girişimci ruhu, Yüksek büyüme potansiyeli Lojistik Avantajı Enerji Koridorları arasında bulunması Genç nüfus avantajı ENERJĐ KORĐDORU 2023 yılında dünya mal ticaretinin 34 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Türkiye mutlaka bu pastadaki payını artırmalıdır. 22

24 SON SÖZ Biz sanayiciler olarak ülkemizde istikrar ve güven ortamı istiyoruz. Kurumlar arası çatışma değil uzlaşma, gündemin siyaset değil ekonomi olmasını arzu ediyoruz hedeflerimize daha çok üreterek, daha çok çalışarak ulaşacağımız bilinciyle birlikte başaracağımıza olan inancım tamdır. 23

25