İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI) XSTEEL NOTLARI: ÖNSÖZ

Transkript

1 XSTEEL NOTLARI: ÖNSÖZ Bu notlar Xsteel programının 10 versiyonu ele alınarak hazırlanmıştır. Programla ilgili anlatımın yanı sıra ele alınan örneklerle çelik yapılar ile ilgili genel bilgilerde verilecektir. Konu ile ilgili Türkçe yayının olmaması da Xsteel hakkında bu kaynağı oluşturmamdaki etkendir. Çalışmamda sadece Xsteel in çizim modülleri üzerinde durulacaktır. Hesap ele alınmayacak. Fakat Sap2000 ve Excel de yapılacak statik hesap ve boyutlandırma hakkında bilgi verilecektir. Diğer programlardan alınan verilerin Xsteel de nasıl kullanılacağı anlatılacaktır. 1

2 Bol Resimli Anlatım J 1. Xsteel Açılısı Xsteel kurulduktan sonra Başlat/Programlar/Tekla Structures 10 altında Multiuser (çoklu kullanıcı), Singleuser (tek kullanıcı), alt program iconları ile seçenekli bir menü gelir. Ayrıca bu seçeneklerin altında, ek seçenekler olarak da farklı profil ve ölçü birimlerine sahip program versiyonları vardır. Türkiye`de Avrupa profilleri ve metrik ölçü sistemi kullanıldığı için Tekla Structures enu Europe ile çalışmaya başlayacağız. Singleuser seçereği ile modeli tek başımıza yapacağımız gibi Multiuser ile ağ üzerinden çoklu olarak çizim yapabiliriz. 2

3 2. Xsteel Ekranı Standart araç çubuğu, durum çubuğu, çizim ekranı, çekme menüler ile standart bir windows programıdır. Office, Autocad gibi programların kullanma mantığının bilinmesi durumunda bile Xsteel; aynı programlama mantığının uzantısı olduğu için daha kolay çözülebilir. Hiçbir proje açık olmadığında ekrandaki tuşlar pasiftir. Bazen proje açılmasına rağmen seçili görünüş olmamasından veya filitreleme (fitler) yapıldığından dolayı dolayı ekranda hiçbirşey görünmez. Fakat bu durumda toolbars (araç çubuğu) daki iconlar aktif duruma gelecektir. 3

4 3. Yeni Bir Proje İle Başlamak File (dosya) çekme menüsünden New (yeni) komutunu tıklayarak ve Standard Toolbar (Standart Araç Çubuğundan) boş kağıt işaretini tıklayarak yeni bir proje açarak Xsteel içinde ilk adımı gerçekleştiririz. New Ekrana gelen New model penceresinde Fitler klasörlerin Xsteel için filitrelendiği adres ve filitreleme düğmesi, Klasörlerin bulunduğu Directories, Modellerin bulunduğu Model Directories bulunmaktadır. Ayrıca adres alt bölümde bir adres satırı vardır. Oluşturacağımız yeni modelin adını C:\TeklaStructuresModels\new model satırının sonundaki new model i değiştirerek veririz. Modelimizi istediğimiz bir adrese de kayıt edebiliriz. Program ilk ayarı (default setting) olarak bilgisayarınızdaki bu klasöre kayıt yapacaktır. Xsteel de oluşturulan yeni model tek bir dosya değil, birçok dosyanın bulunduğu bir klasördür. Pencerenin altındaki, Create default view and grid (program ilk ayarlarına göre, görünüş ve aks koordiant oluştur) çeki ile yeni modelimiz açıldığında bir koordinat sistemi ve görünüşün gelmesini sağlarız. Filter Filtreleme Adresi Önceki Projeler 4

5 e Oluşturulacak Yeni Modelin Adı 4. Ekranı Keşfetmek ve Birkaç İpucu New Model diyerek programı açtığımızda ekrana ilk gelecek olan işte bu ekrandır. İlk olarak gördüğümüz default grid sistemi ve çalışma aranı (work area) dır. İpucu 1 : Ekranda hiçbirşey seçili değilken renk mavi, grid, parts (parça), bolts, weld vb. herhangi bir şey seçili olduğunda renk siyahtır. İpucu 2 : İlk görünen 3D sadece görünüş, kontrol ekranıdır. Çizimlerin yapıdığı görünüşler ve ayarlar ilk çıkan ekranda yapılmamaktadır. Çizimlere başlamadan önce görünüş ayarları ve grid sistemi ilk olarak düzenlenecektir. İpucu 3 : Herhangi bir nesneyi seçmek için 1 kere o nesneyi tıklamak. Özelliklerini değiştirmek için çift tıklamak yeterlidir. Eğer değiştirilecek görünüş ve ekran ayarı ise ekranda boş bir yeri yine çift tıklayarak da ekran ayarları değiştirilecektir. İpucu 4 : Xsteel için tek ölçü birimi vardır oda milimetre (mm) dir. (Şimdilik böyle bilinsin---zira farklı ayarlar da vardır fakat piyasada bu birim kullanılır.) Tüm ölçü ve boyutlandırmaları mm ye göre yapmamız gerekmektedir. 5

6 5. Grid Sistemini Oluşturmak Points Çekme Menüsünden Grid yada ekrana ilk gelen default grid sisteminin herhangi bir noktasına çift tıklayarak grid özellikleri penceresine ulaşırız. Coordinates (koordinatlar) bölümünde X,Y,Z bölümünde projede aks ve koordinatlara ait tanımlamalar yapılır. Tanımlamalar aralarda birer boşluk bırakılarak yan yana değerlerin girilmesi ile olur. X ve Y koordinatlarına girilecek değerler iki ask arasındaki mesafe, Z koordinatına girilecek değer ise kot yani orijine göre mesafesidir. X ve Y koordinatlara tek tek ara mesafelerin girilebileceği gibi 4*3000 tarzında aralıklar türetilerek de değer girilebilir. 4*3000 dört tane 3000 lük aralıkta askın yerleştirilmesidir. Her üç koordinatta da orijine ait 0.00 değeri mutlaka girilmelidir. Labels (etiketler) bölümünde tanımladığımız koordinatlara vereceğimiz isimler olacaktır. En az tanımlanan koordinat kadar isim olmalıdır. ( J daha fazlasında sorun olmuyor. ) Line extensions ( çizgi ilavesi ) bölümünde oluşturulan grid sisteminden sonra girid çizgilerinin dışarıya ne kadar taşacağı girilecektir. Origin (orjin) bölümünde orjin olarak kabul edilen noktanın koordinatları bulunmaktadır. Modify (Düzelt) komutu ile mevcut grid sistemi düzenlenecek. Create (Oluştur) komutu ile mevcut grid sistemine ek olarak yeni bir grid sistemi oluşturulur. Get (Geri Almak) komutu ile yapılan değişiklikler geri alınarak önceki ayarlara geri dönülür. 6

7 6. Görünüş Ayarlarımızı Yapalım mı? 3D görünüş işimize yarayacağı için önce bir görünüş oluşturacağız. Bu oluşturduğumuz görünüşte ayarlarımızı Xsteel i daha verimli kullanmak için yapacağız. Bu oluşturduğumuz görünüş ise diğer görünüşlerimiz için şablon olacaktır. Create view by two points İki nokta ile görünüş oluşturmak View araç çubuğunda Create view by two points (iki nokta ile görünüş oluşturma) komutu veya view çekme menüsü create view with two points ile bir görünüş oluşturacağız. Komut tıklandıktan sonra ekrandaki grid sisteminin iki noktası seçilerek yeni bir görünüş elde edilecektir. Daha öncede anlatıldığı gibi ekranda boş bir yeri çift tıklayarak görünüş ayarlarına gireceğiz. Şimdi sıkı durum. Ekran ayarlarını yaparak ilk defa kendimizden Xsteel e bir şeyler katacağız. Üstelik benzer Xsteel diyalog ekranları hakkında da yapacağımız bu ayarlar vasıtası ile temel bilgi alacağız. 7

8 View properties ( Görünüm Özellikleri ) diyalog penceresi bir Xsteel klasiğidir. İlerleyen bölümlerde benzer pencerelerle karşılaşacağız. İpucu 1: Sol taraftaki çekler dolu olmalı ki!!!!! Özelliği değiştirebileyim. İpucu 2 : Name ilk etapta boş kalsın ki değiştirip en son kayıt edelim. ÖNEMLİ NOT : Hiçbir çizimi 3D ekranında yapmayacağız. Hatta bunu yasaklıyorum. View type (görünüş türü) bu bölümde Rendered (Katı Model) yada Wire Frame (Tel Çerçeve) seçenekleri vardır. Çizimin daha kolay ve hızlı yapılabilmesi için Wire Frame seçeneğini kullanıyoruz. 8

9 Projection (Gösterim) : Rendred görünüşte, tasarımın perspetif (perspective) mi ortogonal (Orthgonal) olarak mı görünmesi için yapılan ayardır. Wire Frame seçeneği seçildiğinde pasif olacaktır. Angle (Açı) : Bakış açısı olarak Plane (plan ) ve 3D (Üç boyutlu) seçenekleri vardır. Eeee yasaklara uymak gerekir. Plane seçilecektir. Bunun nedeni ise edinilen deneyimlerden 3D de çizim yapmanın çok büyük hatalara neden olduğunun görünmesidir. Rotate ( Döndürme ) : Bakış döndürme açısını gösterir. Bırakın öyle kalsın 3D görünüş için kullanılır. Plane seçildiğinde işe yaramaz. View Depth (Görünüş Derinliği) : 600 kotundaki görünüş tam o noktanın kesitidir. Tam 600 kotunda bir kiriş varsa derinliksiz görünüşte o kirişi sadece gövdesi görülebilir. Yada oradaki birleşimin sadece kesitteki yeri görünebilir. Bir başka örnekle bir proje çiziyorsunuz. Kesitten geçen yerleri tararsınız. Kesit çizgisinin bir arkasındaki elemanı görüp onu da çizeriz. Eğer derinlik olmasa idi kesitimizdeki sadece taradığımız yerleri görecek garip bir çizim oluşturacaktık. Kısacası kesitin biraz önü ve biraz arkasını görünmesi için yapılan ayardır. Up (üstü), Down (alt) değerlerini kullandığımız profil ve birleşim özelliklerine bağlı olarak ta 250 almak yeterlidir. Eeee yetinmeyelim ek ayarlara girelim. Display (Görünüm Filtresi) Ama bu ek ayarlar gerçekten çoooook önemli!!!!! Setting ve Advanced diye iki tane sekmesi olan Display (Görünüm Filitresi) yardımı ile çizimimizin görünüm kalitesini, ekranda hangi elemanları görmek isteyip istemediğimizi ayarlarız. Ekranda xsteelde çizim sırasında kullanacağımız aktörler sol tarafta, bunlar; points (noktalar), Parts (Parçalar), Bolts (cıvata), Holes (delik), Welds (Kaynak), User Plane (Kullanıcı Planı), Reinforcing Bars(Donatı), Loads (Yükler), Cuts (Profil Kesimi), Fittings (Profil Uzaması), Component symbols (makro sembolleri), Grid (ızgara sistemi), Construction Line (Yardımcı Çizgiler), Reference Model (Referans Model). Bu aktörlerin sağ tarafında ise iki onay kutusu var. Birincisi komutlar ile çizilen elemanların görünüm filitresi, ikincisi ise Component (Makrolar) ile çizilen elemanların görünüm filitresidir. Bu onayların yanında duran çekme menülerinde ise görünümün kalitesinin seçimleri yapılmaktadır. Exact (Ayrıntılı kaliteli görünüm), Fast (Hızlı görünüm), Reference Line (Çizgisel Görünüm)`dür. İpucu : Çizim için parts (parçalar) harici fast görünüm yeterlidir. Çizimin hızlı olabilmesi için bilgisayarın da hızlı bir şekilde görüntüleri ekrana getirmesi gerekmektedir. Fast görünüm de; Parts (parçalar) da yapılan cuts (profil kesim) sonrasında profilin kesilen kısmıda görünecektir. Bu çizimi karıştıracağı için sadece parts görünüm kalite ayarları Exact ta olmalıdır. İpucu : Tavsiye edilen ayarlar aşağıdaki gibidir. Fakat projenin ilerleyen safhalarına göre bu ayarlar değiştirilecektir. 9

10 Görünüş Kalitesi Komutlarla çizilen elemanların görünümü Componets (makro ) elemanlarının görünümü Evet ayrıntılı ayarlara geldik. Advanced Visibility (görünebilirlik) de part center line (parçaların merkez çizgileri), Profile text (Profil text), Connection text (bileşim text) gibi çizim esnasında ekranda görünmesini ayrıntıların ayarlarını yaparız. İpucu : Part center line açık olsun diğerleri kapalı. Point Size (Nokta Boyutu) ise; Xsteel elemanlarının başında ve sonunda bizim onları yakalamamız modifiy etmemiz için küçük kare şeklinde mevcut. noktaları mevcut. Star ve End noktaları. Sarı (Başlangıç), Pembe (Son) olarak görünüyor. In Model de modeldeki profille orantılı olarak zoom yapıldığında büyür ve küçülür. In View de ise görünüşe bağlı olarak zoomla profile uzaktan bakıldıkça profil bağlarındaki kareler büyür. Biri modele bir görünüşe bağlı boyut verir. 10

11 İpucu: Bir Xsteel bürosunda In Model 100 ayarı kullanırken, diğer bir büro ayarları ise In View 400`dü. Benim tavsiyem In Model 100`dür. AutoStick ise snap yakalama hassasiyetliğinin ayarıdır. Bırakın olduğu gibi kalsın. Beş yıldızlı bir konu. Tüm XSTEEL için geçerli anlatım!!!!! J Modify (Modifiye Et-Değiklikleri Etkit): Bu komutu kullandığımızda; üzerini çift tıkladığımız ve hala aktif olan elamanın, ayarı sadece o aktif eleman yada görünüm özellikleri için değiştirir. Bunun tekrarında aynı dialog kutusunun kullanılması durumunda yapılan değişiklikler bu hali ile değil default ayarlar halinde gelir. Apply (Ekle ) : Bu komutu kullandığımızda ise yapılan ayarlar default ayarlar yerine geçer, aynı dialog kutusu kullanılması halinde bu ayarlar karşımıza gelecektir. İpucu : Genel ayarlar yaptığımızda yada bir profilden birkaç tane çizeceksek sıra ile modify ve apply komutlarını girmek, daha sonra işimizi kolaylaştıracaktır. Get : Bir önceki ayarları yeniden yükler 11

12 Filitrelemek İstediğim Seçenek Filitremeyi Ters Çeviren Seçenek Görüntü Filitresi Bir çok programda olduğu gibi, Xsteelde de filitreme özelliklerine sahip ve oldukça çok kullanılacak bir özellik. Çizim kontrol, çizimin hızlanması v.b. konularda can simidi. View filter (görüntü filitreme) dialog penceresinde Number (Model bitip, pozlama yapıldıktan sonra), Parts (Modellerken yada model bittikten sonra) kullandığımız iki sekme var. Diğer sekmeler betonarme ve analiz kısmı ile ilgili. Filitrelemek İstediğim Seçenek, Filter by onay kutucuklarıdır. Bunu işaretelyip bir özelliği filitrelemek istiyorsak, o özellikli elemanlar ekranda kalacak, diğerleri görünmeyecektir. Autocad deki layer isolate komutu gibi aynen. Filitrelemeyi Ters Çeviren Seçenek, Not onay kutucuklarıdır. Bunu işaretleyip bir özelliği filitrelemek istiyorsak, o özellikli elemanlar dışındakiler ekranda kalacak, özelliğini tarif ettiğimiz elemanlar ekranda görünmeyecektir. Not onay kutucuğunun tek başına işaretlenmesi önemli değildir. Mutlaka Filter by onay kutucuğu da işaretli olmalıdır bu özelliği kullanmamız için. Nasıl Filitreleme Yapacağız? Tabiî ki filter string (filtreleme özelliği satırı) na parametre girerek. Parts sekme menüsündeki class(sınıflandırma) en çok (filter) filitreleme yapılan özelliktir. Buraya class (sınıf) yazılarak kolon, kiriş, gergi, stabilite vb. elamanları ayırabiliriz. (İleriki konularda anlatılacaktır.) 12

13 Meterial (malzeme), betonarme ile çeliğin birbirinden ayrılması yada ST44,52,37 kaliteli çeliklerin birbirinden ayrılması için kullanışlı bir özelliktir. Numbers sekmesindeki seriler girerek, belli bir aralıktaki elemanları filter (filitre) yapabiliriz. Örneğin Part Serie (parça serisine) P1-P10 dediğimizde bu aralıktaki tüm pozlu parçaları ekranda gösterecek yada notı da seçtiğimizde bu parçalar harici ekranda gösterecektir. Pilter String (Filitreleme Özelliği satırı) na en fazla 7 farklı parametre girebiliriz. Aralarında boşluk bırakarak yada P1-P10 gibi aralarında tire çekip, seri yazarak. 7. Çizime Geçiyoruz Nihayet!!! Beam (Kiriş) Olarak Bilinse de Çelik Parça Çizen Komut 13

14 Xsteel de birçok araç çubuğu, birçok komut, birçok çarpı birçok şey var. Fakat ben Autocad de kullanırım ama en fazla elli komutla, üçyüz-dörtyüz autocad komutunun hepsini kullanmıyorum. Ayrıca Xsteel de autocad gibi bir işi yapmanın birkaç yolu var. Bunlardan en kullanışlarını ve nedenlerini de anlatacağım. Parts çekme menüsünden BEAM yada Steel Tool Bars ilgili buton tıklanarak Xsteel de çizim yapmaya başlıyoruz. Bir kere tıkla; çizim için komuta girmiş ol ve ekranda iki noktayı tıklayarak bir çubuk eleman çiz. İki kere tıkla; BEAM ayarlarına gir!!!!! Bir sürü şey var demi!!! Ama tüm menüler aynı desem. Yani kiriş için bu birsürü şeyi öğrendiğimizde hepsini de öğrenmiş olacağız. Biraz pratikle bu konu sonunda Xsteelde inanmayacağınız kadar yol almış olacaksınız. 14

15 İpucu 1 : Bir elemanın özellik penceresine girdiğimizde, o elemanın da mutlaka ekranda seçili olması gerekir. Yoksa yaptığımız sadece default ayarları değiştirme olur. Tabiî ki Apply komutunu kullandıysak. İpucu 2 : Bir elemanın bir özelliğini değiştireceksek, özelliğin başındaki onay kutucuğunun seçili olması gerekmektedir. Parts (parçadır), parçalar bir araya gelerek kolon, kiriş gibi elemanları (Assembly) oluşturur. Örneğin bir kolon, bayrakları (ek levhaları), kaynakları, v.b. ek parçaları ile atölyede oluşturarak, çelik yapımızda bir ara birim Assembly (ünite) leri oluşturur. Küçüklüğümden kalma bir örnekle, Aslan robotlar (parts), voltranı (assembly), voltranlar da robot ordusunu (çelik yapıyı) oluşturur. Attiributes Sekmesi : Numberin Serie (Numaralandırma Serisi veya Pozlandırma Baş Harfleri ); Prefix (Ön Ek ), Parts (parçalarda P olarak kalabilir. Fakat Assembly (kolon, kiriş, gergi yani atölyede birleşip gelen parçalarda) isimlendirmelerimizde aşağıdaki örnekleme faydalı olacaktırç Eleman İsmi Türkçe English Kiriş K ( yada KR) B Kolon S ( yada KL) C Yatay Çapraz YC HB Düşey Çapraz DC VB Aşık A RB Kuşaklar K Ayrıca Blok yada Yapı İsmi de Prefix (Ön Ek) de kullanılabilir. A Blok Kurutma Binası. KA ( Kiriş A Blok ) yada KAK ( Kiriş A Blok Kurutma) Örnekler Artırılabilir.. Start Number (Başlangıç Numarası), pozlamaya 1 den başlayacağımız için bu değer sabit kalacaktır. Attiributes ; Name (isim), Kiriş, Kolon, Çapraz vb. gibi isimlendirilebilir. Filitremelerde de kullanacağız. Profile (Profil), çubuk elemanımız büyüyor bir kesite kavuşuyor. 15

16 Profiller XSteel de Euro pro seçeneği ile programı açtığımız için, Profile (Profiller) bölümünde Avrupa Kesitli profillere ulaşacağız. Xsteel in bir library (kütüphane) si olduğu gibi vereceğimiz parametrelerle de yapma profiller başta olmak üzere sınırsız kesit kullanma şansımız var. Ama Amerikan kesitli olanları arıyorsanız, aramanız baya uzun sürecek!!! J İpucu : Sınırsız profilimiz var fakat çok kullandıklarımızı direk profil satırına elle girerek de kullanabiliriz. Bu bize bayaaaaa bir hız kazandıracaktır. Parametrelere profil etiketlerine dikkat!!!! UNP1000 INP100 CHS100*15 (circle hollow section dairesel boşluklu kesit) D20 (dolu demir) RHC100*12 (rectangular hollow section dikdörtgen kesitli profil) RHS100*200*2 HEA100 (Geniş başlıklı Avrupa kesit profil) 16

17 Analysis Hesap Verileri Library Kütüphane Profile Property Profil tablo değerleri Show details Detayları Göster Profil kütüphanesinden piyasada kullanılan tüm profillere ait kesitleri bulabiliriz. Show details ( detayları göster) seçeneğini tıklayarak, profile ait tablo değerini büyüyen pencerenin sağ alt bölümünden ve Analysis (hesap verileri) sekmesinden bulabiliriz. Analysis da profil ağırlığı, profil boya alanı ve mukavemet değerleri gibi hesap ve metraj aşamasında çokça kullanacağımız veriler mevcut. Profil tablosu kullanmaya son!!!!! (Civata çap ve delik mesafeleri hariç) 17

18 Parametric Profile Parametrik Profiller Profile type Profil türü Profile subtype Profil parametre formülü Prefix Profil ön etiketi Value Parametrik Değerler Kütüphanede bulunmayan kitapları da oturup siz yazabilirsiniz. Pardon profilleri J Buradan parametrik olarak her türlü profili oluşturabilir, denemeler yapabilirsiniz. Tabiî ki sınırsız hayal gücünüzü, piyasada yapılabilecek yada bulunacak profillerle sınırlamak zorundasınız. Xsteel siz parametre sırasını doğru girdikten sonra hayır demez ve tüm kesitleri kabul eder. Örnek : Profile type (profil tipleri) inden Rectangular hollow sections (boşluklu dikdört kesit ) seçelim. Profile Subtype (Profil parametre formülü) birkaç seçenekle karşımıza gelecektir. h*b*t (dikdörtgen kesit) h*t (kare kesit) h1*b1-h2*b2*t (değişken kesitli) Kısacaki bir profil tipi içinde birden fazla parametre formülü ile çok farklı kesitler kullanabiliyoruz. Prefix (Profil Ön Etiketi) Farklı standartlarda profillere farklı önekler verilebilir. Dikdörtgen kesitli profiller için verilebilecek ön etiketlerden bazıları; RHS, P, SHS, [] Parametreler bölümünde son olarak ta parametreleri değiştirdiğimiz yeri anlatalım. Value --- değerlerine çift tıklayın ve istediğiniz değeri girin. 18

19 Selected Grade Malzeme Sınıfını Seç Show details Detayları Göster Evet..Malzeme sınıflarına geldik. Buradan beton, çelik, betonarme çeliği vb. Xsteel de kullanacağımız enstrümanlara ait malzeme sınıflarını giriyoruz. Baktınız ve farklı sınıflandırmaları gördünüz!!! S37-2, S44 ve S52 yok değil mi? Evet yok!!! Ama bunların eşdeğerleri; St37 St44 St52 S235JR S275JR S355JR var.. ve işte bunların Xsteel gösterimi bunlar. Beton sınıfları da sizi şaşırtmasın; C8/10 dan ilki silindirik mukavemet, ikincisi küp mukavemetidir. ((TS 206 böyle bir gösterim var. Yani çokta yabancı değiliz.)) Ama bizim tanıdığımız bildiğimiz gösterimleri Xsteel de görmekte olası. Aşağıdaki resimden de görüldüğü üzere File/Catalog/Materials/Modify`dan St37 ismi altında yeni bir çelik sınıfı oluşturabiliriz. Fakat oluşturulan o çelik sınıfı sadece o anda çizim yapılan makine için geçerlidir. Kısacası farklı bir bilgisayara model taşındığında tatsız sürprizler ve tanımsız malzeme sınıfları sizi karşılar. Ben her zaman aynı bilgisayarı kullanırım, model değil çizim veririm derseniz girin değiştirin. Diğer hallerde aman dokunmayın ve S235JR yi kullanın, piyasa da buna alıştı. Konuyu dağıtmadan kaldığımız yerden devam edelim. 19

20 Finish kullanmayan piyasadaki kullanıcılar, bunu okuyan, pozu her yerde görmek isteyen ve çok seven bazı idarelerin eline koz vermek üzereyim. Boya, koruma, yangına karşı mantolama ile ilgili notları buraya yazıyoruz. Aynı zamanda da kullanıcı parametresi olarak çizimlerde profil üzerine yazmasını istediğimiz parametreleri buradan girebiliyoruz. Ben örnekte /1 pozlu boya pozunu kullandım. Tabiî ki hiçbirşey yazmadan da geçilebilir. Yada yazıp daha sonradan bu özelliği kullanmamakta olası. 20

21 Class ı kullanın klasınız artsın J. İşte fitler da elinizden tutacak, ekranda modelleme esnasında modelin kolay kavranmasını sağlayacak mütiş bir özellik Class.. Class sınıfına göre ekranda profillerimiz renk alacaktır. 1,2, her rengin inanın bir karşılığı var. 1 : beyaz 2: kırmızı 3: yeşil 4: mavi 5: cyan 6: sarı 7: megante 8: gri 9: kiraz rengi 10: çağla yeşili İpucu 1 : Kesinlikle sarı (6), kavuniçi (13) gibi sarı ve yakın tonları kullanmıyoruz. Bunlar ileride anlatacağımız üzere, modelimizin doğruluğunu test etmek için yaptığımız Clash-Check (çarpışma kontrolü ) ünde hatalı profiller yanacaktır. Sarıya yakın yanan ( öyle deniyor da ortada yanan profil falan yok ) profiller ile class ı sarı olan profiller karışacaktır. Model içinde dört dönerek hatalı olan noktayı arayacaksınız. Kırmızı renginde sadece kolonlarda kullanılması tavsiye edilir. Modeli düzenlemek için her elamana farklı bir renk vermek gerekebilir. Kolonlar kırmızı, kirişler yeşil, aşıklar cyan, stabilite bağlantıları beyaz, kuşaklar gri olabilir. Böylelikle model aynı renkte birçok profilin göründüğü yığından, anlaması daha kolay bir şekle dönüşür. 21

22 Xsteel de beklide en iyi bilinmesi gereken dialog penceresi. Beam properties Position sekmesi!!!! Profili ekranda iki nokta göstererek çizdik. Position (Konum) default değerlere göre oluştu. Fakat projeye göre profilimizin yönünü ve konumunu işte Position ayarlarından yapıyoruz. İpucu : Ctrl + P -- Plandan 3D ye geçiş kısa yolu. İşte position belirlerken bizim en çok kullanacağımız yöntem. Konumu 3D den görüp hemen yine çizim yaptığımız 2D ye geliyoruz. Profilin, deniz üzerinde yüzdüğünü düşünürsek. On plane (Planda) profilin denizde öne arkaya, sağa sola gitmesi, Rotation (dönmesi) oltaya takılmış balık gibi kendi ekseni etrafında dönmesi, At Depth (derinlikte) denizin üstünden suyun içine girmesi, çıkması olarak düşünebiliriz. Burada çekme menüleri ile birkaç seçenek sunulmakta, ayrıca çekme menülerinin yanındaki veri satırına kendi istediğimiz değerleri de girebiliriz. Benim çok kullandığım bir bölüm. Her işlemi rahatlıkla yapabiliyorsunuz. End offset ise; profili tanımladığımız iki noktanın ötelenmesinden başka bir şey değildir. Noktalar sabit kalır fakat profilimiz. X,Y,Z eksenlerinde verdiğimiz değerlere göre ötelenir. İpucu: Saçak yapmanın en güzel yolu X koordinatında parametrik bir değer vermektir. Curvet beam (eğik kiriş) i; belli bir radius (yarıçapla), belli bir Number of segments (eğiş kiriş parça sayısı) ında kirişi XY vey XZ eksenlerinde yapmaktır. 22

23 İpucu : Autocad den aldığımız modele list komutu ile özelliklerini ve yarıçapını alıp, buradaki yarıçap satırına yazarsak eğik elemanımızı hatasız bir şekilde yapmış olacağız. İki noktayı ekrandan, yarıçapı komut satırına girilerek yapılan eğik kiriş tasarımıdır. Ayrıca aynı araç çubuğu üzerinde Curvet Beam komutuda vardır. Onun farkı yarıçapın da ekrandan girilmesidir İlk elemanın analiz opsiyonları dışında tüm ayrıntıları anlatmış olduk. Şimdi diğer elemanlarda. Create Column (kolon) komutunu kullanmıyoruz. Kirişi komutunda kolon çizme inanmayacaksınız ama daha kolay. Üstelik elemanın ekseni Y doğrultusunda olduğu zaman kendiliğinden column properties ekranı geliyor. Tüm ayarlar aynı yada benzer. Curvet Beam i de bir önceki paragrafta anlamıştık. Şimdi geldi polybeam e 23

24 PolyBeam (Eğilerek Şekil Verilmiş Eleman) Bu komutla daha çok eğilmiş elemanlar (plaka) yapmak için kullanılır. Eğilerek plakaya şekil veririz. Merdiven basamakları bu komut için iyi bir örnektir. Özellikler parametreler vs. kiriş ile aynıdır. Burada tek bir püf noktası vardır. Elemanı oluşturmak için poligon oluşturmak lazım. Bu kadar da değil!!! daha sonra komutu tamamlamak için gidip ilk tanımladığınız noktayı yeniden işaretlemeniz gerekiyor. 1 den başlayıp 5 e kadar tanım yapıyoruz. En son yeniden 1 numaralı noktaya geri dönüyoruz. Kullandığımız eleman PL300*8 daha sonra yaptığımız çoklu kopyalama ile de elde ettiğimiz sonuç!!!! 24

25 Orthogonal (Tek nokta tanımlı eleman) Tek nokta tanımıyla eleman atma. Twin Profile (İkiz Profil) Özellikle uygulaması, çatı makas elemanları, çaprazları, düşey çaprazlar vb. elemanlarda çift L profil çiziminin kolaylaştırılmış yöntemidir. İpucu : Önce ayarla sonra çiz, çizdin baktın olmadı sil yeniden çiz. Çizilmiş elemanda modify etmek çooook daha vakit alabilir. 25

26 Twin Profile Properties penceresinin position sekmesinde kiriş ayarlarından farklı olarak End offset bölmünde tek parametre, Mutual position of members bölmünde de profillerin duruş tiplerinin bulunduğu bir çekme menüsü belirir. Ayrıca profillerin yatayda ve düşeyde ara mesafelerinin girildiği Clearance between members (temiz ara mesafeleri) bölümünde de profil ara mesafeleri yer almaktadır. Bu iki profilin arasında girecek plakanın kalınlığı olarak algılanabilir. Bunları arka arkaya örneksiz anlatıyorum ama hemen büyük bir uygulama ile adım adım her şeyi baştan anlatacağım. Contour Plate (Plaka) Tek yükseklik verilerek, plaka çerçevesini tanımla!!! Üstelik tek bir ayar penceresine sahip. Her şey aynı position olarak sadece depth te veri girebiliyoruz. Contour Plate ve Polybeam e ait ortak özellik. Chamfer Autocad de sanki fitler radius yaparmış gibi. Oval yapılmış, şekil yapmış köşeler. Plate ve polybeam elemanlarımızın köşelerine gidin. Tam köşe noktalarından elemanın geometrisini tanımlayan çizgiler dışında ek çizgiler göreceksiniz onu çift tıklamanız yeterli. Chamfer propertiese girdiniz bile. 26

27 Beyaz seçilmiş Chamfer, kırmızı plate elemanın geometrik çizgisi. Chamfer properties içinden type (tür) seçin, x ve yönündeki parametreleri girin ve köşelere şekil verin. 27

28 8. Kim Demiş Klavyeden Parametre Girilmez Diye!!! Kim demiş şimdiye kadar çizdiğimiz elemanların her noktasını gidip ekrandan tıklamamız gerekiyor diye!!! Aslında klavyeden de parametre girip eleman oluşturabiliriz. Beam birinci noktasını girin. İkinci nokta için yön belirtin ve klavyeden bir parametre girin yazmaya başladığınızda birden sürpriz!!!! Ekranda bu küçük pencere belirecek. Bu özellik baya işe yarıyor bakmayım. Referans line ve pointlerin sayısı yarıya iniyor. Tabiî ki hızda geliyor. 9. TSD (Çizim Yardımcıları) Program durum çubuğu üzerindeki üç güzel harf L Klavyeden bir kere bastığımızda aktif, ikinci defa bastığımızda pasif olurlar!!! Peki çizim yardımcısı bu harfler ne işe yarar!!! D (Drag and Drop) : Bir elemanı taşımaya, kopyalamaya veya sündürmeye yarar. Taşımak için Shift, kopyalamak için Control e basmak gerekir. Drag and Drop hassas kopyalama ve taşıma yapmayacağı için sadece eleman sündürmede kullanılması tavsiye edilir. 28

29 T (Tolerate) : Autocadde çizim yaparken imleci ayarlarına gelip büyültürüz. Artı olan imleç tüm erkanda görünür hale gelir. İşte bu komutta 2D de bu işe yarıyor. Autocad deki karşılığ crosshair size.. S (Smart Select) : Notlarımda osnap gibi nokta yakalamaya yarar yazıyor. Fakat ben çokça yararını görmedim T(Tolerate) açık olunca zaten iş kendiliğinden çözülüyor. 10. Snap (Nokta Yakalama) Snap Seçeneklerini Sıralayalım 1 Grid and point (girid ve noktaları yakala) 2 End point (son nokta) 2 Center point (merkez nokta) 4 Mid Point (orta nokta) 5 Intersection Point (Kesişim) 6 Perpendicular Point (Dik ) 7 Nearest point (İmlecin En Yakın Noktası) 8 Any Position (Herhangi Bir Yer) 9 Reference Line (Elemanın başlangıç ve sonundan geçen referans çizgisi) 10 Geometry Line (Elemanın geometrik noktları) 11 Auto 3D Plan ayarları (Auto da kalsın) Herkesin Autocad den aşikar olduğu komutlar. Uzun uzuna anlatmayalım. Fakat birkaç ipucu yada püf noktası vermeden de geçmeyelim. İpucu 1 : Çok özel durumlar haricinde Nearest ve Any Position kullanılmayacak Hatta yanlışlıkla açtıysanız hemen kapatın. (7 ve 8 numara ) İpucu 2 : Tasarım yaparken kesinlikle Geometry Line Snap özelliğini açmıyoruz. Fakat detaylandırmada yeri geldiğinde açıp kapatıyoruz. ( 10 numara) İpucu 3 : Çizim yaparken kapalı olan bir snap (nokta yakalama) özelliğinin kapalı olduğunu varsayalım. Bunu tek seferlik Ctrl+Farenin Sağ tuşu menüsü ile de yapabiliriz.. Deneyin pratiktir. 29

30 11. 3D Görünüş Döndürme (ORBIT) ve Zoom 1. Yol : Ctrl+R tuşuna klavyeden basılır ve hangi referans nokta çevresinde model görünüşü 3D de döndürülecekse o noktaya tıklanır ve farenin sol tuşuna basılı tutarak model görünüşünü döndürürüz. 2. Yol : V tuşuna basılır ve referans noktamızın yerini ekranda girdikten sonra Ctrl+farenin orta tuşu ile yine ekranda model görünüşü döndürülür. Zoom : Farenin Scrool lunu öne arkaya döndürdüğümüzde zoom in ve zoom out yaparız. (standart Autocad de olduğu gibi )----Boooolcana yapacaksınız hazır olun. Xsteele başladınız işaret parmağınızın kasları gelişecek. Yine farenin sağ tuş menüsünde zoom ile ilgili in, out, previous, orginal, window seçenekleri var. Buradan window ve orginal (Autocaddeki karşılığı zoom all ) işe yarar. Duyurulur. İpucu : Tasarım sırasında bir profilin yerleşimi ve bağlantısı için orbit yapacak isek. Referans noktamızı mutlaka o eleman üzerine hedeflemeliyiz. Aksi taktirde ekran görüntüsünü döndürdüğümüzde kendimiz çok farklı yerlere bakıyor görebiliriz. 30

31 12. Çalışma Alanını Görümüne Yaslamak (Fit Work Area) Sadece çalıştığımız ekranda bu işlemi yapmak için, hiçbir komut aktif değilken farenin sağ tuşu ve çıkan menüden ---Fit Work Area Seçeneği tıklanır. Tüm ekranlarda bu işlemi yapmak için, View çekme menüsü Fit work area All views ARTI --- >View araç çubuğu üzerinde yine ekranı çalışam alanını görünüme yaslamaya yönelik ve elemanı görünümüe yaslamak ile ilgili ayarlar var. ARTI --- > Bir elmanı ekrana görünümünü yaslamakla ilgili sağ tuşta eleman seçildikten sonra fit komutunun benzer komutlarda bulunmakta. Kısacası Xsteelde isteyene komut çok. Kullanılanlara bakacağız! 31

32 13. Acaba Bir Komutta mıyım? Nasıl Çıkarım? İmlec ekranda artı simgesi halinde ise bir komuttasınız demektir. En kolay yolu klavyeden Esc tuşuna basmaktır. ( Klasik Windows mantığı ) Komuttan çıkmanın diğer bir yolu da ; farenin sağ tuş menüsü interrupt tıklamaktır. Komuttan çıktığımızda imleç Windows standartı ok şeklini alacaktır D Mavi Ekran Siyah Ekran Bir elemana bir kere tıkladığımızda, elemanı seçmiş oluruz. Ekran ise SİYAH olacaktır. En az bir eleman ekranda seçili durumdadır. Fakat 3D ekranda hiçbir elemanın seçili olmadığının, görünümün seçili olduğunun göstergesi MAVİ ekrandır. Bir eleman seçili olduğunda elemanla ilgili farenin sağ tuş menüsü oluşurken, ekranla ilgili çok kullanılan komutların bulunduğu farenin sağ tuş menüsü sadece MAVİ ekranda gelecektir. Baştan alırsak, 1) Komutta isen komuttan çık. 2) Ekranda boş bir yeri tıklayarak, ekran seçili hale getirilir D Kırmızı Çerçeve 3D deki MAVİ-SİYAH ekran farkı. 2D (Plane Görünümde) kırmızı çerçeve ile karşımıza çıkıyor. Eğer ekran seçili ise, çizim ekranının çevresinde kırmızı bir çerçeve oluşuyor. 32

33 Kırmızı Çerçeve 33

34 16. View Tools (UCS) Basic View : belirlediğimiz bir eksende ve orjine göre vereceğimiz parametrik değere göre görünüş oluşturur. 2 Three Points View : Üç nokta ile görünüş oluşturma. Orjin X ve Y eksenleri sıra ile tanımlanır. 3 Two Points View : İki nokta tanımlı görünüş oluşturma. İpucu 1 : Çokça kullanılan bir komut olup, eğik düzlemlerde çalışıyorsa elimizden tutacaktır. Örneğin eğik çatı kirişini görünüşüne gelip, kirişin iki üst noktasından görünüş aldığımızda!!! işte size çalışacağımız eğik düzlem --- düz bir hale kavuşmuş. Alıştırma zamanı!!!!! **** Bu bize eğik düzlem üzerinde çalışmamızı olanaklı kılacak. **** Yatay stabilite bağlantıları, gergiler vb. elemanları hep bu komutu girdikten sonra oluşan eğik düzlemde çizeceğiz. 34

35 Eğik Kiriş Üstünden Görünüş Oluştururken Eğik Düzlem ve Gergi-Stabilite Elemanları İpucu 2 : Görünüş oluşturma komutlarının üstüne çift tıkladığımızda view properties dialog penceresi ekrana gelecek ve bu pencere yardımı ile görünüşü oluşturmadan önce görünüşün ayarlarını yapabileceğiz. Aksi taktirde görünüş default ayarlar ile oluşturulacaktır. 4 View List : En çok kullanılan dialog pencerelerinden biridir. Bu pencerede oluşturulan ve ekranda visible olan görüntüleri seçip, silebiliriz. 35

36 Ekranda Görünür Durumdaki Görünüşler En fazla dokuz görünüş visible olabilir. Oluşturulmuş Fakat Pasif Durumdaki Görünüşler İpucu 1 : En fazla dokuz görünüş visible olabilir. İpucu 2: Parça, bağlantı, iki nokta ile vb. görüntüler oluşturmak istediğimizde, eğer sonuç başarısızlıksa!!! işte neden mevcutta zaten dokuz pencerenin aktif olmasıdır. Buradan birkaçını pasif yaparak yeni görüntülerimizi oluşturmamız gerekecektir. İpucu 3 : Görünüşler arasında Ctrl + Tab yada Windows çekme menüsünün en alt kısmındaki seçeneklerden birini tıklayarak seçim yapabiliriz. İpucu 4 : Hangi görüntüde olduğumuzu ise en üstteki program paletine bakarak anlayabiliriz. Ek bilgi : Alt + Tab tuşu ile de programlar arasında geçiş yaparız. Autocad, Sap2000, Exel arasındaki geçiş. Ek bilgi 2 : Birden masa üstüne dönmek ve tüm çalışan dialog kutularını durum çubuğunda simge haline dönüşmesini istedik Win Tuşu + M ye basmak yeterli. Masa üstünden bir şey aramak tıklamak bir programa girmeyi istemek için çokça kullanılır. 36

37 5,6,7 Fit work area seçenekleridir. Daha önce bahsetmiştim. 8 Set Work Plane UCS yani koordinat ekseninin yönlerinin, şeklinin, kotunun, eğiminin belirlenmesi. Bu 8 ile 11 deki komutların küçük kardeşidir. Basic view e benzer mantıkla çalışır. Çokça kullanmadığım bir komuttur. Ama ağabeylerini bilmeden xsteel de copy, move bile yapılamaz. 9 Set Work Plane by Three Point Üç nokta ile UCS tanımı İşte Rotate (copy yada move ) komutunu kullanmadan önce bilmemiz gereken komut. Üç nokta tanımla. Orjin X ve Y olsun. Bu komutu bilmeden rotate (döndürme ) yapmayın daha iyi. Bir sonraki konu copy (kopya) ve move (taşı) komutları işte orada uygulamasını göreceğiz. 10 Set Work Plane to View Plane İki işe yarar Birincisi bu komutta girilip ekran tıklanırsa koordinat sistemi bu ekrana takılacaktır. Mirror (copy yada move) komutunu kullanmadan önce mutlaka hangi ekranda çalışıyorsak USC yi bu ekrana takmalıyız. Mirror(Aynala) komutlarından Copy ve Move bir sonraki anlatılacak konudur ve burada uygulaması olacaktır. İkincisi de 3D görüntüde ekran tıklandığında orijinal default yerine USC gidecektir. 37

38 11 Set Work Plane to Part Top Eğik ve yay gibi eğri eksenler üzerinde duran elemanların açılarını ayarlamak için gerekli ve çoook önemli bir komuttur. Tek yapılması gereken komutu tıklayıp eğik elemanı tıklamaktır. Alıştırma!!!! Alttaki mavi gördüğümüz eğik kiriş. Problem CC profilden imal aşığımın eğiminin kiriş doğrultusunda olması. Bunun en basit yolu da eğik kirişe UCS yi takmak daha sonra aşığın açısını sıfırlamak. 1. Komuta girilip eğik kiriş (mavi) tıklanır. Şimdi ekrandaki tüm elemanların açıları konumları vs. yeni UCS ye göre şekillenecektir. 2. CC aşığın properties (özelliklerine ) girdiğimizde position sekmesindeki rotation hanesinde bir değer oluştuğunu göreceğiz. Bunu sıfır yapıyoruz. 3. Böylelikle aşığımız kirişin üzerinde kirişin eğimini almış oluyor. 4. Bu durum yatay stabilite bağlantıları içinde geçerlidir. 5. Yay şeklindeki elemanlar üzerine ise o noktanın hemen önü ve arkasında geçici bir part çizeriz. Yine aynı komutla UCS yi ona bağlarız. Aşığın veya üstündeki elemanın açısını sıfırladıktan sonra geçici part (parça) elemanı sileriz. 38

39 16. Copy (Kopya) Move (Taşı) Copy, Move olmadan çizim programı olur mu? Olmaz tabiî ki!!! Faresin sağ tuşu kadar yakın size copy/move ve birbirine çok benzer mantıkla çalışıyor. Bir objeyi seçip farenin sağ tuşunu tıkladığımızda, Copy (kopya) yada Move (taşı) komutları; Translate (ara mesafeli), Rotate (döndürerek), Mirror (aynalama), With three points (üç nokta tanımlı), karşımıza gelecek. Ayrıca Edit çekme menüsünden de bu komutlara ulaşabiliriz. 39

40 Evet Copy/Move Translate (ara mesafeli kopyalama yada taşıma) Global eksene göre vereceğimiz X,Y,Z koordinatlarına göre copy/move yapacaktır. Ara mesafe kadar mesafenin golabal eksen yönlerine göre pozitif veya negatif olarak verilmeside önemli. Peki kolay pratik yolu yok mu diyeceksiniz? İşte pratik yol. Elemanı seçip, farenin sağ tuşu copy yada move translate komutuna girdiğimizde fare ile yön veya mesafe verebiliriz. Ekranda iki tıklama ile yapacağımız kopyalama yönü ve mesafesi otomatik olarak copy tanslate dialog penceresine gelecektir. Bize daha sonra Copy/Move demek yeterli olacak. İpucu :İlk noktayı tanımlayıp, kopyalama doğrultusunu yönünde fareyi götürüp, klavyeden de ara mesafeyi girebiliriz. İpucu : Fare ile yön ve mesafe tarifinde, tam kopyalanacak yer işaretlenebileceği gibi, yön ve iki nokta ile ara mesafe verildikten sonra verilen bu mesafeler dialog penceresinden değiştirilerek te kopyalama yapabiliriz. Böylelikle girid yada construction line kullanmadan kopyalama mesafesini dialog penceresinden girerek aynı düzlem içinde tasarım yapabiliriz. İpucu : Birden fazla kopyalama number of copies ten olmaktadır. İpucu : Verdiğimiz doğrultu ve ara mesafe değerleri kafanızı karıştırıyorsa UCS yi değiştirin. 40

41 Copy/Move Rotate Sihirli kopyalama taşıma!!!!!!! Birden spiral merdiveniniz oluveriyor. UCS siz bu komut çok zor. Önce üç nokta tanımlı orjin tanımını yapıyoruz. Sonra rotate İkisi art arda yapılması gereken yapışık komutlar. Kopyalama eksenine orjini taşıyarak, dialog penceresindeki Xo, Yo, Angle parametrelerini sıfır olarak kullanıyoruz. Adet, kapyalanacak elemanlar arasındaki mesafe, rotate açısı, ve hangi eksen etrafında kopyalanacağını giriyoruz. Birkaç deneme ile gerçekten kolay. Hadi örnek yapalım. Kaç Adet Kopyalayacağız Kopyalanacak elemanlar arasında UCS ile tanımlanan XY eksenine dik yönde mesafe vererek kopyalama. Rotate açısı UCS ile orjin problemine son!!! Kopyalama eksenine üç nokta ile tanımlanan ekseni tak ve bu kısım hep sıfır olsun.. Z ekseni çevresinde; XY ekseni oluşturulmuştu ve ekense dik Z doğrultusunda sağ el kuralı ile verilen açıda eleman kopyalanacak. Line düzlem çizgisi olup, düzlem içinde kopyalama yapar. 41

42 Copy/Move Mirror Daha basit bir komuttur J Tek püf noktası, kopyalama öncesi orjin noktasının kopyalanacak ekrana set work area to view plane komutu ile getirilmesidir. Yani copy mirror komutu ile orjini ekrana getirme komutu yine birbirine yapışık komutlardır. Önce orjin noktasını (UCS) ekrana takın. (Kırmızı çember içinde UCS nin ekranda olduğunu görüyoruz.) Daha sonra copy/move mirror yapılacak elemanları seçip, ekranda iki nokta girerek aynalama eksenini tanımayın (Beyaz çigi ile görünen). En son copy yada move butonuna basmak kalacak. Bu kadar basit 17. Noktaların Gücü (Part Points) Autocad 16 yada 2000 de bu komut autocad e eklenmişti ve ben çok sevmiştim. Sanki çizimde ayrı bir boyut kazanmıştı. Autocad de line, Xsteel de parts elemanının uç noktlarını seç tut, sündür, istediği yere taşı. Çizim için çok büyük kolaylıktı. Hatta Xsteelde bazı detayları part points leri kullanmadan yapamıyorsunuz. En azından ben!!! J 42

43 Parts ların öncelikle noktalarını seçmeyi öğrenelim. Parçaları (parts) seçtiğimizde ekranda yandığını göreceğiz. Seçilen parçanın aynı zamanda köşe centerline (ekseninin) uç noktlarının pembe ve sarı seçilde oluştuğunu göreceksiniz. İşte!! sarı point (alttaki kırmızı çember içine aldığım) start point (başlangıç noktası), magenta point (üstte kırmızı çember içine aldığım) end point tir. Yeri geldiğinde can kurtarır. Şimdi bunlardan birine iyice zoom yapıp, bu magenta yada sarı çerçeveleri tıklayalım ve bu sefer noktayı seçmiş olalım. Şimdi ise nokta seçmiş olduk. Seçili noktayı, bildiğimiz move komutları ile taşıyabileceğimiz gibi ( artık part değil part in bir ucu taşınacaktır), aynı autocaddeki gibi tutup sündürüp istediğimiz komuta getirebiliriz. Eğik eksende iki tane profili sırt sırta yaslayacaksınız. Bir uğraşın, bide point leri kullanarak deneyin??? Nasıl? 43

44 18. Detailing Tools (Dizayn Araçları) Xsteel in bel kemiği dört komut. Bunları iyi kullanan Xsteel i öğrenmiştir demektir Create Fitting : (Autocad de Extend +Trim komutlarının toplamıdır) Partlar çizdikten sonra detaylarndırmada kullanılacak komutlardandır. (Böylelikle detay yapma komutlarına da girmiş olduk.) Komutun belli bir sırası vardır. Komut tıklanır. (Durum çubuğunun sağ alt köşesinde komut içerisinde yapmamız gerekenler autocadin komut satırındakine benzer şekilde yazmaktadır. Burada da takip edebiliriz.) Fitting yapılacak part işaretlenir. Profil seçildikten sonra, profilin uzatılacağı yeri bir çizgi olarak bize soracaktır. İpucu : Artık detaylandırma aşamasındayız. Bu yüzden snap (obje yakalama seçeneklerinden) tools araç çubuğundan Snap to geometry line (geometrik noktalardan tut) seçeneğini açarız. Böylelikle bir profili diğer profilin istediğimiz geometrik noktasına kadar fitting yapabiliriz. Görünüm ayarların- display seçeneğinden fitting leri açtığımızda, ekranda fiting simgesini göreceğiz. İpucu : Detailing tools ile elemanları modify eder görünsekte, aslında elemanları detaylandırmış yani yeni elemanlar eklemiş oluruz. Cuts, fitting, part cut, poligon cut birer elemandır. Seçim yapıldığında durum çubuğun altında bunları da birer eleman olarak sayıldığı görülecektir. 44

45 İpucu : Elemanın başlangıç ve bitiş noktaları sabittir. Megante ve sarı noktalar kırmızı küçük çember içinde gösterilmiştir. İpucu : Fitting simgesi ise mavi çerçeve şeklinde fiting line yapılan yerde xsteel tarafından gösterilmektedir. İpucu : Fitting in Autocad deki extend komutuna ek olarak fitting komutu Autocad deki trim komutuna benzer şekilde kısaltma yapılabilir olmasıdır. 2. Cuts : (Autocad deki trim komutunun eşdeğiridir) Cutsda da belli bir sıra izlenecektir. Komut tıklanır. (Durum çubuğunun sağ alt köşesinde komut içerisinde yapmamız gerekenler autocadin komut satırındakine benzer şekilde yazmaktadır. Burada da takip edebiliriz.) Cuts yapılacak profil işaretlenir. Cuts yapılacak eksen işaretlernir. Fitting e ek olarak profilin, cuts ekseninin hangi tarafında kesileceği gösterilir. Bu durum çubuğunun sol tarafında, pick side to remove (kesilecek tarafı işaretle) ile anlatılır. Cuts yaptık fakat ekranda profil hala eski boyutu ile duruyor!!!! Display parts görünüm kalite ayarları FAST (hızlı ) ta kalmıştır. EXACT (ayrıntılı) olarak değiştirdiğimizde cuts komutu ile remove olan taraf artık görünmeyecektir. 45

46 Beyaz küçük çemberde cuts sembolünü görüyoruz. Büyük çemberde ise View-Display- Parts ayarlarımız FAST olduğu için kesilen kısmı görüyoruz. Aynı örnek için EXACT yaptığımızda, görünüm aşağıdaki gibi olacaktır. 46

47 3. Part Cut (Parça kes ) Bir profilin içinden başka bir profilin geçtiği durumlarda kullanılır. Örnek vermek gerekirse; aşıklardan gergi çubuklarının geçirilmesi bu komutun çokça kullanıldığı detaylandırmadır. Bu komutta da izlenmesi gereken bir sıra vardır. Durum çubuğunun sol tarafında izleyeceğimiz gibi ; 1) Kesilecek eleman seçilir. 2) Kesen eleman seçilir. Part cuts in simgesi de çevresinde oluşan çizgilerdir. Solda part cut yapılmış bir detaylandırma, sağda ise yapılmamış bir çizim bulunmaktadır. Detaylandırma araçlarının da birer başlı başına eleman olduğunu söylemiştik. Bu gergi çubuğunu seçtiğimizde, durum çubuğunun sol tarafında 2 obje seçtiğimiz yazacak. Eğer gergi çubuğunun iki ucuna da part cut yaparsak, seçilen eleman sayısı 3 e çıkacak. Gergi çubuklarının deliklerinin toleransı olmalı. Yani delik çapı, kullanılan inşaat demiri çapından 2 mm. daha fazla olmalıdır. Şimdi sıkı durun. Part cuts başlı başına bir elemansa onu seçip, özelliklerine girip, değiştirebilir miyim? Tabiî ki evet. Hatta delik çapını değiştirmenin yanında, bir profilde istediğim kesitli delik açabiliriz. 47

48 Örnek : Sadece part cuts seçilir. (Bunun için Select Tool Bars tan makas simgesi çift tıklanır ve sadece cuts ları seç aktif duruma getirilir.ileride anlatılacak.) Aynı part properties e benzer bir ekran gelir. Buradan D12 çapındaki inşaat demirinin açtığı delik D14 yapılır. İpucu : Ctrl + 2 tuşuna basıldığında cuts elemanlar daha güzel görünecektir. D12 İnşaat Demiri D14 Part Cut D12 İnşaat Demiri Sırf Örnek Olsun Diye Açıklan C Kesitli Profilin Part Cuts ı 48

49 4) Create Polygon Cut : Bir profil yada contour plate içinde tanımlanan poligonun kesilip alınmasıdır. Yine bir işlem sırası vardır. 1) Kesilecek elemanı seç. 2 ) Eleman üzerinde bir poligon oluştur. 3 ) Başlangıç noktasına mutlaka geri dön. Örnekte gri contour plate polygon cut ile kesilmiştir. İpucu : Kesimin doğru olup olmadığını anlamak için I profili silip (Seçip klavyeden DELETE tuşuna basarak ) polygon cut ın doğru olup olmadığına bakıp, silme işlemini geri alırız. (Bir komutu geri almak için Ctrl + Z tuşuna klavyeden basarız. ) 19. Split ve Combine Edit çekme menüsünün çokça kullanılan iki komutudur. Split in Sap2000 karşılığı Divide Combine nın ise joint tir. Split.. Bir part ı gösterilen noktadan ikiye ayırma. Comobine ise iki part ı birleştirmeye komutudur. Split ---- Bölünecek parçayı seç, nereden bölüneceğini tek nokta ile işaretle. Combine --- Birleşecek parçalardan birini seç, sonra diğerini seç. 49

50 20. Select Switches (Seçim Parametreleri) Xsteel in doğru ve hızlı kullanılabilmesi için çok çok iyi bilinmelidir