Lee Siegel Ölü Bir Dilde Aflk

Transkript

1 Lee Siegel Ölü Bir Dilde Aflk

2

3 Ölü Bir Dilde Aflk Lee Siegel dan Bir Aflk Hikâyesi Guru Vatsyayana Mallanaga dan Kamasutra Tercüme ve Yorumlar Profesör Leopold Roth Önsöz ve Notlar Anang Saighal Yorumlar Pandit Pralayananga Lilaraja

4 Ayr nt : 551 Edebiyat dizisi: 164 Ölü Bir Dilde Aflk Lee Siegel Kitab n Özgün Ad Love in a Dead Language ngilizce den Çeviren Esra Ar flan Yay ma Haz rlayan Gökçe Çiçek Çetin 1999 by The University of Chicago Licensed by The University of Chicago Press, Chicago Illinois, USA Bu kitab n Türkçe yay m haklar Ayr nt Yay nlar na aittir. Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Bask ve Cilt Mart Matbaac l k Sanatlar (0 212) (Pbx) Mart Plaza Merkez Mah. Ceylan Sok. No: Nurtepe/Ka thane- stanbul Birinci Bas m 2010 Bask Adedi 2000 ISBN SERT F KA NO AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No:3 Eminönü - stanbul Tel.: (0212) Fax: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr

5 Bana, âfl kken nas l Leopold Roth gibi olmayaca m ö reten aktris ve y lan oynat c s Bridget e... Lee Siegel

6 Bana aflk n gelenek ve göreneklerini, törelerini ve terbiyesini ö reten, erotik sanatlar ve bilimler pedagogu Auddalaki ye... Vatsyayana Mallanaga Hindistan, Onu, beni ve aflk meydana getiren yan lsamalar n gerçe ini ve gerçe in yan lsamalar n ö reten ö rencim Lalita ya... Leopold Roth

7 Bana güzelli in dehfletini ve aflk vas tas yla ölümde bir kurtulufl olas l bulundu unu ö reten Varanasi fahiflesi Mayavati ye... Pralayananga Lilaraja Bana aflk hakk ndaki klasik kitap Kamasutra y ö reten geçmiflteki Vatsyayana ve Pralayananga ve günümüzdeki Leopold Roth ve Lee Siegel profesörlere... Anang Saighal

8

9 Ç NDEK LER Anang Saighal in Önsözü 11 I Öndeyifl 29 A. Soyut ve Öz 30 B. dealler ve Ergi 38 C. Nesneler ve Özneler 51 D. Zenginlerin ve Ünlülerin Yaflam Tarz 65 E. Gizli Âfl klar ve Yoldafllar 94 II Düzüflme 133 A. Kar flt rma ve Efllefltirme 134 B. S k flt rma ve K vranma 161 C. Öp ve Anlat 167 D-E. Difl ve T rnak 181 F. Pozlar ve Durufllar 184 G. fiaplak Atma ve nleme 191 H. Alt Alta Üst Üste ya da Tam Tersi 200 I. Oral Gelenek 207 J. Alfa ve Omega 209

10 III Bafltan Ç karma 241 A. Seçim 242 B. Güven 263 C. Tuzak 283 D. Hamle 316 E. Öldürme 358 IV Efller ve Metresler 377 [A.] Yafll Efl 391 IV Efller ve Metresler 416 [B.] Genç Metres 404 V-VI Hayat Kad nlar ve Zina Yapanlar 419 A. Aflk n Safhalar (Intenrio Amatoris) 420 B. Kamasutra (Intentio Auctoris) 429 C. Ölü Bir Dilde Aflk (Intentio Lectoris) 438 VII Gizli Bilgiler ve Erotika 463 A. Baflar ve Baflar s zl k 464 B. S rlar ve Çözümler 468 Kaynakça 471 Dizin 478

11 Anang Saighal n Önsözü Sevgili Anang, Kamasutra ya olan ilgini takdir edebilirim ama Roth un o metinle ilgili sapk nl hakk ndaki kayg lar n onaylamam mümkün de il. Edebiyat araflt rmac lar n n Vatsyayana Mallanaga hakk nda somut biyografik bilgi s k nt s çekmelerini belki bir talihsizlik olarak kabul edebilirim; ancak Leopold Roth un varl na dair bu suç kan tlar ndan esirgenmemizin adil olaca n düflünüyorum. B rak o da Vatsyayana y k nanmaktan koruyan bu anonimlik durumunun keyfini ç karts n. Roth un sözde yorum u, rahats z bir akl n entelektüel enkaz yla, haflat olmufl bir kalbin duygusal süprüntülerinden baflka bir fley de il. Çevirisi metne ne kadar sad ksa, sahte görünüflü de hayata o kadar uzak. Ad m n bunun gibi bir kitapla iliflkilendirilmesine asla izin vermezdim. Lee Siegel, kiflisel yaz flma 11

12 Bu aflk hakk nda bir kitap. Aflk n felsefi bir ideal ve yaz nsal incelik, coflkulu bir seyahat ve küçük düflürücü bir st rap, bir kefaret ümidi ve azap tehdidi olufluyla ilgili Bat ve Do u ya ait çeflit çeflit anlamalar ve yanl fl anlamalar sizi bekliyor bu kitapta. Bu Vatsyayana n n Kamasutra s n n, aflk n Hint anatomisinin ve seks davran fllar gramerinin Sanskritçe den çevirisi. Kitap eski metinlerin dehlizlerinde dolafl rken merkezde çevirmenin, Leopold Roth un modern otobiyografik yorumu yer al yor; ki bu yorum bizi kendisinin bir kolej ö rencisiyle, Birleflik Devletler do umlu Do u Hindistanl bir genç k z olan Lalita Gupta yla mahrem iliflkisine götürüyor. Kitap bir aflk hikâyesi, gerçek bir itiraf ve bir cinayet sis perdesi; western (ancak kovboylar yok) ve bilim kurgu (ve bilim seksoloji); dilbilimi ve özür dilemenin yan s ra, seyahatname ve gülünç haller dizisi de. Metin, yazar n bütün engellere ra men aflkta kazanmak için bo ufltu u retorik bir oyun gibi. Kelimeler pek çok a zdan döküldü ve pek çok el taraf ndan yaz ld. ki ana anlat c dan birisi Pandit Vatsyayana Mallanaga, Hintli filozof, pedagog ve Kamasutra n yazar ; di eri ise merhum Profesör Leopold Roth, eski ö retmenim, Amerikal Hindolog, dilbilimci ve Kamasutra n n çevirmeni-yorumcusu. Pralayananga Lilaraja, edebiyat heveslisi ve Mo ol saray n n Hintli entelektüel süsü; ve Anang Saighal (bendeniz), Hindu-Amerikan doktora ö rencisi, editör ve aç klay c notlar n yazar, ek yorumlar sa layan kifli. Bu sözcüler de, oyundaki di er oyuncular gibi, tan t lmay talep ediyorlar. VATSYAYANA MALLANAGA A zdan a za aktar lan kadim erotik bilgi ve belgeler külliyat n tasnif edip bir araya getirerek Kamasutra y yaratan Brahman ahlakç hakk nda pek az fley biliyoruz. Bu a rbafll seks âliminin.ö. beflinci yüzy l ile.s. beflinci yüzy l aras nda herhangi bir zamanda yaflam fl olmas ihtimal dahilinde de olsa, yüzeysel biyografik tart flmalar n içinde en z rvas onu güçlü ve gönençli Gupta dönemine (.S. üçüncü yüzy l) konumland rmaktad r. Vatsyayana n n nerede yafla- 12

13 d hakk nda, yaflad dönemin hangisi oldu undan daha fazla bilgi sahibi de iliz; baz tarihçiler Patna da yaflad n iddia ederken, baz lar okula Varanasi de gitti i ve burada ders verdi i düflüncesinde ve hâlâ bir baflka grup tarihçi memleketinin Orissa oldu unda srarc. Birkaç kifli ise onun asl nda hiç yaflamam fl oldu unu dile getiriyor. Vatsyayana n n akademik yükümlülü ü, geleneksel bir bilgi bütününü sistematik hale getirmek ve bu flekilde onu koruma alt na almak m yd bilemiyoruz. O t pk kendisinden önceki bilgelerin somut bir flekilde ortaya koyup incelemifl oldu u gibi, aflk n her türlü halini, sevgili tiplerini, onlar n cinsel e ilimlerini ve aktivitelerini listelemifl. Böylesi bir tasnif ifllemi kapsaml ve srarc bir Hintli entelektüel dürtünün göstergesidir. Hayat n her sahas erotizmin yan s ra linguistik, politik, ekonomik ve dini alanlar da dahil olmak üzere her türlü deneyim, tutkuyla ve saplant l bir flekilde Hindu medeniyeti boyunca hayat düzenleyen özet bilgi ve kaideleri içeren cüzler sastra lar halinde s n fland r lm fl, alt s n flara, alt-alt s n flara ayr lm flt r. Bu devasa edebiyat eserinin derlenmesinin ard ndaki dolayl varsay m, listeleme, s n fland rma, adland rma ve sistematiklefltirmenin asl nda ö renme ve anlamaya hizmet etmesidir. Kamasutra esas itibar yla geleneksel Hindu aflk anlay fl n detayl bir flekilde anlatan, evrensel insan tutkular n n ve dürtülerinin spesifik normlar ve resmi de erler çerçevesinde düzenlendi i daha genifl bir sastra n n temsilcisi olan bir metindir. Kamasutra aristokratlar, varl kl tüccarlar, flehirli beyefendiler ve nefleli han mefendilerden oluflan kültürlü bir dinleyici toplulu u için geleneksel atasözleri format nda kaleme al nm flt. Bilginler, flairler, doktorlar, edipler, estetler, sanatç lar, saray mensuplar, fahifleler, züppeler ve yeni evliler ile kültürlü, kozmopolit ve çekici olarak de erlendirilmeyi arzu eden herkes taraf ndan okunmas elzemdi. Roth un Kamasutra y çevirmekte oldu unu keflfetmemden k sa bir süre sonra, ona Vatsyayana n n metni üzerinde çal fl rken bu kifliye karfl bir fleyler duyup duymad n, örne in yazar n kiflisel korkulara ve arzulara sahip etten-kemikten bir insan olarak nas l biri oldu- unu hissedip hissetmedi ini sordum. 13

14 Roth daima masas n n üzerinde duran Sanskritçe- ngilizce sözlü- e bakmak üzere bana arkas n dönerken sorumu Hay r diye yan tlad. LEOPOLD ROTH Profesör Roth la ilk kez 1994 y l n n sonbahar nda Swinburne Hall deki ofisinde karfl laflt m. Kaliforniya daki Western Üniversitesi Asya Araflt rmalar bölümünde lisansüstü programa kabul edilmifltim ve kendisi Sanskritçe tefsir edebiyat gibi son derece görmezlikten gelinen bir konudaki doktora tezim için yapaca m çal flmama nezaret etmeyi tam zaman nda kabul etti. O zamanlar gözleri fl l fl ld ; ard ard na aç k saç k ve k flk rt c flakalar yap p duruyordu. Hiçbir flekilde mutsuz bir adam izlenimi vermiyordu. Leopold Roth olmak e lenceli olmal diye düflünmüfltüm. Roth 1945 te Los Angeles, Kaliforniya da do du. Anne babas k rklar, elliler ve altm fllar n ilk yar s nda film y ld zlar yd. Hollywood Lisesi nden mezun olduktan sonra, lisans diplomas n Berkeley deki Kaliforniya Üniversite sinden ald (Edebiyat Fakültesi, 1964); bir y l kadar Avrupa da seyahat ettikten sonra master ö rencisi olarak Oxford Üniversitesi ne kabul edildi ve burada 1976 y l nda fiark Bilimleri Fakültesi taraf ndan doktora belgesiyle ödüllendirildi. Roth un akademik sicili etkileyici olmas na ra men, profesyonel kariyeri boyunca oldukça az eseri yay mlanm flt r. Oxford dayken Sophia White la tan flt (1950 Reading, ngiltere do umlu); Sophia Restorasyon dönemi edebiyat üzerine master yapmakta olan bir baflka ö renciydi te evlendiler. Bir y l sonra, Sophia White-Roth, saac ve Leila adl ikizlerini dünyaya getirdi; ondan sonraki y l Roth ve kar s Oxford da ayn törenle diplomalar n ald lar ve her ikisi de Western Üniversitesi nde, biri Asya Araflt rmalar, di eri ngiliz Araflt rmalar Bölümü nde olmak üzere ö retim kadrosundaki yerlerini garantiledi. kizlerden k z olan on iki yafl nda öldü ünde, çift üniversiteden bir y ll k izin alarak ac lar n unutma çabas yla o ullar n da yanlar na alarak Paris e gitti. Profesör 14

15 White-Roth 1991 y l nda Kad n Araflt malar Bölümü için ortak atamay kabul etti ve 1994 te akademinin idari ifllerden sorumlu dekan oldu. lki 1974 y l nda olmak üzere, Roth her dört befl y lda bir birkaç Hindistan a gitti. Her sömestir haz rl k s n f ö rencileri için Asya Araflt rmalar 150B de Hint Kültürü ne Girifl (ki ben de bu dersin asistan yd m) dersleri verdi. Ayr ca fleçilmifl bir Sanskritçe metnin çevirisinin yap larak yorumland bir üniversite semineri düzenledi bahar nda, e itmenlik yapt son seminer Kamasutra hakk ndayd. Kursa yaz lan tek ö renci bendim. Bayan Lalita Gupta yla olan profesyonel aç dan uygunsuz, yasak aflk iliflkisinin yaratt skandal sonucu Profesör Roth 1997 nin sonbahar nda ö retmenlik görevinden al nd ve yirmi üç y ll k kar s boflanma konusunda srar etti. Roth un k fl aylar ndaki ölümü, boflanma ifllemlerinin ve onun Kamasutra üzerindeki çal flmas n n sonu oldu. Üniversite gazetesi Western Crier da geçen Ocak ay nda bir ilan ç kt : Asya Araflt rmalar Bölümü nden Profesör Leopold Roth, Noel tatili esnas nda Swinburne Hall deki ofisinde ölü bulundu. Fakülte mensubunun ölümünü müteakiben kampustaki polis dedektiflerinin varl olay n cinayet olabilece ini düflündürüyor. Üniversite liflkileri Ofisi nden ad n vermek istemeyen bir yetkili konuyla ilgili olarak yorum yok diye konufltu. Hat rlanaca üzere, Dr. Roth geçen sömestir Hindistan dan [!] bir k z ö renciyi taciz etmesi sonucunda kampusta birçok soruna yol açm fl olan profesördür. Üniversitenin kendisine karfl açm fl oldu u dava devam etmektedir; ancak art k kendisinin ölmüfl olmas ndan dolay muhtemelen suçlamalar düflecektir. Asya Araflt rmalar Bölüm Baflkan Dr. Paul Planter a göre, birkaç elefltiri yaz s n n yan s ra Hindistan hakk nda son derece ilmi baz makaleler de yay mlam fl olan Profesör Roth, geçti imiz günlerde filme al nm fl olan meflhur Hint seks elkitab Kamasutra n n çevirisi üzerinde çal flmaktayd. Dr. Planter bu gazete için bir ölüm ilan haz rlamaktad r ve bitirir bitirmez yay mlanacakt r. Leopold Roth sadece bir tacizci olarak de il, (onun Asya Araflt rmalar dersini alan 150B s n f ndan baz ö rencileri ve leri Sandscript [!] seminerine kat lm fl olan az say daki master talebesi taraf ndan) bir e itmen olarak da hat rlanacakt r. Onu tan yan kimileri mutlaka kifli 15

16 olarak da kendisini unutmayabilir. Roth travma sonucu oluflan kafatas k r n n yol açt beyin kanamas ndan öldü; anlafl lan o ki bu durum surat na büyük bir kitap ile, Monier Monier-Williams n kallavi Sanskritçe- ngilizce Sözlük ü (1899; tekrar bas m, Oxford: Oxford University Press, 1945) ile vurulmas n n yol açt düflme esnas nda, kafas n n arkas n ofisindeki masan n kenar na çarpmas sonucunda gerçekleflti. Sald rgan hâlâ bulunmufl de il. Polisin duruma kay ts zl na bak l rsa, korkar m Leopold A.Roth u kimin öldürdü ü sorusu akademik bir soru olmaktan ileri gidemeyecek. Öldürüldü ü s rada Profesör Roth Kamasutra n n Beflinci Kitap na yeni bafllam flt. lk dört kitaptaki çal flmas n ne dereceye kadar gözden geçirdi ini bilemiyorum. Tercümesi, elimdeki haliyle, son derece tutars z; ancak kendi hayat da öyleydi. Ayr ca yer yer yanl fl; fakat ayn metnin önceden yay mlanm fl di er çevirilerinden daha yanl fl de il. 1 Roth un edebi vasiyetini yerine getirecek kifli olarak atanmam sonucu çevirisini düzeltmek, hatalar, atlamalar, tutars zl klar ve tuhafl klar yla u raflmak bana kald. Bu konuda Pandit Pralayananga Lilaraja n n on yedinci yüzy lda yay mlanm fl Sanskritçe yorumuna güvendim. Roth doktora monografisinde bu edebi kiflili- e bir bölüm ay rm fl 2 ve ben de kendi tezimde, bilinçli olarak ya da 1. Metin ngilizce ye Sir Richard Burton ve F. F. Arbuthnot (1883) ile S. C. Upadhyaya (1961), Frans zca ya E. Lamairesse (1891) ve Alain Daniélou (1992), Almanca ya Richard Schmidt (1907), Rusça ya Nikolay Stavrogin (1918), Hinduca ya Pandit Madhavacharya (1934) ve Bipinchandra Bandhu (1943), Pencapça ya Kashinath Saighal (1922), Farsça ya Pralayananga Lilaraja (1661), Oriya diline Vasishtha Mohanti (1939), Zemblaca ya Romulus Arnor (1956) ve Japonca ya Henry Kamisato (1996) taraf ndan çevrilmifltir. 2. Roth un tezi Oflyricheros: Anagramik Bilmeceler ve Sanskrit Edebiyat ndaki Di er Mu lak Fiil Yap lar (Oxford Üniversitesi, 1976) semantik çift yönlülüklerle ilgili görüngüsel bir çal flmayd. Bir bilmece de de ifltirilen (basit anagramlardaki gibi) kelimelerin, deyimlerin, cümlelerin içindeki harflerin s ras de il, daha ziyade o harflerin aras ndaki boflluklar n de ifltirilerek bambaflka mesajlar n ortaya ç kmas d r. Bir ses birimi serisinin kelime oyunu boyutu münferit cinasl kelimelerin semantik t n lar taraf ndan infla edilmez; yeni anlamlar bir ses birimi setini de iflik noktalardan bölerek keflfedilir. Bu nedenle Roth un tezinin bafll olan Oflyricheros saçmal, O, fly, rich Eros! [ey zengin Eros, uç!] ve Of lyric heros [lirik kahramanlara ait] gibi bir anlam kazan r. Bu tarz sözel bilmeceleri ngilizce den ziyade, (el yazmalar nda genellikle herhangi bir hece aral kullan lmadan yaz lan) hece ölçüsüyle üretilmifl Sanskritçe de çok kullan l r. Pralayananga bu bilmecelerden epeyce yazm flt r. 16