KRÝZÝN ASIL NEDENÝ, DOÐAL KAYNAKLARI KULLANAMAMAK 1

Transkript

1 KRÝZÝN ASIL NEDENÝ, DOÐAL KAYNAKLARI KULLANAMAMAK 1 Dr. Caner Zanbak 2 Toplumu ilgilendiren konularda bireylerin düþündüklerini açýkça ifade edebilmesi demokrasinin temel ilkelerinden birisidir. Ülkede gerçekleþtirilmesine karþý çýkýlan bir proje için bireylerin ideolojik ve felsefi yaklaþýmlarý, tarafýmýzdan kabul edilmese dahi, saygý ile karþýlanabilir. Ancak, bazýlarýnýn, kiþisel felsefi-ideolojik yaklaþýmlarýný kabul ettirmek amacýyla, bilim dýþý ve yanlýþ bilgileri topluma empoze etmeleri karþýsýnda, bu kiþilere dur ve haddini bil demek de gerekir. Son on yýl içinde, Türkiye de altýn madenciliðinin baþlamasý konusunda süregelen tartýþmalarda felsefi polemiðe girmemeye özen göstermiþ bulunmaktayým. Ancak, Cumhuriyet Gazetesi nin 21 Nisan 2001 tarihli sayýsýnda çýkan ve bir metallurji profesörü tarafýndan kaleme alýnan Yunanistan siyanürlenmeyecek baþlýklý yazýda kamuoyuna, sadece hatalý deðil, yanlýþ bilgiler verilmiþ olmasý üzerine bu yazý kaleme alýnmýþtýr. Yabancý Sermaye, Ýdeoloji, Uluslararasý Politikalar Altýn madenciliðine karþý hareketlerin temelindeki yabancý veya özel sermayeye olan karþýtlýðýna saygý duyulabilir; bu, toplumdaki bir grubun dünya görüþüdür. Ancak, bu yaklaþýmýn, ülkenin yaþamýný (kalkýnmasýný demiyorum) sürdürebilmesi için gerekli tüm enerji ve madencilik gibi önemli projelerini baltalamaya yönelik olarak kullanýlmasý durumunda, bu gruplarýn niyetlerinin toplum içinde sorgulanmasý ve tartýþýlmasý gerekir. Maalesef, bu noktada karþýlýklý anlayýþ ilkesi istemezükçü gruplarca ortadan kaldýrýlmakta ve kendilerine karþýt fikirdekiler vatan hainliði mertebesine varan yýldýrma taktiklerine maruz býrakýlmaktadýr toplumsal geliþim sürecini yaþamýþ kiþilerden hala devlete ve sanayiye hizmet vermeye devam edenler bu yýldýrma taktiklerini o dönemlerde de bilfiil yaþamýþlardý. O zamanlar, sol düþüncenin ana felsefesi emperyalistler ülkenin geliþmesi için gerekli projelerini baltalýyorlar yönünde idi. Bugün ise, devlet tarafýndan ülkemizde yatýrým yapmaya davet edilen ve dünya pazarýnda çok seçici davranan yabancý sermayenin ülkemizde proje geliþtirip yatýrým yapma olasýlýðýna, bazý sol kesim hareketleri karþý çýkmaktadýr. Bu kesimdekiler, kendi bencil düþüncelerini topluma empoze edebilmek için, kendilerini güncelleþtiren eski arkadaþlarýný dönek likle itham eder duruma dahi gelmiþlerdir. Þu gerçek bilinmektedir ki, eski en solcu Doðu Bloku ülkeleri baþta gelmek üzere, diðer ülkelerdeki yabancý sermaye yatýrým toplamlarýna bakýldýðýnda, Türkiye zaten yabancý sermaye yatýrýmlarý için cazip bir ülke deðildir. Ancak, ülkemiz yabancý mallar için harika bir pazar durumundadýr. Yani, diðer ülkelerde o ülkelerin sanayicileri ve iþçileri tarafýndan üretilen mallar Türkiye de tüketilmektedir. Türkiye, enerji ve doðal kaynaklardan elde edilen hammadde girdisi açýðýný diðer ülkeler için katma deðer yaratarak saðlamaktadýr. Burada zarar eden Türkiye insaný olmaktadýr. Ülkemizin içine düþtüðü ekonomik krizin ana nedenini sadece hortumlamalara baðlamak kendimizi aldatmaktýr. Bilindiði gibi, son yýllarda dýþ ticaretimiz yýlda milyar dolar açýk vermektedir. Ülkemizde üretim arttýrýlmadan bu miktardaki parayý sürekli olarak dýþarýya ödeyebilmek mümkün deðildir. Bu tür bir ticaret yapan sonunda dükkanýný da kaybeder. Politik didiþme gerekçelerinin dýþýnda, Türkiyedeki krizin temelinde yeterince üretmemek ve doðal kaynaklardan yararlanmamak yatmaktadýr. Doðal Kaynaklar ve Dýþ Etmenler Doðal kaynaklar, ülke sýnýrlarý dahilinde, doðal olarak bulunan ve ülke ekonomisine katký saðlayan maden, petrol, su, orman, tarým ve hayvancýlýk gibi, yaþam için gerekli hammaddelerin elde edildiði doðal varlýklardýr. Doðal kaynaklar, mevcudiyetlerini sürdürme ve dýþa baðýmlýlýklarýný azaltma açýsýndan, ülkelerin en önemli stratejik ve ekonomik varlýklarýdýr. Doðal kaynaklarýn bulunduðu toprak parçalarý tarih boyunca sýnýr ihtilaflarýnýn görünen ve gizli nedenleridir. Özellikle 1900 lerin baþlarýndan sonraki tüm ülkeler arasý sorunlar ve sýnýr anlaþmazlýklarýnýn altýnda doðal kaynak paylaþýmý yatmaktadýr. Ülkeler, her zaman için, ya kendi sýnýrlarý içindeki kaynaklarý ya da diðer ülkelerdeki doðal kaynaklarý kullanarak, güçlenmiþ ve kendi güvenliklerini saðlamýþtýr. Türkiye, coðrafi konumu itibariyle çok stratejik bir konumda olduðu gibi, jeolojik yapýsý nedeniyle de doðal kaynaklar açýsýndan çok stratejik varlýklara sahiptir. Birinci Dünya Savaþý öncesinde, Osmanlý Ýmparatorluðu nun ekonomik ve askeri açýdan zayýflamasý fýrsat bilinerek yapýlan diplomatik manevralar nedeniyle kaybedilen ve suni olarak yaratýlan çok sayýdaki Arap ülkelerinin topraklarýndaki petrol varlýðý, bugün dahi, uluslararasý dengeleri zorlamaktadýr. Sevr Zorlamasý ile Türkiye den koparýlmaya çalýþýlmýþ topraklara bakýlýrsa, bu bölgelerin stratejik doðal kaynaklar açýsýndan çok zengin olduðu görülmektedir. Lozan Antlaþmasý sýrasýnda Musul ve Kerkük Bölgesi ile Hatay üzerinde yapýlan çetin pazarlýklarýn altýnda yatan ana nedenin petrol ve madenler olduðu görülmektedir. 1 Gözlemci, 11 Haziran 2001, Sayý 30 da yayýnlanmýþtýr. 2 Yazar, Türkiye Kimya Sanayicileri Derneði nin Çevre Danýþmaný olup, halihazýrda bir üniversitede resmen görevde bulunmadýðý için Prof. ünvanýný kullanmamayý tercih etmektedir.

2 Son 15 yýl içindeki anarþi ve terör hareketlerinin özellikle Doðu ve Güneydoðu Bölgelerimiz üzerinde yoðunlaþmýþ olmasý da bir tesadüf olmayýp bu bölgelerdeki demir, bakýr, krom, petrol ve su gibi zengin doðal kaynaklarýmýzdan yararlanma olanaklarýmýzý kýsýtlamaya yönelik olduðu görülebilir. Aðýr sanayide olduðu gibi, geliþme hýzý yavaþlatýldýðýnda tekrar toparlanmasý çok zor bir sektör olan, madencilik Türkiye de gerilemektedir. Hýzla geliþmekte olan imalat sanayiinin gereksinimi olan hammaddelerin Türkiye ye iþlenmiþ cevher olarak girmesi, hem özkaynaklarýmýzý deðerlendirebilecek olan madencilik sektörümüzü olumsuz etkilemekte ve hem de ithal edilen ara mamul hammaddelere geçen katma deðerden ülkemizin yararlanamamasýna neden olmaktadýr. Bu durum, uluslararasý ortamlarda Türkiye nin geliþmiþ bir ülke olmasýndan rahatsýz olan dýþ güç gruplarýný mutlaka memnun etmektedir. Bu dýþ güçler yerinde ben de olsam, Türkiye deki doðal kaynak ve enerji projelerine karþý çýkan (gerekçeleri ne olursa olsun), tüm muhalefet gruplarýna destek verirdim. Korku ve Çevre Ýdeolojisi Ýnsanlarýn gelecekte kendilerine fiziksel veya manevi olarak zarar vereceðine inandýklarý her þeye karþý olmalarý doðaldýr. Korkutma, tarih boyunca, toplumlarý yönetmede çok etkin bir yöntem olarak kullanýlmýþtýr. Toplum düzeni, toplumun ortak çýkarlarýný korumak amacýyla ortaya konan akýlcý genel hukuk düzenlemeleri ile saðlanmaktadýr. Yasalar, yasa dýþý hareket edenleri ceza ile korkutarak toplum düzenini korur. Geliþmiþ toplumlarda en büyük korku, mevcut yaþam kalitesinin kaybolma olasýlýðýdýr. Son elli yýl içinde dünya nüfüsu hýzla artmýþ ve sanayi bu hýza paralel olarak geliþmiþtir. Bunun sonucu olarak, bilinen doðal kaynak rezervleri artan hýzlarda kullanýlmakta ve çevre koþullarýnda, gerekli önlemler alýnmadýðý takdirde, bazý olumsuzluklar ortaya çýkabilmektedir. Bu çevresel etkileri, sürdürülebilir kalkýnma ilkeleri doðrultusunda, en aza indirecek önlemleri almak yerine kýyamet haberciliði yaparak toplumu korkutmak yeni bir dünya düzeni kurma yaklaþýmý, yeni bir ideoloji haline gelmiþtir. Globalleþen iletiþim olanaklarýný çok etkin olarak kullanan bu yeni ideoloji, insanlarý çevre felaket senaryolarý ile korkutarak çok etkilemekte ve özellikle geliþmekte olan ülke toplumlarýný, kalkýnmalarý için gerekli doðal kaynak kullaným projelerine karþý politize etmektedir. Bazý üniversite hocalarýmýz, yýllardýr Türkiye ve geliþmekte olan diðer ülkelerdeki altýn madenciliðine karþý ulusal ve uluslararasý ortamlarda yoðun bir çaba harcamaktadýrlar. Altýn madenciliðinin asla yapýlmamasý gereken bir faaliyet olduðuna dair fanatikçe yaklaþýmlar, dünya gerçeði ile uyuþmamaktadýr. Bu kiþiler bilimsel karþý tezlerinin yeterli olmadýðý durumlarda bir hukukçu, toprak bilimci veya toksikoloji uzmaný gibi görüþler vermektedir. Bu kiþiler ne hukukçu ve ne de altýn madenciliði konusunda uzmandýrlar; ancak buna raðmen, hukuk ve madencilik konularýnda görüþlerini belirtirken dahi, Profesör unvanýný kullanmaktan çekinmemektedirler. Topluma Verilen Güncel Yanlýþ Bilgiler Kamuoyunu aydýnlatmak amacýyla, 21 Nisan 2001 tarihli Cumhuriyet Gazetesi ndeki makalede verilen yanlýþ (yalan da denebilir) bilgiler aþaðýda irdelenmektedir: Yunanistan da, Yüksek Mahkeme siyanürle altýn üretimini yasakladý þeklinde bir beyan doðru deðildir; çünki bu konudaki Yunan mahkeme kararý henüz yayýnlanmadý. Kararýn son þeklini davacýlarýn avukatý bile bilmemektedir (12 Nisan-Reuters). Avrupa Birliði ülkesi olmasý nedeniyle, Yunanistan da bir kimyasalýn veya prosesin yasaklanmasý, ancak Avrupa Birliði içinde bir idari prosedürden geçtikten sonra gerçekleþebilir, ki öyle bir durum mevcut deðildir. Siyanür kimyasalý kullanýlarak altýn üretimi bir çok Avrupa Birliði ülkesinde (Fransa, Ýtalya, Ýspanya, ) zaten yapýlmaktadýr. Benzer þekilde, söz konusu yazarýn Yunan Yüksek Mahkeme sine bilirkiþi raporu hazýrlamýþ olduðu þeklindeki beyaný, Yunan yasalarý açýsýndan kendisinin bilirkiþiliðinin mümkün olmamasý nedeniyle, doðru deðildir. Sözkonusu yazar, Çek Cumhuriyeti nde siyanürün yasaklanmasýna bilimsel katkýlarda bulunduðunu iddia ediyor. Þunu açýkça belirtmek gerekir ki, Çek Cumhuriyeti nde siyanür kullanarak altýn madenciliði yapma yasaklanmamýþtýr. Bu iddia, 26 Nisan 2001 tarihinde Ýstanbul da yapýlan, AB aday ülkelerinin Kimyasallar yönetiminde AB Mevzuatýna uyumu konusunda seminere katýlan Çek Cumhuriyeti Çevre Bakanlýðý nýn Çevresel Risk Bölüm Direktörü Dr. Karel Blaha tarafýndan yalanlanmþtýr. Dr. Blaha, þehir meclisine ait olan arazinin izinsiz kullanýmý gerekçesi ile bir projeye izin verilmediðini bildirmiþtir. Söz konusu profesörümüzün Çek Cumhuriyeti için yaptýðýný iddia ettiði bilimsel katkýlarýný ise Çek Cumhuriyeti nin Çevre Bakanlýðý yetkilisi olan Dr. Blaha dahi duymadýðýný belirtmiþtir. Söz konusu yazýda Yunanlý hakimler Türk meslekdaþlarýný örnek aldýlar denilmekte ve Ovacýk Altýn Madeni ile ilgili hukuk uzmaný tarzý ile, Ovacýk Altýn Madeni ile ilgili Danýþtay kararý, Türkiye de siyanür kullanýmýný yasaklandý þeklinde yorumlanmaktadýr. Bu kesinlikle yanlýþ bir yorumdur. Kimya sektörünün içinde biri olarak þu soruyu sorabilirim: Türkiye de siyanür kullanýmý yasaklandý ise, nasýl oluyor da 1200 tonu siyanürlü liç yöntemi ile gümüþ üreten Kütahya Gümüþ Madeni nde olmak üzere, Türkiye de halen yýlda 250 bin tona yakýn diðer siyanür kimyasallarý (organik ve inorganik) kullanýlabiliyor? Söz konusu yazýdaki beyanlar ile hukuk etkilenmeye çalýþýlmaktadýr. Söz konusu yazýdaki Altýn dünyanýn her yerinde vardýr, ancak hangi ülkede üretileceðini siyaset belirler türü bir beyan, konuya siyasi açýdan bakýldýðýnýn en açýk kanýtýdýr. Ancak, altýn ýn nadir bir element olmasý ve ancak özel þartlar altýnda ekonomik boyuta oluþmasý nedeniyle, ekonomik olarak iþletilebilir altýnýn her ülkede var olduðu þeklinde bir sav

3 da doðru deðildir. Bunu anlamak için baþlangýç seviyesindeki bir Maden Yataklarý ders kitabýna bakmak yeterlidir. Dünya madenciliðinde yabancý sermayenin aslýnda geliþmiþ ülkelere gittiði görülmektedir. Bu nedenledir ki, altýn madenciliði dahil her konudaki yatýrým, dünya coðrafyasýnýn küçük bir bölümüne akýp durmaktadýr. Türkiye de madenciliðe son 15 yýldýr gelen risk sermayesi sadece 200 milyon dolardýr. Bu çok az sayýlabilecek sermaye, ülkemizde ortaya konan rezerv miktarlarýna bakýldýðýnda çok baþarýlý olmuþ ve Türkiye nin 6500 ton altýn potansiyeli olduðunun farkýna varýlmýþtýr. Söz konusu yazýda Çokuluslu þirket beyanlarýna göre Türkiye de 6500 ton altýn potansiyeli olduðu þeklinde bir cümle kullanmak bilime saygýsýzlýktýr. Bu potansiyel ile ilgili çalýþma, yabancý þirketlerce deðil, ODTÜ Jeoloji bölümü hocalarýndan merhum Prof. Dr. Ayhan Erler tarafýndan 1997 yýlýnda yapýlmýþtýr. Prof. Erler in konusunun uzmaný olduðu hakkýnda bilim dünyasýnýn bir tereddüdü bulunmamaktadýr ton altýn üretilirse, bu 650 maden demektir, Türkiye mahvolur savý ise, mühendislik açýsýndan, temelden yanlýþtýr. Söz konusu yazar, her madenin ömrünün 10 yýl ve her madenden yýlda bir ton altýn üretilir hesabý ile Türkiye de bulunabilecek altýn madeni sayýsýný 650 olarak hesaplamakta ve ülkenin batacaðý (?) kehanetinde bululmaktadýr. Bu tür bir hesaplama teknolojik ve bilimsel destekten yoksundur; çünkü, halihazýrda Türkiye de ekonomik olarak iþletilebilir 250 ton altýn metali içeren yedi altýn madeni yataðý tesbit edilmiþ bulunmaktadýr. 10 yýllýk bir ömür biçilmesi halinde yýlda 25 ton altýn üretmek mümkün olmasýnýn ötesinde, Uþak taki sadece bir yatakta 150 ton altýn rezervi bulunmaktadýr ve bu rezervin daha da artmasý beklenmektedir. Son bir kaç sene içinde, maden atýklarýnýn yönetim maliyetinin maden getirisinden daha fazla olduðu konusu bu sözde çevreci maden karþýtý grubun tezlerinden biri haline gelmiþ bulunmaktadýr. Sanayi atýklarý konusunda bir uzman olarak þunu söyleyebilirim ki, dünyada diðer ülkelerde yürürlükteki yasa ve yönetmelikler söz konusu yazarý yalanlamaktadýr. Madencilik atýklarý hem Amerika ve hem de Avrupa Birliði nde diðer sanayi ve evsel atýklardan ayrý olarak mütalaa edilmekte ve maden sahalarýna uygulanan özel yasal düzenlemelere göre yönetilmektedir. Ülkemizde de durum aynýdýr. Modern anlayýþla yönetilecek maden atýklarýnýn, gelecekte ülkeye maliyetinin, mevcut diðer sanayi kuruluþlarýndan farklý olacaðýný iddia etmek bir saptýrmadýr. Söz konusu yazýda olduðu gibi, bir mühendis nasýl olur da Cumhuriyet tarihi boyunca Anadolu topraklarýnda üretilmiþ maden zenginleþtirme atýklarýnýn toplam miktarý yaklaþýk 26 milyon tondur þeklinde bir beyanda bulunabilir? Bu ifadede, kesinlikle boyut kavramý yoktur ve rakamlar uydurulmuþtur. Örnek; sadece Murgul Bakýr Madeni nde üretilen zenginleþtirme atýklarýnýn miktarý, iddia edilen rakamýn iki misline yakýndýr. Madencilik, söz konusu yazarýn hafsalasýnýn ötesinde boyutlarla çalýþan bir mühendislik konusudur. Kendileri de mühendis olan bu kiþiler, maden atýklarýnýn ne yapýlmasýný önermektedir acaba? Kendi uzmanlýðý olan metalurji atýklarý (ark ocaklarý ve döküm curuflarý, hava emisyonlarý gibi) için çözüm üretmezken, madencilik atýklarýnýn zehirli kimyasal atýk olduðunun bir bilim adamý tarafýndan iddia edilmesi düþündürücüdür. Atýk yönetimi ile ilgili olarak, Avrupa ve Amerika da bu söylentilere destek olacak örnek bulmak mümkün deðildir. Türkiye de de yasal düzenlemeler aynýdýr. Avrupa Birliði kriterlerine göre, madencilik atýklarýnýn çýktýklarý yerin mümkün olan en yakýnýna, gerekli çevre koruma önlemleri alýnarak, depolanmasý gerekir. Rakam Vermek Ciddiyet Gerektirir Kamuoyunun gözünden kaçabilir; ancak, biraz teknik ayrýntýya girildiðinde, söz konusu makaledeki hesaplarýn son derece gayri ciddi olduðu görülmektedir. Gazetede makalesinde verilen rakamlarý kullanarak mukayeseli bir tablo ile karþýlaþtýralým. Açýklama Karþýt Profesörün Senaryosu Olasý senaryo Türkiye Altýn Potansiyeli 6500 ton 6500 ton Altýn üretimi 650 ton/yýl (10 yýl ömür biçilmiþ. 100 ton/y ýl Gerçekleþme olasýlýðý sýfýr) (65 yýl arama ve iþletme ömürü) Atýk Miktarý 160 milyon ton/yýl 20 milyon ton/yýl 1 Ton cevherde altýn 4 gr/ton (Hesapla bulundu) 5 gr/ton (mevcut rezervlerin ortalamasý) (Daha önce 1 gramdan az diye iddia ediyordu.) 10 yýl sonra 65 yýl sonra Atýk miktarý 1.6 milyar ton zehirli-kimyasal atýk +0.4 milyar dekapaj =2 milyar 1.3 milyar ton atýk (Yerinde doðal ortama rehabilite edilmiþ atýk.) Atýklarýn nihai olarak 1.4 Trilyon ABD Dolar 0 Sýfýr. bertaraf maliyeti (Türkiye nin 7 yýllýk GSMH sýnýn toplamý) (Maden tesis maliyeti, atýk deposu inþa ve bakým masrafýný da içerir.) 1 Ton atýk nihai 875 ABD Dolarý/ton (Hesapla bulundu) 0 Sýfýr. bertaraf maliyeti (Maden iþletme/üretim maliyeti, rehabilitasyonu da içerir.) Altýn madenciliði atýklarýnýn topluma bertaraf maliyetinin ton baþýna 875 ABD Dolarý olacaðýný varsaymak, tam anlamýyla abes tir; dünyada ne duyulmuþ ne de görülmüþtür. Bu kiþinin hesabýna göre, 1 gr altýn üretmek için 220 dolar rehabilitasyon masrafý yapýlmasý gerekecektir. Altýnýn ortalama bir vade için deðerinin gram baþýna 10 dolar olduðunu düþünürsek Amerika, Kanada ve Avutralya daki altýn üreticilerinin yýllardýr müflis hale gelmiþ olmasý gerekirdi. Sözde çevresel, gerçekte ideolojik, gerekçelerle altýn madenciliði karþýtý kesimlerin biraz sükutu hayale uðrayacaklarý bir bilgi de vermek isterim: Ovacýk Altýn madeni atýklarý ve dekapajý diðer metal madenlerindekinin aksine asit üretmeyen niteliklere sahiptir.

4 Sonuç Yunanistan da siyanür yasaklandý baþlýklý makalenin yazarý yýllardýr, Türkiye de altýn madenciliðinin, çevreye duyarlý olarak, nasýl yapýlmasý gerektiði konusunda mühendislik çözümleri üretmemekte aksine tüm projeleri baltalamaya çalýþmaktadýr. Söz konusu kiþinin, altýn madenciliði konusunda gazetelerde çýkmýþ bir iki makale dýþýnda, bilimsel ve teknik bir çalýþmasý ve yayýný yoktur. Bu özellikleri ile altýn madenciliðine karþý faaliyetlerinde Prof. unvanýný kullanmasý kamuoyunu yanýltmakta olup sadece Dr. Müh. ünvanýný kullanmak etik açýsýndan daha doðru olacaktýr. Ýstanbul Teknik Üniversite sinde, bize, iþin nasýl yapýlmasý gerektiði konusunda mühendislik eðitimi verilmiþti. Gönül isterdi ki, halen o üniversitenin hocalarý olan bazý kiþiler de altýn madenciliði konusunda öne sürdükleri sorunlarýn nasýl çözülebileceði konusunda mühendislik yaklaþýmlarý getirerek, bu zor dönemlerde, ülkenin kalkýnmasýna katkýda bulunsun. Fakat, kendilerinden aþaðýdaki yaklaþýmlarý görmek bizleri üzmektedir: Yerine göre siyanür uzmaný olarak, halký korkutmak, Yerine göre atýk uzmaný olarak, toplumu endiþelendirmeye çalýþmak, Yerine göre çevre hukukçusu olarak, hakimlere akýl vermeye çalýþmak, Yerine göre afaki rakamlar kullanarak, mühendislik hatasý yapmak. Þu bilinmelidir ki, siyanür kullanýmý veya siyanür liçi yöntemi ile altýn madenciliði, Türkiye, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan ve ABD dahil hiçbir ülkede yasaklanmamýþtýr. Bu konu ile verilen tüm yargý kararlarý, proje bazýndaki olasý risklerin ortadan kaldýrýlmasý amacýyla, alýnmasý gerekli çevre koruma önlemlerinin yetersizliði ile ilgilidir. Yazarýn Notu : Dr. Zanbak, 1997 yýlýnda Antalya da yapýlan bir uluslararasý toksikoloji kongresindeki sunumundan sonra, Türkiye de altýn madenciliðine karþý faaliyetleri destekleyen bir yabancý vakýf temsilcileri olan Alman Yeþilleri tarafýndan, vatanýný satmakla suçlanmýþtýr li yýllarý bizatihi yaþamýþ ve de bu tür bir söze hiçbir zaman muhatap olmamýþ birine söylenen bu söz, bir yabancýnýn Türkiye ye bunca sevgi duymasý açýsýndan düþündürücüdür.

5 Bilgi için: Dr. Caner Zanbak 1971 yýlýnda ÝTÜ Maden Fakültesi nden Yüksek Mühendis olarak mezun olan Dr. Zanbak, doktorasýný A.B.D. University of Illinois de tamamlamýþtýr de ÝTÜ de baþladýðý akademik kariyerini 1981 yýlýndan itibaren A.B.D. de Kent State University, Ohio; South Dakota School of Mines, Rapid City (Doç. Dr.) ve part-time olarak Civil Engineering Department, Illinois Institute of Technology, Chicago da (Prof. Dr.) 1994 yýlýna kadar sürdürmüþtür. Dr. Zanbak yýllarý arasýnda A.B.D. de atýk bertarafý için yer seçimi, tehlikeli atýklarýn yönetimi ve tehlikeli atýklarla kirlenmiþ sahalarýn temizlenmesi projeleri üzerinde hem Amerikan Çevre Koruma Teþkilatý (US EPA) ve hem de sanayi kuruluþlarýna danýþmanlýk hizmetleri vermiþtir. Dr. Zanbak, Çevre Bakanlýðý nýn Tehlikeli Atýk Komisyonu üyesi olup, Devlet Planlama Teþkilatý nca koordine edilen Ulusal Çevre Eylem Planý nýn Tehlikeli Atýklarýn Yönetimi kýsmýný hazýrlamýþ olup TÜSÝAD için hazýrlanmýþ olan Dýþ Ticarette Çevre Koruma Kaynaklý Tarife Dýþý Engeller ve Türk Sanayii için Eylem Planý raporunun koordinatörlüðünü yapmýþtýr. Halen, Türkiye Kimya Sanayicileri Derneði tarafýndan yürütülen Responsible Care - Üçlü Sorumluluk programýnýn koordinatörü olan Dr. Caner Zanbak, ayni zamanda Ýstanbul Sanayi Odasý Çevre Ýhtisas Kurulu Baþkan Yardýmcýsý ve TÜSÝAD Çevre Çalýþma Grubu üyesidir. Balkan Environmental Association (B.EN.A) Türkiye temsilciliðini de yürüten Dr. Zanbak, sürekli olarak çeþitli üniversiteler, mühendis odalarý, sanayi ve finans kuruluþlarýnda çevre koruma ve atýk yönetimi konularýnda eðitim seminerleri ve konferanslar vermektedir.