Ortopedi ve Türkçe: Bazý Ortopedi Terimlerine Türkçe Karþýlýk Önerileri. Salih Marangoz* Giriþ. Fleksiyon - Ekstansiyon

Transkript

1 S. Marangoz Ortopedi ve Türkçe: Bazý Ortopedi Terimlerine Türkçe Karþýlýk Önerileri Salih Marangoz* Giriþ Genel olarak kullandýðýmýz týbbi terimlerimizin, Türkçeye sadýk kalýnarak karþýlanmasý için günlük konuþmalarýmýzdan bilimsel yazýþmalarýmýza kadar hepimizin üzerine düþen görevler bulunmaktadýr. Týbbýn temelinde yatan ve hemen tüm dünya dillerindeki terimlere kaynak oluþturan Latincenin yeri ve önemi inkâr edilemez. Belki de týbbi terimleri inceler ve oluþtururken Türkçenin söz varlýðýyla açýklanabilen sözcükleri, Latinceden giren ve kullanýmýnýn zorunlu olduðu terimlerden ayýrmak gerekir. Türkçe söz varlýðýmýzla açýklanabilen sözcükleri ne yazýk ki olduðu gibi dilimize yerleþtirmemiz o sözcükleri Türkçe yapamamaktadýr. Bu tür sözcüklere örnek verilecek olursa; kýrýk (fracture - fraktür), kýsmi (incomplete inkomplet), dizilim (alignment - elaynmýnt), çekme vidasý (lag screw leg sýkrüv), kaynama (union- yunyýn), kaynamama (nonunion - nanyunyýn), yanlýþ kaynama (malunion - malyunyýn) ve yeniden þekillenme (remodeling remodeling) öncelikle sayýlmasý gerekenler arasýndadýr. Bu sözcüklerin uygunluðu kabul ediliyorsa iþ bu sözcükleri benimsemeye ve onlara sahip çýkmaya kalmaktadýr. Eðer bu sözcüklerle ifade eksikliði olduðu düþünülüyorsa, o zaman acaba yeni sözcükler mi türetmeliyiz yoksa ayraç içerisindeki Ýngilizce karþýlýklarýný veya bu karþýlýklarýn Türkçe okunuþlarýný kullanmaya devam mý etmeliyiz? Dilimizin söz varlýðýndan kasýt, bugünkü hâliyle Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük ünde (1) yer alan sözcüklerin tümüdür. Aslen Arapça gibi baþka dillerden dilimize girmiþ ve Türkçenin ses düzenine uymuþ olan sözcükleri de içine almaktadýr. Hastalara yapmalarýný istediðimiz hareketleri tarif ederken kullandýðýmýz dille, meslektaþlarýmýz arasýnda týbbi tartýþmalarda kullandýðýmýz dilin farklý olmasý alýþýlagelmiþ bir durumdur. Bu sadece Türkçede deðil, yabancý dillerde de bu þekildedir. Hareket tanýmlayýcýlarýndan fleksiyon için örnek * New York Üniversitesi Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý, Pediatrik Ortopedi Bölümü, Klinik Yan Dal Uzmanlýk Programý, Uzm. Dr. verecek olunursa; Türkçede bükmek fiiliyle anlatýlan hareket, Ýngilizcede to bend fiili, Almancada ise beugen fiiliyle karþýlanabilmektedir. Latince aslýnýn kullanýlma þartý olmayan sözcüklere örnek olabilecek hareket tanýmlayýcýlarýnýn özellikle Ýngilizcede olmak üzere, alýntý yapýldýklarý dillerde baþka karþýlýklara da gelebildiði ve/veya týp dýþýnda da kullanýlabildiði görülebilmektedir. Örneðin Ýngilizcede to abduct fiili vardýr ve hareket o sözcükle anlatýlabilmektedir. Ancak Türkçede sözlü olarak yana açmak, dýþa açmak fiilleri kullanýlsa da terimleþtirilmediði için bilimsel dilde abdüksiyona getirmek denilmektedir. Diðer taraftan fleksiyon sözcüðü gerçekte Türkçeye bu þekilde mi girmeliydi yoksa baþka bir karþýlýk bulunabilir miydi? Bu yazý, fleksiyon örneðinden yola çýkarak diðer hareket anlatan sözcüklere de karþýlýk önerileri sunmayý amaçlamaktadýr. Bundan sonrasý okuyucunun takdirine ve sözcüklerin tutarlýlýðýna kalmaktadýr. Ancak bu önerilerin günlük hayatýmýzda yer edip etmemesinden çok, bu konuda baþlayacak bir tartýþma ortamýna ve ulusal çapta üzerinde büyük ölçüde anlaþýlan ortak bir zemine önayak olmasý bu yazýnýn en büyük hedefidir. Fleksiyon - Ekstansiyon Türk Dil Kurumu bünyesinde Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüðü hazýrlýk aþamasýndadýr. Bu sözlüðün Genel Að dan (Ýnternet) ulaþýlabilen alt kategorilerinden biri olan Anatomi Terimleri Sözlüðü nde ekstansiyon sözcüðü ekstensiyon olarak sýnýflandýrýlmýþ ve germe; çekip uzatma hareketi karþýlýðý verilmiþtir. Fleksiyon sözcüðüne henüz yer verilmemiþ, fleksör sözcüðüne ise bükücü, eðici karþýlýðý verilmiþtir. (2) Kocatürk, Açýklamalý Týp Terimleri Sözlüðü nde (3) fleksiyon için þöyle demektedir: Ýki vücut parçasýnýn ön yüzlerini eklemdeki açý küçülmek üzere birbirine yaklaþtýrma hareketi; bükme. Ekstansiyon için ise þunlarý yazmýþtýr: Ýki vücut parçasýnýn ön yüzlerini eklemdeki açý büyümek üzere birbirinden uzaklaþtýrma hareketi; doðrultma; açma; germe Cilt: 5 Sayý: 3-4 TOTBÝD (Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliði Derneði) Dergisi 89

2 Ortopedi ve Türkçe: Bazý Ortopedi Terimlerine Türkçe Karþýlýk Önerileri Bu tanýmdaki iki vücut parçasýnýn ön yüzleri kavramý dizin üstündeki eklemler için geçerli olmakla birlikte, eklemlerin embriyolojik geliþimi nedeniyle dizde ve dizin altýndaki eklemlerde taným iki vücut parçasýnýn arka yüzleri olarak deðiþtirilmelidir. Çünkü; dizde ve dizin altýndaki eklemlerde fleksiyon ile eklem etrafýndaki vücut parçalarýnýn arka yüzleri birbirine yaklaþýrken, ekstansiyon ile arka yüzler birbirinden uzaklaþýr. Ýngilizce bir sözlük olan Merriam- Webster Sözlüðü nde (4) ise Kocatürk ün (3) tanýmýna ek olarak omuz ve kalça eklemlerindeki öne harekete dikkat çekilmiþtir. Köken olarak Latince flexus verilmiþtir. Bükücü bir kuvvetin etkisiyle ortaya çýkan hareket tanýmlanmýþtýr. Ayný sözlükte extension sözcüðünün kökeni olarak Orta Çað Ýngilizcesindeki extensio ve Latincedeki extendere verilmiþ, germek, uzatmak benzeri anlamlar tanýmlanmýþtýr. Dolayýsýyla önceki anlamlarda yer alan uzatmak fiiliyle tam karþýlanamayan iki hareket daha, özellikle kalça ve omuzda karþýmýza çýkmaktadýr. Kalçanýn ve omzun arkaya doðru hareket ettirilmesi de ekstansiyon sözcüðüyle açýklanmaktadýr. Fleksiyon için bükmek fiilinden türetilebilecek bükü sözcüðü uygun karþýlýk olabilecektir. Örneðin, Pavlik bandajýnda kalça büküsü (ya da kalça bükü derecesi) derece arasýnda olmalýdýr. El bileði ve ayak bileðinde özel bir durum vardýr. El bileðinde palmar fleksiyon, ayak bileðinde de plantar fleksiyon yerine sadece fleksiyon sözcüðü kullanýlabilmektedir. Dorsifleksiyon ise ekstansiyon ile eþ anlamda kullanýlmaktadýr. El bileði ve ayak bileðinde fleksiyon yerine yine bükü sözcüðü rahatlýkla kullanýlabilecektir. Ayrýca istendiði zaman palmar fleksiyon yerine aya büküsü kullanýlabilir. Aya sözcüðü hem avuç içi hem de ayak tabaný manasýna geldiði (1) için plantar fleksiyon yerine de aya büküsü sözcüðü kullanýlabilecektir. El bileðinin posteriora (sýrt tarafýna veya sýrta) büküsü için ise sýrta bükü sözcüðü türetilebilecektir. Ekstansiyon için özellikle menteþe tipi eklemlerde bükülen üyenin (ekstremite) açýlmasý, yani uzatýlmasý iþini yapmaya yönelik bir isim arayýþý; bükü ile ayný türetilme özelliði içermesi açýsýndan uzatý yý ön plana çýkarmaktadýr. Ancak uzatmak eyleminin kapsamadýðý þekilde hareket eden kalça ve omuz ekstansiyonu, yukarýdaki paragrafta geçtiði üzere, posteriora, yani sýrta doðru hareketi tanýmlamaktadýr. Bu nedenle omuz ve kalça için Ýngilizcede (extension) olduðu gibi anlamýný geniþletip uzatý sözcüðünü kullanmaya çalýþmak yerine sýrta bükü sözcüðü tercih edilebilecektir. Örnekler: Dizinde bükü kasýsý (kontraktür) olan bir çocukta bir anda tam düzeltme elde etmek beklenmemelidir. Gelebildiði kadar uzatýda alçýlar yapýlarak aralýklý olarak izlenmelidir. Patella kýrýðý olan hasta dizini kendi kendine tam uzatamamaktadýr. Kalça muayenesinde 130 derece bükünün yaný sýra 20 derece kadar sýrta bükü mevcuttu. Radius distal uç kýrýðý sonrasý sýrta bükü kýsýtlýlýðý olabilmektedir. Omzun bükü (öne bükü) miktarý, sýrta büküye göre 20 derece daha fazlaydý. Abdüksiyon Addüksiyon Anatomi Terimleri Sözlüðü nde abdüksiyon sözcüðüne henüz yer verilmemiþ, abduksiyo sözcüðü vücut orta çizgisinden uzaklaþtýrma olarak açýklanmýþtýr. Addüksiyon sözcüðü ise adduksiyon olarak sýnýflandýrýlmýþ ve yaklaþtýrma; orta çizgiye doðru yaklaþtýrma hareketi karþýlýðý verilmiþtir. (2) abdüksiyon için þöyle demektedir: Orta çizgiden uzaklaþtýrma; kolu, bacaðý, el ya da ayak parmaklarýný orta çizgiden uzaklaþacak þekilde hareket ettirme; abdüksiyon. (Kol veya bacaðýn abdüksiyonunda orta çizgiyi vücut ekseni, el parmaklarýnýn abdüksiyonunda orta çizgiyi elde orta parmak ekseni, ayak parmaklarýnýn abdüksiyonunda ise orta çizgiyi ayakta ikinci parmak ekseni oluþturur.) Addüksiyon için ise þunlarý yazmýþtýr: Orta çizgiye yaklaþtýrma; kolu, bacaðý, el ya da ayak parmaklarýný orta çizgiye yaklaþtýracak þekilde hareket ettirme; addüksiyon. (Kol veya bacaðýn addüksiyonunda orta çizgiyi vücut ekseni; el parmaklarýnýn addüksiyonunda orta çizgiyi elde orta parmak ekseni, ayak parmaklarýnýn addüksiyonunda ise orta çizgiyi ayakta ikinci parmak ekseni oluþturur.) Ýngilizce bir sözlük olan Merriam-Webster Sözlüðü nde (4) abdüksiyon sözcüðünün kökeni olarak Latince abductus verilmiþtir. Addüksiyon sözcüðüne ise köken olarak Latince adductus gösterilmiþtir. Abdüksiyon için türetilebilecek bir sözcük dýþa açmak eylemini çaðrýþtýracak olan dýþlak çekim veya dýþlak týr. Addüksiyon ise yukarýdaki açýklamalardan da çýkartýlacaðý üzere içe çekmeyi anýmsatan bir hareketi tanýmlar. O nedenle addüksiyon için türetilebilecek bir sözcük içe çekmek eylemini 90 TOTBÝD (Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliði Derneði) Dergisi 2006 Cilt: 5 Sayý: 3-4

3 S. Marangoz çaðrýþtýrabilecek olan içlek çekim veya içlek sözcüðü olabilecektir. Örnekler: Kalça muayenesinde 45 derece dýþlak (çekim), 30 derece kadar içlek (çekim) mevcuttu. Hastada içlek kasýsý yoktu. Geliþimsel kalça çýkýðýna baðlý osteoartrit nedeniyle ameliyat olan eriþkin hastada uygulanacak kalça protezi sonrasý dýþa açan (dýþlak) kaslarý güçlendirmek önem arz etmektedir. Geliþimsel kalça çýkýðýnda tedavinin baþarýlý olmasý için kalçayý içe çeken (içlek) kaslarý çoðunlukla cerrahi olarak gevþetmek gerekir. El bileðinde ulnar deviasyonun addüksiyon, radial deviasyonun ise abdüksiyonu tanýmladýðý düþünülürse; ulnar deviasyon içe sapý ya da ulna sapýsý ile radial deviasyon ise dýþa sapý ya da radius sapýsý sözcükleriyle karþýlanabilecektir. Ýnternal (iç) rotasyon Eksternal (dýþ) rotasyon Anatomi Terimleri Sözlüðü nde rotasyon dönme hareketi olarak açýklanmýþtýr. Ýnternal (iç) veya eksternal (dýþ) rotasyona yer verilmemiþtir. (2) rotasyon için þöyle demektedir: Bir vücut parçasýný ekseni etrafýnda hareket ettirme; dönme; döndürme. Ýnternal (iç) (medial) rotasyon: Ýç yana çevrilme ile belirgin dönme hareketi; iç yan rotasyon. Eksternal (dýþ) (lateral) rotasyon: Dýþ yana çevrilme ile belirgin dönme hareketi; dýþ yan rotasyon. Ýngilizce bir sözlük olan Merriam-Webster Sözlüðü nde (4) bu sözcüðün kökeni olarak Latince rotatus verilmiþtir. Bir aks ya da merkez etrafýnda içe ya da dýþa doðru dönmeyi tanýmlar. Bu terimler için yapýlabilecek öneriler içe dönü ve dýþa dönü þeklindedir. Örnekler: Kaymýþ femur baþý epifizinde sýklýkla ortaya çýkan ilk bulgulardan biri de kalçada dönü kýsýtlýlýðýdýr. Kalçada, 90 derece büküde iken içe dönüsüyle (içe döndürülmesiyle) ortaya çýkan aðrý sýkýþma sendromunu destekler. FABERE olarak da bilinen Patrick testinde, kalçada sýrasýyla þu hareketler yapýlýr: Bükü, dýþlak (çekim), dýþa dönü, sýrta bükü. Pronasyon - Supinasyon pronasyon için þöyle demektedir: Ön kol ve eli, el ayasý yere bakacak þekilde iç yana döndürme. Supinasyon için ise þunlarý yazmýþtýr: Ön kol ve eli, el ayasý yukarý bakacak þekilde dýþ yana döndürme. Anatomi Terimleri Sözlüðü nde pronasyon içe dönme olarak açýklanmýþtýr. Supinasyon için ise avucun öne ve yukarýya bakacak biçimde, ön kolun ekseni etrafýnda dönmesi karþýlýðý verilmiþtir. (2) Ýngilizce bir sözlük olan Merriam-Webster Sözlüðü nde (4) ise pronasyon un kökeni olarak Latince pronatus verilmiþtir. Özellikle ön kol için ortaya çýkan hareket, bir ucu sabit iken kendi ekseni etrafýnda içe doðru burularak döndürülmesidir. Ayak bileði için de yine benzer bir hareket tanýmlanmýþtýr. Ayaðýn medial kesimindeki kemiklerin içe burularak zemine yaklaþmasýný tanýmlar. Üç planda oluþan bir harekettir. Sözcük kökeni olarak yüzüstü duruma gelme hâline iþaret edilmiþtir. Supinasyon için ise köken olarak, Latince supinatus gösterilmiþtir. Özellikle ön kol için ortaya çýkan hareket, bir ucu sabit iken kendi ekseni etrafýnda dýþa doðru burularak döndürülmesidir. Ayak bileði için de yine benzer bir hareket tanýmlanmýþtýr. Ayaðýn lateral kesimindeki kemiklerin dýþa burularak zemine yaklaþmasýný tanýmlar. Supinasyon da üç planda oluþan bir harekettir. Sözcük kökeni olarak sýrtüstü duruma gelme hâline iþaret edilmiþtir. Sözcüðün somut karþýlýðýný (yüzüstü, sýrtüstü gibi) vermese de anlatmak istediði hareketi karþýlayabileceði düþünülerek pronasyon için içe buru, supinasyon için ise dýþa buru sözcükleri türetilebilir. Örnekler: Ön kolda dýþa buru hareketini en güçlü yapan kas M. Biceps tir. Pes ekinovarus alçýsýnda ilk haftalarda kavustan kaçýnmak için ayaða içe buru vermemek, tam aksine alçýyý dýþa buruda yapmak gerekir. Ayrýca gövdenin durumunu anlatýrken supin yerine sýrtüstü, pron yerine ise yüzüstü ya da yüzükoyun sözcükleri kullanýlabilecektir. Ýnversiyon - Eversiyon inversiyon için þöyle demektedir: Ayaðý, ayak tabaný iç yana bakacak þekilde döndürme. Eversiyon için ise þunlarý yazmýþtýr: Dýþ yana doðru döndürme. Ayaðý ayak tabaný dýþ yana bakacak þekilde döndürme. Ýnversiyon ve eversiyon henüz Anatomi Terimleri Sözlüðü ne dahil edilmemiþtir. (2) Ýngilizce bir sözlük olan Merriam-Webster Sözlüðü nde (4) 2006 Cilt: 5 Sayý: 3-4 TOTBÝD (Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliði Derneði) Dergisi 91

4 Ortopedi ve Türkçe: Bazý Ortopedi Terimlerine Türkçe Karþýlýk Önerileri inversiyon sözcüðünün kökeni olarak Latince invertere verilmiþtir. Ýçe doðru dönme, eðilme hareketi tanýmlanmaktadýr. Eversiyon sözcüðü için ise köken olarak Latince evertere verilmiþtir. Dýþa doðru dönme, eðilme hareketi tanýmlanmaktadýr. Bu durumda bu hareketler için türetilebilecek sözcükler þöyle olabilir: Ýnversiyon yerine iç eðilme, eversiyon yerine ise dýþ eðilme. Örnekler: Frontal planda oluþan bir hareket olan iç eðilme de ayak tabaný orta hatta gelecek þekilde ayak içe ve yukarý doðru eðilir. Dýþ eðilme de ise ayak tabaný orta hattan uzaklaþacak þekilde ayak dýþa ve yukarý doðru eðilir. Ayaðýn içe buru (pronasyon) hareketi üç planda oluþan bir harekettir: Dýþ eðilme, dýþlak (çekim) ve sýrta bükü hareketlerinin tümü içe buru yu oluþturur. Ayaðýn dýþa buru (supinasyon) hareketi de yine üç planda oluþur: Ýç eðilme, içlek (çekim) ve bükü hareketlerinin tümü dýþa buru yu oluþturur. Opozisyon opozisyon için þöyle demektedir: El ayasýnda çukurluk oluþmak üzere baþparmaðý küçük parmak ya da küçük parmaðý baþparmak karþýsýna getirme hareketi. Ýngilizce bir sözlük olan Merriam- Webster Sözlüðü nde (4) köken olarak Latince oppositus verilmiþtir. Karþý karþýya gelme hareketi tanýmlanmaktadýr. Moore un Clinical Anatomy kitabýnda (5) ise opozisyonun aslýnda 5. parmakla sýnýrlý olmadýðýna dikkat çekilmiþ, baþparmaðýn herhangi baþka bir parmakla opozisyon yapabileceði vurgulanmýþtýr. Ýnsana özgü çok özel bir hareket olan opozisyon için öne sürülebilecek karþýlýk karþýgeli olabilir. Tartýþma Niçin Ortopedi ve Türkçe? Aslýnda bu yazýnýn ana baþlýðýnýn Türkçe Bilim, Türkçe Üretim olmasý gerekirdi belki de Üzücüdür ama, üretim yapmadan, sadece tüketerek bir yere kadar ilerleyebiliyor dilimiz. Üretim deyince akla sadece yeni terimler üretme gelmemeli. Bilim üretebiliyor ve bunu da kendi dilimizde yapabiliyorsak o zaman dilimizi hem korumuþ hem de geliþtirmiþ olmaz mýyýz? Ancak biz istesek de istemesek de bugün gelinen seviyede, ne yazýk ki biraz da mecburiyetten (?) yabancý dillerde okuduðumuz geliþmeler o dildeki okunuþ veya yazýlýþlarýyla günlük hayatýmýza ve de dolayýsýyla dilimize girmektedirler. Sözcükler köken olarak yabancý olduðu için özellikle bilim dilinde tam bir karmaþa devam etmektedir. Bana göre; cevaplanmasý gereken temel sorular þunlar olmalýdýr: 1) Mevcut týbbi sözcük hazinesi gözden geçirilirken nelere dikkat edilmelidir? 2) Artýk dilimize yerleþtiði düþünülen sözcüklere karþýlýk bulunmasa da olur mu? 3) Yeni geliþmelere sürekli açýk olan ortopedide karþýmýza çýkan yeni terimleri ilk kullanýrken bunlarý olduðu gibi mi kullanmalýyýz, yoksa bir baþkasýnýn yapmasýný beklemek yerine karþýlýk bulmaya mý çalýþmalýyýz? 4) Türkçe yayýnlarda, bilimsel toplantý kitapçýklarýnda ve diðer resmî yazýþmalarda ortak bir bilim dili oluþturmak için nasýl hareket edilmelidir? Sonuç: Dikkat edilecek olursa nispeten Türkçenin söz varlýðýna sadýk kalmaya çalýþarak hazýrlanan bu yazýda bile çok sayýda yabancý kökenli týp terimi mevcuttur. Sonuç olarak; bu yazýda, güncel yaþamýmýzda sýk kullanýlan Ýngilizce ortopedi sözcüklerinin Türkçe karþýlýklarýný kullanmamýz tavsiyesinde bulunulmuþtur. Yaklaþýk 200 yýl kadar önce dilimize Fransýzcadan alýnan ve Fransýzca okunuþlarýna göre aktarýlan (6) týp terimlerinden ortopedi için aslýnda temel olabilecek hareket tanýmlayýcýlarýna karþýlýk önerilerinde bulunulmuþtur. Yukarýdaki sorulara cevap bulabilmek umuduyla bu yazýnýn Türkçe ortopedi konusunda bir tartýþma ortamý baþlatýlmasýna vesile olmasý amaçlanmýþtýr. Bu konuda görüþ belirtip katkýda bulunmak isteyenler hâlihazýrda Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliði Derneði Dil Çalýþma Grubu tarafýndan oluþturulan elektronik haberleþme ve tartýþma listesine (7) üye olabileceklerdir. Türkçenin korunmasý ve geliþtirilmesi konusunda bir duyarlýlýk saðlanabilirse; ortopedi alanýnda ulusal çapta, üzerinde büyük ölçüde anlaþýlan ortak bir zemine ulaþýlabilmesi olasýdýr. 92 TOTBÝD (Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliði Derneði) Dergisi 2006 Cilt: 5 Sayý: 3-4

5 S. Marangoz Çizimler: Metinde anlatýlmaya çalýþýlan karþýlýk önerileri örneklerle gösterilmiþtir. (8) Þekil 1: Omurga Þekil 5: Kalça Þekil 2: Omuz Þekil 6: Diz Þekil 3: Ön Kol ve Dirsek Þekil 7: Ayak Bileði Þekil 4: El Bileði 2006 Cilt: 5 Sayý: 3-4 TOTBÝD (Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliði Derneði) Dergisi 93

6 Ortopedi ve Türkçe: Bazý Ortopedi Terimlerine Türkçe Karþýlýk Önerileri Teþekkür: Yazar aþaðýda ismi geçen hocalarýna yaptýklarý katkýlardan dolayý teþekkür eder. (Ýsimler soyadýna göre alfabetik olarak sýralanmýþtýr.) Prof. Dr. Emre Acaroðlu - Hacettepe Üniversitesi, Týp Op. Dr. Kaya H. Akan - S.B. Göztepe Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji A.D. Doç. Dr. Ahmet Alanay - Hacettepe Üniversitesi, Týp Prof. Dr. Bülent Atilla - Hacettepe Üniversitesi, Týp Prof. Dr. Ahmet Turan Aydýn - Akdeniz Üniversitesi, Týp Prof. Dr. Üstün Aydýngöz - Hacettepe Üniversitesi, Týp Fakültesi, Radyoloji A.D. Prof. Dr. Haluk Berk - Dokuz Eylül Üniversitesi, Týp Prof. Dr. Mehmet Demirhan - Ýstanbul Üniversitesi, Ýstanbul Týp Prof. Dr. Mahmut Nedim Doral - Hacettepe Üniversitesi, Týp Op. Dr. Asým Kayaalp - Özel Çankaya Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji A.D. Op. Dr. Önder Kýlýçoðlu - Ýstanbul Üniversitesi, Ýstanbul Týp Prof. Dr. Ünal Kuzgun - S.B. Þiþli Etfal Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji A.D. Prof. Dr. Halit Pýnar - Dokuz Eylül Üniversitesi, Týp Prof. Dr. Muharrem Yazýcý - Hacettepe Üniversitesi, Týp Prof. Dr. Hamza Zülfikar - Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coðrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatý Böl. Dr. Tuncay Böler - Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih- Coðrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatý Böl. Gihan Curtomer - Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih- Coðrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatý Böl. Yazýþma Adresi: Dr. Salih Marangoz NYU Hospital for Joint Diseases 301 East 17th Street, Suite 1402, New York, NY A.B.D. E-posta: salih@marangoz.org Kaynaklar 1. Güncel Türkçe Sözlük, Genel Að sürümü, Türk Dil Kurumu, Ankara. AAF6AA849816B2EF05A79F CA Eriþim tarihi 12 Kasým Türk Dil Kurumu Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüðü. Genel Að Sürümü, Türk Dil Kurumu, Ankara. Eriþim tarihi 12 Kasým Kocatürk U. Açýklamalý týp terimleri sözlüðü. 9. basým. Utkan Kocatürk, Ankara, Merriam-Webster Online Dictionary. Eriþim tarihi 12 Kasým Moore, KL. Clinical Anatomy. Williams & Wilkins, sayfa 8, Baltimore, Zülfikar, H. Türkçe Karþýsýnda Aydýnlarýn Tutumu. Dünden Bugüne Türkçe. Türk Dili Dergisi, Sayý 663, Mart 2007, Türk Dil Kurumu, Ankara. Eriþim Tarihi 5 Nisan GEANAH=2902&DOSYAISIM=dundenbugune pdf 7. TOTBÝD Türkçe Ortopedi Elektronik Tartýþma Grubu. Eriþim tarihi 5 Nisan Ýnternet: E-posta: ortoturk-owner@yahoogroups.com 8. "Sports Eriþim tarihi 12 Kasým Eriþim tarihi 12 Kasým TOTBÝD (Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliði Derneði) Dergisi 2006 Cilt: 5 Sayý: 3-4