T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ (TEFSİR) ANABİLİM DALI TABERİ NİN (310/922) CÂMİU L BEYANINDA NESH

Transkript

1 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ (TEFSİR) ANABİLİM DALI TABERİ NİN (310/922) CÂMİU L BEYANINDA NESH Yüksek Lisans Tezi Yunuscan OLİMOV Ankara 2003

2 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ (TEFSİR) ANABİLİM DALI TABERİ NİN (310/922) CÂMİU L BEYANINDA NESH Yüksek Lisans Tezi Hazırlayan Yunucan OLİMOV Tez Danışmanı Prof. Dr. Hâlis ALBAYRAK Ankara 2003

3 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ (TEFSİR) ANABİLİM DALI TABERİ NİN (310/922) CÂMİU L BEYANINDA NESH Yüksek Lisans Tezi Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hâlis ALBAYRAK Adı ve Soyadı Tez Jürisi Üyeleri: İmzası Tez Sınav Tarihi...

4 1 İÇİNDEKİLER...I KISALTMALAR...II RUMUZLAR...II ÖNSÖZ...1 GİRİŞ...2 A. Araştırmanın Önemi, Amacı ve Yöntemi...2 B. Nesh Hakkında Genel Bilgi...3 BİRİNCİ BÖLÜM TEFSİR RİVAYETLERİ ÇERÇEVESİNDE NESH A. Rivayetler Çerçevesinde Neshle İlgili Ayetler Nasih ve Mensuh Ayetler Rivayetler Çerçevesinde Nesh Edilmediği Özellikle Vurgulanan Ayetler...21 B. Neshle İlgili Rivayetler Sahabe Kaynaklı Nesh Rivayetleri Tabiin Kaynaklı Nesh Rivayetleri...29 C. Rivayetler Çerçevesinde Neshin Tanımları...59 İKİNCİ BÖLÜM TABERİ ve NESH A. Taberi nin Nesh Konusunda Tercih Yaptığı Ayetler Nasih ve Mensuh Ayetler Taberinin Nesh Edildiğini Kabul Etmediği Ayetler...64

5 2 B. Taberi ye Göre Neshin Tanı mı...67 C. Taberi ye Göre Neshin Varolabilmesinin Şartları Hz. Peygamberin Uygulaması Kati Delilin Bulunması Konu Birliği Emir ve Teklifte Zıtlık İcmâ Hükmün Bütünüyle Kalkması Mensuh Ayetin Nasih Ayetten Önce İnmiş Olması...71 SONUÇ...72 BİBLİYOGRAFYA...72

6 3 RUMUZLAR M : Mensuh N : Nâsih T : et-taberi Ebu Ca fer Muhammed İbn Cerir, Câmiu l- Beyân an Tevîli Âyi l- Kur an, Mısır 1954 KISALTMALAR a. g. e. : adı geçen eser. a. g. m. : adı geçen makale. Bkz. : bakınız Ter. : tercüme eden. Tah. : tahkik eden. Thz. : tarihsiz. Yay. : yayınları.

7 4 ÖNSÖZ Ulumu l- Kur an ilimlerinden sayılan nâsih-mensuh konusunda bugüne kadar yüzlerce müstakil eser telif edilmiş ve bu konu açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Taberi nin Camiu l- Beyan an Tevili Ayi l- Kur an adlı eseri Ulumu l- Kur an ve Tefsir açısından büyük öneme sahiptir. Bu eserde Taberi nâsih- mensuh konusu üzerinde de durmaktadır. Dolayısıyla Taberi nin nesh anlayışının incelenmesi, Kur an-ı Kerim in anlaşılması ve yorumlanması açısından önem arz etmektedir. Bu sebeple Taberi nin tefsirinde nesh konusunu araştırmayı uygun gördük. Araştırmamızın gerçekleşmesinde kaynak teminindeki katkıları ve aydınlatıcı fikirlerinden dolayı danışman hocam Prof. Dr. Hâlis Albayrak a, engin tecrübelerinden yararlandığım Prof. Dr. Ahmet Nedim Serinsu ya, ayrıca yardımlarını esirgemeyen Dr. Mehmet Akif Koç a ve Dr. Davud İltaş a teşekkürlerimi sunarım. Yunuscan OLİMOV Ankara

8 5 GİRİŞ A. Araştırmanın Önemi, Amacı ve Yöntemi Ebu Cafer Muhammed ibn Cerir et-taberi (ö.310/922)'nin 270 yılında telifini tamamladığı "Câmiu'l-Beyan an Te'vîli Ayi'l-Kur'ân" adlı eseri, kendi dönemine kadarki tefsir rivayetlerini toplamaya çalışan, ansiklopedik tefsir mahiyetindedir. 1 Ayrıca bu eserde isnadın bulunduğu, bunlardan yirmi bir isnat kalıbının yüzden fazla tekerrür ettiği malumumuzdur. 2 Taberi'nin bu eseri, O'nun kendi özgün görüşlerini, yorumlarını ve Kur'an'la ilgili pek çok konuya bakış tarzını yansıtması açısından önemli bir kaynaktır. 3 Tefsir tarihi alanındaki önemli çalışmaları ile tanınan İsmail Cerrahoğlu, Taberi tefsirinin günümüz için önemini şu şekilde dile getirmektedir : "Hakikaten bu tefsir, tefsir tarihi ve tarihi malzeme bakımından, tefsir ve Kur'an ilimleriyle uğraşan şarklı ve garblı ilim adamları için bir hazine ve tükenmeyen bir kaynak olmuştur." 4 Bu araştırmayı ele almamızdaki amaç ise Taberi'nin kendi eseri çerçevesinde nesh anlayışını ortaya koymak ve nâsih ve mensuh olarak kabul ettiği ayetleri tespit etmektir. Diğer yönden günümüze kadar tartışıla gelen nesh sorununun çözümüne mütevazı bir katkı sağlamaktır. Kaynak taramasına dayanan bu araştırmamızda bilgisayar ortamından da yararlandık. Araştırmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde rivayetler çerçevesinde nesh konusu incelenmekte ve rivayetler çerçevesinde neshle ilgili ayetlere, sahabe ve tabiin kaynaklı nesh rivayetlerine ve rivayetler çerçevesinde 1 Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, D.İ.Başkanlığı Yay., Ankara,1988, II Koç, M.Akif, İsnad Verileri Çerçevesinde Erken Dönem Tefsir Faaliyetleri İbn Ebî Hâtim ( ö. 327/939) Tefsir Örneğinde Bir Literatür İncelemesi, Kitabiyat Yay. Ankara 2003, s Albayrak, Hâlis, Taberinin Kraatları, Değerlendirme ve Tercih Yöntemi, A.Ü. İ.F.Dergisi, A.Ü. Basımevi, Ankara, 2001, c.xi.ii Cerrahoğlu, İsmail, a.g.e., II., 146.

9 6 neshin tanımlarına yer verilmektedir. İkinci bölümde ise Taberi ye göre neshle ilgili ayetler, onun nesh anlayışı ve neshin varolabilmesi için ileri sürdüğü şartlar ele alınmaktadır. B. Nesh Hakkında Genel Bilgi Neshin kelime anlamı: Nesh sözcüğü Arapça'da izale, tebdil, tahvil ve istinsah anlamlarında kullanılmaktadır. 5 Neshin ıstılahi manası: Şer'î bir hükmün başka bir şerî delil ile kaldırılmasıdır. 6 Neshi kabul edenleri üç ayrı grup altında toplamak mümkündür : Kur'an'ın Kur'an'la neshini kabul edenler. 7 Kur'an'ın önceki şeriatleri neshettiğini kabul edenler. 8 Kur'an'ın Sünnetle de neshedildiğini kabul edenler. 9 Kur'an'da neshin varlığını kabul edenlerin delilleri : a. "Biz bir ayetin hükmünü yürürlükten kaldırır veya onu unutturursak mutlaka daha iyisini veya benzerini getiririz." (Bakara2/106). b. "Biz bir ayetin yerine başka bir ayeti getirdiğimiz zaman - ki Allah, neyi indireceğini daha iyi bilir - Sen bir iftiracısın derler. Hayır onların çoğu bunu bilmezler." (Nahl 16/101) c. "Allah dilediğini siler, dilediğini bırakır, Ummu'l-kitab onun katındadır." (Rad 13/39) 5 İbn manzur, Lisanül Arab, Beyrut-1955, III, 61. Celaleddin es-suyûtî, el-itkan fî Ulumi'l- Kur'an, II Ez-Zerkeşi, el-burhan fi Ulûmi'l-Kur'ân, II, 29,30. 6 Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usulü, 10. Baskı, T.D.V. Yay.Ankara 1995, s.122; Albayrak, Hâlis, Tefsir Usulü, Şûle Yay. İstanbul-1998, s.168. Şimşek, Sait, Kur'ân'ın Anlaşılmasında İki Mesele, Yöneliş yay., İstanbul 1991, s Eş-Safiî, Muhammed b. İdris, er-risale, Tah: Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut thz, s.108, Bakkal, Ali, İmam Şafiî'de Nesh Anlayışı, Harran Üni.İ.F.Dergisi, H.Ü.İ.F.V. yay. III (4), Şimşek, Sait, a.g.e., s Şengül, İdris, Ulûmi'l-Kur'ân Konusu Olarak Nasih ve Mensuh, Diyanet İlmi Dergisi, D.İ.Başkanlığı Yay., Ankara C.38(3): s Gazalî, İslam Hukukunda Deliller ve Yorumlar Metodolojisi, Ter.: Yunus Apaydın, Rey Yay., Kayseri 1994, c.i, s

10 7 d.icmâ e.neshle ilgili haberler. f.aklî deliller. 10 Neshin vukubulması için gerekli saydıkları şartlar : a. Nesh konusunda sarih bir nakil. b. İki ayet arasında açık bir zıtlık. c. Ayetlerin nüzül sırası. 11 Nesh Konusunda Telif Edilen (Mustakil) Eserler : Mukafil b. Süleyman (ö.150/767)'ın en-nâsih vel-mensûh'u. Ebû Ubeyd Kâsım b. Sellâm (ö.223/838)'ın en-nâsih ve'l-mensûh'u. Ebû Davûd es-sicistanî (ö.275/888)'nin en-nâsih ve'l-mensûh'u, Ebû Muslim el-isfahânî (ö.328/934)'nin en-nâsih ve'l-mensûh'u. Ebû Câfer en-nahhas (ö.338/949)'ın en-nâsih ve'l-mensûh'u, Mustafa Zeyd'in en-nesh Fi'l-Kur'ani'l-Kerim'i. 12 BİRİNCİ BÖLÜM TEFSİR RİVAYETLERİ ÇERÇEVESİNDE NESH A. Rivayetler Çerçevesinde Nesh ile İlgili Ayetler Taberi tefsirinde neshle ilgili ayetlerin konularına göre dökümü şu şekildedir: 1. İbadet içerikli ayetler: 10 Ez-Zerkeşî, a.g.e., c.ii, s.22, Şimşek, Sait, a.g.e., s , Şengül, İdris, a.g.m., s es-suyutî, a.g.e., e.ii, s Albayrak Hâlis, a.g.e., s Sait, Şimşek, a.g.e., s

11 8 İbadet 15 Oruç 2 Zekât 2 2. Hukukî içerikli ayetler: Aile hukuku 24 Ceza hukuku 18 Miras hukuku 10 Borç hukuku 2 Harp hukuku 32 Ganimet hukuku 4 3. Diğer konular ile ilgili ayetler: İman 24 Müşrikler 1 Nesh Nâsih ve Mensuh Ayetler. إ ن ا لذ ين ا م ن وا و ا لذ ين ه اد وا و ال نص ار ى N: Ali-İmran 3/85. و ال صاب ي ين و م ن ي ب ت غ غ ي ر ال ا س ل ام د ين ا ف ل ن ي ق ب ل م ن ه و ه و ف ي ال ا خ ر ة N: Bakara 2/149. M: Bakara 2/62.

12 9 و م ن ح ي ث خ ر ج ت ف و ل و ج ه ك ش ط ر M: Bakara 2/115. ال م س ج د ال ح ر ام Bakara 2/184. و أ ن ت ص وم وا خ ي ر ل ك م إ ن آ نت م ت ع ل م ون M: Bakara 2/184. و ع ل ى ا لذ ين ي ط يق ون ه ف د ي ة ط ع ام م س ك ي ن و ل له ال م ش ر ق و ال م غ ر ب ف ا ي ن م ا ت و لوا ف ث م و ج ه ال له N: Tevbe 9/5. ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م Tevbe 9/29. ف ا ن ت و لو ا ف ق ل ح س ب ي الل ه ل ا إ ل ه إ لا ه و ع ل ي ه ت و آل ت و ه و ر ب ال ع ر ش ال ع ظ يم M: Bakara 2/109. ف اع ف وا و اص ف ح وا ح تى ي ا ت ي الل ه ب ا م ر ه N: Nisa 4/11 ي وص يك م الل ه ف ي أ و ل اد آ م M: Bakara 2/180. آ ت ب ع ل ي ك م إ ذ ا ح ض ر أ ح د آ م ال م و ت إ ن ت ر ك خ ي ر ا ال و ص ية ل ل و ال د ي ن و ال ا ق ر ب ين N: Bakara 2/ N: Tevbe 9/36. و ق ات ل وا ال م ش ر آ ين آ ا فة آ م ا ي ق ات ل ون ك م آ ا فة M: Bkara 190 و ق ات ل وا ف ي س ب يل الل ه ا لذ ين ي ق ات ل ون ك م و ل ا ت ع ت د وا إ ن ال له ل ا ي ح ب ال م ع ت د ي ن N: Tevbe 9/5. ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م M: Bakara 2/191 و ل ا ت ق ات ل وه م ع ن د ال م س ج د ال ح ر ام ح تى N: Belirsiz M: Bakara 2/194. الش ه ر ال ح ر ام ب ال شه ر ال ح ر ام و ال ح ر م ات ي ق ات ل وآ م ف يه ق ص اص ف م ن اع ت د ى ع ل ي ك م ف اع ت د وا ع ل ي ه ب م ث ل م ا اع ت د ى ع ل ي ك م و ات ق وا ال له و اع ل م وا أ ن ال له م ع ال م تق ين ش ه ر ر م ض ان ا لذ ي أ نز ل ف يه ال ق ر ا ن ه د ى ل ل ناس و ب ين ات م ن ال ه د ى و ال ف ر ق ان ف م ن ش ه د م ن ك م ال شه ر ف ل ي ص م ه N: Zekat Ayeti

13 10 M: Bakara 2/215. ي س ا ل ون ك م اذ ا ي نف ق ون ق ل م ا أ نف ق ت م م ن خ ي ر ف ل ل و ال د ي ن و ال ا ق ر ب ين N: Bakara 2/285. و ق ال وا س م ع ن ا و أ ط ع ن ا M: Bakara 2/221. و ل ا ت نك ح وا ال م ش ر آ ات ح تى ي و م ن N: Bakara 2/229. ال طل اق م رت ان ف ا م س اك ب م ع ر وف أ و ت س ر يح ب ا ح س ان و ل ا ي ح ل ل ك م أ ن ت ا خ ذ وا م ما ا ت ي ت م وه ن ش ي ي ا M: Bakara 2/216. إ لا أ ن ي خ اف ا أ لا ي ق يم ا ح د ود ال له ف ا ن خ ف ت م أ لا ي ق يم ا آ ت ب ع ل ي ك م ال ق ت ال و ه و آ ر ه ل ك م N: Maide 5/ ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا إ نم ا ال خ م ر و ال م ي س ر و ال ا نص اب و ال ا ز ل ام ر ج س م ن ع م ل ال شي ط ان ف اج ت ن ب وه ل ع لك م ت ف ل ح و ن( 90 )إ نم ا ي ر يد ال شي ط ان أ ن ي وق ع ب ي ن ك م ال ع د او ة و ال ب غ ض اء ف ي ال خ م ر و ال م ي س ر و ي ص د آ م ع ن ذ آ ر الل ه و ع ن ال صل اة ف ه ل أ ن ت م M: Bakara 2/219. ي س ا ل ون ك ع ن ال خ م ر و ال م ي س ر ق ل ف يه م ا إ ث م م نت ه ون آ ب ير و م ن اف ع ل ل ناس و إ ث م ه م ا أ آ ب ر م ن ن ف ع ه م ا Nisa 4/43. ل ا ت ق ر ب وا ال صل اة و أ ن ت م س ك ار ى ح تى ت ع ل م وا ح د ود ال له ف ل ا ج ن اح ع ل ي ه م ا ف يم ا اف ت د ت ب ه ت ل ك ح د ود الل ه ف ل ا ت ع ت د وه ا و م ن ي ت ع د ح د ود الل ه ف ا و ل ي ك ه م ال ظال م ون M: Bakara 2/228. و ال م ط لق ات ي ت ر بص ن ب ا نف س ه ن ث ل اث ة ق ر وء و ل ا ي ح ل ل ه ن أ ن ي ك ت م ن م ا خ ل ق الل ه ف ي أ ر ح ام ه ن إ ن آ ن ي و م ن ب ال له و ال ي و م ال ا خ ر و ب ع ول ت ه ن أ ح ق ب ر ده ن ف ي ذ ل ك إ ن أ ر اد وا إ ص ل اح ا و ل ه ن م ث ل ا لذ ي ع ل ي ه ن ب ال م ع ر و ف و ل ل رج ال ع ل ي ه ن د ر ج ة و الل ه ع ز يز ح ك يم N: feraiz ve Mevaris M: Bakara 2/229. ف ل ا ج ن اح ع ل ي ه م ا ف يم ا اف ت د ت ب ه N: Bakara 2/235. م ا ت ق ول ون N: Belirsiz

14 11 و ل ا ت ع ز م وا ع ق د ة ال نك اح ح تى ي ب ل غ ال ك ت اب أ ج ل ه N: Nisa 4/65 M: Bakara 2/235. إ لا أ ن ت ق ول وا ق و ل ا م ع ر وف ا N: Ahzab 33/49 ف ل ا و ر بك ل ا ي و م ن ون ح تى ي ح ك م وك ف يم ا ش ج ر ب ي ن ه م ث م ل ا ي ج د وا ف ي أ نف س ه م ح ر ج ا م ما ق ض ي ت و ي س ل م وا ت س ل يم ا M: Bakara 2/256 ل ا إ آ ر اه ف ي ال دين ق د ت ب ين الر ش د م ن الغ ي ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا إ ذ ا ن ك ح ت م ال م و م ن ات ث م ط لق ت م وه ن م ن ق ب ل أ ن ت م سوه ن ف م ا ل ك م ع ل ي ه ن م ن ع دة ت ع ت دون ه ا ف م تع وه ن و س رح وه ن س ر اح ا ج م يل ا Bakara 2/237 وإن طلقتموهن من قبل أن تمسوهن وقد فرضتم لهن فريضة فنصف ما فرضتم M: Bakara 2/236 ل ا ج ن اح ع ل ي ك م إ ن ط لق ت م ال نس اء م ا ل م ت م سوه ن أ و ت ف ر ض وا ل ه ن ف ر يض ة و م تع وه ن ع ل ى ال م وس ع ق د ر ه و ع ل ى ال م ق ت ر ق د ر ه م ت اع ا ب ال م ع ر وف ح ق ا ع ل ى ال م ح س ن ي ن N: Bakara 2/234 و ا لذ ين ي ت و فو ن م ن ك م و ي ذ ر ون أ ز و اج ا ي ت ر بص ن ب ا نف س ه ن أ ر ب ع ة أ ش ه ر و ع ش ر ا M: Bakara 2/240 ف م ن ي ك ف ر ب ال طاغ وت و ي و م ن ب ال له ف ق د اس ت م س ك ب ال ع ر و ة ال و ث ق ى N: Bakara 2/283 ف ا ن أ م ن ب ع ض ك م ب ع ض ا ف ل ي و د ا لذ ي اؤ ت م ن أ م ان ت ه M: Bakara 2/282 ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا إ ذ ا ت د اي نت م ب د ي ن إ ل ى أ ج ل م س م ى ف اآ ت ب وه و ل ي ك ت ب ب ي ن ك م آ ات ب ب ال ع د ل و ل ا ي ا ب آ ات ب أ ن ي ك ت ب آ م ا ع لم ه الل ه ف ل ي ك ت ب و ل ي م ل ل ا لذ ي ع ل ي ه ال ح ق و ل ي تق الل ه ر ب ه و ل ا ي ب خ س م ن ه ش ي ي ا ف ا ن آ ان ا لذ ي ع ل ي ه ال ح ق س ف يه ا أ و ض ع يف ا أ و ل ا ي س ت ط يع أ ن ي م ل ه و ف ل ي م ل ل و ل يه ب ال ع د ل و اس ت ش ه د وا ش ه يد ي ن م ن ر ج ال ك م ف ا ن ل م ي ك ون ا ر ج ل ي ن ف ر ج ل و ام ر أ ت ان م من ت ر ض و ن م ن ال شه د اء أ ن ت ض ل إ ح د اه م ا N: Bakara 2/286 و ا لذ ين ي ت و فو ن م ن ك م و ي ذ ر ون أ ز و اج ا و ص ي ة ل ا ز و اج ه م م ت اع ا إ ل ى ال ح و ل

15 12 ل ا ي ك ل ف الل ه ن ف س ا إ لا و س ع ه ا ل ه ا م ا آ س ب ت و ع ل ي ه ا م ا اآ ت س ب ت M: Bakara 2/284 و إ ن ت ب د وا م ا ف ي أ نف س ك م أ و ت خ ف وه ي ح اس ب ك م N: Belirsiz M: Nisa 4/11 ي وص يك م الل ه ف ي أ و ل اد آ م ل ل ذآ ر م ث ل ح ظ ال ا نث ي ي ن ب ه الل ه N: Ali-İmran 3/89 إ لا ا لذ ين ت اب وا م ن ب ع د ذ ل ك و أ ص ل ح وا ف ا ن الل ه غ ف ور ر ح يم M: Ali-İmran 3/ الحد N: Had M: Nisa 4/15 و ال لات ي ي ا ت ين ال ف اح ش ة م ن ن س اي ك م ف اس ت ش ه د وا ع ل ي ه ن أ ر ب ع ة م ن ك م ف ا ن ش ه د وا ف ا م س ك وه ن ف ي ال ب ي وت ح تى ي ت و فاه ن ال م و ت أ و ي ج ع ل الل ه ل ه ن س ب يل ا آ ي ف ي ه د ي الل ه ق و م ا آ ف ر وا ب ع د إ يم ان ه م و ش ه د وا أ ن ال رس ول ح ق و ج اء ه م ال ب ين ات و الل ه ل ا ي ه د ي ال ق و م ال ظال م ين N: Teğabun 64/16 ف ا تق وا الل ه م ا اس ت ط ع ت م و اس م ع وا و أ ط يع وا M: Ali-İmran 3/102 ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا ا تق وا ال له ح ق ت ق ات ه و ل ا ت م وت ن إ لا و أ ن ت م م س ل م ون N: Feraiz ve Mevaris Ayetleri M: Nisa 4/8 و إ ذ ا ح ض ر ال ق س م ة أ و ل وا ال ق ر ب ى و ال ي ت ام ى و ال م س اآ ين N: Nur 24/2 ال زان ي ة و ال زان ي ف اج ل د وا آ ل و اح د م ن ه م ا م اي ة ج ل د ة و ل ا ت ا خ ذ آ م ب ه م ا ر أ ف ة ف ي د ين الل ه إ ن آ نت م ت و م ن ون ب ال له و ال ي و م ال ا خ ر و ل ي ش ه د ع ذ اب ه م ا ط اي ف ة م ن ال م و م ن ين M: Nisa 4/16 و ال لذ ان ي ا ت ي ان ه ا م ن ك م ف ا ذ وه م ا ف ا ن ت اب ا و أ ص ل ح ا ف ا ع ر ض وا ع ن ه م ا إ ن ال له آ ان ت واب ا ر ح يم او ال لذ ان ي ا ت ي ان ه ا م ن ك م ف ا ذ وه م ا ف ا ن ت اب ا و أ ص ل ح ا ف ا ع ر ض وا ع ن ه م ا إ ن الل ه آ ان ت و اب ا ر ح يم ا

16 13 N: Belirsiz M: Nisa 4/29 M: Nisa 4/19 ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا ل ا ت ا آ ل وا أ م و ال ك م ب ي ن ك م و ل ا ت ع ض ل وه ن ل ت ذ ه ب وا ب ب ع ض م ا ا ت ي ت م وه ن إ لا أ ن ي ا ت ين ب ف اح ش ة م ب ين ة و ع اش ر وه ن ب ال م ع ر وف ب ال ب اط ل إ لا أ ن ت ك ون ت ج ار ة ع ن ت ر اض م ن ك م و ل ا ت ق ت ل وا أ نف س ك م إ ن الل ه آ ان ب ك م ر ح يم ا N: Enfâl 8/75 و أ و ل وا ال ا ر ح ام ب ع ض ه م أ و ل ى ب ب ع ض ف ي N: Bakara 2/229 و ل ا ي ح ل ل ك م أ ن ت ا خ ذ وا م ما ا ت ي ت م وه ن ش ي ي ا إ لا أ ن ي خ اف ا أ لا ي ق يم ا ح د ود ال له ف ا ن خ ف ت م أ لا ي ق يم ا ح د ود ال له ف ل ا ج ن اح ع ل ي ه م ا ف يم ا اف ت د ت ب ه M: Nisa 4/33 و ل ك ل ج ع ل ن ا م و ال ي م ما ت ر ك ال و ال د ان آ ت اب ا ل ل ه و ال ا ق ر ب ون و ا لذ ين ع ق د ت أ ي م ان ك م ف ا ت وه م ن ص يب ه م إ ن الل ه آ ان ع ل ى آ ل ش ي ء ش ه يد ا M: Nisa 4/21 و آ ي ف ت ا خ ذ ون ه و ق د أ ف ض ى ب ع ض ك م إ ل ى ب ع ض و أ خ ذ ن م ن ك م م يث اق ا غ ل يظ ا N: Nur 24/ N: Tevba 9/5 ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م و خ ذ وه م و اح ص ر وه م و اق ع د وا ل ه م آ ل م ر ص د M: Nisa 4/90 إ لا ا لذ ين ي ص ل ون إ ل ى ق و م ب ي ن ك م و ب ي ن ه م م يث اق ل ي س ع ل ى ال ا ع م ى ح ر ج و ل ا ع ل ى ال ا ع ر ج أ و ج اء وآ م ح ص ر ت ص د ور ه م أ ن ي ق ات ل وآ م أ و ي ق ات ل وا ق و م ه م و ل و ش اء الل ه ل س لط ه م ع ل ي ك م ف ل ق ات ل وآ م ف ا ن اع ت ز ل وآ م ف ل م ي ق ات ل وآ م و أ ل ق و ا إ ل ي ك م ال سل م ف م ا ج ع ل الل ه ل ك م ع ل ي ه م س ب يل ا ح ر ج و ل ا ع ل ى ال م ر يض ح ر ج و ل ا ع ل ى أ نف س ك م أ ن ت ا آ ل وا م ن ب ي وت ك م أ و ب ي وت ا ب اي ك م أ و ب ي وت أ مه ات ك م أ و ب ي وت إ خ و ان ك م أ و ب ي وت أ خ و ات ك م أ و ب ي وت أ ع م ام ك م أ و ب ي وت ع مات ك م أ و ب ي وت أ خ و ال ك م أ و ب ي وت خ ال ات ك م أ و م ا م ل ك ت م م ف ات ح ه أ و ص د يق ك م ل ي س ع ل ي ك م ج ن اح أ ن ت ا آ ل وا ج م يع ا أ و أ ش ت ات ا

17 14 N: Nisa 4/127 و أ ن ت ق وم وا ل ل ي ت ام ى ب ال ق س ط M: Nisa 4/127 و ي س ت ف ت ون ك ف ي ال نس اء ق ل الل ه ي ف ت يك م ف يه ن و م ا ي ت ل ى ع ل ي ك م ف ي ال ك ت اب ف ي ي ت ام ى ال نس اء ال لات ي ل ا ت و ت ون ه ن م ا آ ت ب ل ه ن N: Tevba 9/5 ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م و خ ذ وه م M: Maide 5/2 ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا ل ا ت ح لوا ش ع اي ر الل ه و ل ا ق ات ل وا ا لذ ين ل ا ي و م ن ون ب ال له و ل ا ب ال ي و م ال ا خ ر و ل ا ي ح رم ون م ا ح رم الل ه و ر س ول ه و ل ا ي د ين ون د ي ن ال ح ق م ن ا لذ ين أ وت وا ال ك ت اب ح تى ي ع ط وا ال ج ز ي ة ع ن ي د و ه م ص اغ ر ون M: Maide 5/13 ف اع ف ع ن ه م و اص ف ح إ ن ال له ي ح ب ال م ح س ن ين N: Maide 5/49 و أ ن اح ك م ب ي ن ه م ب م ا أ نز ل الل ه M: Maide 5/42 ف ا ن ج اء وك ف اح ك م ب ي ن ه م أ و أ ع ر ض ع ن ه م ال شه ر ال ح ر ام و ل ا ال ه د ي و ل ا ال ق ل اي د و ل ا ا مين ال ب ي ت ال ح ر ام N: Belirsiz N: Ali-İmran 3/89 إ لا ا لذ ين ت اب وا م ن ب ع د ذ ل ك و أ ص ل ح وا ف ا ن الل ه غ ف ور ر ح يم M: Ali-İmran 3/86 آ ي ف ي ه د ي الل ه ق و م ا آ ف ر وا ب ع د إ يم ان ه م و ش ه د وا أ ن ال رس ول ح ق و ج اء ه م ال ب ين ات و الل ه ل ا ي ه د ي ال ق و م ال ظال م ين M: Maide 5/106 ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا ش ه اد ة ب ي ن ك م إ ذ ا ح ض ر أ ح د آ م ال م و ت ح ين ال و ص ية اث ن ان ذ و ا ع د ل م ن ك م أ و ا خ ر ان م ن غ ي ر آ م إ ن أ ن ت م ض ر ب ت م ف ي ال ا ر ض م ن ب ع د ال صل اة ف ا ص اب ت ك م م ص يب ة ال م و ت ت ح ب س ون ه م ا ف ي ق س م ان ب ال له إ ن ار ت ب ت م ل ا ن ش ت ر ي ب ه ث م ن ا و ل و آ ا ن ذ ا ق ر ب ى و ل ا ن ك ت م ش ه اد ة الل ه إ نا إ ذ ا ل م ن ال ا ث م ين N: Nisa 4/140 N: Tevba 9/29

18 15 و ق د ن زل ع ل ي ك م ف ي ال ك ت اب أ ن إ ذ ا س م ع ت م ا ي ات الل ه ي ك ف ر ب ه ا و ي س ت ه ز أ ب ه ا ف ل ا ت ق ع د وا م ع ه م ح تى ي خ وض وا ف ي ح د يث غ ي ر ه إ نك م إ ذ ا م ث ل ه م إ ن الل ه ج ام ع ال م ن اف ق ين و ال ك اف ر ين ف ي ج ه نم ج م يع ا N: Belirsiz M: En âm 6/159 ل س ت م ن ه م ف ي ش ي ء إ نم ا أ م ر ه م إ ل ى الل ه M: En âm 6/69 و م ا ع ل ى ا لذ ين ي تق ون م ن ح س اب ه م م ن ش ي ء و ل ك ن ذ آ ر ى ل ع له م ي تق ون N: Tevbe 9/5 ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م M: En âm 6/106 و أ ع ر ض ع ن ال م ش ر آ ين N: Maide 5/5 و ط ع ام ا لذ ين أ وت وا ال ك ت اب ح ل ل ك م و ط ع ام ك م M: En âm 6/121 و ل ا ت ا آ ل وا م ما ل م ي ذ آ ر اس م الل ه ع ل ي ه و إ نه ح ل ل ه م ل ف س ق و إ ن ال شي اط ين ل ي وح ون إ ل ى أ و ل ي اي ه م ل ي ج اد ل وآ م و إ ن أ ط ع ت م وه م إ نك م ل م ش ر آ ون N: Zekat, Üşür ve üşürün yarısı M: En âm 6/ N: Belirsiz M: A raf 7/180 و ذ ر وا ا لذ ين ي ل ح د ون ف ي أ س م اي ه N: Belirsiz M: A raf 7/199 خ ذ ال ع ف و N: Enfâl 8/41 و اع ل م وا أ نم ا غ ن م ت م م ن ش ي ء ف ا ن ل له خ م س ه و ل ل رس ول M: Enfâl 8/1 ي س ا ل ون ك ع ن ال ا ن ف ال ق ل ال ا ن ف ال ل له و ال رس ول N: Enfâl 8/66 ال ا ن خ فف الل ه ع نك م و ع ل م أ ن ف يك م ض ع ف ا ف ا ن ي ك ن م ن ك م م اي ة ص اب ر ة ي غ ل ب وا م اي ت ي ن و ا ت وا ح ق ه ي و م ح ص اد ه

19 16 M: Enfâl 8/16 و م ن ي و له م ي و م ي ذ د ب ر ه N: Enfâl 8/34 و م ا ل ه م أ لا ي ع ذب ه م الل ه و ه م ي ص دون ع ن ال م س ج د ال ح ر ام و م ا آ ان وا أ و ل ي اء ه إ ن أ و ل ي اؤ ه إ لا ال م تق ون و ل ك ن أ آ ث ر ه م ل ا ي ع ل م ون M: Enfâl 8/33 و م ا آ ان الل ه ل ي ع ذب ه م و أ ن ت ف يه م و م ا آ ان الل ه م ع ذب ه م و ه م ي س ت غ ف ر ون N: Enfâl 8/66 ال ا ن خ فف الل ه ع نك م و ع ل م أ ن ف يك م ض ع ف ا ف ا ن ي ك ن م ن ك م م اي ة ص اب ر ة ي غ ل ب وا م اي ت ي ن و إ ن ي ك ن م ن ك م أ ل ف ي غ ل ب وا أ ل ف ي ن ب ا ذ ن الل ه و الل ه م ع ال صاب ر ين M: Enfâl 8/65 ي اأ يه ا ال نب ي ح رض ال م و م ن ين ع ل ى ال ق ت ال إ ن ي ك ن م ن ك م ع ش ر ون ص اب ر ون ي غ ل ب وا م اي ت ي ن و إ ن ي ك ن م ن ك م م اي ة ي غ ل ب وا أ ل ف ا م ن ا لذ ين آ ف ر وا ب ا نه م ق و م ل ا ي ف ق ه ون N: Enfâl 8/75 و ا لذ ين ا م ن وا م ن ب ع د و ه اج ر وا و ج اه د وا م ع ك م ف ا و ل ي ك م ن ك م و أ و ل وا ال ا ر ح ام ب ع ض ه م أ و ل ى ب ب ع ض ف ي آ ت اب الل ه إ ن الل ه ب ك ل ش ي ء ع ل يم M: Enfâl 8/72 إ ن ا لذ ين ا م ن وا و ه اج ر وا و ج اه د وا ب ا م و ال ه م و أ نف س ه م ف ي س ب يل ال له و ا لذ ين ا و وا و ن ص ر وا أ و ل ي ك ب ع ض ه م أ و ل ي اء ب ع ض و ا لذ ين ا م ن وا و ل م ي ه اج ر وا م ا ل ك م م ن و ل اي ت ه م م ن ش ي ء ح تى ي ه اج ر وا و إ ن اس ت نص ر وآ م ف ي ال دين ف ع ل ي ك م الن ص ر إ لا ع ل ى ق و م ب ي ن ك م و ب ي ن ه م م يث اق و ال له ب م ا ت ع م ل ون ب ص ير N: Muhammed 74/4 N: Enfâl 8/41 و اع ل م وا أ نم ا غ ن م ت م م ن ش ي ء ف ا ن ل له خ م س ه و ل ل رس ول و ل ذ ي ال ق ر ب ى و ال ي ت ام ى و ال م س اآ ين و اب ن ال سب يل M: Haşır 59/6 و م ا أ ف اء الل ه ع ل ى ر س ول ه م ن ه م ف م ا أ و ج ف ت م ع ل ي ه م ن خ ي ل و ل ا ر آ اب و ل ك ن ال له ي س ل ط ر س ل ه ع ل ى م ن ي ش اء و الل ه ع ل ى آ ل ش ي ء ق د ير N: Cihad Ayeti M: Enfâl 8/61 و إ ن ج ن ح وا ل ل سل م ف اج ن ح ل ه ا

20 17 ف ا ما م ن ا ب ع د و إ ما ف د اء M: Tevbe 9/5 ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م N: Belirsiz M: Tevbe 9/7 إ لا ا لذ ين ع اه د ت م ع ن د ال م س ج د ال ح ر ام ف م ا اس ت ق ام وا ل ك م ف اس ت ق يم وا ل ه م N: Tevbe 9/122 و م ا آ ان ال م و م ن ون ل ي نف ر وا آ ا فة ف ل و ل ا ن ف ر م ن آ ل ف ر ق ة م ن ه م ط اي ف ة ل ي ت ف قه وا ف ي ال دين و ل ي نذ ر وا ق و م ه م إ ذ ا ر ج ع وا إ ل ي ه م ل ع له م ي ح ذ ر ون N: Nur 24/62 إ نم ا ال م و م ن ون ا لذ ين ا م ن وا ب ال له و ر س ول ه و إ ذ ا آ ان وا م ع ه ع ل ى أ م ر ج ام ع ل م ي ذ ه ب وا ح تى ي س ت ا ذ ن وه إ ن ا لذ ين ي س ت ا ذ ن ون ك أ و ل ي ك ا لذ ين ي و م ن و ن ب ال له و ر س ول ه ف ا ذ ا اس ت ا ذ ن وك ل ب ع ض ش ا ن ه م ف ا ذ ن ل م ن ش ي ت م ن ه م و اس ت غ ف ر ل ه م الل ه إ ن الل ه غ ف ور ر ح يم M: Tevbe 9/44 ل ا ي س ت ا ذ ن ك ا لذ ين ي و م ن ون ب ال له و ال ي و م ال ا خ ر أ ن ي ج اه د وا ب ا م و ال ه م و أ نف س ه م و ال له ع ل يم ب ال م تق ين Tevbe 9/45 إ نم ا ي س ت ا ذ ن ك ا لذ ين ل ا ي و م ن ون ب ال له و ال ي و م ال ا خ ر و ار ت اب ت ق ل وب ه م ف ه م ف ي ر ي ب ه م ي ت ر د د ون M: Tevbe 9/120 م ا آ ان ل ا ه ل ال م د ين ة و م ن ح و ل ه م م ن ال ا ع ر اب أ ن ي ت خ لف وا ع ن ر س ول ال له و ل ا ي ر غ ب وا ب ا نف س ه م ع ن ن ف س ه ذ ل ك ب ا نه م ل ا ي ص يب ه م ظ م ا و ل ا ن ص ب و ل ا م خ م ص ة ف ي س ب يل ال له و ل ا ي ط ي ون م و ط ي ا ي غ يظ ال ك فار و ل ا ي ن ال ون م ن ع د و ن ي ل ا إ لا آ ت ب ل ه م ب ه ع م ل ص ال ح إ ن الل ه ل ا ي ض يع أ ج ر ال م ح س ن ين Tevbe 9/39 إ لا ت نف ر وا ي ع ذب ك م ع ذ اب ا أ ل يم ا و ي س ت ب د ل ق و م ا غ ي ر آ م و ل ا ت ض روه ش ي ي ا و ال له ع ل ى آ ل ش ي ء ق د ي ر N: Belirsiz M: Yunus 10/41 و إ ن آ ذب وك ف ق ل ل ي ع م ل ي و ل ك م ع م ل ك م أ ن ت م ب ر يي ون م ما أ ع م ل و أ ن ا ب ر يء م ما ت ع م ل ون N: Tevbe 9/5 و خ ذ وه م و اح ص ر وه م و اق ع د وا ل ه م آ ل م ر ص د Nisa 4/

21 18 ف خ ذ وه م و اق ت ل وه م ح ي ث ث ق ف ت م وه م و أ و ل ي ك م ج ع ل ن ا ل ك م ع ل ي ه م س ل ط ان ا م ب ين ا M: Hicr 15/85 N: Tevbe 9/113 م ا آ ان ل ل نب ي و ا لذ ين ا م ن وا أ ن ي س ت غ ف ر وا ف اص ف ح ال صف ح ال ج م يل Hicr 15/94 و أ ع ر ض ع ن ال م ش ر آ ين Zuhruf 43/89 ف اص ف ح ع ن ه م و ق ل س ل ام ف س و ف ي ع ل م ون Casiye 45/14 ل ل م ش ر آ ين و ل و آ ان وا أ و ل ي ق ر ب ى م ن ب ع د م ا ت ب ين ل ه م أ نه م أ ص ح اب ال ج ح يم M: İsrâ 17/24 و ق ل ر ب ار ح م ه م ا آ م ا ر بي ان ي ص غ ير ا N: Nur 24/32 و أ نك ح وا ال ا ي ام ى م ن ك م و ال صال ح ين م ن ق ل ل لذ ين ا م ن وا ي غ ف ر وا ل لذ ين ل ا ي ر ج ون أ يام ع ب اد آ م و إ م اي ك م إ ن ي ك ون وا ف ق ر اء ي غ ن ه م الل ه م ن الل ه N: Maide Suresinde neshedildi M: Nahl 16/67 ت تخ ذ ون م ن ه س ك ر ا و ر ز ق ا ح س ن ا N: Nahl 16/126 و إ ن ع اق ب ت م ف ع اق ب وا ب م ث ل م ا ع وق ب ت م ب ه و ل ي ن ص ب ر ت م ل ه و خ ي ر ل ل صاب ر ين M: Nahl 16/106 ف ض ل ه و الل ه و اس ع ع ل يم M: Nur 24/3 ال زان ي ل ا ي نك ح إ لا ز ان ي ة أ و م ش ر آ ة و ال زان ي ة ل ا ي نك ح ه ا إ لا ز ان أ و م ش ر ك و ح رم ذ ل ك ع ل ى ال م و م ن ين N: Nur 24/29 ل ي س ع ل ي ك م ج ن اح أ ن ت د خ ل وا ب ي وت ا غ ي ر م س ك ون ة ف يه ا م ت اع ل ك م و الل ه ي ع ل م م ا ت ب د ون و م ا ت ك ت م ون م ن آ ف ر ب ال له م ن ب ع د إ يم ان ه إ لا م ن أ آ ر ه و ق ل ب ه م ط م ي ن ب ال ا يم ان و ل ك ن م ن ش ر ح ب ال ك ف ر ص د ر ا M: Nur 24/27 ف ع ل ي ه م غ ض ب م ن الل ه و ل ه م ع ذ اب ع ظ يم

22 19 و إ ن ط لق ت م وه ن م ن ق ب ل أ ن ت م سوه ن و ق د ف ر ض ت م ل ه ن ف ر يض ة ف ن ص ف م ا ف ر ض ت م إ لا أ ن ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا ل ا ت د خ ل وا ب ي وت ا غ ي ر ب ي وت ك م ح تى ت س ت ا ن س وا و ت س ل م وا ع ل ى أ ه ل ه ا ذ ل ك م خ ي ر ل ك م ي ع ف ون أ و ي ع ف و ا لذ ي ب ي د ه ع ق د ة ال نك اح و أ ن ت ع ف وا ل ع لك م ت ذ آر ون N: Belirsiz M: Nur 24/58 ل ي س ت ا ذ ن ك م ا لذ ين م ل ك ت أ ي م ان ك م N: tevbe 9/5 ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م M: furkan 25/72 و إ ذ ا م روا ب ال لغ و م روا آ ر ام ا N: Kıtal Ayetleri M: Ankebut 29/46 و ل ا ت ج اد ل وا أ ه ل ال ك ت اب إ لا ب ا لت ي ه ي أ ح س ن N: Belirsiz M: Şuara 26/ و ال شع ر اء ي ت ب ع ه م ال غ او ون ( 224 )أ ل م ت ر ى أ نه م ف ي آ ل و اد ي ه يم و ن( 225 )و أ نه م ي ق ول ون م ا ل ا ي ف ع ل ون أ ق ر ب ل ل تق و ى و ل ا ت نس و ا ال ف ض ل ب ي ن ك م إ ن الل ه ب م ا ت ع م ل ون ب ص ير M: Ahzâb 33/49 ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا إ ذ ا ن ك ح ت م ال م و م ن ات ث م ط ل ق ت م وه ن م ن ق ب ل أ ن ت م سوه ن ف م ا ل ك م ع ل ي ه ن م ن ع دة ت ع ت دون ه ا ف م تع وه ن و س رح وه ن س ر اح ا ج م يل ا N: Cihad Ayetleri M: Şûrâ 42/39-40 و ا لذ ين إ ذ ا أ ص اب ه م ال ب غ ي ه م ي ن ت ص ر ون ( 39 )و ج ز اء س يي ة س يي ة م ث ل ه ا ف م ن ع ف ا و أ ص ل ح ف ا ج ر ه ع ل ى الل ه إ ن ه ل ا ي ح ب ال ظال م ين N: Belirsiz M: Şûrâ 42/41 و ل م ن انت ص ر ب ع د ظ ل م ه ف ا و ل ي ك م ا ع ل ي ه م م ن س ب يل N: Kıtal Ayetleri M: Casiye 45/14 N: Bakara 2/237

23 20 أ أ ش ف ق ت م أ ن ت ق د م وا ب ي ن ي د ي ن ج و اآ م ص د ق ات ف ا ذ ل م ت ف ع ل وا و ت اب الل ه ع ل ي ك م ف ا ق يم وا ال صل اة و ا ت وا ال زآ اة و أ ط يع وا الل ه و ر س ول ه و ال له خ ب ير ب م ا ت ع م ل و ن ق ل ل لذ ين ا م ن وا ي غ ف ر وا ل لذ ين ل ا ي ر ج ون أ يام الل ه ل ي ج ز ي ق و م ا ب م ا آ ان وا ي ك س ب ون N: fetih 48/1-2 إ نا ف ت ح ن ا ل ك ف ت ح ا م ب ين ا( 1 )ل ي غ ف ر ل ك الل ه م ا ت ق دم م ن ذ ن ب ك و م ا ت ا خر و ي ت م ن ع م ت ه ع ل ي ك و ي ه د ي ك ص ر اط ا م س ت ق يم ا M: Ahkâf 46/9 ق ل م ا آ ن ت ب د ع ا م ن ال رس ل و م ا أ د ر ي م ا ي ف ع ل ب ي و ل ا ب ك م إ ن أ تب ع إ لا م ا ي وح ى إ ل ي و م ا أ ن ا إ لا M: Mücâdele 58/12 ي اأ يه ا ا لذ ين ا م ن وا إ ذ ا ن اج ي ت م ال رس ول ف ق دم وا ب ي ن ي د ي ن ج و اآ م ص د ق ة ذ ل ك خ ي ر ل ك م و أ ط ه ر ف ا ن ل م ت ج د وا ف ا ن ال له غ ف ور ر ح يم Neshedildi N: Enfâl Suresi Ayetleri ile ن ذ ير م ب ين N: Tevb e 9/5 ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م Enfâl 8/57 ف ا ما ت ث ق ف نه م ف ي ال ح ر ب ف ش رد ب ه م م ن خ ل ف ه م M: Muhammed 47/4 ف ا ما م ن ا ب ع د و إ ما ف د اء N: Kıtal ve Cihad Ayetleri M: Muhammed 47/35 ف ل ا ت ه ن وا و ت د ع وا إ ل ى ال سل م و أ ن ت م ال ا ع ل و ن M: Haşr 59/7 م ا أ ف اء الل ه ع ل ى ر س ول ه م ن أ ه ل ال ق ر ى ف ل له و ل ل رس ول و ل ذ ي ال ق ر ب ى و ال ي ت ام ى و ال م س اآ ين و اب ن ال سب يل آ ي ل ا ي ك ون د ول ة ب ي ن ع ن ه ف ان ت ه وا و ات ق وا ال ل ه ال ا غ ن ي اء م ن ك م وما ا ت اآ م إ ن ال له ش د يد ال ع ق اب ال رس ول ف خ ذ وه و م ا ن ه اآ م N: Tevbe 9/5 ف اق ت ل وا ال م ش ر آ ين ح ي ث و ج د ت م وه م M: Mümtehine 60/ N: Mücâdele 58/13

24 21 ل ا ي ن ه اآ م الل ه ع ن ا لذ ين ل م ي ق ات ل وآ م ف ي ال دي ن و ل م ي خ ر ج وآ م م ن د ي ار آ م أ ن ت ب روه م و ت ق س ط وا إ ل ي ه م إ ن ال له ي ح ب ال م ق س ط ين N: Ali-İmran 3/102 ا تق وا ا ل له ح ق ت ق ات ه M: Teğâbun 64/16 ف ا تق وا الل ه م ا اس ت ط ع ت م N: Belirsiz M: Talâk 65/1 ل ا ت خ ر ج وه ن م ن ب ي وت ه ن و ل ا ي خ ر ج ن إ لا أ ن ي ا ت ين ب ف اح ش ة م ب ين ة N: Müzzemmil 73/20 إ ن ر بك ي ع ل م أ نك ت ق وم أ د ن ى م ن ث ل ث ي الل ي ل و ن ص ف ه و ث ل ث ه و ط اي ف ة م ن ا لذ ين م ع ك و ال له ي ق د ر الل ي ل و ال نه ار ع ل م أ ن ل ن ت ح ص وه ف ت اب ع ل ي ك م ع ل م أ ن س ي ك ون م ن ك م ف اق ر ء وا م ا ت ي سر م ن ال ق ر ا ن م ر ض ى و ا خ ر ون ي ض ر ب ون ف ي ال ا ر ض ي ب ت غ ون م ن ف ض ل الل ه و ا خ ر ون ي ق ات ل ون ف ي س ب يل الل ه ف اق ر ء وا م ا ت ي سر م ن ه و أ ق يم وا ال صل اة و ا ت وا ال زآ اة و أ ق ر ض وا ح س ن ا الل ه ق ر ض ا M: Müzzemmil 73/2-3-4 ق م الل ي ل إ لا ق ل يل ا( 2 )ن ص ف ه أ و ان ق ص م ن ه ق ل يل ا( 3 ) أ و ز د ع ل ي ه و ر تل ال ق ر ا ن ت ر ت يل ا Nisa 4/15-16 و ال لات ي ي ا ت ين ال ف اح ش ة م ن ن س اي ك م ف اس ت ش ه د وا ع ل ي ه ن أ ر ب ع ة م ن ك م ف ا ن ش ه د وا ف ا م س ك وه ن ف ي ال ب ي وت ح تى ي ت و فاه ن ال م و ت أ و ي ج ع ل الل ه ل ه ن س ب يل ا( 15 )و ال لذ ان ي ا ت ي ان ه ا م ن ك م ف ا ذ وه م ا ف ا ن ت اب ا و أ ص ل ح ا ف ا ع ر ض وا ع ن ه م ا إ ن الل ه آ ان ت و اب ا ر ح يم ا N: Belirsiz M: Mearic 70/5 ف اص ب ر ص ب ر ا ج م يل ا N: Belirsiz M: Müzzemmil 73/10 ق م الل ي ل إ لا ق ل يل ا( 2 )ن ص ف ه أ و ان ق ص م ن ه ق ل يل ا( 3 ) أ و ز د ع ل ي ه و ر تل ال ق ر ا ن ت ر ت يل ا N: Nebe 78/30 ف ذ وق وا ف ل ن ن ز يد آ م إ لا ع ذ اب ا M: Nebe 78/23

25 22 ل اب ث ين ف يه ا أ ح ق اب ا

26 23 2. Rivayetler Çerçevesinde Nesh Edilmediği Özellikle Vurgulanan Ayetler. Bakara 2/106 أ ح ل ل ك م ل ي ل ة ال صي ام الر ف ث إ ل ى ن س اي ك م ه ن ل ب اس ل ك م و أ ن ت م ل ب اس ل ه ن ع ل م الل ه أ نك م آ نت م م ا ن نس خ م ن ا ي ة أ و ن نس ه ا ن ا ت ب خ ي ر م ن ه ا أ و ت خ ت ان ون أ نف س ك م ف ت اب ع ل ي ك م و ع ف ا ع ن ك م ف الا ن ب اش ر وه ن و اب ت غ وا م ا آ ت ب الل ه ل ك م و آ ل وا و اش ر ب وا ح تى ي ت ب ين ل ك م ال خ ي ط ال ا ب ي ض م ن ال خ ي ط ال ا س و د م ن ال ف ج ر ث م أ ت موا ال صي ام إ ل ى ال لي ل و ل ا ت ب اش ر وه ن و أ ن ت م ع اآ ف ون ف ي ال م س اج د ت ل ك ح د ود ال له ف ل ا ت ق ر ب وه ا آ ذ ل ك ي ب ي ن الل ه ا ي ات ه ل ل ناس ل ع له م ي تق ون Ali-İmran 3/7 م ث ل ه ا أ ل م ت ع ل م أ ن الل ه ع ل ى آ ل ش ي ء ق د ير Bakara 2/142 س ي ق ول ال سف ه اء م ن ال ناس م ا و لاه م ع ن ق ب ل ت ه م ا لت ي آ ان وا ع ل ي ه ا ق ل ل له ال م ش ر ق و ال م غ ر ب ي ه د ي م ن ي ش اء إ ل ى ص ر اط م س ت ق يم Bakara 2/143 و آ ذ ل ك ج ع ل ن اآ م أ مة و س ط ا ل ت ك ون وا ش ه د اء ه و ا لذ ي أ ن ز ل ع ل ي ك ال ك ت اب م ن ه ا ي ا ت ع ل ى ال ناس و ي ك ون ال رس ول ع ل ي ك م ش ه يد ا و م ا ج ع ل ن ا م ح ك م ات ه ن أ م ال ك ت اب و أ خ ر م ت ش اب ه ات ف ا ما ا لذ ين ف ي ق ل وب ه م ز ي غ ف ي تب ع ون م ا ت ش اب ه م ن ه اب ت غ اء ال ف ت ن ة و اب ت غ اء ت ا و يل ه و م ا ي ع ل م ت ا و يل ه إ لا الل ه و ال راس خ ون ف ي ال ع ل م ي ق ول ون ا م نا ب ه آ ل م ن ع ن د ر بن ا و م ا ي ذ آ ر إ لا أ و ل وا ال ا ل ب اب ال ق ب ل ة ا لت ي آ نت ع ل ي ه ا إ لا ل ن ع ل م م ن ي تب ع ال رس ول آ ان ت ل ك ب ير ة إ لا ع ل ى م من ي نق ل ب ع ل ى ع ق ب ي ه و إ ن ا لذ ين ه د ى الل ه و م ا آ ان الل ه ل ي ض يع إ يم ان ك م إ ن الل ه ب ال ناس ل ر ء وف ر ح يم Bakara 2/144 ق د ن ر ى ت ق لب و ج ه ك ف ي ال سم اء ف ل ن و لي نك ق ب ل ة ت ر ض اه ا ف و ل و ج ه ك ش ط ر ال م س ج د ال ح ر ام و ح ي ث م ا آ نت م ف و لوا و ج وه ك م ش ط ر ه و إ ن ا لذ ين أ وت وا ال ك ت اب ل ي ع ل م ون أ ن ه ال ح ق م ن ر به م و م ا الل ه ب غ اف ل ع ما ي ع م ل ون Nisa 4/93 و م ن ي ق ت ل م و م ن ا م ت ع مد ا ف ج ز اؤ ه ج ه نم خ ال د ا ف يه ا و غ ض ب الل ه ع ل ي ه و ل ع ن ه و أ ع د ل ه ع ذ اب ا ع ظ يم ا Tevbe 9/6 و إ ن أ ح د م ن ال م ش ر آ ين اس ت ج ار ك ف ا ج ر ه ح تى ي س م ع آ ل ام الل ه ث م أ ب ل غ ه م ا م ن ه ذ ل ك ب ا نه م ق و م ل ا ي ع ل م ون Bakara 2/187 Râd 13/39 ي م ح وا الل ه م ا ي ش اء و ي ث ب ت و ع ن د ه أ م ال ك ت ا ب

27 24 Nahl 16/101 و إ ذ ا ب دل ن ا ا ي ة م ك ان ا ي ة و الل ه أ ع ل م ب م ا ي ن ز ل ق ال وا إ نم ا أ ن ت م ف ت ر ب ل أ آ ث ر ه م ل ا ي ع ل م ون Hac 22/52 و م ا أ ر س ل ن ا م ن ق ب ل ك م ن ر س ول و ل ا ن ب ي إ لا إ ذ ا ت م نى أ ل ق ى ال شي ط ان ف ي أ م ن يت ه ف ي ن س خ الل ه م ا ي ل ق ي ال شي ط ان ث م ي ح ك م الل ه ا ي ات ه و الل ه ع ل يم ح ك يم

28 25 B. Neshle İlgili Rivayetler. Taberi Tefsirinde Neshle İlgili Rivayetlerin Kaynaklarına Göre Dağılımını Şu Tabloda Görmek Mümkündür: Sahabe Kaynaklı: Abdullah ibn Abbas 33 Abdullah ibn Mesûd 1 Abdullah ibn Ömer 1 Ebi Sa îd el-hudrî 1 Toplam Rivayet Sayısı 283 Tabiin Kaynaklı: Katade-49 İbn Zeyd-33 İkrime-24 Sudî-22 el-hasan el-basrî- 20 (Sahabe Rivayet Sayısı-36) Mucahid 19 Dahhak 14 İbrahim 11 Şa bî 9 Said ibn Museyyeb 9 er-rabî-6 Said ibn Cubeyr 5 Hammam ibn Yahya 4 İbn Cureyc 4 Alkame ibn Kays 2 Yahya 1 Tavus ibn Keysan 1 İbn Tavus 1 Abdullah ibn Bedr 1 Ubeyde 1 Ukbe ibn Ebi Suhba 1 Saîd ibn Mercane 1 Sâlim 1 Âmir 1 Mansur 1 Ebi Malik 1 Kays ibn Sa d 1 Abdullah ibn Kesîr 1 Ebi Razin 1 Sufyan 1 A mr ibn Ebi Seleme 1 Zeyd ibn Eslem 1 ( Tabiîn rivayet sayısı 247)

29 26 1. Sahabe Kaynaklı Nesh Rivayetleri. Bakara 2/62 (إن الذين ا منوا و الذين هادوا و النصارى و İbn Abbas Bakara süresi.2/62 ayetinin (و من يبتغ غير الا سلام دينا فلن يقبل منه وهو kısmının Ali-İmran süresi.3/85 ayetinin الصابي ين ( sürmektedir. 13 kısmiفي ile nesh edildiğini ileri الا خرة من الخاسرين ( Bakara 2/109 (فاعفوا و اصفحوا حتى يا تي االله با مره إن االله على İbn Abbas Bakara süresi 2/109 ayetinin kısmı (فاقتلوا المشرآين حيث وجدتموهم ( Ayetinin kısmını Tevbe süresi 9/5. آل شي قدير ( neshettiğini belirtmektedir. 14 Bakara 2/115 İbn Abbas Kur an dan ilk nesh edilenin kıble olduğunu belirterek, ardından Bakara süresinin 115. ayetini okumaktadır. 15 Bakara 2/180 (إن ترك خيرا الوصية للوالدين و الا قربين ( ayetinin İbn Abbas Bakara süresi.2/180 kısmından mirasçı olanların nesh edildiği ve mirasçı olmayanlar için vasiyetin geçerli olduğu görüşündedir. Ayrıca ondan bu görüşünü destekleyen iki ayrı rivayet yer almaktadır. 16 İbn Abbas a göre Bakara süresi 2/180. ayetindeki anne baba ve akrabalara vasiyet, feraizlerle tamamen nesh edilmiştir. İbn Abbas tan bu görüşünü destekleyen diğer bir rivayet de zikir edilmektedir. 17 Bakara 2/ T, I, T, I, T, I, T, II, T, II,

30 27 İbn Abbas Bakara süresinin 2/185. ayetinin, aynı sürenin 2/184. ayeti ile nesh edildiği görüşündedir. 18 (و على الذين يطيقونه فدية Abdullah ibn Ömer e göre Bakara süresi 2/184. ayetinin (فمن شهد منكم الشهر فليصمه و من آان مريضا kısmını aynı sürenin.185 ayetinin طعام مسكين ( etmiştir. 19 kısmı nesh أو على سفر فعدة من أيام أخر ( İbn Abbas Bakara süresi 2/185. ayetinin ( من أيام أخر (فعدة kısmı ile 184. ayetinden fidyenin nesh edildiğini ifade etmektedir. 20 İbn Abbas a göre Bakara süresinin2/184. ayeti kendinden sonra nazil olan 185. ayetin ( شهد منكم الشهر فليصمه و من آان مريضا أو على سفر فعدة من أيام أخر (فمن kısmı ile nesh edilmiştir. Ruhsat ise oruca güç yetiremeyen yaşlı kadın ve erkeğe, endişelendikleri zaman hamile kadınlar ve çocuk emziren kadınlar için geçerli olmuştur. Ayrıca ondan bu görüşünü destekleyen diğer bir rivayet zikr edilmektedir. 21 İbn Abbas, Bakara süresinin 2/184. ayetinin mensuh olmadığını savunmaktadır. 22 Bakara 2/216. ) آتب عليكم القتال وهو آره لكم ( ayetinin İbn Abbas'a göre Bakara süresi 2/216. kısmını aynı sürenin 2/285. ayetinin ( قالوا سمعنا و أطعنا ) kısmı nesh etmiştir. 23 Bakara 2/282. Ebi Said el-hudri de Bakara süresi 2/283. ayetinin ( أمن بعضكم بعضا (فا ن kısmının kendisinden önceki 2/282. ayetini nesh ettiğini belirtmektedir T, II, T, II, T, II, T, II, T, II, T, II, 344.

31 28 Bakara 2/ 284. ) إن تبدوا ما في أنفسكم أو تخفوه Abdullah İbn Mesud Bakara süresi 2/284. ayetinin لها ما آسبت و عليها ( ayetinin kısmını, kendisinden sonra nazil olan 2/285. يحاسبكم به االله ( demektedir. 25 ) kısmı nesh etti ما اآتسبت Abdullah İbn Abbas Bakara süresinin 2/284. ayetinden hiç bir şey nesh edilmediğini belirtmektedir. 26 Ali-İmran 3/102. İbn Abbas Ali-İmran süresi 3/102. ayetinin ( إتقوا االله حق تقاته ) kısmının mensuh olmadığı görüşündedir. 27 Nisa 4/8. İbn Abbas Nisa süresi 4/8. ayetinin mensuh olmadığı görüşündedir. 28 Nisa 4/11. İbn Abbas Nisa süresi 4/11. ayetinin ( يوصيكم االله في أولادآم ) kısmının nesh edildiğini ifade etmektedir. 29 Nisa 4/33. İbn Abbas Nisa süresi 4/33. ayetinin ( و الذين عقدت أيمانكم فا توهم نصيبهم ) kısmını, aynı ayetin baş tarafındaki ( و لكل جعلنا موالي ) kısmı ile nesh edildiğini belirtmektedir. 30 Nisa 4/ T, III T, III T, III T, IV T, IV T, IV T, V. 53.

32 29 İbn Abbas bu ayetin tefsiri ile ilgili zikir edilen iki rivayette ondan hiç bir şey nesh edilmediğini tekit etmektedir. 31 En'am 6/106. İbn Abbas En'am süresi 6/106. ayetin ( و أعرض عن المشرآين ) kısmını Tevbe süresi 9/5. ayetinin ( اقتلوا المشرآين حيث وجدتموهم ) kısmı ile nesh edildiğini ifade etmektedir. 32 En'am 6/141. İbn Abbas En'am süresinin 6/141. ayetini öşür ve öşürün yarısının nesh ettiğini belirtmektedir. Ayrıca İbn Abbas tan bu görüşünü destekleyen diğer bir rivayet zikr edilmektedir. 33 Enfal 8/ İbn Abbas a göre Enfal süresi 8/65. ayetin hükmünü ondan sonra nazil olan 8/66. ayet nesh etmiştir. İbn Abbas tan bu görüşünü pekiştiren diğer bir rivayet de gelmektedir. 34 Enfal 8/72. belirtmektedir. 35 İbn Abbas Enfal süresinin 8/72. ayetinin kendisinden sonra nazil olan 8/75. ayet ile nesh edildiğini Hicr 15/94. İbn Abbas Hicr süresi 15/94. ayetinin ( و أعرض عن الشرآين ) kısmının mensuh olduğunu belirtmektedir. 36 Nahl 16/ T, V T, VII T, VIII T, X T, X T, XIV. 69.

33 30 ) و إن عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به ( ayetinin İbn Abbas Nahl süresi.16/126 kısmının mensuhlardan olduğunu savunmaktadır. 37 İsra 17/24. İbn Abbas İsra süresi 17/24. ayetinin ( قل رب ارحمهما آما ربياني صغيرا (و kısmının mensuh olmadığını belirtmektedir. 38 Nur 24/27. İbn Abbas'a göre Nur süresinin 24/27. ayeti aynı sürenin 24/29. ayeti ile nesh edilmiştir. 39 Casiye 45/14. İbn Abbas, Casiye süresinin 45/14. ayetinin mensuh ayetlerden olduğunu belirtmektedir. 40 Muhammed 47/4. İbn Abbas, Muhammed süresinin 47/4. ayetini Tevbe süresinin 9/5. ayetinin nesh ettiğini ifade etmektedir. 41 Mucadele 58/12. İbn Abbas Mucadele süresinin 58/12. ayetini zekat ayeti tarafından nesh edildiğini ileri sürmektedir Tabiîn Kaynaklı Nesh Rivayetleri. Bakara 2/ T, XIV T, XV T, XVIII T, XXV T, XXVI T, XXIX. 20.

34 ق( 31 Katade Bakara süresi.2/109 ayetinin ( و اصفحوا حتى يا تي االله با مره (فاعفوا kısmını, Tevbe süresi.9/29 ayetinin ( اتلوا الذين لا يو منون باالله و لا باليوم الا خر kısmı nesh ettiğini ifade etmektedir. 43 Katade den gelen diğer rivayette ise Bakara süresi 2/109. ayetinin aynı kısmını Tevbe suresi 9/5. ayetinin ( اقتلوا المشرآين حيث وجدتموهم ) kısmı nesh etmiştir. 44 (فاعفوا و اصفحوا حتى يا تي االله با مره ( ayetini er-rabi'ye göre Bakara süresi.2/109 kısmını, Tevbe süresinin 9/29. ayeti nesh etmiştir. 45 Suddi de Bakara süresi 2/109. ayetinin ( و اصفحوا حتى يا تي االله با مره (فاعفوا kısmını Tevbe süresinin 9/29. ayeti nesh etti demektedir. 46 Bakara 2/115. (والله المشرق و المغرب فا ينما تولوا فثم وجه االله ( ayetinin Katade Bakara süresi.2/115 ) و من حيث خرجت فول وجهك شطر المسجد الحرام ( ayetinin kısmını, aynı sürenin.2/149 kısmı nesh etti demektedir. 47 Ayrıca ondan bu görüşünü destekleyen diğer bir rivayet de gelmektedir. Yahya'ya göre Bakara süresi 2/115. ayetinin ( تولوا فثم وجه االله (فا ينما kısmını, aynı sürenin 2/149. ayeti nesh etmiştir. 48 Bakara 2/180. (آتب عليكم إذا حضر أحدآم الموت ان ترك خيرا Katade Bakara süresi.2/180 ayetinin kısmından anne-babanın nesh edildiğini belirtmektedir. Ondan الوصية للوالدين و الا قربين ( bu görüşünü tekit eden diğer bir rivayet de zikir edilmektedir T, I T, I T, I T, I T, I T, I T, II. 117.

35 32 İbn Tavus ( babasından ) Bakara süresi 2/180. ayetini miras ayetinin nesh ettiğini savunmaktadır. 50 Hasan'a göre Bakara süresi 2/180. ayetinin kısmından (الوصية للوالدين و الا قربين ( anne-baba için vasiyet nesh edilmiştir. Ayrıca ondan bu görüşünü destekleyen diğer bir rivayet zikir edilmektedir. 51 ) آتب عليكم إذا حضر أحدآم الموت أن ترك خيرا er-rabi Bakara süresi.2/180 ayetinin kısmında, Nisa süresindeki miras ayeti nazil olunca anne-baba الوصية للوالدين و الا قربين ( hükmünü nesh ettiğini ileri sürmektedir. 52 (أن ترك خيرا الوصية للوالدين و ( ayetinin İbn Zeyd'e göre Bakara süresi 2/180. etmiştir. 53 kısmını, Allah tamamen nesh الا قربين (ان ترك خيرا Abdullah ibn Bedr, İbn Ömer den Bakara süresi 2/180. ayetinin kısmını miras ayeti nesh etti dediğini duyduğunu الوصية للوالدين و الا قربين ( belirtmektedir. 54 (ان ترك خيرا İkrime ve el-hasan el-basri'ye göre Bakara süresi 2/180. ayetinin edilmiştir. 55 kısmı miras ayeti ile nesh الوصية للوالدين و الا قربين ( Katade Bakara süresinin vasiyet hakkındaki ayetini Nisa süresindeki miras ayetinin nesh ettiğini iddia etmektedir. 56 (ان ترك خيرا الوصية للوالدين و الا قربين ( ayetinin Mucahid Bakara süresi.2/180 kısmının mensuh olduğunu, Nisa süresi 4/11. ayetinin ( يوصيكم االله في أولادآم ) kısmının 50 T, II T, III T, II T, II T, II T, II T, II. 119.

36 33 nesh ettiğini ifade etmektedir. 57 Ondan bu fikrini destekleyen diğer bir rivayet yer almaktadır. ) آتب عليكم إذا حضر أحدآم الموت ان Suddi'ye göre de Bakara süresi 2/180. ayetinin ) يوصيكم االله في kısmını, Nisa süresi.4/11 ayetinin ترك خيرا الوصية للوالدين و الا قربين ( etmiştir. kısmı nesh أولادآم ( Bakara 2/184. ) و على الذين يطيقونه فدية طعام مسكين ( ayetinin Alkame'ye göre Bakara süresi 2/184. (شهر رمضان الذي أنزل فيه القرا ن هدى للناس و بينات من kısmını, aynı sürenin.2/185 ayetinin kısmı nesh etmiştir. Ayrıca ondan bu görüşünü الهدى و الفرقان فمن شهد منكم الشهر فليصمه ( destekleyen diğer bir rivayet zikir edilmektedir. 58 etmiştir. 59 İbrahim'e göre Bakara süresinin 2/184. ayeti kendisinden önceki ayeti nesh Dahhak Bakara süresi 2/185. ayetinin ( فعدة من أيام أخر ) kısmının, aynı sürenin 2/184. ayetindeki fidyeyi nesh ettiğini söylemektedir. 60 ) و İbrahim den nakil edilen diğer rivayette ise Bakara süresi 2/184. ayetinin ) و أن تصوموا خير لكم إن آنتم baş kısmını, devamı olan على الذين يطيقونه فدية طعام مسكين ( etmiştir. 61 kısmı nesh تعلمون ( ) و على الذين يطيقونه فدية طعام مسكين ( ayetinin İkrime'ye göre Bakara süresi 2/184. kısmını, aynı sürenin 2/185. ayetinin ( شهد منكم الشهر فليصمه (فمن kısmı nesh etmiştir. 62 ) و على الذين يطيقونه فدية طعام مسكين ( ayetinin Ubeyde'ye göre Bakara süresi 2/184. kısmını, aynı sürenini 2/185. ayetinin ( شهد منكم الشهر فليصمه (فمن kısmı nesh etmiştir T, II T, II T, II T, II T, II T, II

37 34 ) و İkrime den rivayet edilen diğer haberde ise Bakara süresi 2/184. ayetinin değildir. 64 kısmı mensuh على الذين يطيقونه فدية طعام مسكين ( ) و على الذين يطيقونه فدية طعام Hammam ibn Yahya, Bakara süresi 2/184. ayetinin (شهر رمضان الذي أنزل فيه القرا ن هدى للناس و kısmını, aynı sürenini.2/185 ayetinin مسكين ( بينات من الهدى و الفرقان فمن شهد منكم الشهر فليصمه ومن آان مريضا أو على سفر فعدة من أيام أخر ( kısmı nesh ettiğini belirtmektedir. Ruhsatın güç yetiremedikleri zaman yaşlı erkek ve kadına, karnındaki çocuğundan endişelenen hamile kadın ve elindeki çocuğundan endişelenen emzikli kadın için sabit kılındığını belirtmektedir. 65 Bakara 2/190. İbn Zeyd'ye göre Bakara süresinin 2/190. ayetini, Tevbe süresi 9/36. ayetinin ) etmiştir. 66 kısmı nesh قاتلوا المشرآين آافة آما يقاتلونكم آافة ( Bakara 2/191. ) و لا تقاتلوهم عند المسجد الحرام حتى يقاتلوآم فيه Katade Bakara süresi.191 ayetinin (kısmını, Tevbe süresi 9/5. ayetinin ( فاقتلوا المشرآين حيث وجدتموهم ) kısmı nesh ettiğini belirtmektedir. Katade den ayrıca bu görüşünü destekleyen diğer bir rivayet de zikir edilmektedir. 67 ) و لا تقاتلوهم عند المسجد الحرام حتى يقاتلوآم فيه ( ayetinin er-rabi Bakara süresi.2/191 kısmının nesh edildiğini ifade etmektedir. 68 Bakara 2/194. İbn Zeyd'e göre Bakara süresi 2/194. ayetinin tamamı nesh edilmiştir T, II T, II T, II T, II T, II T, II T, II. 198.

38 35 Bakara 2/215. ) يسا لونك ماذا ينفقون قل ما أنفقتم من خير فللوالدين es-suddi Bakara süresi.2/215 ayetinin belirtmektedir. 70 kısmını zekat ayetinin nesh ettiğini و الا قربين ( Bakara 2/219. ) يا أيها الذين ا منوا لا İkrime ve el-hasan el-basri'ye göre Nisa süresi 4/43. ayetinin kısmı ve Bakara süresi.2/219 ayetinin تقربوا الصلاة وأنتم سكارى حتى تعلموا ما تقولون ( kısmı Maide (يسا لونك عن الخمر والميسر قل فيهما اثم آبير ومنافع للناس وإثمهما أآبر من نفعهما ( süresinin 5/90-91 ayeti ile nesh edilmiştir. 71 ) يا أيها الذين Suddi, Bakara süresinin 2/219. ayetini ve Nisa süresi 4/43. ayetinin kısmını Maide süresinin 5/90-91 ا منوا لا تقربوا الصلاة وأنتم سكارى حتى تعلموا ما تقولون ( ayetlerinin nesh ettiğini belirtmektedir. 72 İbn Zeyd Bakara süresinin 2/219. ayetini okuduktan sonra bu üçü de Maide süresinde nesh edildi demektedir. 73 Suddi, Bakara süresi 2/219. ayetinin ( ماذا ينفقون قل العفو (ويسا لونكم kısmını zekâtın nesh ettiğini iddia etmektedir. 74 Bakara 2/221. (ولا تنكحوا İkrime ve el-hasan el-basri'ye göre Bakara süresi 2/221. ayetinin edilmiştir. 75 kısmından Ehli kitabın kadınları nesh المشرآين حتى يو منوا ( Bakara 2/ T, II T, II T, II T, II T, II T, II. 376.

39 36 (والمطلقات يتربصن با نفسهن ثلاثة Hammam ibn Yahya Bakara süresi 2/228. ayetin kısmından, zifafa girmeden boşanan, ay halinden kesilince, ay hali görmeyenler قروء ( ve hamileli kadınların nesh edildiğini ifade etmektedir. 76 İkrime ve el-hasan el-basri'ye göre Bakara süresinin 228. ayeti 229. ayeti ile nesh edilmiştir. 77 Bakara 2/229. (فلا جناح عليهما فيما Ukbe ibn Ebi Suhba'ya göre Bakara süresi 2/229. ayetinin edilmiştir. 78 kısmı nesh افتدت به ( Bakara 2/235. İbn Zeyd' göre Bakara süresi 2/235. ayetinin ( أن تقولوا قولا معروفا (إلا kısmı, aynı ayetin devamı olan ( تعزموا عقدة النكاح حتى يبلغ الكتاب أجله (ولا kısmı ile nesh edilmiştir. 79 Bakara 2/236. (وإن طلقتموهن من قبل أن تمسوهن وقد فرضتم لهن Katade, Bakara süresi.2/234 ayetinin kısmınınفريضة kendinden öncekileri nesh etti dediğini فنصف ما فرضتم ( belirtilmektedir. 80 Said ibn el-museyyeb'e göre ise Bakara süresinin 2/236. ayetini, Ahzab süresinin 33/49. ayeti nesh etmiştir. 81 Bakara 2/237. (وإن طلقتموهن من قبل أن تمسوهن وقد Katade'ye göre Bakara süresi.2/235 ayetinin etmiştir. 82 kısmı kendinden önceki ayeti nesh فرضتم لهن فريضة فنصف ما فرضتم ( 76 T, II T, II T, II T, II T, II T, II T, II. 540.

40 37 Bakara 2/240. (والذين يتوفون منكم ويذرون Hammam ibn Yahya, Bakara süresi 2/240. ayetinin kısmının daha sonra Nisa süresinde nesh أزواجا وصية لا زواجهم متاعا الى الحول غير إخراج ( edildiğini belirtmektedir. 83 er-rabi de Bakara süresinin 2/240. ayetinin Nisa süresinde nesh edildiği görüşünü savunmaktadır. 84 Dahhak, Bakara süresi 2/240. ayetinin وصية لا زواجهم متاعا الى الحول غير إخراج ( )kısmının nesh edildiğini belirtmektedir. Ayrıca Dahhak tan bu görüşünü tekit eden diğer bir rivayet zikir edilmektedir. 85 İbn Cüreye'ye göre Bakara süresinin 2/240. ayetini miras ayeti nesh etmiştir. 86 İbn Zeyd Bakara süresi 2/240. ayetindeki bir senelik nafakayı, aynı sürenin.2/234 ayetinin ( يتوفون منكم ويذرون أزواجا يتربصن با نفسهن أربعة أشهر وعشرا (والذين kısmı nesh ettiğini belirtmektedir. 87 Katade Bakara süresinin 2/240. ayetinin nesh edildiğini savunmaktadır. 88 Suddi, Bakara süresinin 2/240. ayetini mirasin dörtte bir ve sekizde bir paylarının nesh ettiğini kabul etmektedir. 89 (و الذين يتوفون منكم ويذرون أزواجا وصية İbrahim de Bakara süresi.2/240 ayetinin etmektedir. 90 kısmının mensuh olduğunu iddia لا زواجهم متاعا الى الحول غير إخراج ( Bakara 2/ T, II T, II T, III T, II T, II T, II T, II T, II. 581.