KARBONİFER. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Transkript

1 KARBONİFER Açıklama: 1. Sigillaria; 2. Sphenophyllum; 3. Meganeura; 4. Anthropleura ( cockroach); 5. Lepidodenron; 6. Psaronius; 7. Stenopterygius; 8. Calamites; 9. Mariopteris; 10. Bothrodendron; 11. Pteridosperm; 12. Calamites (deceased) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

2 P A L E O Z O Y İ K ( yıl) PERMİYEN ( milyon yıl) ( milyon yıl) ( milyon yıl) ( milyon yıl) ( milyon yıl) KARBONİFER DEVONİYEN SİLURİYEN ORDOVİSİYEN KAMBRİYEN

3 KARBONİFER ( my) Karbonifer Sistemi 1822 yılında İngiliz Jeologlarından William Coneybeare ve William Phillips tarafından İngiltere de ayırtlanmış ve Karbonifer adı zengin kömür oluşuklarının bulunmasına izafeten verilmiştir. Bu devire ait kömürler kuzey Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika da yaygın olarak bulunmaktadır. Carboniferous period (Latin carbo, meaning coal; ferre, meaning to bear)

4 KARBONİFER in GENEL ÖZELLİKLERİ Bataklık ormanlarının ortaya çıkıp yaygınlaşması Amniyotik yumurtanın keşfi: Sürüngenlerin ortaya çıkması İlk uçan böcekler, Gondwana ile Lavrasya'nın çarpışması: Pangea'nın oluşması oise-hatchling.jpg m/factfiles.htm

5 KARBONİFER SİSTEM SERİ KARBONİFER GENEL KATLARI PERMİYEN KAT PENSİLVANİYEN MİSSİSİPİYEN ÜST ORTA ALT ÜST ORTA ALT DEVONİYEN Gizeliyen Kasimoviyen Moskoviyen Başkriyen Serpuhoviyen Vizeyen Turnesiyen

6 Kuzeybatı Avrupa Üst /Geç Autiniyen Stefaniyen Vestfaliyen KARBONİFER Namuriyen Alt /Erken Vizeyen Turnesiyen

7 RUSYA KARBONİFER KATLARI KARBONİFER Geç /Üst Orta /Orta Erken /Alt Orenburgiyen Gizeliyen Kasimoviyen Moskoviyen Başkiriyen Serpukoviyen Vizeyen Turnesiyen

8 Carboniferous Period

9 KARBONİFER DEVRİ KARBONİFER SİSTEMİ 299 My Geç Üst Orta Orta My Erken Alt

10 KARBONİFER PALEOCOĞRAFYASI

11 KARBONİFER DE İKLİM Karbonifer dönemi iklimi, çeşitli kara kütlelerinin bulunduğu enlemler tarafından kontrol ediliyordu. Tropikal şartlar ekvatoral bölgede, orta enlemlerde kurak, yüksek enlemlerde ise soğuk ve nemli şartlar hakimdi. Batı Avrupa ve Balto-İskandinavya düşük enlemlerde yer alıyordu ve sığ kontinental bölgelerde evaporit çökelleri gözlenmekteydi. Kuzey Amerika, Missipiyen de ekvatoral bölgede yer almaktaydı. Kuzey yarımkürede yüksek enlemlerdeki diğer kıtasal bloklar üzerinde daha nemli alanlarda bataklık kömürleri oluşmaya başlamıştır.

12 Paleoklimatik Göstergeler Kırmızı- Kömür Mavi-Tillitler Yeşil- Evaporitler Gondwana da uzanan karasal buzullar, düşük enlemlerde bataklık kömürlerinin oluşmasını sağlamıştır.

13 Kenrick P, Davis P (2004)

14 ERKEN KARBONİFER DE (Turnesiyen-Vizeyen) İKLİM Pangea kuzeye doğru hareket ederken, iklim kuşakları güneye doğru hareket etmektedir. Tropikal yağmur ormanları Kuzey Kanada dan Newfoundland a ve Avrupa nın batısına karşılık gelmektedir. Buna karşılık, Kuzey Amerika nın orta bölgesinde çöl şartları başlamıştır. Güney Yarımküre ise tamamen soğuktur.

15 ERKEN KARBONİFER DE (Serpukoviyen) İKLİM Yağmur ormanları, Pangea nın tropikal bölgelerini kaplamıştır. Buzullar, güney kutuptan kuzeye doğru uzanmaya başlamıştır.

16 GEÇ KARBONİFER DE (Başkriyen-Moskoviyen) İKLİM Pangea nın tropikal bölgelerinde yağmur ormanları genişlemiştir. Bu bölgeyi güneyden ve kuzeyden çöller çevrelemiştir. Buzullar güney kutbunu kaplamıştır.

17 GEÇ KARBONİFER DE (Gizeliyen) İKLİM Aynı şartlar devam etmektedir. Pangea nın tropikal bölgelerinde yağmur ormanları genişlemiştir. Bu bölgeyi güneyden ve kuzeyden çöller çevrelemiştir. Buzullar güney kutbunu kaplamıştır.

18 GÜNEY KUTBUNDA İKLİM Pensilvaniyen de deniz seviyesinde meydana gelen değişimler karbonat platformları nın yerini kömür basenlerine bırakmıştır. Buna karşılık, 30 güney enlemlerin aşağısında Gondwana nın çoğunluğunda soğuk ve kıtalar üzerinde buzullar oluşmuştur. Bu buzullar, Kuzey yarımkürede Pleyistosen zamanındaki ile benzerdir. Paralel olarak Kuzey yarımkürede yüksek enlemlerde karalarının buzullaşması olmamıştır.

19 Missisipyen Pensilvaniyen KARBONİFERİN TİPİK ORGANİZMALARI KARBONİFER DE YAŞAM COELENTERATA BRACHIOPODA PELECYPODA GASTROPODA CEPHALOPODA Üst Gjeliyen Kasimoviyen Meekella eximia Pterinopecten papyraceus Orta Moskoniyen Chaetetes radians Derbya grandis Naladites modiolaris Homoceras diadema Alt Üst Orta Alt Başkriyen Serpuhoviyen Vizeyen Turnesiyen Zaphrentoides cornicula Zaphrentoides cylindrica Lithostrotion irregulare Lithostrotion basaltiforme Syringopora distans Syringopora ramulosa Syringopora geniculata Michelinia favosa Choristites mosquensis Productus lobatus Athyris lamellosa Athyris ambiqua Productus giganteus Productus semireticulatus Spirifer gregeri Spirifer tornacensis Anthracomya modiolaris Carbonicola acuta Posidonia becheri Bellerophon bicarenus Murchisonia verneuliana Euomphalus pentangulatus Goniatites crenistria Vestinautilus konincki Pensilvaniyen de, tek hücreli, ökaryotik organizmalardan olan fusulinler ortaya çıkmış ve Permiyen de baskın olmuştur.

20 KARBONİFER DE YAŞAM Pensilvaniyen de, tek hücreli, ökaryotik organizmalardan olan fusulinler ortaya çıkmış ve Permiyen de baskın olmuştur.

21 KARBONİFER-PERMİYEN DE Fusulinacean lar Deniz tabanında, locaları çok sıkı sarılmış ve serbest olarak yaşamışlardı. Kireçtaşlarında yaygın olarak bulunmuşlardır.

22 BİTKİLER Kapalı/Zar içinde Tohumlu bitkiler Damarlı bitkiler Çıplak/Açık Tohumlu bitkiler Kenrick P, Davis P (2004)

23 Lycophytes Cordaites Callistophytales Horse-Tails

24 KARBONİFERDE BİTKİLER Karbonifer de karasal ortamda, küçük damarlı kara bitkileri ve çalılıkların yerine yüksekliği 30 m ye varan ağaçlar hakim olmuştur. Lepidodendron kentsimmons.uwinnipeg.ca/2153/lb4pg7.htm

25 KARBONİFERDE BİTKİLER Sigillaria en.wikipedia.org/wiki/file:sigillaria_sp.4_-_...

26 KARBONİFERDE BİTKİLER Neuropteris nl.wikipedia.org/wiki/bestand:neuropteris.jpg

27 KARBONİFERDE BİTKİLER Calamites/Atkuyrukları( Horsetails) web.itu.edu.tr/~maden/muze/ozbol2.htm etc.usf.edu/.../49300/49313/49313_calamites.htm

28 KARBONİFERDE BİTKİLER Cordaites, gymnosperm lerdendir (çiçeksiz damarlı bitkiler).

29 KARBONİFERDE İLK REPTİL/SÜRÜNGEN En eski sürüngen/reptil, Hylonomus, Alt Pensilvaniyen lycopod ağaçlarının köklerinde sediment dolgularında Nova Scotia/ Kanada da bulunmuştur. Yaklaşık 30 cm boyutundadır.

30 KARBONİFERDE İLK KANATLI BÖCEKLER Dragonfly/Yusufçuk Cockroach/Hamam böceği

31 YARARLANILAN KAYNAKLAR Earth and Life Through Time, Steven M. Stanley, W.H. Freeman Company. Engin Meriç, Tarihsel Jeoloji, Selçuk Üniv. Fen Fakültesi Yayınları, No:4, 208 s. Nurdan İnan, Kemal Taslı, 2006, Tarihsel Jeoloji, Mersin Üniv. Yayınları, No: 15, 107s s.ppt Kenrick P, Davis P (2004) Fossil plants. Smithsonian Books Washington. ISBN