ÇEVĠRMENLĠK MESLEĞĠ VE ÇEVĠRĠ PĠYASASI

Transkript

1 ÇEVĠRMENLĠK MESLEĞĠ VE ÇEVĠRĠ PĠYASASI tarihinde Atılım Üniversitesi Seyhan Cengiz Turhan Konferans Salonu nda Allingus Profesyonel Dil Çözümleri Hizmetleri Şirketi Kurucusu ve Avrupa Birliği Konfederasyonu Saymanı Kamil Kartal konuşmacı olduğu Çevirmenlik Mesleği Ve Çeviri Piyasası adlı konferans metnidir. Sayın Kamil Kartal Bilkent Üniversitesi 1994 mezunudur. Sivil Havacılık Endüstrisinde biraz çalıştıktan sonra Saymanlık görevinin arkasından Allingus Profesyonel Dil Çözümleri Hizmetlerini kurdu ve bu şirketlerinin merkezi Antalya dır. Her türlü dil hizmetleri veren ve kendisinin de kurucusu olduğu çeviri bürosu vardır. Avrupa Birliği nin Dil Çeviri İşletmelerinin getirdiği EM 1538 standardının da Türkiye yi Türk Standartları Enstitüsü aracılığıyla gelmesini öneren isimdir ve aynı zamanda da 2007 de de Avrupa Birliği ne Çeviri İşletmeleri Dernekleri Konfederasyonuna kurdukları Tüm Çeviri İşletmeleri Derneği ne, Antalya da temeli kurulan Tüm Çeviri İşletmeler Derneği ne üye oldular; kendisi de Avrupa Birliği nin bu konfederasyonunda Saymanlık görevindedir. Allingus Profesyonel Dil Çözümleri Hizmetleri ġirketi Kurucusu ve Avrupa Birliği Konfederasyonu Saymanı Kamil Kartal: Allingus Tercüme Hizmetleri isimli bir firmamız var tercüme bürosu olarak ve 10 yıldır fiilen sözlü ve yazılı çeviri hizmetleri alanlarında hizmet veren bir tercüme bürosu ya da yeni adıyla bizim yerleştirmeye çalıştığımız yeni adıyla bir çeviri işletmesi bu kendi halinde küçük bir firma ya da ben hala öyle görüyorum. Bu firmayla biz yola çıktığımız zaman bu sektöre ilk adım attığımız zaman, hatta bu firmayı kurmadan önce şunu da belirtmem de yarar var: Ben Bilkent Üniversitesi Büro Yönetimi ve Sekreterlik Eğitimi Bölümünden mezunum. Yani bir yüksekokul; çeviriyle yabancı dille hiçbir öyle akademik yönden bir temeli olmayan birisiyim. Ben sizlerle aynı sıklette değilim diye vurgu vermeye çalışıyorum. Şöyle söyleyebilirim, hani çok küçükken birçok şeyi merak ederiz nereden geldik, nereye gidiyoruz, hayat nasıl bir şeydir, ölüm öncesi sonrası ve yine hani bugün telaffuz edebildiğimiz birtakım hipnoz düşünce gücü telekinesis gibi şeyler o zaman bizim için tabii çok heyecan vericidir. İşte hepimiz belki yaşadık bilmiyorum ama şöyle küçük bir canlandırma yapmaya çalışmak için söylüyorum işte kibrit çöpünü bakışlarımızı kıpırdatmaya çalışırız gibi benim o dönemim biraz arıza geçti. Yani ben fazla takıldım o döneme. Bir bu halen daha da devam ediyor öyle söyleyeyim size. Henüz milimetrik bir kıpırdama kıpırdatma yapamadıysam da küçükten benim yapıştığım bu düşünce devamınca yaş ilerledikçe kendini dinlere, Allah a, kutsal kitaplara Doğu, Güney, Kuzey, Batı ama böyle hani yine aynı delilik derecesinde kafasında zihninde kütüphaneler taşıyabilecek derecede tamamen kendini kapatıp okumayla geçti. Belki sizlere ilk defa anlatıyorum geçmişten hangi hususlara geldiğimi bu yoğun süreç içinde ilkokulu, ortaokulu, lise derken spor eğitim araştırma grubu küçüklükte arkadaşlarımızla ilkokulda kurduğumuz grupların yaptığı benzer çalışmalar. Sonra kendimi sözcüklere kilitledim bu da aslında enteresan şöyle oldu. Şimdi bu kutsal kitapları okurken hani bu arzların boyutunu ifade etmek için söylenir. Mesela bir Kur-an ı Kerimi tahminen söylüyorum 6000 kez falan başından sonuna kadar okumuş ve bütün haritasını bütün search indeksini hafızadan herhangi bir konuda bütün ayetleri ve sure ismini söyleyebilecek kadar bunu bilen bir rahatsızlıktı tabii aynısı İncil için, Tevrat için ve diğer kitaplar için de geçerli. Bunları okurken çok kereler oku oku oku hiç dikkatimi çekmemiş olan bir şey gözüme çarptı. 1

2 Yani yüzlerce kez üstünden geçtim binlerce kez üstünden geçtiğim halde. O da şuydu Tanrı bir şeyin olmasını dilediği zaman ona yalnızca ol diyordu ve o da hemen oluveriyordu bunu hep biliriz. Arada bir perde yani bir sözcük var ve o sözcük yoklukla varlık arasındaki perdeyi oluşturuyor. O sözcüğün perde görevi olmadıkça varlık tabii felsefi olarak söylüyorum herhangi bir dini propaganda mesela ben şamanımdır onu söyleyeyim örnek olarak yapmak amacıyla söylemiyorum ama düşünce felsefesi olarak ya da din felsefesi olarak ben bunların içinde yoğrulurken Kur-an da bunu gördüm ve sözcüğe yüklenen kelam dediğimiz tabir ettiğimiz sözcüğün kelam çok garip kudretli hatta öyle ki tanrısal bir anlam olduğunu fark ettim. Bu işte daha sonra İncil i okurken Yuhanna nın İncil inde hatta hemen ilk giriş kısmında in the begininger was the word and the word was Got diyebilecek kadar açıklıkla başlangıçta sözü vardı söz Tanrı nın yanındaydı ve söz Tanrı ydı diyebilecek kadar açıklıkla yani ezoterik anlatımı ortadan kaldıran bir açıklıkla sözcüğün gücünü anlatıyordu bunlar. Aslında o okuduğum kutsal kitaplarda yaptığım araştırmalarda bana anlatılan sözcüklerin bir araya gelerek örgütlediği cümleler cümlelerin bir araya gelerek örgütlediği paragraf, ayet, anlatım, emir, günah, yasak neyse bütün bunların benim zihnimde oluşturduğu bir evren vardı. Fakat o evren düştü çünkü aslında o evren değildi kilit olan şey benim anladığım benim yorumlayabildiğim kadarıyla söylüyorum onun sözünü oluşturan sözcüklerin kendisiydi, bunu anlatmak da kolay değil. Ama sonra dedim ki burada yani dinler tarihini araştırmaya son veriyorum Mahabharata Destanı Türklerin Yaradılış Destanı bunları araştırmaya son vermeye karar verdim ve dinle uğraşmak niyetiyle yola çıktım. Dedim ki bir süre inceledikten sonra böyle 3 yıl 5 yıl devam ettikçe tarihsel bir bilim Nostratik teoriler aynı işte o arıza kendini bu sefer o tarafta ortaya çıkardı. Dil nedir, nereden çıkmıştır buna yönelik ortak bir bilgimiz var mı? Türkçe de biz buna niye bardak, şuna niye masa diyoruz bunun etimolojik kökeni nedir falan derken hani bütün konsantrasyonumu buna verdim. Tabii bu arada büyüdüm, evlendim, çalışıyorum, kendi evim var onu geçindirmem lazım ve %97 oranında düşünsel uyum faaliyetimin tamamı dil ve dilbilimi üzerine tabii bunun hani eğer o kelama verilen tanımsal özendik nedeniyle bu tarafta bir şey bulmaya çalışıyorlar. Ne yapacağımı ben de bilmiyorum ama araştırıyorum. O dönem bir özel sektör Sivil Havacılık alanında faaliyet gösteriyordum ve hakikaten küçük ve orta ölçekli havayolu şirketleri için bir zamanlar nasıl her sokakta, her köşe başında emlakçılar açıldıysa bir dönem mantar gibi bittilerse öyle tabir ediyoruz, 95 ve 98 yılları arasında da havacılık sektöründe de bir yığın hatta bir dolu şirketler kurulmuştu irili ufaklı. Ben de bu şirketlere hem içerden çalışarak zaman zaman kısa dönemde hem de dışarıdan danışmanlık hizmeti vermek suretiyle koltuk başına maliyet hesabıyla bir firma nasıl kurulur? Yazlık kışlık sezonlara göre o firmanın dönüşümü nasıl yapılabilir? %97 dilbilim, genel dilbilimi ve tarihçesi, matematik dilbilim, arkeolojik dilbilim alanlarını incelerken bu böyle olmayacak dedim ve bir iş yapmam lazım tamamen dillerle ilgili olsun ben rızkımı helalimden bu işten çıkartayım, hem bütün konsantrasyonumu hiçbir sıkıntı çekmeden dillere verebileyim yani tabii akla gelen ilk fikir tercüman olmaktı. Belirli terminolojik tecrübelerimi de dikkate alarak havacılıkla ve karayolu nakliyesiyle ilgili özellikle bu tür firmalarla temas kurup ya da tercüme bürolarına özgeçmişimi gönderip çalışabilirim diye düşündüm ve bir fiil özgeçmiş gönderdim. Hemen bir yanıt geldi ismini hatırlamıyorum şimdi bir yazılım firmasıydı. Gümrükte bekleyen mallarıyla ilgili bunu gümrükten geçmesini sağlamak için 2.5 sayfalık bir döküm İngilizceden Türkçeye çevrilecek çevirdim gönderdim. 1 milyon 250 bin lira ücretle hak ettim. Ben Suadiye de oturuyorum bu arada İstanbulluyum 2003 den beri Antalya dayız ve artık Antalyalı olduk onu da belirtelim. 2

3 Tercüme bürosu AS tercüme diye bir firma hala daha var olan bir firma ve tahsilat için benim Bostancı ya gitmem lazımdı, cebimde de param bitti yani çok az. Dolmuşa bindim Bostancı ya gittim firmanın yerini gördüm, ofise çıktım. İki kişi çalışıyordu orta yaşın biraz üstünde iki kişi daktiloları vardı, bilgisayar yoktu. Bir halıflex hatırlıyorum, orada çok fazla bir şey görmedim ama oradaki birkaç ayrıntı beni çok etkiledi. Karımı aldım, dönerken pastaneden bir tane limonata içtim bir paket sigara aldım, evime döndüm. Sonra düşündüm o tercüme bürosu ile kendi evimi kıyasladığımda evim beyaz saray gibi kalıyordu onun yanında, bilgisayarlar, printerlar ve onlara böyle yapabiliyorsa ben de bunu yapabilirim dedim aynı gün oluyor tercümeyi yapmam tahsilat için tercüme bürosuna gitmem, limonata içip evime dönmem ve sonunda bir dakika o öyleyse bu böyle demem ve hemen peşi sıra Vergi Dairesine gidip ben mükellef olmak istiyorum demem. Yıllar yılı bu sektördeki birisi olarak ve hatta bazı mesleki örgütlenmelerin de kurucu başkanlığını yapabilecek düzeye ulaşmış birisi olarak söyleyebilirim ki kimi çevirmenler için benim o 24 saati durmayan evrimim 25 yıl sürebiliyor. Kimisi için 3 ay 5 ay sürebiliyor ama ben nasıl olduysa bilmiyorum ve hakikaten aynı gün gidip mükellef oldum. Hatta bunun da çok komik bir anısı var vergi dairesine gittim mükellef olmak istiyorum dedim. Ne iş yapacaksın kardeşim dediler mütercimlik yapacağım. Ha rehber olacaksın, dediler. Hayır, rehber değilim ben yani hiç öyle bilgimde yoktur dedim. Tercüman hani noterlerde oluyor ya yeminli mütercim falan yani öyle bir şey yok, meslek kod numarası yok ama sen rehber sınıfına giriyorsun, dediler kaydettiler. 30 dakika sürdü ve gerçek kişi vergi mükellefliğini aldım. Çerçevemde duvarıma astım ve Bilkent Üniversitesi Büro Yönetimi ve Sekreterlik Eğitimi Bölümü mezunu olarak böyle bir şeyle karşı karşıyayım. Ben de pek bunu hala kabullenemiyorum yani ben burada olmamalıyım. Başka birisi mesela siz olabilirsiniz, bilmiyorum başka birisi olmalıydı. Ama bunun tabii altında çok farklı nedenler var biraz bunu çok fazla belki girişimci ruhlu birisi olmam sadece girişimci değil aynı zamanda paylaşım, hep girişim, hep ilerleme her şeyin daha iyi olması için çabalama gibi garip hakikaten kendimden ayıramadığım bazı özelliklerim var ama burada ben olmamalıydım. Gerçi pişmanda değilim burada olmaktan çünkü burada bulunmanın bana verdiği hem kendi kariyerimle ilgili mesleki kariyerimle ilgili ciddi bir olumlu itibarlı prestij var bunun sağladığı elbette ki ticari kazanımlar da var. Yani o dolmuş minibüs limonata hikayesinden bugünün dünya çapındaki en büyük profesyonel Türkçe çevirmenler ağının üzerinde oturuyorum kişi olarak. Sydney den San Paulo Montreal le Avrupa nın bütün büyük küçük şehirlerine Osaka ya, Helsinki ye öyle bir ağ kurduk ki Allingus için çalışırken tabii tam benim alanım düşünsenize diller, pratik teoriler bu arada zaten çevirmenlerin gerçek çevirmenlerin klasik bir hastalığı vardır: Çeviriyi doğru yapabilmek için tek bir kelime üzerine 6 saat araştırma yapabilir bir çeviride, bunu kimse yapmaz. İşte ben o kelime üzerine araştırma yaparken İngilizce bir sözcüğün Latince etimolojisine bakıyorum oradan hemen başka bir yerlere gidip bir balıkçının hikayesiyle karşılaşıyorum gerçek yani. Oradan Yonagoni Harabelerine gidiyorum. Batıkları var biliyorsunuz Japonya nın güneybatısında suyun altında piramitler var belki hatırlayabilmişsinizdir. Oradan birden kendimi Sümer dilinin sözcüklerinde buluyorum. Atatürk ün Güneş Dili Teorisine gidiyorum ve bu arada ben çeviri yapıyorum tabii. İşte Latinceyle Türkçe arasında eski Grekçeyle Türkçe arasındaki birtakım ters benzerlikler acayip ilgimizi çekiyor. Bu iki dil birbirlerinden uzak diller olmalarına rağmen mesela bir teli ile ilet köklerinin birbiriyle nasıl aynı anlama geldikleri fakat birinin başında birinin sonunda olması falan işte diyorum ya Güneş Dili Teorisi Atatürk, böyle kavramların içinde macera oluyor benim için. 3

4 Tabii biz bu macerayı yaparken bir taraftan da çeviri yapmaya başladık Allingus diye biraz Latince, biraz İngilizce bütün diller anlamına gelen bir firma ismi bulduk; o zamanlar en azından iş yapıyoruz, çeviri yapıyoruz. Şey dikkatimi çekmişti hani ilk yıllık çalışma dönemimiz içinde Türkçe karşılığı varken İngilizceden Türkçeye çeviri yaptığımızda Türkçe karşılığı varken bunu niye olduğu gibi İngilizce bırakıp sadece sesteşleştirip Türkçeye aktarmak yoluna gittiğimizden kendi kendime rahatsızlık duymuştum ve bu rahatsızlığımı hani meslektaşlarımla paylaşırsam hem rahatsızlığımın hafifleyebileceğini hem de buna belki daha önceden birileri çare bulmuştur, düşünmüştür birtakım çözümler uygulamaya konmuştur diye bir arayışa da girmiştim, o paylaşımı yaparken. Baktım ki kimse bir şey yapmamış. Herkes Computer diyor piksel diyor. Bilmem TSE toplantısından hatırlayacaksınız modemin eternet kablosunu modemin soketine takalım diyor hiç Türkçeyle alakası yok bunun ama bu da bu yani hani this is a fact şeklinde bir durumla karşı karşıyayız. Peki, ne kadar bizim kontrolümüzde bizimle ne kadar ilgisi var bunun onu da kafamda bir yere oturtamıyorum. Şimdi çünkü biz malum işte gölge varlığız hiçbir yerde varlığımız bilinmez çaycıyla aynı durumdayız bir şirket için. Çaycılığı küçümsemek adına değil ama bizim o durumda olmamamız gerektiği adına 10 yıl öncesindeki yadırgayışlarımı ifade etmek için söylüyorum. Yani biz bununla ne kadar ilgimiz var bizim internet kablosunun modemin soketine takmakla bizim ne kadar ilgimiz var, bunu ayırt edemiyordum ama onu oraya yazan da bendim. Sonra bütün bu araştırmalar birazda şeyle bütünleşti dil nedir zaten o onun dinler felsefesinden gelen ona tanrısallık niteliği kazandıran, çok güçlü anlatımlarla gelen bir kere bende zaten vardı. Ama din bilimciler buna ne diyor birde ona bakalım ve dilimizi nasıl tanımlayabiliriz diye araştırırken Emile Benveniste o genel dil bilimlerinin duayenlerinden biri Fransız bir dilbilimci onun Yapı Kredi yayınlarından işte Genel Dilbilim Sorunları diye bir kitabını okumuştum. (Genel Dilbilim Sorunları, Emile Benveniste, Çeviri: Erdim Öztokat, Türkçe (orijinal dili Fransızca), 225 s. ISBN: ) Orada ilk giriş kısmında çok güzel bir tanım vermiş ve tanımın üstüne şunu söylemiş. Öyle ki o demiş (yani dili kastederek) nesnelere eğilim kazandıran henüz var olmamışı var eden ve yok olmuş şeyleri geri getiren kurucu bir güçtür diye tanımlamış dili ve hakikaten de o diğer ahitlerde anlatılanı diye belki de oradan esinlenerek böyle güzel dile getirmiş olsa gerek. Mütercim Tercümanlık Bölümü öğrencileri olarak bizim hepimizin ya da çevirmenler olarak bizim hepimizin bir bir dille ilgili bir düşüncemiz olması lazım, bizim anadilimiz Türkçeyse örnek olarak ve yerinde vurucu bir örnek olarak söylüyorum. Bizim eternet kablosunun devamını söylemiyorum yapmamamız lazım ve Türkçe birde çok ilginç bir dil hatta o kadar ilginç ki işte birçok batılı tarihçi edebiyatçı araştırmacı yazarlar Türkçe için öyle yorumlar yapmışlar ki herhalde demiş bir tanesi Max Weber di sanıyorum yanlış hatırlamıyorsam Türkçe herhalde cennette konuşulan dil olsa gerek çok ünlü bir edebiyatçı söylüyor bunu. Başka bir tanesi diyor ki hani bir taraftan da kinayeyle yok canım Türklerin üstüne çok varmayın bir şey yapmadıkları için onlar Türkçeyi yapmışlar ve başka bir şey yapmalarına da gerek yok diyorlar. Neden bu vurgular var; sizinle birazdan asıl bölümümüze geçmeden önce bunları sizinle paylaşma isteğimin sebebi şu dil bizim her şeyimiz anamız, atamız, tarihimiz, geçmişimiz olduğu gibi geleceğimiz de miras aldığımız şey olduğu gibi miras bırakacağımız şey ve dilimizin mutlak surette arkadaşlar ana dilimizin çeviri yaparken çok itina ile çok özenle korumamız gerekir. Türkçenin de zaten bu korumayı bu koruma noktasında bizi güçlendirecek bizi destekleyecek dünyadaki diğer hiçbir dilde olmayan çok güzel bir özelliği var o da Türkçe kök heceli eklemli bir dil yapım 4

5 eklerimiz var, çekim eklerimiz var, buradan isim sıfat fiil vs bütün bunları üretebiliyoruz. Bugün 83 bin 85 bin kelimelik bir Türkçe sözlüğümüz var güncel bir Türkçe sözlüğümüz. En basit bir Turbo Pascal eskilerde kalmış Turbo Pascal bilgisayar programının Türkçenin temel yapısını işleyiş yapısını bir formül olarak girseniz enter tuşuna basıp yatsanız sabaha uyandığınızda bu yaşanmış bir şey olduğu için söylüyorum 27 milyon tane sözcük bulabilirsiniz 27 milyon tane sözcük bulabilirsiniz. Bunların bir kısmı Türkiye de hiç kullanılmamış hiç bilinmeyen sözcükler olabilir. Ama bir Türkmenistan da, Kırgızistan da, Tataristan da kullanılan sözcükler de olabilir bir kısmı hakikaten şuana kadar hiç işlev kazanmamış hiçbir yerde kullanılmamış ne sözlü, ne yazılı ama şeker gibi sözcükler de olabilir. Dolayısıyla ben hep şeye takıldığım için söylüyorum eternet kablosu olayı böyle olmak zorunda değildi ve bunun için sizi de tabii kimse suçlayamaz ya da sizleri şimdi kimse bir bir hedef gösteremez sen yaptın bunu diyemez. Ama bunu çevirmenler yaptı bunu biz çevirmenler yaptık. Geldiği gibi aldık aman işte para girsin tamam mı işimi ben en kısa sürede müşterinin beklentilerini yanıtlayacak şekilde yapayım gerisi önemli değil. Onun görevi benim görevim değil; basın var, yayın var, Milli Eğitim var, onlar bile bilmiyor ben ne yapabilirim ki kesinlikle çok hem artık geride kalmış hem geçerliliği olmayan bir düşünce hem de hepimizin kendi içimizde takdir edip bunun doğru olmayacağı kanaatine varabileceğimiz bir düşünce biz Türkçeden sözcükler üretebiliriz. Türk Dil Kurumuna başvuruda bulunabiliriz. İlla oturgaçlı bir Türkçesi olmak zorunda değil, canım onun da Türk Dil Kurumuyla bir alakası yok ya neyse ama güzel şeyler çıkartılabilir. Bilgisayar yani bana göre yani bütün bu savunduğum ve sizlerle paylaştığım düşüncelerime rağmen keşke computer kalsaydı daha iyi diyebileceğim kelime bilgisayar. Benim bilgisayarım bilgisayar olmaktan başka her şeyi yapıyor film seyrediyorum, müzik dinliyorum. Ama o kavrama karşılık gelen bir sözcük olarak önemli bir kişi tarafından zamanında kullanılmış teklif edilmiş ve yerleşmiş çok da güzel bugün gidip Vatan Bilgisayardan gidip bilgisayar alabiliyorum ben. Yani benim o düşünceme karşılık verebiliyor bu sözcük. Bunun gibi bir şeyler yıkılabilir. Bu yüzden biz çevirmenlerin üzerine giderek daha fazla düşen bir sorumluluk var anadilimizin o dil anlayışımızın düşüncemizin oluşmasında geliştirilmesinde bunu sadece biz kendimiz artık bunun farkına varmakla kalmadık sadece biz değiliz bunun farkına varan bu genel anlamda da bizim çalışmalarımızla biz kendimizi hedef gösteriyoruz diyoruz ki bunu biz yaptık. Türk Standartları Enstitüsüne böyle diyoruz. Türk Dil Kurumunda böyle diyoruz. Maliye Bakanlığına gidiyoruz toplantılar yapıyoruz bunu biz yaptık diyoruz ve artık insanlar sizleri hani biz belki bir 10 yıl hatta 50 yıllık bir çeviri sektörü tarihçesi olduğunu düşünürsek Türkiye de 50 yıldır bu işi yapanlardan hesap sorulması için uğraşıyor şu gördüğünüz kimlik ve bunda da bayağı bir mesafe kat ettik. Sizler de lütfen yarınlarda bunun muhatabı olacağınızı dikkate alın isterim. Şimdi bütün bu çalışmaları yaptık genel profil oluşturmaya çalıştım tarihçeyle ilgili o arada TDK yla 2003 ten beri süre gelen çalışmalarımız var. Sektörle Türk Dil Kurumu nu nasıl buluşturabiliriz ve bir bilinçlenmeyi bir farkındalığı nasıl ortaya koyabiliriz diye ama iki taraflı TDK da farkında değil çeviri sektörünün Türkçeyi ne kadar katlettiğinin farkında değil, hep başka yerler aranıyor o zamana kadar. Çeviri sektörü de Türk Dilinden ben sorumlu değilim ki diyor ben hatta şöyle bir yerleşik kavram bile vardır genel olarak da biz çevirmenler vatansız milletsizizdir çingeneyizdir. Neden? Biz iki dili de iki kültürü de olan insanlarız da o yüzden gibi böyle garip bir açıklaması da var bunun. 5

6 Yani ama ben rüyamı Türkçe görüyorum yani annem bana Türkçe ninni söylemişti ve işte o baklavayı Türkçe yapıyorum mutfakta. Çok ilginç hani bunlar kişisel görüşlermiş gibi gelebilir size ama çok ilginç bağlantılar çıkacak birazdan benim şaşırdığımdan daha çok şaşıracağınıza eminim bu bağlantılarla ilgili. Hayır, bizim milletimiz var Kürt üm, Türk üm ama benim bir milletim var canım benim atam var yani annem var, babam var, kardeşlerim var, benim bir geleneğim var ve bütün bunların hepsinin merkezinde benim dilim yatıyor. Herhangi bir felsefe sözlüğünü açın dil kavramına bakın aynen şu tanım çıkacaktır karşınıza. Kültür denen o üst kavramın içindeki bütün parçacıklarıyla nedir işte inanmış, mutfak, müzik, sanat, gizli açık bilimler, bütün bunları bir araya getirdiğinizde daha fazlasını da tabii bir araya getirdiğinizde kültür dediğimiz şey ortaya çıkıyor ve işte bütün bunların temel yapı taşı dildir diye açık tanımlarımız var yani bu tanım oldukça tatmin edici ve gerçekçi bir tanım aynı zamanda. Şimdi biz şirketi kurduk TDK yla orayla burayla çalışmalarımızı yaptık. Zamanlar zaman ilerledi olaylar akışlar gelişti. Derneğimizi kurduk. Dedik ki tüm çeviri işletmeleri diye bir dernek kuralım. Çünkü o dönemde zaten birkaç yıldır hali hazırda Avrupa yla çalışan Avrupa, Amerika, Kanada yla çalışan bir tercüme bürosu olmamız sebebiyle Türkiye de hiçbir müşterimiz yoktu o dönem. Yani bizim Pazar beğenemememiz nedeniyle yoktu. Özellikle Avrupa daki büyük oyuncular yani bu sektörün bu enstitünün en önde gelen tercüme bürolarının hiçbirinde Türkçe projelerinin alt yükleniciliğini yapıyorum subcontraction ve onların bu işi nasıl yaptığını bizim burada yaptığımızla hiçbir alakası dahi olmadığı biz uzun yıllar tecrübe edindik yani en az bir 5 6 yıl diyelim, sonra onlardan bize bir davet geldi dediler ki bak 20 tane Avrupa ülkesinin yani bunların her birini ulusal düzeyde temsil eden çeviri işletmelerinin çeviri işletmeleri derneklerinin mesela bir Romanya Çeviri İşletmeleri Derneğinin, bir Yunanistan Çeviri İşletmeleri Derneğinin vs bir araya gelerek oluşturduğu bir çatı meslek örgütümüz var. Hem de yani bizse tanıyoruz firmaları gel bizim üyemiz ol ama Türkiye de bir ulusal üye bir çeviri işletmeleri derneği yok ki ha çeviri derneği var, Türkiye Çevirmenler Derneği var. Ama çeviri işletmeleri derneği hele bir de tüzüğünü incelediğinizde bu meslek örgütünün çatı ve sektör örgütünün kısa adıyla EUATC. Türkiye de böyle bir şey yok. Fakat tüzükte küçük bir virgül koymuşlar demişler ki eğer bir ülkede henüz çeviri işletmeleri derneği yoksa o ülkeyi ulusal düzeyde temsil eden bir çeviri işletmeleri derneği yoksa o ülkeden bir tercüme bürosu 1 yıllık geçici üyelik hakkı kazanabilir ve bu süre zarfında tüzükte öyle demesine rağmen pek ifade görmediğini hissettim. Maddi manevi EUATC bu işletmeyi destekler 365 gün 6 saat sonunda ulusal düzeyde çeviri işletmeleri derneği kuruldu kuruldu, kurulmadı o geçici üyelik hakkı düşer böyle bir virgülleri var ve o zaman tabii başka bir harita vardı Trakya Bölgesinde Yunanistan dan gösterildiği zaman EUATC ana sayfasından şimdi tabii değiştirdik onları ve Türkiye sanki onların ilgi alanındaymış gibi görmüştüm ben bunları sene Biz o daveti değerlendirelim dedik gittik başvurumuzu yaptık Allingus Tercüme Hizmetleri 1 yıl geçici üyelik hakkını verimli şekilde değerlendirdi biz Türkiye ye dönüp dedik ki gelin arkadaşlar eski, yeni, büyük, küçük, bütün tercüme büroları bizi davet ettikleri Nisan 2007 de Atina yapılan EUATC genel kurul toplantısına gidelim veririz önemli değil illa ben olacağım diye bir şey yok. Birimiz gitsin orada Türkiye yi tarafsız bir şekilde Türkiye nin çeviri sektörünün kısa bir geçmişini, güncel durumunu ve bunun ihtiyaçlarını eğitiminden standartlarından ve teknolojisinden uygulamasına neyiz biz birisi tanıtsın geçici üyelik hakkımızı alalım sonrada tek vücut olarak bir dernek kuralım dedik pek kabul görmüyor bu bizden daha eskiler var çünkü. Onlardan biz icazet almadan yapmış olduk bu işi onlar da buna kırıldılar gerçi öyle olmadı da öyle diyelim ve bu sefer şimdi iki tane derneğimiz var bizim bir tanesi Çeviri 6

7 İşletmeleri Derneği İstanbul da, bir tanesi de Tüm Çeviri İşletmeleri Derneği Antalya da. Şimdi Türkiye Çeviri İşletmeleri Derneği şu güne kadar bu yola çıkarken hayal ettiği hedeflediği hani ulusal ve tek bir çeviri işletmeleri derneği olabilme hayali dışındaki her şeyi gerçekleştirdi. İnşallah o hayalimizde hani bu iki derneğin birleşmesi çok uzun yıllar sonra olmaz ama buluşur gerçekten katılımcı demokratik tek sesli dışarıya karşı ama kendi içinde çok sesli bir dernek olarak ülkemizdeki çeviri sektörünün gelişimine katkıda bulunabiliriz. Tabii biz çeviri sektörünün gelişmesine katkıda bulunabilirsek çevreye katkıda bulunabiliriz Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine katkıda bulunabiliriz. Çünkü şuan Türkiye nin dış ticaret açığının yine o görünmeyen gölge varlık olarak fark edilmeyen en büyük sebeplerinden bir tanesi yani biz hep ithal ediyoruz. İhracatımıza baktığımızda arada milyarlarca dolarlık fark var. Aylara böldüğümüzde bile neredeyse 500 milyon Dolar gibi böyle istatistikler çıkıyor şimdi tam hatırlayamadığım için benzetme yaparak söylüyorum sadece. Bizim üreticimiz imalatçımız, sanayicimiz, tercüme sektörüne olan ihtiyacının kendisi tanımlayamadığı için veya kısmi tanımlasa bile buna nerede nasıl ulaşabileceği gerçek, profesyonel, kurumsal ve uzun soluklu ilişkiler kurabileceği tercümanlara tercüme bürolarına çeviri işletmelerine hangi kanallardan ulaşabileceği örneğin bir sorun olduğunda o işletmeyle bu işletme yani müşteri işletme arasında bir sorun olduğunda o sorunun çözümün de ilgili yerleşmiş uygulamada birtakım uygulamada olan birtakım kuralların olup olmadığını bilmiyoruz. Onlar da bilmiyor biz de bilmiyoruz. Ama bunları inşallah geride bırakacağız çünkü çok önemli adımlar attık ve bu adımlar hatta o kadar sıkıştırılmış şekilde gerçekleşti ki biz domino taşı gibi bir yöne devirdik sonra bunun ardında kaç tane taş olduğunu görmeden devirmişiz. Potur potur potur potur diye büyük bir hızla büyük bir gürültü çıkararak nerede olduğumuzu idrak edemedik bir anda. Yani mesela dedik ki Avrupa da bir çeviri standardı var henüz yürürlüğe girmemiş under preperation ama hani eli kulağında her an uygulamaya yürürlüğe girebilir. Türkiye de niye çeviri standardı olmasın dedik yine sene 2005 di. Türk Standartları Enstitüsüne gittik. O hazırlık aşamasındaki taslak standardın bir nüshasına da ulaştık. Bakın TSE Avrupa da böyle bir durum var bunu ülkemize getirmekte büyük hayır var. İşletmeleri serbest çevirmenlerin hatta akademinin katkısıyla öğrencilerimizin eğitime yeni bir boyut katabiliriz dedik. Biz bunu getirdik TSE de kabul etti. Onlara da nice teşekkür borçluyuz ve beni işte raportör atadılar. Standardın İngilizce, Almanca, Fransızca çevirisi vardı. Ekim 2006 da TSE tarafından kabul edildi. İngilizce, Fransızca, Almanca orijinallerinin Türkçeye aktarılması yani bu standardın Türkçeleştirilmesi sürecinde beni konu röportörü atadı. Berrin Hocamdan destek alarak onun çevirisini tamamladık ve 9 Nisan 2009 da bu standart Türkiye de resmen yürürlüğe girdi. Yani artık serbest çevirmenlerin ve çeviri işletmelerinin hatta endüstri paydaşı olarak kabul ettiğimiz Industry Stakeholder diye geçiyor uluslararası camiada bu kavram. Müşterileri bile bağlayan bir standardımız var bunun geniş kitleler tarafından özellikle akademik camiada tanıtımı duyurulması hatta TSE nin katkılarıyla birtakım kısa metrajlı da olsa eğitimler ve sunumlar yapılması falan zaman alacaktır. Ama bu öyle bir güvence oluşturdu ki bizim için her standardın belgelendirmesi varmış gibi. Standart yani iyi de çıkmış bize ne faydası ne olacak bunun diyemiyoruz. Şimdi iki tane rakip dernek var bu iki rakip dernek sahip çıkmaya çalışıyorlar buna. Bu standardı biz getirdik biz getirdik diye onun certification nın oluşturulması ile ilgili şimdi duyduk duymadık demeyin aldık davulu zurnayı elimize hani bunun tanıtımını yapmaya çalışıyoruz. Gerçi benim anlattığım hikaye hakiki ve doğrudur kanıtlarıyla birlikte. Ama böyle bir rekabet olması da çok hoş bir şey yani ben bundan zaman zaman üzüntü duysam da mutluyum. 7

8 Dolayısıyla şimdi öyle bir süreç var ki bizim hedefimiz belgelendirilmesini certification tamamlamamış çevirmen ve çeviri işletmesinin Türkiye de kalmamasını sağlamak bu arada huge bir number dan bahsediyoruz tane tercüme bürosu var Türkiye de. Tek kişilik gerçek kişi olarak veya limitet şirket adi ortaklık ama en az iki kişi bir arada bulunduğu tane tercüme bürosu var. Van dan Kayseri ye efendime söyleyeyim İstanbul zaten yani açık arayla her zaman önde sadece Kadıköy de tane tercüme bürosu var İstanbul da falan. Ben sizlerle konuşurken sizleri çevirmen olarak göremiyorum. Bu biraz kişinin herkesi kendi gibi sanmasına benziyor. Ben sizlerin hepinizin hem de çok yakın bir zamanda bir çeviri işletmecisi olarak algılıyorum. Ben bunun önüne geçmek pek kolay değil benim için. Böyle algılamanın da aslında çok böyle hoş nedenleri var bunlardan bir tanesi örneğin çeviri işletmecisi olmakla yani bir tercüme bürosu sahibi olmakla ya da ortağı olmakla çevirmen olmak arasında çok büyük farklar var. Yani ikisi de aynı heyecan ikisi aynı macera sonu gelmek bilmeyen etimolojik köken araştırmaları ve tam doğru karşılığı bulmak için çıldırmalarla geçen süreçler ama çevirmen olduğunuzda kaba bir benzetme yapacağım 1 Lira kazanırsınız bu iyi bir paradır ha onu da söyleyeyim yani bir birim olarak söylüyorum. Çeviri işletmecisi olduğunuzda dile kıyasla söylüyorum 100 Lira kazanırsınız. Bu bozulmaz değişmez bir kaidedir. Bu kazançlarla ilgili bir iki örnekle hatta siz sorular sordukça daha da açıklayacağım belki birazdan. En iyi gelir sağlayabileceğimiz hayatınızı sorumluluklarınızı mükellef olduğunuz bakmakla yükümlü olduğunuz aileniz, eşiniz, çoluk çocuklarınız bütün bunlar i çok iyi bir seçim sizleri de çok tebrik ederim. Elektrik sigortası gibi çeviri bir gün ben çok geç yapmıştım ben SSK kaydımı. Sevdiğim ağabeylerimden biriyle konuşuyorum. Ooo dedi Kamil sen ne yaptığını zannediyorsun yanına masaya 1 trilyon koysalar birde sana emeklilik vergi numarasıyla elinin tersiyle iteceksin 1 trilyonu. Emekli olmalısın demişti o benzetmeden aklıma gelerek söylüyorum şimdi çiviyi öğrenmiş ki siz özgürsünüz dünyanın herhangi bir yerinde her zaman yapabilirsiniz çeviri. Şimdi daha da güzel bir yanı var mesela bir Yunanca çeviri getirip Yunanistan ı bilerek söylüyorum EUATC vasıtasıyla bilerek söylüyorum. Yunanca çeviriye bakın her zaman çok azdır. Fakat hani bütün o çevirip şeyi anadilimiz falan dediğim noktada hani bir değer olarak ortaya koyup sahip çıkalım birlikte sahip çıkalım bu yüksek değere dediğim Türkçe Şükrü Arif Akalın Hocamın söylediğine göre dünyanın en büyük dördüncü dili ve Kanada da bir örnek olarak söyleyeceğim, sadece sağlık endüstrisinde Türkçe çeviriye olan talep akıllara zarar inanılmaz ve havacılık sektöründe de böyle Kanada da. Yani biz Türkiye deki tane tercüme bürosu bir araya gelsek 28 bin tane serbest çevirmen bir araya gelsek sadece Kanada nın çeviri taleplerine yanıt verebiliriz. Kaldı ki Avrupa Birliği nden Amerika dan, Japonya dan, İngilizce dışındaki diğer dillerden bir Fransızcadan yani hiç bahse gerek yok yani onların yine ne kadar etkili ve büyük olduğunu. Dolayısıyla çok iyi bir eğitim kurumunda çok değerli hocalarımızın, sektörü de bilen tecrübeli değerli hocalarımızın gözetimi ve denetiminde kendimize inanılmaz bir yatırım yapmışsınız bu bölümü seçmekle belki bilerek belki bilmeyerek. Ama tabii eğitimle uygulama arasında da ciddi bir fark olduğunu ve ne kadar doğru olduğunu bilmiyorum bu istatistiğin ama sanıyorum Hacettepe kaynaklı gelmişti bana da. İşte yıllık ortalamada Türkiye deki mütercim tercümanlık bölümlerinden verilen 400 mezundan %3 ü 2 yıl sonra mezuniyetten sonraki 2 yılsonunda ancak %3 ü sektörde kalabiliyormuş. Neden çünkü sektör çok vahşi yani onun kendi içindeki o ticaret kuralları o kadar acımasız ki tahsilat her zaman bir dert sizin okuldan aldığınız eğitimle piyasadaki durumun beklentileri bambaşka iki sektörmüş gibi yani ben 8

9 buradan çıkıyorum süper dört yıllık eğitimimi almışım bir bakıyorum kendimi tekstil atölyesinde buluyorum. Yani mecazi benzetme yapmak için söylüyorum. Bu neden böyle Türkiye deki talebin niteliği çok kötü olduğu gibi niceliğinin zıttı olarak talebin yani endüstri paydaşı kabul ettiğiniz müşteri tarafından gelen talebin niteliği çok kötü olduğu gibi ona o talebe sunulan arz da çok kötü. Ben Polonya ya gittim size öyle anlatsam daha doğru olacak bütün samimiyetimle söylüyorum Polonya ya gittim 2007 Kasım Tüm Çeviri İşletmeleri Derneği nin resmi üyelik döneminin başladığı Allingus un bir yıllık geçici üyeliğinin düştüğü EUATC toplantısı biz yontma taş devrinde yaşıyoruz arkadaşlar çeviri sektörü olarak. Ne teknolojiler geliştirmişler, nasıl mesleki örgütlenmeler yapmışlar. Eğitim kurumlarından tercüme bürolarının yapılanmalarına organizasyonlarına ben resmen bakakaldım ya böyle bir şey olabilir mi lehçede yani Polish not so important bir dil yani Türkçeye kıyasladığınızda. Bunu da geçin Çek Cumhuriyeti ni bilen var mı aranızda giden ya da öyle soralım herhalde yok anladığım kadarıyla kayak yapmaya gitmiş olabilirsiniz diye düşündüm. Bunu Hacettepe de de söylemiştim hatırlayacaksınız. Dünyanın en büyük 5 tercüme bürosundan iki tanesi Çek Cumhuriyeti nden çıkma 2.5 milyon nüfusları var belki biraz fazla bile söylemiş olabilirim. Dünyada hiç talep edilmeyen bir dildir Çekçe talep edildiğinde de dünyanın en zor üç beş dilinden biridir doğru tercümanlığını bulunabilen. Mesela Moravya isimli bir tercüme bürosu var Çek Cumhuriyeti nde. Sadece sunucularının yani bilgisayarlarının dünya çapında yayın yapan 156 ülkeye yayın yapan online Project management ların yürütüldüğü sunucularının bulunduğu alan 3 bin m milyon nüfus dünyanın en büyük dördüncü dili ben bu işi anlamadım bu işte bir gariplik var. Bu gariplik sadece sizinle bizimle arzın talebin niteliğiyle falan da ilgili değil yani biraz daha farklı bir şeyler var bu garipliğin arkasında. Yani ülkemizde birçok şeyinde birçok gariplik var da Türkçe ye inanılmaz bir talep var ve bu sektöre dört elle sıkı sıkıya sarılmanızı gerektiren çok açık net veriler var. Ama bu derneklerin kurulmasında artık böyle tamamen bireyler değil de ya gel arkadaş el ele verelim seninle beraber bilincimizi birikimimizi ortak değerlerimizi kendi başkalarından beklediğimiz ve bir türlü bekleyip de bir türlü olduğunu gerçekleştiğini göremediğimiz o şeyleri biz yapalım ya demeye başladığımız yeni bir dönem var şuanda Türkiye de. O pek sağda solda hissedilmiyor onun etkileri belki ancak 3 yıl 4 yıl sonra ortaya çıkacak. Ama o tohumlar atıldı ekildi yeşerdi filizlerini vermeye başladı. İşte bizim özellikle Atılım Üniversitesi nin Mütercim Tercümanlık veya İngiliz Dili Edebiyatı Bölümlerindeki öğrenciler olarak söylüyorum bunu. Bizim bir kere kesinlikle birbirimizle benim şu verdiğim bilgileri çok iyi değerlendirip hesabımızı kitabımızı iyi yapmamız lazım geleceğe yönelik. Birlikten güç doğduğunun gerçi bazı müstesna durumlarda birlikten güç doğmayabiliyor ama birlikten güç doğduğunun tartışılmayacak bir gerçek olduğu ortada ve şimdi ben 15 yıl önceye dönüyorum hafızamda Bilkent Üniversitesi nde okuduğum dönemde orada çok güzel arkadaşlarım vardı sınıflarda bizim bölümde. Biz orada gerçekten bu geleceği hesaplayamamışız. Neler neler yapıyoruz yani ya da birisi yapıyor bazen fırsat bulunca ben yapıyorum. Bir araya gelelim 10. yıl kimsenin birbirinden haberi bile yok ve o kadar değerli insanlar ki bunlar o kadar bilgili şuan kendi alanlarında gerçekten büyük şirketlerde patronluk yapan veya büyük düşünür yazar olmuş insanlar sınıf arkadaşlarım. Ama hiçbir şekilde biz araya gelememişiz gelemiyoruz bunu da zamanında hesap etmediğimiz için. Şimdi ben 37 yaşındayım. Ama keşke yaşlarımda olsaydım da yani bugünün hesabıyla işbirliği, güç birliği, akıl birliği, fikir birliği yapıp bu o demin iki cümleyle belki iki cümle bile değil temas ettiğim bir ticaret dünyasının inanılmaz zorluğu yani her dönemde o kadar sıradan olan canımıza tak ettirebilecek vahşetini o günlerde keşke görebilseydim ya da bu bilgimi 9

10 zaman makinesinde geriye götürüp oraya taşıyabilsem. Siz şuanda o fırsata sahipsiniz. Buraya o veya bu sebeple katılamayan diğer arkadaşlarınıza bu bilgiyi aktarma şansınız var. Mütercim Tercümanlık Bölümü öğrencileri olarak belki hemen bu toplantıdan sonra mezun olmadan önce kuracağınız belki de yarın ilk kuruluş işlemlerine başlayacağınız tercüme bürosunun çeviri işletmesinin hedef sektörlerini belirlemeye başlayabilirsiniz çok da doğru bir şey olur. Sen ne kadar koyuyorsun arkadaşım bu ortaklığa sen hangi departmanın müşteri ilişkilerini mi alacaksın pazar araştırmacısını mı alacaksın bunları planlayabilirsiniz. Yalnız kalmamaya bakın ve sizinle aynı dili konuşan üst eğitim almış insanlarla bugün tanıdığımız dostlarınızla birlik olmaya geleceğinizi de böyle inşa etmeye çalışın. Biz yalnız kaldık çok kötü oldu. Para nedir biliyor musunuz? Özgürlük demektir para bir düşünün bu lafı özgürlük demektir. Paranız varsa sizin belinizi kimse bükemez. Arkadaşlarınız olsa bile durumu kurtarmayı bilir yani para. Diyorum ya çeviride inanılmaz para kazanabilirsiniz. Yani kestiğiniz faturalar yani haftalık faturalarınız 10 bin Euro falan olur. Müşterilerimize kestiğiniz tahsilatını yaptığımız 10 bin Euro falan olur. Yani bunu şöyle açıklayalım: 4 ayda 5 ayda bir çiftlik satın alabilirsiniz. Nerede ama Antalya da, İzmir de falan alabilirsiniz. Şimdi paranız olduğu zaman da şu oluyor sadece özgür olmakla kalmıyorsunuz, parasızlığın verebileceği her esaretten kurtulmakla kalmıyorsunuz, aynı zamanda kendinizi hem bireysel olarak, hem de geleceğinizi inşa etmek noktasında gene sorumluluklarıyla birlikte aileniz, işletmeniz, ortaklığınız development için beyin fırtınası yapma imkanınız oluyor zaman sizin çünkü düzeninizi kurmuşsunuz. Ama paranız olmadan da böyle olmuyor. O hamal gibi onu oraya taşı, şunu çevir, o evrak ne oldu olmuyor böyle o çok yani Mütercim Tercümanlık Bölümü olan bölüm mezunu olan bir öğrencinin veya bir kişinin kendi kariyerinde mutlaka ya bir grup çevirmen olması lazım ya da bir işletmenin ortakları paydaşları olması lazım. Bu tavsiyemi lütfen düşünün 15 yıl sonrayı düşünün işte benim şuan ki durumum o. 94 te mezun oldum 15 yıl ve benim şuan ki durumum bu. Ben yine yani kendi durumumu iyi bir durum olarak size söyleyeyim bu arada o yalnızlığın içinden tırnaklarımızla kazıya kazıya işte dünyanın en büyük network ü olmuşuz Turkish Translation da efendim ulusal dernekler kurup çatı meslek örgütlerinde. (video 2. kısım dakika 00:16:19) EUATC nin resmi ana sayfaları burada. Burada başkanımız Yönetim Kurulu Başkanı bu 2009 la 2011 etkinlik döneminde seçimle başa gelmiş olan Yunanistan Penny Marinou Başkan Yardımcısı Avusturya Çeviri İşletmeleri Derneği Başkanı, bu da Kamil Kartal bir de List of Members ı görün. Hani o yalnızlığı yalnızlığın verdiği acı ve pişmanlıkla vazgeçmeyip ne gerekiyorsa yapıp biz buralara geldik ama herkes gelemez yani onu da bilin çok zor. Benim gelebilmem de şundan doğmuştur hani hiç kimse yani akademiyi elbette tenzih ederek söylüyorum hiç kimse hiçbir şey yapmamış. Ben bir şeyler yapmaya niyet edip tamam ya sekreterlik eğitimi bölümü mezunusun ama çok da buna kafanı takma Kamil sen gene doğru bildiğin yolda ilerle, mesleğine ülkeni anadiline ortak yüksek değerlerine katkın olur kardeşim deyip bu yola çıktığında tamamen bomboş biri oluyorsun. Yani attığın her adımda mesela vergiden kaçıyoruz tamam, şu kadar stopajımız var bu kadar bilmem nemiz var falan nasıl bu işle bir araya getireceğiz falan diyoruz. Maliye Bakanlığı na gidiyorum hani çeviri sektörünün nasıl diyelim kayıt dışı ekonomi olarak oluşturduğu çok büyük bir pay var. Ama Maliye Bakanlığı nın Türkiye İstatistik Kurumu na verdiği TÜİK e verdiği ve üzerinde çeviri hizmet bedeli yazmak suretiyle toplanmış faturaların 2007 yılı istatistiğine göre sözlü çeviridir, yazılı çeviridir değildir bilinmez ama fatura beyanına göre 64 milyon Türk Lirası 2007 yılı 10

11 Türkiye de çeviri sektörünün oluşturduğu ekonomi ve bu gerçekte var olan bütün sektörün sadece %10 nu oluşturuyor. 64 milyon eski parayla 64 trilyon Lira %10 nu. Maliye Bakanlığı na gittiğimizde o kadar boş ki hiç kimse hiçbir şey yapmamış diyorum. Yani sektörde uygulama alanında o korktuğumuz Maliye Bakanlığı na girdiğimizde Gelir İdaresi Başkanlığı böyle güzel bir sandukalardan çok özel dünyanın çeşitli bölgelerinden bitkilerden yapılmış poşet çaylarla bize işte ikramda bulunuyor başkanlık düzeyinde yani onun bir üstü Maliye Bakanı Kemal Bey Kemal Unakıtan. Benim bu kadar korktuğum adam kayıt dışı ekonomiyi ekonominin önüne geçmek için mesleki örgütlenmemiz anlamında neler yapabiliriz ve biz katkıda bulunmak istiyoruz diye gittiğimizde bizi böyle karşılıyor. Avrupa Birliği Genel Sekreterliğine gittiğimizde biz bambaşka karşılanıyoruz. Halbuki ben benim tabirim şu kendimi hep böyle tanımlıyorum. Çünkü uzun yıllarca böyle gelişti bu olay size de belki bir ipucu olur. Kokuşmuş pijamasıyla çapaklı gözleriyle evinden dışarı hiç çıkmayan son derece asosyal Kamil Kartal; gerçek bu inanın yani şaka değil böyle bir durumla karşı karşıyayım. Şimdi hala daha hala daha benim kendi bu girişimlerimle yapabildiğimin çok çok ötesinde inanılmaz boşluklar var ve hemen sizi bugün öğrenciliğiniz devam ederken yarın mezun olmanızı beklemenize gerek kalmaksızın müthiş adımlar atabilir ve tarihin yazılmasına, sektörün kalkınmasına bu mesleğin o gölge varlık olmaktan çıkıp daha somut daha böyle önde hatta yön verici ha rehberlik değil mi hayır ya ben tercümanım kardeşim rehber falan değil. Öyle bir sektör var 64 milyon TL sen bana nasıl rehber dersin hangi rehber 64 milyon TL lik bir sektör oluşturabilir dalga mı geçiyorsun sen öyle bir şey yok. Bu sektörün o somutlaşması daha hani o endüstriler üstü durumunun endüstrilerin kendileri tarafından, tekstil tarafından, otomotiv tarafından, Çevre ve Enerji tarafından, Sağlık Sektörü tarafından tanınması için çok ciddi şeyler yapabilirsiniz teknoloji de yapabilirsiniz, eğitim de yapabilirsiniz, uygulama da yapabilirsiniz hala çok boşluklar var. Yani ben bu bu meydanı boş bulup da her şeyi doldurabilme imkanı da zaten sahip değilim bir kişi olarak dernek olarak da hala sahip değiliz. Sonuna kadar gidin çok iyi para kazanabilirsiniz çok dünya devi müşterileriniz olabilir. Panasonic, HP bunlar yalnızca multilingual solutions provider olarak sizinle çalışabilirler. Yani sadece direct phrases dan Turkish translation bayii etmekle kalmazlar size 16 tane dili birden verebilirler ve siz bunu nasıl manage edebileceğinizi atıyorum İngilizce Hintçe, İngilizce Taice dil çiftlerindeki diğer çevirmenleri kontrol okumacıları proje yöneticilerinin nasıl deploy edebileceğinizi öyle projeleri nasıl manage edebileceğinizi şimdiden etraflıca ve çok zekice düşünmeye başlayın derim ve hedefiniz sadece Türkiye yi kalkındırmak olmasın yüzünüzü mutlaka batıya dönün. Yani Avrupa yla iş yapmaya, Amerika yla iş yapmaya TL üzerinden satışa değil de ihracata dolar ve euro üzerinden satış yapın. Talep beklenti inanılmaz bugün üç tane büyük tercüme bürosuna bugün merhaba deseniz Kanada daki, İrlanda daki, Çek Cumhuriyetindeki hemen yarın iş bilgisayarınızda kelime gönderilir. Ertesi gün siz Türkiye deki hiçbir bu niteliksiz olan arz talebin içine girmeden hop Avrupa dasınız ve bunun sürdürülebilirliğini bir araya gelerek sağlanır bir kişi yapamaz çünkü bunu. Bir araya gelerek iyi bir planlamayla ve umutla tabii yani bu çok önemli başarısızlıklar elbet olacak yani bunlar sizin vazgeçmenize ya da geri adım atmanıza neden olmasın hep devam. Bunu yaparsanız mezun olmadan, askere gitmeden, evlenmeden, kendi işinizi kurmanıza gerek kalmadan, büyük şirketlerde bir yerde staj dönemine girmeden bunu kaldırın ya ne stajı staj nedir ben bunu anlamıyorum. Staj nedir yani siz hemen bir işletmeymişçesine akşam ya da sabah kalkın bu kadar yani güzel bir profil Kamil Kartal, İngilizce Türkçe, şu alanlarda uzmanım deneyimli şurada tecrübesi var referansları bunlar tabii bunları diyebilecek 11

12 yani dolu bilgi olarak bunları doldurabilecek hale gelin çok kolay parmak şıklatmak gibi. Ama stajla başlarsınız hemen canavar millet hemen sizi kendi şirketine stajyer olarak çağırmaya da hazır. Neden? Bedava çalışacaksınız da o yüzden. Bunun için bir Büro Yönetimi ve Sekreterlik Eğitimi Bölümü okumadınız da Mütercim Tercümanlık Bölümü okumayı tercih ettiniz. Ben sizden düşüğüm siz benden yukarıdasınız ve sizin yapacağınız şey çok daha iyi olur yani şüphesiz ben tercih etmezdim. Benim yanımda staj yapmayı eğer Mütercim Tercümanlık Bölümü mezunu olsaydım. Çok hırslı ve çok ileriyi görün çok böyle büyük düşünün çünkü meydan boş çok açık söylüyorum. Standardı getirdik 9 Nisan 2009 da uygulamaya girdi. Vergilendirme başlayacak ve Türk Standartları Enstitüsü her ne kadar bunun sadece işletmede biçim belgelendirme olması gerektiğini düşündüyse de biz ve ben konu röportör olarak ben mümkün değil standardın doğasına aykırı çünkü burada çeviri işletmesi diye bir tabir yok çeviri hizmeti veren diye tanımlanmış ve Avrupa daki uygulamaya baktığınızda freehand translator lar EN standardıyla belgelendirilebiliyor. Şimdi standardınız var mı, var. Tabii standardımız var ama bu standart EN yani European Norm bunun kısaltılmışı EN Avrupa Standardizasyon Örgütünün kendi içinde bir uygulamada bütünlük sağlayabilmek için çok belirli bir topluluk tabii sürekli çeviri tecrübesi olan bir topluluk Avrupa Birliği. Bunun birbirlerine girebilmesi için 2000 yılında EUATC de yardım talebinde bulunuyor Avrupa Birliği. Diyor ki lütfen hani siz böyle bir ters password oluşturalım. Siz bunları teyit edin. Akademiyle, paydaşlarla, müşteri tarafıyla, yazılımcısıyla, donanımcısıyla bu sektörde teknoloji üretenlerle bir araştırma anket çalışma yapın şu kadar süreniz var bunun sonunda bir EN çıkartalım EN çıkıyor. Fakat EN dünyada Kanada var, Amerika var, Rusya var, Çin var, Afrika var, güneyi var, kuzeyi var, o zaman ne olacak International standards organization yani artık top senin de üye olduğun yani European Standards Organization (ESO) da üye bulunduğu TSE nin de üyesi bulunduğu bağlı bulunduğu bir ISO var. Yani evet International standards organization bu da enteresan bir şey. Biz çevirmeniz işimizi yaparız kardeşim sadece çeviri bizim işimiz bu diye mi düşünüyoruz yoksa bir dakika bu çeviri çok parçalı ve çok kitleler, endüstriler üstü bir oluşum bir kavram olması sebebiyle acaba çevirinin dışında bizim yaptığımız veya belki de bizden yapmamız beklenen başka şeyler var mı bu işin içinde ve buna er geç bunun farkına varacak mıyız acaba? Mesela bu belki böyle bir mesaj verebiliyorumdur diye söylüyorum çok önemli kanıtlarla anlatacağım diye de daha evvel söylemiştim. Şimdi tamam standardı getirelim dedik domino taşlarıyla devrildi derken gel Kamil konu röportörüsün, hay hay bir baktım EN dışında ISO standardı var ve bunun çalışması yapılıyor. Peki, ISO ne yapar. ISO birtakım technicaldan oluşuyor. Her technical committee nın altında subcommittee lar var, subcommittee ların altında working gruplar var, working gruplardaki grup leaderlıktan başlıyor üyelik ve leaderlıktan başlıyor. Subcommittee technical committee, convinner, Project manager acayip bir yapılanma içinde. (video 2 dakika 00:38:02) Bunlar hep ilgili ülkelerin kendi sektörlerinde ulusal düzeyde temsilcileri olan meslek örgütleri bir iki tane istisna ülke var Türkiye gibi yani iki çeviri işletmeleri derneği olan bunlardan bir tanesi İspanya ama o pozitif birçok başlık onlar çünkü. İspanya içinde konfederasyon kurmuşlar. Yani birçok dernek var bu dernekler işbirliğine gitmişler önce federasyon oluşmuş sonrada birlikten konfederasyona gitmişler yani federasyonları bile var İspanya nın ve müthiş bir akışkanlık ve üretkenlik içinde İspanya. 12

13 Prof. Dr. N. Berrin Aksoy: Peki bizdeki diğer dernek de üye mi bu EUATC ye? Kamil Kartal: EUATC de tabii söylemeyi unuttum önemli bir soru şöyle bir kuralı var her ülkeden yalnızca bir dernek üye olabilir. Bundaki hedefte şu çok başlılığı engellemek ya da dağılmayı bölünmeleri sektörel çekilmezliklerin oluşturabileceği bin bir çeşit sıkıntının önüne EUATC olarak geçmek veya EUATC olarak böyle bir şeye çanak tutmak. Soru: Ne kadar süredir çalışıyor? Kamil Kartal: 94 ten beri yani EUATC var mı? EUATC önceden kar amacı güdüyordu hemen açılabiliyordu. O bu tür bir meslek birliğinin işletmesine sorumlulukları maliyetleri farklıydı biz bunu kapattık 2007 de TÇİD nin resmi üyeliğinin başladığı toplantıda bunu kapattık. Onun yerine non-profit organizationa dönüştürdük EUATC yi. Hatta bu da o kadar güzel tesadüf etti ki biz sadece son gelen üye olmakla kalmadık kurulan yeni kurulan EUATC nin altı kurucu üyesinden de biri olduk o memorandumunda ilk kuruluş dönemlerinde EUATC nin sitesine girdiğiniz zaman göreceksiniz. Yani o memorandumda hangi ülkelerin kurduğunu İngiltere, Hollanda, Belçika, İspanya, Polonya, Türkiye o altı ülke EUATC AISBL i kurdu. ISO technical committee 37 altında 4 tane subcommittee var 4 tane working grubu var. Subcommittee ikinin yedi tane working grubu oldu. Bütün ülkeler katılıyor hatta o kadar enteresan ki Çek Cumhuriyeti Türkiye yle ilgili günümüzde bir mukayese yaparak her biçimiyle silkinmeye çalışıyoruz. İran İslam Cumhuriyeti orada hem de birkaç yıldır orada. Türkiye nin haberi yok ve bu technical committee 37 nin adı language content management çok büyük bir şey bu Tanrı Yönetimi demek language content management bunu biliyorsunuz Avrupa bu işi çok iyi yapıyor. Batı bu işi çok iyi yapıyor dili kültürleri birleştirmeyi, bölmeyi, parçalamayı yok etmeyi çok iyi bilir as a fact olarak söylüyorum. Bizde onların içindeyiz bu arada yok olduk yani onları kötülemek için söylemiyorum. Ama bizim derdimiz tabii böyle bir bilinçle farkındalıkla kendi üst değerlerimizin orada muhafızlığını yapmak bir nevi yani eternet kablosunu yapmamak. Şimdi İran İslam Cumhuriyeti orada dünyanın her ilinden ve her yerinden soyutlanmış bir ülkesi size soruyorum. Aklınıza gelen bir ülke söyleyin. Dünyanın her yerinden her şeyinden soyutlanmış bir ülkesi orada, Kuzey Kore orada language lerini ve content lerini manage ediyorlar. Nasıl manage ediyorlar? Sürekli bir new work ideal proposal geliyor. Amerika bir şey söylüyor, Kanada bir şey söylüyor, Çin bir şey söylüyor. Çeviri şöyle olsun efendim yazılım yapımı üretimi böyle olsun bunlar polling e açılıyor, oylama her ülke 4 seçenekli bu polling e katılıyor. Direkt evet diyebiliyorsunuz evet ama diyebiliyorsunuz, evetinizi hayırı koşullu diyebiliyorsunuz yani evet ama, hayır ama evet, evet ama hayır, hayır ama. Şimdi biz hani o domino taşlarını devirdik ya birden karşımıza EN çıktı ve işte standart çeviri, Allah Allah bir dakika ISO, dernek, konfederasyon derken bende elimde kitap okuyordum bunu beklemiyordum yani. Türk Standartları Enstitüsü olarak ülkemizde standartlardan yetkili olan tek kurum bu kurum, ben standart çıkarttım diyemez kimse kendi başına TSE diyebilir. Dedik ki hani böyle bir şey var bizde girelim onu da kabul etti TSE sağ olsun. Hatta müthiş ev sahipliği yaparak bize yol gösteriyor. O çünkü tekniğini biliyor işin ve her ülke yani ISO nun technical committee lerine üye olan her ülkenin üyeliği Ayna Teknik Komite tabiri geçiyor yani İngilizcesi mirror technical 13

14 committee, ISO da technical committee atıyorum İngiltere de mirror technical committee, Türkiye de mirror technical committee. Bizde hani bu işe önderlik ettiğimiz için şahsım her ne kadar başkanlığını yapamasam da çok da iyi oldu bir bakıma. Önderlik ettiğimiz için Çeviri Hizmetleri sektörü Ayna Teknik Komitesi kuruldu, ISO TSE 37 Language and content management adı bu üst adı. Onun dengi olan mirror technical committee nin adının mirror technical committee XYZ ya da bir number 000 language and content management olması gerekirken şimdi TSE sayfalarına girdiğinizde Türk Standartları Enstitüsü MTC112 Çeviri Hizmetleri Ayna Teknik Komitesi oldu. İşte bu bizim gölgeliğimizi de biraz hatta çok önemli bir şekilde öne çıkartıyor bir dakika bu başka bir şey de olabilirdi. Ama biz öne aldık biz bunu Çeviri Hizmetleri Ayna Teknik Komitesi yaptırdık. Bunu kim talep ediyorsa onun o sektörün adını alıyor demek ki ülkelere göre. Şimdi biz çevirmeniz değil mi? Ben kendi işime bakarım. Öyle mi? Öyle mi zannediyoruz? Siz böyle mi zannediyorsunuz? No. Ben bir baktım ISO bu yapılanması içine subcommittee 2 number 2. Bunun içinde şu anda sayısı 7 ye çıkmış ama bu dönemde bu yazılar yazılırken o zaman daha Technical Committee Turkish Standards Institutions kurulmamıştı bile. Bunun altında o zaman 6 tane sub working group vardı. TC2 nin altında 6 tane working group vardı. Ben şöyle bir baktım ilk ISO sayfalarını geziyorum. Cultural diversity management ama ben çevirmenim. Bir dakika yani ben çevirmenim ben ne anlarım Laz ı, Kürdü, Türk ü, Çerkez i yönetmekten canım. Benden istiyorlar o yüzden böyle bir kendi tarihçemi bir kez daha vurguyla söylemiş oluyorum. Bu sadece bizim halkımıza göre değişebilir. Evet, ben yalnızca çevirmenim dediğimde yalnızca çevirmen olarak bütün ömrümü sürdürebilirim. Buna hiç kimse itiraz edemez. Ama onun ufkuna biraz daha geniş açıdan baktığınızda taşlar sürekli devrilmeye başlıyor ve orada birden language policy çıkıyor ortaya. Bizim Atılım Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümü olarak bir dil anlayışımız olmalıdır dil ve bu üst kavrama bu üst kavramın içini çok da net doldurabilmemiz lazım. Anadil bilincini aşılamak lazım. İlla bir Türkçe Türkçe demeye gerek yok yani benim canıma minnet vatan millet delisi bir adam olduğum için ama Kürtçe anadil, Lazca anadil yani anadillere saygı duymak bakımından söylüyorum. Dolayısıyla işte işin çoğu geniş boyutları sizi bir şekilde siz ilerledikçe geliştikçe büyüdükçe sizi bir yerden yakalıyor. Language and content management Cultural diversity management and certification hatta language resources management biz şuan da kendimiz Türk Standartları Enstitüsü Ayna Teknik Komite 112 numaralı Ayna Teknik Komitesi olarak böyle bir işin içinde bulduk. Yani aslında yıllar yıllar önceki bazı hiç hesap etmediğiniz ölçümlerimiz, ilgilerimiz çok da aslında yabana atılmaması gereken şeylermiş. Prof. Dr. N. Berrin Aksoy: Ben şöyle bir yorum yapayım. Biz hepimiz bölümden istifa edip çeviri işletmesi kurmaya taraftarız. Böyle sadece kalabalığa bu kadar büyük Türkçe ye çekim potansiyeli olduğunu duyunca İngilizce miz de işe yarar bu arada kalabalığa aslında ona gerek yok internet üzerinden yapabiliriz. Kamil Kartal: Paris teki bir tercüme bürosunda bir Türkçe sözcüğü örneklendirelim ve veya ile çok kısa bir Türkçe sözcüğü kaça sattığını biliyor musunuz? 33 Euro Cent bir Türkçe sözcüğün Paris teki satışıdır. Londra da biliyor musunuz? 30 Pound. Bunu Türk Lirasına vurduğunuzda bir kelimenin dünyadaki Türkçe nin değerini şöyle ölçün diye söylüyorum 1 kelime 1 Lira. İnanılmaz bir şey yani eski parayla 1 milyon Lira. 14

15 Soru: Ben şeyi sormak istiyorum. Bilkent Üniversitesi Büro Yönetimi mezunusunuz. Mezun oldunuz kendi işinizi yapmadınız bu işi yöneldiniz. Ne yaptınız peki ya da size bu kadar tercümanlık mezunu insan var hani bu işleri niye sen yapıyorsun diyorlar mı? Kamil Kartal: Olmadı çok açık olsaydı belki durup düşünebilirdim ama yavaşlatırdı o beni sadece. Olmadı hele yani 98 den bahsediyoruz. Yani bugün olsa çok kişi diyecekti. Ben bile derdim ama benim 10 yıllık bir şirket geçmişim de var yıl bir şirket geçmişim var. Bu bugünün durumunu değiştirmez belki bugünkü gerçeklerimiz ya da tepkilerimiz ama 10 yıl önce. Prof. Dr. N. Berrin Aksoy: Evet çok farklıydı. Çünkü Mütercim Tercümanlık Bölümleri ilk zaten 88 de mezun verdi ondan 10 sene sonra ilk siz atılmışsınız bu işe ki daha piyasa henüz böyle dolmamış Mütercim Tercümanlıkla o zaman 10 sene içinde dolmamıştı. Kamil Kartal: Öyle çılgın bir talep o zamanda vardı yine iç piyasada. Yani halende var yani çılgın talep var. Prof. Dr. N. Berrin Aksoy: Ama talebe ulaşma yolarını belki bilemiyorlar çocuklar. Kamil Kartal: Onlar açılıyor. O yollar yani ben kendi derneğim adına temsilcisi olduğum kurucu yönetim başkanı olduğum kendi derneğim adına söyleyebilirim biz o yolları açıyoruz. tcid.org.tr sitesi burada biz bir seri ilanlar bölümü açıyoruz, orada çok güzel component lar hazırlanmış. Zaman içinde yeni yeni parçacıklar ekleyerek bir classified bölümü devreye girecek ve bu sadece çevirmenlerin birbirleriyle işbirliği ve aynı ekiplerde projelerde bir arada olmalarını sağlamakla kalmayacak. Buraya bir prose gibi bir cafe gibi bir pazar yeri vazifesi görecektir. Yani devren kiralık tercüme bürosu, ben çevirmenim şu projelerde çalışabilirim. Herkes kendine organize edebilir tam bir seri ilanlar noktasında hizmete girebilir. Özellikle bunun için biz ayrıca component ek olarak bazı yazılımlar geliştiriyoruz. Yani resmen canlı gayet işlevsel bir site olarak bunun merkezi olacak ve orada alıcı, satıcı ve aracı birbirleriyle buluşabilecekler. Türkiye de mesela özellikle Türkiye Odalar Borsalar Birliğiyle yaptığımız çalışmalardan bir tanesi de odur. Hatta geçen sene TOBB a gittim. Meslek Sınıflandırmaları ve Kod Numaraları veriliyor her birine. Bizim mesleğimizin Türkiye deki yeni en güncel meslek sınıflandırması artık rehberlikten çıktık ya mütercimlik ve tedrisat diye geçiyor sözlü çeviri. Buna hangi akıl hangi bilgi böyle bir ad vermiş takmış olabilir bunu aklım almıyor daha fazlasını da söyleyemiyorum bizim mesleğimizin kod numarası Türkiye Odalar Borsalar Birliğindeki kod numarası ve adı bu şimdi biz ne istiyoruz Mütercimlik ve tedrisat işimizin ana kaynağı Deniz Ticaret Odası serbest bölgeler bütün buralardaki işadamlarının bir araya gelerek oluşturdukları şeyin en üst noktası Türkiye Odalar Borsalar Birliği Türkiye deki sanayinin ticaretin ithalatın ihracatın merkezi olan yer orayı bu tcid.org.tr nin klas ifadesinden classified ına kanalize etmek istiyoruz ve bunun için de elbette birtakım hem yazılı çizili planlarımız hem de orayla kalmayıp bir baroları, hukuku, sağlık sektörünün üreticilerini imalatçılarını mesela bir Sandoz Türkiye yi anlatmak istiyorum. Örneğin bir Novartis Sandoz un birleşmesinden tercüme sektörüne neler çıktığını ilaç ruhsatlandırmada uzmanlaşmanın ne kadar etkili olabileceğini ve bunun sadece ilaç ruhsatlandırma tercümanlığı alanında uzmanlaşmak değil, ruhsatlandırmayı sıfırdan alıp tercümesiyle Sağlık Bakanlığıyla Sosyal Çalışma ve 15

16 Sosyal Güvenlik Bakanlığıyla ilişkiler kurulmak suretiyle nasıl yapılabileceğini hem anlatmak hem de böyle bir tercihe doğru sizi yönlendirmek de istiyorum. 21. yüzyılın konusu, dünyadaki bütün savaşları ve barışları belirleyecek olan şu konu biz 1.5 yıldır Allingus Tercüme Hizmetleri olarak on milyonlarca sözcük çevirdik. Yani şey aklınıza gelmesin Paris te euro cent olayı Türkiye de biz on milyonlarca sözcük çevirdik. Sözlükler oluşturduk. Sözcükçeler oluşturduk. Bunları mesela sizlerin erişimlerine açabiliriz. Size bir proje geldiğinde siz de hem sözlük nasıl oluşturulabilir dikkate alarak yola çıkarsınız hem de elinize çok güzel bir kaynak olur screen sözcüğünün örneğin ızgara mı olduğunu ekran mı olduğunu nasıl ayırt edebileceğinizin bütün teknikleri ama teknoloji çok kötü, sizce de öyle değil mi? Yani hep başkasının yaptıklarını almak hep adamlar o kadar güzel yapmışlar ki yani genel de biz zaten biliyordur da bilmeyenlerimiz gördüğünde düşüp bayılır. Accounting, teenwork management, performance trekking, calender avability of use staff her şey bir yerde all in one, solutation memory, glosaary complaining, customs saticfaction hepsi bir yerde yani lütfen bizim bir şeyler yapmamız lazım. Biz hep niye alalım, o yapmış bu vay süper helal olsun adama deyip, ben de yapabilirim. Atılım Üniversitesi nin Orta Doğu Teknik Üniversitesi nin Bilişim Bilimlerindeki bir bölümüyle şu güne kadar hiç yapılmamış bir proje başlatabilir. Lütfen biz üretelim biz teknoloji üretelim bir optical character recognition ımız yok bizim, Ukrayna da Moldova da üretiliyor bunlar. ABBYY finereader bilmiyor musunuz hayır ya biz kullanıyoruz. Her şey de burada var ve çok gerçekten üzücü. Ama bunun için birlik olmamız lazım yani hep beraber olmamız lazım; Atılım, Hacettepe, Bilkent, Boğaziçi, İstanbul Tüm Çeviri İşletmeleri Derneği, Çeviri İşletmeleri Derneği, Osman Kaya, Kamil Kartal bir araya gelmemiz lazım çok zor ama biz buluşmak zorundayız ve bunun için de tabii üniversitelerimize düşen o arabuluculuğu yapması harç hem de çok sağlam bir harç ama bizim beklentilerimiz var. Yani Berrin hocam özellikle ciddi anlamda beklentilerimiz var. Reel bir durum söyleyeyim mi mesela? Şimdi 12 Şubat 2009 da Turkish Standards Instute Technical Committee 112 kuruldu. Toplantıyı birlikte yaptık kuruldu. Toplantıda alınan kararla International Standards Organization participant member ı olduk. Bakın çeviri sektöründen bahsediyorum veya okulun bölümüyle ilgili konuşuyorum yani başka bir yerle değil. Participant member ı olduk o zamana kadar observer member bile değildik. Hani İran İslam Cumhuriyeti hem de Kuzey Kore o kadar zamandır orada dediğimiz için o zamana kadar observer member bile değildik. Bunları yaptık participant olduk. Atıyorum Mart ın 9 ya 8 iydi 2009 participant memberi olduk. Olurken dedik ki o günkü toplantı da hatırlayacaksınız. Bakın şuan da new work ideal proposallar var yani bunu EUATC vasıtasıyla biliyorum bu bilgiye sahibim ve o proposallar oylamalar açık bu oylamalara katılabiliriz ve Türkiye nin ülke görüşünü oluşturup bizim de bu çorbada bir katkımız olur bütün dünya orada çünkü. Tamam, şimdi 3.5 ayı geçti sadece TC37 altında SC2 altında VG6 nın analitik 37, under sub committee number 2, under work Group 6 dediğimde lar birbirine karışmamış oldu. 3 tane oylamaya katılmayan ülkelerin isimlerini söylüyorum size Rusya, Çin, Kuzey, Kore, Türkiye işte biz bu ligdeyiz. Çok üzgünüm ama işte biz bu ligde top oynuyoruz. Bütün Avrupa orada bütün Avrupa da ben bu konuda söz sahibiyim benim diyeceğim var diyen işletmeler Terry Oliver FIT in Genel Sekreteriydi bu adam orada her şeye katılıyor çevirmen, sizden hiçbir farkı yok her şeye katılıyor yön veriyor, yazıyor, çiziyor new work item ortaya koyuyor ve 20 küsur tane ülke bunların oylamalarına katılıyor sonuçlar alınıyor. 16

17 Dolayısıyla ISO nun sloganı şu If you are not there somebody elses voice will be heard and you may not like the result diyor. Gidin katılın bir görüşünüz olsun, bir anadil bilinciniz olsun ve kabuktan çıkalım eskide kaldı kabuktan çıkalım. Soru: Sorum şu Rusça yla ilgili çalışmalarınız var mı İngilizce Rusça çeviri anlamında? Prof. Dr. N. Berrin Aksoy: Bu sene seçmeli olarak aldılar çünkü öğrencilerimiz. Kamil Kartal: Öyle mi? Prof. Dr. N. Berrin Aksoy: İspanyolca, Almanca, Fransızca onlardan birini seçiyorlar. Kamil Kartal: Rusça başka üniversitelerde yok var mı? Prof. Dr. N. Berrin Aksoy: Galiba TOBB da var. İstanbul da var üniversitede çeviri olarak var, bölüm olarak var. Soru: Ben hani Rusça mı ne kadar geliştirebilirim bilmiyorum ama yazın Beyaz Rusya ya gitmeyi planlıyorum yani çift yönlü olarak İngilizce Rusça geliştirmek istiyorum da internet sitenize baktığımda görememiştim ben hatırlıyorum da, İngilizce Rusça var mı onu merak ettim. Kamil Kartal: Multilingual projeler bize az gelir. Yani en son 2007 de çok komik Japonya Osaka dan Panasonic firması Matsushita Electric and Elektronic Product firmasının purchasing departmen manager ları Osaka dan Antalya ya bize geldi. 30 tane dil Türkçe içlerinde ama from English into 30 languages sözleşme falan yaptık kullanılacak karakterle ilgili English into Russian orada da vardı. Sonra şu sevda yani bu meslek örgütü sevdası olamadı. Osaka dan geldi bir örnek olarak söylüyorum. İçten bile değil inanın yarın sabah kalkın kendinizi introduce edin şöyle güzel elinizi yüzünüzü yıkayın bir güzel web sitesi yapın hepiniz için geçerli bunlar staj filan yok böyle bir şey. Hemen web sitenizi yapın çok profesyonel ve ticari düşüneceksiniz bunu. Çünkü kaybettiğiniz an hiçbir saniyeyi geri getiremezsiniz ve stajda what yani hangi firma Türkiye deki ben kendi firmam için söyleyebilirim size. Hangi firma size 1 yıllık hatta belki de 2 yıllık staj sonunda sizi mükemmel bir çevirmen yapabilir ki ancak size iş verir siz de işinizi yaparsınız. Ama onu kendiniz alabilirsiniz müthiş bir talep var. Ama hep aynı şeyi ısrarla söylemeyeyim birlik olmanız lazım birlik ve bugünden 15 yıl sonra değil. Şimdi İngilizce Rusça yla ilgili bize zaman zaman geliyor individual projeler, multilingual değil. Onlarda yani deneme yanılma yapma seçeneğimiz pek olmuyor. Ama geliştirmek noktasında mesela EUATC içinde Russian olsaydı ki talep ediyorlar girecek Hindistan için bile talep ediliyor, Avusturya bile talep ediliyor, bizde EUATC aldık Avrupa nın sınırlarından çıkın diye. Şimdi Latvia; Antalya da GM yaptım en son işte Nisan Latvia üye oldu ve Latvia nın working language lerinden biri Russian dolayısıyla sizi Latvia Çeviri İşletmeleri Derneği nin üyeleriyle iletişime geçirtebilirim. Gerçi tabii Litvanian diye bir official language ları da var Litvanian nın yani ama yani orada English Russian, Russian English çok yani ciddi orası da bayağı hareketli pazarı olan bir ülke belki sizi ben o işleri yapan firmalara üye firmalara EUATC ye üye olan firmalara özgeçmişinizi introduce edebilirim veya az daha dayanırsanız belki 2 ay 3 ay classified bir devreye 17

18 girsin şuanda dünyada hiçbir yerde batı da ya da doğu da olmayan classified olacak. Tamamen bizim tasarımımız tamamen bizim düşüncemiz, şey gibi düşünün yani bir Translation stock Exchange bütün rage, raid, hangi dil yazılı çeviri localization kaça satılıyor onun ederi ne, çizgiler IMKB deki gibi indi düştü piyasa akşam kapanış sabah falan inanılmaz bir sistem kuruyoruz dünyada böyle bir şey yok ve onun reddedilemez cazibesiyle birlikte o classified ın kişisel profil sayfaları, company profile sayfaları, Project announcement sayfaları team work collaboration sayfaları falan base ini 2 ay içinde kuruyoruz. Ama onun tamamen faal şekilde ve verimli olarak kullanılabilmesi de belki biraz vakit alacak. Siz TÇİD yi takip edin. Ben birde hani şunu da ekleyeyim. Bu toplantımızla ilgili hocama haber vermiştim. Bir küçük anket çalışması yapmak istiyorum, tcid.org.tr sayfasında 3-5 tane soru soracağız. Bu konferansı dinleyen bu konuşmayı dinleyen bu sohbete katılan arkadaşlarım olarak görüşlerinizi hem içerikle ilgili hem de çeviri sektörüyle ilgili genel görüşlerinizi o ankete katılıp yanıt verir. Yine tarih yazılırken ilk defa Atılım Üniversitesi nin Mütercim Tercümanlık Bölümü öğrencilerinin katkısıyla ortaya çıkan, daha sonra Hacettepelilerin daha sonra İstanbul Üniversitelilerinin Bilkentlilerimizin de katılacağı ama ilk öncülüğü Atılım ın yapacağı böyle bir ankete katılım gösterirseniz çok sevinirim. Yani o kısa özlü ama sektörel ve gerçek bir anket çalışması olacak. 18