Çarklardan Çiplere. Sanayi Üretimi Nisan 2015 Alt Sektör Değerlendirmeleri TSKB Ekonomik Araştırmalar

Transkript

1 Çarklardan Çiplere Sanayi Üretimi Nisan 2015 Alt Sektör Değerlendirmeleri TSKB Ekonomik Araştırmalar

2 2 İmalat Sanayii Genel Görünüm ve

3 -13,5% -6,7% 0,3% -2,0% 2,6% -10,3% 2,9% -0,9% -4,1% 1,2% 0,4% -0,5% 7,5% 8,6% 5,5% 10,4% 21,4% 21,8% 20,6% 33,6% 42,8% 38,7% 14,6% 11,4% 8,5% 8,3% 6,2% 6,2% 5,7% 5,5% 5,3% 4,9% 4,8% 4,5% İmalat Sanayiinde Genel Üretim Değerinden Alınan Paylar (2013) TÜİK Sanayi Üretim Endeksi ne göre imalat sanayi üretimi 2015 yılının ilk 4 ayında %2,2, Nisan ayında ise önceki yılın aynı dönemine göre %4,55 arttı. (İlk 4 ayın sanayi üretim büyümesi %1,90, Nisan ayı artışı ise %3,73 oldu.) Ocak ve Şubat aylarının zayıf seyri Mart ve Nisan aylarındaki artışlarla telafi edildi. İmalat sanayi üretiminin %86 sını oluşturan 12 ana sektörden sadece üçünün (tekstil, diğer metalik olmayan mineraller ve kauçuk-plastik ürünler) üretim endeksinde gerileme görüldü. İmalat sanayi üretimine en fazla katkı ise motorlu kara taşıtları, kok ve rafineri ürünlerinden geldi. (Nisan ayında motorlu kara taşıtları 1,8 puan, kok ve rafineri ürünleri ise 1 puan katkıda bulundu.) İmalat sanayiinde üretimin %30-35 i ihracata yönelik yapılırken Nisan ayı ihracatında dolar bazında yaşanan %1 lik artışa karşın euro bazındaki %9,5 lik artış euro/dolar etkisini ortaya koyuyor. (Nisan 2014 aylık ortalama euro/dolar paritesi 1,38, Nisan 2015 ise 1,08.) 2015/2014 Nisan Üretim Değişimi Toplamdan %45 pay alan AB ülkelerine yapılan ihracat Nisan da %10,6, Mayıs ta ise %21,7 azaldı, gerileme büyük oranda euro/dolar paritesinden kaynaklanıyor. İkinci büyük pazar olan Ortadoğu ya yapılan ihracat da azalış trendinde. Mayıs rakamlarına göre payı %3 civarında olan Uzakdoğu ülkelerine yapılan ihracattaki artış ise Şubat tan beri devam ediyor. 3

4 Oca-13 Şub-13 Mar-13 Nis-13 May-13 Haz-13 Tem-13 Ağu-13 Eyl-13 Eki-13 Kas-13 Ara-13 Oca-14 Şub-14 Mar-14 Nis-14 May-14 Haz-14 Tem-14 Ağu-14 Eyl-14 Eki-14 Kas-14 Ara-14 Oca-15 Şub-15 Mar-15 Nis-15 May-15 İmalat Sanayiinde 2 İmalat Sanayi İhracat ve İthalat Değişimi Kapasite kullanım oranları geçen yılın aynı dönemine benzer gerçekleşti. Mayıs ayında ise bir miktar iyileşme görüldü (%1). 11,7% İmalat Sanayi İhracatı İmalat Sanayi İthalatı Tüketici güven endeksinde önceki yılın aynı ayına göre Nisan da %16,7, Mayıs ta ise %15,4 azalma oldu. 4,2% 0,4% 1,1% İmalat sanayi üretimini yılın ilk çeyreğinde esas olarak tedarikçi sektörlerle birlikte otomotiv sektörü sürüklerken Nisan dan itibaren inşaat malzemesi üreten sektörlerde de toparlanma olduğu görülüyor Ocak ,3% -4,6% Şubat -5,7%-6,4% -12,8% 2015 Mart ,8% Nisan -5,5% -14,2% 2015 Mayıs -20,3% Alt Sektörler İmalat Sanayi KKO Gelişimi Mart ayında üretimde en yüksek artış temel eczacılık ürünleri (%52,1), makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı (%41,6), diğer ulaşım araçları (%35,3), kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı (%25,6), bilg. elektronik ve optik ürünler (%25,1) ve motorlu kara taşıtlarında (%21,8) görüldü. En fazla gerilemenin görüldüğü alt sektörler ise ağaç ve mantar ürünleri (-%12,3), tekstil ürünleri (-%9,4), kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (-%4,7) ve diğer metalik olmayan mineraller (-%4,4) oldu. 72,4 72,7 73,6 74,8 75,5 75,4 76,4 76,0 73,9 73,3 74,4 75,3 74,9 74,4 74,6 73,7 72,8 72,4 74,1 74,9 4

5 Ocak 13 Mart 13 Mayıs 13 Temmuz 13 Eylül 13 Kasım 13 Ocak 14 Mart 14 Mayıs 14 Temmuz 14 Eylül 14 Kasım 14 Ocak 15 Mart 15 Mayıs 15 67,7 68,1 64,4 65,4 64,3 İmalat Sanayii - Mayıs 2015 Tüketici Güven Endeksi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre Mayıs ayı ihracatı geçen yılın aynı ayına göre dolar bazında %18 geriledi. Yılın en yüksek oranlı düşüşünde euro/dolar paritesinin etkisinin geçmiş aylara göre daha az olduğu dikkate alınmalı İhracat gerilemesinde de önemli payı bulunan otomotiv sektöründeki 10 günü aşan iş bırakmaların sonucunda Mayıs ayı üretimi adet bazında %13 azaldı. Motorlu kara taşıtları üretiminin Mayıs ayı imalat sanayi üretimine 1 puan civarında negatif katkıda bulunacağı öngörülüyor. Tekstil, giyim, beyaz eşya gibi sektörler başta olmak üzere diğer sektörlerin ihracatındaki düşüşler de Mayıs ayı imalat sanayi üretimi üzerinde aşağı yönlü baskı yaratıyor. Euro/Dolar Seyri Kötü hava koşulları nedeniyle ortaya çıkan gecikmelerin telafi edilmesi gerekliliğine de bağlı olarak ikinci çeyrekte inşaat faaliyetlerinin hız kazanmasının inşaat malzemeleri üreten alt sektörlerde üretim artışına yol açması, imalat sanayiine bu sektörlerden pozitif katkı gelmesi bekleniyor. 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 İlk dört ayda zayıf performans gösteren metalik olmayan mineraller, fabrikasyon metal ürünleri, kauçuk-plastik ürünleri gibi sektörlerin Mayıs ayından itibaren daha iyi performans göstereceği tahmin ediliyor. 1,15 1,10 1,05 İmalat sanayi üretim endeksinde önceki yılın aynı ayına göre Mayıs ayında yatay seyir öngörülüyor. 1,00 5

6 İmalat Sanayii 2 Türkiye İhracatının Ülke Gruplarına Göre Değişimi /2014 Ocak 2015/2014 Şubat 2015/2014 Mart 2015/2014 Nisan 2015/2014 Mayıs 40% 37% 5% 9% 7% 11% 13% 6% 7% 5% 16% 14% 14% 5% 6% 6% 2% 5% 0% 12% 18% Afrika AB Ülkeleri Bağımsız Devletler Top. Diğer Asya Diğer -1% Avrupa -2% Kuzey Amerika Ortadoğu Uzakdoğu -4% -3% -5% -7% -6% -4% -5% -7%-06% -6% -11% -11% -11% -10% -12% -16% -14% -13% -15% -17% -15% -16% -22% -21% -21% -19% -26% -25% -28% -28% -30% -32% -34% Konut satışlarındaki güçlü seyrin mobilya, beyaz eşya, ev tekstili, kapı-pencere profilleri gibi alt sektörleri olumlu etkilemesi, yılın ikinci çeyreğinde bu sektörlerden gelen katkının artması bekleniyor. Otomotiv sektöründe Mayıs ayındaki iş bırakmaların yarattığı üretim kaybının Haziran ve Temmuz aylarında telafi edileceği, tedarikçi sektörlerle birlikte imalat sanayiine yüksek oranlı katkının bu iki ayda devam edeceği öngörülüyor. Euro/dolar paritesinde euro lehine görülen kısmi iyileşmeye rağmen AB pazarlarının tedarik politikalarındaki değişiklik nedeniyle ihracat artışının güç olduğu, Rusya ve Ortadoğu pazarlarında 2015 yılında toparlanma beklentisinin bulunmadığı, diğer pazarlardaki gelişmelerin de 2015 yılı imalat sanayi ihracatını 2014 yılı düzeyinin üzerine taşımakta yetersiz kalacağı düşünülüyor. TL/dolar seyri, Euro bölgesi dışında ihracatı teşvik ederken ithalat faturalarının da artmasına yol açıyor. Yurtiçinde üretimi mümkün ürünleri (tekstil vb.) destekleyecek bu gelişmenin ithalat zorunluluğu bulunan sektörlerde kârlılık sıkışmasını artıracağı düşünülüyor. 6

7 7 İmalat Sanayi Alt Sektörleri

8 -2,2% -9,6% -5,0% -7,3% -0,1% -7,4% -6,1% -3,9% -1,6% 6,5% 7,7% 2,7% 7,0% 1,7% 1,5% 6,6% 13,5% 9,7% 3,9% 7,8% 4,9% 3,0% 38,6% 34,1% Gıda İmalatı Gıda üretimi, büyük oranda ihracattaki talep belirsizliğinin etkisi ile Nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yatay seyretti. Nisan ayında alt sektörler içinde deniz ürünleri, süt ürünleri ve tahıl ürünleri üretiminde artış görülürken, diğer tüm alt sektörlerde ise Mart ayına göre üretim azaldı. Gıda Üretim Endeksinin Önceki Yıllara Göre Değişimi 5,4% 4,5% 3,5% 1,8% 2,6% 0,3% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Ocak-Nisan döneminde Ortadoğu ve Rusya başta olmak üzere önemli pazarlara yapılan ihracat talep azalışı, gümrük sorunları ve müşterilerin ödemelerindeki gecikmelerin de etkisi ile bir önceki yılın aynı dönemine göre dolar bazında %4,5 değer kaybetti. -5,0% Seçili Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi TİM in Mayıs ayı verileri ihracattaki düşüşün Nisan ayının biraz üzerinde gerçekleşebileceğini düşündürürken, yaş meyve-sebze ihracatında az da olsa toparlanma sinyalleri görülüyor. Ocak ayından bu yana ilk defa geçtiğimiz yılki seviyelerine yükselen kapasite kullanım oranları, Ramazan ayındaki iç talep artışı beklentisinin de etkisi ile sınırlı da olsa büyümenin korunabileceğine işaret ediyor. Geçtiğimiz yıla göre daha uygun iklim şartlarının yaşandığı 2015 te Çukurova bölgesinde başlayan buğday hasadına ilişkin ilk bilgiler doğrultusunda, tahıl üretiminde geçmiş yıllar ortalamalarının da üzerinde bir artış görülebilir. İzole kuş gribi vakaları nedeniyle Mayıs ayında Irak başta olmak üzere önemli ihracat pazarlarında kesintiye uğrayan kanatlı ürünleri ihracatı takip edilmeli. Et Ürünleri Deniz Ürünleri Sebze-Meyve Ürünleri Süt Ürünleri Unlu Mamuller Diğer Gıda -5,2-5,3 2015/14 Nisan 2015/14-2,2-4,5 Ocak Nisan Gıda Dış Ticaret Değişimi % 2014/13 İthalat 3,2 İhracat 6,3 5,0 11,3 8

9 -4,3% -1,2% -0.6% -3,1% -2.7% -0,1% -2,7% 4,3% 2,5% 2,1% 6,0% 4.8% 7,1% 7.1% 6,5% 3,6% 12,9% 7,1% 9,3% 9.7% Ana Metal Sanayi Ana metal sanayi üretimi 2015 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %1,2 geriledi. Ocak taki %7,8 oranındaki daralma 2014 ün aynı döneminde %7,6 artışın ardından geldi. İlk iki ayda üretim 2013 seviyelerinde sabit kalırken, Mart ta %2, Nisan da %1,2 artış gösterdi. Ana metal sanayi grubu dış ticareti altını kapsayan değerli ana metal grubu hariç değerlendirilmektedir. Ana metal sanayiindeki esas üretim grubu olan demir-çelikte yılın ilk dört ayında ihracat %24,0, ithalat %10,0 daraldı. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre ilk üç ayda yalnız %3,8 azalan ithalat, Nisan daki %26,0 düşüşle birlikte önemli ölçüde geriledi. TİM verilerine göre çelik ihracatı Mayıs ta geçen yılın Mayıs ına kıyasla %37, geçen aya kıyasla %17 geriledi. 5,2% 4,8% Ana Metal Sanayi Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 0,4% -7,9% -0,4% Ocak 2015 Şubat Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2,0% 1,2% 2015 Mart 2015 Nisan İhracatta 2014 te Mısır, Irak, Libya ve Suudi Arabistan pazarlarında kayıplar yaşanmıştı Ocak-Mayıs döneminde artan döviz kuru ve düşen fiyatların da etkisiyle Irak ve Suudi Arabistan da kayıpların sürdüğü, Libya satışlarının ise %65 gerilediği görülüyor. Diğer taraftan Mısır a Mayıs ihracatı %198, beş aylık ihracat %37 arttı. Mısır a ihracat artışı özellikle Nisan ve Mayıs ta belirgin hale geldi. Beş aylık ihracatta artış gösteren diğer pazarlar ABD ve Kuveyt. İlk dört ayda ılımlı artış gösteren BAE ise beşinci aydaki %58 düşüşle birlikte ilk beş ayda %4 gerileme gösterdi. Ana Demir- Çelik Boru/Profil Çeliğin İlk İş. Ürü. Değerli Ana Metaller Metal Döküm Dış ticaretten gelen olumsuz sinyallere rağmen, Mayıs ta kapasite kullanım oranının geçen yılın Mayıs ına kıyasla dört puan artması üretimde düşük oranlı artışın süreceğini düşündürüyor te ihracattaki gerilemeye karşın, iç talepte ana sürükleyici sektörler inşaat ve otomotivdeki büyüme beklentilerine paralel büyüme görülebilir. Yılın tamamında %0-2 bandında büyüme olası görünüyor. -24,0 Demir Çelik Dış Ticaret Değişimi % -5,1-14,3-6,3-7,3 2014/13-10,0 2015/14 Ocak-Nisan İthalat İhracat 9

10 -1,0% -13,4% -9,4% -7,7% -7,0% -17,8% -12,6% -1,6% -7,3% -8,1% 1,7% 4,6% 1,9% 5,5% 6,2% 5,1% 6,8% 16,5% 19,3% 25,4% Tekstil Ürünleri Tekstil üretimi, 2015 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %9,7 geriledi, ancak Nisan gerilemesi önceki aylara göre düşük kaldı. Hem doğrudan hem de hazır giyim üzerinden dolaylı ihracattaki daralma, üretim gerilemesinin ana nedeni olmaya devam etti. Tekstil üretiminin %40-45 i doğrudan ihraç edilirken, dolaylı ihracatla birlikte yurtdışı satışlar üretimin %70-75 ini oluşturuyor. Rusya, Ukrayna, Ortadoğu ülkelerinden kaynaklanan dış talep, siyasi karışıklıklar ve petrol fiyatlarına bağlı olarak düşerken AB üyesi ülkelere yapılan ihracatta da euro/dolar paritesinin olumsuz etkisi görüldü. Sektörün ithalatının dolar ağırlıklı olması AB ülkelerinde rekabet gücünün düşmesine yol açtı. AB ülkeleri ihracatındaki dolar bazında görülen gerilemede euro/dolar paritesine ek olarak Almanya, İtalya, Fransa gibi ana pazarlarda başka ülkelerden, özellikle de AB içinden tedarikin artmasının etkili olduğu düşünülüyor. Ancak üretim gerilemesinde Rusya, Ukrayna, Suriye, Irak gibi ülkelere yapılan ihracattaki %40 a ulaşan düşüşün önemli etkisi olduğu, bu ülkelere yapılan ihracatta birim fiyatı düşük ürünlerin payının yüksekliğinden ötürü ihracat tutarı etkisinden daha fazla üretim kaybının yaşandığı tahmin ediliyor. Tekstil Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 4,3% 3,4% 1,1% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Ocak-Nisan 2015/2014-9,5% -6,7% -9,4% -13,3% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi -9,7% 2015 yılının ilk 3 ayında tekstil ürünleri dış ticaret miktar endeksi önceki yılın aynı dönemine göre %8 düştü. Global ölçekte pamuk ve sentetik iplik, kumaş fiyatlarındaki düşüşe rağmen hem dolar/tl seyri hem de tekstil ürünleri ithalatına ek vergi uygulaması hem tutar hem de miktar bazında ithalatta düşüşün sürmesini sağlıyor. (Nisan ayında yayınlanan bir tebliğle bazı ürünlerde ek vergiler artırıldı.) İplik Dokuma Kumaş Örme Kumaş Ev Tekstili Dokusuz Kumaşlar Yılın ilk dört ayında dokusuz kumaşlar haricindeki alt sektörlerde üretim kaybı yaşandı. Hijyenik ve değişik endüstriyel ürünlerde kullanılan dokusuz kumaşlarda üretimin %70-75 i yurtiçi talebe yönelik olduğu için diğer alt sektörlerden ayrıştı. TCMB kapasite kulanım oranları anketi tekstilde üretimin Mayıs ayında da gerilediğine işaret ediyor Mayıs ayında KKO %81,3 iken, 2015 Mayıs ayında %76,8 oldu. TİM verilerine göre Mayıs ayı tekstil ürünleri ihracatı %15 le Nisan dan daha fazla gerileme gösterdi, Rusya, Ukrayna, Irak pazarlarında iyileşme görülmezken Avrupa pazarlarında da dalgalı bir seyir gözleniyor. KKO ve ihracat verileri Mayıs ayında da üretimdeki negatif seyrin devam edeceğini, %5-7 aralığında bir gerilemenin olduğunu düşündürüyor. -14,5 2013/ /2013 Tekstil Dış Ticaret Değişimi % -6,0-10,9 2015/14 Nisan -10,2 2015/14 Ocak Nisan 2014/13 2,6 4,0 7,5 İthalat İhracat 10,0 10

11 -3,2% -1,3% -1,7% -0,9% -5,4% -2,4% -3,3% 4,8% 1,5% 3,2% 5,0% 2,3% 2,3% 4,0% 1,6% 0,6% 5,9% 11,3% 9,5% 10,6% Hazır Giyim Hazır giyim üretimi, 2015 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %0,8 artış gösterdi. Aynı dönemde hazır giyim ihracatı ise dolar bazında %8, miktar bazında %5 civarında azaldı. Üretimin %70 inin ihracata yönelik olduğu sektörde ihracat gerilerken sınırlı da olsa üretim artışının siparişlere yönelik üretimden ve yurtiçi talepteki artıştan kaynaklandığı tahmin ediliyor. Üç ana pazar Almanya, Hollanda ve Fransa ya yapılan hazır giyim ihracatının dolar bazında %20-30 aralığında düşerken Irak, Libya, Suriye, ABD, İran gibi ülkelere yapılan ihracat arttı. Üç ana pazar Almanya, Hollanda ve Fransa ya yapılan hazır giyim ihracatında görülen düşüşlerin, talep daralmasından ziyade tedarik tercihlerindeki değişiklikten kaynaklandığı, düşen girdi fiyatlarıyla birlikte AB içi ticaretin arttığı tahmin ediliyor. Yılın ilk dört ayında iç giyim ve diğer dokuma eşyalarda üretim kaybı yaşanırken, dış giyim, örme giyim ve çorapta olumlu bir seyir izlendi. Örme giyimdeki artış, AB dışı pazarlardaki büyüme ile de uyum taşıyor. Hazır giyim kapasite kullanım oranı 2014 yılının ilk 4 ayında %77,1 iken, 2015 yılının ilk 4 ayında %75,3 oldu. Mayıs ayı kapasite kullanım oranı %75,6 ile önceki yılın aynı ayının altında kaldı. TİM Mayıs ayı ihracat verilerine göre hazır giyim ihracatı %16 düşüşle Nisan dan daha kötü bir performans gösterdi. Bu veriler Mayıs ayında hazır giyim üretiminin 2014 seviyesinin altında kalabileceğine işaret ediyor. -12,8 6,2% Hazır Giyim Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 1,7% 0,1% 1,2% 2,7% 2,6% 0,8% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Ocak-Nisan 2015/2014-3,6% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Dış Giyim İç Giyim Diğer Dokuma Eşyalar Örme Giyim Çorap -8,9-8,5 2015/14 Nisan -7,82015/14 Ocak Nisan Hazır Giyim Dış Ticaret Değişimi % 2014/13 1,7 8,3 7,8 18,1 İthalat İhracat 11

12 Motorlu Kara Taşıtları TÜİK sanayi üretim endeksi verilerine göre Nisan ayında motorlu kara taşıtları üretimi %21,8 artarken, OSD verilerine göre Nisan ayında otomotiv üretimi adet bazında %22 artış gösterdi in ilk dört ayında üretim endeksi ortalama %21,7, adet bazında üretim ise %28 artmış oldu. Böylelikle Nisan ayındaki üretim artışı yıl başından beri devam eden güçlü trendi sürdürmüş oldu. 9,7% Otomotiv Üretim Değişimi % 4,6% 4,5% 28,0% Nisan ayında toplam %3,7 artan toplam sanayi üretiminin 1,44 puanı motorlu kara taşıtları kaleminden geldi. Motorlu kara taşıtları son dört aylık dönemde ise ortalama %2,3 artan toplam sanayi üretimine 1,53 puanlık katkı sağlayarak imalat sanayinin alt kalemlerinden toplam üretimine en fazla katkıda bulunan kalem oldu /4Ay -9,7% Otomotiv üretiminde güçlü bir dönemin yaşanmasının sebepleri en çok ihracat yapılan Avrupa pazarındaki canlılık, oynak döviz kuru ve seçim sürecindeki belirsizliklerin etkisiyle erkene çekilen iç talep, TCMB para politikaları ve ilk dört aydaki düşük baz etkisi olarak sıralanabilir. TİM verilerine göre otomotiv endüstrisi ihracat rakamları Nisan ayında %11,6 geriledi. Ancak bu gerileme büyük ölçüde euronun dolar karşısında önceki yılın aynı ayına göre %21,7 değer kaybetmesinden kaynaklandı. Nitekim OSD verilerine göre adet bazında ihracat Nisan ayında %2 arttı. Nisan ayı ihracat performansının bir miktar ivme kaybetmesi baz etkisinden kaynaklanıyor. OSD verilerine göre Mayıs ayında yaşanan iş bırakma eylemleri sebebiyle üretim %13 geriledi. Böylece, 2015 yılının ilk beş ayında otomobil üretimi adet bazında %19 artmış oldu. TİM verilerine göreyse Mayıs ayında otomotiv ihracatında, büyük ölçüde iş bırakma eylemlerinin ve bir miktar süre gelen eurodaki değer kayıplarının etkisiyle, %27,4 düşüş yaşandı. Ancak Mayıs ayında yaşanan üretim kayıplarının kısmen Haziran ve Temmuz aylarında telafi edilebileceği düşünülüyor. Nitekim ODD nin açıkladğı iç pazar satışları verilerine göre Mayıs ayında üretimdeki duraklamaya rağmen otomobil ve hafif ticari araç satışları sırasıyla %36 ve %59 oranlarında arttı. Mayıs ayında iş bırakma eylemlerinin doğurduğu üretim kaybının kısmen telafi edilerek yıl sonu üretim rakamlarına yansımasının daha sınırlı kalacağı tahmin ediliyor. Traktör Midibüs Minibüs Otobüs Kamyonet K. Kamyon B.Kamyon otomobil 4 Aylık Segment Bazında Üretim Ay Ay Otomotiv Dış Ticaret Değişimi % % /4ay -%5 -%5, %5,3 %15, %12,3 İthalat İhracat 12

13 -12,3% -1,9% -2,1% -4,4% -4,1% -3,1% -2,3% 0,3% 5,5% 9,4% 3,2% 5,7% 2,1% 1,2% 5,4% 3,6% 2,7% 6,3% 6,1% 9,6% Kimyasalların İmalatı Nisan ayında kimyasal madde üretimi, bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,9 artış gösterdi. Yılın ilk aylarındaki keskin üretim düşüşünün etkisi ile, Ocak-Nisan dönemindeki toplam üretim değişimi ise önceki yıla göre -%2,2 oldu. Kimya Üretim Endeksinin Önceki Yıllara Göre Değişimi 1,7% 4,6% 3,3% 0,4% 2,9% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan İhracat 2015 yılının ilk dört ayında değer bazında yaklaşık % 10 gerilerken TİM in Mayıs ayı verileri Nisan ayına göre daha büyük bir düşüş yaşanabileceğini gösteriyor. Mayıs ayına ilişkin kapasite kullanım oranları, ihracat verileri ve üreticilerin beyanları değerlendirildiğinde, değer bazında ihracatta yaşanan azalışa karşın miktar bazında ihracatta sınırlı da olsa artış gerçekleştiği tahmin ediliyor. -6,2% -6,3% Seçili Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Alt sektörler bazında bir önceki yılın aynı ayına göre en büyük üretim artışı deterjan ve kozmetik malzemeleri ile (boya dahil) kaplayıcı üretiminde görülürken Petkim in kapasite artış yatırımı nedeniyle kısmen duraklayan üretiminin de etkisi ile temel kimyasal üretiminde Mart ayına göre %5,1 düşüş izleniyor. Temel Kimyasallar Kaplayıcılar (Boya Dahil) Deterjan ve Kozmetik Diğer Kimyasallar Suni/Sentetik Elyaf Mayıs ayı kapasite kullanımında görülen düşüşün Petkim de gerçekleşen 5 günlük iş bırakma eylemi ve yeni üretim hatlarının devreye alınma sürecinin devam etmesinden kaynaklandığı, bu durumun Mayıs ayı kimyasal üretimi üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturduğu tahmin ediliyor. -13,4-9,7-10,2-7,3 Kimya Dış Ticaret Değişimi % 2015/14 Nisan 2015/14 Ocak Nisan 2014/13 4,0 4,5 2,8 6,0 İthalat İhracat 13

14 -8,1% -8,4% -5,2% 13,1% 15,7% 15,2% 32,3% 34,0% Eczacılık Ürünleri Yerli ilaç üretimini teşvik politikalarının olumlu sonuç verdiği ve üretim endeksinin artış ivmesini devam ettirdiği görülüyor. İlaç üretim endeksi gerek Nisan ayında gerekse yılın ilk dört ayında %30 un üzerinde artış gösterdi. Öte yandan, üretilen ilaçların düşük birim fiyata sahip eşdeğer ilaçlar oldukları ve miktar bazında büyümenin değere kısmen yansıyabileceği hatırlanmalı. İlaç etken ve yardımcı maddelerinin imalatında da çift haneli rakamlardaki üretim artışı devam ediyor. Eczacılık Üretim Endeksinin Önceki Yıllara Göre Değişimi 52,1% 30,8% 33,6% 12,4% 14,6% 8,9% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan -5,0% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Sektörün Nisan ayı ihracatı bir önceki yılın aynı ayına göre %23 artarken, Ocak-Nisan dönemindeki yıllık ihracat artışı ise %6 ya yaklaşmış durumda. Mayıs ayı kapasite kullanım oranları, sanayi üretiminde Nisan ayına benzer ya da hemen altında bir büyüme yaşanabileceğini gösteriyor. Temel Eczacılık Ürünleri İmalat Eczacılığa İlişkin İlaçların İmalatı İlaç Dış Ticaret Değişimi % Geri ödeme fiyat politikaları nedeniyle Türkiye de ruhsatlı olarak satılmayan ithal ilaçlar konusundaki düzenleme değişiklikleri belirsizlik yaratmaya devam ediyor. 1 Temmuz dan itibaren kanser ilaçlarından «temini zorunlu ilaç listesi»nde bulunanların hastanelerce temininin zorunlu hale getirilecek olması takip edilmeli. 2015/14 Nisan 2015/14 Ocak Nisan 2014/13 4,0 5,8 5,3 4,5 3,3 8,1 13,5 23,4 İthalat İhracat 14

15 -10,5% -1,4% -5,0% -5,6% 0,0% 5,0% 5,1% 7,0% 6,4% 3,8% 5,8% 3,7% 8,3% 7,7% 12,7% 18,3% Makine Teçhizat Makine ve Teçhizat Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Makine üretimi, 2015 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %1,4 geriledi. Yılın ilk iki ayında daralan üretimin Mart ta %3,6 arttığı, Nisan da %0,5 gerilediği görülüyor. Geçen yılın ilk iki ayından gelen güçlü baz etkisi dikkate alındığında Mart taki artış zayıf bir toparlanmaya işaret ediyor. Bununla beraber ilk dört ayda üretim 2013 ün aynı dönemine göre %3,1 yukarıda olduğundan gerilemenin sınırlı olduğu söylenebilir ilk üç ayında %10 daralan ihracat Nisan da biraz toparlanarak %6,8 geriledi. Yılın ilk dört ayında ihracat %8,8 azaldı. Aynı dönemde ithalattaki daralma %11 oldu. İhracat üretim değerinin yaklaşık %45-50 sini oluşturuyor. Dolayısıyla hem iç pazar, hem ihracatta gerilemenin sürdüğü görülüyor. Makine sınıflaması farklı olan TİM verilerine göre ise Mayıs ta makine ve ekipman ihracatı %26, iklimlendirme sanayii ihracatı %27 geriledi. 7,4% 1,0% 2,7% 3,6% -0,5% -3,5% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan -7,1% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2014 te Irak, Rusya ve Ukrayna pazarlarındaki gerilemeyi telafi eden ABD, İran ve İngiltere pazarlarından yalnız ABD nin 2015 ilk dört ayda bir önceki yıldaki seviyesini koruduğu gözleniyor. Motor/Türbin Akışkan Gücü İle Tarım/Ormancılık Mak. Maden/İnşaat Mak te makine üretim ve ihracatındaki daralmanın azalarak yılın bütününe yansıması bekleniyor. İhracatta ABD, İran, Almanya pazarlarının yılın ikinci yarısında büyüme kayıplarını telafi edeceği düşünülüyor. Bununla beraber, Azerbaycan başta olmak üzere komşu ülkelerdeki olumsuzluklar büyümeyi kısıtlayıcı faktörler. Makine ve Teçhizat Dış Ticaret Değişimi % 8,3 14,6 İç pazarda özel sektör yatırımlarındaki düşük büyüme beklentisinin ve döviz kurundaki artışın makine tüketim ve ithalatına yansıması bekleniyor. Diğer taraftan kamu alımlarında yerli üretim teşvikleri ve artan döviz kuru nedeniyle üretimin iç pazarı karşılayan bölümünde artış beklenebilir. -6,8 2014/13-11,0 2015/14 Ocak-Nisan -8,8 İthalat 4,7 İhracat 15

16 -15,5% -29,9% -26,5% -4,8% -7,5% -6,0% -1,2% 4,5% 3,4% 5,6% 15,8% 6,3% 4,9% 12,3% 23,4% 9,6% 9,3% 0,3% 5,9% 1,4% 3,0% 5,0% 6,2% 33,8% Elektrikli Teçhizat Elektrikli teçhizat üretimi, Nisan ayındaki %14 oranındaki daralmaya paralel olarak %0,4 geriledi. Elektrikli ev aletlerinin üretim değeri bakımından %42 sini oluşturduğu elektrikli teçhizat üretiminin son 5 yıllık dönemde ortalama %40 civarı ihracata yönelik. Üretimde önceki yılın aynı dönemine göre en keskin düşüş (-%26) şalter imalatı, kontrol panelleri, elektrik sigortaları vb. kapsayan elektrik dağıtım ve kontrol cihazlarında görüldü. En büyük artış ise %23,4 ile kablolamaya yönelik tel ve kablo imalatında gözlendi. İhracatta önceki yılın aynı dönemine göre diğer grubu dışında artış gösteren alt sektör olmadı. İhracatta geçen yılın aynı ayına göre ilk 10 pazarda İngiltere, Irak, Rusya, Fransa, Türkmenistan, İsrail e satışlar önemli oranda azalırken Suudi Arabistan a yapılan ihracatta %35 civarı artış gözleniyor. Bu artışın büyük bir kısmı ise elektrik motoru, jeneratör, transformatör ile dağıtım ve kontrol cihazları ihracatından kaynaklanıyor. Nisan da önceki yılın aynı ayına göre değişmeyen elektrikli teçhizat kapasite kullanım oranı, Mayıs ta 1,6 puan artış gösterdi. 2,5% Elektrikli Teçhizat Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 9,2% 0,0% -6,6% -0,2% -3,2% 0,4% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Elektrik Motoru, Jeneratör ve Transformatör Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Elekt. Dağıtım ve Kontrol Cihazları Akümülatör ve Kablolama için Pil Teller-Kablolar Elektrikli Aydınlatma Ekipm. Ev Aletleri Elektrikli Teçhizat Dış Ticaret Değişimi % TİM verilerine göre Mayıs ta elektrik, elektronik ve hizmet ihracatı %22 geriledi in başından itibaren sektörde süregelen gerileme veya durgunluğun Mayıs ayında da devam edeceği ve endekste %2 civarı bir gerileme yaşanacağı tahmin ediliyor. -14,1-14,1-8,2 2015/14 Nisan 2015/14-2,8 Ocak Nisan -5,7 2014/13 2,6 4,1 6,7 İthalat İhracat

17 -15,1% -2,8% -3,5% -0,4% -0,4% -1,3% -3,1% 7,2% 3,2% 3,2% 1,3% 2,1% 4,8% 4,4% 7,2% 11,5% Diğer Metalik Olmayan Mineraller (Cam-Seramik-Çimento vb.) Diğer metalik olmayan mineraller üretimi sert kış koşullarına bağlı olarak inşaat yapım faaliyetlerinin yavaşlamasından ötürü geriledi. Yılın ilk 4 ayında üretim gerilemesi %8,7 oldu. Ocak ve Şubat ta %15 e yaklaşan gerileme, Mart ve Nisan aylarında hava koşullarının daha iyiye gitmesiyle hız kesti. Metalik olmayan mineraller üretiminin 2015 yılı ilk 4 ay görünümünde 2014 yılından gelen güçlü baz etkisi de rol oynadı yılının aynı döneminde önceki yıllara kıyasla iyi ve yağışsız hava koşullarına bağlı olarak çimento başta olmak üzere inşaat malzemeleri üretim ve yurtiçi tüketimi çok kuvvetli bir seyir gösterdi, döneminde 2014 yılı hariç üretim endeksinin 4 ay ortalaması civarında iken 2014 yılında 110 oldu. Söz konusu durumu TÇMB çimento üretim ve yurtiçi satış miktarlarından da takip edilebiliyor. 0,2% Metalik Olmayan Mineraller Üretim Endeksi Değişim 3,4% 1,8% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Ocak-Nisan 2015/2014-4,3% -4,1% -13,7% -14,1% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi -8,7% Metalik olmayan mineraller üretiminde ağırlık taşıyan alt sektörlere bakıldığında yenileme talebi ve ihracata bağlı olarak cam ve seramikte daha iyi bir seyir görülürken gerilemede esas etkenin çimento ve benzeri ürünler olduğu görülüyor. Çimento üretimi ilk 4 ayda önceki yılın aynı dönemine göre %15,5 düştü. Özellikle Ocak ve Şubat aylarında üretim kaybı %30 lara ulaştı. Mart ayından itibaren iyileşen hava koşullarıyla birlikte çimento üretiminde de toparlanma olduğu, Nisan ayında gerilemenin %3 ile sınırlı kaldığı görülüyor. Cam Seramik Karo Seramik Sağlık Gereçleri Çimento-Kireç-Alçı Metalik Olmayan Mineraller Dış Ticaret Değişimi % Mayıs ayı kapasite kullanım oranı %78 ile önceki ayların üzerinde bir üretim düzeyine işaret etmekle birlikte geçmiş yılın biraz altında seyrediyor. Ancak sektörde yeni devreye giren kapasiteler dikkate alınarak Mayıs ayı üretiminin geçen yılı yakalayacağı tahmin ediliyor. İnşaat faaliyetlerindeki canlanma da bu beklentiyi destekliyor. -12,1-11,9-4,5 2015/14 Nisan 2015/14 Ocak Nisan -3,5 2014/13 0,9 İthalat 5,1 İhracat 9,2 16,8 17

18 -9,7% -12,4% -19,5% -31,2% -30,5% -26,6% -5,0% -25,0% -28,5% -32,6% -19,6% -1,4% -0,7% -0,6% 8,0% 0,9% 8,1% 2,9% 4,1% 7,8% 0,9% 17,9% 8,0% 45,4% Diğer Ulaşım Araçları Genel Gemi-tekneler, demir yolu lokomotif ve vagonları, hava taşıtları-uzay araçları ile bunlarla ilgili makineler, askeri savaş araçları, motosiklet, bisiklet ve engelli aracı ve diğer ulaşım ekipmanlarının oluşturduğu diğer ulaşım araçlarında üretim Nisan ayında %20,6 oranında arttı. Artışa ek büyük katkının üretimi %8 artan hava taşıtları-uzay araçları, başka yerde sınıflandırılmamış diğer ulaşım araçları ile gizli veriye sahip olan askeri savaş araçlarından geldiği görülüyor. Hava taşıtları-uzay araçlarındaki artışta THY ve Assan Hanil Otomotiv in ortaklaşa kurduğu TSI Uçak Koltuk Üretimi gibi firmaların etkili olduğu tahmin ediliyor. Diğer Ulaşım Araçları Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 36,3% 40,6% 35,3% 21,1% 20,6% -15,1% -6,4% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Nisan ayında ihracatın %15 azalarak 72,4 milyon dolar olarak gerçekleştiği sektörde ihracatın yarıdan fazlası ABD ye gerçekleştirildi. Gemiler-Yüzen Yapılar Demir Yolu Lokomotifler-Vagonlar Motosiklet Demir yolu lokomotif ve vagonları üretiminde %4,1 lik bir artış görülürken aynı dönemde tamamına yakın kısmı Irak ve Kocaeli Serbest Bölge ye yapılan ihracat 3 kat artarak 25,5 milyon dolara yükselmiş durumda. Askeri savaş araçları üretimi gizli veri olduğundan endeks değişimi net olarak hesaplanamasa da, ihracatın Nisan da bir önceki yıla göre %30 arttığı görülüyor. 16,3 milyon dolarlık ihracatın %80 lik kısmı Malezya ya yapılmış. Gemi ve diğer yüzen yapı üretim endeksinde önemli bir değişim izlenmemekle birlikte Nisan ayında ihracatın 2 kat artış ile 123 milyon dolara yükselmesi ise bir diğer önemli gelişme. Almanya, Norveç ve S. Arabistan ın bu ihracattaki payı ise %65. Diğer Ulaşım Araçları Dış Ticaret Değişimi % 2015/14 Nisan 33,5 2015/14 Ocak Nisan 3,7 24,8 2014/13 11,2 4,6-15,8 27,2 İthalat İhracat 92,8 18

19 -3,5% -4,3% 22,9% 21,3% Kok Kömürü ve Rafineri Ürünleri 2015 yılının ilk 4 ayında kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri, imalat sanayi üretimine pozitif katkıda bulunmaya devam etti. Ocak-Nisan döneminde üretim, önceki yıla göre %23 arttı. Üretim artışı esas olarak rafineri ürünleri imalatından kaynaklandı. TÜPRAŞ ın yeni yatırımıyla motorin, benzin, jet yakıtı gibi beyaz ürünlerde üretim kapasitesini artırmasına paralel olarak bu ürünlerin üretimi de artış gösterdi. 2,1% Kok Kömürü ve Rafineri Ürünleri Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi -3,5% -4,3% 30,4% 14,0% 25,6% 21,4% 22,7% Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Ocak-Nisan 2015/2014 TÜPRAŞ ın kapasite kompozisyonundaki değişimle talebi yüksek ürünleri üretme kabiliyetindeki artışın yanı sıra ham petrol fiyatlarındaki düşüşün de mamul ve ara mamul ithalatı yerine ham petrolden üretimi teşvik ettiği tahmin ediliyor. Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2014 yılının Mayıs ayında %68 olan kapasite kullanım oranının, 2015 yılı Mayıs ayında %85 olması üretimin yine %20 ler civarında artabileceğine işaret ediyor. Rafineri ürünleri imalatındaki yüksek oranlı artışın yılın ikinci çeyreğinde de devam etmesi bekleniyor yılının ikinci çeyreğinde hem petrol fiyatlarının yüksek seyretmesi hem de TÜPRAŞ ın yatırımını tamamlamaya çalışırken ortaya çıkan yavaşlama nedeniyle üretim düşük seyretmişti teki üretim düzeyinden kaynaklanan baz etkisine ek olarak yılın ilk çeyreğinde yurtiçi araç satışlarının rekor düzeyde artmasının da ilerleyen aylarda akaryakıt talebini uyaracağı ve rafineri ürünleri üretimine pozitif etkide bulunacağı tahmin ediliyor. -36,2-35,4 Rafine Petrol Ürünleri Kok Kömürü ve Rafineri Ürünleri Dış Ticaret Değişimi % -18,6-9,0-12,3 İthalat İhracat 2015/14 Nisan -0,2 2015/14 Ocak Nisan 2014/13-0,9-1,5 19

20 -4,2% -2,5% -3,5% -5,8% -16,4% -29,2% -3,8% -1,4% 0,1% 5,9% 0,8% 9,3% 10,0% 43,6% 15,3% 0,4% 1,2% 2,4% 13,5% 4,1% 18,0% 10,1% 0,3% 3,8% Fabrikasyon Metal Ürünleri Fabrikasyon Metal Ürünleri Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 2015 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönem ile aynı seviyede seyreden fabrikasyon ürünleri imalatı, Nisan ayında önceki yılın aynı dönemine göre %5,5 arttı. Yılın ilk 3 ayında üretim gerilemesi görülen metal yapı malzemeleri, buhar jeneratörü ve sıcak su kazanları gibi alt sektörlerde Nisan ayında üretim artışa geçti. Havaların iyileşmesiyle birlikte inşaat yapımında görülen canlanma ve konut satışlarındaki artışın bu alt sektörleri olumlu etkilediği düşünülüyor. 5,9% 5,5% 3,7% 2,7% 0,6% 0,0% Ocak ,2% Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Ocak-Nisan -2,5% 2015/2014 Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Fabrikasyon metal ürünleri ihracatı yılın ilk 4 ayında %12 gerilerken, ihracatta ağırlığı fazla olan metal yapı malzemeleri, mutfak eşyaları-el aletleri-hırdavatlar alt sektörlerindeki ihracat düşüşünün belirleyici olduğu görülüyor. Metal Yapı Malzemeleri Metal Tank ve Rezervuarlar Buhar Jeneratörü ve Sıcak Su Kazanları Silah ve Mühimmat Metallerin Dövülmesi Preslenmesi Mutfak Eşyaları-El Aletleri-Hırdavat Mayıs ayı kapasite kullanım oranı, Nisan ayı aynı düzeyde olurken Mayıs ayı üretiminde Nisan a benzer şekilde %4-5 civarında artışa işaret ediyor. İnşaat sektöründeki toparlanma, otomotiv üretimindeki artışın sürmesi gibi gelişmeler önümüzdeki aylarda sektör büyümesini desteklemesi beklenen gelişmeler olarak öne çıkıyor. -10,4-12,1-13,4-11,8 Fabrikasyon Metal Ürünleri Dış Ticaret Değişimi % 2015/14 Nisan 2015/14 Ocak Nisan 0,4 2014/13 5,8 8,6 19,5 İthalat İhracat 20

21 -5,5% -7,8% -10,1% -8,2% 0,0% -1,4% -1,8% -0,3% 0,6% 6,7% 1,4% 4,1% 2,3% 1,5% 0,6% 5,3% 1,9% 6,0% 5,4% 5,3% 7,4% 9,1% 4,3% 6,5% Kauçuk ve Plastik Ürünleri Kauçuk ve plastik ürünler imalatı yılın ilk 4 ayında aylık bazda dalgalı bir seyir izledi, 4 ay ortalamasında %1 düşerken, Nisan ayında da benzer seviyede geriledi. -0,2% Kauçuk ve Plastik Ürünleri Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 3,2% 3,5% 2,4% 1,3% -0,9% -1,0% İlk 4 aydaki gerilemede PVC kapı pencere profilleri, altyapı ve üstyapı boruları gibi ürün gruplarından oluşan plastik inşaat malzemeleri ve plastik levha, tüp, profil üretimindeki gerileme etkili oldu. Hava koşullarına bağlı olarak yavaşlayan inşaat faaliyetleri plastik inşaat malzemesi üretimini olumsuz etkiledi. Özellikle PVC profillerin inşaatın son aşamalarında kullanılmasından ötürü bu alt sektördeki toparlanmanın önümüzdeki aylarda görüleceği düşünülüyor Ocak 2015 Şubat 2015 Mart 2015 Nisan Ocak-Nisan 2015/2014-6,7% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Kauçuk ürünler, plastik ambalaj malzemeleri ve diğer plastik ürünler alt sektörlerinden Nisan ayı üretimine pozitif katkı geldi. Kauçuk ürünlerde Nisan ayında görülen artışta otomotiv sektörü üretim ve satışlarındaki yüksek oranlı artışın etkisi bulunuyor. Plastik ambalaj ise iç talepteki artıştan olumlu etkilendi. Kauçuk ve plastik ürünleri ihracatı yılın ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %16,5 geriledi. Bütün alt sektörlerde ihracat kaybı yaşandı. Irak, İran, Suriye, İsrail e yapılan ihracatta önemli miktarda artış yaşanırken Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkelerine yapılan ihracatta da yüksek oranlı düşüş görülüyor. Mayıs ayı kapasite kullanım oranının önceki ayların üzerinde bir seyir göstermesi üretim artışına işaret ediyor. İnşaat faaliyetlerine ilişkin beklentiler de önümüzdeki aylarda plastik inşaat malzemeleri üretiminde pozitif seyre işaret ediyor. Kauçuk Ürünler Pl. Levha-Tüp-Profil Pl. İnşaat Malz. Kauçuk ve Plastik Ürünleri Dış Ticaret Değişimi % -16,5-5,9 2015/14 Nisan -15,1 2015/14-5,3 Ocak Nisan 2014/13 2,0 6,3 11,3 10,4 İthalat İhracat 21

22 Bu rapor, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir olarak kabul edilen kaynaklardan elde edilen verilerle hazırlanmıştır. Raporda yer alan görüşler ve öngörüler, rapor kapsamında belirtilen ve kullanılan yöntemler ile sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerle üretilen sonuçları yansıtmakta olup bu verilerin tamlığı ve doğruluğundan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Raporda yer alan sonuçlar, görüşler, düşünceler ve öngörüler, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından açık ya da gizli olarak bir garanti ve beklenti oluşturmaz. Diğer bir ifadeyle; bu raporda yer alan tüm bilgi ve verileri kullanma ve uygulama sorumluluğu, doğrudan veya dolaylı olarak, bu rapora dayanarak yatırım kararı veren ya da finansman sağlayan kişilere ait olup, elde edilen sonuçtan dolayı üçüncü kişilerin doğrudan ya da dolaylı olarak uğradıkları zarardan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Bu doküman ileriye dönük tahminleri de kapsamaktadır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., bu tahminlere ulaşılamaması ya da Rapor daki bilgilerin tam ve doğru olmamasından sorumlu tutulamaz Bu raporun tüm hakları saklıdır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin izni olmadan raporun içeriği herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz, fotokopi veya teksir edilemez, dağıtılamaz. 22