Libya ile Yeni Kırk Yıllara Doğru...3. Türk Teknik Müşavirlik Hizmetlerinin Uluslararası Boyutu...4. Libya Demiryolu Projeleri...12.

Transkript

1

2

3 Ç NDEK LER Editörden Müşavirlik Hizmetlerimizin Yurt Dışı Hedefleri...2 ISSN İmtiyaz Sahibi Türk Müflavir Mühendisler ve Mimarlar Birli i ad na Yönetim Kurulu Baflkan Demir İNÖZÜ Yazı İşleri Müdürü Salih Bilgin AKMAN Yayın Kurulu Salih Bilgin AKMAN Munis ÖZER Oktay AKAT Mehmet DÖNMEZ Metin DALGIÇ Pelin ERDOĞAN Seda ORAL SEYHAN Grafik-Tasarım Yusuf MEfiE (Ajans-Türk) Başkandan Libya ile Yeni Kırk Yıllara Doğru Bakandan Türk Teknik Müşavirlik Hizmetlerinin Uluslararası Boyutu...4 Tema Libya nın Yeniden Yapılandırılması Programında Türk Teknik Müşavirlik Hizmetleri...6 Basımevi Ajans-Türk Gazetecilik Matbaacılık İnşaat Sanayii A.Ş. İstanbul Yolu 7. Km. İnönü Mahallesi Necdet Evliyagil Sk. No: 24 Batıkent / ANKARA Tel: Fax: info@ajansturk.com.tr Basım Tarihi Basım Yeri ANKARA Yayım Türü Yerel Süreli 3 ayda bir yayımlanır Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Ahmet Rasim Sokak No:35/2 Çankaya Ankara Tel: (312) Faks: (0312) e-posta: tmmmb@tmmmb.org.tr url: Yazıların ve reklamların içeriğinden sahibi sorumludur; TürkMMMB veya Yayın Kurulu sorumlu tutulamaz. Yayımlanan yazıların, her hakkı saklıdır. Kaynak belirtmek koşuluyla, yazılarından, toplamda çeyrek sayfayı geçmeyen alıntı yapılabilir. Bunun dışında, seri olarak çoğaltılması, çeyrek sayfadan fazla alıntı veya kopya yapılması, Yayın Kurulu nun yazılı iznine bağlıdır Dergimiz, 2000 adet basılıp dağıtılmaktadır. Yurt Dışı Mühendislik Hizmetlerinin Dünü ve Bugünü...10 Libya Demiryolu Projeleri...12 Üyelerimizden Libya da Mühendislik ve Teknik Müşavirlik Projeleri...14 Derne Kenti Altyapı ve Peyzaj Projesi : Libya ya Doğrudan İhraç Edilen İlk Türk Müşavirlik Hizmeti...20 İnsan Yapımı Nehir Projesi Man-Made River Project...24 Kültür - Sanat Mimarlığın Serüveni Çok Kısa Bir Tarihçe...28 Birliğimizden Haberler...32

4 Salih Bilgin AKMAN Müşavirlik Hizmetlerimizin Yurt Dışı Hedefleri EDİTÖRDEN... Bu sayımızın teması olağan genel kurullarımıza paralel, geleneksel olarak düzenlemiş olduğumuz teknik kongrelerden biri olan LİBYA NIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI PROGRAMIN- DA TÜRK TEKNİK MÜŞAVİRLİK HİZMETLERİ KONFERANSI olarak belirlenmiştir. Ülkemizin bulunduğu coğrafyada, özellikle Akdeniz e kıyısı bulunan ve çoğu geçmişte bizlerle aynı bayrak altında yaşamış olan dost ve kardeş ülkelerde oluşan son gelişmeler, bizlerin daha aktif olarak bölgesel konularla ilgilenmemizi ve bu ülkelere dost ellimizi daha kuvvetli olarak uzatmamızı gerektirmektedir. Son 40 yılda büyük işler yaptığımız Libya da gelecek on yıllarda daha başarılı olacağız ve kardeş ülke Libya nın imarı için her türlü gayreti göstermeye hazır olan teknik müşavirlerin etkin katkılarını hedeflediğimiz işbirliklerini hayata geçireceğiz. Bu konuları detayları ile irdeleyeceğimiz konferansımız, sizlerin katkıları ve desteği başarımızın temelini oluşturacaktır. Ekonomi Bakanlığı nın büyük teşvik ve desteği ile hazırlanan Kongremizde Libyalı dostlarımızı ağırlayacak ve birlikte yeni hizmet alanlarının açılmasına ve yeni işlerin başlamasına imkan yaratmış olacağız. Bu konuları işlediğimiz sayfalarımızda değerli yazarlarımızın özgün yazılarını bulacaksınız. Tema konumuzla ilgili dergimize katkıda bulunan Ekonomi Bakanımız Sayın Zafer Çağlayan a, Sayın Munis Özer e, Sayın Celal Akın a, Sayın Mehmet Dönmez e, Sayın Turan Başarankut a, Sayın Burçin Çetin e, Sayın Yalçın Tezcan a, Sayın Oktay Akat a Sayın Ahmet Özsüt e teşekkürlerimizi sunarız. Ekonomi Bakanımız Sayın Zafer Çağlayan, Türk Teknik Müşavirlik Hizmetlerinin Uluslararası Boyutu konulu yazısında sektörümüzün uluslararası bir marka olmasını hedef olarak göstermekte ve bu çalışmalar için her türlü desteği vereceğini belirterek bizleri teşvik etmektedir. Üyemiz Sayın Munis Özer, Libya nın Yapılandırılması Programında Türk Teknik Müşavirlik Hizmetleri konulu yazısında; sektörümüzün Libya daki iş olanaklarını detayları ile belirtmekte ve ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının görevlerini açıklayarak bizlerin konuya daha sağlıklı bilgilerle yaklaşmamızı sağlamaktadır. Bu konuda, Planlama Bakanlığı, İskan ve Altyapı Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Su Temini ve Dağıtımı, Elektirk İdaresi nin görev ve yetki alanları detaylı olarak açıklanmaktadır. Üyemiz Sayın Celal Akın, Yurt Dışı Mühendislik Hizmetlerinin Dünü ve Bugünü konulu yazısında, sektörümüzde iş alma ve iş yapma aşamalarında yaşanan sorunları detaylı olarak açıklamakta ve geçmiş tecrübelerini bizlerle paylaşmaktadır. Üyemiz Sayın Mehmet Dönmez, Libya Demiryolu Projeleri konulu yazısında Libya da mevcut demiryollarının durumunu anlatmakta ve kontrolluk hizmeti üstlendikleri Sirt-Bingazi Hızlı Demiryolu Projesinin detaylarını vermektedir. Sayın Burçin Çetin, Derne Kenti Altyapı ve Peyzaj Projesi konulu yazısında Bride of the Sea-Denizin Gelini olarak tanımlanan Derne Kentinin 2034 yılı hedef nüfusu olan kişiye sağlıklı bir altyapı hizmeti sunulması kapsamındaki mühendislik ve müşavirlik çalışmalarını bizlere anlatarak, yapacak çok işimizin olduğunu vurgulamaktadır. Fahri üyemiz Sayın Yalçın Tezcan, : Libya ya Doğrudan İhraç Edilen İlk Türk Müşavirlik Hizmeti konulu yazısında tecrübelerini tarihsel gerçeklik perspektifinde bizlerle paylaşmaktadır. Müşavirlik hizmetlerinin gerçekleştirilmesi için sabırla ve özveri ile yapılan çalışılmaların, hedeflenen başarıyı getirdiğini gözler önüne sermektedir. Üyemiz Sayın Oktay Akat, İnsan Yapımı Nehir konulu yazısında Türk Müşavirlerinin uluslararası arenada yaptıkları hizmetlerle elde ettikleri başarının güzel bir örneğini vermektedir. Sayın Ahmet Özsüt, Mimarlığın Serüveni-Çok Kısa bir Tarihçe yazı dizisinin bu bölümünde engin mimari kültürünün bir kesitini daha bizlere sunmaktadır. Dergimizin Kültür-Sanat köşesi bu yazılarla okurlarımızın özellikle dikkatini çekmektedir. Dergimizin yayına hazırlanmasında emeği geçenlere, yayın kurulu üyelerimize, reklam vererek dergimizin yayınlanmasına sponsorluk yapan üyelerimize teşekkürlerimizi ve şükranlarımızı sunarız. Yayın kurulu olarak; tüm üyelerimizin daha başarılı, daha kazançlı işler yaparak, Türk Müşavir Mühendis ve Mimarlar Birliği nin etkinliğinin arttırılması en büyük arzumuzdur. Dergimizin yayınlanması sizlerin katkıları ile mümkündür. Teknik müşavirlik hizmetlerinin geliştirilmesi, tüm karar vericilerin ve hizmet sunucuların katkıları ile birlikte sağlıklı ve güçlü bir endüstri kurulması dileğiyle OVERSEAS TARGETS OF OUR CONSULTING SERVICES The theme of this issue has been identified as "CONFERENCE ON TURKISH TECHNICAL CONSULTING SERVICES IN THE PROGRAM FOR THE RECONSTRUCTION OF LIBYA," one of the technical congresses that we have been traditionally organizing in addition to our ordinary general assemblies. Recent developments that have taken place in friendly and brotherly countries in our region, particularly those coastal states in the Mediterranean with which we shared the same flag in the past should prompt us to take an interest in regional issues more actively and extend our hand of friendship to those countries more vigorously. We will be even more successful in Libya where we carried out major projects in the past 40 years and ensure the cooperation and strong contributions by technical consultants who are ready to do their best in order to rebuild Libya, which is a friendly country. Our conference where those issues will be scrutinized in detail and your contributions and support will underpin our success. We will host our Libyan friends at our Congress which will be convened with strong support and encouragement from the Economy Ministry and provide an opportunity for opening new service areas and starting new businesses. You will find articles by our distinguished writers on our pages where those issues will come under scrutiny. We thank Economy Minister Zafer Çağlayan, Munis Ozer, Celal Akın, Mehmet Dönmez, Turan Başarankut, Burçin Çetin, Yalçın Tezcan, Oktay Akat, and Ahmet Özsüt who have contributed to our magazine's thematic issue. In his article entitled "The International Dimension of Turkish Technical Consulting Services," Economy Minister Zafer Çağlayan sets making our industry an international brand as a target and encourages us by stating that he will provide all kinds of support for our efforts. We are thankful and grateful to people who have contributed to this issue of our magazine, members of the editorial board, and members who sponsored it by placing ads. The editorial board strongly desires to ensure that our members undertake successfully carry out more profitable contracts so that the Association of Turkish Consulting Engineers and Architects becomes a more influential organization. Your contributions make it possible to publish our magazine. We hope that technical consulting services will be further developed and a healthier and stronger industry will be built through contributions to be made by all decision makers and service providers. 2 SAYI27

5 Demir İNÖZÜ Libya ile Yeni Kırk Yıllara Doğru... Değerli Okurlarımız, 10 Nisan 2013 tarihinde Ankara da Ekonomi Bakanlığımızın desteğinde Libya nın Yeniden Yapılandırılması Programında Türk Teknik Müşavirlik Hizmetleri konulu bir konferans düzenliyoruz. Konferansımızın amacı Libya da yaşanan son yapısal değişikliklerden sonra başlayan yeni dönemde Türk teknik müşavirlik firmalarının Libya Pazarına yeniden ve daha etkin bir şekilde açılabilmeleri için ilgili taraflar arasında bilgi alışverişini sağlamaktır. Bu amaçla Libya daki planlama ve yatırımlarla ilgili Bakanlar ve Bakan Yardımcıları ile belli başlı yatırımcı kamu kuruluşlarının üst düzey yetkilileri konferansımıza davet edilerek Bakanlıklarının çalışmalarını anlatmaları, kuruluşlarını tanıtmaları ve planlanan yatırımlar hakkında bilgi vermeleri; aynı zamanda da Türk teknik müşavirlik firmalarının deneyimleri, bilgi ve becerileri ile sunabilecekleri hizmetler konusunda bilgilendirilmelerinin sağlanması amaçlanmıştır. Hepimizin bildiği gibi Türk İnşaat Sektörü nün müteahhitlerimiz vasıtasıyla yurtdışına hizmet ihraç ettiği ilk ülke 1972 yılında Libya olmuştur. Müteahhitlerimizin yurtdışında üstlendikleri işlerin ülkelere göre dağılımında döneminde %72.5 ; döneminde %55.2 lik paylarla 1. sırada yer alan Libya, döneminde %13,7 lik payla 2. sıraya düşmüştür yılı içinde üstlenilen işlere göre bu oran %12.1 e düşmüş; Libya daki siyasi kriz nedeniyle 2011 ve 2012 yıllarında müteahhitlerimizin faaliyetleri kesintiye uğramıştır arasını kapsayan 40 yıllık dönem bazında yapılan değerlendirmeye göre de toplam 27.8 milyar $ tutarında üstlenilen iş bedeliyle Libya 3. sırada yer almaktadır (%11.3). Görüldüğü gibi, Türkiye ile arasında güçlü tarihi ve kültürel bağlar bulunan Libya nın altyapı ve üstyapı gelişimine müteahhitlerimizin çok büyük katkıları olmuştur. Bu projelerin gerçekleştirilmesinde Türk teknik müşavirlik firmaları da çeşitli aşamalarda ve konularda görev almıştır. Ayrıca teknik müşavirlik firmalarımız doğrudan Libya lı yatırımcı kuruluşlarla ve özel firmalarla imzaladıkları sözleşmelerle yükümlendikleri çeşitli tasarım ve inşaat kontrolluk işlerinde de hizmet vermişlerdir yılının sonlarından itibaren bazı müteahhitlik ve teknik müşavirlik firmalarımız tekrar Libya ya dönerek eski işlerini devam ettirmek ve yeni sözleşmeler imzalamak sürecine girmişlerdir. Yaklaşık birbir buçuk yıl içinde Libya da yatırımların giderek artacağı, güvenli çalışma ortamının sağlanacağı, bunun sonucunda da hem müteahhitlerimiz hem de teknik müşavirlerimiz için yeniden pek çok iş olanaklarının ortaya çıkması ve eski iş yoğunluğuna ulaşılması beklenmektedir. TürkMMMB tarafından son yapılan anket çalışmasının sonuçlarına göre Birlik üyemiz teknik müşavirlik firmalarımız yurtdışında bugüne kadar 41 ülkede iş yapmışlardır ve halen Libya da dahil 29 ülkede çalışmalarını devam ettirmektedirler. Bu 41 ülke arasında üye firmalarımızın iş yapmış oldukları ilk 5 ülke sıralamasında Libya ilk sırada yer almakta (13 firma), onu sırasıyla Azerbaycan (11 firma), Rusya (9 firma), Irak (5 firma) ve Kazakistan (5 firma) izlemektedir. Üyelerimizin halen çalışmakta oldukları 29 ülke arasında ise Rusya ve Azerbaycan dan sonra Libya üçüncü sırada (4 firma) yer almaktadır. Sahip olduğu petrol rezervleri açısından Afrika da birinci, dünyada ise 9. sırada olan; doğal gaz rezervleri bakımından da Afrika da 4ncü, dünyada ise 20. sırada yer alan Libya; doğal kaynakları açısından çok önemli bir stratejik konumdadır. Libya nın yeniden yapılanması sürecinde ve sonrasında gereksinim duyulan altyapı ve üstyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesinde, teknik müşavirlik firmalarımız her türlü hizmeti en kaliteli şekilde sunmaya, Libya pazarında güçlü ve etkin bir şekilde yer almaya ve inşaat sektörümüzün Libya da yeniden güçlü bir konuma gelmesi için gerekenleri yapmaya hazırdır. Bu konuda Ekonomi Bakanlığımızın gereken politik ve stratejik adımların atılması yönünde sürdürdüğü çalışmalar büyük önem taşımaktadır. Düzenlediğimiz bu konferansın da teknik müşavirlik firmalarımızın Libya lı dostlarımızla somut işbirliği olanakları oluşturabilmeleri yönünde doğru bir şekilde konumlanmalarına büyük katkılarda bulunacağına inanıyoruz. Saygılarımla. Towards the Forthcoming Forty Years with Libya... The Association of Turkish Consulting Engineers and Architects will be organizing the Conference on Turkish Technical Consultancy Services for Libya s Rebuilding Program, with the support of the Ministry of Economy of the Republic of Turkey, on April 10, 2013 in Ankara. Libya was the first country that Turkish contractors started to work abroad, 40 years ago in During that 40-years period Turkish contractors were very active and successfull there, consequently Libya was the first ranking country among others regarding the distribution of total cost of contracting activities of Turkish contractors. Some Turkish consulting engineering companies and architects were also got involved in several projects in Libya during that period. This Conference aims to expand the existence of Turkish Technical Consultancy Sector in Libya again in this new era, after the short break due to the recent political changes in Libya, in a more powerful way to contribute in implementation of the infrastructure and superstructure projects. For this purpose relevant Ministers and senior officials of Libyan Public Investment Authorities are invited to this Conference to present activities of their Ministries and institutions, as well as to inform them about the capabilities and experiences of Turkish technical consulting companies. Knowing the importance of the leading role of technical consultancy in the construction sector, Turkish technical consultancy firms are very keen to get involved in all kinds of project implementation activities for Libya s Rebuilding Program, together with Turkish contractors. In this regard, the valuable activities of our Ministry of Economy for the establishment of necessary political and strategical policies are highly appreciated. We strongly believe that, this Conference will provide necessary guidance to our technical consulting companies to properly position themselves for establishment of concrete collaboration opportunities with our Libyan friends. BAŞKANDAN... OCAK2013 3

6 Zafer Çağlayan, Ekonomi Bakanı - TR Ministry of Economy Türk Teknik Müşavirlik Hizmetlerinin Uluslararası Boyutu Türk müteahhitlik sektörü, 1972 yılında başlayan yurtdışına açılma serüveninde 2013 yılı Şubat ayı sonu itibariyle 100 ülkede üstlenilmiş olan 244,6 milyar dolar tutarındaki 7022 proje ile bir marka haline gelmiştir. Müteahhitlik sektörümüzün bu başarısını artık teknik müşavirlik firmalarımızla da yakalamak, teknik müşavirlik firmalarımızı yurtdışında aynı bilinirliğe taşımak istiyoruz. Ülkemiz teknik müşavirlik hizmetleri sektörünün, yurt dışında bugüne kadar yürüttüğü faaliyetler maalesef çok sınırlı seviyede kalmıştır. Toplam firma profilimizin sadece %10 luk bir bölümü yurtdışında hizmet üretmektedir. Türk teknik müşavirlik sektörünün güçlendirilerek uluslararası pazarlarda konumlandırılması Bakanlığımız için öncelikli bir önem taşımaktadır. Nitekim teknik müşavirlik sektörünün, ülkemizin yetişmiş insan gücü, teknik birikimi, iş deneyimi ve disiplini, coğrafi konumu, önemli pazar ülkeler ile siyasi ve kültürel yakınlığı gibi avantajlarının yeterince kullanılması, işbirliği ve ortak hareket etme bilincinin tam anlamı ile hayata geçirilmesi durumunda yurt dışında çok daha büyük başarıların altına imza atma potansiyeli yüksektir. Sahip olunan kapasitenin hizmet ihracatına dönüştürülmesi için teknik müşavirlik firmalarımızın yurt dışındaki faaliyetlerinin desteklenmesi hususu büyük önem kazanmış ve sektörün yurt dışına açılmasına en az mal ihracatı ve turizm kadar önem verilmeye başlanmıştır. Bu çerçevede, teknik müşavirlik sektörümüzün yurt dışına açılması kapsamında, Müsteşarlığımızca teknik müşavirlik firmalarının yurt dışındaki faaliyetlerine yönelik bir destek programı 2004 yılında başlatılmış ve bu program ile Türkiye den mal ve hizmet ihracının artırılması amaçlanmıştır. Anılan destek programının öncelikli hedefi bir taraftan halen faaliyet gösterilen ülke pazarlarına daha büyük işlerle girmek ve kalıcı hale gelmek, diğer taraftan da yeni pazarlara ulaşılmasını sağlamaktır. Bu program kapsamındaki devlet yardımlarının belirli stratejik amaçlar doğrultusunda verilmesi için son olarak 2012 yılı Haziran ayında yayımlanan 2012/3 sayılı Tebliğ kapsamında değişiklikler yapılarak başvuru süreci kolaylaştırılmış ve destek kalemleri daha da genişletilmiştir. Bahsi geçen program kapsamında, 2013 yılında tüm teşvik başvurularını karşılayabilecek bir meblağ firmalarımıza kullandırılmak üzere Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü ne tahsis edilmiştir. Sevinerek görüyoruz ki, gün geçtikçe program hakkında teknik müşavirlik firmalarımızın farkındalığı ve başvurularının sayısı artmaya devam etmektedir. Bu kapsamda artan teşvik uygulamalarımız ile birlikte hedeflediğimiz pazarlara atacağımız adımlar da büyüyecek ve istenilen, arzu edilen seviyede işler alınacaktır. Bilindiği gibi, müteahhitlik sektörümüz için Libya en büyük üçüncü pazar konumundadır yılında müteahhitlerimizin ilk kez yurtdışına açıldığı pazar olan Libya da bugüne kadar 27,8 milyar dolar tutarında 543 proje üstlenilmiştir yılı Şubat ayında başlayan devrim sürecinde de müteahhitlerimiz her zaman Libya halkının yanında bulunmuş, Libya yı en son terk eden ve ilk dönen firmalar olmuşlardır. Ayrıca, müteahhitlerimiz geri dönüş süreci devam ederken Libya halkına olan desteklerini, Bakanlığımız koordinasyonunda yürütülen kamu binaları onarım ve yeniden yapım projeleriyle de göstermişlerdir. Bu projeler kapsamında, 7 si emniyet binası, 3 ü okul, 2 si sağlık ünitesi, biri havaalanı terminal binası ve biri de cami olmak üzere 14 kamu binasının onarım ve yeniden yapımı müteahhitlerimizin özverili çalışmasıyla tamamlanmış ve Libya makamlarına teslim edilmiştir. Öte yandan, devrim sonrasında yeni oluşum çabası içinde olan Libya yönetimiyle temaslar her zaman üst düzeyde tutulmuştur. Sayın Başbakanımız başkanlığında 2011 yılı Eylül ayında gerçekleştirilen ziyaret ile başlayan süreçte, bizzat başkanlığımda da 4 kez Libya ya resmi ziyarette bulunduk. Ayrıca, Libya yönetimi de geçici hükümet kurulur kurulmaz ilk resmi ziyaretini ülkemize gerçekleştirmiş, seçimlerden sonra da Devlet Başkanı ve Başbakan düzeyinde ülkemize ziyarette bulunmuşlardır. Bu anlamda, Libya ile yakın ilişkilerimiz bu süreçte de en üst düzeyde devam etmektedir. Libya gibi önemli bir pazarda, müteahhitlerimizin göstermiş olduğu başarılar ortadadır ve aynı başarıların teknik müşavirlik sektörümüzce de yakalanacağına olan inancım tamdır. Halihazırda bu önemli pazara girmeyi başaran sektörümüz, yakın gelecekte daha da büyük projelere imza atacaktır. Bu anlamda Türk teknik müşavirlik hizmetleri sektörünün tanıtımı ve yurtdışına açılması için her türlü organizasyonun arkasında olduğumuzu bir kez vurgulamak istiyor ve bu vesileyle tüm teknik müşavirlik sektörü üyelerine başarılar diliyorum. 4 SAYI28

7 International Dimension of Turkish Technical Consultancy Services BAKANDAN The Turkish construction industry started its odyssey to open up to the rest of the world in 1972 and it eventually became a brand as a result of 7,022 projects with a combined value of US$ billion undertaken in 100 countries, according to figures compiled at the end of February We now desire to ensure that our technical consultancy firms are as successful as our construction industry and establish a similar level of reputation abroad. Unfortunately, the operations of the Turkish technical consultancy services industry abroad have been very limited. Only 10% of our firms provide services in other countries. It is a priority for our Ministry to ensure that the Turkish technical consultancy industry becomes stronger and is positioned in global markets. Thus, the technical consultancy industry has a high potential for becoming much more successful abroad if its advantages such as our country's qualified manpower, technological capacity, work experience, discipline, geographical location, and political and cultural affinity with major countries in the market and full cooperation and collaboration are ensured. Supporting overseas operations of our technical consultancy firms in order to transform this existing capacity into export of services has become a key priority and opening up the industry to the rest of the world has become as important as export of goods and tourism. In that context and with a view to enable our technical consultancy industry to open up to the world, a support program targeting the overseas operations of technical consultancy firms was launched by the Undersecretary's Office in 2004 and the program is designed to increase the export of goods and services from Turkey. Top priority of the support program is to win larger projects and to establish long-term presence in the current markets while ensuring penetration into new markets. To provide government subsidies under the program in line with specific strategic goals, the Official Bulletin No. 2012/3 which was promulgated in June 2012 in order to facilitate the application process and the number of items benefiting from subsidies was further increased. An amount sufficient to cover all applications for incentive was allocated to the Directorate General for Free Zones and Overseas Investments and Services in 2013 as part of the program in question. We gladly see that the awareness of technical consultancy firms on the program is gradually increasing in parallel with the growing number of applications. We will take even bigger steps toward the targeted markets as a result of our increasing incentives and contracts of desired sizes will be secured. As you may know, Libya is the third largest market for our construction industry. So far, a total of 543 projects worth US$ 27.8 billion have been undertaken in Libya, the first market where our contractors entered in Our contractors took side with the Libyan people during the revolution which started in February 2011 and were the last to leave and the first to return to Libya. Moreover, our contractors also demonstrated their support for the Libyan people during the process of returning to the country by undertaking renovations and reconstruction of public buildings under our Ministry's coordination. Our contractors worked painstakingly to renovate and rebuild a total of 15 public buildings, including seven police stations, three schools, two health care units, an airport terminal building and a mosque and all were handed over to the Libyan authorities. Meanwhile, contacts with the Libyan Government which embarked upon a restructuring process after the revolution were always maintained at the highest level. I led four formal visits to Libya during the process which started with the Prime Minister's visit in September In addition, the leader of the interim government paid his first visit to Turkey immediately after its formation while the Libyan President and Prime Minister visited our country after the elections. In that sense, our relations with Libya continue at the highest level. Our contractors have been clearly successful in Libya, a major market, and I am confident that the technical consultancy industry will be equally successful. Having accomplished to enter this key market, it will successfully carry out even bigger projects in the near future. In that sense, I would like to reiterate that we are ready to support all kinds of efforts to promote the Turkish technical consultancy services industry and to help it open up to the rest of the world and I would like to take this opportunity to wish success to all of the members of the technical consultancy industry. Zafer ÇAĞLAYAN Ekonomi Bakanı Zafer ÇAĞLAYAN, Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği bölümünden 1980 yılında mezun oldu. Aynı yıl iş hayatına başladı ve sanayiciliğe adım attı yılında Ankara Sanayi Odası seçimlerinde, en genç sanayici olarak Oda Meclisi Üyeliği'ne seçildi. Hemen 2 yıl sonra 1989 yılında ASO Yönetim Kurulu Üyesi olan ÇAĞLAYAN, önce muhasip üye, ardından da 1991'den itibaren 4 yıl süreyle ASO Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak görev yaptı. ÇAĞLAYAN, Kasım 1995 tarihinde yapılan seçimlerde en genç ASO Başkanı olarak Ankara Sanayi Odası (ASO) Yönetim Kurulu Başkanlığı'na seçildi. ASO'nun en uzun süre görev yapan başkanı olarak o tarihten beri (12 yıl) bu görevi sürdürdü. ÇAĞLAYAN, 1999 yılında yaşanan Ağustos depremi sonrası 70 bin kişinin yararlandığı ve devletin 1 milyar Alman Markı gelir sağladığı Bedelli Askerlik, Deprem Tahvili, Kamu Arazilerinin ve Milletvekili Lojmanlarının Satışı, Türk işadamlarına Vize kolaylığı getirilmesi, Bölgesel Asgari Ücret ve 70 bin KOBİ için geliştirdiği ve daha sonra yasallaşan Anadolu Yaklaşımı projelerini gündeme getirdi. Sanayici ve ASO Başkanı olarak, Genel Ekonomi, Üretim, İşsizlik, Sanayi, Ticaret, KOBİ'ler ve Esnaflar ile ilgili olarak hazırladığı önemli çalışma, proje ve önerileriyle Türkiye'nin gelişmesine katkıda bulundu , yılları arasında ülkemiz özel sektörünün çatı örgütü olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkan Yardımcısı olarak da görev yapan ÇAĞLA- YAN, aynı göreve 2005 Mayıs ayında dönemi için yeniden seçildi. Zafer ÇAĞLAYAN ayrıca, TOBB ETÜ (TOBB Ekonomi Teknoloji Üniversitesi) ile TEPAV Türkiye Ekonomi Araştırma Vakfı Mütevelli Heyet Üyesidir. Zafer ÇAĞLAYAN, 22 Temmuz 2007 seçimlerinde, AK PARTİ Ankara 2. Bölgeden Milletvekili seçildi. 29 Ağustos Mayıs 2009 tarihleri arasında 60. Hükümette Sanayi ve Ticaret Bakanı olarak görev aldı. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı görevinde Girişimci Bilgi Sistemi ni kurdu, Sıfır Faizli Cansuyu Kredisi uygulamasını başlattı. Cumhuriyet tarihinde ilk defa esnaf ve sanatkarların KOSGEB Kredilerinden faydalanması yolunu açtı. AB Katılım Müzakereleri 27 sektörün analizleri yapılarak Sanayi Strateji Belgeleri hazırlandı ve AB ye teslim edildi. 01 Mayıs Temmuz 2011 tarihleri arasında Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanlığı görevini üstlenen Zafer Çağlayan, 12 Haziran 2011 tarihinde Mersin den AK Parti milletvekili seçildi. Zafer Çağlayan, 6 Temmuz 2011 tarihinde kurulan Ekonomi Bakanlığının ilk ekonomi bakanı olarak 61. Hükümette görev aldı yılında Muş'ta doğan ÇAĞLAYAN, İngilizce biliyor. Evli ve iki çocuk babasıdır. NİSAN2013 5

8 Munis ÖZER Libya nın Yeniden Yapılandırılması Türk Teknik Müşavirlik Hizmetleri Türk inşaat sektörünün yurtdışına açılması, mesleğimizin duayenleri Sezai Türkeş ve Fevzi Akkaya nın 1972 yılında Libya da Trablus Limanı Projesi ni üstlenmesi ile başlamıştır. Bu proje, Türk inşaat sektörünün yurtdışındaki ilk resmi projesi olmasının yanı sıra, inşaat faaliyetlerinin yenilikçi bir vizyonla gerçekleştirilmesi, Türkiye dışında işleyişi, gümrükleme ve farklı kanun yapıları içinde faaliyet gösterme konularında bir model olması açısından büyük bir önem taşır. Bu projeyi takiben Türk inşaat sektörü, 1980 li yıllarda Libya da bir çok önemli proje üstlenmiş ve yurtdışı deneyimlerini arttırmıştır. Türk inşaat firmaları, Libya da bugüne kadar yaklaşık 28 milyar dolarlık iş yapmışlardır. Türk inşaat sektörünün, Libya da 2005 yılından günümüze kadar aldığı işlerin toplam tutarı ise 11 milyar doların üzerindedir. Türk teknik müşavirlik sektörünün yurtdışındaki ilk deneyimi ise Doç. Dr. Yalçın Tezcan ın yazısında da belirttiği gibi 1980 li yıllarda başlar. Ancak aradan geçen 30 seneyi aşkın süreçte, teknik müşavirlik sektörümüz müteahhitlik sektörünün yurtdışındaki başarılı performansını maalesef yakalayamamıştır. Ben, 2000 li yıllarda yeniden hareketlenen ve Şubat 2011 de başlayan demokratikleşme mücadelesine kadar yükselen bir grafik çizen Türk inşaat firmalarının Libya da ikinci nesil yapılanması diyebileceğimiz süreçte, Libya da sektörümüzle ilgili faaliyetlerde bulundum. Ayrıca Libya nın, gerek demokratikleşme mücadelesi, gerekse demokrasiye geçiş sürecindeki gelişmelerini yakından takip etme imkanı buldum. Bu bilgi ve deneyimlerin ışığında, Demokratik Libya nın yeniden yapılandırılması sürecinde kısa ve uzun vadede Türk teknik müşavirlik sektörünün aksiyon planı ve beklentileri konusunda düşüncelerimi sizinle paylaşmak isterim. Yukarıda bahsetmiş olduğum üzere, Türk İnşaat Sektörünün yurtdışında ilk mevcudiyetine imkan sağlayan Libya, yeni dönemde de pozisyonu ve Türk Teknik Müşavirlik sektörü içindeki yeri ile en 6 SAYI28 önemli ülke konumundadır. Libya nın Türk girişimcilere sunduğu imkan ve avantajları şöyle sıralayabiliriz; Libya Türkiye arasında vize uygulaması yoktur. Yani Avrupalı ve Amerikalı teknik müşavirlerin vize için aşmaları gereken hayli yoğun bürokratik engeller bizler için ortadan kalkmıştır. THY nin karşılıklı olarak Trablus a günde iki; Bingazi ve Misruata ya ise günde bir sefer uçuşları vardır. Türk mühendislik ve mimarlık şirketlerine Libya da şube açabilme ve diğer Libyalı müşavir, mühendislik firmaları ile ortaklık yapabilme imkanları sağlanmıştır. Bu konu ile ilgili olarak, yazımda özet bilgileri de aktarıyorum. Libya ile kültürel ve tarihi bağlarımız da önemli bir avantaj sağlamaktadır. Libya yaklaşık 370 yıl boyunca ( ) Osmanlı idaresi altında kalmıştır ve nüfusunun %97 si müslümandır. Libyalılar, gerek ortak tarihimiz, gerekse din birliğimiz nedeniyle Türklere ve Türk şirketlerine yakınlık göstermektedirler. Ayrıca, son demokratikleşme mücadelesi ve demokrasiye geçiş süresince hükümetimizin uyguladığı başarılı politikalar, iki ülke arasındaki yakınlığı pekiştirmiştir. Türk TV dizilerinin ve İstanbul un Libya daki popülaritesi ise biz Türklere karşı olan sempatiyi daha da arttırmaktadır. Yukarıda değinmeye çalıştığım önemli avantajlar ve ayrıcalıkların, Türk müşavir ve mühendislerini önceki dönemde Libya da tüm önemli projeleri sahiplenen Avrupalı ve Amerikalı teknik müşavirlik devleri ile yarış edebilme yönünde cesaretlendirmek için yeterli olduğunu düşünüyorum. Daha önce birlikte çalıştığımız Libya lı otoriteler, konglemera yapısındaki çok uluslu teknik müşavirlik şirketlerindeki yoğun bürokrasi nedeni ile şikayetçi olmuşlar ve daha dinamik ve enerjik orta ölçekli firmalarla çalışma arzularını daima dile getirmişlerdir. Libya da sektörümüzle ilgili olan ve yeni dönemde de etkin olması beklenen yatırımcı kuruluşları şöyle sıralayabiliriz; Libya Planlama Bakanlığı (Libya Ministry of Planning) Libya halkının refahına etkin bir biçimde katkıda bulunmak ve sürdürülebilir bir kalkınma yaratmak için planlama yapma yetkisine sahip bakanlıktır. Kalkınma programı ve projeleri, Planlama Bakanlığı nın görevidir. 17 Şubat devriminden sonra çeşitli safhalarda iken durdurulan veya askıya alınan projelerin değerlendirilmesi, Planlama Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Bakanlık tarafından bu projelerden hangilerinin ne şekilde başlayacağı konusunda müşavirlik hizmetleri beklenmektedir. Libya İskan ve Altyapı Bakanlığı (Libya Ministry of Housing and Infrastructure) Bu Bakanlığa bağlı iki kuruluş olan ODAC ve HIB, inşaat sektörü açısından en önemli yatırımlardan sorumludurlar. İdari Merkezlerin Geliştirilmesi Kurumu (Organization for Development and Administrative Centers - ODAC): 1989 yılında kurulmuştur ve Libya daki kamu projelerinin tasarım ve yapımını yürütür. Başlıca faaliyet alanları; kamu binaları, konut kompleksleri, parklar, hastaneler, üniversite kampüsleri, okullar, medya merkezleri ile tarihi eserlerin restorasyonuna ait tasarım ve inşaat işleridir. Altyapı ve İskan Kurumu (Housing and Infrastructure Board - HIB): Altyapı ve kentsel gelişim projelerinden sorumlu kurumdur. Kentsel gelişim kapsamında konut projeleri de yer almaktadır. Az gelişmiş bölgelerdeki yerleşimlerin modern bir yapıya kavuşması için yatırımlar yapmaktadır. Libya Ulaştırma Bakanlığı (Libya Ministry of Transportation) Karayolları ve köprüler, demiryolları ve havaalanları idareleri Ulaştırma Bakanlığı na bağlıdır. Libya daki kara ulaşımı, ülkeyi batıdan doğuya kateden sahil yolu ve iç kesimlere ulaşımı sağlayan diğer yolları kapsar. Karayolları ile ilgili olarak, Tunus sınırından Mısır sınırına kadar uzanan her iki yönde üçer şeritli yeni otoyol projesi tasarlanma aşamasındadır. Aynı zamanda mevcut yolların yenilenmesi çalışmaları da devam etmektedir. Libya da şu anda çalışmakta olan bir

9 Programında TEMA demiryolu yoktur li yıllarda başlayan çalışmalarla, kuzeyde kıyı şeridine paralel olarak ülkeyi baştan başa kateden bir demiryolunun (Kuzey Afrika Hattı) planlanması ve projelendirilmesi başlamış; 2008 yılında yapım ve müşavirlik ihaleleri tamamlanmıştır. Libya da havaalanlarının yenilenmesi konusu ise çok önemli ve acil bir konudur. Başlamış olan Tripoli ve Bingazi Havaalanları inşaatlarının yanısıra, bir çok önemli merkezlerdeki havaalanlarının modernizasyonu ve ilave havaalanı inşaatları öncelik kazanmıştır. Su Temini ve Dağıtımı Libya daki su havzaları toplam km3 su ihtiva eder. Bilim adamları bu rezervin Nil Nehri nin 200 yıllık akımına eşit olduğunu söylemektedir. Desalinasyonla elde edilen suya oranla çok daha düşük maliyetle mevcut yeraltı su rezervlerinden suyun elde edilmesi, yerleşim ve tarım alanlarına taşınması ve dağıtımı aşağıdaki iki kamu kurumu tarafından yürütülmektedir. İnsan Yapımı Nehir Projesi İdaresi (Man-Made River Project Authority - MMRA) Büyük Nehir Projesi, 1984 yılında başlatılmış, ve bu proje ile güneydeki büyük yeraltı su havzalarından temin edilen suyun sahil şeridine kullanım ve sulama ihtiyaçlarını karşılamak için aktarılması hedeflenmiştir. Günümüze kadar yaklaşık yatırım bedeli 20 milyar Amerikan Dolarını geçen bu proje, şu anda 3. faz çalışmaları safhasındadır. İnsan Yapımı Nehir Projesi Uygulama Teşkilatı (Man-Made River Water Utilization Authority - MRUA) Bu idare ise MMRA tarafından ulaştırılan suyun tarımsal sulama ve kullanım için dağıtımıyla ilgili bölümünü üstlenmiştir. Libya Elektrik İdaresi (General Electricity Company of Libya - GECOL) Libya da enerji üretimi ve dağıtımından sorumlu kurumdur. Ülkenin enerji planlamaları ve yatırımları GECOL tarafından yürütülmektedir. Yeni dönemde ülke çapında, ulusal enerji politikasının, planlanmasının ve yatırımların gözden geçirilerek değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Enerji sektöründe tecrübesi olan firmalarımız için önemli bir iş potansiyeli vaat etmektedir. Bu sıraladığım kamu kuruluşlarının yanısıra, Libya Yatırım ve Kalkınma Şirketi (Libyan Investment and Development Company - LIDCO), Libya Altyapı Mühendislik ve Müşavirlik Ofisi (Libya Engineering Consultancy for Utilities), Libya Yatırım İdaresi (Libyan Investment Authority) sektörümüzle ilgili diğer önemli kuruluşlardır. Libya Ekonomi Bakanlığı nın, Libya da yeni dönemde yabancıların şirketlerdeki ortaklığı ve yabancı şirketlerin şube ve temsilcilik ofisi açabilmelerine ait nolu yönetmeliklerinden de kısaca bahsetmek isterim. Joint Stock, Joint Venture veya Limited Liability Joint Venture: Bu şirketlerin yönetim kurulu başkanının Libyalı olma şartı vardır. Ayrıca Joint Venture da yabancıların payı %49 u geçemez. Bazı özel durumlarda Ekonomi Bakanlığı nın özel yetkisi ile bu oran arttırılabilir fakat hiç bir zaman %60 tan fazla olamaz. Joint-stock olarak kurulan joint-venture firmaların sermayesi bir milyon Libya Dinarı veya deklare edilen nakit kapitalin onda üçünden az olamaz. Joint-venture lar Libyalı ve yabancı bireylerin teşkil ettikleri Limited Firmalar (Limited Liability Company) olarak da kurulabilirler, bu durumda sermayeleri LD den (Libya Dinarı) az olamaz. Yabancı şirketlerin branş ofisleri (şubeleri): Şubeler 5 yıllık yenilenebilir periyotlar için açılabilir. Şubenin açılabilmesi için LD nin depozit olarak yatırılması gerekmektedir. Şube müdürü veya yardımcısının Libyalı olması zorunluluğu vardır. Libya daki Şube Ofisleri aşağıda yer alan konulardaki aktivitelerde çalışabilirler. 1. Yapım ve İnşaat İşleri, 2. Elektrik, 3. Petrol Endüstrisi, 4. Telekominikasyon, 5. Endüstri, 6. Topografik Ölçüm ve Planlama, 7. Çevre Koruma, 8. Bilgisayar Endüstrisi, 9. Teknik Araştırmalar, Eğitim ve Danışmanlık, 10. Sağlık Sektörü, 11. Hava Ulaşımı. Mimarlık, Müşavirlik ve Mühendislik sektörünü ilgilendiren konular; 6, 7 ve 9 nolu aktivitelerde tanımlanmaktadır. Temsilcilik Ofisi: Libya Ekonomi Bakanlığı nın izni ile 2 senede bir yenilenebilir temsilcilik ofisleri açılabilir. Gerekli şartlardan birisi, Libya bankalarında bir hesap açılması ve buradaki bakiyenin hiç bir zaman LD nin altına düşmemesidir. Bu bilgiler ışığında diyebiliriz ki, Türk Teknik Müşavirlik firmalarının Libya da faaliyet gösterebilmeleri için, orada şube açmaları veya Libyalı bir şirket ya da ortakla Joint-Stock yapmaları gerekmektedir. Bildiğiniz gibi, Libya da seçimle gelen ve 18 ay süreyle görev üstlenen geçici hükümet, yeni anayasanın hazırlanması ve acil yatırımların gerçekleştirilmesinden sorumludur. Bu hükümet 2013 yılı planlamasında, su, elektrik ve yollara öncelik vermiş ve 2013 taslak bütçesinin %60 ını bu konulara ayırmıştır yılı başında planlanan seçimle iş başına gelecek olan hükümet ile kamu yatırımlarına hız verilecek ve Libya nın yeniden yapılandırılmasında Türk Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Firmalarına önemli görevler düşecektir. Bu görevleri üstlenebilmemiz için, hiç vakit kaybetmeden, şu anda tüm yabancı firmaların yokluğunda boşalan dost ve kardeş Libya pazarında girişimlerde bulunmalıyız. Bu çalışmalarımızda, Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı nın teknik müşavirlik hizmetlerine sağladığı devlet yardımları, bizlere ayrı bir güven ve güç sağlamaktadır. Türk Müşavirlik Sektörü ne, Yeni Demokratik Libya pazarında başarılar diliyorum. NİSAN2013 7

10 Munis ÖZER Turkish Technical Consultancy Services For Libya s Rebuilding Program The overseas adventure of the Turkish Construction Industry had started when two doyens of our profession; Sezai Türkeş and Fevzi Akkaya undertook the construction of Tripoli Port project in Libya in Following this project, during the 1980 s, Turkish Construction Contractors undersigned many major overseas projects in Libya and acquired considerable overseas experience. Turkish Consultancy sector, too, received its first overseas commission in 1980 s. I have been a part of our sectoral activities in Libya during what we may call Turkish Construction Sector s second generation restructuring there, which had re-started in the year 2000 at a slow pace and showed a rising trend until February 2011 when the struggle for democratization in Libya started. I have also had the opportunity to witness closely Libya s struggle for democratization and later the country s transition to democracy. I would like to share with you my thoughts about the democratic Libya s reconstruction and the role Turkish Consultancy sector can play in this endeavor and the sector s action plan and its expectations. Opportunities and advantages of Libya for Turkish promoters are listed below: Turkish citizens can travel to Libya without a visa. THY flies to Tripoli twice a day, and to Benghazi and Misruatha once a day. Libya provides to Turkish Architectural and Engineering firms opportunities to open a branch office in Libya and to enter in to partnership agreements with Libyan consulting firms. The cultural and historical ties between Turkey and Libya offer a unique advantage to Turkish firms. I believe the factors I have been mentioning above will encourage Turkish consulting and engineering firms and they will see that they are capable of competing with giant European and American firms which so far have been winning all mega projects in Libya. We have been hearing complaints from some of the Libyan Authorities about the corporate bureaucracy and lack of flexibility of large multinational consultant firms. They have been favoring medium size companies as they are more energetic and dynamic. Main public investment authorities of Libya which are related to our sector are described in below paragraphs. 8 SAYI28 Libyan Planning Ministry ensures that the country undergoes a steady and sustainable development and growth. Libyan Ministry of Housing and Infrastructure with its two organizations; ODAC and HIB is responsible for major investment projects in construction industry. Libyan Ministry of Transportation overseas the operations of the directorates of roads and bridges, railroad authorities, and airports. Man-Made River Project Authority, MMRA was started in 1984 with the aim of conveying the water from the water fields in the South of Libya to Northern coastal region for domestic use and irrigational purposes. Man Made River Water Utilization Authority, MRUA is tasked with the responsibility to distribute the water for irrigation and domestic usage. General Electricity Company of Libya, GECOL is responsible for the generation and distribution of Electric Power in Libya. In addition to the Ministries and Government Organizations listed above Libyan Investment and Development Company, LIBCO, Engineering Consultancy for Utilities and Libyan Investment Authority are three other important organizations related to the activities of our sector. I would also like to mention briefly the regulation no issued by the Libyan Ministry of Economy regarding the establishment of branch and representation offices in Libya as well as forming of joint stock companies with Libyan firms. The Turkish Consulting Engineering firms wishing to operate in Libya have to legalize their presence in Libya in one of the forms explained above. At the present time Libya is ruled by a government selected by a democratic process at 7th of July, The New General National Congress will stay in power for 18 months. The General National Congress priority is to draw up Libya s new constitution and to concentrate on urgent infrastructure projects comprising 60% of the construction budget. The main areas of focus are electricity, water and roads. We believe the Turkish companies will be very competitive in winning contracts from the new construction projects in Libya. In all our endeavors to open the Turkish Consulting Engineering companies to new market, we acknowledge the invaluable support of the Turkish Ministry of Economy. I wish the Turkish Consultancy sector in the New Democratic Libya success with all my heart. Munis ÖZER 1976 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümünden mezun olan Munis Özer, 1980 yılında yine Orta Doğu Teknik Üniversitesi nde yüksek lisansını tamamlamıştır yılları arasında, GEMAŞ A.Ş. de, uluslararası önemli projelerde ve çeşitli NATO altyapı yatırımlarında, proje müdürü olarak çalışmıştır de iki meslektaşı ile birlikte TMA Mühendislik Ltd. Şti yi kurmuş ve sayısız projede gerek Proje Müdürü gerekse Üst Düzey Yönetici olarak görev almıştır. TMA Mühendislik Ltd. Şti ortağı olarak, gerek Türkiye de gerekse yurtdışında pek çok projenin yönetiminden sorumludur. Libya da on yıl süreyle aralıksız yönettiği projeler, su taşıma sistemleri pompa istasyonlarının, otoyolların, alt yapı çalışmalarının, tüm hidrolik, altyapı, statik, elektrik ve enstrumantasyon tasarımlarını içerir. Amerikan Hava Kuvvetleri ve Amerikan Büyükelçiliği ile ilgili projelerde ise yine projelerin koordinasyon ve inşaat tasarımlarından sorumlu olarak çalışmaktadır. Şu anda Kosovo Priştine ve Kahire Uluslararası Havaalanları projelerini yönetmektedir. Munis Özer, TMMMB Kurumsal üyesidir.

11

12 Celal AKIN Yurt Dışı Mühendislik Hizmetlerinin Dünü ve Bugünü Yurtdışı mühendislik hizmetleri ihracatı, müteahhitlerimizin yurtdışında iş almaları ile başlamıştır. Başlangıçta, yüklenici firmalarımızın aldığı işlerin uygulama projeleri yapılarak ülkemiz dışında hizmet verilmeye başlanmıştır. Yöneticisi olduğum firmanın ilk yurtdışı deneyimi, 1980 lerin başında Saudi Arabistan da bir Türk Firmasına İçmesuyu İsale Hattı ile çeşitli büyüklükte su depoları uygulama projelerinin yapımı ile başlamıştı li yılların başlarına kadar müşavirlik firmalarımız yurtdışında, kamu ve özel sektör kuruluşlarından ihale ile veya doğrudan sınırlı sayıda iş almışlardır. Son yıldır ise belirli sayıda firmamız, yüklenicilerimizden bağımsız olarak yurtdışında iş yapmaktadır. Bir başka ifade ile, yurtdışında düzenli olarak ihalelere giren, iş alan ve işlerini başarı ile tamamlayan firma sayısının giderek arttığını söyleyebiliriz. Yurtdışında iş alınırken yaşanan zorluklar : Genelde sınırlı sayıda istekliye yeterlilik verilmektedir. Yeterlilik için istenen belgeler, öncelikle iş bitirme belgeleri, istenen pozisyonlara uygun deneyimli personel ile ilgili bilgi ve belgeler ile bilanço ve cirolardan oluşmaktadır. Uluslararası büyük müşavirlik firmalarının mevcut deneyim ve kapasiteleri dikkate alındığında, belirli sayıda firmanın arasına girerek yeterlilik almak oldukça zor olmaktadır. İhalelerde son 5-7 yıl içinde en az 3-4 benzer iş bitirmiş olma şartı aranmaktadır. Buna ek olarak personellerde de uluslararası deneyimler öncelikli olarak değerlendirilmektedir. Benzer iş bitirme ve personel engelini aşsanız dahi, ciro engeli önünüzde durmaktadır. Diğer önemli bir konu da önyargılardır. İdareler, genelde gelişmiş ülkelerin büyük müşavirlik kuruluşları ile çalışmaya alışmışlardır. Ülkemiz firmaları yurtdışında diğer uluslararası müşavirlere nazaran daha az tanınmaktadır. Bu nedenle, risk teşkil ettiğimizi düşünmekte ve iş verirken kılı kırk yarmaktadırlar. Yurtdışında iş yaparken yaşanan sorunlar : Diyelim ki tüm bu zorlukları aşarak işi aldık. İşi başarı ile tamamlamakta sorunlar yaşayabilmekteyiz. Bu işler- 10 SAYI28 de şirketinizi temsil ettiğiniz kadar, ülkenizi ve ülkeniz müşavirlik kalitesini de temsil ediyorsunuz. Yani sorumluluğunuz büyük. Yeni bir ülkeye giriyorsunuz, ülke şartlarını pek bilmiyorsunuz, İdare leri pek tanımıyorsunuz. Bütün bunları ihalelere girmeden ya da sözleşme imzalamadan iyice etüd etmemiz gerekiyor. Çünkü gittiğimiz ülkelerdeki mühendislik bilgi düzeyi oldukça iyi durumda. Görevli mühendis,uzman ve yöneticilerin çoğu yurtdışı eğitimi almış, çoğu ana dillerinden başka en az bir yabancı dil bilmekte. Bu idareler bugüne kadar hepimizce de bilinen uluslararası müşavirler ile çalışmış. Dolayısı ile beklenti daha büyük. Farkındalık yaratabilmek için, bilgi birikiminiz ve yabancı dil bilen mühendislerinizle bu müşavirlerden daha iyi bir hizmet vermek ve beklentiyi karşılamak zorundasınız. Deneyimli personelimizin bir kısmı yurtdışında iş yapacak düzeyde yabancı dil bilmemektedir. Bilenleri ise, uzun süreli yurtdışına göndermek sorun olmaktadır. Raporlama ve sunuş tekniklerinde geliştirmemiz gereken yönler var. Bildiğimizi ve ürettiğimizi yeterince satamıyoruz. Özellikle kontrolluk sözleşmelerinde, uluslararası deneyime sahip ve iyi derecede yabancı dil bilen eleman bulmakta sorunlar yaşamaktayız. Bu nedenle, bu sözleşmeleri yönetmekte zorlanıyoruz. Sizinle bir anımı paylaşmak istiyorum. Az gelişmiş bir ülkede bir otoyolun uygulama projelerinin hazırlanması ihalesini kazanmıştık. Güzergah projelerini tamamlayıp, köprü projelerine geldiğimizde köprü tip seçim raporumuzu sunmuştuk. Genelde arkadaşlarım ülkemizde yaptığımız köprü tipleri arasında kıyaslama yaparak önerilerini sunmuşlardı. Raporu inceleyen genç bir yerel mühendis aynen şunu söyledi. Bu köprü tiplerini unutun. Estetik ve köprü teknolojilerindeki son uygulamalara yönelik köprü tiplerini araştırın ve sunun. Dünyada artık herkes herşeyi takip ediyor ve en son teknolojiyi istiyor. Haklı da. Yurtdışında yaptığınız işte başarısız olur iseniz firmanızın başarısızlığından çok, Türkler şu işi aldı yapamadılar şeklindeki değerlendirmeler yapılmaktadır. Yani başarısızlık, firmaya değil, sektördeki tüm firmalara hatta ülkeye mal edilmektedir. Bu konu çok çok önemlidir. Son 10 yıldır yurtdışında 6-7 ülkede iş yapıyoruz. Bu süreç içinde edindiğimiz deneyimlerden çıkardığım önerileri şöylece sıralayabilirim : Yurtdışında iş alırken, en iyi bildiğiniz sektörleri tercih ediniz. Kesinlikle işi, iş aldığınız ülkede yapın. Yerel şartları bilmeden, idarelerle yakın temasta olmadan yapılan işin başarı şansı az olacaktır. Belirli hedef ülkeler belirleyin. O ülkede yerleşin. Gerekirse yerel şartları öğrenmek ve kapasitenizi test etmek için daha küçük bedelli işlerle başlayın. Başardıkça, iş alma ve yapma şansınız artacaktır. Zayıf olduğumuz alanlarda, deneyimli yabancı uzmanlar kullanın. İş aldığınızda, o ülkeye gidip, iş süresince o ülkede yaşayacak, çok iyi lisan bilen deneyimli personeliniz yoksa, hiç almayın daha iyi. Belirli bir ekonomik güce ulaşmadan yurtdışında iş yapmanın zor olduğunu biliyorum. Hakedişlerdeki gecikmelerin, ekonomik gücünüze olası risklerini mutlaka hesap edin. Teknik kapasitenizi en üst düzeye çıkarın. Çünkü sektörümüzün dünya devleri ile kıyaslanacaksınız. Yurtdışında büyük firmalarda çalışmış deneyimli Türk mühendisleri firmanıza kazandırın. Yurtdışı işlerinizde onların katkısı çok olacaktır. Yüksel Proje olarak 12 yıldır yurdışında çalışmaktayız. Bugün itibari ile iş kapasitemizi sizinle paylaşmak istiyorum: Cezayir de 2009 yılından beri çalışmaktayız. Devlet ihalelerine katılarak üç adet iş alınmıştır. İşlerin toplam sözleşme bedeli 35 milyon Avro dur. Bu işlerin ikisi raylı toplu taşıma sistemi proje ve kontrolluk hizmetleri, diğeri ise bir otoyolun mühendislik hizmetleridir.

13 TEMA Libya da 10 yıldır hizmet vermekteyiz. Çeşitli yol, altyapı proje ve kontrolluk hizmetlerini gerçekleştirmekteyiz. Tamamladığımız işleri toplam bedeli 50 milyon Dolar civarındadır. İki şehrin altyapı inşaatları kontrolluğu ile 400 km lik bir otoyolun projelendirme hizmetleri devam etmektedir. Azerbaycan da üç adet karayolu inşaatı kontrolluk hizmetleri ile 100 km lik bir karayolu uygulama projeleri yapılmaktadır. Sözleşme bedelleri toplamı 25 milyon Dolar dır. Ayrıca Bulgaristan, Irak ve Gürcistan da metro, karayolu ve demiryolu proje ve kontrolluk hizmetleri devam etmektedir. Sonuç olarak; Mühendislik hizmet ihracını arttırmak için, yapmamız gereken şey, ülkemizdeki mühendislik hizmet kalitesinin yükseltimesi olmalıdır. Önce kendi ülkemizde kaliteli işler yapıp, yeterince deneyim kazandıktan sonra yurtdışına açılmak işin doğrusudur. Bu konuda kamu kurum ve kuruluşlarına da önemli görevler düşmektedir. Ayrıca çuvaldızı kendimize batırıp, kendi yanlış ve eksikliklerimizi çekinmeden tartışmalı ve özeleştiri yapmalıyız. Eğer bu özeleştiriler sonucunda doğruları yakalayarak gerekli tedbirleri alırsak uzun vadede Türk Müşavirlik Sektörü nün yurtdışında iş yapma kapasitesi artacaktır. International Engineering Services Abroad Past & Present Exporting engineering design services by Turkish design and consultancy firms initiated as Turkish constracters started to expand their business abroad. Initially, these services were limited to application projects for the contracts awarded to Turkish companies abroad. Until around year 2000, Turkish consultancy and design firms only won limited number of contracts abroad, either by entering bids or by direct procurement from governments or private sector. In the last years however, a limited number of Turkish consultancy firms has been performing design and consultancy works independently from Turkish constractors. The difficulties faced by the Turkish consulting companies in winning tenders abroad can be listed as follows: Heavy qualification requirements such as 3-4 similar work experience within the last 5-7 years, experienced personnel in international projects, annual turnovers. The other important issue is the prejudices against Turkish consulting firms. Clients are generally used to working with big international consulting firms from developed countries. Turkish companies are not known well abroad. Therefore, they consider that working with Turkish companies are risky and make it very difficult for them in awarding the contract. The difficulties encountered after winning the contracts can be listed as follows: Expectations from Turkish Consultants are higher than the other known international consultants. Decent knowledge of some Turkish Engineers in foreign languages to work in international projects. Turkish Consultants must develop themselves a little bit in preparing reports and presentation techniques. They can not present enough their know-how and products Difficulties in finding qualified and experienced engineers who have worked abroad before and have good knowledge of foreign languages. We have been carrying out business in 6 to 7 different countries in the last 10 years. I can list the lessons learned and experiences we have gained abroad as follows: Choose the sector you best know in getting jobs abroad. Give your services absolutely in that country. The chance of success is low without knowing the local conditions in that country or being in close contact with local authorities. Choose certain target countries. Settle in those countries. Work with experienced foreign specialists in the areas where you think your company does not have enough experience. Don t even attempt to win the contract in a foreign country if you do not have the personnel who will live in that country during the period of the work and also have a good knowledge in foreign languages. Always estimate the financial risks of delays in interim payments to your economic power. You will be compared with the world giants in your sector while doing business abroad. Therefore, increase your technical capacity to the highest standards. Try to work with Turkish engineers who have worked for big international consulting companies abroad before. Finally, We should first raise the standards of engineering services in our own country in order to export our services abroad. It would be best to perform qualified services in Turkey first, gain enough experience in our own country and then try to win and complete contracts abroad. We should also be willing to do self-criticism and discuss what we are missing or doing wrong. The capacity of Turkish consulting and design firms taking contracts abroad will increase if we reach to correct conclusions at the end of these discussions and self-criticism. Celal AKIN 1980 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi İnşaat Bölümünden mezun olmuştur. Mezuniyeti ile birlikte Yüksel Proje ailesine katılmıştır yılında Genel Müdür Yardımcısı, 1991 yılında Genel Müdür, 2001 yılında ise Yönetim Kurul Başkanı olmuştur. Halen bu görevi sürdürmektedir. NİSAN

14 Mehmet DÖNMEZ LİBYA Demiryolu Projeleri Libya da Demiryolu Projeleri, Ulaştırma Bakanlığı Demiryolu Proje Yönetimi İdaresi tarafından planlanmakta ve inşa ettirilmektedir. Ülkede demiryolları yapımı 1. Dünya Savaşı yıllarında başlamış ancak Tripoli ve Bingazi yakınlarında kısa hatlar yapılmıştır li yıllarda planlama ve proje yapımına ağırlık verilmiştir. Libya nın en önemli demiryolu projeleri, Akdeniz Hattı (Kuzey Afrika Hattı), kıyı çizgisi boyunca, en önemli kıyı şehirlerinden Tripoli, Misureta, Sirt, Bingazi ve Tobruk u geçerek batıda Tunus-Ras Jedir e, doğuda Mısır-Assallum a, Sahil- Çöl Hattı ile de Al-Hishaq tan Sebha ya uzanmaktadır yılında yapılan yapım ve müşavirlik ihaleleri ile aşağıdaki projeler sözleşmeye bağlanmıştır. 12 SAYI27 Tunus Ras Ejdeer Sirt Sirt Bingazi Bingazi Mısır Assallum Al-Hishaq Sebha 650 km 554 km 680 km 650 km Demiryolu hatları, çift hat olarak yüksek hıza (200km/h) göre projelendirilmiş olup, yıllarını kapsayan 1. aşamada Dizel, yıllarını kapsayan 2. aşamada ise Elektrik gücüyle çalışan lokomotifler kullanılacaktır. İdare, Kuzey Afrika Hattı nda telekomünikasyon, sinyalizasyon ve enerji temini için İtalyan Ansaldo Firması ile sözleşme yapmıştır. Bu projeler dışında Libya Demiryolları İdaresi, başkent Tripoli de Metro Projesi tasarımını yaptırmış, inşaat ihalesine hazır hale getirmiştir. Sirt-Bingazi Hızlı Demiryolu Projesi Sirt-Bingazi 554 km lik kesiminin İnşaat Kontrollük Hizmetleri sözleşmesi, 21 Temmuz 2009 tarihinde, Libya Demiryolları İdaresi ve KOLTEK Müşavirlik A.Ş.(Pilot Ortak %50) - ESER Proje ve Mühendislik A.Ş. (Özel Ortak %50) Ortak Girişimi tarafından imzalanmış kontrolluk faaliyetleri 15 Aralık 2009 tarihinde yer teslimi ile başlatılmış, demokrasi mücadelesinin başladığı 18 Şubat 2011 tarihine kadar sürdürülmüş, 1 Mart 2011 tarihinde personel Türkiye ye getirilmiştir. Müşavirlik Hizmetleri Sözleşme bedeli LYD ve süresi 4 yıl olan proje kapsamında; design kontrol ve onayı, QA/QC, HSC, İnşaat Kontrollüğü, eğitim ve devreye alma hizmetleri yer

15 almaktadır. Yapım Müteahhiti Russian Railway Company (ZST) Rusya olup yapım kapsamında; inşaat işleri (toprak işleri - drenaj yollar - köprüler ve menfezler - istasyonların inşaatı), ray döşeme işleri ve donatılar, mekanik ve elektrik işleri bulunmaktadır. Merkez Şantiye Raslanuf olup destek şantiyeleri Sirt, Al Aquilah, Ajdabiya ve Bingazi dedir. Merkez Şantiye de proje Müdürü, QA/QC, Dizayn, Harita ve Geoteknik birimler bulunmaktadır. İş durduğunda, Projede Müşavir in 45, müteahhitin 1268 personeli görev yapıyordu. Müteahhit Raslanuf'ta Afrika nın en büyük ray kaynak fabrikasını inşa etmiş ve üretime geçmişti. Müteahhit in uygulama projeleri ekibi, proje müdürlüğü, laboratuvarları ve bilgisayar merkezi de merkez şantiyedeydi. İşe ara verilmeden önce güzergahın büyük bölümünde aplikasyon ve temizlik yapılmış, kazı, dolgu ve sanat yapıları işleri ile ray, travers ve inşaat malzeme alımları ve ihzaratı kısmi olarak yapılmıştı. Müşavirlik Hizmeti sırasında İdare Tripoli de olduğundan KOLTEK-ESER Ortak Girişim ofisi de Tripoli de kurulmuş, idari ve mali işler, mobilizasyon, vize işleri buradan idare edilmiştir. Raslanuf, hava alanı bulunan Tripoli ye 700km, Bingazi ye 350km mesafede olduğundan şantiyeye nakiller bu şehirlerden karayoluyla yapılmıştır. Libya ya ülke ve uluslararası yük ve yolcu taşımacılığında ve ülke kalkınmasında önemli bir katkı sağlayacak bu projelerin yakın bir gelecekte gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Libya Demiryolu İdaresi Haziran 2010 da Tripoli de Uluslararası Demiryolu Konferansı ve Fuarına ev sahipliği yapmış çok sayıda ülkeden Firmaların katılımı ile başarılı bir konferans gerçekleştirmiştir. Libya da yeni hükümetin 2013 yılı altyapı ve hizmet yatırımlarının ülke için acil projeler ve yatırımlar olacağı tahmin edilmektedir. Demiryolları projelerinin ne zaman gerçekleştirileceğine dair şu anda kesin bir bilgimiz bulunmamakla birlikte bu projelerin yakın bir gelecekte yapılması kardeş ülke Libya için önem taşımaktadır. Libyan Railway Projects Libyan Railway Projects have been planned and executed by Ministry of Transport, Railroad Project Execution and Management Board. Railways initially started during 1st World War in Bingazi and Tripoli. In the first decade of 2000, significant railway projects were planned and partly executed. North African Corridor, from Tunisia to Egypt and desert line from Al-Hishaq to Sebha are the projects that have been designed and contracted for construction and supervision in Tunisia Ras Ejdeer Sirte Sirte Benghazi Benghazi Egypt Assallum Al-Hishaq Sebha 650 km 554 km 680 km 650 km Another important project was Tripoli Underground Railway Project which was already designed and ready for construction contract. Sirte- Benghazi Highspeed Railway Project The construction supervision of Sirte- Benghazi Highspeed Railway Project 554 km was awarded in July 2009 to KOLTEK Consulting Corporation (Lead Partner %50)-ESER Project and Engineering Co. Inc. (Partner %50). The site supervision was started in December 2009 and stopped in Feb 2011 due to struggle for democracy. The contract amount is LYD and period is 4 years. There are design check and approval, construction supervision, QA/QC, HSC, training of Client s staff and commissioning in the scope. The Contractor is Russian Railways ZST Russia. The main camp was in Raslanuf almost middle of the line where Project Management were carried out and the other camps were in Sirte, Al Aquilah, Ajdabiyah and Benghazi. Rail welding factory that was the biggest in Africa was builded in the main camp. There were also soil and concrete laboratories and IT offices there. When the work suspended, the clearing and grubbing mostly had been done, some of excavation, embankment, subballast and box culverts works had been completed. Some materials such as sleepers, rails were approved and shipped to site. TEMA These projects have been considered to contribute Libyan passenger and freight tansportation and expected to be realised in the near future. Libya Railroad Project Execution and Management Board hosted a successful international railway conference and exhibition in June 2010 in Tripoli with highly specialised participants from major countires. It is considered that New Libyan government will invest in urgent infrastructural and public service projects in Although it is not certain when these railway projects are going to be restarted, the execution of these projects seem to be very important for our ally country Libya. Mehmet DÖNMEZ 1965 yılında İstanbul da doğdu. İTÜ İnşaat Fakültesi İnşaat Mühendisliği nden 1986 yılında lisans, Londra Üniversitesi Imperial College den 1988 yılında Çelik Yapı Tasarımı dalında yüksek lisans derecelerini aldı. TCDD Genel Müdürlüğü Yol Dairesi Başkanlığı Köprüler Şubesi nde yıllarında proje mühendisliği yapmış, Özışık İnşaat ve Taahhüt A.Ş. de yıllarında yol ve köprü projelerinde çalıştıktan sonra 1998 yılında Eser Proje ve Mühendislik A.Ş. nin kurucuları arasında yer almıştır. Aynı firmada Proje Müdürlüğü ve Genel Müdür Yardımcılığı görevlerinde bulunduktan sonra 2006 yılından beri Genel Müdür lük görevini sürdürmektedir. Ulaşım, Su Kaynakları ve Üstyapı projelerinde deneyimlidir. NİSAN

16 M. Turhan BAŞARANKUT Libya da Mühendislik ve Teknik Müşavirlik Projeleri Mühendislik Ltd. Şti. TMA(TMA) 1987 yılında kurulmuş ve günümüze kadar sayısız projeyi başarıyla tamamlamış bir mühendislik proje tasarım firmasıdır. Firma 2004 senesinden bu yana Libya da proje ve müşavirlik hizmetleri vermektedir. Geçtiğimiz dokuz sene içerisinde TMA Mühendislik tarafından Libya da yürütülen projeler, su iletim sistemleri, pompa istasyonları, otoyollar ve çeşitli altyapı çalışmalarını içermektedir. Verilen proje tasarım ve müşavirlik hizmetleri, altyapı, su temini ve dağıtımı, mimari, inşaat, statik, mekanik, elektrik ve enstrumantasyon konularını içerir. TMA firmasının 2004 senesinden günümüze kadar Libya da sürdürdüğü projeler aşağıda belirtilmiştir. TAZ Pompa İstasyonları Projesi METİŞ İnşaat ve Ticaret A.Ş. tarafından yüklenilen bu proje, Libya da yer alan Man-Made River Projesi kapsamında Tarhunah şehrinden Abu Zeyyan şehrine uzanan su iletim hattı TAZ pompa istasyonun içerden görünüşü TAZ pump station interior view üzerinde yer alan iki adet pompa istasyonunun hidrolik, mimari, inşaat, statik, mekanik, elektrik, enstrumantasyon ve peyzaj tasarımlarını, yapım, test ve kabul süresince teknik danışmanlık hizmetlerini içermektedir. Her pompa istasyonu m3/gün kapasiteli olarak tasarlanmıştır. Pompa istasyonları içerisinde, her biri m3/saat kapasiteli sekiz adet pompa içeren iki Pompa Binası, Jeneratör Binaları, Kompresör Binaları, Personel Binaları, Atölye Binası, Güvenlik Binaları, Vana odaları, yollar, galeriler ve diğer altyapı unsurları yer almaktadır. Bu pompa istasyonları, Man-Made River projesi kapsamında yapılan en yüksek basınçlı (40 bar) booster pompa istasyonlarıdır. Proje kapsamında yer alan diğer konular ise, 100 km boru hattı boyunca darbe analizleri de dahil olmak üzere, tüm hidrolik tasarım ve pompa İki pompa istasyonunu birbirine bağlayan yol Connecting road between two pump stations istasyonlarının operasyonu sırasında gerekli olan SCADA ve kontrol sistemlerinin tasarımıdır. İki pompa istasyonu arasında yer alan çift şeritli asfalt yolun gerekli tüm yardımcı yapılar ve drenaj sistemi ile birlikte tasarlanması işi de TMA tarafından gerçekleştirilmiştir. Yolun toplam uzunluğu 4 km dir ve tasarım AASHTO standartlarına uygun olarak yapılmıştır. Plan, profil, en kesitler, kavşaklar, trafik güvenliği, erozyon kontrolu, kanallar, bariyerler ve istinat duvarları tasarım işine dahildir. Ras Ajdyar-Al Marj Otoyol Projesi TMA, bu projede Al Nahr Engineering Company firmasının alt-yüklenicisi olarak görevlendirilmiştir. Proje; Ras Ajdyar dan Al Marj bölgesine kadar olan yaklaşık 1273 km uzunluğunda otoyolun projelendirmesini içerir. Otoyol güzergâhı Motorway Alignment Bahsi geçen otoyol, güzergahı boyunca üç şeritli olacaktır. Otoyolun büyük bir kısmı MMRA boru hattı koridorunun içinde kalacak şekilde planlanmıştır. Tüm yol hattı, hava fotoğrafları ile incelenmiş ve topoğrafya planları hazırlanmıştır. Otoyol, 3 ila 4 metre çapında borulardan oluşan mevcut su iletim hattına çok yakın mesafede yer aldığı için, proje oldukça zorlayıcı unsurlar içermektedir. Bazı noktalarda, otoyol boru hattının üzerinden geçmektedir. Yoğun trafik nedeni ile boruların hasar görmemesi için çok özenli mühendislik çalışmaları yapılmaktadır. Proje kapsamında TMA, alt ve üst geçitler, köprüler ve diğer tüm tali yapılar da dahil olmak üzere tüm otoyolun tasarımını yapmaktadır. TMA, bu projede Türkiye den AKSA Proje Danışmanlık İnşaat Turizm ve Ticaret Limited Şirketi ile birlikte çalışmaktadır. Proje, Libya da 2011 Şubat ayında askıya alınmış 2012 yılı son aylarında Libya Hükümeti tarafından tekrar başlatılmıştır. Halihazırda TMA tarafından projenin final tasarım işleri sürdürülmektedir. Ghadames - Zwara - Az Zawiyah Su İletim Sistemi Projesi Proje, Libya nın Trablus şehrinin 650 km güney-batısında ve Zwara şehrinin 400 km güneyinde yer alan Ghadames kuyularından alınan yeraltı suyunun, boru hatları ile taşınarak kıyı şeridinde yer alan Az Zawiyah, Zwara ve Abu Kammash yerleşimlerine dağıtımı ve tarım bölgelerinin sulanmasını içermektedir. Sistem 4 adet pompa istasyonu ile çok sayıda altyapı strüktürlerini içer- 14 SAYI28

17 ÜYELERİMİZDEN Ghadames proje şeması Ghadames project scheme mektedir ve Libya nın batı kesimlerine domestik kullanım ve az miktarda da tarım arazilerinin sulanması için maksimum 2,88 m3/saat debide suyun deşarjını sağlamaktadır. TMA bu projede, ILF Consulting Engineers isimli Avusturya firmasının mimari, inşaat ve statik konulardaki alt yüklenicisi olarak görev almıştır. Proje kapsamında altyapı, mimari ve statik projeleri hazırlanan yapılar listesi aşağıdaki gibidir: Pompa Binaları 3 adet Elektrik ve Kontrol Binaları 6 adet Klorlama Binaları 4 adet Regulasyon Tankı m3 (1 adet) Yükleme Tankları m3 (3 adet) Besleme Tankları 8 adet Ayırıcı Vana Odaları 10 adet Şaft Yapıları 60 adet Turn-out İstasyonları 26 adet Boşaltma ve Dren Vana Odaları 5 adet Kuyu Başı İstasyonları 5 adet Kuyular 106 adet Su Hattı Yaklaşık 600km Al Kufra Wellfield Tazerbo Ajdabiya Su İletim Projesi, Faz 3 Pompa İstasyonları TMA, Libya da Man-made River (MMRA) Projesi kapsamında yer alan Al Kufra Welfield Tazerbo Ajdabiya Su İletim Projesi Faz 3 Pompa İstasyonları tasarım işlerini yapmak üzere Libya Su İdaresi MMRA ve Libya nın en büyük inşaat şirketlerinden biri olan Al Nahr Co. Ltd (ANC) tarafından görevlendirilmiştir. Kufra projesi, Man-Made River Projesi nin üçüncü fazının parçalarından biridir. Bu proje, Libya nın güneydoğusunda yer alan Kufra Havza sında bulunan kuyular bölgesinden sağlanan ilave m3/gün suyun sisteme katılmasını sağlayacaktır. MMRA projesi - MMRA project Proje; Kufra Kuyular Bölgesi, Kufra Pompa İstasyonu ve mevcut Manmade River sistemine ilave suyun aktarılacağı su iletim hattını içermektedir. Bunlara ilave olarak, mevcut Faz 1 ve Faz 2 sistemleri üzerinde, Faz 3 debilerini karşılamak ve yeni hidrolik kapasiteyi sağlamak için yedi adet yeni booster pompa istasyonu planlanmıştır. Bu yeni pompa istasyonlarının inşaatı, artan su ihtiyacına göre zaman içerisinde aşamalar halinde yapılacaktır. İlk etapta, 3 adet pompa istasyonunun inşaatı planlanmıştır. Bu istasyonlar; Kufra Pompa İstasyonu, SS Booster Pompa İstasyonu ve Sirt 2 Booster Pompa İstasyonudur. Kalan 4 adet pompa istasyonu ise gelecekte planlanan fazlarda inşa edilecektir. Bu proje kapsamında TMA, ilk etapta inşa edilecek olan 3 adet pompa istasyonunun tüm detay tasarım işlerini tamamlamakla görevlendirilmiştir. TMA nın bu projedeki görevleri; sistem tasarımını, hidrolik çalışmaları, mimari, inşaat, statik, mekanik, elektrik ve enstrumantasyon projelerini, tüm teknik şartnameleri, çizimleri, hesapları, teknik raporları, imalatçı verilerinin incelenmesini ve tüm prosedürlerin hazırlanmasını kapsamıştır. Bu proje, Libya da 2011 Şubat ında başlayan demokrasi mücadelesi esnasında yüzde 40 tamamlanmış durumda iken askıya alınmıştır. Design and Technical Consultancy Projects in Libya TMA Mühendislik Ltd. Şti. (TMA) was founded in 1987 and has completed successfully countless projects since then. TAZ Conveyance System Pump Stations The project includes complete architectural, civil, mechanical, hydraulic, instrumentation, and electrical design of two pump stations on Tarhunah to Abu Zeyyan Conveyance System of the Man-Made River Project in Libya. NİSAN

18 M. Turhan BAŞARANKUT The pump stations have the highest pressure rating (40 bars) in the Man-Made River Project. Complete hydraulic design of 100 km pipeline including the surge analysis, SCADA and process control systems for the operation of the pump stations are also included in the scope of the design work. The design of a dual lane asphaltic connection road between the two pump stations, complete with appurtenant structures and drainage system was also performed by TMA. Ghadames Zwara Az Zawiyah Water System The project includes the implementation of a water supply system from the wellfields near Ghadames, located about 650 km South-West of Tripoli and about 400 km South of Zwara, to convey water through pipelines and distribute to various settlements and agriculture projects en route and to the coastal towns of Az Zawiyah, Zwara and Abu Kammash. On this project, TMA worked as the civil, structural and architectural sub-consultant to the Australian firm ILF Engineering. The system includes 4 pumping stations and miscellaneous structures through which a maximum discharge of 2.88 m /h of water is provided to the western region of Libya, mainly for domestic use as well as a small quantity for agricultural use. Motorway Design Zilten to Al Marj The project was undertaken as a sub-consultant to Al Nahr Engineering Company of Libya. The scope of this project covers the re-design of the Motorway from Ras Ajdyar to Al Marj and with Benghazi Connection (totaling approximately 1273 km) following the alignment of the Great Man Made River Project Conveyance Pipeline Right of Way. 16 SAYI28 The Motorway is to have three lanes all the way, both ways. The route was surveyed aerially and the alignment was based on the aerial survey. The project is particularly challenging as the Motorway was running very close to the water conveyance pipelines of three to four meter diameters. At certain locations, Motorway crosses the pipelines. This requires meticulous engineering design to avoid damage to pipelines during times of heavy traffic. The project includes the complete design of motorway including interchanges and bridges and other structures. Due to the magnitude of the project and the short time available for design work, TMA recruited the help of AKSA Proje Danışmanlık İnşaat Turizm ve Ticaret Limited Şirketi as a sub-consultant. The project was suspended due to struggle for democracy in Libya at 30% completion stage. Recently, the project restarted. Al Kufra Welfield Tazerbo Ajdabiya Water Supply Project, Phase 3 Pump Stations TMA is commissioned by MMRA and Al Nahr Co. Ltd.(ANC) to carry out the design of the Kufra-Tazerbo-Ajdabiya- Water Supply Project Phase 3 Pump Stations of the Man-Made-River Project. The Kufra project is a part of the third phase of the Man-Made River Project (MMRP). The Kufra system will provide additional 1.68 MCMD of water from a new wellfield in the Kufra. The system includes the new Kufra wellfield, Kufra Lift Pump Station and conveyance pipeline to feed the Kufra wellfield water into the existing MMRP system. Additionally, seven new booster pump stations are planned on the existing Phase 1 and Phase 2 systems to increase the hydraulic capacity of the system to meet the full Phase 3 design flows. Construction of these pump stations will be phased to meet the water demand. Initially, the construction of the three pump stations, Kufra Lift Station; SS Booster Pump Station; Sirt 2 Booster Pump Station will be carried out. The remaining four pump stations will be constructed in future phases. The project was suspended in 2011 due to struggle for democracy in Libya, at about 40% completion stage. M. Turhan BAŞARANKUT Robert Kolej Yüksek Okulu ndan 1968 yılında Elektrik Mühendisi olarak mezun olduktan sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi nde Bilgisayar Mühendisliği konusunda Yüksek Lisans yapmıştır. Türkiye de bir süre mühendis olarak çalıştıktan sonra uzun süre yurtdışında çalışmıştır. Yurt dışında bulunduğu süreler zarfında mega projelerde, proje yöneticiliği yapmış 1987 yılında Türkiye ye döndükten sonra iki arkadaşı ile TMA Mühendislik Limited Şirketi ni kurmuştur. Mesleki Üyelikleri arasında ASHRAE, NFPA,ve IEEE bulunmaktadır.

19

20 Nadire Burçin ÇETİN Derne Kenti Altyapı ve Peyzaj Projesi Derne kenti, Libya nın Mısır sınırına yakın doğu bölgesinde ve Akdeniz sahilinde yer alan, tarih boyunca Akdeniz in önemli limanlarından biri olması nedeniyle bir çok farklı kültüre ev sahipliği yapmış ve şelalesi, yeşil bahçeleri ve sahiliyle Bride of the Sea-Denizin Gelini olarak anılan önemli yerleşim merkezlerinden biridir. İklim koşullarının uygunluğu nedeniyle de çekim merkezi olan kentin son yıllarda nüfus artış oranı yükselmiş ve temel altyapı hizmetlerine olan gereksinim artmıştır. Öncelikle yer altı suyundan temin edilen içme ve kullanma suyu miktarının yeterli olmaması nedeniyle kentin batısında bir Deniz Suyu Arıtım Tesisi kurulmuştur. Atıksuların toplanması amacıyla da ayrıca bir Atıksu Arıtma Tesisinin inşaatına başlanılmıştır. Bu iki projeyi takiben Libya Hükümeti, yerleşim ve gelişme alanlarının içmesuyu, kanalizasyon, yağmursuyu, elektrifikasyon, haberleşme ve yol altyapısının yapımı ile kentin peyzaj ögelerinin oluşturulması işlerini, ülkemizin önde gelen müteahhitlik firmalarından Özaltın İnşaat Tic. ve San. A.Ş. nin sorumluluğuna "Tasarla - İnşa Et" tipi sözleşme ile ihale etmiştir. Özaltın İnşaat, proje kapsamındaki tasarım işlerini yerine getirmek üzere Temelsu Uluslararası Mühendislik Hizmetleri A.Ş. ile sözleşme imzalamış ve 2009 yılının son aylarında tasarım çalışmalarına başlanılmıştır ha büyüklüğünde bir alan içerisindeki tasarım işlerinin yapılması için Temelsu Firması, farklı mühendislik disiplinlerindeki birimlerinden, içmesuyu-kanalizasyon, taşkın kontrol ve kentsel yağmursuyu drenajı, jeoloji-hidroloji, yol tasarımı, yapısal tasarım, elektrik ve telekomünikasyon konularında deneyimli elemanlarından oluşan yaklaşık 20 kişilik bir proje ekibi kurmuş, peyzaj çalışmalarını yürütmek üzere AZTATEK (Ankara Ziraat Tarım ve Teknolojileri Yatırımları A.Ş.) ile işbirliği yapmıştır. Projede görevli ekibin bir bölümü, Derne Kentinde sürekli veya uzun süreli kalarak çalışmaları yürütmüş, bir bölümü ise merkez ofiste görevlendirilmiştir. Libya Hükümeti tarafında projenin yürütülmesinden sorumlu kurum, HIB (Housing and Infrastructure Board - Kentsel Yerleşim ve Altyapı İdaresi) dir. Bu İdare nin Merkezi 18 SAYI28 (Tripoli) ve Yerel (Derne) Birimleri nin koordinasyonunda, proje ile ilgili Libya Genel Elektrik Teşkilatı (GECOL), LPTIC (Libya Posta, Haberleşme ve Bilgi Teknolojileri Şirketi) gibi çeşitli kurumlarla birlikte çalışılmıştır. Projelerin hazırlanmasında, hem yerel İdarelerin tasarım kriterleri, hem de HIB tarafından hazırlattırılmış olan uluslararası tasarım kriterleri dikkate alınmıştır. Derne Şehrinin Libya daki Konumu Öncelikle Kentin nüfusu ve imar planı ile ilgili çalışmalar yapılmış ve planlama alanında 2034 yılında kişilik nüfusa hizmet götürülmesi hedeflenmiştir. Daha sonra planlama alanı, konumları, altyapı hizmetlerinin mevcudiyet durumu ve yerleşim karakteristikleri dikkate alınarak 7 alt bölgeye ayrılmıştır. 1 ve 2 numaralı alt bölgeler kent merkezinin batısında yer alan ve yerleşimin süratle hem tekil binalar hem de Toplu Konut Alanı biçiminde arttığı gelişme alanlarıdır. Kenti güney-kuzey yönünde bölen altı adet derin vadiden biri, bu iki alanın arasında yer almaktadır. 3, 4 ve 7 numaralı alanlar tarihi kent merkezi de dahil olmak üzere kentin eski yerleşim alanlarını kapsamaktadır. Bu üç alanın içerisinde, Kentsel Dönüşüm Planlama Alanları da yer almaktadır. Kent Merkezi nin doğusunda yer alan 5 numaralı bölge, önceki yıllarda planlanmış ve büyük oranda yerleşime açılmış bir bölge, 6 numaralı Atıksu Sistemi Genel Planı bölge ise yerleşimin olmadığı ancak kısa sürede oluşması beklenilen bölgedir. Altyapı hizmetleri, kent merkezinde mevcut sistemlerden yararlanılarak kesintili de olsa sağlanabilirken, diğer bölgelerde su temini başta olmak üzere tüm hizmet kalemlerinde yoksunluk yaşanmaktadır. Proje kapsamındaki her bir hizmet kalemi için kent bütününün ana sistem çözümlerini içeren bir Planlama Raporu; içmesuyu, kanalizasyon ve yağmursuyu sistemlerinin hidrolik modellerini de kapsayacak şekilde hazırlanmıştır. Uygulanacak genel sistem çözümleri üzerinde fikir birliğine varılmasını takiben, çalışmaların ikinci basamağında uygulama projelerinin hazırlanmasına başlanmıştır ve hazırlanacak tasarımın halkın günlük yaşamını en az düzeyde etkileyecek şekilde inşa edilebilmesi için bir alt kategorilendirme yapılmıştır. Bu alt kategorilendirmenin yapılmasında dikkate alınan kriterler şunlardır: Altyapısı bulunmayan mevcut veya mevcut olmayan yerleşim alanları, kentsel değişim uygulanması planlanmış alanlar, altyapısı kısmen yenilenecek olan yerleşim alanları ve altyapı hizmet yatırımları tamamlandıktan sonra imara açılacak alanlar. Alanlar bu şekilde poligon olarak isimlendirilen 48 adet alt bölgeye ayrıldıktan sonra, her bir poligonun, projenin uzun vadeli hedefleriyle nasıl uyumlu hale getirileceğinin çözümü oluşturulmuştur. Örneğin herhangi bir hizmet altyapısının korunacağı alanda kanalizasyon hatlarının değiştirilmesine boruların genç olması nedeniyle gereksinim yok ise, bu bölgeye diğer bölgelerden bağlanacak yeni hatlar mevcut hatların hidrolik kapasitesini aşmamalıdır, altyapının yenileceği en yakın alandaki sistem, bu gereksinimi ekonomik bir çözümle karşılamalıdır.