Kaynak Göstermenin Zorunlu Olduğu/Olmadığı Durumlar

Transkript

1 1

2 Alıntı Yapılırken Dikkat Edilecek Hususlar Kaynak Göstermenin Zorunlu Olduğu/Olmadığı Durumlar Metin İçerisinde Kaynak Gösterme Kaynakça Listesini Sıralama veya Gruplama Kaynakça Gösterme Yöntemleri

3 Niçin kaynak gösterilmeli? Başkalarının emeğine saygı Atıfta bulunacak diğer araştırmacıları yanlış yönlendirmeme Yasal zorunluluklar

4 Doğrudan Alıntılar Kelimesi kelimesine aynen yapılan alıntılardır ve çift tırnak (... ) işareti içerisine metin yazılır. Örnek: Yıldırım (1966, 21) a göre, hipotez araştırmacıya bir nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa değerli sayılmalıdır. Dolaylı Alıntılar Alıntı yapılan metin eğer birebir kaynakla aynı değilse, yazar kendi cümleleriyle ifade ediyorsa, alıntı yapılan kısım tırnak içine alınmaz ya da sıkıştırılmış paragraf gibi özel biçimler kullanılmaz; ancak kaynak göstermek zorunludur.

5 Başkasının eserinden bir aktarma yapılmış ise, Başkasının bulduğu yöntem, sonuç veya amaçtan faydalanılmış ise, Başkasının eserinden rakam, katsayı, şekil, grafik, resim vb. alınarak kullanılmış ise, Az veya çok başkasının eserinden esinlenilmiş ise, Yukarıdakilerin dışında başkasının eserinden doğrudan ve dolaylı olarak faydalanılmış ise yararlanılan kaynakların bildirilmesi zorunludur.

6 Genel kurallar, prensipler veya uygulamalar konusunda kaynak göstermeye gerek yoktur. Örneğin, yardımseverlik bir erdemdir ifadesinde kaynak göstermeye gerek yoktur. Herkesin bildiği, açık ve seçik olarak fark edilen bilgiler için kaynak göstermeye gerek yoktur. Örneğin, Almanya Avrupa Birliğinin en güçlü ekonomisine sahip ülkelerinden biridir ifadesinde kaynak göstermeye gerek yoktur.

7 DİPNOTU şeklinde aynı sayfanın sonunda Cümle içerisinde veya cümle sonunda Kitap veya makalenin sonunda Bölüm sonlarında Kaynakça Listesi Kitap veya makalenin sonunda Kaynakça Listesi Bu alternatiflerden bir veya bir kaçı yazının yayınlanacağı derginin veya kitabın yayın politikalarına; veya ödevlerde ise öğretmenin tercihleri doğrultusunda yapılır.

8 Dipnotu Yöntemi Soyadı, Tarih ve Sayfa Yöntemi Soyadı ve Tarih Yöntemi Numaralama Yöntemi

9 Dipnotu halinde kaynak gösterirken, ilgili kısma veya cümle sonuna parantez içerisinde bir rakam yazılır ve aşağıda sayfanın en altına çizgi ile ayrılmış bölgeye metinde verilen numaranın aynısı eklenerek yazarın soyadı, adı, yılı, kitap/makale başlığı, yayıncı, yayın yeri, yayın tarihi ve sayfa numarası gibi tüm bilgiler verilir 1. Örnek: [1] Arıkan, Rauf, (2005), Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama, Asil Yayın Dağıtım, 5. Baskı, Ankara.

10 Soyadı, Tarih ve Sayfa Yöntemi Örnek: Hipotez araştırmacıya bir nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa değerli sayılmalıdır (Yıldırım,1966: 21). Soyadı ve Tarih Yöntemi Örnek: Hipotez araştırmacıya bir nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa değerli sayılmalıdır (Yıldırım,1966). Numaralama Yöntemi Örnek: Anket sorularının düzenlenmesinde soru sayısı kadar soru sırası da önemlidir (34)

11 1. Yazarın Soyadına Göre Sıralama 2. Kaynak Türlerine Göre Sıralama (Kitaplar, Dergiler, Tezler vb. şeklinde)

12 Nerede yer alır? Yazının metin kısmından hemen sonra Ekler kısmından hemen önce yer alır. Kaynağın türüne göre bir gösterim şekli vardır. Ancak bazı yayıncı kuruluşlar Kaynakça Listesinde ayrı bir gösterim şekli isteyebilir.

13 Hazırladığınız çalışmalarda bilgiyi nereden aldığınızı mutlaka yazınız. Bu şekilde davranmanız, ödevinizin değerini azaltmayacak, tam tersine ödevinizi daha da değerli kılacaktır.

14 a-tek yazarlı kitap ya da makale i-kitap: Çağrı Erhan, Türk-Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökenleri, Ankara, İmge Kitabevi, 2001, s. 55. ii-makale: Gökhan Çetinsaya, Essential Friends and Natural Enemies: The Historic Roots of Turkish-Iranian Relations, Middle East Review of International Affairs, Cilt 7, No 3, 2003, s b-iki yazarlı kitap ya da makale i-kitap: Gülten Kazgan ve Natalya Ulçenko, Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya, İstanbul, Bilgi, 2003, s. 32. ii-makale: Thomas G. Mahnken ve James R. FitzSimonds, Revolutionary Ambivalance: Understanding Officer Attitudes Toward Transformation, International Security, Cilt 28, No 2, 2003, s c-üçten fazla yazarlı kitap ya da makale i-kitap: Mehmet Gönlübol et al., Olaylarla Türk Dış Politikası, , Ankara, Siyasal Kitabevi, 1996, s ii-makale: David Dranove et al., Is More Information Better? The Effects of Report Cards on Health Care Providers, Journal of Political Economy, Cilt 11, No 3, 2003, s

15 d- Kitapta makale Joseph Turow, A Mass Communication Perspective on Entertainment Industries, James Curan ve Michael Gurevitch (der.), Mass Media and Society, Londra, Edward Arnold, 1991, s e- Çeviri kitap Meltem Müftüler Baç, Türkiye ve AB: Soğuk Savaş Sonrası İlişkiler, çev. Simten Coşar, İstanbul, Alfa, 2001, s. 41. f- Gazete Yazısı Hasan Cemal, Fiyasko ve Çıkış Yolu, Milliyet, 18 Aralık 2003, s. 7. Yazarı belli olmayan gazete yazıları: Başbakan Washington Yolcusu, Cumhuriyet, 22 Aralık 2003, s. 8. g- Yazarı belli olmayan resmi ya da özel yayınlar, raporlar vb. Enerji Teknolojileri Politikası Çalışma Grubu Raporu, Ankara, TÜBİTAK, Mayıs 1998, s. 35. h- Arşiv belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başbakanlık Hususi Kalem, 33218, 10 Aralık

16 i- İnternetten alınan kaynaklar Mustafa Aydın, ABD Dünyadan Ne İstiyor, 23 Mart 2003, (Erişim Tarihi 19 Aralık 2003), s. 1. j- Söyleşi İlber Ortaylı, Ankara, 10 Ekim 2003, kişisel görüşme. k- Yüksek Lisans-Doktora Tezleri Mustafa Pulat, Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası: Türkiye nin Avrupa Savunmasındaki Geleceği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002, s

17 Yalnızca akademik çalışmalarda değil, bilgi paylaşımı amacıyla kamusal ortama sunulan her türlü yazılı ve sözlü çalışmada yararlanılan kaynakları eksiksiz olarak belirtmek, hukuki ve ahlaki yükümlülüklerdir. Bilginin sağlıklı bir şekilde ortaya çıkması, yayılması, düzeltilmesi, geliştirilmesi ve bilgi kirliliğinin önüne geçilmesi için çalışmaların sorumluluğunun bireysel olarak üstlenilmesi, bunun için de öncelikle, diğer bilgi üreticilerinin hakkının verilmesi gerekir. Yararlanılan kaynakların belli bir düzen içinde belirtilmesi için farklı disiplinlerin gereksinimlerini karşılayan birçok uluslararası standart geliştirilmiştir. Bunlar arasında görünüş özellikleri açısından önemli farklılıklar vardır; ancak hepsinde temel ve ortak olan bir ilke vardır: kaynağın yazarının, başlığının, yayın bilgisinin, tarihinin ve sayfa numaralarının eksiksiz olarak belirtilmesi. Dolayısıyla, mevcut uluslararası kaynak gösterme kurallarından herhangi birini doğru kullanmayı öğrenen bir araştırmacı, o standarttan başka bir standarda kolaylıkla geçiş yapabilir. 17

18 Kullanılan kaynakların sunumu konusunda iki temel yöntem vardır: sosyal bilimlerde yaygın olarak kullanılan APA (American Psychological Association) yöntemi ile dil ve edebiyat alanında yaygın olarak kullanılan MLA (Modern Language Association) yöntemleridir. 18

19 I. Metin İçinde Kaynaklara Gönderme Yapmak APA yönteminde metin içinde kaynak gösterilirken yazarın soyadı (ya da yazarların soyadları), yapıtın yayın tarihi ve alıntı yapılan sayfanın numarası (ya da sayfaların numaraları) belirtilir. Aşağıda hangi durumlarda, nasıl kaynak gösterileceği örneklerle anlatılmaktadır. 1. tek yazarlı yapıt Metinde alıntı yapıldıktan sonra, parantez içinde, yazarın soyadı, yayın tarihi ve sayfa numarası, virgüllerle ayrılarak yazılır. Tek bir sayfaya gönderme yapıldığında s., birden çok sayfaya gönderme yapılıyorsa ss. yazılır. Yapıtta gerçekçiliği bazıları daha çok yöntem bakımından benimsemiştir, bazıları ise konu bakımından (Moran, 1994, s. 36) denmesine rağmen... Yazarın adı cümle içinde geçiyorsa aşağıdaki gibi yazılır: Berna Moran (1994), gerçekçiliği bazıları daha çok yöntem bakımından benimsemiştir, bazıları ise konu bakımından (s. 36) diyerek gerçekçilik kavramının farklı anlamlarına dikkat çeker. 2. iki ya da daha fazla yazarlı yapıt İki yazarı olan yapıtlara gönderme yapılırken her iki yazarın soyadı verilir. Örneğin, şöyle yazılır: (Taner ve Bezirci, 1983, s. 86). 19

20 3. yazarın aynı yıl yayımlanan yapıtları Aynı yazara ait iki ya da daha fazla yapıta gönderme yapılıyorsa yayın yılına alfabetik sırayı izleyen harfler eklenir: Örneğin, şöyle yazılır: (Memet Fuat, 2000a); (Memet Fuat, 2000b). Bunlardan ilki, kaynakçada yer alan İkinci Yeni adlı kitaba, ikincisi ise Orhan Veli kitabına gönderme yapar. 4. yazarı belli olmayan yapıt Yapıtın yazarı belirtilmemişse alıntı yaparken yapıtın adının ilk birkaç sözcüğü kullanılır. Bu tür bir yapıta gönderme yapılırken kitabın adı eğik (italik) olarak yazılır ve ardından tarih belirtilir: Diğer bir kaynakta (College Cost Book, 1983) belirtildiği gibi... College Cost Book ta (1983) belirtildiği gibi aynı soyadını taşıyan yazarlar Eğer aynı soyadına sahip birden fazla yazara gönderme yapılıyorsa yapıtların yayın yılları farklı olsa bile, cumle içinde yazarların adları da belirtilmelidir. Örneğin, şöyle yazılır: Jale Parla (1989); Taha Parla (1993). 20

21 6. iki ya da daha fazla yapıt İki ya da daha fazla yapıta gönderme yapılıyorsa alıntı yapılan yapıtların yazarlarının soyadları, alfabeye göre sıralanır. Örneğin, şöyle yazılır: (Feigenbaum ve McCurduck, 1983; Roszak, 1989, 1991). 7. kişisel görüşme Kişisel görüşmeler metinde belirtilmeli ama kaynakçada yer almamalıdır. Örneğin, şöyle belirtilir: (Vüs at O. Bener, kişisel görüşme, Aralık 2001). 8. alıntılayan ya da aktaran kaynak Çalışmalarda birincil kaynaklara ulaşmak esastır, ama bazı güçlükler nedeniyle ulaşılamamışsa, göndermede alıntılanan ya da aktarılan kaynak belirtilir. Örneğin, şöyle yazılır: (alıntılayan Gürbilek, 2004, s. 115); (aktaran Johnson, 2007b, ss ). Alıntılanan ya da aktarılan yapıttaki kaynak bilgilerine yer verilmez. 21

22 II. Kaynakçanın Hazırlanması Metinde alıntı yapılan bütün kaynaklar, Kaynakça başlıklı yeni bir sayfada gösterilir. Bu bölümde, çalışmada kullanılan bütün kaynaklar doğru ve tam olarak listelenir. Metinde gönderme yapılmayan kaynaklara Kaynakça da yer verilmez. Bizzat görülmeyen ve yararlanılmayan kaynaklar Kaynakça ya alınmaz. Böyle bir uygulama çalıntı sayılır. Kaynaklar yazarların soyadına göre alfabetik olarak sıralanır. Eğer yazar adı yoksa yapıt adı esas alınır. Bir yazarın birden çok yapıtı kullanılmışsa kaynaklar kronolojik sırayla yazılır. Bir yazarın aynı yıl yayımlanmış birden fazla yapıtı kullanılmışsa yapıt adlarının alfabetik sırasına göre 2008a, 2008b şeklinde sıralanır. 22

23 1. Kitaplar Kaynakça da sırasıyla yazarın soyadı, ilk adının (bazen ilk iki adının) baş harfleri, (parantez içinde) yayının yılı, yapıtın adı, yayın bilgileri, noktalarla ayrılarak yazılır. Kitap adları başlığın ilk harfinden sonra (özel adlar dışında) bütünüyle küçük ve eğik harflerle yazılır. a. tek yazarlı ya da editörlü kitap Gürbilek, N. (2004). Kör ayna, kayıp şark. İstanbul: Metis. Kalpaklı, M. (Ed.). (1999). Osmanlı divan şiiri üzerine metinler. İstanbul: YKY b. iki ya da daha fazla yazarlı ya da editörlü kitap Taner, R. ve Bezirci, A. (1997). Seçme romanlar. İstanbul: Evrensel. c. gözden geçirilmiş ya da genişletilmiş baskılar Alpay, N. (2004). Türkçe sorunları kılavuzu (Gözden geçirilmiş ikinci baskı). İstanbul: Metis. ç. yazarı belirsiz kitaplar The 1995 NEA almanac of higher education. (1995). Washington DC: National Education Association. d. iki ya da daha fazla ciltten oluşan kitaplar Moran, B. (1995). Türk romanına eleştirel bir bakış (3 cilt). İstanbul: İletişim. 23

24 e. çeviri kitaplar Bahtin, M. M. (2004). Dostoyevski poetikasının sorunları (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Metis f. derlenmiş bir kitaptaki yazı Karasu, B. (1997). İmge üretiminde roman hâlâ ilk sırada. Ne kitapsız ne kedisiz (ss ). İstanbul: Metis. g. derlemede yer alan bir yazı ya da bölüm Irzık, S. (2004). Öznenin vefatından sonra kadın olarak okumak. Parla ve Irzık (Ed.), Kadınlar dile düşünce (ss ). İstanbul: İletişim. ğ. başvuru kitaplarındaki bölüm ya da yazı Akün, Ö. F. (1992). Divan edebiyatı. Diyanet vakfı islâm ansiklopedisi (ss ). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 2. Makaleler Dergilerde yer alan makalelere kaynakçada yer verirken sırasıyla yazarın soyadı, ilk adının (bazen ilk iki adının) baş harfleri, (parantez içinde) yayının yılı, yapıtın adı, yayın bilgileri, noktalarla ayrılarak yazılır. Günlük, haftalık ya da aylık bir yayın kullanılmışsa parantezin içinde yıldan sonra gün ve ay belirtilir. İlk harften sonra makale adının tamamı normal stilde yazılır (eğik yazılmaz ya da tırnak içine alınmaz). Yayın bilgileri bölümünde derginin / yayının adı ve sayısı eğik olarak yazılır. Sayfa sayısı ise eğik yazılmaz. Turan, G. (2005, Haziran). İkinci Yeni den sonra olan biten ne? Varlık, 1173,

25 3. Diğer Kaynaklar a. film Demirkubuz, Z. (Yönetmen). (2006). Yazgı [Film]. İstanbul: Mavi. b. elektronik kaynaklar Kaynakçada yazar, yayın tarihi, kaynağın adı ve derginin ya da yapıtın adı yer alır. Bu bilgilerden sonra elektronik kaynağın tipi (çevrimiçi, CD-ROM), cilt sayısı ve gerekli sayfa ya da varsa paragraf numarası yazılır. Eğer kaynağa internetten ulaşılabiliyorsa, adres ve erişim tarihi belirtilir. Çolak, Ali. (2004, 11 Mayıs). Sait Faik ölmemiş, çoğalmış... Erişim tarihi: 21 Temmuz 2006, Dr. Abel Scribe PhD. (2006, 3 Ekim). Dr. Abel Scribe s guides to research writing and style. Erişim tarihi: 31 Ekim 2006, 25