21nci Yüzyılda Türkiye nin Denizcileşmesi -Durum Tespiti ve Denizcileşme Modeli

Transkript

1 21nci Yüzyılda Türkiye nin Denizcileşmesi -Durum Tespiti ve Denizcileşme Modeli o? t b s, h f h t ç s ( ö s s h p ü ç ö o s sü, b h b f,, ü ü h t tü t t sü B sü ç, devl t, s s, s, o o, ps osos ü tü üç ö ü o ü ü b s s bö s b. ü ü ü s bo t o o, s ü t s, beka ve güç t ü ü ü, t t, t s,, b ç, t b s p f h t R f h t t Denizi h ö ü kullanabilen ve ç a tutabilen uluslar tarih boyunca daha mut h t o Ö ço t B t O t A s h p ü K s o ü t b h b hs b iz. o t ö b s O üst b s o s h o o ü ü bö s ç pt o o t B b, s t p b sü f h t ö ü tü bilir. Y h s, b, f h t t B üç b s t ç Tü? B so b b ü bütü ü b t Sabahki ot b t ü s B s j opo t s o o -psikosoyal eksendir. Her s Tü b ü b b toplu t A o b o p ç t Ö verelim ö, tü ü s t 828 ü s s s 273 ü o to o ü top 1,101 t ç s p B ç j opo t /st t j s, h p t h ü ü o p t ç s s s 12 T h h çb ö ü versitelerimizin 1

2 s s b s s bö ü j opo t, st t j s, ü ü, ü ü b ü sü, st tü t t s ü ü s h p o Benzer durum te s s h alt disiplini olan deniz hukuku B ü ç p s p t s ü ü ç Tü tarih boyunca st t j ps t t t t Tü s, b s s, s ü s o t s üç s ç ç ç At t p h denizci, h K st b Tü b B o t h bo ütt f o t D s t ö ü ö t t hâ t hü ü sü ü ü ü s s o t Tü so 90 At tü ü o, s o b s b, b üç ü ü ç o o o o ot f ö ü ü tü B üç, p s ö t s ü ü so b t Tü 1946 so s o t s s ö, h s, j opo t s f p ço, t o s h ps, K t b bo ü tt f o ç t MİLGEM, s s ü s t s s tö ç s ; deni t t s t s, K A ü h t p ço K t, ü tt o s pt, st t j o t Tü ü ü h bü ü t s t t ft Tü ç s s t ü tü ü, b ü b ö ö o t G B Y K P, s S s P t P o s tö üç s ö, ps t h f st t j b s 60 Hü ü t P o t ç o p % 90 p t, b t K s h o o ü so 11 A o, 17 b b o o t, ö ht o o s 1086 o t 61 hü ü t p o p ft, 62 Hü ü t P o o b s f 2

3 , s, programda, deniz t ç o s, h s, t, b t, t b b s tö s b t Yü ü ü t o 9 K P, b bütü o,, oj st h t, s s f t b ü t s b p 10 p denizcilikle ilgili par f s s s 15 t so t s Tü b ü 1,3 t o o ü p st s % 1 b p o b o f s h p, 750 o ü t, ü 17 o o s o Tü, o o s 13 o t s s, o, t t öst 2013 s t Tü 32 o h t t nin temel nedeni t s Os b b b G t s s tç, s bü o t o ö t bü ü ço denizi sevmemeleri, bilmemeleri ve s ö, o s b o sahip olamamalar b ö o o t o o h, t ö t b ü t t ö t ço b o s b ö o ü o t B, b ü ü ü ö ü t, b pt b t, t p p h b t Tü s, t, ü uygulamal s ço b 1 S ö t ç, 16 b t kurumu yetki ve sorumluluklara sahiptir te kurulan Müst, 26 E ü 2011 t h, U t B, U t, H b B o p s so t B 1 AB İ t M t A st t o A, Y st E o o B, A İ s, İt Ç, A, B, İsp U t, T İ t B ç T B, J po U t, T İ t B, Ç U t B ç Gü B, R s B 3

4 s, ö s s st t s ö h çb ç, p op ç, o t b h ü ü 40 t f, b hü ü, 18 tü ü 100 f ö t b s, t o b b ü s, ç ç t o t ç t, ü ü ü ö t b, o ak ve t t o t t Denizcilik ü ü ü ü t tö, K t h, h t b ç s sü b o lar Z p ç b p s h p s tö, bütü s t o p, h s tö b bü ü t B, ö K t, ço ö T t b ç po t s o, T t O b t o ü, s top ö üt h t s t sü h st, h çb o t s tö sü h t t sp t p, ö, po t o t t U t s st, po t s ü ö t Kara t s 7 t h p h o p t o o b b halde, ö 50 so s A o s t b ü ü o t ç t Hop İs s t s 8333 bo s p t 175 t ç t s da demiryollar t p s çö ü ü t pot s s h p b ü s t ç t s t t t ço p s h pt Y t ç ü t s o p, % 90, d o % 5, o p s sadece % 4 tü B ü s h o Tü o t s t t o oto ot s t t s ö o ü o t t ü nin o % 55, to j o % 86 s ü t o t tt t s ç s olsa da bu ü s % 14 ü t o 2011 b f 4 o ö 4

5 B b ö İst b h t h o sadece % 2,5 s (270 b o o İst b h b o ç, t s o Y ö t o ö ç ht o 2 B b b h bö, Bo s ç, o t o s s ç s? H o s p t? Gü 650 b, 22 o to p t o h ü h p h h b petrol s bü ü bi f t il midir? Ş h t h s tö ü e t t o Tü ö o s ö tt t so, ü ü h t Deniz Ticaret Filosu: 2012 sonu itibariyle, Shipping Statistics and Market R w ( İst t st P s A ö Tü, 1000 os to ü o t o (627 9,5 o WT, b o b ot 3 t (842 20,8 o WT o ü re toplam (1469 gemi) 30,3 o WT bü ü ü ü f o ü s s 13 ü ü ü t 4 B, b b t f o s s t o ö ü t N p f o top û p, o b % 1,4 tü (A % 23,2; Y st % 9,8 5 A ç, Tü T t F os p p % 1 PT, 2023 Tü t t h f o, 1 t o o h f o E o ü f o bü ü s, b armatö 20 o ö h s p o Limancılık: 2012 t b Tü 48 t o o ü, top 175 t s s B s 49 kamuya aittir limanlar top 65 b t t t 387 milyon ton ü ç T p s t s t o o 425 o to o t s sö o s p s t bö s oj st o ç t Bu ü s % 18 (65 o to t s t ü A top 6 o t ü ( o t h t o B t ü 2 Sö, M st f, İst b U P, Y t G t s B b ço M t, P M sh A o ü 9 ü tt S tö R po, IMEAK T t O s Y, İst b 2012, S f 56 5 UNCTAD, Review of Maritime Transport Report, 2012, UNCTAD/RMT/2012, Sayfa

6 t ü 24 ü üsü, b t s ( o t t s 20 yiz. M s b 18 b ö t ftan d t t ö, ps s s t üstü b t o o, bö s oj st üs o h f ö b st t j o t B st t j, bö st p h o t 2023 Tü b ü ü 387 o to ü h, h f 1 t o o t t h f ç t t, b 1 to ç L t p oj t, tam kapasite kabaca 500 milyon ton olacak. O halde geri kalan 500 o to ü ç t ö ü ü o s? B L s o o, st t j s h pt 1997 t b ço b, ö t b Bö devlet, sadece ö b b tmedi, b o t kabotaj h t ft, o f, oj st o h f ö tü t Ö, t s t ü ç b konumda bu E bö, h ü o t b b, hub port o t Tü ki, % 80 demiryolu b t s s h p. B Tü tü o t ü s ço M % 84 ü, o b t s o ö s tö ö ü o o s, b durum İst b M Bö s t f t o K o o t o Gemi İnşa/Tersanecilik 2012 t b Tü top 300 s h p, 71 t s s S top p s t s 3,6 o WT İ b bü ü to j t t s 80 b to, bü ü t s 70 t bo 7 Gemi s st o, 32 t s f t öst t B s tö b st h o Tü t s, s o ö, top 4,4 o WT, 615 tt Tü t s 2008 h acattan 2,6 milyar o, b o o ü tü B so ü ü b S tö R po, IMEAK T t O s Y, İst b 2012, S f 96 7 A.g.e. Sayfa

7 t ft A s ; E s b s t s, s t s b s, Tü ot s ndaki ciddi s E A s s tö t ü, h t Tü s t s, 20 b to ü h ö ü h s s, s ö ttü Tü t s, üçü o t bo s t t t s s, b ü s ö ü tü B K t t İst b T s s 2005 t b t t s o % 70 t p H b s f o t K t t s ö b s o b t Balıkçılık Ü, b ü ü ç, kabaca 641 bin km², ö ve akarsulara sahiptir. B ü s ü ü /ü t 650 b to ü 30 s B t b üçt b ç ft ü t K b b tü t miz alt o AB o t s 26 kilogram 8 Ü 50 b b ç, 20 b b ç t s / isi mevcuttur. B t bü ü t st tüsü olup denizdeki % 90 s r B, o s üçü t b ç ö ü ü o B ç t ö p ço o B ç b s st yoktu Tü 500 t s h t ö b s b ç, b ü p t 9 B ü b sto b, f o bü ü ü ü ile s b s b Sto b, ot K t b ç bö t Tü, üç ü b ç f o s h p t t f sö ü ü mektedir. Tü üf s 2023 t 86 o o ö ö ü t o s t, b ü ü t tü t o o b ç, ç ft b ç o s b ç t o 8 ü b t ö : J po 75, AB 24, M s 16, İsp 45, İ 90 9 Ö tü, B, Y, İ K t p, İst b, 2011, S f 48 7

8 B ç b s ö b s, ö b f t s h s 90, G, T H B bü s b b s s t s edilmesinden kaynaklanmaktad Deniz Turizmi: T o t s, t ç t t s s A ç ç t,, ü üb t / ç, ü sö fü t bo t g b spo ü tü ü ö f t ç ; t s s ç,, spo ü tü ü ö o s pt t s s /ot / s ü / f st t t p s s b Tü t t ç p % t Deniz t, 2013 Tü 32 o o t ç, 6,4 o % 20 b p o t t t bü ü s Ö E, Ç A t t, s 239 b o ve bü ü, Tü h s, Mavi Yolculuk t b t s ç o t t Bu sayede 17 b t p s t 2000 t b f o o t 2010 Gü E, üç o t st 300 b mavi yolculuk pt o 10 Diğer taraftan, kendi özel yat/tekneleri ile kıyılarımızı kullananlar öncelikle marinalarımızdan yararlanmaktadırlar. Her dört deniz alanında 8333 km. sahile sahip Türkiye nin yat bağlama kapasitesi, 46 marina ile 15 bin teknedir. 11 Marina sayımız, diğer ülkeler ile kıyaslandığında, ABD nin 19 bin, İsveç in 1000, İtalya nın 380 ve İspanya nın 350 marinası karşısında, düşük seviyede kalmaktadır. 239 o ç üs t 100 o t b / p s t s 4000 o ö ö ü s, s o b p s t s s o o t ç t 10 T, Rü tü, M Yo G T, Ko tü, M t, İs Y,, G,, İ t K t p, İst b 2013, S f S tö R po, IMEAK T t O s Y, İst b 2012, S f 200 8

9 Ö 2010 o b t, b o 12 Bu miktar her s t t F th -Ö ü, h s b o t st t, o o p s bo ö ö ü, o ö t b t ; ü t K o A bö o s t Deniz turizminde en verimli alanlardan birisi de kruvaziyer gemi turizmidir ü 21 o o t B s tö 40 o b p s h p S A 121 ç o Tü, tek bir kruvaziyer s o t Ço, 40 ö t t, Yo o o s o ot edelim. Tü, t p t H 12 Yo b p s t 4,2 o o s, kurvaziyer turizminde tç 2 o t st st tüsü p st s b b p b dik. Y st p % 3 ile Tü 60 t o h t t Öt, t o b, T t O s t s tt tö h ü s h p o b h f o 14 Denizdibi Madenciliği, p t h o bo b t o ü h tü ü s üstü ç s s s tö ü Tü t f b, o o ü s, b t o p t o o ü b t p, t o oj s s p o t ç b o. Ç ö t AB J o oj A t M (USGS-US G o o S t f L t h s 1,7 p t o 3,45 t o ³ o ; N t s h 6,3 t o ³ o, 6 s o 1,8 varil petro b t h o 15 A G t ü ü o s 13 A 12 A.g.e. Sayfa Ö tü, B, Y, İ K t p, İst b, 2011, S f A.g.e. Sayfa USGS F t Sh t 2010/3027 U s o O G s of th N t 9

10 top 3,5 t o ³ o b o K in de de h o bo pot s ü s t 2012 Ş b t Ro ç 40 ³ o b Tü, h K 12 bö s, TPAO, b o t p t o o o. t ft E, 1976 B M t b t, Y st Tü s s s t p o A E b o Ö, Y st, K E T o A s Bö s s ç 1980 b p t o ç o Ü, b o ö ü ü B t K A ç o ç ç s 730 milyon ³ o ç o Tü b bü ü ç 2013 h s, s s s t s p b t s s h p olm Bu o A t s % 1 s s t s p b TPAO t f 2013 No ç t s t B b os H P s, Tü b t s o 16 Bu gemi ile MTA Tü ç h ft, ikinci s s t s, öst t p o s Denizcilik Öğretim ve Eğitimi Tü 2012 t b 46 b b t 117 b tt o s b t t H p O, ü b t t t ö, ö t 15 f ü t M s Yü s O mevcuttur. Bunun d t t ö 50 M s L s s, t s t t ö 33 G Y p L s s Tü o ö ö ö s s, 30 b t ft h b ( j o oj s, j of, h o f, o o f, h ob o oj, b Tü f o b t Ü, 1983 so ç s ü ü f ü t 20 A s 20 b ü s o A ö t ü t s o b o, ço t 16 O 2013 t No ç p t o t Po s t, 130 o o s t, üç bo b p so 4700 os to, 85 t bo 6500 t s s b o t s h p 10

11 s o b, bo t o ço s t Ö t, ü h ç b ht Destek Sektörler: Denizciliği destekleyen sektörler arasında, çok büyük ekonomik kazançlar sağlamasalar da devlete prestij ve onur getiren hizmetler vardır. Denizde arama-kurtarma, kılavuzluk hizmetleri, seyir/iletişim kolaylıkları, gemi trafik hizmetleri, deniz meteorolojisi, oşinografi ve hidrografi hizmetleri gibi faaliyetler bu kategoride sayılabilir. Bu alanlarda başta arama kurtarma olmak üzere nitelik ve etkinlik geliştirilmesine ihtiyacımız vardır. Sahil Güvenlik teşkilatının arama ve kurtarma yetenekleri ile denizde kolluk gücü uygulama yetenekleri arasında bir denge kurulmalıdır. A t t o sü t t s s, b t t t p s ç s M t t t h t t E Tü s h t s h ç o h, Y s h ü t f t b t o t t, sö o s s h p t E t, t tb t p t ço h Tü t f o o, üph s Bo M Ö h ü kuzeye ve ü ç p 140 geminin (20-25 petrol tankeri ile 1-2 LNG (S t o G t dahil) tt ü s, b ü o t ç t ö t b Deniz Güvenliği Koordinasyon Merkezi s h p t ft ülkemiz deniz ç s ö s ü b ç ö s s 1000 ö çü t s 5000 h t b tt S K h 276 b ö ü, ç öç S 2013 S h Gü Ko t 8000 ç öç p, bo t t 17 A ü s bo 2000 t b, b b h t b ç t M s f ü b ç ö t b t, t h s b s h t b tt b o t ö ü t Tü b pt s 17 Milliyet Gazetesi, 23 Mart

12 t Tü s h p ü b, ö ü ü t ö s top t s ço Deniz Çevreciliği: Tü s ç, bo, s b ö ç t b o M b ü 52 ç t b tt İ t Kö f, G Kö f H ç s t İst b Ko s o t M verildi. Verilmeye devam ediyor. Tü b 30 o t üp s t b o S t s s % 98, b % 95, t st t s s % 81 t t t s s o 18. Daha ilginci, 700 belediyenin h ü s o o Kültürel, Bilimsel ve Sportif Faaliyetler İ s h, o t, ü tü ü ü t ü tü ü, o s Tü ü tü ü t B p ço D ü tü ü, ç t Tü b t s s s, üf s o ço 20 ü, s mutlu o hob ö ü ü tü f t, ç, o ö, ü f t,, s f s b h f ö h s, tö A tö t, h tö, h t s s, s o A st İs ç b ü b s o K s 2010 t b Bağlama Kütüğüne o t s s, b ç o oto h 47,500 dir. Tü 8333 ç, b 4 t, t b 2218 ü t 15 b s h p Y st b 9 t, t b 78 ü ü o 19 B, tö spo üp s s sö o s s o İs ç s so 132 spo übü 20, b s ü, ü, o b tü s spo b âh 150 B üp f t öst 8-10 b s s spo, 21 A tö Eh t s h p, 18 TURMEPA Ç R po, N s Ş b t 2008, S f A.g.e. Sayfa At, S, Kü tü ü A tö Spo t f, Ko tü, M t, İs Y, 12

13 b 100 b, tö Tü s spo ö o üp 1400 s s spo 22 F s übü 550 b spo s tt Gü Ko, ü ü ü 750 b ö t o ü ts s not edelim. Tü b ü s, 12 ü, ö t 53 ht f ü s / o s o s p b s s f/b t b t 23 B s AB İ t ç top s s ü Deniz Kuvvetleri 90 lı yıllara kadar, maalesef gemi bazında deniz tarih mirasına sahip çıkamamıştır. Ü b, ö h ob o oj, j of, j o oj s, o o f h o f t s p s s ç pt ö s h p t o M f s, Sü ü b ö t b, ü ü ü b p o h ötüsü, Tü Bo o o f ö çü s st t Bo, t t s b b s st ç Psikososyal Güç ve Deniz: ü ü ö faaliyetler, gerek tt st h, s s pt t s s, ç t t h s b, h s b ü tü top s ps o oj t t B, t t, so t b st nemeyen, denize ve ö ps osos üç o s o B, h t t h t b Ps osos üç, Amiral M h h hü ü t kteri olarak t f tö b s t B ü ü, üst s, b t ö s f o ü, h t ç o t t b 24 22, G,, İ t K t p, İst b 2013, S f 294 ü, Y ç, Tü A tö, Tü Gü ü S po u Bildirileri, 4-6 Nisan 2004, Deniz Harp Okulu 23 A s, K, S h, Mü Mü, B s, İst b, A.g.e. Sayfa

14 Ş tü, b t p s h t, t b Tü t b os b s, ç s t p s ps oso üç B, h hü ü t ( t ö t t s h f Denizcileşme Modeli M h ü ü o t t f tö ü ü ü ü st t j st ö p f tö p lelinde, ü s s b t b o ç o? Ö M h f tö h t B, o f ; t b t ; ü t s ( s, üf s h t hü ü t t Gü ü üz st t j st st ö b ö pt : E o o üç, t o oj yetenek ile sosyo-po t ü tü üç; İ ö pt s, o f ; t t b hü ü t po t s o t Tü, h p f tö s t ü s pot s s h pt A, ö s, h hü ü t ( ü tü ü ü t s, h o s h nin yeni ö irilmes B b b ö ç, ö, hü ü t üstü b h f ö t, hü ü t (, t t o U t h o, o Bunu yapacak olan da devlettir. Ü ü ü b ç bö s ç h f t top û h t t s Ö ç üf s tirilmesi ve buna paralel, t b ç s ve ö s, ö h f dir. B ç, t ö t t t s ç t B ç t, f h, ü t o ö ; b ç, ö ü, t sü t t t Et so t so ç, s, o t ü ü ü t edilebilecektir. Devletin Denizcileşmesi Grove, Eric, The Future of Sea Power, Routledge, London,

15 Devletin denizcileşmesinin gerek şartı, denizcilik gücünün savunma ve güvenlik dışında kalan tüm alanlarında, bütüncül bir yönetim sağlayacak yetki ve sorumluluklarla donatılmış, sadece denizcilikten sorumlu bir denizcilik bakanlığının kurulmasıdır. Diğer taraftan Tü so 35 t t st t s tö ü bü ü ü tü N b s tö t? G t to o oj bü ü ü ü ü s? Halkın Denizcileşmesi B, ö b t ç o ü h t t, s s t s o Z h s t s b ö B t ö s tö ü tü s s top ö üt ü ü ç ö t s ö s s s Bu kapsamda b b Denizcileşme Müsteşarlığı t s s s B ps Müst b, 1986 ö s o V f A o ç t t t b, Toprak Gemi- Denizcileşme Merkezleri B bü ü h s h h ç ö, b j ö ü s s h p s ö ö ü t t r. B sü çt Müst, ü ü t b tü, s top ö üt b t b K t Ko t, Müst, S h Gü Ko t, T t O,, b ç, tç, ç, ö o j t, p ot j, s o t, t, b o,,, t s tö s, ü ü tü, tö ö üt ve dernekleri, yelk, ü ü, off sho üp, o, t, t p h tü ü ü t, Deniz Sevenler Derneği, TURMEPA, Denizciler Dayanışma Derneği, ss, o, b b ü ü t t t b tü s, s s t t s s f t b t b, b ü ü ü s b s j o t t b Müst h t s ö f t t o, f, t p, b ç 15

16 H s, t t b o o s, Tü h b t ç o ü, t b o ç s h, ö o h t s S Top Ö üt bü ü, t t, t h ö s, t p s s b U t, h ü ü, p ço t ö ü Bitirirken ç A o t t, s bö b t s ç ö ü t 1000 b sü t b A o, o A b t t ç o t Os İ p to, bü ü f s t o B so çt, b t o oj, üç ü ö ü p tü s o ö o o K p tü s o t, o s p, sö ü, b b t ort, b o ç s Tü s üç s ö ç h pt t h t ç b s o M s f b b s p ço, b ü ütt f mizdir. 20 ü ü ü ç s o ü ü b Tü, bü ü s tt f o NATO 1952 ü p s, ph s ç s h b t s 21 ü b üç ü s o s bü ü b, NATO ütt f o h f tü p s, AB o o Pennsylvania merkezli cemaat ç t K p s ü o Tü K t, AB 2009 Tü İ R po, o A f t s â t t A p İ s H M h s (AİHM b, B o s t f t t, ç Ü sü t o o s, o o üç b Y s s, t t s, b maddi kaynaklarla piyasadan tedarik edilebilen ve elle tutulabil h A p t s B b, h ç o ö j opo t f s, st t j s o t b t, t h b, ü tü ü, deniz ve denizcilik 16

17 s s b, t t so t s B o t so h t A, p t b s o s B p, b, o s ç o t Tü ç, At tü ü t s h p ç t b o t s h p ç t Yü s ç s ö ü h çb, h çb G ç n dinamizmi ile katlanarak bü ü Tü t b, t ts t Z h ço, h ço, h ço ö ü ü h ço t t t E t s s t üstü b t t ç h t p ts ; p h o b s b Tü ç s o t t b b s, Top A o, b s mavi vatan denizlerine t b A o, h b s, h, h o t, h, h b s, h ü t, h ç, h s, h ç tü b so h h t o t 17