KAZAKİSTAN BİLGİ NOTU

Transkript

1 T.C. Almatı Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği KAZAKİSTAN BİLGİ NOTU KAZAKİSTAN IN SOSYO-EKONOMİK DURUMU Başkenti : Astana Yüzölçümü : km2 Nüfusu (2012) :16.9 milyon kişi Nüfus Artış Oranı : %1,2 Ortalama Yaşam Süresi : 69,01 Demografik Nüfus Dağılımı Kadın : %51,8 Erkek : %48,2 Kentsel Nüfus : % 54 Kırsal Nüfus : % 46 Etnik Gruplar Kazaklar : %65,00 Ruslar : %23,00 Diğerleri : %12,00 Dini Gruplar Müslümanlar : % 69 Hıristiyan Ortodokslar : % 23 Hıristiyan Protestanlar : % 2 Diğer : % 6 Diğer Coğrafi ve Sosyal Bilgiler İklim : Kurak ve sert kıta içi karasal iklim. Başlıca büyük Şehirleri : Almatı, Astana, Atırau, Aktau, Şımkent, Aktöbe, Taraz, Karagandı, Kostanay, Kızılorda, Pavlodar. Limanlar : Aktau (Hazar Denizi), Öskemen, Pavlodar, Semey (İrtiş Nehri) Türkiye ile saat farkı : Yaz Saati 3, Kış Saati 4 Haftalık çalışma saati : 40 Resmi Tatil Günleri : 1 Ocak - Yeni Yıl, 7 Ocak - Ortodokslar için Hz. İsa nın doğum günü 8 Mart - Kadınlar(Ayeller) Günü, 21 Mart - Nevruz Bayramı, 1 Mayıs - Kazak Halklarının Birliği Bayramı, 9 Mayıs - Zafer Bayramı, 6 Temmuz- Astana Başkent Günü 30 Ağustos- Anayasa Bayramı 25 Ekim - Cumhuriyet Bayramı, 16 Aralık - Bağımsızlık Günü ( ) Her yıl 1 gün Kurban Bayramı

2 Kazakistan ın Ekonomik Alanda Önemli Kuruluşları: 1 "Ulusal Refah Fonu" Samruk-Kazına"A.ŞEHRI, internet sitesi: 2 KazMunayGaz A.ŞEHRI, internet sitesi: 3 Kazakstan Temir Jolı A.ŞEHRI, internet sitesi: 4 KEGOC A.ŞEHRI, internet sitesi: 5 Kazaktelekom A.ŞEHRI, internet sitesi: 6 Kazpoçta A.ŞEHRI, internet sitesi: 7 Air Astana A.ŞEHRI, internet sitesi: 8 Kazakistan Kalkınma Bankası A.ŞEHRI, internet sitesi: 9 DAMU girişimciliği geliştirme vakfı A.ŞEHRI, internet sitesi: 10 Kazakistan engineering Ulusal şirketi A.ŞEHRI, internet sitesi: 11 Tav-Ken Samruk Ulusal madencilik şirketi, internet sitesi: 12 Birleşik kimyasal şirketi Ltd. Şti, internet sitesi: 13 «Kazakistan Yatırım Fonu» A.ŞEHRI, internet sitesi: 14 «Milli İnovasyon Fonu» A.ŞEHRI, internet sitesi: 15 «Kazına Kapital Management» A.ŞEHRI, internet sitesi: 16 «KazEksportGarant» İhracat-kredi sigorta şirketi» A.ŞEHRI, internet sitesi: 17 «Kazakistan Sanayi Geliştirme Enstitüsü» A.ŞEHRI, internet sitesi: 18 «Kaz Agro» Milli Yönetim Holdingi» A.ŞEHRI, internet sitesi: «Kaz Agro» Milli Yönetim Holdingi» A.ŞEHRI ne bağlı ortaklıklar: «Tarım Kredi Kurumu» A.Ş, internet sitesi: «KazAgroFinans» A.Ş, internet sitesi: «KazAgroGarant» A.Ş, internet sitesi: «Gıda Kontrat Kurumu» A.Ş, internet sitesi: «KazAgroMarketing» A.Ş, internet sitesi: «Tarım Destek Mali Fonu» A.ŞEHRI, internet sitesi: «KazAgroOnim» A.Ş, internet sitesi: Kazakistan ın Ekonomik Alanda Önde Gelen Sivil Toplum Kuruluşları 1 Atameken Birliği Ulusal Ekonomi Odası 2 Kazakistan Ticaret ve Sanayi Odası 3 Almatı Ticaret ve Sanayi Odası 4 KATİAD- Kazakistan Türkiye İş Adamları Derneği 5 KAZKA - Kazakistan İşadamları Derneği 6 ABA Almatı İşadamları Derneği 7 EUROBAK - Kazakistan'daki Avrupa Girişimcileri Derneği 2

3 KAZAKİSTAN IN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ GSMH(2011) GSMH(2012) KİŞİ BAŞI GSMH(2011) KİŞİ BAŞI GSMH(2012) EMİSYON HACMİ (2012) : 186,45 milyar ABD Doları : 210,80 milyar ABD Doları : ABD Doları : ABD Doları : milyar KZT Yıllık Ortalama Döviz Kuru (2012) 1 ABD Doları :149,104 KZT 1 EURO :197,944 KZT Güncel Döviz Kuru (11 Şubat 2013) 1 ABD Doları : KZT 1 EURO :201,83 KZT Devlet Borçları DIŞ BORÇLAR (milyar ABD Doları) : ,8 (129,3 Özel Sektör, 5,5 - Kamu) Enflasyon (2012) Tüketici Fiyat Endeksi : % 6 Büyüme Hızı (2012) Tarım : % 27 Sanayi : % 3,5 Hizmet : % 5,8 Doğrudan Yabancı Sermaye 2012 : 21,5 milyar ABD Doları 2011 : 19,9 milyar ABD Doları İsdihdam: İş Gücü Faal Nüfus : kişi İşsizlik Oranı : %5,2 Aylık Ortalama Ücret : KZT (670 ABD Doları) Vergi Oranları Vergiler % 20- Kurumlar vergisi % 12- Katma değer vergisi (KDV) Çalışan % 10- Gelir vergisi % 10- Emeklilik Fonu % 11- Sosyal vergi % 5 Sosyal Güvenlik Primi Kazakistan Devlet Bütçesi (2012) Gelirler Harcamalar : 3,224 trilyon KZT (Ocak-Haziran) : 2,849 trilyon KZT (Ocak-Haziran) 3

4 Temel Gelir Kaynaklar: Petrol Üretimi (milyon ton) : 67,8 68,14 Doğalgaz Üretimi(milyar m3) : 39,5 40,3 Buğday Üretimi(milyon ton) : 27 12,8 KAZAKİSTAN IN DIŞ TİCARETİ: Kazakistan ın Genel Dış Ticareti: Kazakistan ın 2011 yılı toplam ihracatı 87,6 milyar ABD Doları olup, 2012 yılında 92,3 milyar ABD Doları ihracat rakamına ulaşılmıştır. Geçen yıla göre % 5,3 lik artış göstermiştir. Kazakistan ın 2011 yılı toplam ithalatı 37,1 milyar ABD Doları olup, 2012 yılında 44,5 milyar ABD Dolar lık ithalat gerçekleştirilmiştir. Geçen yıla göre % 20 lik artış göstermiştir. Kazakistan dış ticarette sürekli ihracat fazlası veren bir ülkedir. (milyar ABD Doları) 2012 İhracat 92,3 İthalat 44,5 Dış Ticaret Hacmi 136,8 Dış Ticaret Dengesi 47,8 Not:K.C. Gümrük Kontrol Komitesi Verilerine Göre Kazakistan ın İhracatında Önde Gelen Ülkeler: Çin Halk Cumhuriyeti, İtalya, Hollanda, Rusya Federasyonu ve Fransa dır. Türkiye 8. sıradadır. Kazakistan ın İthalatında Önde Gelen Ülkeler: Rusya Federasyonu, Çin Halk Cumhuriyeti, Ukrayna, Almanya ve ABD dir. Türkiye 10. sıradadır. Sır a No KAZAKİSTAN'IN ÜLKELER BAZINDA DIŞ TİCARETİ (2012) Toplam Sıra Ülke ithalat bin Ülke No ABD Doları Toplam İhracat bin ABD Doları 1 RUSYA FEDERASYONU ,9 1 ÇİN HALK CUMHURİYETİ ,1 2 ÇİN HALK CUMHURİYETİ ,1 2 İTALYA ,4 3 UKRAYNA ,2 3 HOLLANDA ,5 4 ALMANYA ,6 4 RUSYA FEDERASYONU ,0 5 ABD ,9 5 FRANSA ,6 6 İTALYA ,9 6 İSVİÇRE ,5 7 KORE CUMHURİYETİ ,6 7 AVUSTURYA ,3 8 JAPONYA ,9 8 TÜRKİYE ,9 9 ÖZBEKİSTAN ,8 9 KANADA ,7 10 TÜRKİYE ,7 10 ROMANYA ,1 11 BEYAZ RUSYA ,5 11 UKRAYNA ,8 12 FRANSA ,4 12 ALMANYA ,0 13 İNGİLTERE ,8 13 İNGİLTERE ,0 14 POLONYA ,9 14 POLONYA ,0 15 HİNDİSTAN ,0 15 İSRAİL ,1 16 KIRGIZİSTAN ,8 16 ÖZBEKİSTAN ,6 17 BREZİLYA ,8 17 JAPONYA ,6 18 HOLLANDA ,0 18 PORTEKIZ ,6 19 AVUSTURYA ,6 19 İSPANYA ,4 4

5 20 İSVEÇ ,0 20 KIRGIZİSTAN ,2 Toplam ,4 Toplam ,4 Diğer Ülkeler ,7 Diğer Ülkeler ,6 Genel Toplam ,1 Genel Toplam ,9 Not:K.C. Gümrük Kontrol Komitesi Verilerine Göre Sır a No KAZAKİSTAN'IN GÜMRÜK BİRLİĞİ ÜLKELERİ İLE DIŞ TİCARETİ (2012) Toplam Sıra Ülke ithalat bin Ülke No ABD Doları Toplam İhracat bin ABD Doları 1 RUSYA ,9 1 RUSYA ,0 2 BEYAZ RUSYA ,5 2 BEYAZ RUSYA ,8 Toplam ,4 Toplam ,7 Not:K.C. Gümrük Kontrol Komitesi Verilerine Göre Sıra No KAZAKİSTAN'IN İHRACATINDA İLK 10 ÜRÜN (2012) GTİP Ürünün cinsi Birim Miktar İhracat tutarı, bin ABD Doları Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (ham): T , , Ferro -alyajlar T , , Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar: Sıvılaştırılmış: T , , Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (hamyağlar hariç) ; esas unsur olarak, ağırlık itibariyle % 70 veya daha fazla petrol yağları veya bitümenli minerallerden elde edilen yağları içeren ve tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan müstahzarlar, atık yağlar: T , , Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) T , ,6 Radyoaktif kimyasal elementler ve radyoaktif izotoplar (parçalanabilir veya çoğalabilir elementler ve izotoplar dahil) ve bunların bileşikleri; bu ürünleri içeren karışım ve artıklar T , , Buğday ve mahlut T , ,4 Demir cevherleri ve zenginleştirilmiş demir T , ,4 cevherleri (kavrulmuş demir piritleri dahil) İşlenmemiş çinko T , , Gümüş (altın veya platin yaldızlı gümüş dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra G 1.007, ,7 halinde) Toplam ,3 Diğer Ürünler ,6 Genel Toplam ,9 Not:K.C. Gümrük Kontrol Komitesi Verilerine Göre Sıra No KAZAKİSTAN'IN İTHALATINDA İLK 10 ÜRÜN (2012) GTİP Ürünün cinsi Birim Miktar İthalat tutarı, bin ABD Doları 5

6 Kendinden hareketli olmayan yük taşımaya mahsus demiryolu veya tramvay vagonları Ad , , Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (87.02 pozisyonuna girenler hariç) (steyşın vagonlar ve Ad , ,8 yarış arabaları dahil) Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere karışık olan veya karışık olmayan ürünlerden oluşan ilaçlar (30.02, veya pozisyonlarındaki eşya hariç) (deri üzerine zerk Т , ,8 edilerek kullanılmaya mahsus olanlar "transdermal administration systems" dahil) (dozlandırılmış veya perakende satılacak şekilde ambalajlanmış) Tarifenin başka bir yerinde belirtilmeyen veya yer almayan otomatik bilgi işlem makinaları ve bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri kayıt ortamına kod şekline dönüştürerek Ad , ,9 girmeye ait makinalar ile bu verileri işleyen makinalar Telefon cihazları (hücresel ağlar için veya diğer kablosuz ağlar için olan telefonlar dahil); ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar (kablolu veya kablosuz ağlarda ( yerel veya geniş kapsamlı alan ağları gibi) Т 6.374, ,7 iletişime mahsus cihazlar dahil),( 84.43, 85.25, veya pozisyonunda yer alan alıcı veya verici cihazlar hariç ) Demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular (dikişli, perçinli veya benzeri şekillerde kapatılmış) (iç ve dış kesitleri daire şeklinde olup,dış çapı 406,4 Т , ,3 mm.yi geçenler) Demir (dökme demir hariç) ve çelikten ince ve kalın borular ve içi boş profiller (dikişsiz) Т , , Kendinden hareketli buldozerler, angledozerler, greyderler, toprak tesviyesine mahsus makinalar, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, Ad , ,8 küreyici yükleyiciler, sıkıştırma işini tokmaklamak suretiyle yapan makinalar ve yol silindirleri Eşya taşımaya mahsus motoriu taşıtiar Ad , ,3 Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri diğer kaplar için musluklar, valfler (vanalar) ve benzeri cihazlar (basınç düşürücü valfler ile termostatik Т , ,8 kontrollü valfler dahil) Toplam ,9 Diğer Ürünler ,2 Genel Toplam ,1 Not:K.C. Gümrük Kontrol Komitesi Verilerine Göre 6

7 Kazakistan ın Türkiye İle Dış Ticareti : Kazakistan Gümrük Komitesi verilerine göre; Kazakistan dan Türkiye ye 2011 yılında 2,6 milyar ABD Doları, 2012 yılında 3,2 milyar ABD Dolar ihracat gerçekleştirilmiştir. İhracat geçen yıla göre % 25 lik artış göstermiştir. Kazakistan ın Türkiye den yaptığı ithalat 2011 yılında 729 milyon ABD Dolar, 2012 yılında 786 milyon ABD Doları olarak gerçekleştirilmiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre % 7,8 lik artış göstermiştir. Kazakistan ile Türkiye arasındaki dış ticarette Kazakistan lehine 2,4 milyar ABD Doları fazla vermektedir. (milyon ABD Doları) İhracat İthalat Dış Ticaret Hacmi Dış Ticaret Dengesi Not:K.C. Gümrük Kontrol Komitesi Verilerine Göre İhracatımızda Önem Arz eden Ürünler: Tarım ve Gıda Ürünleri: Şekerli ve Çikolatalı Mamuller, Bitkisel Yağlar, Bisküvi, Çay, Kesme Çiçek, Zeytinyağı. Sanayi Ürünleri: Otomotiv Ana ve Yan Sanayi, İş ve Maden Makineleri, İlaç Sanayi, Beyaz Eşya, İnşaat Malzemeleri, Kâğıt ve Karton Ürünleri, Temizlik Maddeleri, Mobilya, Doğal Taşlar, Hazır Giyim, Ev Tekstili, Gıda İşleme Makineleri, Halı. İthalatımızda Önem Arz eden Ürünler: Tarım ve Gıda Ürünleri: Buğday, Ham deri, kete tohumu, yağlı tohumlar, balık. Sanayi Ürünleri: Ham Petrol, Blister Bakır, Çinko, Demir çelik yarı mamuller, Doğalgaz, Aluminyum. KAZAKİSTAN IN YATIRIM ORTAMI: Kazakistan ın Yatırım Ortamı: Kazakistan, Orta Asya ülkeleri arasında yabancı yatırımcı için siyasi ve ekonomik istikrarın mevcut bulunduğu, petrol, doğalgaz ve madencilik sektörlerinde ve tahıl üretiminde dünyada önemli sıralarda yer alan, pamuk ve pirinç yetiştiriciliği alanında ise gelişmelerin sağlandığı önemli bir ülke konumundadır. Kazakistan ın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Cumhurbaşkanı Sayın Nazarbayev tarafından Kazakistan ın kalkınmasına yönelik kısa, orta ve uzun vadeli stratejiler hazırlanmıştır. Bu kapsamda, siyasi alanda ulusun oluşturulması ve bağımsız devletin kurulması başarıyla tamamlanmış ve ülkenin temel politikası olarak önce ekonomi daha sonra demokratik gelişme modeline dayalı sivil kurumlar tesis edilmiştir. Dış politikada Kazakistan ın önemli bir konuma gelmesi, bu doğrultuda ihracata dayalı bir yapılanmanın gerekliliği sağlanmaya çalışılmıştır. Sayın Cumhurbaşkanı 2025 yılına kadar enerji dışı ihracatın toplam ihracatın yarısına ulaşması gerektiğini, üretimde son teknolojilerin kullanılmasının şart olduğunu vurgulayarak DTÖ ye üyelik dahil her alanda küresel entegrasyona ilişkin bir alt yapı programının başlatıldığını ifade etmiştir. Ayrıca, Sayın Cumhurbaşkanı hidrokarbon ile birlikte alternatif enerji kaynaklarına yönelineceğini vurgulamış, tarım sektörünün büyük çapta modernleştirilmesi gerektiğini, 7

8 Hükümetin iş dünyasını bir araya getirmek amacıyla Atameken İşadamları Birliğine üye olma mecburiyeti ile ilgili yasanın 2013 yılında çıkarılması ile ilgili gerekli talimatı vermiştir. Sayın Cumhurbaşkanı ayrıca, bölgelerarası ekonomik dengesizliklerin giderilmesi için bir planın hazırlandığını ve 2013 yılı içerisinde öncelikli bölgesel kalkınma projelerini ve bunların bütçelendirme programlarının tamamlanması, yerel yönetimlerin hizmet etkinliklerinin artırılmasına özel önem verdiğini vurgulamıştır. Halen, ülkede LUKOİL, CHEVRON, TOTAL, ENI, AGİP, TPIC, ROYAL DUTCH, SHELL, BRİTİSH GAS, REPSOL YPF, PETROM, MAERSK OİL, CNPC, ONGC VİDESH LTD, MİTTAL INVESTMENTS, GATE, ENKA, EFES BİRACILIK, COCA COLA gibi önemli şirketler faaliyet göstermektedir. 50 nin üzerinde AVM- Alışveriş merkezi ve süper market mevcuttur. Ramstore, Magnum, ADK, Aport, Green, Mega, City Center, City, Silk Way, Passaj, Esentai, Maxima, Sputnik, Prame, Metro, Arzan, Armada, Small ve Makro süper marketlerin başında gelmektedir. Devlet yönetimi ve devlet kurumları işlevsel görevlerini yerine getirmektedir. Ancak, Kazakistan da da yerli üreticiyi koruma önlemleri uygulanmakta olup, milli sermaye oluşturma çabaları nedeniyle bir kısım yatırımlarda tercihli oluşumları görmek mümkün bulunmaktadır. Kazakistan a Gelen Yabancı Sermaye: 2012 yılında Kazakistan a gelen yabancı sermaye tutarı 170 milyar ABD Doları dır. Kümülatif sermaye girişleri dikkate alındığında ilk üç sırayı Hollanda, İngiltere ve Çin oluşturmaktadır. Türkiye den gelen yabancı sermaye tutarı 2 milyar ABD Doları civarında olup, ülke sıralamasında ilk 10 da yer almamaktadır. Sıra No Ülkeler Geçmiş Yıllar Toplamı ( ) (milyar ABD Doları) Kümülatif 1 Hollanda 10,97 4,17 6,54 5,75 8,14 8,55 44,12 2 İngiltere 6,16 1,91 1,26 1,02 5,95 2,23 18,53 3 Çin 10,4 0,69 0,61 0,89 1,17 2,53 16,29 4 ABD 16 0,38 0,38 0,38 0,38 0,38 17,9 5 Fransa 2,26 1,21 1,35 1,53 1,45 0,8 8,6 6 British Virigin Adaları 2,01 1,12 1,05 0,69 0,68 0,75 6,3 7 Rusya 1,5 0,93 0,64 0,93 0,72 0,58 5,3 8 Japonya 1,75 0,46 0,59 0,61 0,62 1,07 5,1 9 İsviçre 1,89 0,18 0,45 0,48 0,44 0,46 3,9 10 Avusturya 2,34 0,13 0,16-0,16-0,2 0,23 2,5 10 Ülke Toplamı 55,28 11,18 13,03 12,12 19,35 17,58 128,54 Diğer Ülkeler 14,58 8,58 5,99 6,92 1,46 3,93 41,46 Genel Toplam 69,86 19,76 19,02 19,04 20,81 21, Not:K.C. Merkez Bankası Verilerine göre 8

9 Sektörel sermaye yatırımları (milyar ABD Doları) Sıra Sektörler No 1 Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık 0,04 0,05 0,06 0,07 0,02 2 Madencilik 3,48 4,38 5,01 4,04 4,92 3 Sanayi 1,93 1,79 2,05 2,86 2,81 4 Elektrik, Gaz ve Su Üretimi ve Dağıtımı 0,12-0,42 0,07 0,12 0,15 5 İnşaat 0,2 0,57 0,42 0,41 0,9 6 Araba ve Ev Ürünleri Ticareti ve Tamiri 1,42 2,41 0,32 1,76 1,6 7 Otel ve Restoranlar 0,04 0,09 0,03 0,03 0,03 8 Ulaşım ve İletişim 0,07 0,19 0,36 0,23 1,93 9 Finans Faaliyetleri 1,93 0,55 0,53 0,41 1, Taşınmaz İşlemleri, Şirketlere Kiraya Verme ve Hizmet Sunma İşlemleri 0,05 0,36 0,13 0,16 0,12 Eğitim, Sağlık ve Sosyal Hizmetler 0,07 0,01 0,02 0,02 0,01 İşçi Sendikaları, Vakıf ve Fonların Faaliyetleri 7,99 9,19 9,72 10,56 6,37 Yukarıdaki Sektörlere Dahil Olmayan Diğer Faaliyet Alanları 2,42-0,15 0,32 0,14 11,18 TOPLAM 19,76 19,02 19,04 20,81 21,51 Not:K.C. Merkez Bankası Verilerine göre Kazakistan ın yurtdışı yatırımı 2012 yılında Kazakistan ın yurtdışı yatırımı 155,3 Milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. (milyar ABD Doları) Sıra Ülkeler Kumulatif No 1 ABD 45,6 2 İngiltere 16,8 3 Hollanda 16,2 4 Rusya 8,0 5 Almanya 7,6 6 Fransa 6,3 7 Japonya 5,3 8 Avusturya 3,4 9 İsviçre 3,3 10 Kanada 3,2 Toplam 115,7 Diğer Ülkeler 39,6 Genel Toplam 155,3 Not:K.C. Merkez Bankası Verilerine göre 9

10 Gümrük Birliği ve Yatırım Ortamına Etkileri: Kazakistan, tarihihnden itibaren Gümrük Birliği ile birlikte Rusya Federasyonu ve Beyaz Rusya ya karşı açık bir rekabet ortamına girmiştir. Üç ülke arasında gümrük vergileri sıfırlanmış olup, üçüncü ülkelere karşı ortak gümrük tarifesi uygulanmaktadır. Kazakistan da yatırım yaparak gümrük birliği avantajlarından yararlanmak, Rusya ve Belarus pazarlarına açılmak bir fırsat olarak değerlendirilmektedir. Ancak, gerek teknik düzenlemeler gerekse ortak gümrük tarifeleri, yabancı sermaye ve teknoloji girişini olumsuz etkilemektedir. Kazakistan ın Yatırımla İlgili İdari Yapısı: Her türlü yatırım kararı Sanayi ve Yeni Teknolojiler bakanlığı bünyesinde yer alan yatırım komitesinden geçmektedir. Ayrıca, Sanayi ve Yeni Teknolojiler Bakanlığı bünyesinde Kaznexinvest kurumu ihracat ve yatırım amaçlı aktiviteleri desteklemek üzere faaliyet göstermektedir. Kazakistan da Yatırımların Finansmanı: Devlet yatırımlarında, genel finansman kaynağı Samruk-Kazına Fonu dur. Yatırımların gerçekleştirilmesinde bu Fon bünyesinde sektörler bazında teşekkül ettirilen KİT-Kamu İktisadi Teşekkülü benzeri kurumlar rol oynamaktadır. Bunlar Petro Kimya alanında Kazmunaygaz, Kazengineering, Tarım alanında Kazagrofinans önemli kuruluşların başında gelmektedir. Proje finansmanında kredilendirme ve ödemeler Kazakistan Kalkınma Bankası aracılığı ile sağlanmaktadır. Yatırımların finansmanında Dünya Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası, Avrupa Kalkınma Bankası, İslam Kalkınma Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan önemli miktarlarda destek sağlanmaktadır. Ayrıca, Çin Eximbank ı ciddi oranda yatırım kredisi kullandırmaktadır. Kazakistan ın Şehirler Bazında Yatırım Durumu: Ülke şehirler bazında ele alındığında; kuzeyde yer alan Pavlodar, Semey, Öskemen, Kostanay, Petropavl ve Kökşetau illeri (tahıl üretimi ve işlenmesi) tarım sektörü yatırımlarında; Pavlodar (aluminyum üretimi ve bakır işleme tesisi); Öskemen (Uranyum ve diğer ağır metaller), Karagandı (Demir ve aluminyum) sanayi yatırımlarında öne çıkmaktadır. Balkaş yerleşim merkezinde bakır üretimi yapılmaktadır. Kazakistan ın ticaret ve finans sektörü alanında en hareketli ili yaklaşık 2 milyon nüfuslu Almatı dır. Başkent Astana 800 bin nüfusa sahip, ülkenin kuzeyinde yer almakta olup, uluslararası konferanslara ev sahipliği yapmak üzere şehir yapılanması organize edilmektedir. Kazakistan ın sebze ve meyve tarımının yapıldığı yer olarak Şımkent, Taraz ve Kızılorda illerini sayabiliriz. Hazar kıyısında yer alan Atrau kenti petro-kimya sektöründe ağırlık kazanmaktadır. Hazar denizinde Bakü-Aktau geçişi ile Aktau liman kenti özelliğini taşımaktadır. Aynı zamanda petrol üretimi konusunda önemli bir merkez özelliği taşımaktadır. Rusya sınırından ülkeye giriş ve çıkışlar Kuzey Batıda Uralsk tan, Güney kapısı Özbekistan sınırında ise Şımkent-Yallama kapısından, Doğuda ise Çin sınırında Horgos tan ve Kırgızistan geçişinde Bişkek sınır kapısından sağlanmaktadır. Kazakistan ın Finansal ve Yeraltı Öz Kaynakları: Kazakistan ın finansal kaynakları ve gelirlerini genellikle petrol, doğalgaz, madenler(uranyum, Demir- Çelik, Bakır, Aluminyum ile ferro alyajlar) ile Buğday üretimi oluşturmaktadır. 10

11 Kazakistan da Özel Ekonomik Bölgeler: Kazakistan da Gümrük Birliği sonrası gerek sanayi bölgelerin oluşturulmasında gerekse yabancı sermaye ve teknolojinin ülkeye transferinde Özel Ekonomik Bölgeler önemli bir araç haline gelmiştir. Genel olarak çalışma sistemi, altyapı, gümrük ve vergi muafiyetleri ile özel proje teşviklerine dayanmaktadır. Özel Ekonomik Bölgeler Sanayi ve Yeni Teknolojiler Bakanlığı bünyesinde yapılanmıştır. Gümrük Birliği yapılanması paralelinde mevzuat yenilenmesine gidilmektedir. Kazakistan da 9 adet Özel Ekonomik Bölge faaliyet göstermektedir. Ayrıca, Aktau ve Horgos ta sınır ticaret ve lojistik merkezleri oluşumları mevcuttur. 1. Astana SEZ Astana Özel Ekonomik Bölgesi: Bu bölgede Başkent Astana şehrinde istihdamın artırılmasına hizmet edecek, küçük çaplı bir sanayi bölgesi kurulması amaçlanmıştır. Bölgede, Aselsan askeri malzeme üretim tesisi yer almaktadır. 2. Almatı Alatau IT CİTY Özel Ekonomik Bölgesi: Elektronik ve bilgisayar sektörünün desteklenmesine yönelik bir yapılanma vardır. Bölgenin işleticiliği 5 yıl süre ile Güney Koreli bir firma tarafından üstlenilmiştir. 3. Şımkent Ontustık Tekstil Özel Ekonomik Bölgesi: Tekstil ağırlıklı olarak yapılandırılmıştır. 4. Mor Port Aktau Liman ve Endüstri Özel Ekonomik Bölgesi: 3 ayrı bölgeden oluşmaktadır. Alt ve üst yapıları inşa aşamasındadır. Petrol yan sanayi tesisi ağırlıklı olarak yapılandırılmaktadır.. 5. Atrau Milli Petrol Özel Ekonomik Bölgesi: Petro kimya tesislerinin oluşumu amaçlanmıştır. 6. Boravay Turizm Özel Ekonomik Bölgesi: Uluslararası turizm işletmeciliği yapılması amaçlanmaktadır. Otel ve dinlenme tesislerinin yapımına hız verilmiştir. 7. Kendirli Özel Ekonomik Bölgesi Turizm Merkezi: Hazar Denizi kıyısında Türkmenistan ile Aktau şehri arasında turizm tatil köyü oluşumu hedeflenmektedir. Halen bölgede Kazmunaygaz Şirketinin 150 yataklı dinlenme tesisi mevcuttur. 8. Çin Sınırında (Horgos Sınır ve Ticaret Merkezi) Lojistik Merkezi: 30 hektar genişliğinde Kazakistan ve Çin sınırında Çin ile ortaklaşa bir yapılanma söz konusudur. Çin kendi sorumluluğunda bulunan bölgeyi tesisler inşa etmiş olup, Kazakistan tarafı lojistik amaçlı yapılandırılmayı oluşturma çabasındadır. 9. Taraz Özel Ekonomik Bölgesi (SEZ Chemical Park TARAZ): Kimya, plastik, kauçuk, makine endüstrilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Kazakistan da Organize Sanayi Bölgeleri Oluşumu: Kazakistan da organize sanayi olarak adlandırılabilecek bir yapı henüz söz konusu değildir. Ancak, yönetim olarak Türkiye deki Organize Sanayi Bölgeleri Modelinde bir yapılanmaya gidilmesi için çabalar sarf edilmektedir. Ekim 2011 ayı içerisinde Türkiye Cumhuriyeti ile Kazakistan Cumhuriyeti arasında Türk-Kazak Sanayi Bölgeleri Kurulmasına İlişkin Niyet Bildiren Mutabakat Zaptı imzalanmıştır. Bu yapılanma ile Karagandı, Şımkent, Almatı ve Pavlodar şehirlerinde birer Sanayi Bölgesi kurulması amaçlanmaktadır. Kazakistan da İş İmkanları: 1. Tarım sektöründe yatırım imkanları; tarım makineleri satışı, et, süt ve bunların entegre tesisleri, damlama sulama sistemi kurulması, seracılık ve tahıl siloları tesisi 2. Astana yakınlarında Borabay, Aktau yakınlarında Kendirli turizm yatırımlarında ön plana çıkmaktadır. 3. Astana Özel Ekonomik Bölgesinde altyapı ve üst yapı inşaatı, 4. Şımkent Ontüstik Özel Ekonomik Bölgesi İşleticiliği, 5. Buğday, un ve unlu mamuller üretimi ve ticareti, 6. Gemi yapımı ve tersane işletmeciliği 7. Öskemen, Pavlodar ve Şımkent vilayetlerinde değişik sektörlerde büyük proje ve ortaklıklar 8. Horgos sınır ticaret merkezinin kurulmasında işbirliği 9. Aktau limanının işletilmesinde işbirliği 10. Astana valiliğince ihale edilmiş olan hafif raylı sistem projesinde işbirliği 11. Kazmortransflot şirketinin ihtiyaç duyduğu tanker gemiler. 11

12 12. Uluslararası sularda deniz taşımacılığı alanında İşbirliği 13. Fabrika ve prestij yapılar ile yol inşası alanında inşaat sektöründe iş imkanları KAZAKİSTAN DA TÜRK FİRMALARI VE FAALİYETLERİ: Kazakistan da; müteahhitlik, gıda, ilaç, bankacılık, tekstil ve konfeksiyon, ayakkabı, halı, teknik müşavirlik, lojistik, inşaat malzemesi, petrol ve kimya, hizmetler (Sağlık, Otel ve Lokanta İşletmeciliği) sektörlerinde yaklaşık den fazla Türk firması kurulmuştur. Bunların yaklaşık 600 adedi faaldir. İrili ufaklı 100 e yakın yatırımcı Türk firması mevcuttur. KAZAKİSTAN DAKİ TÜRK RESMİ KURUMLARI VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI Resmi Kurumlar: T.C. Astana Büyükelçiliği - Ticaret Müşavirliği - Ekonomi Müşavirliği - Eğitim Müşavirliği - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği - Askeri Ataşelik - Emniyet Müşavirliği - Turizm ve Kültür Müşavirliği (Ofisi Halen Almatı dadır.) - Din Hizmetleri Müşavirliği T.C. Almatı Başkonsolosluğu - Ticaret Ataşeliği Resmi Temsilcilikler: - TİKA-T.C. Başbakanlık Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı Astana Program Koordinatörlüğü - Yunus Emre Türk Kültür Merkezi - TSE Kazakistan Temsilciliği (Ofisi Almatı dadır.) - CİCA İcra Direktörlüğü (Ofisi Almatı dadır.) - TÖMER- Türkiye Türkçesi Eğitim ve Öğretim Merkezi (Ofisi Almatı dadır.) - THY- Türk Hava Yolları Almatı ve Astana Temsilcilikleri (Ofisi Astana ve Almatı dadır.) Dernekler ve Vakıflarlar: - KATİAD- Kazakistan-Türkiye İş Adamları Derneği. - KATEV- Kazakistan-Türk Eğitim Vakfı, Vakıf Bünyesinde 1 Üniversite ve 30 Kollej Mevcuttur. Kaznexinvest verilerine göre: Madencilik Sektörü Ana görevi yüksek teknolojik nihai ürünler (makine endüstrisi, inşaat sanayii, hava, uzay ve savunma sanayii) üretimi için hammaddeyi sağlamak Madencilik Sektörü, ülke ekonomisinin stratejik sektörü olarak teşkil edilmektedir. Kazakistan Madencilik Sektörünün Temel Amacı: 12

13 Rekabetçi üretimleri kurmak, nomenklatürü genişletmek ve küçük ve orta ölçekli kuruluşların ve yüksek katma değerli ürünlerin payını arttırmak. İthal malların büyük bir kısmı şunlardan oluşmaktadır: boru ve profiller; demir ve çelik konstrüksiyonlar, aksam ve parçaları; demir veya alaşımsız çelikten çubuklar. Bu sektörde Kazakistan yatırımcılara neleri önerebilir: Hammadde Kaynağı Kazakistan metalurjisinin ayrıcalıklı özelliği, sadece ülke içinde değil, bütün dünyada büyük potansiyele sahip olan zengin mineral-hammadde merkezine sahip olmasıdır. Cari kapasiteyi dikkate aldığımızda metalurji üretiminin ülkede mevcut hammadde ile sağlanması yılı bulacaktır. Krom cevherinde dünya stoklarının %30 u, manganez cevherinin %25 i, demir cevherinin %10 u Kazakistan da bulunmaktadır. Bakır, kurşun ve çinko dünya stokların oran %10 u ve13 ünü oluşturmaktadır. Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) arasında krom stoklarının izafi ağırlığı %90, volfram %60, kurşun ve bakır %50, boksit %30, fosforit %25, demir cevheri %15 ini oluşturmaktadır. Bugün Kazakistan, titan üretiminde dünyada 3 üncü, çinko üretiminde 7 inci, bakır üretiminde 8 inci, demir cevheri üretiminde 13 üncü, bakır üretiminde 15 inci, çelik üretiminde 35 inci sırada yer almaktadır. Faaliyette olan İşletmeler Rekabetçi Küme Morport Aktau SEB Kuruluş 853 no lu 26 Nisan 2002 tarihli KC Cumhurbaşkanının Kararnamesi Faaliyet süresi 31 Aralık 2032 yılına kadar Yüz ölçümü/ Aktau şehri, Mangıstau Eyaleti, yüz ölçümü hektar. Bulunduğu yer Katılımcı sayısı Kuruluş amacı Sektör yönelimi: 3 katılımcı: ТОО «Keppel Kazakhstan»; АО «Arcelor Mittal Tubular Products Aktau»; ТОО «АЗСТ» Bölgenin hızlı bir şekilde 1) Elektrik ev aletlerinin üretimi; 2) Deri eşyalarının üretimi; 3) Kimya sanayi; 4) Lastik ve plastik eşyaların üretimi; 5) Diğer ametal maden ürünlerinin üretimi; 6) Metalurji sanayi; 7) Metal ürünlerinin üretimi; 8) Makine ve ekipmanların üretimi; 9) Petrokimya ürünlerinin üretimi. «Metalurji-Metal İşleme» Sanayi Parkı Yüzölçümü /Bulunduğu Karagandı Eyaleti, Karagandı şehri, SİB «Sarıarka», yüzölçümü hektar yer Tali demiryolu hattı, optik elyaf iletişim hattı, elektrik, otomobil yolları, su boru Alt Yapı hattı ve kanalizasyon. Rekabet kabiliyeti olan metalurji ve makine mühendisliği üretimini oluşturma Kuruluş Amacı ve yerleştirme. Bölgenin toprak altlarında aşağıdaki stokları bulunmaktadır: cumhuriyetin %100 manganez stokları; %80 volfram trioksit; Öncelikler %54 kurşun; %40 çinko; % 36 bakır; %32 kömür, buna %100 kok kömürü dahil; 13

14 % 100 wollaston; 70% barit Maden yatağı: 32 altın; 27 bakır; 22 molibden; 21 kurşun; 14 çinko; 12 demir. Niş Projeleri Madencilik fabrikasında Niş Projeler olarak şunlar belirlenmiştir: Demir Çelik Sanayi 1) Modern elektrik ark ocaklı çelik fabrikasının inşaatı Taraz şehri, eski Himprom fabrikası altyapısının temelinde 2) Özel sac ve çeliği üreten çelik ve sac atölyesinin inşaatı Aktöbe şehri, Aktöbe Eyaleti 3) Ray üretiminin gerçekleştirilmesi Pavlodar şehri 4) Çelik fabrikasının kurulması Jambıl Eyaleti 5) Ana boru hattı üretimi Mangıstau veya Atırau Eyaletleri 6) TOO Kasting Pavlodar Şubesinde özel vasıflı çelik üretimi - Pavlodar Eyaleti 7) Karbonlu ferrokrom döküm fabrikasını faaliyete geçirerek krom alaşımlarının üretim hacminin arttırılması Aktöbe Eyaleti 8) Ferromanganez işletmesinin kurulması Saran şehri, Karagandı Eyaleti 9) Diğer demirli alaşımlar işletmesinin kurulması 10) Düşük küllü özel kok kömürü fabrikasının inşaatı (2 Adet) Karagandı şehri 11) Ateşe dayanıklı malzemeler fabrikasının kurulması (3 Adet) Temirtav, Öskemen, Şımkent şehirleri. Demirdışı madenler metalurjisi: 12) Birincil aluminyumun işlenmesi amacıyla fabrika kurulması Pavlodar Eyaleti 13) Metalik aluminyumdan yapılan haddelenmiş ürünler fabrikasının inşaatı - Pavlodar Eyaleti 14) Rafine çinkodan metal ürünleri fabrikasının inşaatı Doğu Kazakistan Eyaleti 15) Rafine bakırdan metal ürünleri fabrikasının inşaatı Karagandı Eyaleti Kıymetli metaller: 16) Titan dioksit düşük tonajlı işletmesinin kurulması Öskemen şehri, Doğu Kazakistan Eyaleti 17) İrtış kimya-metalurji fabrikası A.ŞEHRI nin rehabilitasyonu ve kıymetli metallerin üretimine yönelik fabrikanın kurulması Öskemen şehri, Doğu Kazakistan Eyaleti 18) Stepnogorsk maden kimya fabrikası temelinde cevher işleme fabrikasının inşaatı Akmola Eyaleti, Stepnogorsk şehri Tesislerin yerleşimi için tavsiye edilen bölgeler: Maden ve metalurji kompleksi işletmeleri, bundan sonra da daha çok hammade ve ucuz elektrik enerjisine yakın, üretim kapasitesi, alt yapı ve kalifiye personelinin de bulunduğu, işkolu ihtisaslaşma merkezlerinin yer aldığı Karagandı, Kostanay, Aktöbe, Pavlodar, Öskemen, Jezkazgan şehirlerinde, Kazakistan ın Kuzey-Batı merkezinde ve Kuzey-Doğu Bölgelerinde yerleştirilecektir. Yeni işletmelerin kurulması ve metalurji ve metal işlemedeki daha yüksek kalitedeki yeniden paylaşım faal işletmelerin modernleştirilmesi şunlara bağlı olacaktır: Mevcut işletmelerin yeniden reorganizasyonu: - çelik üretimi (Karagandı Eyaleti); - titan külçeler (Doğu Kazakistan Eyaleti); - ferrokrom (Aktöbe Eyaleti); 14

15 - ray ve hadde mamüllerinin üretimi (Pavlodar Eyaleti); - ferrosilisyum, manganez (Jambıl Eyaleti); - özel çeliklerin üretimi (Karagandı ve Kostanay Eyaleti). Ucuz elektrik enerjisi kaynakları: - aluminyum üretimi (Pavlodar Eyaleti); - katot bakır (Doğu Kazakistan Eyaleti). Petrol ve Gaz Sektörü Alt Yapısının Petrol Arıtma ve Gelişmesi Kazakistan Petrol İşleme Sektörünün Ana Hedefleri: üretilen petrol ürünlerinin hacmini ve kalitesini yükseltmek; uluslararası piyasada aranılan katma değerli petrokimya ürünlerini üretmek; yüksek katma değerli genişletilmiş petrokimya ürünleri spektrum u için petrokimya ham maddesini üretmek (inşaat, kaplama ve ambalaj malzemeleri, sanayi ve günlük ürünler vb.); Ana petrokimya ürünlerinin ek işlenmesi ve yüksek katma değerli yenilikçi ürünler üretimi alanında küçük ve orta işletmelerin inşaatını teşvik etmek; çevreye olan negatif etkisini azaltarak ekilijik sanayileri oluşturmak. Kazakistan yatırımcılara neleri önerebilir: Hammadde Kaynağı Kazakistan, petrol stoklarında dünyada 11 inci doğalgaz stoklarında 17 inci sırada yer almaktadır yılında petrol ve gaz kondensatının istihsali yaklaşık 80 milyon ton, gaz istihsali 39.3 milyar m³ oluşturmuştur. Petrol ve gaz kondensatının ortalama günlük üretiminin hacmi 200 bin ton dan fazla oluşturmuştur. Etan fraksiyonu % ve daha yüksek olan ülke maden yataklarının (Tengiz, Hazar) doğal ve eriyik gazları, ana petrokimya ürünü olan etilenin üretimi için ekonomik ve teknolojik öncelik olarak sayılmaktadır. Alt Yapı Bugün Kazakistan ın Pavlodar, Şımkent, Atırau şehirlerinde toplam 3 petrol rafinerisi işlemektedir. Bununla birlikte Kazakistan ın hidrokarbonlu hammaddesinin derin işlemesinin tam teknolojik döngüsü yoktur. Hükümet, petrol rafinerisinin modernleştirme ve teknolojik yenilemesiyle ilgili çalışmalar sürdürmektedir; yeni yenilikçi petrokimya sanayisi kurulmaktadır. Petrol ve gaz kondensatı ihracatı, petrol boru hattı (%79), demiryolları (%8), deniz taşımacılığı (%13) ile gerçekleştirilmektedir. Rekabetçi Kümeler Petrol ve gaz sektörünün ana tesisleri, mineral-ham madde merkezlerinin yerleştirildiği ve petrol ve gaz üretimi bölgeleri olan Batı Kazakistan ve Kızılorda Eyaletinde bulunmaktadır. Yeni sanayilerinin uzun vadeli yerleşimi, Hazar denizi Kazakistan sektöründeki maden yatağını değerlendirilmesiyle ilgili olacaktır. Ayrıca, Atırau Eyaletinde Ulusal endüstriyel petrokimya teknik park özel ekonomi bölgesi açılmıştır. Küçük ve orta işletmenin petrokimya tesislerinin yer alacak olan Ulusal endüstriyel petrokimya teknik park özel ekonomi bölgesi alt yapısının inşaatı, devlet bütçesindeki parayla gerçekleştirilecektir. Gaz ve kimya kompleksi alt yapısı yapılarının (11 fizik yapı) inşaatı da devletin maddi destek üzerinde gerçekleştirilecektir. Kuruluş KC Cumhurbaşkanı nın 19 Aralık 2007 tarihli 495 sayılı Kararnamesi Faaliyet süresi 31 Aralık 2032 yılına kadar Yüz ölçümü /Bulunduğu yer Atırau Eyaleti, yüz ölçümü ,9 hektar Katılımcı sayısı 1 katılımcı: ТОО «Kazakhstan Petrochemical Industries Inc.» Kuruluş Amacı Hidrokarbonlu hammadde derin işleme ve yüksek katma değerli geniş rekabetçi petrokimya ürünleri üretimi üzerindeki 15

16 dünya düzeyinde petrokimya işletmelerinin geliştirilmesi Kimya Sanayi Kimya Sanayi, Kazakistan Cumhuriyeti nin ön planda yer alan sektörlerden biri olup, diğer sektörler için hammadde, yarı mamul, malzemeleri sağlayan büyük bir temin edicidir. Kazakistan kimya sektörünün temel amacı: Yüksek katma değerli yüksek teknolojik, ihracata yönelik ve yenilikçi ürünlerin üretimine yönelik kimya sanayisinin rekabetçi üretimin geliştirilmesi. İthalatın büyük bir kısmı şunlardan oluşmaktadır: sodyum karbonat; gübreler; inorganik bileşimler (asitler, alkaliler, oksitler, tuzlar vb.); temizlik malzemeleri. Böylece, kimya ürünleri ithalat yapısı, ithalatta katma değeri yüksek olan ürünlerin daha üstün olduğunu göstermektedir. Kazakistan yatırımcılara neleri önerebilir: Hammadde kaynağı Kazakistan ın kimya sanayii, fosforitin zengin stoklarının, petrol ve gaz sanayii gelişmesinin, metajurji sanayisi sülfür gazından yararlanılmasının, çeşitli tuzların büyük stoklarının üzerinde oluşmaktadır. İlk yeniden paylaşım kimya sanayii işletmelerinin yerleştirilmesi, hammadde kaynaklarına (Jambıl, Aktöbe, Atırau ve Güney Kazakistan Eyaletleri nitrik, fosfor, potasyum, kompleksli mineralli gübreler) bağlı olmasından dolayıdır, daha yüksek kalitedeki yeniden paylaşımlar, sanayi işletmelerinin (özel kimyasal maddeler ve tüketim kimyası Pavlodar, Karagandı, Doğu Kazakistan eyaletleri ve Almatı ş; sodyum hidroksit Pavlodar şehri; sülfürik asit üretimi Akmola, Kızılorda ve Jambıl Eyaletleri; kauçuk teknik ürünlerinin üretimi Karagandı Eyaleti) var olan üretim kapasitesine, gereken derecedeki kalifiyeli personele, bilim ve teknik merkezlerine ve halkın talebine bağlıdır. Faaliyette olan işletmeler Kimya sanayi ürünlerinde 46 büyük ve orta işletme tespit edilebilmiştir. Rekabetçi Küme 1) Jambıl Eyaletinde Özel Ekonomi Bölgesinin kurulması 2) Pavlodar Eyaletinde Özel Ekonomi Bölgesinin kurulması Niş Projeleri Kazakistan Cumhuriyeti Endüstri ve Yeni Teknolojiler Bakanlığı, Kazakistan ın kimya sektörünün Niş projelerini belirlemiştir. Kendi ürünlerini çıkarıp ülkenin iç tüketimini karşılamak için işbu projelerin gerçekleştirilmesi ithal ikamesi üzerine doğrulmaktadır. Kimya sanayisinde Niş projeleri olarak aşağıdaki projeler belirlenmiştir: 1) Potasyum tuzu üretimi Aktöbe Eyaleti; 2) Sodyum karbonat üretim fabrikasının inşaatı Pavlodar Eyaleti; 3) Amonyak ve karbamid üretimi Mangıstau Eyaleti. İşletmelerin yerleştirilmesi için tavsiye edilen bölgeler İlk yeniden paylaşımlı kimya sanayi işletmelerinin yerleşimi, ham madde kaynaklarına bağlı kalmasıyla ilgilidir: Jambıl, Aktöbe, Atırau ve Güney Kazakistan Eyaletleri azot, fosfor, potasyum, karışık mineral gübreler; Daha yüksek seviyeli yeniden paylaşımlar, mevcut olan üretim kapasitesine, gereken kalifiyedeki insan kaynaklarına, bilimsel ve teknik merkezine ve halkın talebine, endüstriyel işletmelerine bağlıdır: 16

17 Özel kimyasal maddeler ve tüketim kimyası Pavlodar, Karagandı, Doğu Kazakistan Eyaletleri ve Almatı şehri; Sodyum hidroksiti Pavlodar şehri; Sülfürik asit üretimi Akmola, Kızılorda ve Jambıl Eyaletleri; Lastik ve teknik malzemelerin üretimi Karagandı Eyaleti. Makine yapımı Kazakistan ın makine yapımı sektörünün ana hedefleri: iç piyasa gereksinimini maksimum düzeyde karşılamak ve yüksek katma değerli ürünler üretimini artırarak ihracatı genişletmek. Makine yapımı kompleksi, 13 Adet alt sektörü içermektedir: demiryolu, petrol ve gaz, maden ve maden ocağı ve metalurji, otomobil sanayi, tarım, elektrik tesisatı vb. Kazakistan Cumhuriyeti makine yapımının ön planda yer alan alt sektörleri şunlardır: Petrol ve gaz endüstrisi makine yapımı; Yerli petrol ve gaz makine endüstrisinin geliştirilmesinin sebebi, petrol ve gaz sektörünün makine endüstrisi ürünlerinin büyük tüketicisi olmasındandır. Kazakistan daki işletmeler, deniz platformları işletmesini öğrenme imkanını veren burgulama, kuyuların tamiratı, petrol ve gazın çıkarımı, hazırlanması, taşınması, işlemesi için gereken her çeşit komplike ekipmanları üretmektedir. Maden ve metalurji endüstrisi makine yapımı; Maden ve metalurji endüstrisi yerli ürünlerinin ön planda gelen grupları şunlardır: motorlu sondaj ve yükleme-taşıma donatımı, hidrolik ve pnömatik delme makineleri, redüktörler, bantlı konveyörler, çelik ekipmanları, haddelenmiş ekipmanlar ve ek parçalarının üretimi. Demiryolu makine endüstrisi; Kazakistan Cumhuriyeti demiryolu makine yapımına olan iç talebi yük vagonları ve lokomotiflerinin ana tüketicisi olan Ulusal şirket Kazakistan Demiryolları A.ŞEHRI tarafından oluşturulmaktadır. Şirketin planlarına göre, 2014 yılına kadar her sene yaklaşık adet vagon ve 100 lokomotif satın alınacak, mevcut olan vagon ve lokomotiflerin büyük onarımı da yapılacaktır. Kazakistan da sadece yük demiryolu ve tramvay vagonlarının toplam ithali 321,7 milyon ABD doları oluşturmuştur. Bu durum, ithal ikamesi işletmesini oluşturmada büyük bir potansiyel yaratmaktadır. Tarım makineleri endüstrisi; Bugün Kazakistan ın tarım makineleri ve ekipmanlarının piyasasında tamamen ithal malı kullanılmaktadır. Yerli üreticiler, en çok tarım makineleri bölümünde (sağma makineleri, tarım ürünlerini işleyip değerlendirme makineleri vb.) yer almaktadır. Kazakistan ın tarım makine üretiminin geliştirilmesi için en büyük potansiyel 3. ve 4.sınıf biçerdöver, tekerlekli traktör, donanımları, tahılları ve yem bitkileri işleme makineler bölümünde bulunmaktadır. Kazakistan Cumhuriyeti nin çeşitli bölgesinin iklim şartlarına olabildiğince adapte edilen donanım üretimi için ülkenin şartları uygundur. Aynı zamanda, parkını yenilemek ve toprağı işlemek ihtiyacını gerektiren büyük bir talep vardır. Faaliyette olan İşletmeler KC İstatistik Ajansının bilgilerine göre 1 Haziran 2011 tarihine kadar makine mühendisliğinin 253 büyük ve orta işletmeleri kaydedilmiştir; bunlardan 8 adedi bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerinin üretimi, 19 adet elektrik ekipmanlarının üretimi, 156 adet makine ve ekipmanların onarım ve tesisatı, diğer taşıtların üretimi, 6 sı motorlu taşıtlar, treyler ve yarı treylerin üretimi, 17 si diğer taşıtların üretimi oluşturmaktadır. Niş Projeleri Makine mühendisliği sektöründe Niş projesi olarak belirlenen projeler şunlardır: 1) Traktör ve biçerdöverlerin montajı; 2) Donanım üretimi; 3) Yolcu vagonlarının üretimi; 17

18 4) Yük vagonlarının üretimi; 5) Tek parça olarak haddelenmiş tekerleklerin üretimi; 6) Önde gelen otomobil firmaları ile birlikte binek ve ticari araç üretimi Tarım makina üretim sektörü tarım sektörü ağırlıklı olan bölgelerde Kuzey ve Doğu bölgeleri; Petrol ve gaz makina üretim sektörü Batı bölgesinde petrol-gaz üretim ve imalat şirketlerinin özel ekipman, sarf malzemeleri ve tamamlayıcı elemanlara olan taleplerine yönelik olarak dinamik, gelişen petrol ve gaz üretimine teknolojik destek olmak üzere ve mevcut üretim kapasiteleri Almatı, Kuzey- Kazakistan ve Doğu Kazakistan bölgeleri; Maden makina üretim sektörü merkez ve doğu bölgelerinde, maden sektörünün büyük ölçekli şirketlere yönelik; Elektrikli makina üretim sektörü Güney ve merkez bölgelerinde, mevcut üretim bazasına (üs) yönelik; Ulaştırma makina sanayi kuzey, merkez ve doğu bölgelerinde, mevcut vasıflı insangücü, tamamlayıcı üretimine ve yedekparça yan sanayilerine yönelik. Eczacılık sektörü Eczacılık sektörünün temel amacı: Uluslararası GMP standartlarına uygun olarak ileri teknolojilere dayalı ilaç ve tıbbi ürünlerin ithal ikamesi için gerekli koşulları oluşturma. Kazakistan ilaç hammaddeleri (maddeler), ekipman ve ambalaj malzemeleri ithalatına büyük ölçüde dışa bağımlıdır. İlaç sektöründe Kazakistan ın üretimi %11,4 tür, ihracatı %1,6 ve ithalatı %90,2 dir. Kazakistan Cumhuriyeti İlaç Sanayi ilaç hammaddeleri (maddeler), ekipman ve ambalaj malzemeleri ithalatı büyük ölçüde dışa bağımlıdır. Faaliyette olan şirketler 1 Haziran 2011 yıl itibarıyla ana ilaç üretim sektöründe 7 büyük ve orta ölçekli şirket faaliyet göstermektedir. «Niş» nitelikte olan ilaç sanayisinin projeleri: 1) Tek kullanımlık polimer malzemeden yapılan tıbbi ürünler üreten bir fabrika inşaatı Almatı; 2) İnfüzyon çözümleri, hap, kapsül, şurup fabrikası Almatı bölgesi. Şirketlerin yerleşimine yönelik tavsiye edilen bölge İlaç sanayi şirketler mevcut olarak kurulu bilimsel-üretim merkezine (Güney Kazakistan bölgesi ve Almatı şehri) ve eğitim altyapı, yüksek vasıflı insangücüne (Aktöbe, Doğu Kazakistan, Karagandı bölgeleri, Almatı ve Astana şehri) bağlı olarak yerleştirilecektir. Bunlar arasında en büyük olanlardan bir tanesi Astana şehrinde ilaç fabrikası inşaatı. Sanayi Uzmanlı merkezleri: Almatı, Şımkent, Astana, Karagandı. İnşaat sanayi ve inşaat malzeme üretim sektörü İnşaat sektörünün ülke ekonomisi üzerindeki etkisi fevkalade olup sosyal hayatına da etkisi mevcuttur. İnşaat sektörünün daha da geliştirilmesinin ve de inşaat malzemelerin kalitesinin ve güvenliğinin zamanla arttırılması devletin kilit ekonomi ve siyasi amaçları haline gelmiştir. Kazakistan inşaat sektörünün temel amaçları: 1. İnşaat sektöründe brüt katma değerin arttırılması; 2. Kazak malı inşaat malzeme üretim hacminin arttırılması; 3. İş veriminin yükseltilmesi. Yatırımcılara Kazakistan ne öneriyor: 18

19 Hammadde merkezi Kazakistan inşaat malzemelerinin üretilmesi için çok zengin bir ham madde rezervine sahiptir, fakat günümüzde mevcut maden yataklarının sadece yarısı çalışmaktadır. Kazakistanda cam levhaları, fayans ve yarımamul mallardan yapılan tıbbi teknik ürünler hariç yaklaşık tüm inşaat malzemelerinin, ürünlerin ve yarımamul malların üretilmesi yönünde hazırlık yapılmaktadır. Çalışmakta olan kuruluşlar 01 haziran 2011 tarihi durumuna göre lastik ve plastik ürünlerin hazırlığını yapan 46 adet büyük ve orta kuruluşlar kayıt altına alınmış ve 150 adet (çelik hariç) mineral ürünleri hazırlayan kuruluşlar kayıt edilmiştir. Rakip küme Astana Yeni şehir serbest bölgesi 2823 sayılı ve 26 ocak 1996 tarihli KC cumhurbaşkanının Talimatnamesi kapsamında hazırlanmıştır. Alan / Yerleşim Astana, 7092,9 hektar Katılımcılar Amaç Bölgede 269 yapılar tespit edildi Başkentin yeni yönetim merkezi inşaatının hızlandırılması ve yeni üreticilerin kurulması «Niş» projeler Sanayi ve KC Ticaret Bakanlığı inşaat ve yapı malzemeleri konusunda "niş" projeler tespit edilmiştir. Bu projelerin uygulanması dolayısıyla kendi üretimi arttırarak iç tüketimi bu yolla besleme, ithal ikamesi üzerinde durulmuştur. «Niş» projeler olarak inşaat kompleksinde aşağıdakiler tespit edilmiştir: Cam üretimi: 1) Cam levhaların üretim organizasyonları Кızılorda bölgesi; 2) Camların geri dönüşüm ve enerji tasarrufu ve sağlam ısıcamların üretim işlerini yapacak olan fabrikaların inşaatı ve işletmesi - Кızılorda bölgesi; Seramik üretimi: 3) Kaplama karolar hattı Аktobe bölgesi; 4) Sıhhi seramik hattı - Аktobe bölgesi; 5) Kil işleme işletmesi Hromtau, Aktöbe bölgesi; Bazalt elyaflarının üretimi: 6) Pavlodar şehrindeki Bazalt teknoloji Ltd. Şti. teknolojik hatının ikinci hattının inşaatını yapmak Pavlodar şehri, Pavlodar bölgesi; 7) Bazalt ısı izolasyon malzemeleri fabrikalarının inşaatı Almatı şehri, Şımkent şehri; Endüstriel inşaat: 8) Endüstriel inşaat fabrikası Almatı, Astana, Aktöbe, Şımkent şehri; Çimento üretimi: 9) Klinker çimento terminalleri Almatı, Atırau, Aktöbe, Aktau, Pavlodar şehri; Kuruluşlar için tavsiye edilen bölgesel yerleşme İnşaat sektörünü iç talebe yönelik olarak geliştirmek adına öncelikli faktörler talep, üretim altyapının, ürün, tamamlayıcı ve ekipmanların düşük nakliye giderlerinin mevcut olmasıdır. Bu tür yeni kuruluşların yerleşimleri geleneksel sektor kuruluşlarının yanında olacaktır ve Almatı, Astana şehirlerde bulunacaktır. İşkolu ihtisaslaşma merkezi: Almatı, Astana, Şımkent, Öskemen, Atırau. Çimento fabrikalarının, ayrıca seramik, cam, alçı blokları, hafifletilmiş inşaat panelleri, kuru inşaat karışımları üretim merkezlerinin inşaatı ve modernleştirilmesi ile ilgili yatırım projelerinin oluşturulması, ham madde merkezi ile piyasaya yönlendirilmesi (Akmola bölgesi, Atırau bölgesi, Jambul bölgesi, Batı 19

20 Kazakistan bölgesi, Mangıstau bölgesi, Karagandı bölgesi, Doğu Kazakistan bölgesi, Aktöbe bölgesi, Kızılorda bölgesi, Güney Kazakistan bölgesi). Endüstriel inşaat fabrikaları Astana, Almatı, Şımkent, Aktöbe şehirlerindeki piyasaya yönlendirilecektir. Bankacılık sektörü Sektör Temel Göstergeleri 2007 (Bin ABD Doları) 2008 (Bin ABD Doları) 2009 (Bin ABD Doları) 2010 (Bin ABD Doları) 2011 (Bin ABD Doları) (Bin ABD Doları) Aktif Kredi Mevduat Özsermaye Kar-Zarar Banka sayısı İkinci Dereceli Bankalar sayısı - %100 Kamu sermayeli - Yabancı Sermayeli