Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim"

Tunç Yerlikaya
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim Prof. Dr. Gönül Kırcaali-İftar Tanılamadan Özel Eğitime: Otizm Paneli 3 Nisan 2017 Anadolu Üniversitesi

2 OSB

3 OSB li Bireylere Yönelik Bilimsel Dayanaklı Eğitim UDA: Uygulamalı Davranış Analizi (ABA: Applied Behavior Analysis) ASAT: NAC: NPDC: autismpdc.fpg.unc.edu

4 UDA Klinik ve Tıbbi Çalışmalar Davranışsal farmakoloji Klinik davranış analizi Örgütsel Çalışmalar İş verimliliğini artırma Liderlik becerilerini geliştirme Eğitsel Çalışmalar Davranış ve sınıf yönetimi Otizme yönelik uygulamalar

5 2017 Verilerine Göre Davranış Analisti Sertifikasyon Kurulu ndan Akredite Olan UDA Programları [

6 Dünyada Davranış Analistliğinin Yaygınlığı

7 OSB li Bireylere Yönelik Bilimsel Dayanaklı Eğitim Programları UDA Ev/Merkez Okul Kaynaştırma EYDE PCDI LEAP ESDM May Project Data

8 EYDE: Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim (EIBI: Early and Intensive Behavioral Intervention) O. Ivar Lovaas

9 EYDE nin Özellikleri Erken: Yoğun: Davranışsal: Eğitim: 2-8 yaş Haftada saat UDA ya dayalı Ev/merkez ortamı Danışman ve eğitmenler Bire-bir ağırlıklı Otizme özgü müfredat Ayrık denemelerle öğretim Oyun ark., sosyal beceri gr. vb. destekler Eğitim ortamında ve kurumda izleme En az 2 yıl uygulama süresi

10 EYDE Kitapları

11 EYDE nin Geçirdiği Evrim Ceza uygulaması Yanlışsız öğretim Müfredat kapsamı

12 EYDE Programının 5 Temel Öğesi 1. Olumlu etkileşimler: Önceleri çocuğun favori etkinliklerini kullanarak ve çocuğun tüm iletişim girişimlerine karşılık vererek sağlanır. 2. Güdülenme: Çocuk için aşina materyallerin ve çocuğa-özgü pekiştireçlerin seçilmesiyle teşvik edilir. 3. Başarı: Hedef davranışların giderek daha düzgün biçimlerinin olumlu pekiştirmeyle geliştirilmesiyle ve ipucu sunmasilikleştirme süreçlerinin kullanılmasıyla garanti edilir.

13 4. Anne-baba katılımı: Çocuğun uyanık olduğu tüm ortamların eğitim amaçlı kullanımını sağlamak üzere verilen aile eğitimleriyle ve işbirlikleriyle sağlanır. 5. Programın ilk zamanlarında: İstek bildirme becerisinin öğretimine, dil ve iletişim becerilerinin kazandırılmasına, taklit becerilerinin öğretimine ve oyun becerilerinin geliştirilmesine özel bir önem verilir.

14 EYDE ye İlişkin Araştırmalar Betimsel ve bağıntısal araştırmalar 34 Deneysel araştırmalar 18 Geriye dönük değerlendirme: 3 Yarı-deneysel: 12 Tam-deneysel: 2 Tek-denekli: 1 Toplam 52

15 EYDE Araştırmalarının Yürütüldüğü Ülkeler ABD Avustralya Hong Kong İngiltere İsrail İsviçre Kanada Malezya Norveç

16 Deneysel EYDE Araştırmaları 1. Lovaas, Birnbrauer ve Leach, McEachin, Smith ve Lovaas, Smith ve diğ, Sheinkopf ve Siegel, Smith, Groen ve Wynn, Eikeseth ve diğ, Howard ve diğ, Sallows ve Graupner, Cohen, Amerine-Dickens ve Smith, Eldevik ve diğ, Eikeseth ve diğ, Magiati, Charman ve Howlin, Remington ve diğ, Zachor ve diğ, Hayward ve diğ, Kovshoff, Hastings ve Remington, Eikeseth ve diğ, 2012

17 İlk Deneysel EYDE Araştırması: Lovaas (1987) Deney Grubu: Haftada 40 saat EYDE Kontrol Grubu: Haftada 10 saat EYDE ya da Çeşitli özel eğitim programları

18 İki yılın sonundaki bulgular: Normal işlevselliğe ulaşanların oranı: Deney Grubu: %47 - Kontrol Grubu: %3 İleri derecede otistik özellikler gösterenlerin oranı: Deney Grubu: %11 - Kontrol Grubu: %53

19 EYDE ye İlişkin Meta-Analizi Çalışmaları Eldevik ve diğ. (2009) Reichow ve Wolery (2009) Eldevik ve diğ. (2010) Peters-Scheffer ve diğ. (2011)

20 Son EYDE Meta-Analizi Çalışması: Peters-Scheffer ve diğ. (2011) EYDE programlarının etkilerini inceleyen öntestsontest ve kontrol grup karşılaştırmalı 11 deneysel araştırmada yer alan 344 otizmli çocuktan elde edilen veriler tekrar analiz edilmiştir. EYDE programlarına devam eden otizmli çocukların zihinsel, iletişimsel ve uyumsal becerilerinde, başka programlara devam eden çocuklara kıyasla çok daha önemli ilerlemeler olduğu belirlenmiştir.

21 EYDE hizmetlerinden kimler en çok, kimler en az yararlanmaktadır? EYDE ye başladığında daha küçük yaşta olan, daha yüksek işlev düzeyinde bulunan ve daha uzun süre programda kalan çocuklar en fazla ilerlemeyi göstermektedir. En az ilerleme gösteren çocukların özellikleri, EYDE ye başladıkları sırada, diğer çocuklardan farksızdır. Perry ve diğ. (2011)

22 EYDE Hizmeti Sunan Örnek Kurumlar 1. Autism Partnership, ABD: 2. CARD, ABD: 3. Geneva Centre for Autism, Kanada: 4. Lovaas Institute, ABD: 5. WEAP, ABD:

23 EYDE Hizmetlerinin Finansmanı Finansman çok çeşitli kaynaklardan sağlanmaktadır. Örneğin: Federal ya da Eyalet Sağlık Bakanlıkları Federal ya da Eyalet Eğitim Bakanlıkları Özel Sağlık Sigortaları STK lar Aileler

24 EYDE Programlarına İlişkin Maliyet-Fayda Analizleri ABD nin Pennsylvania eyaletinde yapılan bir araştırmaya göre, EYDE programlarının çocuk başına yaşam boyu devlete sağladığı tasarruf 650 bin dolar ile 1 milyon Amerikan Doları arasında değişmektedir (Jacobson ve diğ., 1998). Hollanda da yapılan bir araştırmaya göreyse, EYDE programlarının çocuk başına yaşam boyu devlete sağladığı tasarruf 1,103,067 Avro dur (Peters-Scheffer ve diğ., 2012).

25 EYDE nin Avrupa da Yaygın Olmamasının Temel Nedenleri: İsviçre Örneği Yüksek maliyet ve bu maliyetin karşılanmasında yaşanan zorluklar Nitelikli uzman yetiştirme ve cazip koşullarda istihdam etmede yaşanan zorluklar Farklı çocuklar için farklı düzeylerde etkili olması Halen araştırılması gereken bazı özelliklere sahip olması Studer ve diğ. (2017)

26 OÇİDEP: Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı

27 OÇİDEP in Kapsamı 1. Taklit: Tek-basamaklı taklit, yüz hareketlerinin taklidi, iki basamaklı taklit, gömülü taklit 2. Eşleme ve sınıflama: Üç ve iki boyutlu eş olan ve olmayan nesneleri eşleme, sınıfa göre eşleme, ayırma, sınıflama 3. Oyun: Tek basamaklı oyun, çok basamaklı oyun, gömülü oyun 4. Alıcı dil: Tek ve iki basamaklı alıcı dil becerileri 5. Adına tepki verme

28 6. İfade edici dil: Sözel, jestsel ve görsel iletişim becerileri 7. Ortak dikkat: Ortak dikkat girişimine tepki verme, ortak dikkat başlatma 8. Tuvalet becerileri 9. Soyunma-giyinme becerileri 10.Beslenme becerileri

29 11.Blok dizaynı 12.Adı söylenen nesneyi ve eylemi belirleme 13.İşitilen sesin kaynağını belirleme 14.El becerileri: Çizim yapma, makasla kesme 15.Kavramlar: Renk kavramı, şekil kavramı, zıtlık kavramı

30 OÇİDEP in Yürütülmesi Haftalık program Tam günlük program: Sabah 3, öğleden sonra 3 saat Yarım günlük program: 4 saat Günlük program 45 dakika ders-15 dakika teneffüs döngüsü Kısa öğretim oturumları ve oyun zamanları Öğretim oturumları Yanlışsız öğretime göre yürütülen ADÖ Sosyal pekiştireç artı yiyecek-içecek/etkinlik pekiştireci Diğer çalışmalar Fırsat öğretimi, PECS, video modelle öğretim vb. Akran etkileşimi çalışmaları

31 LAÜ-ÖÇEM OÇİDEP Uygulaması

32 Türkiye İçin Öneriler Erken ve isabetli tanılama çalışmalarının yaygınlaştırılması Bilimsel dayanaklı erken müdahale hizmetlerinin başlatılması ve yaygınlaştırılması Tüm özel eğitim hizmetlerinin, bilimsel dayanaklı uygulamalar çerçevesinde yeniden yapılandırılması Kaynaştırma eğitiminin, bilimsel dayanaklı uygulamalar çerçevesinde yaygınlaştırılması Gerekli niteliklere sahip öğretmenlerin, uzmanların ve yardımcı elemanların yetiştirilmesi Tüm hizmetlerin devlet tarafından güvence altına alınması Toplumsal farkındalığın artırılması

Benzer belgeler

Bir Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim Programı Olarak OÇİDEP

Bir Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim Programı Olarak OÇİDEP Prof. Dr. Gönül Kırcaali İftar 7 Mayıs 2018 Ankara Üniversitesi OSB OSB li Bireylere Yönelik Bilimsel Dayanaklı Eğitim UDA: Uygulamalı Davranış