Karar N0: KARAR-

Transkript

1 T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar N0: KARAR- Yenimahalle İlçesi Yukarıyurtçu TOKİ Toplu Konut Alanında 1/50000, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli umar plan değişikliğinin onayına ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonunun gün ve _304 sayılı raporu Büyükşehir Belediye Meclisinin tarihli toplantısında okundu. Konu - üzerinde yapılan görüşmelerden sonra; Başbakanlık Toplu Konut" İdaresi Başkanlığının gün ve 3361 sayılı yazısı ile; Yenimahalle ilçesi Yukarı Yurtçu mahallesi Karapınar Mevkiinde mülkiyeti İdareye ait parsellerin de bulunduğu bölgenin Ankara Valiliği tarafından "Toplu Konut Alam" olarak ilan edildiğinden bahsedilerek ilan edilen bölge içerisinde idareleri mülkiyetindeki alanlara ilişkin hazırlanan 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama.imar planlarının idareleri tarafından tarihinde onaylandığı belirtilmekte ve 5162 sayılı Yasanın 2.maddesi uyarınca İmar Daire Başkanlığınca da onaylanması istendiği, 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu teklifinin; - Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanan 1/50000 ölçekli "Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı"nda Kamu kuruluş alam ve Yeşil alan olarak ayrılan kısımların "toplu Konut Alanı" kullanımına dönüştürüldüğü. - Eskişehir Yolunun Otoyol kavşağından itibaren kuzey kısımlarının Toplu Konut Alan Sınırı olarak belirtildiği, 1/5000 ölçekli nazım imar ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı teklifinin; T Yaklaşık olarak 105 ha. lık bir alam kapsadığı, - Plan genelinde 205 kişi/ ha. brüt yoğunluk karan petirilerek tonlam 5401 konutta kişinin yaşamasına yönelik plan kararı üretildiği, - Konut alanları için E: 1.50 ve hmax: serbest yapılaşma koşullarının öngörüldüğü, sosyal donatı alanlarının ayrıldığı, yapılaşmaya ilişkin hususların plan notlarında belirtildiği, - Planlanan alanın özellikle eğimli topografik açıdan eğimli alanları kapsadığı hususları tespit edildiği, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından tarihinde onaylanmış olan ve 5162 sayılı Yasanın 2. maddesi uyarınca Başkanlığımıza sunulan Yenimahalle ilçesi Y. Yurtçu Karapınar Mevki Toplu Konut Alanına ilişkin 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları önerilerinin onayına ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonu raporu oylanarak oyçokluğu ile kabul edildi. MeclisNBaskafîi\^ Katip Katip I.Melin GOİKÇEK S.Hilal ALIÇ Yusuf YALÇıNKAYA

2 T.C. ANKARA 9. İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI'NA BİLİRKİŞİ RAPORU DOSYA NO: 2006/1776 DAVACI: Hüsamettin Öztürk, Yasin Demirci, Bedia Söylemez (V. Av. Muzaffer Yılmaz) DAVALI: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı DAVA KONUSU: Ankara, Yenimahalle, Yukarıyurtçu Mahallesi, Karapınar Mevkiinde bulunan alana ilişkin, günlü Belediye Meclisi Karan ile onanmış 1/5Ö000, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planların iptali istemidir. MaTîkdmenizce bilirkişi olarak atandığımız Hüsamettin Öztürk, Yasin Demirci, Bedia Söylemez (V. Av. Muzaffer Yılmaz) tarafından Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'na karşı açılan davada Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nın günlü kararı ile onaylı 1/50000, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planları ile bunları onaylayan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin günlü kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemi ile açılan davada anılan plan ve kararların şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve yasaya uygun olup olmadığının tarafımızca saptanması istenmektedir. KEŞİF VE YERİNDE İNCELEME Bilirkişi Kurulumuz günü Sn. Hakim İsmail Uğur gözetiminde yerinde inceleme ve keşifte bulunmuş dava dosyası tarafımıza verilmiştir.

3 DOSYA İNCELEMESİ Davacının dava dilekçesinde: Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından Anakara, Yenimahalle, Yukarıyurtçu Mahallesi, Karapınar Mevkiinde 1/50000, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli İmar Planlarının yapıldığı ve bu planların Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 12/5/2006 gün ve 1208 nolu karar ile onandığı, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Yasasının "Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve sorumluluklarının tanımlandığı 7. maddesinde: "b) Çevre düzeni planına uygun olmak kaydıyla, Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5000 ile 1/25000 arasındaki her ölçekte nazım imar planını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; Büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar planlarını, bu planlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon planlarını ve imar ıslah planlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmak veya yaptırmak" hükmünün bulunduğu, Bu nedenle Büyükşehir Belediyesinin dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planını yapma yetkisi bulunmadığı, 5162 sayılı "Toplu Konut Kanununda ve Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerin Toplu Konut İdaresi Başkanlığına Ait Bölümünde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"un 2. maddesinde ise: " gün ve 2985 sayılı Toplu Konut Kanununun 4üncü Maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: Madde-4 Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alanı olarak belirlediği alanlarda veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar, Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından, il ve ilçe Belediye sınırları ile mücavir alanları içerisinde kalan alanlar için ilgili belediye meclisleri tarafından, beldelerde ve diğer yerlerde ilgili valilik tarafından, aynen veya değiştirilerek onaylanması suretiyle yürürlüğe girer. Üç ay içerisinde onaylanmayan planlar Başkanlık tarafından resen yürürlüğe konur", dendiği ve buna göre de dava konusu 1/1000 ölçekli planların yasaya aykırı biçimde Büyükşehir Belediyesince onaylandığı,

4 Dava konusu 1/50000 ölçekli Metropoliten Nazım İmar Plan değişikliği ile Kamu Kuruluş Alanı ile Yeşil Alan olarak ayrılan kısımların, toplu konut alanına dönüştürüldüğü; Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3. maddesinde terimlerin tanımının yapılmış olduğu, bu maddenin, günlü sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ek 10. bendinde de "Çevre Düzeni Planı: Konut sanayi, tarım; turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel-kırsal yapı ve gelişine ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma kullanma dengesini sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük gösteren sınırlar içinde varsa bölge planı kararlarına uygun olarak idareler arası koordinasyon esaslarını belirleyen 1/25000, 1/50000, 1/ ve 1/ ölçekte hazırlanan plan notları ve raporuyla bir bütün olan plan" dendiği, aynı yönetmeliğin 4. maddesinde (Ek-R.G.: l-24345/m6), "Çevre Düzeni Planı sınırları, yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük arz eden bir veya birden fazla il sınırları bütününü veya bir kısmını kapsayacak şekilde belirlenir. Planla, ilgili kurum ve kuruluşlarla ve plan kapsamındaki ilgili idarelerle işbirliği sağlanarak Bakanlıkça yapılır veya yaptırılır. Bakanlık, plan yapım işini Bakanlıkça belirlenen planlama sınırı içerisinde kalan ilgili idarelere devredebilir. Kentsel gelişme alanı ihtiyacının Büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alan sınırları dışında karşılanma gereği halinde, kent bütününü, kentsel gelişme alanını ve bu alanlarla bütünlük gösteren alanları kapsayan çevre düzeni planları Bakanlığın koordinasyonu altında, ilgili Büyükşehir Belediyesi ve Valilikçe ortaklaşa yapılır. Çevre düzeni planları Bakanlıkça onaylanarak yürürlüğe girer" dendiği, dolayısı ile de 1/50000 ölçekli dava konusu planın yasaya aykırı bir biçimde onaylandığı, Söz konusu plan değişikliğinin kent bütününde getireceği etkileşimler etüd edilmeden yapıldığı, Danıştay 6. idaresinin gün ve e:1996/5362 ve K:1997/3020 sayılı kararında imar planlarında üstün kamu yararının da gözetilmesi gerektiğinin söylendiği, Nazım İmar Planlan ve Uygulama İmar Planlarında Keyfi Düzenlemelere gidilmemesi gerektiği, parçacı bir anlayış ve noktasal bazda plan yapılmasının da önceden yapılaşmasını tamamlamış alanlardaki parsel maliklerinin eşit imar hakkını zedelediği, Söz konusu planlarla bölgede nüfus yoğunluğunun artacağı, ve bu artış beraberinde tüm kamu hizmetlerine olan gereksinmenin de artacağı, söylenmekte ve dava konusu planların ve bunları yürürlüğe koyan kararların iptali istenmektedir Davalının dava dilekçesine yanıtında:

5 Dava konusu plan değişikliklerinin kamu yararı doğrultusunda, kentsel standartları yüksek yerleşim alanları oluşturulması, Ankara'nın planlı ve düzenli kentleşmesinin sağlanmasına katkıda bulunulması ve spekülatif oluşumlara engel olunarak yoğun konut istemlerinin karşılanması amacı ile yapıldığı 5162 sayılı yasa ile değiştirilen 2985 sayılı Toplu Konut Yasası'nın 4. maddesinde "Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alanı olarak belirlediği alanlarda veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar, Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından... Aynen veya değiştirilerek onaylanması sureti ile yürürlüğe girer" dendiği, ve dolayısı ile 1/50000 ölçekli imar planı revizyonunun bu bağlamda yapıldığı (Bilirkişi notu: Burada davalının vurgusu adı geçen yasa maddesindeki "her ölçekteki imar planlarını yapmaya yetkilidir" ifadesidir), Dava konusu alanların önceki 1/50000 ölçekli Metropoliten İmar Planında orta yoğunluklu konut gelişim alanları, yeşil alan ve kamu kuruluş alanı olarak belirlenmiş olduğu, kamu kuruluşu olan Karayolları ile yapılan protokol sonucunda alanın Başkanlığa devredildiği, revize edilen planla gelen konut alanlarının toplam yüzölçümünün metrekare olduğu, bu alanda yaklaşık kişilik bir nüfusun barınmasının ön görüldüğü, yeşil alan toplamının metrekare olduğu ve bunun da standartlara uygun olduğu, Toplu Konut Yasasının 4. maddesine dayanarak hazırlanan 1/1000 ölçekli planların da böylece Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onaylandığı, söylenmekte ve davanın reddi istenmektedir Davacının davalının yanıtına yanıtında, kaldırılan yeşil alan ve kamu kuruluşu kullanımlarının yasaya aykırı bir biçimde toplu konut alanına dönüştürüldüğü, bu alanların yerine eşdeğer alan ayrılmadığı vurgusu yapılarak dava konusu plan ve kararların iptali istemi yinelenmektedir. DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞ GELİŞTİRME

6 Bilirkişi Kurulumuz davayı, 3194 sayılı İmar Yasası, İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik, 5162 sayılı Yasa ve dava dosyasında bulunan belgelere göre irdeleyerek sonuç görüşlerini oluşturacaktır. A. Davanın Toplu Konut Alanı Sınırları Bakımından İrdelenmesi. Dava, aynı alanı ilgilendiren, 1/50000, 1/5000 ve 1/1000 olmak üzere üç ayrı ölçekte plana karşı açılmıştır. Bunlardan 1/50000 ölçekli olanı, diğer planları da bağlayıcı olduğu ve planlama esaslarından plan hiyerarşisi ve bütünlüğü konularını ilgilendirdiği için, önce ele alınacaktır. Davacı ve davalı savlarının asıl yoğunlaştığı konu da 1/50000 ölçekli plana ilişkindir. Davacının bu konu ile ilgili savı, dava konusu 1/50000 ölçekli Ankara Metropoliten (Nazım) İmar Planının, hem hazırlanma aşamasında hem de onay aşamasında bu konu ile ilgili yetkileri bulunmadığım ileri sürdüğü idareler tarafından hazırlanıp onaylandığıdır. Davacıya göre, adı geçen 1/50000 ölçekli Ankara Metropoliten (Nazım) İmar Planı aslında bir çevre düzeni Planıdır ve Bakanlıkça yapılması veya yaptırılması gerekmektedir, onay makamı da yine Bakanlıktır. Öncelikle belirtmemiz gereken, bilirkişi kurulumuzun elinde dava konusu revizyon öncesi plan durumunu gösterir bir belge/plan bulunmadığıdır. Yerinde keşif ve inceleme sırasında bu konu ile ilgili bilirkişi kurulumuzun sorduğu soruya yanıt, yapılan plan değişikliğinin doğrudan paftasına işlendiği ve planın bu biçimde değiştirildiği biçimindedir. Bunu belirtmemizin nedeni, dava konusu alanda, yine dava konusu plan değişikliği öncesinde davacının savladığı gibi, kamu kuruluşu ve yeşil alan kullanımlarının birer alan kullanımı kararı olarak yer alıp almadığının belirsizliğidir. Öte yandan, davacının dava konusu alanda, değişiklik öncesinde kamu kuruluşu ve yeşil alan bulunduğu savma ilişkin de davalı itirazı yoktur. Davalının davaya yanıtından da açıkça görülebileceği gibi, yapılan plan değişikliğinin yasaya ve yönetmeliğe uygun olduğu belirtilmektedir. Yani davalı, davacının savında belirttiği alan kullanımına ilişkin değişiklikleri inkar etmemektedir. Dava dosyasında var olan belgelerden biri, dava konusu alanda toplu konut alanı olarak belirlenen bölümü göstermektedir. Bunun sınırları 1/50000 ölçekli dava konusu plana da işlenmiştir. Burada dikkat çeken toplu konut alanı olarak belirlenen alan sınırının, planlama sınırının dışına taşmış (batı-kuzeybatı yönünde) olduğudur. Bu durumun plan yapım tekniklerine ve gösterimine uygun olmadığı düşüncesindeyiz. Çünkü, Toplu Konut Alanı

7 Sınırı, bir idari yetki sınırı olduğu kadar, bir alan kullanımı kararına da ilişkin sınırdır. Alan kullanımlarının da planlama sınırı dışında tanımlanmaması gerekir. Yine aynı toplu konut alanı sınırının içinde alan kullanımı kararları olarak, konut dışı kentsel çalışma alanlarının, konut alanlarının, meskun konut alanlarının, üniversite alanının, kamu kuruluşu alanlarının, ağaçlandırılacak alanların ve rekreasyon alanlarının bulunduğu görülmektedir. Bu gösterim biçimi, doğru bir gösterim biçimi değildir. Çünkü, bu alan kullanımlarının her birinin nitelikleri, gerçekleşme/yaşama geçirilme biçimleri ile mülkiyet durumları farklıdır. Hepsini aynı alan kullanımı ile tanımlamak da dolayısı ile olanaksızdır. Ayrıca, somaki bölümlerde üzerinde ayrıntılı biçimde duracağımız ve dava konusu plan değişikliğini içeren durumda olduğu gibi de sakıncalar ve yasaya uygun olmayan durumları barındırma olasılığına sahiptir. B. Davanın Plan Yapma ve Onama Yetkisi Yönünden İrdelemesi Öncelikle Ankara kent bütününe ilişkin planların farklı dönemlerde farklı isimler aldığını, çeşitli plan ve hukuki belgelerde bu planlara farklı isimler verilmiş olduğunu belirtmeliyiz. Dava dosyasında da var olan bu karmaşa, planın nasıl tanımlanacağına ve yetkilerin kimlerde toplanacağına ilişkin karışıklıklara da yol açmıştır. Davacı, dava konusu planın bir Çevre Düzeni Planı olduğu savından başlayarak dava dilekçesini geliştirmiştir. Oysa, Ankara metropoliten alanını ilgilendiren önceki planlarda olduğu gibi dava konusu planda da bir çevre düzeni planı kavramı oluşturulmamıştır. Kimi zaman Ankara Metropoliten Nazım İmar Planı adını alan planın 1/50000 ölçekli oluşu, kapsadığı alanın büyüklüğünden ileri gelmektedir. Yani burada ölçek, planın niteliğini belirlememektedir. Gösterim teknikleri bakımından da çevre düzeni planı değil, bir nazım plan karakteri taşımaktadır. Örneğin, dava dosyasında da var olan 1/50000 ölçekli plan kopyasındaki gösterim bölümünün konut alanlarım tanımlayan parçasında konut alanlarının yoğunluklarının verildiği görülmektedir. Bu bir çevre düzeni planında yer almayan gösterim ayrıntısıdır. Öte yandan, aynı planın yine gösterimler bölümünde tanımlanan "sınırlar" başlığı altında da Onanlı Ankara Nazım Planı Kısmi Revizyonu Sının yazmaktadır. Adı geçen (dava dosyasında belge olarak verilen) 1/50000 ölçekli Güneybatı Ankara Metropoliten İmar Planı başlıklı planda da bu sınır görülmektedir. Ayrıca 3194 sayılı İmar Yasasının 5. Maddesinde "Çevre Düzeni Planı" şöyle tanımlanmaktadır:

8 Ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plandır. Bu tanıma göre çevre düzeni planları yalnız yerleşme ve arazi kullanımı genel kararlarını belirler. Yoğunluk gibi ayrıntılara inmez. Öte yandan, İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin Ek-2c bölümünde verilen Lejand 1:25000 başlıklı gösterim ayrıntılarında da çevre düzeni planı sınırının çizim tekniği belirtilmiştir. 3 milimetre çaplı, üçerli gruplar biçiminde yan yana çizilen içi dolu siyah dairelerden oluşan bu sınır dava konusu 1/50000 ölçekli planın ne kendisinde, ne de gösterimler bölümünde vardır. İşte, Ankara kentinin büyüklüğünden dolayı 1/50000 ölçekte ele alınmış olan Ankara Nazım İmar Planı da bu nedenlerle bir çevre düzeni planı değildir. Üst ölçekli bir Nazım İmar Planıdır. Bu plana göre daha ayrıntılı, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları hazırlanmaktadır. Dolayısı ile davalının yetki yönünde ileri sürdüğü ve yasaya dayandırdığı sav geçerlidir. Yinelemek gerekirse: 5162 sayılı yasa ile değiştirilen 2985 sayılı Toplu Konut Yasası'nın 4. maddesinde "Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alanı olarak belirlediği alanlarda veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar, Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından... Aynen veya değiştirilerek onaylanması sureti ile yürürlüğe girer" denmektedir. Yani, Valilikçe onanmış olan Toplu Konut Alanı içinde plan yapma, yaptırma ve plan değişikliği yapma yetkisi Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nındır. Dava konusu plan değişikliğinin kapsadığı alanda, değişiklik öncesi bulunan ve kamusal alan ile yeşil alan kullanımı kararları, toplu konut alanına dönüştürülmüştür. Bilirkişi Kurulumuza göre bu değişikliğin yapılış biçiminde yetki yönünden bir sorun görünmemektedir. Ancak yine bu maddede geçen "'çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde" ifadesinin de önemli olduğunu söylemek gerekir. Bunun da anlamı aşağıdaki gibi açıklanabilir. C. Davanın 1/50000 ölçekli İmar Planı Revizyonu Bakımından İrdelenmesi. Ölçeğe ilişkin ayrıntısı ne olursa olsun bir Nazım İmar Planı kapsamında düşünülmesi gereken 1/50000 ölçekli Ankara Metropoliten (Nazım) İmar Planı, yasada belirlenen Nazım İmar Planı tanımı altında ele alınmalıdır. İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait

9 Esaslara Dair Yönetmeliğin "Tanımlar"ı içeren 3. Maddesi'nde Nazım İmar Planı Tanımı şöyle verilmiştir: Varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber olan plandır. Bu noktada "A" bölümünde yazdıklarımıza bir gönderme yaparak, dava konusu 1/50000 ölçekli planın yukarıda verilen tanıma uygun olduğunu yinelemek istiyoruz. Bu tanımın bileşenlerinin nitelik ve niceliklerinin rasgele belirlenmediği, belirli ussal standartlara ve hesaplamalara dayandığı, bütüncül bir vizyonun parçaları olduğu bilinmelidir. Örneğin, Ankara'nın kuzey, güney ve doğu yönlerinde aşılması zor eşiklerle çevrilmiş olması, kentin planlamasında etken olan kişilerin Batı-Koridoru vizyonunu üretmelerine yol açmıştır. Bu vizyon doğrultusunda, kentin İstanbul ve Eskişehir Yollan üzerinde gelişmesine el veren plan kararları üretilmiştir. İstanbul Yolu daha çok Sanayi ve Batıkent gibi alanları taşırken, Eskişehir Yolu üzerinde de kamu kullanımlarının yoğunlaştığı bir omurga düşünülmüştür ve 1970'li yıllarda hava kirliliğinin kabul edilebilir düzeylerin çok üstüne çıkması üzerine de kenti çepeçevre saran yeşil kuşak çalışmaları başlatılmıştır. Bunların tümü, bir vizyonun sonucudur ve nazım plan üzerindeki yansımalarını da böylece bulmuşlardır. Yine belirttiğimiz gibi, farklı gereksinmeler, bir plan bütünlüğü içerisinde irdelenerek Ankara'nın Nazım İmar Planı oluşturulmuştur. Bu açılardan bakıldığında, dava konusu plan değişikliği plan bütünlüğünü bozmakta ve vizyonun bileşenlerini ortadan kaldırmaktadır. Önceden kamu kuruluşu ve yeşil alan olarak ayrılmış alan kullanımlarının yerine toplu konut alanı önerilmesi bu nedenle planlama esaslarına aykırıdır. Günümüzde yaşadığımız iklim değişikliklerinin felakete dönüştüğü yerlerden biri olan Ankara'da, diğer benzer yerlerde olduğu gibi yeşil alan yokluğunun felaketin nedenlerinden biri olarak kabul edildiğini anımsarsak, korumamız gereken her yeşil alanın ne kadar değerli olduğunu kabul etmemiz gerekir. Bu nedenlerle plan değişikliği marifeti ile bir yeşil alanın ortadan kaldırılmasında kamu yararı değil olsa olsa kamu zararından söz edilebilir. Bilirkişi Kurulumuz, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nın yasanın kendine verdiği yetki ile dava konusu alanda plan değişikliği yaparak önceki 1/50000 ölçekli planda var olan yeşil

10 alan ve kamu kuruluşu alanının yerine konut alanı önermesi durumunun İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 21., ve 24. Maddelerine aykırı olduğu düşüncesindedir. Adı geçen 21. Maddede: İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için: 1) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik alt yapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık ve kuruluşların görüşü alınacaktır. 2) İmar planındaki bir sosyal ve teknik alt yapı alanının kaldırılabilmesi ancak bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eş değer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir. 3) İmar planında yeni bir sosyal ve teknik alt yapı alanı ayrılması durumunda 1. bentdeki esaslara uyulur. denmektedir. Davalı Toplu Konut îdaresi Başkanlığı, söz konusu plan değişikliğinin gerekçesi: kamu menfaati doğrultusunda, kentsel standartları yüksek yerleşim alanları oluşturulması, Ankara'nın planlı ve düzenli kentleşmesinin sağlanmasına katkıda bulunulması ve spekülatif oluşumlara engel olunarak yoğun konut taleplerinin karşılanması amacı (bkz. davaya yanıt) olarak verilmektedir. Bu gerekçe de herhangi bir zorunluluk nedeni belirlemek olanaksızdır. Burada zorunluluktan anlaşılması gereken, yürürlükteki planın öngörülerinin çok ötesinde oluşan, kestirilemeyen olaylar ya da devinimler olmalıdır. Örneğin, bir doğal afet, nüfusun beklenmedik bir biçimde değişmesi, var olan teknolojilerin (ulaşım gibi) yenilenmesi gereği, önerilen alan kullanımlarının geçerliliğini yitirmesi (kömür depoları, havagazı fabrikaları veya çevre kirletici sanayi kollan) gibi. Ayrıca bu türden zorunluluk içeren değişikliklerin gerekçelendirilmelerinin de ussal ve hesaba dayanan bir biçimde yapılması gerekir. Oysa, yukarıdaki gerekçelendirme kendi içinde spekülatiftir. S avlanan spekülatif oluşumların nasıl saptandığına, düzeyinin ne olduğuna ilişkin herhangi bir ip ucu verilmemektedir. Ne yazık ki, ülkemiz genelinde yapılan plan değişikliklerinin hemen tümünde zorunluluk nedenlerinin bilimsel yöntemlere dayandırıldığı gerekçelendirmeler yoktur. Elimizdeki dava da buna bir örnektir. Kaldı ki, dava konusu alanla kıyaslandığında Ankara kent merkezine daha yakın Çayyolu gibi alanlardaki gerçekleşmiş konut stokunun neredeyse %50'ye yakın bir bölümünün boş durumda bulunduğu, bu stokun yeterince talep tetikleyemediği düşünülürse, Toplu Konut İdaresinin kente 30 kilometre uzaklıkta, dava konusu alanda gerçekleştirdiği

11 yaklaşık 5000 konut sığalı yerleşmenin de spekülasyondan ibaret olduğu kuşkusu doğmaktadır. Öte yandan, dava dosyasında bulunan belgeler arasındaki protokol belgeleri düşünüldüğünde yönetmeliğin 21. maddesi, 1. bendine ilişkin bir sorun yok gibi görünmektedir. Zaten ilgili kamu kuruluşu ile davalı Toplu Konut İdaresi arasında gerçekleşen bir protokol ( günlü) sonucu dava konusu alan Toplu Konut Alanı olarak ilan edilmiştir. Ancak bu durum yukarıdaki açıklamamızda yer alan "zorunluluk" kriteri ile de ilişkili değildir. Kanımızca yapılan değişiklik zorunluluk kriterini göz önüne almamaktadır. Buna ek olarak 21. madde 2. bent hükümlerine de aykırı bir dunun oluşmaktadır. Çünkü, bir yeşil alan ortadan kaldırılarak yerine eş değer bir yeşil alan ayrılmamıştır j Bu noktada davalı savının, önerilen toplu konut alanına gelecek nüfusun gereksinmelerini karşılayacak yeterlikte bir yeşil alan ayrıldığı yönünde olduğunu anımsatalım. Ne var ki, ortadan kaldırılan yeşil alan Ankara kent bütünü içinde ve Ankara Nazım İmar Planı çerçevesinde düşünülmesi gereken bir yeşil alandır. Toplam nüfus için önerilen yeşil alan ise salt Toplu Konut Alanı için geçerlidir. Gerçekten de, Ankaralıların ilgi duyduğu mesire yerlerinden biri olan ve halk arasında 30uncu kilometre parkı olarak adı geçen ve kamu yararına yıllarca hizmet veren bu alanda artık sadece burada yaşayan nüfusa hizmet verecek yeşil alanlar bulunacaktır, pünkü, kent geneline hizmet veren bir yeşil alan ile (örneğin rekreasyon amaçlı mesire yeri gibi), bir konut gelişimine hizmet yeren (yerel park, çocuk bahçesi gibi) vesil alan arasında kullanım biçimi ve kullanıcı profili bakımından farklar vardır^dolayısı ile dava konusu değişiklik, doğrudan, kamu yararına aykırı ve nazım plan ana kararlarını ve plan bütünlüğünü bozucu bir değişikliktir. ~~ Yapılan değişiklikle bir nüfus yoğunluğu artışı gerçekleşecektir. Yaklaşık 5000 konutta kişinin yaşayacağı davalı tarafından da zaten belirtilmiştir. Bu nüfusun kendi içindeki gereksinmelerinin yerinde karşılanacağı plan raporundan ve yine dava konusu 1/5000 ölçekli ve 1/1000 ölçekli planlardan anlaşılmakta ve izlenebilmektedir. Ancak, aynı nüfusun kent bütünündeki etkilerinden, kentle ulaşımı sağlayacak Eskişehir yolu üzerinde oluşacak ek trafik yükünden ve bunun çözümlerinden hiç söz edilmemektedir. Anımsanacağı gibi 1/50000 ölçekli planda dava konusu alanın hemen yakın çevresinde çok daha büyük bir alan Toplu Konut Alanı olarak tanımlanmıştır. Eğer bu alanda da toplu konut uygulamaları gerçekleşirse yoğunluk iyiden iyiye artacaktır. Böyle bir artışın gerekçelendirmesinin ciddi

12 bir biçimde yapılması gerekir. Çünkü, salt dava konusu alanda yer alacak nüfusun yerel gereksinmelerinin karşılanması için yeterli nitelikte ve türde sosyal ve teknik alt yapıyı kurgulamakla iş bitmemektedir. Örneğin, dava konusu alanda sağlık ve eğitim tesisi zorunlu olarak düşünülmüştür, ancak eklenen nüfusun gereksinimi olan ve hizmet alanı daha geniş sağlık ve eğitim tesislerinden nasıl faydalanacağı gibi konular göz ardı edilmiştir. Eklenen her nüfus kentin diğer kullanımları üzerinde yük oluşturacaktır. İşte bu yüzden, dava konusu değişikliğin getireceği nüfus yoğunluğu nazım plan bütünlüğünü olumsuz etkileyecektir. Bu durum bizi yönetmeliğin 24. maddesine getirmektedir. Bu maddeye göre: İmar planlarında sosyal ve teknik alt yapı kullanımlarından başka herhangi bir amaca ayrılmış olan bir alanın kullanılışının değiştirilmesi durumunda; 1) Nazım plan ana kararlarını bozucu fonksiyonel değişiklikler plan değişikliği yolu ile yapılamaz. 2) Yeni belirtilen kullanışın ihtiyacı olan sosyal ve teknik alt yapı alanları Ek ldeki tabloda belirtilen standartlara ve nüfus şartı aranmaksızın otopark yönetmeliği hükümlerine uygun olarak birlikte düzenlenir. 3) Yerleşmenin gelişme yönü, büyüklüğü ve arazi kullanımlarının fonksiyonel dağılımı ve genel yoğunlukları gibi nazım plan ana kararlarının değiştirilmesi ancak imar planının yeniden yapılması için mümkün olabilir. denmektedir. Dava konusu plan değişikliği ile bir kısmı ortadan kaldırılan kamu kuruluşu alanı her ne kadar bir protokol çerçevesinde Toplu Konut İdaresine devredilmişse de, yukarıda 1. bent de yer alan hüküm açıktır. Kamu Kuruluşu Alanı, bu durumda bir Nazım Plan Ana Kararı ile betimlenmiş fonksiyondur. Batı Koridorunda Kamu Kuruluşlarının yer edinmesi buradaki Nazım Plan Ana Kararıdır. Bu kullanımın değiştirilmesi bu bakımdan uygun değildir. Öte yandan yapılan plan değişikliği 2. bende uygun görünmektedir. 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planların irdelemesinden bu sonuca varılabilmektedir. Oysa, 3. bent hükümleri, 2. bent hükümlerinin hangi koşullar altında gerçekleşebileceğini de anlatmaktadır. Elimizdeki davada ise nazım imar planının yeniden yapılması değil, değiştirilmesi söz konusudur. Bu nedenlerle dava konusu nlan değişikliği vine yönetmeliğe aykırıdır görüşündeyiz. Bunların yanında, raporumuzun başında kısaca sözünü ettiğimiz sakıncalar da vardır. Dava konusu plan değişikliğinin kapsadığı alan, toplu konut alanı ilan edilen arazinin yalnızca küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Toplu konut alanı olarak ilan edilen alanın geri kalan

13 bölümünde, daha önce de söylediğimiz gibi farklı alan kullanımları yer almaktadır. Bunların bir bölümü Nazım Plan Ana kararlarından Ankara Yeşil Kuşağı'nm parçası olan ağaçlandırılacak alanlardır. Eğer, Toplu Konut İdaresinin bu davada örneklenen Nazım Plana müdahale biçimi kabul görecek olursa, aynı türden plan değişikliklerinin buralarda da görülmesi çok büyük olasılıktır. Nasıl olsa yaratılan konut alanlarında barınacak nüfusun gereksinmelerinin standartların dahilinde sağlandığı savı ile Nazım Plan Ana Kararlan ile yerini bulmuş alan kullanımlarının ortadan kaldırılması gündeme gelebilecektir. Bilirkişi Kurulumuza göre bu plan yapma biçimi ussal ve bilimsel değildir. Nazım Plan kavramının yasada belirlenen tanımı ve ruhuna da aykırıdır. Kanımızca, Toplu Konut İdaresinin bu yetkisinin kullanılabileceği yerler, önceden konut alanı olarak belirlenmiş alanlar ile üzerinde plan kararı bulunmayan ve korunması gerekmeyen alanlar olmalıdır. Aksi durumda plan yapma sürecinde sürekli olarak yetki sorunları ve plan bütünlüğünün bozulması durumu ortaya çıkacaktır. D. Davanın 1/5000 ve 1/1000 Ölçekli Planlar Bakımından Değerlendirmesi Bu konuda söyleyecek fazla bir şey yoktur. 1/50000 ölçekli plan üst ölçekli plandır ve diğerleri de bu planda yapılan değişikliğe uygun olarak normlar dahilinde ele alınmışlardır. 1 /şnnoonlçfkk Mayım tmar Planı ir-in yaptığımız tartışma ve irdeleme bu planlar için de geçerlidir. Burada konu planların şehircilik ve kentsel tasarım ilkelerine uygun olup olmarhpının belirlenmesi değildir, j^aten dava da bu yönde açılmamıştır. Planlama esaslarına göre irdelenmesi gerektiğini düşündüğümüz ve raporumuzu da o yönde geliştirdiğimiz bu davada, 1/50000 ölçekli plan değişikliğinin ve daha önce tanımlanmış ve Valilikçe onanmış Toplu Konut Alanı Sınırının ortaya çıkardığı sorunların 1/5000 ve 1/1000 ölçekli, dava edilmiş, planları da bağladığını ve planlama esasları bağlamı ve kapsamında bu planların geçerliliklerinin olmadığını düşünüyoruz.

14 SONUÇ Bilirkişi Kurulumuz yaptığı inceleme ve irdelemeye, keşif ve yerinde inceleme sırasında gözlemlere dayanarak, dava konusu, Başbakanlık Toplu İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan günlü, 1/50000 ölçekli, Güneybatı Ankara İmar Planı Revizyonu başlıklı plan kapsamında yapılan, Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclisi'nce gün ve 1208 sayılı karar ile onanan plan değişikliğinin, 3194 sayılı İmar Yasasına, İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 21. ve 24. Maddelerine planlama esasları ve Nazım İmar Planı bütünlüğü bakımlarından uymadığı; adı geçen plan değişikliğinin kamu yararı gözetmediği ve Nazım Plan Ana Kararlarını bozucu işlevsel değişiklik getirdiği; 1/50000 ölçekli plan değişikliği bağlamında gerçekleştirilen 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarının ise kendi içlerinde şehircilik ilkelerine ve yasada tanımlanan standartlara uyduğu, ancak bağlayıcı plan olan 1/50000 ölçekli plandaki planlama esaslarına uygunsuzluk nedeni ile geçerliliklerinin olamayacağı; davalı Toplu Konut İdaresi'nin yasada verilen yetkileri bakımından bu türden planları yapabileceği, ancak bu planlar yapılırken Nazım İmar Planı Ana Kararlarına ve plan bütünlüğüne sadık kalması gerektiği ve elimizdeki davada bunların yapılmamış olduğu; dava konusu plan değişikliğinin ve bunu kapsayan planın davacının savladığı gibi bir Çevre Düzeni Planı olmadığı, bir Nazım Plan olduğu sonucuna varmıştır. Saygılarımızla Mahkemenize sunarız Y. Doç.Dr.Nil Uzun Y.Doç.Dr. M.Adnan Barlas

15 T.C. ANKARA 9. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2006/1776 DAVACI VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASINI İSTEYEN : Bedia Söylemez - Hüsamettin Öztürk -Yasin Demirci VEKİLİ : Av. Muzaffer Yılmaz Cinnah Caddesi No. 17/15 Çankaya - ANKARA KARSI TARAF ( DAVALILAR ) : 1- Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı - ANKARA VEKİLİ : Av. Betül Vural - (Aynı Yerde) 2- Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Bilkent Plaza B-1 Blok Bilkent/ANKARA VEKİLİ : Av. Engin Akçay - (Aynı Yerde) İSTEMİN ÖZETİ : Davacıların, Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, Yukarıyurtçu Mahallesi Karapınar mevkiinde toplu konut alanı ilan edildiğinden bahisle Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanan 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Pianı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planlarının onaylanmasına ilişkin güniü ve İ208 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının, anılan planların İmar Kanunu'na ve yönetmelik hükümlerine, şehircilik ve planlama ilkelerine aykırı olduğu, özünde kamu yaran ve hizmet gerekleri bulunmadığı, tamamen rant yaratma amacına yönelik olduğu ileri sürülerek iptali ile yürütmesinin durdurulması istemidir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Ankara 9. İdare Mahkemesince işin gereği görüşüldü: Dava, davacıların Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, Yukarıyurtçu Mahallesi Karapınar mevkiinde toplu konut alanı ilan edildiğinden bahisle Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanan 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım imar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planlarının onaylanmasına ilişkin günlü ve 1208 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptali ile yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi istemiyle açılmıştır sayılı Toplu Konut Kanunu'nun 4. maddesinde, "Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alanı olarak belirlediği alanlarda veya valiliklerce toplu konut iskân sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar plânlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar, büyükşehir belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için büyükşehir belediye meclisi tarafından, il ve ilçe belediye sınırları ile mücavir alanları içerisinde kalan alanlar için ilgili belediye meclisleri tarafından, beldelerde ve diğer yerlerde ilgili valilik tarafından, planların belediyelere veya valiliğe intikal ettiği tarihten itibaren üç ay içerisinde aynen veya değiştirilerek onaylanması suretiyle ı

16 T.C. ANKARA 9. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2006/1776 yürürlüğe girer. Üç ay içerisinde onaylanmayan planlar Başkanlık tarafından re'sen yürürlüğe konur." hükmü bulunmaktadır. Dava dosyasının incelenmesinden, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından 2985 sayılı Kanunun 4. maddesi uyarınca Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, Yukarıyurtçu Mahallesi, Karapınar Mevkiinde idareleri mülkiyetinde bulunan alanları da kapsayan bölgeye yönelik olarak 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planları hazırlanarak onaylanması için Ankara Büyükşehir Belediye Meclisine sunulduğu, söz konusu planların Ankara Büyükşehir Belediye Meclisince günlü ve 1208 sayılı kararla onaylanarak tarihleri arasında askıya çıkarılarak kesinleştirilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır. Olayda, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için Mahkememizce günlü ara kararı ile dava konusu 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planlarının, 2985 sayılı Kanun ile 3194 sayılı imar mevzuatına ilişkin hükümler göz önüne alınarak; şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olup olmadığının tespiti amacıyla keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş olup, naip üye gözetiminde gününde yapılan keşif sonucunda Orta Doğu Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyelerinden oluşan üç kişilik bilirkişi heyeti tarafından hazırlanan ve Ü tarihinde Mahkememize sunulan raporda özetle, dava konusu yapılan 1/50.000'lik planın davacıların iddia ettiği gibi Çevre Düzeni Planı olmadığı, keşif sırasında davalı idare vekilleri tarafından da ifade edildiği gibi Metropolitan Nazım İmar Planı değişikliği olduğu, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 2985 sayılı Kanunun kendisine verdiği yetki ile dava konusu alanda plan değişikliği yaparak önceki 1/ ölçekli planda var olan yeşil alan ve kamu kuruluşu alanının yerine konut alanı önermesi durumunun, İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in 27. ve 30. maddelerine aykırı olduğu, çünkü plan değişikliğinin yapılması için gereken zorunluluk kriterinin ussal ve hesaba dayalı olarak ortaya konulamadığı, önceki planda yer alan yeşil alanın ortadan kaldırılarak yerine eşdeğer bir alanın ayrılmadığı, çünkü önerilen toplu konut alanına gelecek nüfusun gereksinimlerini karşılayacak nitelikte yeşil alan ayrılsa bile ortadan kaldırılan yeşil alanın Ankara kent bütünü içinde ve Ankara Nazım İmar Planı çerçevesinde düşünülmesi gereken bir alan olduğu düşünüldüğünde yalnızca orada yaşacak insan nüfusuna hizmet verecek yeşil alan ayrılması nedeniyle dava konusu değişikliğin doğrudan kamu yararına aykırı ve nazım plan ana kararlarını ve plan bütünlüğünü bozucu bir değişiklik olduğu, yapılan değişiklikle bir nüfus yoğunluğu artışının gerçekleşeceği, yaklaşık 5000 konutta kişinin yaşayacağının davalı tarafından da belirtildiği, bu nüfusun kendi içindeki gereksinmelerinin yerinde karşılanacağı, plan raporundan ve yine dava konusu 1/5000 ölçekli ve 1/1000 ölçekli planlardan anlaşılmakta ve izlenebilmekte olduğu, ancak aynı nüfusun kent bütünündeki etkilerinden, kentle ulaşımı sağlayacak Eskişehir yolu üzerinde oluşacak ek trafik yükünden ve bunun çözümlerinden hiç söz edilmediği, anımsanacağı gibi 1/50000 ölçekli planda dava konusu alanın hemen yakın çevresinde çok

17 T.C. ANKARA 9. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2006/1776 daha büyük bir alanın yine Toplu Konut Alanı olarak tanımlandığı, eöer bu alanda da toplu konut uygulamaları gerçekleştiği takdirde yoğunluğun iyiden iyiye artacağı, böyle bir artışın gerekçelendirmesinin ciddi bir biçimde yapılması gerektiği, çünkü salt dava konusu alanda yer alacak nüfusun yerel gereksinmelerinin karşılanması için yeterli nitelikte ve türde sosyal ve teknik alt yapının kurgulanması ile işin bitmediği, örneğin, dava konusu alanda sağlık ve eğitim tesisi zorunlu olarak düşünüldüğü, ancak eklenen nüfusun gereksinimi olan ve hizmet alanı daha geniş sağiık ve eğitim tesislerinden nasıl faydalanacağı gibi konuların göz ardı edildiği, eklenen her nüfusun kentin diğer kullanımları üzerinde yük oluşturacağı, işte bu yüzden dava konusu değişikliğin getireceği nüfus yoğunluğunun nazım imar planı bütünlüğünü olumsuz etkileyeceği, bu durumun yönetmeliğin 30. maddesinin 1. bendinde belirtilen "Nazım plan ana kararlarını bozucu fonksiyonel değişiklikler plan değişikliği yolu ile yapılamaz" hükmüne uygun olmadığı, öte yandan plan değişikliği anılan maddenin 30..maddenin 2. bendine uygun görülmekle birlikte, 3. bent hükümlerinin, 2. bent hükümlerinin hangi koşullar altında gerçekleştirilebileceğini de anlattığından ve bakılmakta olan 1/50.000'lik planın yeniden yapılan nazım imar planı olmaması, değişikliğin söz konusu olması nedeniyle yine yönetmeliğe aykırı olduğu, bunların yanında dava konusu plan değişikliğinin kapladığı alanın, toplu konut alanı ilan edilen arazinin yalnızca küçük bir bölümünü oluşturduğu, geri kalan bölümünde farklı alan kullanımlarının yer aldığı, bunların bir bölümünün Nazım Plan Ana kararlarından Ankara Yeşil Kuşağının parçası olan ağaçlandırılacak alanlar olduğu, eğer Toplu Konut İdaresinin bu davada örneklenen Nazım Plana müdahale biçimi kabul görecek olursa, aynı türden plan değişikliklerinin buralarda da görülmesinin çok büyük bir olasılık olduğu, nasıl olsa yaratılan konut alanlarında barınacak nüfusun gereksinimlerinin standartların dahilinde sağlandığı savı ile Nazım Plan ana kararları ile yerini bulmuş alan kullanımlarının ortadan kaldırılmasının gündeme gelebileceği belirtildikten sonra bu plan yapma biçiminin ussal ve bilimsel olmadığı, nazım plan kavramının yasada belirlenen tanımı ve ruhuna da aykırı olduğu, Toplu^ Konutİdaresi'nin ı 2985 sayılı Kanundan doğan yetkisini kullanabileceği yerlerin önceden konut alanı olarak belirlenmiş alanlar ile üzerinde plan kararı bulunmayan ve korunması gerekmeyen alanlar olması gerektiği, aksi durumun plan yapma sürecinde sürekli olarak yetki sorunları ve plan bütünlüğünün bozulması durumunu ortaya çıkaracağı açıklandıktan sonra 1/50000 ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Değişikliğinin 3194 sayılı İmar Yasasına. İmar Planlarının Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 27. ve 30. maddelerine, planlama esasları ve Nazım İmar Planı bütünlüğü bakımlarından uymadığı, adı geçen plan değişikliğinin kamu yararını gözetmediği ve Nazım Plan Ana Kararlarını bozucu değişiklik getirdiği, 1/ ölçekli Plan Değişikliği bağlamında gerçekleştirilen 1/5.000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 ölçekli Uygulama İmar Planlarının ise kendi içlerinde şehircilik ilkelerine ve yasada tanımlanan standartlara uygun olmasına karşın bağlayıcı plan olan 1/50000 ölçekli plandaki planlama esaslarına uygunluk nedeni ile geçerliliklerinin olmadığı sonucuna varıldığı belirtilmiştir. 3

18 T.C. ANKARA 9. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2006/1776 Yukarıda özetlenen bilirkişi raporundaki tespitler Mahkememizce hüküm tesisi için yeterli olup, bilirkişi raporuna davalı idarece yapılan itirazlar yerinde görülmemiştir. Bu durumda, Ankara ili Yenimahalle ilçesi Yukarıyurtçu Mahallesi Karapınar mevkiinde toplu konut alanı ilan edildiğinden bahisle Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanan 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planlarının onaylanmasına ilişkin T günlü ve\ 208 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının, şehircilik ilkeleri, planlama esasları, imar mevzuatı ve kamu yararına aykırı olduğu anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğurabileceğinden 2577 Sayılı Yasanın 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın dava sonuna kadar yürütmesinin durdurulmasına, kararın tebliğini izleyen günden itibaren (7) gün için Ankara Bölge İdare Mahkemesi'nde itiraz yolu açık olmak üzere, tarihinde oybirliği ile karar verildi. BAŞKA UYE UYE N Berrin KARINCA İsmail UĞUR Ayşegül YÜKSEK İ.U I.U M/T

19 ANKARA 9. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2006/1776 KARAR NO:2008/1476 DAVACI : Bedia Söylemez - Hüsamettin Öztürk -Yasin Demirci VEKİLİ : Av. Muzaffer Yılmaz Cinnah Caddesi No. 17/15 Çankaya - ANKARA DAVALILAR : 1- Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı - ANKARA VEKİLİ : Av. Betül Vural - (Aynı Yerde) 2- Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Bilkent Plaza B-l Blok Bilkent/ANKARA VEKİLİ : Av. Engin Akçay - (Aynı Yerde) DAVANIN ÖZETİ : Davacıların, Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, Yukarıyurtçu Mahallesi Karapınar mevkiinde toplu konut alanı ilan edildiğinden bahisle Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanan 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planlarının onaylanmasına ilişkin günlü Ve 1208 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının, anılan planların İmar Kanunu'na ve yönetmelik hükümlerine, şehircilik ve planlama ilkelerine aykırı olduğu, özünde kamu yararı ve hizmet gerekleri bulunmadığı, tamamen rant yaratma amacına yönelik olduğu ileri sürülerek iptali istemidir. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı tarafın ehliyetinin bulunmadığından öncelikle davanın bu gerekçeyle reddi gerektiği, Toplu Konut İdaresine ait parsellere ilişkin olarak TOKİ tarafından yapılan 1/5000 ölçekli ve 1/1000" ölçekli planların 5162 sayılı Kanunun 2. maddesi uyarınca Belediyelerine sunulması üzerine gün ve 1208 sayılı kararla Belediye Meclisince onaylanması üzerine planların tarihleri arasında askıya çıkarılarak kesinleştiği, 5162 sayılı Kanunun vermiş olduğu yetkiler çerçevesinde tesis edilen işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği savunulmuştur. BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI SAVUNMASININ ÖZETİ: Plan kapsamı olan söz konusu alanların mevcut 1/ Ölçekli Metropoliten Nazım İmar Planında orta yoğunluklu konut gelişim alanları yeşil alan ve kamu kuruluş alanı olarak belirlendiği, kamu kuruluş alanı olarak belirlenen ve Karayolları Genel Müdürlüğü'ne tahsisli alanlarla ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğü ile İdareleri arasında imzalanan protokol kapsamında, Ankara'nın hızla gelişen ve yoğun konut taleplerinin bulunduğu batı aksında bulunan araziler üzerinde sosyal donatı alanları ile birlikte planlı ve düzenli kentleşmenin sağlanması amacıyla Toplu Konut Projesi gerçekleştirmesinin planlandığı, 2985 sayılı Kanun kapsamında hazırlanan planların onaylanması için Büyükşehir Belediyesine gönderildiği, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden hukuka uygun olarak gerçekleştirilen işlemler nedeniyle haksız açıldığı ileri sürülen davanın reddi gerektiği savunulmuştur. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Ankara 9. İdare Mahkemesince önceden bildirilen tarihinde yapılan ve davacılar vekili Av. Suzan Yücel'in, davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili Av. Özlem Altunsaban'ın, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı vekili Av. Engin Akça'nın katıldığı duruşmada, taraflara usulüne uygun ikişer kez söz verilip dinlendikten duruşmaya son verilerek işin gereği görüşüldü: Dava, davacıların Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, Yukarıyurtçu Mahallesi Karapınar mevkiinde toplu konut alanı ilan edildiğinden bahisle Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanan 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planlarının onaylanmasına ilişkin günlü ve 1208 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptali istemiyle açılmıştır sayılı Toplu Konut Kanunu'nun 4. maddesinde, "Başkanıık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alanı olarak

20 T.C. A N K A R A B. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2006/1776 KARAR NO:2008/1476 belirlediği alanlarda veya valiliklerce toplu konut iskân sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar plânlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar, büyükşehir belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için büyükşehir belediye meclisi tarafından, il ve ilçe belediye sınırları ile mücavir alanları içerisinde kalan alanlar için ilgili belediye meclisleri tarafından, beldelerde ve diğer yerlerde ilgili valilik tarafından, planların belediyelere veya valiliğe intikal ettiği tarihten itibaren üç ay içerisinde aynen veya değiştirilerek onaylanması suretiyle yürürlüğe girer. Üç ay içerisinde onaylanmayan planlar Başkanlık tarafından re'sen yürürlüğe konur." hükmü bulunmaktadır. Dava dosyasının incelenmesinden, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından 2985 sayılı Kanunun 4. maddesi uyarınca Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, Yukarıyurtçu Mahallesi, Karapınar Mevkiinde idareleri mülkiyetinde bulunan alanları da kapsayan bölgeye yönelik olarak 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planları hazırlanarak onaylanması için Ankara Büyükşehir Belediye Meclisine sunulduğu, söz konusu planların Ankara Büyükşehir Belediye Meclisince günlü ve 1208 sayılı kararla onaylanarak tarihleri arasında askıya çıkarılarak kesinleştirilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır. Olayda, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için Mahkememizce günlü ara kararı ile dava konusu 1/ Ölçekli Metropolitan Nazım İmar Planı Revizyonu, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planlarının, 2985 sayılı Kanun ile 3194 sayılı imar mevzuatına ilişkin hükümler göz önüne alınarak; şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olup olmadığının tespiti amacıyla keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş olup, naip üye gözetiminde gününde yapılan keşif sonucunda Orta Doğu Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyelerinden oluşan üç kişilik bilirkişi heyeti tarafından hazırlanan ve tarihinde Mahkememize sunulan raporda özetle, dava konusu yapılan 1/50.000'lik planın davacıların iddia ettiği gibi Çevre Düzeni Planı olmadığı, keşif sırasında davalı idare vekilleri tarafından da ifade edildiği gibi Metropolitan Nazım İmar Planı değişikliği olduğu, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 2985 sayılı Kanunun kendisine verdiği yetki ile dava konusu alanda plan değişikliği yaparak önceki 1/ ölçekli planda var olan yeşil alan ve kamu kuruluşu alanının yerine konut alanı önermesi durumunun, İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in 27. ve 30. maddelerine aykırı olduğu, çünkü plan değişikliğinin yapılması için gereken zorunluluk kriterinin ussal ve hesaba dayalı olarak ortaya konulamadığı, önceki planda yer alan yeşil alanın ortadan kaldırılarak yerine eşdeğer bir alanın ayrılmadığı, çünkü önerilen toplu konut alanına gelecek nüfusun gereksinimlerini karşılayacak nitelikte yeşil alan ayrılsa bile ortadan kaldırılan yeşil alanın Ankara kent bütünü içinde ve Ankara Nazım İmar Planı çerçevesinde düşünülmesi gereken bir alan olduğu düşünüldüğünde yalnızca orada yaşacak insan nüfusuna hizmet verecek yeşil alan ayrılması nedeniyle dava konusu değişikliğin doğrudan kamu yararına aykırı ve nazım plan ana kararlarını ve plan bütünlüğünü bozucu bir değişiklik olduğu, yapılan değişiklikle bir nüfus yoğunluğu artışının gerçekleşeceği, yaklaşık 5000 konutta kişinin yaşayacağının davalı tarafından da belirtildiği, bu nüfusun kendi içindeki gereksinmelerinin yerinde karşılanacağı, plan raporundan ve yine dava konusu 1/5000 ölçekli ve 1/1000 ölçekli planlardan anlaşılmakta ve izlenebilmekte olduğu, ancak aynı nüfusun kent bütünündeki etkilerinden, kentle ulaşımı sağlayacak Eskişehir yolu üzerinde oluşacak ek trafik yükünden ve bunun çözümlerinden hiç söz edilmediği, anımsanacağı gibi 1/50000 ölçekli planda dava konusu alanın hemen yakın çevresinde çok daha büyük bir alanın yine Toplu Konut Alanı olarak tanımlandığı, eğer bu alanda da toplu konut uygulamaları gerçekleştiği takdirde yoğunluğun iyiden iyiye artacağı, böyle bir artışın gerekçelendirmesinin ciddi bir biçimde yapılması gerektiği, çünkü salt dava konusu alanda yer alacak nüfusun yerel gereksinmelerinin karşılanması için yeterli nitelikte ve türde sosyal ve teknik alt yapının kurgulanması ile işin bitmediği, örneğin, dava konusu alanda sağlık ve eğitim tesisi zorunlu olarak düşünüldüğü, ancak eklenen nüfusun gereksinimi olan ve hizmet alanı daha geniş sağlık ve eğitim tesislerinden nasıl faydalanacağı gibi konuların göz ardı edildiği, eklenen her nüfusun kentin diğer kullanımları üzerinde yük oluşturacağı, işte bu yüzden dava konusu değişikliğin getireceği nüfus yoğunluğunun nazım imar planı bütünlüğünü olumsuz etkileyeceği, bu durumun yönetmeliğin 30. maddesinin 1. bendinde belirtilen "Nazım plan ana