2014 SEKTÖR RAPORU Bilgi Notu:

Transkript

1 2014 SEKTÖR RAPORU Bilgi Notu: PETDER Sektör Raporu, sektöre yönelik verilen, verilmesi planlanan bir danışmanlık hizmeti kapsamında değil, sektöre ilişkin gelişmeler hakkında kamuyu ve üyeleri bilgilendirmek üzere hazırlanmaktadır. Bu sebeple, Petrol Sektör Raporları bir danışmanlık hizmeti olarak yorumlanmamalıdır. Teşebbüsler, aylık Petrol Sektör Raporlarında yer alan bilgilere dayanarak verecekleri kararların beklentilerine uygun sonuçlar doğurmayabileceğinin farkında olmalıdır. Raporlarda yer alan bilgilerin doğruluğuna azami ölçüde hassasiyet göstermekle birlikte, bilgilerdeki hata, eksiklik, farklı yorumlama ve ticari amaçlı işlemlerde kullanılmasından doğabilecek zararlardan Petrol Sanayi Derneği hiçbir şekilde sorumlu değildir. Teşebbüsler, Petrol Sektör Raporlarının bu niteliğinin farkında olarak hareket etmelidir.

2

3 Başkanın Mesajı Genel Sekreterin Mesajı 1. Yönetici Özeti İÇİNDEKİLER 2. Dünyadaki Sektörel Öngörüler ve Gelişmeler 3. Sektördeki Önemli Gelişmeler Tavan Fiyat Uygulaması 3.2 Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı 3.3 Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu nda Değişiklik Numara Yağ 3.5 E-Kayıt Saklama Yükümlülüğü 3.6 Madeni Yağ Gümrük İşlemlerinde Kırmızı Hat Uygulaması 3.7 Gümrüklerde Sayaç Uygulaması 3.8 TS T3 Standart Tadili 3.9 LPG ÖTV sinde Yeni Düzenleme 3.10 LPG Fiyatlandırma Sistemi Yönetmeliği 3.11 Kapalı Otoparklara LPG li Araçların Alınması Hakkında Standart Çalışmaları 3.12 ADR Yol Kenarı Denetimleri 3.13 Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 3.14 Kurşunsuz 95 Oktan ve 98 Oktan Benzinin Tek Bir İsim Altında Toplanması Seri No lu ÖTV Genel Tebliği Ve İthalatta Toplu Teminat Kullanımı 3.16 Akaryakıt Harici Ürünler Tebliği nde Yapılan Değişiklikler 3.17 EPDK ile LPG Sektörü Toplantısı Türkiye Enerji Zirvesi 3.19 TOBB Sektör Meclisi Toplantıları 3.20 EPDK ile Bildirimler Toplantısı 3.21 Rekabet Kurumu ile Sektör Toplantısı 3.22 ADR Konusunda Destek AB Projesi Komite Toplantısı 3.23 Akaryakıt Bayileri Toplantısı 3.24 ETKB Stratejik Planı 3.25 Uluslararası Proses Güvenliği Sempozyumu ve Sergisi 3.26 EPDK ve LPG Sektör Temsilcileri Toplantısı 3.27 UÇES Güncellenmesi Projesi Açılış Toplantısı 4. PETDER den Haberler PETDER Genel Kurul Toplantısı nda Yeni Yönetim Kurulu Belirlendi 4.2 Petroyağ PETDER e Üye Oldu 4.3 PETDER Atık Motor Yağlarının Toplanması Projesi Faaliyet Değerlendirme Toplantısı 24 Nisan da Gerçekleşti 4.4 PETDER AB Eşleştirme Projesi nin Açılış Toplantısına Katıldı 4.5 PETDER 5. Türkiye Enerji Zirvesi ne Katıldı 4.6 PETDER Çalışanlarına Yönelik Eğitimler 4.7 Su ve Toprak Yönetim Başkanlığı İle İstasyon Ziyareti 4.8 PETDER Bölge SeEÇ-G ve Operasyon Değerlendirme Toplantısı İzmir de Yapıldı 4.9 Argus Avrupa Baz Yağı Piyasaları 2014 Konferansı İstanbul da Gerçekleşti 4.10 PETDER Trafik Güvenliği Medya Ödülleri ne Katıldı 4.11 PETDER Bünyesinde Komite Çalışmaları 4.12 Farklılaştırılmış Ürünlere İlişkin Basın Duyurusu ve İlanı Paylaşıldı

4 5. Projeler 5.1 Atık Motor Yağlarının Yönetimi Projesi 5.2 Bir Varil Bir Ağaç Sosyal Sorumluluk Projesi 6. Sektörel İstatistikler 6.1 Ham Petrol ve Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Gelişmeler 6.2 Dolaylı Vergiler, Fiyat Bileşenleri ve Ülkemizde Fiyat Gelişmeleri Dolaylı Vergiler Fiyat Bileşenleri Marjlar AB Ülkelerindeki Durum ve Fiyat Karşılaştırmalarını Etkileyen Faktörler 6.3 Petrol ve LPG Sektörü İstatistikleri Rafineri, Dağıtım Şirketi ve İstasyon Sayıları Sektörel Büyüklükler ve İşlem Hacimleri Otomotiv Yakıtları (Benzin, Motorin, LPG Otogaz) Tüketimi Motorin Tüketimi Benzin Tüketimi LPG Otogaz Tüketimi Toplam Otomotiv Yakıtları Tüketimi Siyah Ürün (Fuel Oil, Kalorifer Yakıtı) Tüketimi Akaryakıt Tüketimi (Benzin, Motorin, Kalorifer Yakıtı, Fuel Oil) Yağlama Yağları Tüketimi 7. Diğer Sektörel İstatistikler 7.1 Motorlu Taşıt Sayıları 7.2 Gayri Safi Yurt İçi Hasıla ve Otomotiv Yakıtı Tüketimleri Değişim Oranları 8. Yasal Düzenlemeler 9. PETDER Hakkında KAYNAKÇA hhpetrol ve LPG sektörüne ait veriler EPDK Petrol ve LPG Sektör Raporundan hesaplanarak elde edilmiştir. hhbu raporda kullanılan diğer detay akaryakıt verileri toplam pazar payı yaklaşık % 85in üzerinde olduğu hesaplanan 13 akaryakıt dağıtım firmasının gönüllü katılım esasına göre bağımsız araştırma kuruluşuna verdikleri beyanlarından derlenmiştir. Bu gönüllü veri oluşturma sistematiğine katılmayan akaryakıt dağıtım şirketlerine ait bilgiler için EPDK dan temin edilen önceki dönem bilgileri kullanılarak hesaplamalar yapılmıştır. hhraporda gönüllülük esasına dayalı olarak şirketlerin bağımsız denetim kuruluşu aracılığıyla PETDER e verdiği madeni yağ verileri kullanılmıştır. hhenflasyon, GSMH, TÜFE, kur değerleri, taşıt sayısı ve toplam araç parkı verileri için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası tarafından halka açık olarak yayınlanan değerler dikkate alınmıştır. Ham petrol fiyatları ve pompa vergi tutarları için kaynak olarak Argus ve Avrupa Komisyonu değerleri kullanılmıştır. hhbu raporda kullanılan Türkiye tavan pompa fiyatları EPDK ve şirket web sitelerinden derlenmiştir. Avrupa ülkelerine ilişkin veriler için ise aşağıdaki kaynak kullanılmıştır: Avrupa Komisyonu, EC Oil Bulletin, hhdünyadaki gelişmelere ilişkin veriler için World Energy Outlook 2014 ten faydalanılmıştır

5 ŞEKİLLER Şekil 1: Ürün Türlerine ve Yıllara Göre Vergi Dağılımları Şekil 2: Yıllara Göre Oluşması Muhtemel ve Toplanan Atık Motor ve Şanzıman Yağı Miktarları Şekil 3: PETDER Atık Yağların Yönetimi Projesi Yıllara Göre Toplanan Atık Motor Yağı Miktarı Şekil 4: 2013 Yılında Toplanan Atık Motor Yağlarının Sektörel Dağılımı Şekil 5: Akdeniz Piyasalarındaki Brent Tipi Ham Petrol ($/Varil), Motorin, Benzin ve Otogaz Lpg Fiyatlarının Gelişimi Şekil 6: 2014 Yılı Akdeniz Piyasalarında ve Türkiye Pompa Fiyatlarında Değişim Oranları Şekil 7: Akaryakıt ve LPG den Sağlanan Toplam Dolaylı Vergilerin Yıllara Göre Değişimi Şekil 8: Pompa Fiyatı Bileşenleri Şekil 9: 2013 ve 2014 Yılları Petrol Ürünlerinden Sağlanan Dolaylı Vergi Gelirlerinin Dağılımı Şekil 10: Aylar İtibariyle Benzin Marjı Şekil 11: Aylar İtibariyle Motorin Marjı Şekil 12: 2014 Yılı AB ve Türkiye Benzin Ortalama Vergileri Şekil 13: 2014 Yılı AB ve Türkiye Motorin Ortalama Vergileri Şekil 14: Dağıtım Şirketlerinin İstasyon Sayıları Şekil 15: Akaryakıt Türlerindeki İşlem Hacimleri Şekil 16: LPG Türlerindeki İşlem Hacimleri Şekil 17: Toplam Motorin Tüketimi Şekil 18: Standart Motorin ve Özel/Farklılaştırılmış Motorinin Toplam Motorin Tüketimi İçindeki Payları Şekil 19: Toplam Benzin Tüketiminin Yıllara Göre Değişimi Şekil 20: 95, 97 ve Katkılı Benzinin Toplam Benzin Tüketimi İçinde Payları Şekil 21: LPG Otogaz Tüketiminin Yıllara Göre Değişimi Şekil 22: Otomotiv Yakıtları Tüketiminin Yıllara Göre Değişimi Şekil 23a: Otomotiv Yakıtlarının Tüketim Payları Şekil 23b: Benzin ve Otogaz LPG Tüketim Payları Şekil 24: Siyah Ürünlerin Tüketiminin Yıllara Göre Değişimi Şekil 25: Toplam Akaryakıt Tüketiminin Değişimi Şekil 26: Akaryakıt Türlerinin Toplam Akaryakıt Tüketimi İçindeki Payları Şekil 27: Türkiye Madeni Yağ Tüketim Miktarları Şekil 28: Türkiye Madeni Yağ Tüketim Miktarları Şekil 29: 2013 ve 2014 Yıllarında Taşıt Yağları Tüketim Miktarları Şekil 30: 2013 ve 2014 Yıllarında Motor Yağları Tüketim Miktarları Şekil 31: 2013 ve 2014 Yılları Endüstriyel Yağlar Tüketim Miktarları Şekil 32: 2013 ve 2014 Yılları Kimyasallar Tüketim Miktarları Şekil 33: Trafikteki Araç Sayısı ve Otomotiv Yakıtları Tüketimi Değişimi Şekil 34: Trafiğe Kayıtlı Otomobillerin Yakıt Cinsine Göre Dağılımı Şekil 35: Benzinliden Motorinli Araca Geçiş Şekil 36: 1000 Kişiye Düşen Araç Sayısı Şekil 37: Yıllık Otomotiv Yakıtı Tüketimi ve GSYIH Büyüme Oranları TABLOLAR Tablo 1: Petrol Ürünleri Tüketimleri ( ) Tablo 2: Otomotiv Yağları Vergi/Fiyat Bilgileri ( ) Tablo 3: Petrol ve LPG piyasalarında Lisans Sayıları Tablo 4: Türkiye Madeni Yağ İthalat, İhracat ve Tüketim Miktarları Tablo 5: Akaryakıt ve LPG Tüketimleri - Özet Veriler

6

7 BAŞKANIN MESAJI Sektörümüz 83 dağıtıcı, 110 depolama tesisi, e yakın bayisi ve binlerce çalışanları ile faaliyet göstermektedir. Akaryakıt sektörü yaklaşık 63 milyar TL si ÖTV ve KDV tahsilatı olan 120 milyar TL lik bir büyüklüğe ulaşmaktadır. Ülkemizde akaryakıt sektörü, 2005 yılında 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu nun yürürlüğe girmesiyle birlikte serbest bir piyasa yapısına ulaşan rekabetçi bir pazardır. Ancak son yıllardaki düzenlemeler ve uygulamalar sektörümüzü yasal çerçeveye aykırı bir şekilde, düzenlenen piyasa haline getirmiştir. 21 Mart 2014 te iki ay süreli tavan fiyat uygulamasına gidilmiş, 3 Kasım 2014 te ise Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı kabul edilmiştir. Bu müdahaleler neticesinde sektörümüz 2014 yılını zararla kapatmış, 2014 yılında en büyük şirketler arasında yer alan akaryakıt dağıtım firmalarının hiçbirisi aynı yılın Kurumlar Vergisi sıralamasında ilk 100 e girememiştir. Sektör son birkaç yıldır işletme maliyetlerinin altında faaliyet göstermektedir, 2015 yılı için de beklentiler olumlu değildir. Petrol Sanayi Derneği (PETDER) 1996 yılından bu yana sektörün sorunlarına çözüm aramakta ve piyasa faaliyetlerinin rekabetçi ve istikrarlı bir şekilde sürdürülebilmesi için çaba sarf etmektedir yılında bu kapsamda özellikle kaçak ve kayıt dışı akaryakıt ile tavan fiyat uygulaması gibi akaryakıt fiyatlarına yönelik müdahaleler Derneğimizin öncelikli konuları olmuştur. Özel sektör, kamu kurum ve kuruluşları ve STK ların, tüketici tercihlerine imkan tanıyan, yüksek SEÇ standartlarına sahip, kaliteli ürün ve hizmet sunan rekabetçi bir serbest akaryakıt piyasanın geliştirilmesi ve güvenilir bir şekilde sürdürülebilirliğinin sağlanması için beraberce çalışmaları, sektörümüzün geleceği açısından son derece önemlidir. Ancak bu şekilde sektörün ihtiyaç duyduğu yatırımları yapacak yerli ve yabancı yatırımcılar için uygun iş ve yatırım ortamı sağlanabilecektir. 15 üyesiyle sektörün yaklaşık %85 ini temsil eden Derneğimiz, gerek kamu ile oluşturduğu yapıcı ilişkileri gerek kamuoyuyla paylaştığı kapsamlı bilgi ve veriler yoluyla düzenli ve sürekli iletişim ağları kurmakta ve bu ağları her geçen yıl daha da pekiştirmektedir. PETDER 2004 yılından bu yana Atık Motor Yağlarının Toplanması Projesi ni de titizlikle sürdürmekte, Bir Varil Bir Ağaç Sosyal Sorumluluk Projesi kapsamında gelecek nesillere daha yeşil bir dünya bırakmayı hedeflemektedir. Her yıl yayınlanan PETDER Sektör Raporları PETDER in faaliyetlerinin yanı sıra sektörümüzün yıl boyu üzerinde durduğu konuları da özetlemekte, kamuoyuna sektöre ilişkin istatistiki verileri sunmaktadır. Yönetim Kurulumuza ve 2014 Yılı Sektör Raporu nun hazırlanmasında emeği geçen tüm PETDER çalışanlarına teşekkürlerimi sunuyor, raporumuzun sektörümüze ve kamuoyuna faydalı olmasını diliyorum. Martin Thomsen 7

8

9 GENEL SEKRETERİN MESAJI Derneğimizce hazırlanan yıllık sektör raporları gerek sektörümüz gerekse kamuoyu tarafından takip edilen önemli bir kaynak olup, sektörel gelişmeleri ve istatistiksel verileri bir arada sunmaktadır. Daha önceki yıllarda yayımlanan raporlardan farklı olarak, 2014 Sektör Raporu nda dünyadaki gelişmelere daha fazla yer ayırmayı uygun bulduk. PETDER in uluslararası kuruluşlarla olan ilişkilerini değerlendirerek, bu içeriği gelecek yıllarda daha fazla genişletmeyi amaçlamaktayız Sektör Raporu nda ayrıca istatistiksel verilerimizi kısa yorumlarımızla birlikte vermeyi hedefledik. Raporumuzun ilk bölümünde 2014 yılının sektörümüzün için önem taşıyan gelişmeler ile PETDER in katılmış veya düzenlemiş olduğu belli başlı toplantı ve etkinlikler yer almaktadır. İkinci bölüm ise sektörümüze ilişkin rakamsal veri ve grafikleri içermektedir. Dernek olarak, Sektör Raporu nun yanı sıra web sitemiz, Atık Motor Yağı Toplama Projesi Yıllık Faaliyet Raporumuz ve aylık bültenlerimiz vasıtasıyla sektörümüzü ve kamuoyunu sektörümüzle ilgili gelişmeler ve konular hakkında sürekli olarak bilgilendirmekteyiz Yılı Sektör Raporu nun sektörümüzde faaliyet gösteren tüm kurum ve kuruluşlar için faydalı olmasını diliyorum. Niyazi İlter 9

10 1. YÖNETİCİ SEKTÖRDEKİ ÖNEMLİ GELİŞMELER Tavan fiyat uygulaması yürürlüğe girmiştir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nun 21 Mart 2014 Tarih ve Sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Kurul Kararı ile ülkemizde satılan benzin ve motorin türü ürünlerin rafineri, depo ve pompa satış fiyatlarında iki ay süreli bir tavan fiyat uygulamasına gidilmiştir. PETDER olarak, tavan fiyat uygulaması kapsamında bayi ve dağıtım şirketleri için belirlenmiş olan kar marjlarının, sektördeki dürüst, kanun ve kurallara uygun çalışan bayi ve dağıtım şirketlerinin yatırım ve işletme maliyetleri ile kanunlara uyumla ilgili maliyetlerini karşılamaya yetmeyeceğine ve faaliyetlerinin sürdürülebilirliğini tehlikeye sokacağına yönelik düşüncelerimiz ilgili mercilerle paylaşılmıştır. PETDER üyesi akaryakıt dağıtım şirketleri, son derece düşük kar marjlarına rağmen Kanunlara ve ilgili EPDK Kararlarına uygun şekilde faaliyet göstermek konusunda titiz davranmakta ve alınan kararlara uyarak faaliyetlerini sürdürmeye çalışmaktadırlar. Bu durumun sonucu 2014 yılı Fortune Dergisi nin ilk 100 büyük şirket sıralaması ve Kurumlar Vergisi ilk 100 şirket sıralamasında görülebilmektedir. Sektör 2014 yılında zarar etmiş, en büyük şirketler arasında yer alan akaryakıt dağıtım firmalarının hiçbirisi aynı yılın Kurumlar Vergisi sıralamasında ilk 100 e girememiştir. Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı yayınlanmıştır. 3 Kasım 2014 te EPDK tarafından Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı yayınlanmıştır. Karar kapsamında, Türkiye ağırlıklı ortalama pompa fiyatından rafineri satış fiyatının düşülmesi ile bulunacak marjın, takip edilen ülkeler (Birleşik Krallık, İtalya, Fransa, Almanya) için Avrupa Birliği resmi internet sayfasında yayımlanan vergisiz pompa satış fiyatlarından ilgili ülkelerdeki ülke içi rafineri satış fiyatları düşülerek bulunan marjların ortalaması ile uyumlu olması hükmü getirilmiştir. EPDK Kurul Kararı ile Birleşik Krallık ve Almanya, Yunanistan ve İspanya nın yerine takip edilen ülkeler arasında yerini almıştır. Karar esas itibarıyla fiyat takip metodolojisinden ziyade fiyat tespit metodolojisidir. Diğer taraftan, ülkemiz ekonomisi ve başta taşımacılık olmak üzere birçok sektör için önem taşıyan akaryakıt sektörü marjlarının başka ülkelerin marjlarının ortalamasıyla doğrudan ilişkilendirilmesi, ülkemizin ekonomik gerçekleriyle bağdaşmamaktadır. Marjları takip edilen ülkelerin kendi aralarında ve ülkemiz arasında petrol piyasalarının yapıları, ikmal ve dağıtım altyapıları, yasal yükümlülüklere uyum maliyetleri, vergilerin ödenme zamanlamaları ve kıyaslanan fiyatların derlenme yöntemleri gibi birçok konuda farklıklar bulunmaktadır. Farklı ülkelerdeki fiyatlar ve fiyat trendleri arasındaki karşılaştırma çok dikkatle yapılmalıdır. AB internet sitesinde de belirtildiği üzere, ürün kalitesi, pazarlama uygulamaları ve pazar yapısındaki değişikliklerden ve standart ürünlerin belirlenen kategoriler içindeki payındaki farklılıklardan dolayı ülkeler arasındaki karşılaştırmaların geçerliliği sınırlıdır. Kaçak ve kayıt dışı akaryakıt ile 10 numara yağ sorunu devam etmektedir. Son yıllardaki gelişmelere rağmen, kayıt dışı başlığı altında özellikle 10 Numara Yağ konusu ciddi bir sorun olarak sürmektedir. Devlete yarattığı milyarlarca dolar vergi kaybının yanı sıra, düzgün ticaret yapan bayi ve 10

11 ÖZETİ dağıtım şirketlerinin ticari faaliyetlerine zarar veren, kalitesiz ürünler nedeniyle can ve mal kayıplarına yol açan, çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyen kaçak ve kayıt dışı yakıt sorununun çözülmesi gerekmektedir yılında ülkemizde piyasaya sunulan baz yağ miktarı ile madeni yağ ithalat ve ihracat miktarları üzerinden yapılan değerlendirmede madeni yağ talep fazlasının bir milyon tondan fazla olduğu belirlenmiştir. Bu rakamın etkin mücadelenin ve alınan tedbirlerin bir sonucu olarak 2014 yılında tona düştüğü tahmin edilmektedir. Bu konudaki detaylı veriler PETDER tarafından yayınlanan Atık Motor Yağlarının Yönetimi Projesi 2014 Faaliyet Raporu nda yer almaktadır. Talep fazlasındaki düşüş, 10 numara yağ adı altında sürdürülen kaçak ve kayıt dışı faaliyet konusunun çözümüne yönelik olarak atılan olumlu adımların etkisini göstermektedir. Gümrük işlemlerindeki düzenlemeler faaliyetlerin aksamasına neden olmuştur Eylül ayı sonu itibarıyla madeni yağ sektöründe Körfez Petrokimya, İzmir ve Dilovası Gümrüklerinde başlatılan ve daha sonra diğer gümrüklerde de hayata geçirilen yeni bir uygulama ile, tüm ürün ve katıklar için hem gümrük deposuna girişte hem ithalat işlemlerinde Mavi Hat tan yararlanmakta olan şirketler Kırmızı Hat ta yönlendirilmiştir. Bu durum normal koşullar altında üç gün süren işlemlerin belirsiz süreli olarak uzamasına ve yığılmalarla birlikte ikmal problemlerine ve ilave maliyetlere yol açmıştır. Gümrüklerdeki yeni sayaç uygulaması sektörümüzün iş yapış şeklini köklü bir değişime uğratacaktır. 2 Aralık 2014 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile sektörümüzün iş yapış şekli köklü bir değişime uğrayacaktır. Yönetmelik ile Türkiye de satılacak tüm ürünler için antrepo uygulaması kaldırılmakta ve milli tanklar ile bağlantısı bulunmayan antrepo tanklarında sadece transit yakıtlar tutulabilmektedir. Ayrıca Türkiye ye ithalat yoluyla girecek ürünler, kurulacak sayaçlardan geçerek millileştirilecektir. Uygulama sektörde yatırım maliyetlerinin yanı sıra operasyonel ve finansal ilave maliyetler ortaya çıkaracaktır. LPG sektöründe yeni düzenlemeler yapılmıştır. Ekim 2014 te Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kararın 1. maddesinde Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Diğerleri isimli malın vergi tutarının, bu malın imalatçılar tarafından aerosol üretiminde kullanılmış olduğunun tespiti halinde, ÖTV iadesi olarak uygulanacağına yönelik düzenleme yapılmıştır. Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği Seri No:1 de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 36) ile düzenlenen indirimli vergi uygulamasından kaynaklanan vergi farklılaştırmasının aerosol üreticilerine iade yöntemi ile uygulanması uygun görülmüştür. 30 Aralık 2014 tarih ve (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete de ise Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Fiyatlandırma Sistemi Yönetmeliği yayınlanmıştır. Yönetmelik, LPG piyasasında fiyat ilanına ilişkin ilke ve yükümlülükler ile fiyat değişikliklerine, bu değişikliklerin kamuoyuna açıklanmasına ve piyasaya müdahaleye dair usul ve esasları kapsamaktadır. Araç Park Yerleri İçin Kurallar TS 9881 standardı 24 Aralık 2014 tarihinde yayımlanmıştır. Standartta kapalı otoparkların LPG li araçları kabul edebilmesi için gereklilikler tarif edilmiş olup, LPG li araçların kapalı otoparklara girmesi için ilk adım atılmıştır. Bununla birlikte Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği ve Araç İmal Tadil Yönetmeliklerinde de revizyonların yapılması, uygulamanın hayata geçmesi ve muhtemel risklerin önlenmesi açısından, çok büyük önem taşımaktadır. 11

12 PROJELER Atık Yağların Yönetimi Projesi 21 Ocak 2004 tarihinde yayınlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ile madeni yağ üreticilerine, ithalatçılarına piyasaya sürülen motor yağlarını atık hale geldikten sonra toplama yükümlülüğü getirilmiştir. 30 Temmuz 2008 tarihinde yenilenen Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği sonrasında, Petrol Sanayi Derneği İktisadi İşletmesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 4 Eylül 2008 tarihinde Yetkilendirilmiş Kuruluş olarak atanmıştır. Yönetmelikle birlikte, atık hale gelen motor yağlarının Yetkilendirilmiş Kuruluşlar veya motor yağı üreticileri dışında kişi ve kuruluşlarca toplanması yasaklanmıştır. PETDER son on yılda topladığı ton atık motor yağını lisanslı işletmelerde hammadde ve enerji olarak ülkemize geri kazandırmış veya bertaraf ettirmiştir yılında ise PETDER tarafından toplanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisanslı işletmelere teslim edilen atık motor yağı miktarı ton olarak gerçekleşmiştir. PETDER ayrıca 1 Varil 1 Ağaç Projesi ile kamu kurumlarından toplanan her bir varil atık motor yağı için bir fidan dikmektedir yılında adet fidan diken PETDER proje kapsamında doğaya toplam ağaç kazandırmıştır. SEKTÖREL İSTATİSTİKLER Ham Petrol ve Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Gelişmeler Dünya petrol fiyatlarındaki hareketlilik nedeniyle 2014 yılında da akaryakıt pompa fiyatları kamuoyu gündemindeki yerini ve önemini korumaya devam etmiştir. Brent tipi ham petrol uluslararası piyasalarda 2014 yılına varil başına 110 $ civarında bir fiyat ile başlamış, 2014 yılı ortalarında 115 $ a kadar çıkarak yılın en yüksek seviyesine ulaşmış ve yıl sonuna kadar sert bir düşüş trendine girmiştir Aralık ayı sonu itibarı ile Brent tipi ham petrol 60 $ düzeyine kadar inmiştir. Ham petrol fiyatlarındaki bu hareketlilik Akdeniz piyasalarındaki ürün fiyatlarını etkilemiş ve 2014 yılında fiyatlar benzinde en yüksek $/ton en düşük 539 $/ton, motorinde ise en yüksek 955 $/ton en düşük 565 $/ton olarak gerçekleşmiştir. Dolaylı Vergiler ve Sektörel Büyüklükler Akaryakıt ve LPG sektörünün oluşturduğu toplam parasal büyüklük 2014 yılında, yükselen petrol fiyatlarının, artan tüketimin ve vergilerin doğal sonucu olarak %6,0 artarak 118 milyar TL ye ulaşmıştır. Türkiye de akaryakıt ve LPG sektörlerinden sağlanan dolaylı vergilerin toplamı tüketime de bağlı olarak her yıl artış göstermektedir. Tüketim verileri üzerinden yapılan hesaplamalara göre, petrol sektöründen sağlanan dolaylı vergiler 2014 yılında 62,8 milyar TL düzeyine ulaşmıştır. Yapılan hesaplamalar, 2007 yılından bugüne kadar olan dönemde petrol sektöründen sağlanan toplam dolaylı vergi gelirinin 357 milyar TL ye ulaştığını göstermektedir yılında ortalama olarak benzinde bir litrelik pompa fiyatının 2,93 TL sini (pompa fiyatının %59,6 sı) dolaylı vergiler oluşturmuştur. Bu tutar motorinde 2,26 TL/lt (pompa fiyatının %51,9 u) ve LPG otogazda 1,31 TL/lt (pompa fiyatının %47,1 i) olarak hesaplanmıştır. Petrol ve LPG Sektörü İstatistikleri 2014 yılı sonu itibarı ile petrol piyasasında 4 rafineri (lisanslı 6 rafineri), 78 dağıtıcı ve istasyonlu akaryakıt bayisi EPDK dan lisanslı olarak faaliyet göstermiştir. Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) piyasasında ise 79 dağıtıcı ve otogaz istasyonu EPDK dan lisanslı olarak faaliyette bulunmuştur yılı toplam motorin türleri (motorin ve motorin diğer) tüketimi, 2013 yılına göre %4,2 artarak yaklaşık 20,9 milyon m³; toplam benzin tüketimi 2013 yılına göre %3,2 oranında artarak yaklaşık 2,6 milyon m³ düzeyinde olmuştur yılında 4,9 milyon m 3 olan LPG otogaz tüketimi, 2014 yılında %4,1 oranında artarak 2014 yılında 5,1 milyon m 3 olarak gerçekleşmiştir. 12

13 %59,6 %59,6 1 litre benzinin pompa fiyatında dolaylı vergilerin oranı KURŞUNSUZ BENZİN 95 Ürün Bedeli + Dağıtım Payı 39% KDV 15% ÖTV 46% Ürün Bedeli + Dağıtım Payı 41% KDV 15% ÖTV 44% MOTORİN Ürün Bedeli + Dağıtım Payı 47% KDV 15% ÖTV 38% Ürün Bedeli + Dağıtım Payı 48% KDV 15% ÖTV 37% LPG OTOGAZ Şekil 1: Ürün Türlerine ve Yıllara Göre Vergi Dağılımları 13

14 Akaryakıt ve LPG Sektörünün Toplam Parasal Büyüklüğü 118 Milyar TL ye Ulaşmıştır Tablo 1: Petrol Ürünleri Tüketimleri ( ) Petrol Ürünleri (m 3 ) Fark 95 Oktan (katkılı dahil)* ,4% Kurşunsuz 97 ve Üzeri Oktanlı* ,3% Toplam Benzinler (m 3 ) ,2% Motorin* ,1% Motorin (Diğer)* ,3% Toplam Motorinler (m 3 ) ,2% Otogaz* (m3) ,1% Toplam Otomotiv Yakıtları* (m 3 ) ,1% Taşıt Tanıma Sistemi Satışları (m 3 ) Fark Benzinler ,1% Motorinler ,3% Toplam Taşıt Tanıma Sistemi Satışları (m 3 ) ,1% LPG Ürünleri Fark Dökme** ,2% Tüplü** ,8% Otogaz** ,1% Toplam LPG (ton) ,6% Yağlama Yağları Fark Taşıt Yağları ,4% Endüstriyel Yağlar ,1% Deniz Yağları ve Gresler ,6% Toplam Yağlama Yağları (ton) ,0% * EPDK Petrol ve LPG Piyasası Sektör Raporları değerleri ve PETDER verileri kullanılarak hesaplanmıştır. Akaryakıt verileri 13, madeni yağ verileri ise 6 dağıtıcıdan gönüllülük esasına göre PwC tarafından temin edilerek hesaplanan ülke toplamıdır. ** Standardize LPG hariç 14

15 Tablo 2: Otomotiv Yakıtları Vergi/Fiyat Bilgileri ( ) Türkiye Pompa Fiyatları (TL/lt)* Fark Vergili Benzin (95 Oktan) 4,78 4,91 2,7% Vergili Motorin (Standart 10 ppm) 4,26 4,35 2,1% Vergili Otogaz (LPG) 2,70 2,78 3,0% Vergisiz Benzin (95 Oktan) 1,87 1,98 5,9% Vergisiz Motorin (Standart 10 ppm) 2,01 2,09 4,0% Vergisiz Otogaz (LPG) 1,57 1,64 4,3% Uluslararası Piyasalarda Petrol ve Ürünlerin Fiyatı** Fark Brent (USD/Varil) 109,6 99,8-8,9% Brent (TL/Varil) 209,2 218,7 4,5% Benzin, CIF Med (TL/1000 lt) 1.894, ,6 7,0% Motorin, CIF Med (TL/1000 lt) 1.801, ,5 5,6% LPG, CIF Med (TL/1000 lt) 1.605, ,9-0,3% Hesaplanan Toplam Dolaylı Vergiler (Milyar TL)*** Fark Akaryakıt ÖTV 37,62 39,14 4,0% Akaryakıt KDV 15,15 16,04 5,9% LPG ÖTV 4,84 5,55 14,7% LPG KDV 1,90 2,03 6,8% Toplam Dolaylı Vergiler 59,51 62,76 5,5% * EPDK web sayfasında yayınlanan 8 akaryakıt şirketinin (İstanbul Avrupa yakası) verilerinden hesaplanmıştır. ** Kaynak : Argus Monthly Report *** Toplam tüketim verileri kullanılarak hesaplanmıştır (Akaryakıt için beyaz ve siyah ürünler dahil, madeni yağ hariçtir). 15

16 2. DÜNYADAKİ ÖNGÖRÜLER VE 1974 yılında kurulan ve merkezi Fransa da bulunan International Energy Agency tarafından her yıl yayımlanan World Energy Outlook raporu küresel çapta enerji eğilimlerinin yanı sıra petrol, doğalgaz, kömür ve yenilenebilir enerji gibi alanlarda detaylı veriler ve öngörüler sunmaktadır yılı raporunda enerji ve akaryakıt sektörlerine ilişkin olarak özetle aşağıdaki bilgiler yer almaktadır. Stres altında bir enerji düzeni Dünya enerji sistemi kendisinden beklenenleri karşılayamama tehdidiyle karşı karşıyadır. Halihazırda en büyük ve ucuz petrol kaynağı olan Orta Doğu da mevcut karışıklık 1970 lerden bu yana en ciddi boyutuna ulaşmış durumdadır. Rusya ve Ukrayna arasındaki anlaşmazlık doğal gaz güvenliği konusundaki endişeleri yeniden alevlendirmiştir. Bazı ülkeler için enerji güvenliği hususunda stratejik öneme sahip olan nükleer enerjinin geleceği ise belirsiz görünmektedir. Küresel Dağılımdaki Değişimler Enerji talebinin küresel dağılımında çarpıcı bir dönüşüm gözlenmektedir. Zira enerji kullanımı Avrupa, Japonya, Kore ve Kuzey Amerika da aynı seviyelerde seyrederken, tüketim artışı küresel enerji tüketiminin %60 ının gerçekleştiği Asya nın geri kalanı ile Afrika, Orta Doğu ve Latin Amerika coğrafyalarında yoğunlaşmaktadır. Bu süreçte ABD de petrol kullanımı uzun yıllardan beri en düşük seviyesine gerilerken, Hindistan, Güneydoğu Asya, Orta Doğu ve Sahra-altı Afrika, küresel enerji talebindeki büyümenin lokomotifi olarak belirmektedir yılında dünya enerji arzı bileşeninin petrol, doğal gaz, kömür ve düşük karbonlu enerji kaynakları olmak üzere neredeyse dört eşit kaynağa bölünmesi beklenmektedir. Her ne kadar bahsi geçen dönem içerisinde kaynaklar konusunda bir kısıt yaşanmasa da, bu dört kaynak farklı bir takım güçlüklerle karşı karşıya kalacaktır. Petrol piyasalarının tedarik ayağındaki kısa vadeli olumlu görünüm, nispeten az sayıda üreticiye olan bağımlılığın giderek artmasının ileride oluşturabileceği sorunları gizleyememektedir. Bölgesel petrol talebindeki eğilimler birbirinden oldukça farklılık göstermektedir: OECD ülkelerinde artık kullanılmayan her bir varil petrole karşılık OECD-dışı ülkelerde iki varil petrol kullanılmaktadır. Her ne kadar yüksek fiyatlar ve yeni politika önlemleri toplam tüketimdeki büyümenin hızını giderek yavaşlatsa da, ulaşım ve petrokimya sektörlerinde artan petrol kullanımı, talebi 90 milyon varil/gün seviyesinden 2014 yılında 104 milyon varil/gün düzeyine yükseltmiştir. Öngörülen talebi karşılayabilmek için petrol ve doğal gaz arama ve üretim projelerine 2030 yılına kadar yılda 900 milyar dolarlık yatırım gerekmektedir. Ancak bu çapta yatırımın gereken süre içerisinde yapılıp yapılmayacağı hakkında da birçok endişe mevcuttur. Orta Doğu daki mevcut durum, petrol üretiminin artırılabilmesi için bölgeye olan bağımlılık göz önüne alındığında, başta 2040 yılında uluslararası ticarette dolaşımda olan toplam ham petrolün üçte ikisini ithal edecek Asya ülkelerinde olmak üzere, ciddi kaygı kaynağıdır. Politikalarda yeni odak Birçok ülkede gündemde yer alan verimlilik odaklı politikalar içinde ulaşım sektörü ön saflarda yer almaktadır. Dünya genelinde araba satışlarının dörtte üçünden fazlasının yeni verimlilik standartlarına tabi olması sonucunda, dünyadaki toplam araba ve kamyon sayısının 2040 yılında ikiye katlanacak olmasına rağmen, petrol taşımacılığındaki talebin yalnızca dörtte bir oranında artması beklenmektedir. 16

17 SEKTÖREL GELİŞMELER 2013 yılında yenilenebilir enerjiye yapılan sübvansiyonların dört katından fazlasını alarak toplam 550 milyar dolara ulaşan fosil yakıt sübvansiyonları verimlilik ve yenilenebilir enerji alanındaki yatırımların önünü kesmektedir. Orta Doğu da elektrik üretiminde neredeyse 2 milyon varil/gün ham petrol ve petrol ürünü kullanılırken, sübvansiyonların olmadığı bir senaryoda ana yenilenebilir enerji teknolojileri petrolle çalışan elektrik santralleri ile rekabet edebilecekti. Suudi Arabistan da ortalama yakıt verimliliğine sahip araçlar ile iki kat daha verimli araçların fiyatları arasındaki fark, düşük benzin maliyetleri sonucu ancak 16 yılda kapatabilmektedir. Oysa benzin sübvanse edilmiyor olsaydı bu süre yalnızca üç sene olacaktı. Önemli Noktalar hhyeni Politikalar Senaryosu na göre enerji talebi günlük 14 milyon varil artarak 2040 yılında günlük 104 milyon varile ulaşacaktır. Talep büyüme hızı 2020 ye kadar zaman içinde azalarak yıllık ortalama %0,9 a ve 2030 da yıllık %0,3 e düşecektir yılında (reel olarak) varil başına 132 dolara ulaşan fiyatlar ile enerji etkinliğini artırmaya ve yakıt değişimini desteklemeye yönelik politika tedbirleri petrol kullanımını sınırlayacaktır itibariyle, petrol kullanımının yaklaşık %75 i ulaşım ve petrokimya gibi ikamenin en zor olduğu sektörlerde yoğunlaşacaktır. hhpetrol talebindeki net büyüme tamamen OECD-dışı ülkelerden kaynaklanmaktadır: OECD ülkelerinde artık kullanılmayan her bir varil petrole karşılık gelişmekte olan ülkelerde iki varil petrol kullanılmaktadır. Hindistan ve Nijerya petrol talebi en çok artan ülkelerdir ların başlarında Çin en fazla petrol tüketen ülke konumuna gelecektir. Ancak daha etkin enerji kullanımı, sanayi faaliyetlerinde azalan büyüme oranları ve hareketlilik talebi (2030 larda nüfus rakamları seviyesini koruyacağından) nedeniyle, 2040 itibariyle petrol talebindeki artış Çin dışında tüm dünyada durma noktasına gelecektir. hhabd nin konvansiyonel olmayan petrol üretimi sabit seviyede kalacak ve daha sonra düşüşe geçecek ve Kanada nın kum petrolü Kuzey Amerika arzının lokomotifi durumuna gelecektir. Konvansiyonel olmayan petrol üretiminin yavaş yavaş Arjantin, Rusya, Çin ve diğer bölgelere yayılmasına rağmen, OPEC-dışı arz 2040 ta günümüzdeki seviyenin biraz altına inerek günlük 51 milyon varile düşecektir. Meksika, son dönemde enerji sektöründeki reformlarla OPEC-dışı görünüme ilişkin potansiyel bir avantaj sunmaktadır. hhuzun vadeli talebi karşılamak Orta Doğu daki büyük OPEC kaynak sahiplerine bağlıdır. İçinde bulunduğumuz on yılın kalanında OPEC üretimindeki artış günde 1 milyon varilden daha az olacak ancak 2020 lerde önemli derecede (günlük 6 milyon varilden fazla) ve 2030 larda da yaklaşık bu oranda artması gerekecektir. Irak, Libya ve Orta Doğu ve Kuzey Afrika nın diğer bölgelerinde yeniden ortaya çıkan karışıklık petrol üretimindeki olumsuz risklerin belirleyicisi olmuştur. Önümüzdeki on yılda OPECdışı üretimin artmasıyla sağlanan belirgin rahatlama, yeni üretim projelerindeki uzun süreçlerden dolayı birçok açıdan yanıltıcıdır. İran daki üretimin kendini toparlaması, yaptırımların kaldırılması durumunda dahi yetersiz yatırım geçmişi yüzünden zaman alacaktır. hhküresel rafineri endüstrisinin yeni petrol arz ve talep coğrafyasına ve değişen hammadde yapısına uyum sağlamak zorunda olması, özellikle öngörülen rafineri faaliyetinin çok üzerinde rafineri kapasitesine sahip Avrupa için zor görünen bir süreçtir itibariyle, uluslararası ticarete konu olan üç ham petrol varilinden ikisi Asya ya yönlendirilecektir. Bugünkü talebin yarısından biraz fazla olan bu rakam, Orta Doğu ve ötesinde mevcut olan ham petrolün artan kısmını Asya ya çekecektir. 17

18 3. SEKTÖRDEKİ GELİŞMELER 3.1 TAVAN FİYAT UYGULAMASI Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nun 21 Mart 2014 Tarih ve Sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Kurul Kararı ile ülkemizde satılan benzin ve motorin türü ürünlerin rafineri, depo ve pompa satış fiyatlarında iki ay süreli bir tavan fiyat uygulamasına gidilmiştir. PETDER olarak, söz konusu EPDK Kurul Kararı ile uygulamaya konulan Tavan Fiyat Uygulamasına ilişkin görüşlerimiz ve değerlendirmelerimiz aşağıda özet olarak verilmiştir: 1) Tavan fiyat uygulamasıyla ilgili olarak 5015 sayılı Kanun un 10. maddesinde EPDK ya tanınmış olan yetkinin kullanılabilmesinin ön şartı olan piyasadaki rekabetin engellenmesi hususunun gerçekleşmediği düşünülmektedir. Tavan fiyat uygulaması başlatabilmesi için, 5015 sayılı Kanun un 20. maddesi hükmü uyarınca bir ön araştırma veya soruşturma başlatılması ve söz konusu incelemeler kapsamında rekabetin kısıtlandığının ortaya konması ve bu süreçte teşebbüslere savunma hakkı tanınması gerekmesine rağmen böyle bir süreç yaşanmamıştır. 2) Herhangi bir ülkedeki marjları etkileyen birçok faktör olabilir ve zaman içerisinde bunlara bağlı olarak o ülkelerdeki kar marjları değişebilir. Ülkemizdeki kar marjlarının, diğer ülkelerin o ülkelere özgü sebeplerle oluşabilecek marjların artış ve düşüşlerine bağlı olmaması gerekir ve bu nedenle bir kıyaslama yapılmaması daha doğrudur. Ancak bir kıyaslama yapılacaksa da bunun bire bir değil, tüm farklılık ve faktörler dikkate alınarak yapılması gerekir. Bu kapsamda aşağıdaki hususların önemli olduğu düşünülmektedir: hhülkemizle bu ülkeler arasında temel piyasa dinamikleri (perakende formatları-coco,doco, boru hattı nakliyesi, self servis, istasyon başı ortalama satışlar v.b.) farklıdır. hhbu ülkelerde fiyatların izlenme yöntemi ülkeden ülkeye farklıdır ve AB Bültenine farklı satış kanallarının ortalaması olarak bildirilmektedir. Bu fiyatlarla ülkemizde istasyon perakende satış fiyatlarının karşılaştırılması yanlış sonuçlar doğurmaktadır. hhülkemizde bu ülkelerden farklı olarak yasal yükümlülüklerimiz çerçevesinde (Ulusal Marker, bayi otomasyon sistemi, ulusal stok tutma, karayolu nakliyesi, ÖTV finansmanı, yazar kasa operasyon ve bakımı, yıllık EPDK ödemeleri, bayi numune alma, e-defter/e-fatura/e-kayıt v.b.) ilave maliyetler vardır. hhülkemiz ile diğer Avrupa ülkeleri arasında genel ekonomik yapıda önemli yapısal farklar vardır ve bu farkların bir sonucu olarak ülkemizde enflasyon oranı ve finansman maliyetleri (kredi kartı komisyonları, banka teminat mektupları, borçlanma maliyeti v.b.) daha yüksektir. 3) Tavan fiyat kararına kadar en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa kavramı çerçevesinde Yunanistan, İtalya, Fransa ve İspanya ülkeleri analizlerde kullanılmış ve o ülkelerin piyasa fiyatları takip edilmiştir. Oysa son tavan fiyat uygulamasına esas olarak İspanya ve Yunanistan ın yerine İngiltere ve Almanya dahil edilmiştir. Sektör tarafından daha önce bilinmeyen bu değişiklikle sektör yüksek marj iddiası ile karşı karşıya kalmıştır. Bu durum, Kanunda ifade edilen en yakın erişilebilir kavramı ile de aykırılık oluşturmaktadır. Ayrıca yeni ilave edilen ülkeler Akdeniz fiyatlarını takip etmemekte, farklı ikmal noktaları kullanmakta ve piyasa yapıları da farklılık göstermektedir. 4) 19/10/2011 tarihli EPDK uyarı yazısı ile makul olduğu belirtilen 38 kuruşluk marj, sadece enflasyon dikkate alındığında dahi tavan fiyat olarak kullanılan rakamdan daha yüksektir. Kaldı ki o tarihten bu güne sektörün 18

19 ÖNEMLİ finansal ve yasal yükümlülüklerinin maliyetleri önemli miktarlarda artmıştır. 5) Ülkemizin kendine özgü şartları nedeniyle marjlar yüksek değildir ve bunun bir sonucu olarak dağıtım şirketleri ortalama getirisi oldukça düşüktür. Sektör reel olarak son beş yılda zarar etmiştir. İki aylık tavan fiyat uygulamasının sektörümüzde ciddi bir yara açtığını belirtmek isteriz. Ülkemiz için önemli olduğuna inandığımız Akaryakıt Piyasası nın, sağlıklı bir piyasa olarak gelişebilmesi için serbest piyasa mekanizmalarıyla çalışması ve gelişmesi gerektiğine; bu tür doğrudan müdahalelerin serbest piyasa işleyişine ve sektörün gelişimine engel olduğuna inanıyoruz. Sektör 2014 yılında zarar etmiştir yılında en büyük şirketler arasında yer alan akaryakıt dağıtım firmalarının hiçbirisi aynı yılın Kurumlar Vergisi sıralamasında ilk 100 e girememiştir. 3.2 AKARYAKIT FİYATLARININ TAKİBİNE İLİŞKİN KURUL KARARI EPDK tarafından 03/11/2014 tarih ve sayılı Resmi Gazete de Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin 5291 sayılı Kurul Kararı yayınlanmıştır. Karar kapsamında, Türkiye ağırlıklı ortalama pompa fiyatından rafineri satış fiyatının düşülmesi ile bulunacak marjın, takip edilen ülkeler (Birleşik Krallık, İtalya, Fransa, Almanya) için Avrupa Birliği resmi internet sayfasında yayımlanan vergisiz pompa satış fiyatlarından ilgili ülkelerdeki ülke içi rafineri satış fiyatları düşülerek bulunan marjların ortalaması ile uyumlu olması hükmü getirilmiştir. PETDER, 5015 sayılı Kanun un 10. maddesinde EPDK ya tanınmış olan yetkinin kullanılabilmesinin ön şartı olan piyasadaki rekabetin engellenmesi hususu gerçekleşmediği sürece, piyasaya bu tür müdahalelerde bulunulmaması gerektiğine inanmaktadır. Bunun yanı sıra, Türkiye deki akaryakıt bayi ve dağıtıcı marjlarının maliyetler ile piyasa ve ülke ekonomilerindeki farklılıklar dikkate alınmadan başka ülkelere endekslenmesinin de doğru olmadığı düşünülmektedir. Marjları takip edilen ülkelerin petrol piyasalarının yapıları, ikmal ve dağıtım altyapıları, yasal yükümlülüklere uyum maliyetleri, vergilerin ödenme zamanlamaları ve kıyaslanan fiyatların derlenme yöntemleri gibi birçok konuda farklıklar bulunmaktadır. Nitekim Avrupa Birliği resmi internet sayfasında da ülkeler arasındaki bu farklılıklara dikkat çekilmekte ve kıyaslamalarda göz önünde bulundurulması gerektiği dile getirilmektedir. Örnek olarak, İtalya ve Fransa nın güneyi ürün alımlarında Akdeniz bazlı fiyatları (Platts MED) kullanırken, Fransa nın kuzeyi, İngiltere ve Almanya kuzey doğu bazlı fiyatları (Platts Northeast) kullanmaktadır. Ülkemizde akaryakıt sektörü ön saha çalışanı ve market çalışanı olarak yüz binlerce kişiye iş imkanı sağlarken, birçok Avrupa ülkesinde istasyonlarda hizmetler self-service sunulmaktadır. İtalya da self-servis ve saha satış elemanı kullanan müşterilerin ürünlere ödediği fiyatlar arasında 8 Euro Cent (yaklaşık 22 kuruş) fark bulunmaktadır. Ülkemizde ayrıca, kayıt dışı ve kaçak akaryakıtla mücadele etmek üzere haklı olarak uygulamaya konulan, PETDER olarak da tam anlamıyla desteklediğimiz tedbirler ve diğer yasal yükümlülüklerin bir sonucu olarak ülkemize özgü ortaya çıkan önemli ilave maliyetler de bulunmaktadır. Bunlar; hakaryakıt h hareketleri ve işlemlerinin kayıt altına alınması için gerekli bayi otomasyon sistemi işletim ve raporlaması, hkaçak h akaryakıtın belirlenmesi amacıyla ulusal marker uygulaması, 19

20 h h h h h h h h h hötv nin peşin ödenmesinden kaynaklanan finansman maliyeti, hher istasyonda her pompa için ayrı ayrı bulunan yazar kasa operasyon ve bakımı, hulusal stok tutma yönteminden kaynaklanan ilave maliyet, he-defter/e-fatura/e-kayıt geçiş süreci için yapılan yatırımlar, hithal edilen ürünler için banka teminat mektupları maliyetleri, hnakliye maliyetleri, hdağıtıcı şirketlerin yıllık EPDK ödemeleri, hbayi numune alma maliyeti, hiş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları istihdam edilmesidir. Ayrıca, ülkemiz ile diğer Avrupa ülkeleri arasında genel ekonomik yapıda da önemli yapısal farklar vardır ve bu farkların bir sonucu olarak ülkemizde enflasyon oranı ve finansman maliyetleri de daha yüksektir. Bunun sonucunda ise başta kredi kartı komisyonu olmak üzere, borçlanma maliyetleri AB ülkeleriyle kıyaslandığında çok daha yüksek ilave finansal maliyetlere yol açmaktadır. Diğer taraftan, son senelerde enflasyonun ve maliyet artışlarının altında kalan kar marjları, düzenlemelere uygun olarak çalışan dağıtım şirketleri ve bayiler için maddi sıkıntılara yol açmaya başlamıştır. Enflasyon dikkate alındığında, 2008 yılı sabit fiyatlarıyla son 7 yılda marjlarda ortalama olarak ciddi düşüş olduğu görülmektedir. Ülkemiz petrol piyasası, 2005 yılından itibaren serbest piyasa şartlarının hakim olduğu bir yapıda gelişmektedir ve mevzuat da bu çerçevede oluşturulmuştur. Ancak fiyatların takibine ilişkin Kurul Kararı, her ne kadar fiyatların takibine ilişkin olarak hazırlanmış olsa da, esasen sektör için kalıcı olarak tavan fiyat uygulamasına benzer bir fiyat oluşumunu getirmektedir. Bu açıdan düşünüldüğünde söz konusu Karar, sektörün bugüne kadar geliştirilmeye çalışılan rekabetçi yapısını olumsuz etkileyecek bir sonucu da doğurmaktadır. Marjlar konusundaki sınırlamalar, birçok Avrupa ülkesine nazaran çok üstün hizmet standardı ve SEÇ (Sağlık, Emniyet, Çevre) uygulamaları çerçevesinde faaliyet gösteren sektörün hizmet kalitesini olumsuz etkileyecektir. Diğer taraftan, AB ülkelerinden farklı olarak ülkemizde sektör ayrıca, ilgili kurumlarla birlikte kaçak ve kayıt dışılıkla mücadele etmektedir ve bu tür müdahalelerin bu mücadeleyi de sekteye uğratacağı düşünülmektedir. Bu nedenlerle, ülkemizde akaryakıt sektörünün karlılığı diğer ülkelerden bağımsız şekilde ele alınmalıdır. Diğer ülkelerle kıyaslama yapılması durumunda ise piyasası farklılıkları net bir şekilde ortaya konulmalı ve bu farklılıklar gelişmelere bağlı olarak düzenli bir şekilde güncellenmelidir. Bu konudaki değerlendirmeler, gerektiğinde bağımsız danışmanlık firmalarından da destek alınarak, EPDK ve sektörün iş birliğiyle gerçekleştirilmedir. 3.3 KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE KANUNU NDA DEĞİŞİKLİK 28 Haziran 2014 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu nun 3. Maddesinin ulusal marker ile ilgili 11. fıkrasında sektörümüzü yakından ilgilendiren aşağıdaki değişiklik yapılmıştır. Eski (11) Akredite laboratuvar analiz sonucuna göre Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen 20

21 Marjları takip edilen ülkelerle Türkiye arasında, petrol piyasalarının yapıları başta olmak üzere birçok konuda farklıklar bulunmaktadır. Bu nedenle, ülkemizde akaryakıt sektörünün marjları diğer ülkelerden bağımsız şekilde ele alınmalıdır. seviyede ulusal marker içermeyen, yasal yollarla Türkiye de serbest dolaşıma girdiği belgelendirilemeyen veya menşei belli olmayan akaryakıtı; üreten, satışa arz eden, satan, bulunduran, bu özelliğini bilerek ticari amaçla satın alan, taşıyan veya saklayan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Yeni (11) Ulusal marker uygulamasına tabi olup da, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun belirlediği seviyenin altında ulusal marker içeren veya hiç içermeyen akaryakıtı; a) Ticari amaçla üreten, bulunduran veya nakleden, b) Satışa arz eden veya satan, c) Bu özelliğini bilerek ve ticari amaçla satın alan, kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Ancak, marker içermeyen veya seviyesi geçersiz olan akaryakıtın kaçak olarak yurda sokulduğunun anlaşılması halinde, onuncu fıkra hükmüne istinaden cezaya hükmolunur. Bu durumda, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası uygulaması devam edecek ancak yapılan değişiklikle, yakıtın ülkeye kaçak olarak sokulduğunun anlaşılması halinde cezalar, yarısından iki katına kadar artırılacak ve üç yıldan az olmayacaktır. Ulusal Marker tecrübeleri dikkate alındığında mağduriyetlerin olmaması için PETDER olarak önerimiz, kaçak akaryakıt tanımlaması için otomasyon sisteminden de faydalanılarak en az bir ilave delil şartı aranması ve mevzuatın da bu yönde değiştirilmesidir NUMARA YAĞ 10 numara yağ sorunu, akaryakıt piyasasına motorin yerine ikame edilmek üzere çoğunlukla tenekeler içinde satılan, baz yağ, solvent, atık madeni / bitkisel yağ ve kaçak motorin gibi maddelerin karışımlarından oluşan ticari faaliyetlerin genel bir adı olmuştur. Kaçak akaryakıt ve on numara yağ her şekilde standart dışı akaryakıt ürünleridir ve mutlak suretle araca zarar vermekte ve ciddi kazalara yol açmaktadır. 10 numara yağ adı altında yapılan faaliyetler ülkemizde yol boylarında, kamyon ve otobüs garajlarında, sanayi sitelerinde açık ve yaygın bir şekilde yürütülmektedir yılında bu tür faaliyetlerin ve üretimlerin yapıldığı tesislerdeki kazalar ya da seyir halindeyken sahte akaryakıt veya 10 numara yağ kullanımı gibi nedenlerle yanan otobüsler önemli can ve mal kayıplarına kayıplarına yol açmıştır. Geçtiğimiz yıllara göre bu konuda alınan mali, idari tedbirler ve yapılan denetimlerle sorunun çözümünde önemli mesafeler alınmıştır. Talep fazlası yağ miktarı 2011 yılındaki 1,1 milyon ton düzeyinden gittikçe azalarak 2014 yılında tona düşmüştür. Gelişmelere rağmen, kayıt dışı başlığı altında özellikle 10 numara yağ konusu ciddi bir sorun olarak devam etmektedir. Devlete yarattığı vergi kaybının yanı sıra, düzgün ticaret yapan bayi ve dağıtım şirketlerinin ticari faaliyetlerine zarar veren, standart olmayan kalitesiz ürünler nedeniyle can ve mal kayıplarına yol açan, çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyen kaçak kayıt dışı yakıt sorununun çözülmesi gerekmektedir. Öncelikle, her türlü yasadışı akaryakıt ürününün piyasaya arz edilmesinin önüne geçilmelidir. Bu amaçla arz 21

22 Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile sektörümüzün iş yapış şekli köklü bir değişime uğramıştır. Değişiklik sektöre 3,2 milyar TL nin üzerine ilave bir finans yükü getirecektir. edenlere yönelik çok sıkı denetimler ve yaptırımlar uygulanmalı, mücadelenin sonucu ve uygulanan yaptırımlar kamuoyuyla paylaşılmalıdır. Toplu yolcu ve yük taşıma araçları sıkı denetime tabi tutulmalıdır. Piyasaya sunulan motor ve şanzıman yağı miktarı, 2014 yılında ton olarak gerçekleşmiştir. Bu miktarın yaklaşık %65 inin atık madeni yağ olarak geri dönmesi gerektiği tahmin edilmektedir. Ülkemizde 2014 yılında PETDER tarafından toplanarak kayıt altına alınan ton atık motor yağı, toplam geri dönmesi gereken atık motor ve şanzıman yağının %13,5 ini oluşturmaktadır. Geriye kalan miktarın büyük bir kısmının yasadışı akaryakıt ticaretine konu olduğu düşünülmektedir. Bu konudaki daha kapsamlı değerlendirme bu raporun Projeler bölümünde yer almaktadır. 3.5 E-KAYIT SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 29/12/2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 431 sıra no lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile vergi denetim faaliyetlerinin gelişen teknolojilere uygun bir şekilde yürütülebilmesi amacı ile belirlenen konulara ilişkin kayıtların elektronik ortamda oluşturulması, muhafazası ve ibraz edilmesine (Kayıt Saklama Gereksinimleri) dair usul ve esaslar belirlenmiştir. Yeni bir veritabanı oluşturulması, yazılım geliştirme ve alt yapı çalışmalarının süre gerektireceği gerekçesiyle PETDER tarafından uygulamanın başlangıç tarihinin revize edilmesi talebi dile getirilmiştir. Sürecin son aşamasında, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından alınan karar ile uygulamanın başlangıç tarihi 1 Temmuz 2014 yerine 1 Ocak 2015 olarak revize edilmiştir. 3.6 MADENİ YAĞ GÜMRÜK İŞLEMLERİNDE KIRMIZI HAT UYGULAMASI 2014 Eylül ayı sonu itibarıyla madeni yağ sektöründe Körfez Petrokimya, İzmir ve Dilovası Gümrüklerinde başlatılan ve daha sonra diğer gümrüklerde de hayata geçirilen yeni uygulama ile, tüm ürün ve katıklar için hem gümrük deposuna girişte hem ithalat işlemlerinde Mavi Hat tan yararlanmakta olan şirketler Kırmızı Hat ta yönlendirilmiştir. Bu durum normal koşullar altında üç gün süren işlemlerin belirsiz süreli olarak uzamasına ve yığılmalarla birlikte ikmal problemlerine yol açmıştır. Yeni uygulama ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nın kimyahanesindeki yığılma dolayısıyla test işlemlerinin yapılamama aşamasına gelinmesi ve ithalat sürecinin uzamasının yanı sıra, işlem yapan şirketlerin tüm ithalatlarından sürekli numune alınması (bazı durumlarda aynı tanktan her ithalat safhasında tekrar numune alınmıştır) ile beraber belirsiz bir operasyon zamanı ortaya çıkmış ve şirketlerimiz ithalat ve sevkiyat yapamaz duruma gelmiştir. Bu durum, yığılmalarla birlikte ikmal problemlerini ve ilave maliyetleri de ortaya çıkartmıştır. PETDER ve üyelerince ortaya çıkan durum karşısında çeşitli görüşmeler ve resmi yazışmalar yapılmış ve aşağıdaki çözüm önerileri sunulmuştur: 22

23 h h hmavi hat uygulamasının tekrar yürürlüğe konulması, hkırmızı hat uygulamasının devam etmesi durumunda ise Kırmızı hattın eski uygulanmasında olduğu gibi, numunenin alınması sonrası ürünün sevkiyatına izin verilerek testler sonrası çıkan sonuçlar doğrultusunda yaptırımların firmaya uygulanması ve Akredite laboratuarların da kullanılmaya başlanarak test süresinin kısaltılması ve faaliyetlerin devamlılığının sağlanması. 3.7 GÜMRÜKLERDE SAYAÇ UYGULAMASI 2 Aralık 2014 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile sektörümüzün iş yapış şekli köklü bir değişime uğramıştır. Yönetmelik ile Türkiye de satılacak tüm ürünler için antrepo uygulaması kaldırılmakta ve milli tanklar ile bağlantısı bulunmayan antrepo tanklarında sadece transit yakıtlar tutulabilmektedir. Ayrıca Türkiye ye ithalat yoluyla girecek ürünler, kurulacak sayaçlardan geçerek millileştirilecektir. Söz konusu sayaç uygulaması ve beraberinde ÖTV uygulaması sektörümüze operasyonel ve finansal ilave önemli maliyetler getirecektir: hilk h yatırım maliyeti olarak sektörün yaklaşık 100 milyon USD yatırım harcaması yapacağı tahmin edilmektedir. Ayrıca sistemin işletme maliyetleri de olacaktır. hdüzenleme h ile şirketlerimizin tutmakla mükellef oldukları zorunlu ulusal stoğun vergisiz olarak tutulma imkanı ortadan kalkmış ve sonuçta sektörün yaklaşık 3,2 milyar TL (LPG otogaz hariç) işletme sermayesi artışına gitme ihtiyacı ve bunun getireceği yaklaşık 320 milyon TL ek finansman maliyeti ortaya çıkmıştır. hdüzenleme h sonrası, normalde satışta doğan ÖTV nin tahsilat döngüsünün değiştirilmesi ve şu anda gerçekleşenden daha az sürede tahsil edilmesi 3,2 milyar TL nin üzerine ilave bir finans yükü daha getirecektir. 3.8 TS T3 STANDART TADİLİ TSE tarafından TS 11939/T3 LPG İkmal İstasyonu Karayolu taşıtları için Emniyet Kuralları standart tadili Kasım ayı itibariyle yayımlanmış, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 22 Aralık 2014 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan tebliği ile mecburi uygulamaya konulmuştur. Standartta özetle aşağıdaki değişiklikler gerçekleşmiştir: hlpg h dispenseri emniyet mesafeleri hastane, okul ve topluma açık binalara 16 metre, LPG yeraltı tankı emniyet mesafesi ise topluma açık binalara 26 metre olarak güncellenmiştir. hmadde h 3.19 da Ölü Adam Butonu tanımı güncellenmiştir. hmadde h da tank sahasının çeviren tel örgü veya çitin hava akımına engel olmayacak şekilde tasarlanması gerektiği ilave edilmiştir. hmadde h de istasyonlarda kullanılan yeraltı LPG tanklarında otomatik aşırı dolum önleyici sistem bulunması gerektiği eklenmiştir. 3.9 LPG ÖTV SİNDE YENİ DÜZENLEME 30/9/2014 tarihli ve 2014/6881 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı nın birinci maddesi ile G.T.İ.P. numaralı Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Diğerleri isimli malın vergi tutarının, imalatçılar tarafından aerosol üretiminde kullanılmış olduğunun tespiti halinde, sıfır olarak uygulanacağına yönelik düzenleme yapılmıştır. 23

24 LPG nin aerosol üretiminde kullanılmak üzere tesliminde ÖTV tutarı sıfır olarak belirlenmiş olan 18 Seri No.lu Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği (3) Ekim 2014 ten itibaren geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği Seri No:1 de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 36) ile düzenlenen indirimli vergi uygulamasından kaynaklanan vergi farklılaştırmasının aerosol üreticilerine iade yöntemi ile uygulanması uygun görülmüştür yılında ton olarak gerçekleşen standardize LPG satışları 2014 yılının ilk 6 ayında ton, yılsonunda ise %16 lık bir azalma ile ton olarak gerçekleşmiştir. Yılın ikinci yarısındaki bu azalma alınan tedbirin etkisini gösterdiği yönünde yorumlanabilir LPG FİYATLANDIRMA SİSTEMİ YÖNETMELİĞİ 30 Aralık 2014 tarih ve (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete de Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Fiyatlandırma Sistemi Yönetmeliği yayınlanmıştır. Yönetmelik, LPG piyasasında fiyat ilanına ilişkin ilke ve yükümlülükler, fiyat değişiklikleri ve bu değişikliklerin kamuoyuna açıklanmasının yanı sıra, piyasaya müdahaleye dair usul ve esasları kapsamaktadır. Bu çerçevede, piyasaya arz edilen mal ve hizmetlerin fiyatlarının serbestçe oluşması esas olacaktır. Rafineriler ve dağıtıcılar, fiyatları, erişilebilir dünya serbest piyasalarındaki fiyat oluşumunu dikkate alarak, tavan fiyatlar olarak Kuruma bildirecektir. Bu fiyatlar bayilere de bildirilecek ve internetten yayınlanacaktır. Otogaz bayileri, otogaz satış fiyatlarını ilan panolarında ilan edecek ve satışlar tavan fiyatı aşamayacaktır KAPALI OTOPARKLARA LPG Lİ ARAÇLARIN ALINMASI HAKKINDA STANDART ÇALIŞMALARI Araç Park Yerleri İçin Kurallar TS 9881 standardı 24 Aralık 2014 tarihinde yayımlanmıştır. Standartta kapalı otoparkların LPG li araçları kabul edebilmesi için gereklilikler tarif edilmiş olup, LPG li araçların kapalı otoparklara girmesi için ilk adım atılmıştır. Standart, otoparkların havalandırma ve yangın söndürme sistemleri açısından daha güvenli hale getirilmesi, LPG li araçlar için park yerlerinin belirlenmesi gibi değişiklikleri içermektedir. Araçların kontrol edilmiş olduklarının belgelendirilmesi de önümüzdeki süreçte yapılması planlanan çalışmalar arasında yer almaktadır. Standardın yayınlanmasının yanı sıra kapalı otoparkların kullanılabilmesi için Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği ve Araç İmal Tadil Yönetmeliklerinde de revizyonların yapılması uygulamanın hayata geçmesi açısından önem teşkil etmektedir ADR YOL KENARI DENETİMLERİ 24/10/2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak 01/01/2014 tarihinde yürürlüğe giren Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik e bağlı olarak hazırlanan Tehlikeli Madde Taşımacılığında Yol Kenarı Denetimleri Genelgesi çerçevesinde söz konusu denetimler başlamıştır. Denetimlerde, tehlikeli mal taşıyan araç sürücülerinin sahip olmak zorunda oldukları Tehlikeli Madde Taşımacılığı Sürücü Eğitimi Sertifikası (SRC5 Belgesi) kontrolleri de yapılmaktadır. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ndan yayınlanan yazı ile denetimlerde Eğitim Tamamlama Belgeleri nin ibraz edilmesi halinde bu belgelerin yurt içi taşımacılıkta SRC5 Belgesi muadili olarak kabul edilmesi hususunun 25 Aralık 2014 tarih ve sayılı Makam Olur u ile 31 Mart 2015 tarihine kadar uzatılmasının uygun görüleceği bildirilmiştir SANAYİ KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği nin Kontrolü Yönetmeliği nde geçen 22. Grup Tesisler (ham petrol, petrol, akaryakıt dolum ve depolama tesisleri) başlığı altında akaryakıt terminalleri için 1 Ocak 2014 tarihine kadar buhar geri kazanım ünitelerinin ve kapalı numune alma sistemlerinin kurulmasına ilişkin zorunluluk getirilmiştir. Söz konusu zorunluluk, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan düzenleme ile 1 Ocak 2018 tarihine ertelenmiştir. 24

25 3.14 KURŞUNSUZ 95 OKTAN VE 98 OKTAN BENZİNİN TEK BİR İSİM ALTINDA TOPLANMASI 23 Mayıs 2014 tarihinde EPDK web sitesinde yayınlanan duyuru ile Benzin Türlerine İlişkin Teknik Düzenleme Tebliği (Akaryakıt Seri No:14) nde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Tebliğ (Akaryakıt Seri No: 28) Taslağı ile Kurşunsuz Benzin 95 Oktan ve Kurşunsuz Benzin 98 Oktan resmi isimli benzin türlerinin tek bir isim altında toplanması hakkında taslak görüşe açılmıştır. PETDER olarak, her ne kadar şu anda piyasada 98 oktan ve üstü benzin satışı olmasa da ileride olmayacağı öngörüsünün kısıtlayıcı sonuçlara yol açabileceği düşünülmektedir. Benzinlerin tek bir isim altında toplanması durumunda, kurşunsuz benzin 98 oktan GTİP ine sahip bir ürünün ithalatı aşamasında gümrükten bu ürünün çekilmesinde sorunlar çıkacağı ve ithalat işlemlerinin uzun prosedürler sonrasında düzene gireceği öngörülmektedir. Şu anda uygulamada probleme yol açmayan Kurşunsuz Benzin 95 Oktan ve Kurşunsuz Benzin 98 Oktan resmi isimli benzin türlerinin iki isim olarak devam etmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir SERİ NO LU ÖTV GENEL TEBLİĞİ VE İTHALATTA TOPLU TEMİNAT KULLANIMI 18 Mart 2014 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren ÖTV Genel Tebliği Seri No:1 de Değişiklik Yapılmasına Dair 30 Seri No lu Tebliğin (I) Sayılı Listedeki Mallar İçin Gümrükte Alınacak Teminat başlıklı maddesinin 3. Paragrafında; (I) sayılı liste kapsamında yer alan malları ithal edenler her bir gümrük beyannamesi kapsamı ÖTV tutarı için münferit teminat vereceklerdir. Bununla birlikte, (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan mallar ile yalnızca antrepo ve transit rejimleri kapsamındaki (B) cetvelinde yer alan malların ithali sırasında ÖTV tutarının tamamı için ilgili gümrük rejimi çerçevesinde teminat verilebilecektir. İlgili gümrük rejimi çerçevesinde birden fazla ithalat işlemini kapsayacak şekilde teminat verilmesi halinde, tamamlanan her bir ithalat işlemi için alınan teminat tutarı yeni ithalat işleminde kullanılabilecektir hükmü yer almaktadır. Söz konusu madde hükmü, antrepo veya transit rejimine tabi tutulmuş (I) (B) cetvelinde yer alan malların ithali aşamasında birden fazla ithalat işlemini kapsayacak şekilde toplu teminat verilebileceğini ifade etmektedir. İlgili sektörlerde faaliyet gösteren firmaların ithalatta toplu teminat kullanabilmesine izin verilmesi yönünde resmi yazışmalarla görüş iletilmiş, çözüm sürecinde ilk adımı atmıştır AKARYAKIT HARİCİ ÜRÜNLER TEBLİĞİ NDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 29 Haziran 2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak 1 Ocak 2014 tarihinde yürürlüğe giren Akaryakıt Haricinde Kalan Petrol Ürünlerinin Yurt İçi ve Yurt Dışı Kaynaklardan Teminine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ de yıl içerisinde Haziran ve Aralık aylarında olmak üzere 2 kere değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikler ile özetle; hürünlerin h yurt dışından ithali doğrudan sanayiciler ya da sanayiciler adına ithalatçılar tarafından uygunluk belgesi ile temin edilebilmesi, hmadeni h yağ lisansı sahibi kişiler, lisansına madeni yağ faaliyeti ile iştigal edebileceği hususu işlenmiş dağıtıcı lisansı sahibi kişiler, piyasa faaliyeti kapsamındaki ürünler içerisinde madeni yağ işli ihrakiye teslimi lisansı sahibi kişiler ve lisansına ihrakiye teslimi faaliyeti ile iştigal edebileceği hususu ve ihrakiye teslimi faaliyeti kapsamındaki ürünler içerisinde madeni yağ işlenmiş dağıtıcı lisans sahibi kişilerin hem sanayici hem de ithalatçı sıfatıyla uygunluk yazısı alabilmesi, h h hsanayicinin yetki verebildiği ithalatçı sayısının yeniden ikiye düşürülmesi, hek-1 kapsamındaki ürünlerin; daha önce sevkiyat başına 250 kg olarak belirlenen miktarın, her bir serbest dolaşıma giriş beyannamesi başına 250 kilogramı ve ayda 4 beyannameyi aşmaması veya azami 5 kg kapasiteli ambalajlar içinde olması koşuluyla ithalinde ya da azami 25 kg kapasiteli ambalajlar içinde olması koşuluyla yurt içinden temininde uygunluk yazısından muaf tutulması, h h hyurtiçi satışların aylık yerine üçer aylık dönemler halinde bildiriminin yapılması ve huygunluk yazısı başvurusu kapsamında beyan edilen belgelere ilişkin olarak ise çeşitli konularda kolaylıklar sağlanmıştır. 25

26 SEKTÖREL TOPLANTILAR 3.17 EPDK İLE LPG SEKTÖRÜ TOPLANTISI EPDK ve LPG sektörü temsilcileri 16 Mayıs 2014 tarihinde Ankara da bir araya gelmiştir. Toplantının açılış konuşmasını yapan EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, LPG sektörünün yatırımlarını özel şirketler, denetimlerini ise devletin yaptığını belirterek otogaz tüketiminde, dağıtıcı firma sayısında ve bayilerde artış olmasının önemli bir başarı olduğunu ifade etmiştir. Toplantıda sektör temsilcileri; hh17. madde kapsamında lisans iptaline giden düzenlemenin gündeme alınması, hhstok yükümlülüğü kapsamında sektörel değerlendirme, hhlpg Piyasası Kanununun geneli itibari ile ele alınması, hhlpg sektöründe denetimler, numune alma usul ve esaslarına ilişkin çalışmalar, hh5607 sayılı kaçakçılık yasası hakkında değerlendirme, hhlisans iptali ve müsadere konusunda süregelen davalarda gelinen durumun değerlendirilmesi, hhaerosol satışlarına ilişkin değerlendirmeler hakkında görüşlerini paylaşmıştır. Toplantının son bölümünde, EPDK LPG Dairesi Başkanı Cemalettin Tüney tarafından yürütülen birincil ve ikincil mevzuat çalışmaları hakkında bilgilendirmede bulunulmuştur TÜRKİYE ENERJİ ZİRVESİ Enerji Fuarcılık tarafından düzenlenen 5. Türkiye Enerji Zirvesi Eylül 2014 tarihlerinde Gaziantep te gerçekleşmiştir. Zirvede Enerji Bakanı Taner Yıldız ve EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, özel oturumlarda gazeteci moderatörlerin enerji piyasasına ve gündeme ilişkin sorularını yanıtlamıştır. PETDER Yönetim Kurulu Başkanı Martin Thomsen zirvede Akaryakıt ve LPG Sektöründe Serbest Piyasa ve Rekabetin Önündeki Engeller konulu bir sunum yaparken, PETDER Genel Sekreteri Niyazi İlter de Otomotiv Yakıtlarında Gelecek Öngörüleri başlıklı sunumunu gerçekleştirmiştir TOBB SEKTÖR MECLİSİ TOPLANTILARI Türkiye Petrol ve Petrol Ürünleri Sanayi Meclisi Toplantısı 18 Eylül 2014 tarihinde PETDER in de katılımıyla TOBB da gerçekleşmiştir. Toplantıda, TOBB Petrol Meclisi nin veriminin artırılması, Meclis gündeminde tartışılan konuların eyleme dönüştürülmesinde destek vermek amacıyla aşağıdaki alt komitelerin kurulması kararlaştırılmıştır: hhteknik Komite (otomasyon, ulusal marker, biyoyakıtlar, sağlık emniyet çevre, vb.) hhmevzuat hhakaryakıt Harici Ürünler (AHÜ) Meclis üyesi olma şartı aranmadan, Meclis üyelerinin önerileri ile kamu, STK ve özel sektörde konularında uzman kişilerden oluşacak komitelerin faydalı olacağı ve Meclise hız kazandıracağı görüşülmüştür. Meclis, 2 Aralık 2014 tarihinde ise Muammer Ekim başkanlığında Ankara da bir araya gelmiştir. Toplantıda; hhalt komiteler ve üyeleri son kez değerlendirilmiş, komitelerin çalışmaya başlaması için karar alınmıştır. 26

27 Türkiye Petrol ve Petrol Ürünleri Sanayi Meclisi Toplantısı nda alınan kararla; hteknik h Komite hmevzuat h hakaryakıt h Harici Ürünler (AHÜ) alt komiteleri kuruldu. hhpetrol piyasasında uygulanmak üzere EPDK tarafından fiyatlar konusunda alınan Kurul Kararı sonrası durum değerlendirilmiştir. hhgümrük ve Ticaret Bakanlığı nca AHÜ (Akaryakıt Harici Ürünler) ithalatında başlatılan yeni mavi hat/ kırmızı hat uygulamasının yarattığı zorluklar ve Bakanlık ile yapılan yazışma ve görüşmeler değerlendirilmiştir. hhgümrük ve Ticaret Bakanlığı nca kaçakçılığı önlemek amacıyla ithalatta antrepo rejimi uygulamasına son verilerek, tahliye hatlarına tesis edilecek sayaçlardan geçecek miktarları gümrüklenmiş addedilmesini öngören Yönetmelik değerlendirilmiştir. hhistasyon otomasyon uygulamasında karşılaşılan zorlukların giderilmesi hususundaki EPDK çalışması hakkında bilgi verilmiştir. hhrekabet Kurumu nun dağıtıcı-bayi sözleşmelerinde bazı konulara muafiyet/açıklık getirecek çalışması değerlendirilmiştir EPDK İLE BİLDİRİMLER TOPLANTISI Bildirimler konusunda görüşe açılan Taslak konusunda EPDK yetkilileriyle Ekim 2014 tarihlerinde Divan İstanbul Otel de bilgi paylaşım toplantısı düzenlenmiştir. Toplantıya EPDK adına Strateji Dairesi nden Alp Ulusoy ve Mehmet Özcan, Petrol Dairesi nden Türkay Doğan ve Mehmet Kürkçü katılırken, sektörde faaliyet gösteren 37 kuruluştan 75 in üzerinde temsilci katılmıştır. Toplantıların ilk gününde öğleden önce havacılık, öğleden sonra ise denizcilik ile ilgili bildirimler tartışılmıştır. EPDK yetkilileri ikinci gün dağıtıcılar, rafineriler ve depocuların önerilerini dinlemiştir. 17 Ekim 2014 tarihinde ise benzer bir toplantı LPG bildirimleri için EPDK da gerçekleştirilmiştir REKABET KURUMU İLE SEKTÖR TOPLANTISI Rekabet Kurumu Akaryakıt ve LPG Piyasalarında yapılan Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği hazırlanmasına yönelik bir çalışma başlatmıştır. 3-7 Kasım 2014 tarihleri arasında sektör temsilcileri ile Kurum binasında toplantılar gerçekleştirilmiştir. Türkiye akaryakıt piyasasında dağıtım şirketleri ile bayiler arasında yapılan bayilik anlaşmalarına ve ilgili istasyon üzerinde dağıtım şirketi lehine tesis edilen kira yahut intifa gibi hakların sürelerine ilişkin Kurul kararları çerçevesinde altı yıla yaklaşan uygulamanın ardından, 6 Kasım 2014 günü PETDER üyeleriyle gerçekleştirilen toplantıda Tebliğ in kapsamı, dikey ilişkinin süresi, dikey anlaşmanın başlangıcı ve benzeri konular görüşülmüştür ADR KONUSUNDA DESTEK AB PROJESİ KOMİTE TOPLANTISI 17 Kasım 2014 tarihinde Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Genel Müdürlüğü tarafından, kamu ve sektör temsilcilerinin katılımıyla Tehlikeli Mal Taşımacılığı Konusunda Destek AB Projesi 2. Yönlendirme Komitesi Toplantısı düzenlenmiştir. Toplantıda söz konusu proje çerçevesinde son üç ay içerisinde gerçekleşen gelişmeler ile ileriye dönük çalışmalar değerlendirilmiştir. Toplantıda yol kenarı denetimlerini yapacak personelin eğitimine Kasım ayı itibariyle başlandığı, yol kenarı denetimlerine de başlanacağı belirtilmiştir. Toplantıların 3 ayda bir düzenlenmeye devam edileceği ifade edilmiştir. 27

28 5. Türkiye Enerji Zirvesi 3.23 AKARYAKIT BAYİLERİ TOPLANTISI TABGİS ve PÜİS tarafından 29 Kasım 2014 tarihinde Ankara Sheraton Otel de gerçekleştirilen Ulusal Bayi Toplantısı akaryakıt bayilerini buluşturmuştur. Toplantıda EPDK nın sektöre yönelik yaptığı düzenlemeler ve bu nedenle yaşanılan sorunlar tartışılmıştır. PÜİS Genel Başkanı Muhsin Alkan, Genel Başkan Yardımcısı İmran Okumuş, TABGİS Başkanı Ferruh Temel Zülfikar ve TABGİS Başkan Vekili Murat Bilgin in yer aldığı Divan Heyeti ne TOBB Yönetim Kurulu eski Üyesi İlhan Parseker Başkanlık etmiştir. TABGİS Başkanı Ferruh Temel Zülfikar gerçekleştirdiği konuşmasında Türkiye de gerek yapılan düzenlemelerle gerekse sektörün kanayan yarası kaçak akaryakıt sorunu ile akaryakıt istasyonu işletmeciliğinin bitme noktasına geldiğini söylemiştir. EPDK tarafından 7 Kasım 2014 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan ve petrol piyasasında akaryakıt bayileri ile dağıtıcıların kar oranlarını dört AB ülkesiyle uyumlu olacak şekilde düzenleyen fiyat metodolojisini (Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı) eleştiren Zülfikar, piyasaya yapılan müdahalelerin alım gücü düşük tüketici açısından değerlendirildiğinde etkin bir sonuç yaratmadığını, akaryakıt fiyatlarının düşürülmesinin yolunun vergi düzenlemesinden geçtiğini bildirmiştir. PÜİS Genel Başkanı Muhsin Alkan ise Yüzbinlerce ailenin geçimini sağlayan büyük bir sektörüz. Ayrıca, işsiz kalan birçok mühendislik dalı için istihdam kapısı haline geldik. Sorumlu müdür, iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi gibi birçok ilave istihdam alanları yaratıyoruz. Türkiye akaryakıt piyasası dünyadaki başka hiçbir piyasayla mukayese edilecek bir piyasa değildir. Üzerimizdeki istihdamdan tutun da, yatırım ve giderlerimize kadar sayısız yükümüz var şeklinde konuşmuştur ETKB STRATEJİK PLANI Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Planı Tanıtım Toplantısı 3 Aralık 2014 tarihinde Ankara da gerçekleşmiştir. Toplantının açılış konuşmaları Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Halil Mazıcıoğlu, Müsteşar Metin Kilci, EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, Müsteşar Yardımcısı Selahattin Çimen ve Strateji Geliştirme Başkanı Doğanbey Akgül tarafından gerçekleştirilmiştir. Toplantıda Stratejik Planın yanı sıra dünyada ve Türkiye de enerji ve tabii kaynaklar görünümü de sunulmuştur. Toplantıya PETDER temsilcileri de katılmıştır ULUSLARARASI PROSES GÜVENLİĞİ SEMPOZYUMU VE SERGİSİ Türkiye de ilk kez proses güvenliği kavramını konu alan 1. Uluslararası Proses Güvenliği Sempozyumu ve Sergisi 5-6 Aralık 2014 tarihlerinde Yıldız Teknik Üniversitesi 2010 Avrupa Kültür Başkenti Kongre ve Kültür Merkezi nde gerçekleşmiştir. PETDER in de destekleyen kuruluşlar arasında yer aldığı sempozyumda başta kimya sanayi olmak üzere pek çok sektörde risk oluşturan yangın, patlama, kimyasal yayılması gibi olayların engellenmesi amacıyla geliştirilen Proses Güvenliği konusu irdelenmiştir. Sempozyuma PETDER temsilcileri de katılmıştır EPDK VE LPG SEKTÖR TEMSİLCİLERİ TOPLANTISI 12 Aralık 2014 tarihinde, EPDK LPG Piyasası Dairesi Başkanı Barış Sanlı başkanlığında, grup başkanları ve 28

29 uzmanlardan oluşan geniş bir heyet, sektör temsilcileri ve TSE nin katılımıyla EPDK tarafından bir toplantı düzenlenmiştir. Toplantıda; h h LPG Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı hakkında görüşülmüştür. hhteknik Düzenlemeler ile ilgili TOBB LPG Meclisi Alt Komisyonu nca hazırlanan değişiklik talepleri değerlendirilmiştir. hhlpg faaliyeti gösteren istasyonların TSE belgeleri konusunda TSE tarafından sunum yapılmıştır. hhlpg piyasası bildirimlerine ilişkin olarak yapılan sunumda kuruma yapılan bildirimler konusunda eksiklikler ve hataların olduğu gündeme getirilmiştir. hhlisanslar ile birlikte sunulan evraklarla ilgili olarak da yaşanan eksiklik ve hatalar ayrı bir gündem maddesi olarak sunulmuştur. hhepdk katılımcıları ile sektör temsilcilerinin ayda bir defa bir araya gelmesi konusunda fikir birliğine varılmıştır UÇES GÜNCELLENMESİ PROJESİ AÇILIŞ TOPLANTISI Avrupa Birliği Çevre Entegre Uyum Stratejisi (UÇES) Güncellenmesi Projesi Açılış Toplantısı 29 Aralık 2014 tarihinde Ankara da gerçekleşmiştir. Açılış konuşmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk ve TÜBİTAK Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Abdullah Çavuşoğlu tarafından yapılan toplantıda, projenin tanıtımı yapılmıştır. Toplantıya PETDER temsilcileri de katılmıştır. Projenin kapsamını, Avrupa Birliği Çevre Entegre Uyum Stratejisi (UÇES) in dönemi için mevzuat uyumu ve yatırımların gerçekleşme durumlarının değerlendirilmesi, bu kapsamda dönemini kapsayacak şekilde güncellenmesi ve güncellenen UÇES in gerçekleşme durumunun takibi için bir izleme ve değerlendirme yönteminin oluşturulması içermektedir. 29

30 4. PETDER DEN 4.1 PETDER GENEL KURUL TOPLANTISI NDA YENİ YÖNETİM KURULU BELİRLENDİ Petrol Sanayi Derneği nin (PETDER) 10 Nisan 2014 tarihinde yapılan Olağan Genel Kurul Toplantısı nda PETDER in geçmiş döneme ait faaliyetleri sunulmuş ve 2014 yılı bütçesi onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Olağan Genel Kurul Toplantısı nda ayrıca PETDER in yeni Yönetim Kurulu da belirlenmiştir. Genel Kurul toplantısı sonrasında gerçekleşen ilk Yönetim Kurulu toplantısında Yönetim Kurulu Başkanlığını Ahmet Erdem in sürdürmesine karar verilmiştir. Martin Thomsen ise Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı görevine getirilmiştir. PETDER in yeni Yönetim Kurulu yapısı aşağıdaki şekilde oluşmuştur: Yönetim Kurulu Başkanı: Ahmet ERDEM (The Shell Company of Turkey Ltd.) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı: Martin THOMSEN (BP Petrolleri A.Ş.) Muhasip Üye: Adnan ÜNAL (Petline Petrol Ürünleri A.Ş.) Yönetim Kurulu Üyeleri: Tamas MAYER (OMV Petrol Ofisi A.Ş.) Antoine TOURNAND (Total Oil Türkiye A.Ş.) Ekrem EKMENCİ (Opet Petrolcülük A.Ş.) Yılmaz TECMEN (Turcas Petrol A.Ş.) Ahmet İzzet EKE (Aytemiz Akaryakıt Dağıtım A.Ş.) 4.2 PETROYAĞ PETDER E ÜYE OLDU Petroyağ ve Kimyasallar San. Tic. A.Ş. Petrol Sanayi Derneği (PETDER) Yönetim Kurulu nun kararı doğrultusunda PETDER e üye olmuştur. Petroyağ ın katılımıyla PETDER in üye sayısı 15 e yükselmiştir. 4.3 PETDER ATIK MOTOR YAĞLARININ TOPLANMASI PROJESİ FAALİYET DEĞERLENDİRME TOPLANTISI 24 NİSAN DA GERÇEKLEŞTİ PETDER tarafından sürdürülen atık motor yağı toplama ve geri kazanım çalışmalarına ilişkin 2013 Yılı Faaliyet Değerlendirme Toplantısı 24 Nisan 2014 tarihinde, projeye protokol imzalayarak katılan şirketlerin temsilcileriyle birlikte Point Hotel Barbaros ta gerçekleştirilmiştir. PETDER in 2004 yılından günümüze ülke genelinde yaygın olarak atık motor yağlarını miktar ve mesafe gözetmeksizin kamu yararına toplayarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nca lisanslandırılan işletmelerde ham madde ve enerji olarak değerlendirerek ekonomiye geri kazandırdığını belirten PETDER yetkilileri, projenin Avrupa ölçeğinde bir örnek olduğunu belirtmiştir. Toplantıda 2013 yılında ton atık motor yağı toplandığı belirten yetkililer, toplanan miktarın piyasaya arz edilen motor yağının toplanabilir miktarının ancak %16 sına karşılık geldiğini ifade etmiştir. PETDER in Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nca Yetkilendirilmiş tek kuruluş olmasına rağmen piyasada atık motor yağlarını yasal olmayan 30

31 HABERLER bir şekilde ücret karşılığı toplayanlar olduğunu belirten PETDER yetkilileri, çevre ve insan sağlığını hiçe sayanlar için ivedi tedbir alınması gerektiğinin altını çizmiştir. Toplantıda proje katılımcıları ve atık motor yağı üreticilerine yönelik olarak gerçekleştirilen Müşteri Memnuniyeti Anketi nin sonuçları da paylaşılmıştır. Anket sonuçlarında, PETDER e ilişkin genel memnuniyetin %94 seviyesinde olduğu görülmüştür. 4.4 PETDER AB EŞLEŞTİRME PROJESİ AÇILIŞ TOPLANTISINA KATILDI PETDER Türkiye nin Avrupa Birliği ne katılımı öncesinde mali işbirliği çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile Polonya Cumhuriyeti Altyapı ve Kalkınma Bakanlığı ve Litvanya Cumhuriyeti Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı tarafından ortaklaşa yürütülecek olan, Tehlikeli Mal Taşımacılığı Konusunda Destek isimli AB Eşleştirme Projesi nin açılış toplantısına katılmıştır. Toplantıda Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Talat Aydın, Genel Müdür V. Mehdi Gönülalçak ve Proje Lideri Genel Müdür Yardımcısı V. İzzet Işık, Polonya ve Litvanya Cumhuriyetlerinden yetkililer çeşitli sunumlar gerçekleştirmiştir. Yapılan sunumlarda projenin genel hedefinin tehlikeli malların karayolu ile taşımacılığı pazarında denetimlerin güçlendirilmesi, bu şekilde pazarın rekabetçiliğinin ve yol trafik güvenliğinde belirgin iyileşme sağlanması ve çevre dostu, daha güvenli ve sürdürülebilir bir taşımacılık sisteminin teşvik edilmesi olduğu belirtilmiştir. 18 ay sürecek 1 milyon Euro bütçeli projede çalışmalar Türkiye deki mevzuatın değerlendirilmesi, kapasitenin artırılması ve kontrol ve uygulama modelinin oluşturulmasına odaklanacaktır. 4.5 PETDER 5. TÜRKİYE ENERJİ ZİRVESİ NE KATILDI Petrol Sanayi Derneği, Enerji Fuarcılık tarafından düzenlenen ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, EPDK ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesi nin desteğiyle Eylül 2014 tarihlerinde Gaziantep te gerçekleştirilen 5. Türkiye Enerji Zirvesi nde hem konuşmacı olarak hem de stantla yer almıştır. PETDER Yönetim Kurulu Başkan Yardımcı Sn. Martin Thomsen, EPDK Kurul Üyesi ve MEDREG Başkan Yardımcısı Sn. Fazıl Şenel in moderatörlüğünde gerçekleşen Akaryakıt ve LPG Sektöründe Serbest Piyasa ve Rekabetin Önündeki Engeller konulu oturumda sunumunu gerçekleştirirken, PETDER Genel Sekreteri Sn. Niyazi İlter ise EPDK Petrol Piyasası Daire Başkanı Sn. Abdullah İnce tarafından moderatörlüğü üstlenilen Otomotiv Yakıtlarında Gelecek Öngörüleri başlıklı oturumda sunum yapmıştır. Thomsen konuşmasında ticari rekabette liberalleşmenin üzerinde durmuştur. Rekabetin tüketicilere seçenekleri değerlendirme fırsatı sunduğunu belirten Thomsen, serbest rekabet ortamında fiyat oluşumlarını etkileyen nedenleri detaylarıyla açıklamıştır. İlter ise dünya ve Türkiye de enerjiye olan talebin artacağını, petrol piyasasının Türkiye de büyümeye devam edeceğini belirtmiştir. Rekabetin dünya petrol fiyatları, düzenlemeler ve vergi tüketim dengesindeki belirleyici unsur olmaya devam edeceğini ifade eden İlter ayrıca çevre yasaları ve iklim değişikliğinin sektörde gün geçtikçe daha da önemli olacağının altını çizmiştir. 4.6 PETDER ÇALIŞANLARINA YÖNELİK EĞİTİMLER 1 Ekim 2014 te PETDER çalışanları Rekabet Hukuku konusunda yenileyici eğitim almıştır. Eğitimin ardından gerçekleşen denetimde, PETDER çalışanlarının hiçbirinin yazışma ve notlarına Rekabet Hukuku na aykırı bir duruma rastlanmamıştır. Şirket aracı kullanan PETDER çalışanları yenileyici ve uygulamalı Defansif Sürüş eğitimi almıştır. 30 Ekim 2014 te ise tüm çalışanlar Müzakere Performansının Artırılması Eğitimi ne katılmıştır. 31

32 4.7 SU VE TOPRAK YÖNETİM BAŞKANLIĞI İLE İSTASYON ZİYARETİ 11 Aralık 2014 tarihinde Su ve Toprak Yönetim Başkanlığı ndan yetkililerin katılımıyla istasyon ziyaretleri düzenlenmiştir. Ziyaretler esnasında katılımcılara istasyonlarda 8 Haziran 2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik doğrultusunda alınan tedbir ve aksiyonlar konusunda bilgilendirme yapılmış ve istasyonlardaki SEÇ-G uygulamaları paylaşılmıştır. 4.8 PETDER BÖLGE SEÇ-G VE OPERASYON DEĞERLENDİRME TOPLANTISI İZMİR DE YAPILDI PETDER, Atık Motor Yağları nın Toplanması Projesi ndeki işbirliği ortakları Omsan ve Se Petrol ile 23 Mayıs 2014 tarihinde İzmir de SEÇ-G ve Operasyon Değerlendirme Toplantısı nda bir araya gelmiştir. Toplantıda, PETDER Planlama Yöneticisi Hasan Hıraoğlu atık motor yağlarının toplanması kapsamında düzenlenen evraklar ve karşılaşılan evrak hataları hakkında bilgi vermiştir. Bu hataların tekrarlanmaması için neler yapılması gerektiği konusunda görüş alışverişinde bulunulmuştur. PETDER Planlama Yöneticisi Volkan Siğinç ise Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ile ilgili güncel bilgileri paylaşmıştır. Siğinç değişen kanun maddeleri yönetmelik ve tebliğler ile ilgili bilgilendirme yaptı. Ayrıca PETDER atık yağ operasyonu toplama miktarları ve çalışmaları hakkında grafikleri paylaşmıştır. Omsan Operasyon Yöneticisi Sırrı Küçükaltun taşınan atık motor yağı miktarı, kat edilen kilometre, çalışan personel ve araç sayısı gibi operasyona ilişkin performans verilerini paylaşmıştır. Toplantıda Se Petrol Genel Müdür Yardımcısı Tunç Sağul ise SEÇ-G (Sağlık, Emniyet, Çevre ve Güvenlik), güvenli sürüş ve operasyonun genel kuralları hakkında bilgi vermiştir. Bu kapsamda toplantı katılımcılarına, hhürünün dökülmesi durumunda yapılması gerekenler ve ürün dökülme kitinin kullanılması, hhyangınla mücadele, hhyorgunluk ve uykusuzluk eğitimleri verilmiştir. Toplantının son bölümünde operasyonda görevli saha çalışanları karşılaştıkları sorunlar ile öneri ve taleplerini dile getirmiştir. İzmir bölge sürücülerinin yangın eğitimine yönelik çalışmada teorik bilgiler videolarla pekiştirilirken, pratik eğitimde güvenli eğitim tavası içinde tutuşturulan motorin ve benzin, tüm sürücü ve personel tarafından en az ikişer kez söndürülmüştür. Hatalı uygulamalarda işlem tekrar ettirilmiştir. 4.9 ARGUS BAZ YAĞ PİYASALARI KONFERANSI GERÇEKLEŞTİ Argus Avrupa Baz Yağı Piyasaları 2014 Konferansı Mart tarihlerinde İstanbul Swissotel The Bosphorus ta gerçekleşmiştir. Türkiye pazarının sunduğu fırsatları küresel bağlamda değerlendirme, baz yağ piyasasının geleceğine dair farklı endüstriyel bakış açıları gibi konuların tartışıldığı konferansa PETDER Genel Sekreteri Niyazi İlter konuşmacı olarak katılmıştır. Konuşmasında Türkiye akaryakıt ve madeni yağ sektörü konusunda bilgi paylaşan İlter, kaçak akaryakıt ve 10 numara yağ sorununun sonuçlarına da değinmiştir PETDER TRAFİK GÜVENLİĞİ MEDYA ÖDÜLLERİ NE KATILDI Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM), Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü (BYEGM) ve Emniyet Genel Müdürlüğü nün (EGM) işbirliğiyle trafik bilincinin artırılması amacıyla gerçekleştirilen Trafik Güvenliği Medya Ödül Töreni 16 Nisan 2014 tarihinde, İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu nun da katılımıyla Lütfi Kırdar Kongre Merkezi nde gerçekleşmiştir. Sanatçı, gazeteci ve yayın sahipleri ödüllerini teslim alırken, töreni izlemeye akaryakıt sektörü temsilcileriyle birlikte PETDER de katılmıştır PETDER BÜNYESİNDE KOMİTE ÇALIŞMALARI PETDER bünyesinde, üye şirketlerden alanlarında uzman yetkililerin katılımıyla gerçekleşen ve aşağıda adı geçen komiteler 2014 yılında da etkin ve verimli çalışmalarını sürdürmüştür: hhhukuk hhlpg Sektör Kurulu hhotomasyon hhikmal hhlpg Teknik hhsağlık, Emniyet ve Çevre hhkurumsal İletişim hhmadeni Yağ Teknik hhtaşımacılık hhmühendislik hhvergi 32

33 4.12 FARKLILAŞTIRILMIŞ ÜRÜNLERE İLİŞKİN BASIN DUYURUSU VE İLANI PAYLAŞILDI PETDER tarafından Mart 2014 te standart / özel motorin ve benzin türlerine ilişkin olarak aşağıdaki basın açıklaması paylaşılmıştır. Ülkemizdeki resmi şekilde satılan tüm motorin ve benzin türleri AB normlarına ve EPDK teknik düzenlemelerine uygun olup tüm araçlar tarafından güvenle kullanılabilecek niteliktedir. EPDK mevzuatı gereği, farklılaştırılmış ürünler ile ilgili detaylı bilgiler ve fiyatlar şirketlerin internet sayfalarında yayınlanmaktadır. Tüketicilerin kalite ve performans beklentilerine cevap vermek üzere, Ar-Ge çalışmalarının sonucunda geliştirilen özel/ katkılı farklılaştırılmış motorin ve benzin türleri de ilave seçenekler olarak yine rekabet ortamı içerisinde bazı akaryakıt şirketlerince tüketicilerin tercihine sunulmaktadır. Diğer bir ifadeyle, motorin ve kurşunsuz benzin olarak satılan standart ürünler ile birlikte bu tür özel ürünler de ülkemiz ve AB standartlarına tamamen uygun olup, tüketiciler rekabet ortamında standart ve özel ürünler arasında tercihlerini yaparken, kamyon, otobüs, özel araç gibi farklar gözetmeksizin tüm ürünlerimizi kullanabilirler. Bu çerçevede tüketicilerimiz istasyonlarda ürün tercihlerini yaparlarken ayrıca performans beklentileri doğrultusunda, birçok gelişmiş ülke ile benzer şekilde ve eş zamanlı olarak daha üst seviye performans ürünlerini de tercih edebilmektedirler. Ayrıca, basın açıklaması 17 Temmuz 2014 te çeşitli gazetelerde yayımlanan aşağıdaki ilanla desteklenmiştir. 33

34 5. PROJELER 5.1 ATIK MOTOR YAĞLARININ YÖNETİMİ PROJESİ Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 21 Ocak 2004 tarihinde yayınlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ile madeni yağ üreticilerine, ithalatçılarına piyasaya sürülen motor yağlarını atık hale geldikten sonra toplama yükümlülüğü getirilmiştir. Petrol Sanayi Derneği İktisadi İşletmesi bünyesinde 19 Nisan 2004 tarihinde başlatılan Atık Yağların Yönetimi Projesi ile bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirmek üzere bir çalışma başlatılmıştır. 30 Temmuz 2004 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı ile imzalanan işbirliği protokolü çerçevesinde, Atık Yağların Yönetimi Projesi ile motorlu taşıtlarda kullanılan ve atık hale gelen motor yağları araç servisleri, akaryakıt istasyonları ve kamuya ait araç bakım istasyonlarından doğru koşullarda lisanslı ve yetkili ekiplerce toplanmaktadır. 30 Temmuz 2008 tarihinde yenilenen Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği sonrasında, Petrol Sanayi Derneği, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 4 Eylül 2008 tarihinde Yetkilendirilmiş Kuruluş olarak atanmıştır. Yönetmelikle birlikte atık hale gelen motor yağlarının Yetkilendirilmiş Kuruluşlar veya motor yağı üreticileri dışında kişi ve kuruluşlarca toplanması yasaklanmıştır. PETDER atık motor yağı toplamakla yetkilendirilmiş tek kuruluştur. Proje ile atık yağların Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından lisanslandırılmış tesislerde çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde işlem görmesi, atık üreten noktaların belirlenmesi ve bilinçlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın başladığı Mayıs 2004 tarihinden itibaren, toplanan atık motor yağı miktarı ve toplama yapılan nokta sayısı artarak devam etmiş ve ülke çapına yayılmıştır. Motor yağı değişim noktalarında oluşan atık motor yağları ulusal atık taşıma formu düzenlenerek lisanslı özel araçlarla toplanmakta ve kategorilerine uygun olarak geri kazanım (enerji veya hammadde) veya bertaraf amaçlı olarak değerlendirilmek üzere lisanslı işletmelere teslim edilmekte, yasal belgeleme işlemleri eksiksiz yerine getirilmekte ve bu işlemler için atık üreticilerinden herhangi bir ücret talep edilmemektedir. Tüm bu hizmetlerin yasalara uygun olarak ülke çapında, miktar ve sınır gözetmeksizin yerine getirilmesi için gerekli ilave maliyetler ise PETDER desteği ile yürütülmektedir. Atık yağların, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nca belirlenen esaslar dahilinde ham madde ve enerji geri kazanımı amacı ile Rafinasyon ve rejenerasyon tesisleri, çimento, kireç ve demir çelik fabrikalarında işlenmesi veya bertaraf edilmesi ile çevre ve insan sağlığına zarar verebilecek atık yağlar ülke ekonomisine kazandırılmaktadır. PETDER tarafından Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde 2004 yılından günümüze kadar yürütülen atık motor yağı toplama çalışmaları kapsamında son on yılda toplam 81 ildeki, 13 bin 611 farklı atık motor yağı üreticisinden 126 bin 30 sefer yapılarak 160 bin 103 ton atık motor yağı toplanarak lisanslı işletmelerde hammadde, enerji olarak geri kazanılmış veya bertaraf ettirilmiştir yılında PETDER tarafından atık motor yağı üreticilerine 14 bin 666 sefer yapılarak toplanan ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisanslı işletmelere teslim edilen atık motor yağı miktarı ise 17 bin 750 ton olarak gerçekleşmiştir. Lisanslı işletmelere 2014 yılında toplam tanker dolusu atık motor yağı teslimatı yapılmıştır. Organizasyona katılım sağlayan şirket sayısı 2014 yılı sonu itibarı ile 79 olup, bu şirketler tarafından bir yıl önce 2013 yılında piyasaya sunulan motor yağı miktarı 208 bin 916 ton olarak gerçekleşmiştir. Atık motor yağlarının yönetimi kapsamında 2014 yılında 5,3 milyon TL kaynak kullanılırken, projenin başlangıcından bu yana kullanılan kaynak tutarı 34,2 milyon TL ye ulaşmıştır. 34

35 Bin Ton Satışa sunulan taşıt yağı miktarı Oluşması muhtemel kodlu atık motor ve şansıman yağı miktarı Toplanan kodlu atık motor ve şansıman yağı miktarı Şekil 2: Yıllara Göre Oluşması Muhtemel ve Toplanan Atık Motor ve Şanzıman Yağı Miktarları (bin ton) 2014 yılında piyasaya sunulan ton taşıt yağından ton atık motor yağı ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. PETDER tarafından toplanan atık motor yağı miktarı ise ton seviyesindedir ton Şekil 3: PETDER Atık Yağların Yönetimi Projesi Yıllara Göre Toplanan Atık Motor Yağı Miktarı (ton) 2014 yılında araç servislerinden , kamu kurumlarından diğer üreticilerden ise ton atık motor yağı toplanmıştır. 35

36 2014 yılında toplanan atık motor yağlarının 11 bin 900 tonu araç servislerinden, bin 595 tonu endüstri araç parkından, 923 tonu kamu kuruluşlarından, 866 tonu belediyelerden, bin 90 tonu inşaat ve madencilik sektöründen, 309 tonu yağ üretim tesislerinden, bin 133 tonu askeri kurumlardan, 178 tonu nakliye firmalarından, 122 tonu akaryakıt istasyonlarından ve 27 tonu da yıkama-yağlamadan toplanmıştır. Akaryakıt İstasyonu 1% Araç Servisleri % Askeri Kurumlar 6% Belediyeler 5% Endüstri Araç Prkı; 1.595; 9% İnşaat Madencilik; 1.090; 6% Kamu Kuruluşları 5% Nakliye Firmaları 1% Yağ Üretim Tesisleri; 309; 2% Yıkama Yağlama 0% Şekil 4: 2013 Yılında Toplanan Atık Motor Yağlarının Sektörel Dağılımı 2014 yılında toplanan atık motor yağlarının 7 bin 283 tonu Marmara Bölgesi nden, 2 bin 513 tonu Ege Bölgesi nden, 2 bin 892 tonu İç Anadolu Bölgesi nden, bin 542 tonu Karadeniz Bölgesi nden, 2 bin 40 tonu Akdeniz Bölgesi nden, 709 tonu Güneydoğu Anadolu Bölgesi nden, 771 tonu Doğu Anadolu Bölgesi nden toplanmıştır. Toplanan Atık Motor Yağlarının Bölgesel Dağılımı 2014 yılında en çok atık motor yağı toplanan ilk beş ilin sıralaması İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Kocaeli, olarak gerçekleşmiştir. En az atık motor yağı toplanan iller ise Muş, Bitlis, Kilis, Karaman, Ardahan olmuştur. Atık Yağların Yönetimi Projesi 2014 Faaliyet Raporu na web adresinden erişilebilir. 36

37 ATIK MOTOR YAĞI TOPLAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERILERI Ülkemizde, kaçak ve yasadışı akaryakıt kullanımı konusunda alınan tüm önlemlere ve başarılı adımlara rağmen, 10 Numara yağ olarak bilinen yasadışı/standart dışı akaryakıt kullanımı devem etmektedir. Bu ürünün elde edilmesinde baz yağ kullanıldığı gibi, atık yağlar da kullanılmaktadır. PETDER e teslim edilmeyen atık motor yağları en genel olarak 10 numara yağ üretimi, inşaatlarda kalıp yağı olarak ve ısıtma amaçlarıyla (sanayilerde, seralarda, vb.) kullanılmaktadır. Ancak bunlardan özellikle 10 numara yağ kullanımı can ve mal kayıplarına yol açmakta, vergi kaybı ve haksız rekabet nedeniyle ülke ekonomisine zarar vermekte ve çevreyi kirletmektedir. Yetkili kuruluşa teslim edilmeyen atık motor yağlarının büyük bir kısmı 10 numara yağ adı altında hhkamyon / otobüs garajları, hhoto sanayi siteleri ve hhyol boylarındaki dükkan ve açık alanlar gibi piyasa dışı alanlarda satışa sunulmaktadır. Maalesef tüm olumsuzluklarına ve alınan tüm önlemlere rağmen, atık motor yağları yetkili kuruluşa teslim edilmek yerine 1000 TL/ton a kadar ulaşan bedellerde akaryakıt ticaretine konu olmaktadır. PETDER olarak ülkemizin 81 il ve ilçelerinden büyük bir özveriyle atık motor yağı toplanmasına çalışılmakta; atık motor yağı olan herkese miktardan bağımsız olarak ulaşılmakta ve yağı teslim alınmaktadır. Bununla beraber, ülkemizde istenilen düzeylerde atık motor yağı toplanamamaktadır. PETDER olarak, daha fazla miktarda atık motor yağı toplanması amacıyla aşağıda özetle verilen önerilerimiz ilgili taraflarla da paylaşılmıştır. Denetimler ve yaptırımlar artırılmalı, verilen cezalar kamuoyuyla paylaşılmalıdır. 10 Numara yağ zincirini dört temel halkasına (atık yağ üreticisi, yasadışı toplayan/taşıyan, 10 Numara Yağ üreticisi ve 10 Numara yağ kullanıcısı) yönelik başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmak üzere ilgili kamu kurumları tarafından yapılan denetimler artırılmalı, caydırıcı yaptırımlar uygulanmalı ve bunlar kamuoyuyla paylaşılmalıdır. 1. Atık Yağ Üreticileri: Madeni yağ kullanan ve/veya dolayısıyla atık yağ üreten başta araç servisleri ve sanayi sitelerindeki işyerleri olmak üzere giren madeni yağ-çıkan atık yağ miktarı ile teslim edilen atık yağ miktarları ve belgeleri üzerinden yapılacak düzenli denetimlerin atık yağın satışa konu olmasının önüne geçilmesinde çok yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu amaçla, atık motor yağı üreten noktaların PETDER e teslim ettiği miktarlar ile İl Müdürlüklerine verdiği ürün alım beyanları karşılaştırılmalıdır. 2. Atık Yağı Yetkisiz Teslim/Satın Alanlar ve Taşıyanlar: Atık motor yağı, toplama yetkisi olmayan araçlar ve kişiler tarafından farklı adlar altında toplanmakta ve 10 Numara Yağ üreticilerine satılmaktadır. Yetkisiz olarak ve zaman zaman maalesef PETDER adı da kullanılarak SEÇ-G standartları olmayan araçlarla yapılan bu tür toplamaların önüne mutlaka geçilmeli, bu tür araçların lisansları/ruhsatları iptal edilmelidir. İl Müdürlükleri tarafından verilen araç lisanslarında 1302 kodlu atıkların (atık motor yağı da dahil olmak üzere) taşınabileceği belirtilmektedir. Bu durum atık motor yağı üreticileri tarafından bu araçların aynı zamanda toplama da yapabileceği şeklinde yorumlanmaktadır ve 1302 kodlu atıkları taşıma izni/yetki belgesi olmayan toplayıcılar tarafından suistimal edilebilmektedir. Bu sebeple, 1302 kodlu ürünlerin taşınabilmesi için gerekli lisansın veya yetkinin sadece Yetkilendirilmiş Kuruluş için taşıma yapan araçlara verilmesi, diğer araçlara verilmemesi veya bu araçlarda Yetkili Kuruluş ile yapılan bir anlaşmanın varlığı şartının da aranması gereklidir. 37

38 Bir Varil Bir Ağaç Sosyal Sorumluluk Projesi kapsamında dikilen ağaç sayıları ağaç ağaç ağaç 3. Atık Yağ Geri Kazanım Tesisleri ve 10 Numara Yağ Üreticileri: Geri dönüşüm firmaları tarafından yaklaşık kayıtlı ton endüstriyel atık yağ toplandığı tahmin edilmektedir. PETDER in bu firmalara yasal olarak teslim ettiği yaklaşık 2000 ton Kategori-1 atık motor yağı da dikkate alındığında bu firmaların ticari olarak faaliyetlerini devam ettirmelerinin mümkün olamayacağı düşünülmektedir. Bu tesislerde giren hammadde ve çıkan ürün miktarları üzerinde yapılacak denetimler kayıt dışılığı ortaya çıkaracaktır. Geri dönüşüm firmalarının mali olarak sürekli denetimlerinin yapılması, yaptırımların uygulanması ve bunun kamuoyuyla paylaşılması gerekmektedir. Diğer taraftan, 10 Numara Yağ yasal akaryakıt istasyonları dışında daha çok kamyon/otobüs garajları, oto sanayi siteleri ve yol boylarındaki dükkan ve açık alanlar gibi piyasa dışı alanlarda satışa sunulmaktadır. Bu tür yerler sürekli olarak denetime tabi tutulmalı, akaryakıt satışı yapılması durumunda caydırıcı cezai ve mali yaptırımlar uygulanmalı ve bunlar kamuoyuyla paylaşılmalıdır Numara Yağ Kullanıcıları: 10 Numara Yağ çeşitli amaçlar için kullanılan yasal bir yağlama ürünüdür. Yasadışı olan, bu ürünün akaryakıt faaliyetine konu edilmesi, diğer bir ifadeyle akaryakıt ürünü olarak satılması ve alınmasıdır. Yasadışı bu ticaret, can ve mal kayıplarının yanı sıra önemli bir vergi kaybına ve haksız rekabete yol açmaktadır. 10 Numara Yağı akaryakıt olarak büyük çoğunlukla otobüs, kamyon, kamyonet ve minibüs olmak üzere taşımacılık sektöründe kullanılmaktadır. Bu faaliyetlerin bir kısmı tehlikeli madde ve insan taşımacılığı ile ilgilidir. Geçmişte de yaşandığı gibi çok ciddi kazalara ve can kayıplarına yol açmıştır. Son zamanlarda iş makinaları ve traktörlerde kullanıldığı yönünde duyum alınmaktadır. Başta otobüs, servis araçları ve minibüsler olmak üzere kullanıcıların yol üstü denetimlere tabi tutulması gerekmektedir. EPDK ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı işbirliğiyle bu araçlarda yapılacak yol üstü Ulusal Marker denetimi araçlardaki ürünün yasal olup olmadığını hemen ortaya koyacaktır. Ülkemizin karayolu ana arterleri üzerinde yapılacak düzenli denetimler, aykırılık halinde verilecek cezai ve mali yaptırımlar ve bunun kamuoyuyla paylaşılmasının kullanımın azalması yönünde çok önemli etkisinin olacağı düşünülmektedir. Bu tür bir denetim kaçak akaryakıt satışının da azalmasını sağlayacaktır. Rafinasyon ve rejenerasyon tesisleri EPDK işleme lisansına tabi olmalıdır, zorunlu standartlar uygulanmalıdır. 5. Tüm gelişmiş ülkelerde rafinasyon ve rejenerasyon tesisleri son derece gelişmiş teknoloji kullanan ve yüksek yatırım maliyetleri gerektiren tesisleridir. Sayıca da çok az olan bu tesisler bu ülkelerde bir rafineri gibi faaliyet göstermektedirler. Oysa ülkemizde bu faaliyet son derece basit yöntemlerle ve geçici faaliyet belgeleriyle yürütülmektedir. Bu tesisler, faaliyetin gerektirdiği finansal ve teknolojik yeterliliğe sahip olacak şekilde EPDK lisansına tabi olmalıdır. 6. TSE tarafından belirlenen ve atık yağ geri kazanım faaliyetinin gerçekleştirildiği bu tesislerin, hizmet yeri standartlarını belirleyen TS standardına uygunlukları önem arz etmektedir. Bu standart zorunlu olmalı ve yerinde denetimlerle uygunluğu takip edilmelidir. 7. Ülkemizde geri kazanım sonucu elde edilen ürün baz yağ dan daha çok renk ve koku itibarıyla şekilsel iyileştirmeden geçirilmiş bir üründür ve bıçkı yağı, kalıp yağı vb. isimler altında 10 Numara Yağ faaliyetine konu olmaktadır. Bu ürünlerin TSE Standardına uygunluğu, üretim prosesi de incelenerek yerinde yapılacak denetimlerle denetlenmelidir. 38

39 ağaç Ülkemizde gelişmiş ülkelerdeki örneklerine uygun yeniden rafinasyon tesisleri kurulmalıdır. 8. Ülkemizde atık madeni yağlardan baz yağ üretimine ilişkin olarak gelişmiş ülkelerdeki örneklerine benzer nitelikte ileri teknolojilerin kullanıldığı kurumsal büyük yatırımların bulunmaması, ülkemizde bu alanda faaliyet gösteren bazı tesislerin teknik yetersizliği ve illegal faaliyetlere girmesi, bu sektörün gelişiminde önemli bir engel olmuştur. PETDER olarak ülkemizde kurulacak ileri teknoloji rafinasyon tesislerinin, kayıt dışına giden atık madeni yağların yüksek katma değerli ürünlere daha fazla dönüştürülmesini sağlayacağına inanılmaktadır. 5.2 BİR VARİL BİR AĞAÇ SOSYAL SORUMLULUK PROJESİ 1 Varil 1 Ağaç Projesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile 3 Eylül 2010 tarihinde imzalanan protokolle başlatılmıştır. Proje görsellerinin ve tanıtım malzemelerinin hazırlanması sonrasında 1 Varil 1 Ağaç Projesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın da onayı ile 6 Eylül 2010 tarihli basın duyurusu ile kamuoyuna duyurulmuştur. Atık yağların toplanması ile sağlanan çevresel faydanın etkisini artırmak üzere hayata geçirilen 1 Varil 1 Ağaç Projesi ile kamu kurumlarından toplanan her bir varil atık motor yağı için bir fidan dikmek suretiyle, hhkamu kurumlarının proje desteğinin artırılarak daha fazla miktarda atık motor yağının kayıt altına alınması, hhçevre ve insan sağlığının korunması, hhatık motor yağlarının zararları ile ilgili olarak toplumun bilinçlendirilmesi ve farkındalık yaratılması, hhyönetmelik dışı uygulamaların, 10 numara yağ ve benzeri isimler altında yapılan kayıt dışı faaliyetlerin önüne geçilmesine katkı sağlanması hedeflenmektedir. Proje, PETDER in Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile iş birliği içerisinde, ülke genelindeki tüm devlet kurumlarına (kamu kurumları, silahlı kuvvetler, belediyeler) lisanslı taşıma araçları ile bedelsiz olarak hizmet götürmek suretiyle toplanan her bir varil atık motor yağı için bir fidan dikmesini kapsamaktadır. Finansmanı PETDER tarafından karşılanan bu proje ile, kamu kurumlarından toplanan her bir varil atık motor yağına karşılık olarak bir fidan dikilmek suretiyle üç yılda toplanan atık motor yağlarına karşılık olarak, adedi 2014 yılında olmak üzere, adet fidan dikilmiştir. Bu rakam her yıl artmaya devam edecektir. AĞAÇLANDIRILAN SAHALAR ANKARA Karayolu kenarı ağaçlandırması Servi, mazı türleri Adet: AFYONKARAHİSAR Karayolu kenarı ağaçlandırması Servi, mazı türleri Adet: ANKARA Karayolu kenarı ağaçlandırması Servi, mazı türleri Adet: ANKARA Saha ağaçlandırması Akasya, süs eriği, mavi servi, mazı türleri Adet:

40 6. SEKTÖREL 6.1 HAM PETROL VE AKARYAKIT FİYATLARINA İLİŞKİN GELİŞMELER Dünya ham petrol fiyatlarındaki hareketlilik nedeniyle 2014 yılında da akaryakıt pompa fiyatları kamuoyu gündemindeki yerini ve önemini korumuştur. Brent tipi ham petrol uluslar arası piyasalarda 2014 yılına varil başına 110 $ civarında bir fiyat ile başlamış, 2014 yılı ortalarında 115 $ a kadar çıkarak yılın en yüksek seviyesine ulaşmış ve yıl sonuna kadar sert bir düşüş trendine girmiştir Aralık ayı sonu itibarı ile Brent tipi ham petrol 60 $ düzeyine kadar inmiştir. Ham petrol fiyatlarındaki bu hareketlilik Akdeniz piyasalarındaki ürün fiyatlarını etkilemiş ve 2014 yılında benzin fiyatları en yüksek $/ton en düşük 539 $/ton, motorin ise en yüksek 955 $/ton en düşük 565 $/ton olarak gerçekleşmiştir yıl ortalaması ile 2014 yıl ortalaması karşılaştırıldığında, Brent tipi ham petrolünün fiyatının dolar bazında 109,6 $/ton dan 99,8 $/ton a indiği TL bazında ise %4,5 oranında arttığı (209,2 TL/ton dan 218,7 TL/ton a) görülmektedir. Bu değişimin sonucunda Akdeniz piyasalarında benzinin ve motorinin CIF fiyatının TL bazında 2014 yıl ortalaması olarak sırasıyla %7,0 ve motorinin %5,6 arttığı, LPG nin ise %0,3 oranında düştüğü görülmektedir. Şekil 5: Akdeniz Piyasalarındaki Brent Tipi Ham Petrol ($/Varil), Motorin, Benzin ve Otogaz Lpg Fiyatlarının ($/Ton) Gelişimi (Kaynak: Argus) 6.2 DOLAYLI VERGİLER, FİYAT BİLEŞENLERİ VE ÜLKEMİZDE FİYAT GELİŞMELERİ Dolaylı Vergiler Türkiye de akaryakıt ve LPG sektörlerinden sağlanan dolaylı vergilerin toplamı, tüketime de bağlı olarak her yıl artış göstermiştir. Tüketim verileri üzerinden yapılan hesaplamalara göre, petrol sektöründen sağlanan dolaylı vergiler 2014 yılında 62,8 milyar TL düzeyine ulaşmıştır. Yapılan hesaplamalar, son 5 yılda petrol sektöründen sağlanan toplam dolaylı vergi gelirinin 296,2 milyar TL ye ulaştığını göstermektedir. 40

41 İSTATİSTİKLER 8% 7% 6% 5% 4% 4,5% 7,0% 5,9% 5,6% 3,7% 4,3% 3% 2% 1% 0% -1% Brent Benzin CIF Türkiye Vergisiz Benzin Motorin CIF Türkiye Vergisiz Motorin -0,3% LPG CIF Türkiye Vergisiz LPG Şekil 6: 2014 Yılı Akdeniz Piyasalarında ve Türkiye Pompa Fiyatlarında (TL) Değişim Oranları (%, bir önceki yılın aynı dönemine göre) (Kaynak: Argus, EPDK) Milyar TL ÖTV KDV Şekil 7: Akaryakıt ve LPG den Sağlanan Toplam Dolaylı Vergilerin Yıllara Göre Değişimi (Kaynak: EPDK, PETDER, TCMB) Akaryakıt şirketlerinden sağlanan toplam dolaylı vergilerde en büyük paya motorinden sağlanan dolaylı vergiler sahiptir. Buna, motorinin artan tüketiminin yanı sıra düşük vergi oranı nedeniyle benzin tüketiminin LPG ye kayması neden olmuştur. 41

42 2014 yılında petrol sektöründen sağlanan dolaylı vergi 62,8 milyar TL Fiyat Bileşenleri 2014 yılında benzinde bir litrelik pompa fiyatının ortalama 2,93 TL sini (pompa fiyatının %59,6 sı) dolaylı vergiler oluşturmuştur. Bu tutar motorinde 2,26 TL/lt (pompa fiyatının %51,9 u) ve LPG otogazda 1,31 TL/lt (pompa fiyatının %47,1 i) olarak hesaplanmıştır. Toplam dolaylı vergilerin pompa fiyatı içindeki payı yüzde olarak, petrol fiyatları, ÖTV tutarı ve döviz kurları gibi nedenlerle yıllar içinde değişmektedir. Otomotiv yakıtları içinde en yüksek vergi, hem miktar hem yüzde olarak benzinde, en düşük vergi ise otogaz LPG dedir yılı ortalama ÖTV tutarları, benzinlerde 2,1765 TL/lt, motorinlerde 1,5945 TL/lt, LPG otogazda ise 0,8837 TL/lt olarak belirlenmiştir. 5,5 42 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Ürün Bedeli + Dağıtım Payı; 1,98 Ürün Bedeli + Dağıtım Payı; 2,09 Vergiler (ÖTV+KDV); 59,6% 2,93 Vergiler (ÖTV+KDV); 2,26 51,9% Ürün Bedeli + Dağıtım Payı; 1,47 Vergiler (ÖTV+KDV); 1,31 Benzin 95 Motorin LPG Şekil 8: Pompa Fiyatı Bileşenleri 2014 yılında petrol ürünlerinden sağlanan dolaylı vergilerin %47,3 ünü motorinler, %7,5 ini benzinler, %7,6 sını ise LPG oluşturmuştur. 70 Milyar TL ,3 6,7 7,2 %5,5 45,1 47,3 Motorinler Benzinler LPG Siyah Ürünler Şekil 9: 2013 ve 2014 Yılları Petrol Ürünlerinden Sağlanan Dolaylı Vergi Gelirlerinin Dağılımı (Kaynak: EPDK, PETDER, TCMB) 7,6 7, ,3 47,1 %

43 6.2.3 Marjlar Benzin Aşağıdaki grafikte 2013 ve 2014 yıllarında aylar itibarıyla benzin marjı, Ocak 2013 ayı temel olmak üzere takip eden aylarda enflasyon dikkate alındığında olması gereken marj ve ve $ değerleri üzerinden aylık marjların gelişimi verilmiştir. Görüldüğü gibi ve $ bazında benzinde piyasa marjı sürekli düşüş göstermiştir Ocak ayında ve $ bazında sırasıyla 0,18 cent ve 0,24 $cent olan benzin marjı 2014 yılı Aralık ayında 0,14 cent ve 0,18 $ cent e kadar düşmüştür. Bu düşüş özellikle tavan fiyat uygulamasına gidilen Mart ayında çok daha sert olmuş ve yılın tamamını etkilemiştir. Diğer taraftan, benzer şekilde enflasyon dikkate alındığında sektör özellikle 2014 yılında maalesef enflasyona da yenik düşmüştür yılı Ocak ayı baz alınarak salt enflasyon etkisiyle olması gereken sektör marjı ile gerçekleşen benzin piyasa marjları karşılaştırıldığında 2013 yılında inişleri ve çıkışlarına rağmen enflasyona yaklaşık bir değer etrafında gerçekleşen benzin marjları, tavan fiyat uygulamasıyla birlikte salt enflasyon dikkate alınarak 2014 Ocak ayına göre olması gereken marjın çok altına düşmüş ve yılın sonuna kadar bu durum devam etmiştir. Bu durum, daha önceki bölümlerde de ifade edildiği üzere 2014 yılının sektör açısından zarar edilen bir yıl olması sonucunu doğurmuştur. Şekil 10: Aylar İtibariyle Benzin Marjı (Kaynak: EPDK, TCMB, TÜİK) *2013 Ocak baz alınarak hesaplanmıştır. Motorin Şekil 11 de 2013 ve 2014 yıllarında aylar itibarıyla motorin marjı, Ocak 2013 ayı temel olmak üzere takip eden aylarda enflasyon dikkate alındığında olması gereken marj ve ve $ değerleri üzerinden aylık marjların gelişimi verilmiştir. Görüldüğü gibi benzindekine benzer şekilde ve $ bazında motorinde de piyasa marjı sürekli düşüş göstermiştir Ocak ayında ve $ bazında sırasıyla 0,191 cent ve 0,254 $cent olan motorin marjı 2014 yılı Aralık ayında 0,156 cent ve 0,192 $ cent e kadar düşmüştür. Düşüş tavan fiyat uygulamasına gidilen Mart ayında çok daha sert olmuş ve yılın tamamını etkilemiştir. Diğer taraftan, benzer şekilde enflasyon dikkate alındığında sektör benzindeki gibi motorin marjlarında da 2014 yılında maalesef enflasyona yenik düşmüştür yılı Ocak ayı baz alınarak salt enflasyon etkisiyle olması gereken sektör marjı ile gerçekleşen motorin piyasa marjları karşılaştırıldığında 2013 yılında inişleri ve çıkışlarına 43

44 rağmen enflasyona yaklaşık bir değer etrafında seyreden gerçekleşen motorin marjları, tavan fiyat uygulamasıyla birlikte salt enflasyon dikkate alınarak 2013 Ocak ayına göre olması gereken marjın çok altına düşmüş ve yılın sonuna kadar bu durum devam etmiştir. Bu durum, daha önceki bölümlerde de ifade edildiği üzere 2014 yılının sektör açısından zarar edilen bir yıl olması sonucunu doğurmuştur AB Ülkelerindeki Durum ve Fiyat Karşılaştırmalarını Etkileyen Faktörler Türkiye ve genel olarak AB de akaryakıt ürünleri fiyatlarında en büyük paya dolaylı vergiler sahiptir yılı içinde değişmekle birlikte ortalama olarak Türkiye vergi payı açısından AB ülkeleri arasında 95 oktan kurşunsuz benzinde Estonya ve İtalya dan sonra üçüncü, motorinde ise İngiltere, İtalya ve İsveç ten sonra dördüncü sıradadır. 3,5 Şekil 11: Aylar İtibariyle Motorin Marjı (Kaynak: EPDK, TCMB, TÜİK) *2013 Ocak baz alınarak hesaplanmıştır. 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Şekil 12: 2014 Yılı AB ve Türkiye Benzin Ortalama Vergileri (TL/lt) 44

45 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Şekil 13: 2014 Yılı AB ve Türkiye Motorin Ortalama Vergileri (TL/lt) (Kaynak: Dolaylı vergilerdeki rakamsal farklılıkların yanı sıra göz önüne alınması gereken bir diğer husus da vergi tahsil yöntemindeki farklılıklardır. Ülkemizde rafineri çıkışında dağıtıcılarca ödenen ÖTV satış sonrası tahsil edilmekte ve böylece bir finansman maliyeti ortaya çıkmaktadır. Diğer taraftan, ülkemizde her ayın 15 ine kadar oluşan ÖTV ait olduğu ayın 25 inde, 31 ine kadar oluşan ÖTV ise takip eden ayın 10 una kadar ödenmektedir. Bazı AB ülkelerinde ise bu süreler daha uzundur. Mesela İtalya da ay boyunca oluşan ÖTV takip eden ayın 15 ine kadar, İspanya da ise takip eden ayın 20 sine kadar ödenmektedir. Bu durum ülkemiz açısından finansman maliyeti olarak olumsuz bir sonuç ortaya çıkarmaktadır. Ülkemizde akaryakıt fiyatlarının üç temel bileşeni vardır: hhürün fiyatı, hhvergiler (ÖTV ve KDV), hhrafineriler, dağıtıcılar ve istasyonların brüt kar marjlarını içeren üç ayrı tüzel kişiliğin paylaştığı piyasa marjı. Ülkemizde vergili ve vergisiz akaryakıt fiyatlarının AB ülkelerindeki fiyatlarla doğrudan mukayese edilmesi kamuoyunun yanlış ve eksik değerlendirmelerine yol açmaktadır. Ülkelerdeki marjları etkileyen birçok faktör olabildiği gibi, zaman içerisinde bunlara bağlı olarak marjlar da değişebilir. Nitekim AB ülkeleri arasında da ülkelerin şartlarına bağlı olarak oldukça önemli farklılıklar vardır. Ülkemiz ve AB ülkelerinde akaryakıt fiyatları arasında bir değerlendirme ve kıyaslama yapılırken pazar yapılarındaki farklılıkların dikkate alınması gerekmektedir. Gerek AB Petrol Bülteninde, gerek bu bültende yayımlanan fiyatlar konusunda AB tarafından yapılan araştırmada ülkeler arası karşılaştırmaların dikkatli yapılması gerektiği özellikle belirtilmektedir. Buna gerekçe olarak: hhhaftalık petrol bülteninde standart ürünlerin toplam içindeki pazar paylarındaki farklılıklara, ürün kalitesindeki farklılıklara, pazarlama yöntemlerindeki farklılıklara ve piyasa yapısındaki farklılıklara; hharaştırma raporunda ise ülkelerdeki indirimli satışlara, fiyatların bildirimindeki farklı metodolojilere, biyoyakıt bileşenindeki farklılıklara ve vergi sistemlerindeki farklılıklara dikkat çekilmektedir. 45

46 Ülkemiz ve AB ülkelerindeki akaryakıt fiyatları kıyaslanırken pazar yapılarındaki farkların dikkate alınması gerekmektedir. Ülkelerde temel piyasa dinamikleri farklıdır. Akaryakıt ürünleri Avrupa ülkelerinin bir kısmında tamamen, bir kısmında ise kısmen self-servis istasyonlarda satılmaktadır. Dağıtıcı/bayi istasyon sahipliği ile şekillenen işletme modelleri ülkemizdekinden farklıdır. İstasyon başı ortalama satışlar bazı ülkelerde Türkiye deki istasyonların ortalama satışlarının 2-3 katıdır. Bu ülkelerin tamamında akaryakıt nakliyesinde boru hatlarının payı ülkemizdekinden oldukça yüksektir. Bu ülkelerin büyük bir kısmında vergi toplama yöntemi Türkiye den farklıdır ve şirketler için ilave finansman ihtiyacı doğurmamaktadır. Bu fiyatlarla ülkemizde istasyon perakende satış fiyatlarının karşılaştırılması yanlış sonuçlar doğurmaktadır. Fiyat bildirim metodolojilerindeki farklılıklar vardır. AB Petrol Bültenine ülkeler haftalık ortalama/tek gün, iskontolu satışlar dahil/hariç, en düşük fiyat, süpermarketler/hipermarketler ve self-servis istasyonlar dahil/hariç gibi farklı yaklaşımlarla fiyatlarını iletmektedirler. Bu nedenle kıyaslamaların yapılmasında dikkatli olunması gerektiği belirtilmektedir. Türkiye de bu ülkelerden farklı olarak yasal yükümlülükler çerçevesinde ilave maliyetler vardır. Ülkemizdeki kayıt dışı ve kaçak akaryakıt faaliyetleri, akaryakıt sektörünü son derece olumsuz etkilemekte ve sürekli bir şekilde bu sorunla mücadele etmek zorunda bırakmaktadır. Birçok Avrupa ülkesinden farklı olarak, ülkemizde bu amaçla uygulamaya konulan ve PETDER olarak tam anlamıyla desteklediğimiz tedbirler ve diğer yasal yükümlülüklerin bir sonucu olarak ortaya çıkan en önemli ilave maliyetler; hhakaryakıt hareketleri ve işlemlerinin kayıt altına alınması için bayi otomasyon sistemi işletim ve raporlaması, hhkaçak akaryakıtın belirlenmesi amacıyla ulusal marker uygulaması, hhötv nin peşin ödenmesinden kaynaklanan finansman maliyeti, hhher istasyonda her pompa için ayrı ayrı bulunan yazar kasa operasyon ve bakımı, hhulusal stok tutma yönteminden kaynaklanan ilave maliyet, hhe-defter/e-fatura/e-kayıt geçiş süreci için yapılan yatırımlar, hhithal edilen ürünler için banka teminat mektupları maliyetleri, hhnakliye maliyetleri, hhdağıtıcı şirketlerin yıllık EPDK ödemeleri, hhbayi numune alma maliyeti, hhiş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları istihdam edilmesidir. Yasal sorumluluklar olarak karşımıza çıkan bu unsurlar, hem yatırım hem işletme maliyetleri şeklinde önemli miktarlara ulaşmaktadır. Ülkelerin ekonomik yapıları farklıdır. Ülkemiz ile diğer Avrupa ülkeleri arasında genel ekonomik yapıda önemli yapısal farklar vardır ve bu farkların bir sonucu olarak ülkemizde enflasyon oranı ve finansman maliyetleri daha yüksektir. Bunun sonucunda ise başta kredi kartı komisyonu olmak üzere, borçlanma ve banka garanti mektupları maliyetleri AB ülkeleriyle kıyaslandığında ilave finansal yükler olarak ortaya çıkmaktadır. Avrupa Birliği ülkelerindeki fiyatların derlendiği ve paylaşıldığı AB Petrol Bülteni nin tavsiyeler bölümünde dahi şu ifadeler yer almaktadır: Bazı üye devletler raporlama sürecindeki tutarsızlıkların doğrudan tüketici fiyat karşılaştırmalarını aksatabileceği/ engelleyebileceği yönündeki endişelerini dile getirmiştir. Ülkeler arası vergili ve vergisiz fiyat kıyaslamaları yapılırken yukarıda ifade edilen faktörler dikkate alınmalı, kıyaslamalar bu farklılıkların ışığında yorumlanmalıdır. 46

47 6.3 PETROL VE LPG SEKTÖRÜ İSTATİSTİKLERİ Rafineri, Dağıtım Şirketi ve İstasyon Sayıları 2014 yılı sonu itibarı ile petrol piyasasında 4 rafineri (lisanslı 6 rafineri), 78 dağıtıcı ve istasyonlu akaryakıt bayisi EPDK dan lisanslı olarak faaliyet göstermektedir. Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) piyasasında ise 79 dağıtıcı ve otogaz istasyonu EPDK dan lisanslı olarak faaliyet göstermektedir. Veriler istasyon sayılarının sınırlı da olsa artmaya devam ettiğini göstermektedir. Akaryakıt ve LPG dağıtım şirketi sayıları da tarihinin en yüksek rakamına ulaşmıştır Rafineri Lisansı * 6* 6* 6* 6* Akaryakıt İstasyonu Dağıtıcı Lisans Sayısı LPG İstasyonu LPG Dağıtıcı Lisansı Tablo 3: Petrol ve LPG piyasalarında Lisans Sayıları (Kaynak: EPDK) *6 lisanslı rafineriden 4 ü faaliyettedir. Aşağıdaki şekilde dönemi arasında akaryakıt istasyon sayılarının şirketlere göre dağılımı verilmektedir. Grafik incelendiğinde ilk dört sırada yer alan dağıtım şirketlerinin toplam bayi sayılarında azalma meydana geldiği görülmektedir Şekil 14: Dağıtım Şirketlerinin İstasyon Sayıları ( tarihleri itibariyle) (Kaynak: EPDK) 2014 yılı sonu itibarı ile petrol piyasasında 4 rafineri, 78 dağıtıcı ve istasyonlu akaryakıt bayisi EPDK dan lisanslı olarak faaliyet göstermektedir.

48 Ülkemizdeki resmi şekilde satılan tüm motorin ve benzin türleri AB normlarına ve EPDK teknik düzenlemelerine uygun olup, tüm araçlar tarafından kullanılabilecek niteliktedir Sektörel Büyüklükler ve İşlem Hacimleri Akaryakıt sektörünün oluşturduğu toplam parasal büyüklük 2014 yılında 2013 yılına göre artan tüketim ve vergilerin etkisiyle %6,0 artmış ve 118,4 milyar TL ye ulaşmıştır. Aşağıdaki iki şekil akaryakıt ve LPG için hesaplanan sektör büyüklüklerini ayrı ayrı ve karşılaştırmalı olarak göstermektedir yılında 2013 yılına göre, sektör büyüklüğü beyaz ürünlerde %5,9 artarak 103,9 milyar TL, LPG de %6,8 artarak 13,3 milyar TL, ve siyah ürünlerde %2,0 artarak 1,2 milyar TL olarak gerçekleşmiştir ,2 12,4 13,3 1,2 Milyar TL ,1 103, Beyaz Ürünler LPG Siyah Ürünler Şekil 15: Akaryakıt Türlerindeki İşlem Hacimleri (milyar TL) (Kaynak: EPDK, PETDER, TCMB) Milyar TL ,4 0,4 4,7 5,0 7,4 7, Otogaz Tüplü Dökme Şekil 16: LPG Türlerindeki İşlem Hacimleri (milyar TL) (Kaynak: EPDK, PETDER, TCMB) 48

49 Tüketicilerin kalite ve performans beklentilerine cevap vermek üzere, Ar-Ge çalışmalarının sonucunda geliştirilen özel/katkılı farklılaştırılmış motorin ve benzin türleri de ilave seçenekler olarak yine rekabet ortamı içerisinde birçok akaryakıt şirketince tüketicilerin tercihine sunulmaktadır Otomotiv Yakıtları (Benzin, Motorin, LPG Otogaz) Tüketimi Motorin Tüketimi PETDER tarafından derlenen verilere göre, 2014 yılı toplam motorin türleri (motorin ve motorin diğer) tüketimi, 2013 yılına göre %4,2 artarak yaklaşık 20,9 milyon m³ olmuştur. 25 Milyon m ,7 3,4 4,5 5,1 5,8 5,8 4,0 5,0 13,5 13,2 11,9 11,5 13,0 13,6 14,2 15,1 0 Şekil 17: Toplam Motorin Tüketimi (milyon m 3 ) (Kaynak: EPDK, PETDER) 2011 yılında EPDK Tebliği gereği yüksek kükürtlü kırsal motorinin dolaşımdan tamamen kalkması sonucunda, 1 Nisan 2011 den itibaren Türkiye de pompalardan satılan tüm motorinler düşük kükürtlü (10 ppm) olarak sunulmaya başlanmış ve böylece tüm benzin ve motorin türleri AB standartları ile uyumlu hale gelmiştir. Benzin ve motorindeki kükürt oranlarının 10 ppm düzeyine düşürülmesi ile kirletici emisyonlarda büyük bir azalma olacağı tahmin edilmektedir. PETDER in Eylül 100% 80% 60% 40% 20% 29% 28% 71% 72% Motorin 0% Standart Motorin Özel/farklılaştırılmış motorin Motorin (Diğer) 2010 da yayınladığı rapor, emisyonlarda her yıl tonluk azalma beklendiğini göstermektedir. Diğer taraftan, akaryakıt dağıtım şirketleri, tüketicilerin kalite ve performans beklentilerine cevap vermek üzere yüksek maliyet ve zaman gerektiren Ar-Ge çalışmalarının sonucunda geliştirilen özel/katkılı farklılaştırılmış motorin ve benzin türlerini de ilave seçenekler olarak rekabet ortamı içerisinde tüketici tercihlerine sunmuşlardır. Toplam motorin tüketiminin yaklaşık %28 ini oluşturan özel/katkılı farklılaştırılmış motorin tüketimi göre azalmıştır te 2013 yılına Şekil 18: Standart Motorin ve Özel/Farklılaştırılmış Motorinin Toplam Motorin Tüketimi İçindeki Payları (Kaynak: EPDK, PETDER) 49